NOS Nieuws - Algemeen

In Soest heeft vannacht een grote brand gewoed in een restaurant. De brandweer kreeg de brand onder controle nadat er meerdere bluswagens waren ingezet.

Het gaat om restaurant De Bauers aan de Burg Grothestraat in Soest. Het vuur werd rond 02.30 uur ontdekt. Het is nog onduidelijk wat de brand heeft veroorzaakt.

Het pand is zwaar beschadigd, meldt de Veiligheidsregio Utrecht. Het dak is uitgebrand, alle ramen zijn gesprongen en "van binnen is alles zwart door de rook en roet."

Gladheid

Vanwege de rookontwikkeling moesten twintig nabijgelegen woningen worden ontruimd, waaronder huizen boven het restaurant. De bewoners zijn opgevangen en mogen nadat hun huizen door de brandweer zijn gecontroleerd terug naar hun woningen.

De veiligheidsregio waarschuwt nog voor gladheid in de omgeving van het restaurant: er is bij het blussen veel water vrijgekomen, dat vanwege de vrieskou vannacht bevroren is. Er is een strooiwagen ingezet om slippartijen te voorkomen.

Theaterproducent Joop van den Ende roept de politiek op Nederlandse media te beschermen tegen Amerikaanse techbedrijven. In een paginagrote krantenadvertentie roept de mediamagnaat op niet te bezuinigen, maar juist te investeren in de publieke omroep. Ook vindt hij dat de verdienmodellen van Nederlandse tv-zenders en kranten zwaar onder druk staan.

Van den Ende spreekt in zijn pleidooi van "alarmfase één". Hij haalt uit naar de topmannen van Meta (Zuckerberg), Amazon (Bezos) en X (Musk). Die hebben volgens hem in president Trump "hun ideale partner gevonden. Ze manipuleren met hun platforms verkiezingen, misbruiken hun kennis van ons digitale gedrag en vervuilen bewust hun informatiekanalen met complottheorieën en leugens."

'Waanidee'

Volgens de Nederlander doet de overheid te weinig om de burger te beschermen "tegen deze aanval op onze waarden". Hij vindt dat er vanuit Den Haag te veel geklaagd wordt. Van den Ende stelt dat er sprake is van een waanidee dat het omroepbestel te duur en achterhaald zou zijn. Bijna driekwart van de Nederlanders volgt het nieuws via de publieke omroepen, verwijst de zakenman in brief.

"In deze tijd dient ons goed functionerende bestel te worden beschermd. Zodat journalisten in staat blijven hun controlerende werk te doen en producenten programma's kunnen ontwikkelen die de kwaliteit hebben om miljoenen Nederlanders aan zich te binden." De advertentie staat onder meer in NRC, De Telegraaf en het AD.

Overname RTL door DPG

Zakenman Van den Ende vindt dat commerciële media te veel beperkingen worden opgelegd. Zo profileert hij zich als voorstander van de voorgenomen overname van RTL Nederland door de Vlaamse mediareus DPG. Toezichtinstantie ACM heeft grote twijfels over dat plan, omdat daarmee er een te grote monopoliepositie zou ontstaan voor DPG.

Van den Ende noemt dat standpunt "hopeloos achterhaald". Hij stelt dat DPG met de overname "eindelijk een vuist kan maken tegen de Amerikaanse overheersing". Maar volgens toezichthouder ACM zou het mediabedrijf te machtig worden op de Nederlandse markt. Ook zijn er zorgen over de positie van journalisten bij het mediabedrijf.

Van den Ende had in 2023 volgens tijdschrift Quote een geschat vermogen van 1,7 miljard euro. Hij is samen met producent John de Mol de oprichter van mediabedrijf Endemol. De laatste jaren richt Van den Ende zich vooral op de theater- en musicalwereld.

Premier Starmer zegt dat hij bereid is Britse militairen naar Oekraïne te sturen als veiligheidsgarantie bij een eventueel akkoord. Het Verenigd Koninkrijk moet wat hem betreft een leidende rol spelen in de bescherming van Oekraïne en Europa als er een bestand komt met Rusland.

"Ik vat deze woorden niet licht op", zegt Starmer in een interview met krant The Telegraph. "Maar het einde van deze oorlog, als het komt, mag niet slechts een pauze zijn voordat Poetin opnieuw aanvalt." Deze week gaat een Amerikaanse delegatie met een Russische in gesprek over een eventueel bestand. Europese landen zijn ervan geschrokken dat ze door Washington uitgesloten zijn van deelname aan deze gesprekken.

