Minister Faber van Asiel en Migratie (PVV) had de subsidie aan Vluchtelingenwerk Nederland niet mogen halveren, zo heeft de voorzieningenrechter in Amsterdam bepaald.
Tot dit jaar kreeg Vluchtelingenwerk vanuit het Rijk 13 miljoen euro subsidie, met daarbovenop een verrekening die ruwweg neerkomt op een verdubbeling van dat bedrag, dat is gekoppeld aan het aantal verwachte asielaanvragen.
Onlangs heeft minister Faber aangekondigd dat de subsidie in totaal 13 miljoen euro zal bedragen, in plaats van de 34 miljoen euro die Vluchtelingenwerk had aangevraagd om in dit kalenderjaar alle werkzaamheden te kunnen uitvoeren.
De stichting stapte naar de rechter om het besluit aan te vechten. Volgens Vluchtelingenwerk is er sprake is van onbehoorlijk bestuur en onzorgvuldige besluitvorming. "Je kunt niet een subsidierelatie van 45 jaar met één pennenstreek beëindigen," zei bestuursvoorzitter Frank Candel eerder tegen de NOS.
Gewijzigde inzichten
Volgens de voorzieningenrechter is er sprake van een wijziging van een langlopende subsidierelatie, en die moet aan de voorwaarden van de Algemene wet bestuursrecht voldoen.
De subsidie kan alleen geheel of gedeeltelijk worden geweigerd als veranderde omstandigheden of gewijzigde inzichten zich tegen (ongewijzigde) voortzetting van de subsidie verzetten, zo schrijft de rechtbank.
Ook moet er dan een een redelijke termijn in acht worden genomen, en dat is hier volgens de rechter niet gebeurd. Verder is over de mogelijke - laat staan de definitieve - inhoud van een afbouwplan nog geen enkele duidelijkheid. Door de uitspraak van de rechter moet de subsidie tot eind april ongewijzigd blijven.
Eerste aanspreekpunt
Sinds 2010 heeft Vluchtelingenwerk de Europese wettelijke taak om mensen bij hun asielaanvraag onafhankelijk te begeleiden. Dat doen zowel juristen die in dienst zijn van de organisatie als vrijwilligers op de verschillende opvanglocaties.
De medewerkers leggen aan asielzoekers uit hoe de asielprocedure werkt, wat hun rechten en plichten zijn en welke informatie en stukken ze bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) moeten aanleveren.
Op aanvraag adviseert de stichting ook asielzoekers op juridisch vlak en kunnen medewerkers het gehoor bij de IND bijwonen. Doordat de wachttijd bij de IND steeds meer oploopt en er grote achterstanden zijn, wachten asielzoekers vaak wel twee jaar op een besluit. In die periode is Vluchtelingenwerk hun eerste aanspreekpunt.
Tot dit jaar kreeg de stichting een vast bedrag aan 13 miljoen euro aan subsidie, met daarbovenop een variabel bedrag dat werd berekend aan de hand van het aantal asielzoekers dat werd geholpen. Vorig jaar ging het volgens Vluchtelingenwerk om ongeveer 10 miljoen euro extra.
Vastgelopen opvangsysteem
Maar begin deze maand kreeg de stichting van Faber te horen dat het dit jaar zal blijven bij het vaste bedrag van 13 miljoen euro. Eventueel extra geld wordt beoordeeld per project, bijvoorbeeld voor de hulp aan Oekraïense vluchtelingen.
Vluchtelingenwerk is blij dat de rechter de begeleiding van vluchtelingen voorlopig overeind houdt. "Hiermee kan de onafhankelijke begeleiding van vluchtelingen in ieder geval de komende maanden doorgaan. Juist nu, met ons vastgelopen opvangsysteem, is dat essentieel," zegt bestuursvoorzitter Candel.
Het ministerie van Asiel en Migratie heeft kennis genomen van de uitspraak en wil die nader bestuderen.
De Tweede Kamer heeft eind vorig jaar in ruime meerderheid ingestemd met de begroting van het ministerie van Asiel en Migratie. Daarin stond dat jaarlijks wordt gekeken of de subsidie die wordt verstrekt nog wel voldoet aan de "eisen die hiervoor zijn gesteld."
Bestuursorganen zijn vrij om organisaties te subsidiëren en dat hoeven ze niet tot in de lengte der dagen te doen, zegt Louise Verboeket, onderzoeker bestuursrecht aan de Universiteit van Amsterdam.
"Als er nieuw beleid komt, dan kan je ermee stoppen als overheid, maar de ontvangers moeten wel op behoorlijke wijze de tijd krijgen om zich voor te bereiden op het afbouwen van zo'n subsidie."
Wat genoeg tijd is hangt onder meer af van hoe hoog de korting op de subsidie is en of je werknemers in dienst hebt - je moet dan opzegtermijnen in acht kunnen nemen.
Maar het enkele feit dat de subsidiegever al lang samenwerkt met een organisatie is niet relevant. "In dit geval was er nog veel onduidelijk over het afbouwplan, en hoe Vluchtelingenwerk het moest gaan doen met 13 miljoen in plaats van 34 miljoen euro, terwijl er wel nog een wettelijke taak voor Vluchtelingenwerk ligt. Dat is volgens mij de crux van deze uitspraak," zegt Verboeket.