Kernwapenmacht

Starmer is de eerste Europese leider die zo expliciet het standpunt inneemt dat zijn land troepen zal sturen om een wapenstilstand te handhaven. Zijn woorden hebben extra gewicht, omdat het Verenigd Koninkrijk een van de weinige kernmachten is op het continent. De Britten voeren met dit besluit de druk op op andere Europese leiders, die vandaag samenkomen in Parijs voor spoedoverleg over de oorlog in Oekraïne.

Zaterdag gaf premier Schoof al aan dat Nederland openstaat voor het sturen van troepen om Oekraïne te beschermen bij een bestand met Rusland. Maar de Nederlandse leider hield nog een slag om de arm en wil eerst overleg over zo'n besluit.

Een Russische krant meldt dat Amerika vanaf dinsdag in de Saudische hoofdstad Riyad gaat praten met Rusland over de oorlog. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio noemt de komende gesprekken voorgesprekken. Hij stelt dat Oekraïne en Europa later wel zullen aansluiten, bij de echte onderhandelingen, maar wat hij daarmee precies bedoelt is onduidelijk.

Hevige aanvallen in Oost-Oekraïne

Het Russische leger heeft afgelopen weekend volgens Oekraïne hevige aanvallen uitgevoerd aan het oostelijke front. Het Oekraïense leger meldt dat zaterdag de zwaarste dag van 2025 was. Met name in de omgeving van de logistiek belangrijke stad Pokrovsk waren er beschietingen.

Afgelopen nacht is de hoofdstad Kyiv onder vuur genomen. Rusland heeft een reeks drones gelanceerd, meldt het Oekraïense leger. Over schade en slachtoffers is nog niets bekend. De Russische autoriteiten stellen dat Oekraïne de Russische stad Krasnodar heeft aangevallen met drones. Daarbij zou een persoon gewond zijn geraakt.

Het lijkt erop dat de invasiemacht op de valreep voor de onderhandelingen zoveel mogelijk grondgebied probeert te veroveren. De Amerikaanse minister van Defensie Hegseth zei onlangs dat Oekraïne al het door Rusland bezette gebied zal moeten opgeven, wat tot woedende reacties leidde in Kyiv en Brussel.

261 gevechten op een dag

Volgens Oekraïne werden zaterdag in 24 uur tijd 261 gevechten geleverd met het Russische leger. Dat is fors meer dan de ongeveer honderd dagelijkse gevechten in de periode ervoor. Rusland stelt dat het een dorp heeft ingenomen bij Pokrovsk, maar dat is niet bevestigd.

Rusland is de tweede helft van 2024 gestaag opgerukt in de oostelijke regio Donbas. Oekraïne kampt met een tekort aan militairen en desertie is een groeiend probleem. Zelf houdt Oekraïne een klein gebied in de Russische regio Koersk bezet.

In het zuiden van de VS zijn afgelopen weekend zeker negen mensen om het leven gekomen door overstromingen en noodweer. Hevige regen trof meerdere staten, waar zo'n 400.000 mensen zonder stroom kwamen te zitten.

De staat Kentucky lijkt het zwaarst getroffen. Gouverneur Beshear maakte op een persconferentie bekend dat er minstens acht mensen zijn omgekomen. Onder andere een moeder met haar 7-jarige kind, en een 73-jarige man behoren tot de dodelijke slachtoffers.

Vast in auto's

Georgia, Alabama, Mississippi, Tennessee, Virginia, West Virginia en North Carolina kregen eveneens met het noodweer te maken. Rivieren en beken traden uit hun oevers en mensen kwamen vast te zitten in auto's en huizen. Duizenden personen zijn door hulpdiensten in veiligheid gebracht.

Op verschillende plekken is lokaal de noodtoestand afgekondigd. De vrees is dat het waterpeil verder kan stijgen door nieuwe regen. Vermoedelijk ligt het werkelijke dodental als gevolg van het noodweer hoger, maar daar komt naar verwachting pas de komende dagen meer duidelijkheid over.

IJsverenigingen op verschillende plaatsen in het land gaan een spannende nacht tegemoet. Met temperaturen die bijna overal minstens dalen tot -5 en in het noorden zelfs tot -8, is de kans groot dat er morgen geschaatst kan worden.

In Warmond bij Leiden zijn ze er al helemaal klaar voor. Daar rijden ze met een sproeiwagen met twee grote tanks tot morgenochtend rondjes om een ijslaag te maken. De verwachtingen zijn positief, zegt Ruben van der Post. "We hopen tien tot vijftien millimeter te maken."

Dat zou genoeg moeten zijn want vorig jaar kon de ijsbaan open met een ijsdikte van twaalf millimeter. Vrijwilligers zijn de hele nacht in touw in de hoop dat het ijs morgen dik genoeg is.

Vijf weerapps

Wie de ijsclub in Doorn belt, krijgt een bandje te horen waarop de mogelijke schaatspret wordt aangekondigd. "Ja, we gaan dweilen." Vroeg in de ochtend valt daar de beslissing of de ijsbaan open gaat.

Ook in Winterswijk gaan de mannen van de sproeiploeg de hele nacht door. Die baan in de Achterhoek wordt ook wel de wonderbaan genoemd, omdat er al snel op geschaatst kan worden, maar dit weekend gooide bewolking roet in het eten. "Dan kun je geen ijs maken", zegt ijsmeester Hendrik van Prooije.

Als de temperatuur zakt, bestudeert hij vijf verschillende weerapps op zijn smartphone en besluit daarna of hij de sproeiploeg aan het werk zet. Vanavond heeft hij de sproeiploeg opgeroepen. Zelf gaat hij naar bed omdat hij voor de nacht naar dinsdag ingeroosterd staat om het ijs dik genoeg te maken.

Met de huidige omstandigheden verwacht de ijsmeester dat het ijs met één millimeter per uur groeit. Als de laag dik genoeg is gaat de baan om 08.30 uur open.

Geen marathon

In Noordlaren is er minder spanning dan tijdens andere vorstperiodes. "Dit keer is er geen strijd om de eerste marathon op natuurijs te kunnen organiseren", zegt Jurjen Bossewinkel. In overleg met de KNSB is besloten om deze vorstperiode geen marathon te houden. "De wedstrijdschaatsers zijn naar Zweden afgereisd", is het argument.

Dat het voorjaarsvakantie is in het noorden van het land is mooi meegenomen voor Bossewinkel. "Geweldig leuk natuurlijk, daar doen we het voor." Hij hoopt dat morgen veel kinderen van de ijspret kunnen genieten, maar zo ver is het nog niet. Ook in Noordlaren kan het weer tegenvallen. "Het hangt af van hoe hard het gaat vriezen."

Toch kan het bijna niet meer misgaan. "Als we de aangekondigde -7 of -8 halen gaat het zeker lukken, ijs en weder dienende", voegt Bossewinkel er lachend aan toe.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio, vindt het noodzakelijk dat zowel Oekraïne als de Europeanen bij daadwerkelijke vredesonderhandelingen met Rusland worden betrokken. "Als er echte onderhandelingen zijn - daar zijn we nog niet -, maar als die er komen, dan moet Oekraïne betrokken worden omdat het binnengevallen is", zei Rubio tegen CBS.

Een Amerikaanse delegatie is naar Saudi-Arabië gegaan voor een gesprek met Russische onderhandelaars over vrede in Oekraïne. Bij die gesprekken zijn Oekraïne en Europese landen niet welkom. Dat leidde tot grote verontwaardiging.

Toch moeten ook Europese landen uiteindelijk betrokken worden, zei Rubio. "Omdat ook zij sancties hebben opgelegd aan Rusland, en omdat zij aan de oorlogsinspanningen hebben bijgedragen."

Rubio is in Israël. Hij reist vandaar naar Saudi-Arabië waar hij samen met de nationale veiligheidsadviseur Mike Waltz en speciaal gezant voor het Midden-Oosten Steve Witkoff Russische vertegenwoordigers ontmoet.

De Oekraïense president Zelensky zei eerder dat hij geen vredesoplossing zal aanvaarden waaraan zijn land niet heeft meegewerkt. Morgen is in Parijs topoverleg van Europese leiders en NAVO-chef Mark Rutte over de Europese veiligheid en Oekraïne.

De animatiefilm Wander to Wonder van de Nederlandse regisseur Nina Gantz is bekroond met een Bafta-award. De film won tijdens de uitreiking van de belangrijkste Britse filmprijzen in de categorie beste korte animatie.

De film ging in wereldpremière in Venetië en won al diverse prijzen, waaronder een Gouden Kalf en een British Independent Film Award. Begin maart is Wander to Wonder ook een van de kanshebbers voor een Oscar.

De stop-motion-animatiefilm van Gantz gaat over drie poppen die speelden in het fictieve kindertelevisieprogramma Wander to Wonder. Nadat de bedenker van de show is overleden, worden ze alleen achtergelaten in de studio.

Bekijk de trailer van Wander to Wonder

Andere prijswinnaars zijn onder meer de films The Brutalist, Conclave, A Real Pain, Wallace & Gromit en de Spaanstalige film Emilia Perez, over een Mexicaanse drugsbaas die in transitie gaat om vrouw te worden.

De prijs voor beste film ging ook naar Conclave, de film met Ralph Fiennes over het kiezen van een nieuwe paus.

De Bafta-awards werden uitgereikt in de Royal Festival Hall in Londen.

De wereldsterren lieten zich uiteraard ook fotograferen op de rode loper:

Terwijl de wereld kijkt naar het Midden-Oosten, Oekraïne en VS, verslechtert de situatie in Sudan met de dag. Volgens de VN, Amnesty International en artsen zijn de afgelopen dagen honderden mensen omgekomen door bombardementen en droneaanvallen.

Zicht op vrede is er niet. De strijdende partijen hebben te veel belang bij deze oorlog, met als één van de belangrijkste redenen: goud.

"Na een dip in het eerste jaar van de oorlog trekken productie en export van goud flink aan", vertelt Suliman Baldo, directeur van de Sudan Transparency en Policy Tracker, een organisatie die zicht houdt op de corruptie. "Met de opbrengsten kopen de strijdende partijen wapens, drones en raketten. "De handel is nodig om de oorlog gaande te houden."

Kleine mijnen

Volgens de Sudanese minister van Financiën was de productie in 2024 64 ton, waarvan de helft geëxporteerd zou zijn. In werkelijkheid was de productie volgens Baldo veel groter, omdat de overheid alleen zicht heeft op de grote industriële mijnen. "Terwijl het meeste goud in Sudan juist uit de kleinere mijnen komt, waar in gevaarlijke omstandigheden met blote handen goud wordt gezocht."

"Er wordt wel degelijk heel veel ruw goud verhandeld", zegt Baldo. En dat levert veel op, want de goudprijs piekt op recordhoogte. Door de geopolitieke onrust en economische onzekerheid in de wereld is goud een goede investering.

Zowel het regeringsleger als de Rapid Support Forces (RSF) heeft goudmijnen in handen. De RSF bezit de mijnen in het westen van het land, het leger voornamelijk in het noorden, zuiden en oosten. Regelmatig neemt de ene partij een mijn van de andere in.

"Want hoe meer goud ze kunnen slijten, hoe meer wapens ze kunnen kopen", zegt Baldo. De RSF handelt direct met de Verenigde Arabische Emiraten, terwijl het regeringsleger deals sluit met andere landen.

Uiteindelijk komt bijna al het Sudanese goud terecht in de Verenigde Arabische Emiraten, vertelt Guido Lanfranchi, Hoorn van Afrika- onderzoeker bij Clingendael. Afhankelijk van de locatie van de mijn, en wie het daar voor het zeggen heeft, gaat het goud ook via landen als Zuid-Sudan, Uganda en Egypte naar Dubai, een goudwalhalla zonder strenge regels. "Het ruwe goud uit de regio belandt op één hoop en komt zo op de wereldmarkt. De oorsprong is daarna onmogelijk te achterhalen."

En er is nóg een belangrijke speler betrokken: Rusland. "In het westen werkt Rusland samen met de RSF, in het oosten met het leger", zegt Lanfranchi. De Russische activiteiten vallen sinds de opheffing van de Wagner Group onder het Russische Africa Corps. "Rusland is zelfs mede-eigenaar van een aantal mijnen. Een deel van dat goud gaat direct naar Rusland, zo kan het optimaal profiteren."

De Sudanese regering koopt wapens van Rusland, en importeert ook wapens uit Iran en Turkije. "Het is allemaal heel onoverzichtelijk, een wirwar van allianties, waarbij sommige landen samenwerken met beide strijdende partijen. Allemaal voor hun eigen gewin."

Zo worden mensen in allerlei landen rijk van het Sudanese goud: van transporteurs en tussenhandelaars tot generaals en corrupte ambtenaren. "Maar het conflict draait níet om goud", verduidelijkt Baldo. "De strijd gaat om macht en invloed van twee generaals. De goudhandel faciliteert die strijd, als brandstof voor het conflict. Er zit nog heel veel in de Sudanese bodem."

De oorlog voortzetten lijkt profijtelijker dan de strijdbijl begraven. De laatste poging tot vredesbesprekingen, in augustus, mislukte dan ook. "Eigenlijk heeft alleen Egypte baat bij vrede vanwege de vele Sudanese vluchtelingen, al floreert ook daar de goudhandel", zegt Lanfranchi. "Het vooruitzicht is heel somber."

De grootste verliezer is, zoals in elke oorlog, de bevolking. "Het goud zou gebruikt moeten worden om het land op te bouwen, voor voedsel, onderwijs en infrastructuur", zegt Baldo. "In plaats daarvan maakt goud het land kapot."

Bij medewerkers van maaltijdleverancier Maître in Oude-Tonge is tuberculose (tbc) vastgesteld. Dat schrijft het bedrijf in een verklaring op de website.

De Van Loon Group, waar Maître onder valt, kreeg op 18 oktober van de GGD Rotterdam-Rijnmond te horen dat er een medewerker besmet was. De gezondheidsdienst spoorde daarna via bron- en contactonderzoek in november en december nog drie besmettingen op bij de vestiging op Goeree-Overflakkee.

Daarop is besloten het onderzoek uit te breiden, schrijft Van Loon Group. Bij tachtig medewerkers gaf een huidtest een positieve uitslag, wat inhoudt dat iemand mogelijk is blootgesteld aan de bacterie.

Volgens de GGD zijn de mensen niet ziek en niet besmettelijk. Uit verder onderzoek moet blijken of er sprake is van alleen een infectie of van een actieve ziekte.

De Telegraaf schrijft dat twee werknemers ernstig ziek zijn geworden, onder wie een man die in november overleed. Volgens de GGD zijn er geen aanwijzingen dat er een verband is tussen de besmetting en het overlijden van de man. De andere medewerker wordt behandeld en gaat voorlopig niet aan het werk.

Lange behandeling

Tuberculose is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie. De ziekte zit meestal in de longen en kan besmettelijk zijn. Patiënten krijgen klachten als lange tijd hoesten, koorts en moeilijk ademhalen. De ziekte is goed te bestrijden, maar de behandeling duurt minimaal een half jaar. Zonder behandeling kan de ziekte dodelijk zijn.

Volgens het RIVM krijgt lang niet iedereen die besmet is ook tuberculose. Dat gebeurt in 1 op de 10 gevallen. Het kan maanden of jaren duren voor iemand ziek wordt. Wie besmet is met de bacterie, maar niet ziek wordt, is volgens het RIVM ook niet besmettelijk.

Medewerkers van de Van Loon Group worden via sessies en informatiemateriaal van de GGD op de hoogte gehouden van de situatie. Volgens de Van Loon Group is de voedselveiligheid niet in gevaar.

In Nederland komt tbc niet vaak voor. In 2023 werd de ziekte bij 710 mensen vastgesteld. In Nederland wordt niet standaard gevaccineerd tegen de ziekte. De prik wordt alleen gegeven aan bepaalde groepen reizigers of aan jonge kinderen met een ouder uit een land waar tbc vaak voorkomt.

Een Amerikaanse delegatie is op weg naar Saudi-Arabië voor een gesprek met Russische onderhandelaars over vrede in Oekraïne. Met Oekraïne zelf worden aparte gesprekken gevoerd, zegt de Midden-Oosten-gezant van president Trump, Steve Witkoff.

Witkoff sprak twee weken geleden al in Moskou over een gevangenenruil. Hij zei bij Fox News te hopen op "goede vooruitgang" in de gesprekken over vrede in Oekraïne.

Witkoff reist samen met Mike Waltz naar Saudi-Arabië. Waltz is de belangrijkste veiligheidsadviseur van Trump.

Eerder zei Trump dat ook minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio bij de gesprekken over vrede in Oekraïne zal aanschuiven. Het lijkt erop dat hij in een later stadium gaat meedoen.

Geen plek voor Europa

Europa wordt door de VS buitenspel gezet bij de onderhandelingen over de oorlog in Oekraïne. Europese leiders houden daarom morgen een spoedtop in Parijs. Ook NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte is aanwezig, net als voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen en voorzitter van de Europese Raad António Costa.

"Hun besprekingen kunnen daarna in andere vormen worden voortgezet, met als doel alle partners die belang hebben bij vrede en veiligheid in Europa bijeen te brengen", zegt een woordvoerder van Von der Leyen.

De voorjaarsvakantie, die deze week begint voor regio Noord, belooft behoorlijk zonnig en zelfs lenteachtig te worden.

De week start nog rustig met licht winters weer, waarbij het in de nacht matig kan vriezen. Maar later in de week wordt het veel zachter en kunnen we voorzichtig het woordje lente in de mond nemen.

Aankomende nacht kan het flink koud worden. Er is weinig bewolking, waardoor het licht tot matig gaat vriezen. In het noordoosten, waar nog sneeuwresten liggen, kan het kwik zelfs dalen tot -7 of -8 graden.

Ook vandaag was het al op veel plekken zonnig:

Morgen is er veel zon en wordt het 2 tot 5 graden. De oostelijk wind leidt ertoe dat het hier en daar nog wel schraal aanvoelt. Dinsdag verandert er nog niet veel, al komen er wel wat sluierwolken bij. Hierdoor is het zowel 's nachts als overdag een graad of twee warmer.

Woensdag draait de wind van oost naar zuid, waardoor een veel zachtere lucht onze kant op komt. Vanaf donderdag blijft het ook 's nachts boven nul en stijgt de temperatuur overdag naar de dubbele cijfers.

Donderdag is er wel kans op wat regen. Vrijdag blijft het waarschijnlijk droog en kan het zelfs 16 graden worden. Ook in het weekend blijft het nog vrij zacht. Helemaal droog blijft het niet, maar grote hoeveelheden regen zitten voorlopig niet in het vat.

In Mali zijn meer dan veertig mensen omgekomen toen een illegale goudmijn instortte. De slachtoffers zijn voornamelijk vrouwen.

Ze waren in een verlaten open mijn geklommen om naar goud te zoeken toen de aarde begon te schuiven en instortte, zegt een vakbondsleider voor mijnwerkers tegen persbureau Reuters.

Over het dodental lopen de berichten uiteen van 42 tot 48. Volgens de lokale politie is onder de doden een vrouw die haar baby op haar rug droeg.

Mali is een van de grootste goudproducenten ter wereld. Doordat veel mijnwerkers niet veilig te werk gaan en de mijnbouw in het West-Afrikaanse land niet goed geregeld is, gebeuren regelmatig ongelukken.

Eind januari kwamen in Mali tien mijnwerkers om het leven toen een mijntunnel volliep met water.

Morgen komt in Parijs op initiatief van president Macron een select gezelschap Europese leiders bijeen voor een spoedtop. Het is een reactie op een week vol harde Amerikaanse woorden. Gastheer Macron noemt de terugkeer van Trump een 'elektroshock' voor Europa.

In Parijs zijn onder anderen de Poolse, Duitse en Deense regeringsleiders erbij, net als voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie. Ook Dick Schoof gaat erheen.

Van buiten de EU komt de Britse premier Keir Starmer. Volgens hem is het een cruciaal moment voor Europa's veiligheid. "Zoiets maak je maar één keer per generatie mee", zegt hij.

De bijeenkomst gaat over Europa's rol bij de beëindiging van de oorlog in Oekraïne en de veiligheidsgaranties voor dat land. Ook NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte schuift aan.

Vandaag werd bekend dat komende week al in Saudi-Arabië overlegd wordt tussen Russische en Amerikaanse delegaties. Met Oekraïne worden aparte gesprekken gevoerd, zegt Steve Witkoff, de Midden-Oosten-gezant van Trump. Europa wordt gepasseerd.

Aanvallen van bondgenoot

Zowel de Europese Unie als de Europese landen in de NAVO lagen zwaar onder vuur deze week. De aanvallen kwamen niet van de klassieke vijand, Rusland, maar van bondgenoot Amerika. Maar is dat nog wel een bondgenoot? In Brussel is men daar niet meer zo zeker van. Amerika en Rusland maken samen de dienst uit, Europa heeft het nakijken, lijkt het.

Tijdens de afsluitende verklaring van de veiligheidstop in München brak voorzitter Christoph Heusgen in tranen uit:

Zowel de Europese NAVO-landen als de EU-leiders kregen klap na klap. Het voor velen onverwachte telefoontje van Trump met Poetin, de glasheldere boodschap van de Amerikanen dat Europa voor zijn veiligheid niet langer op de VS hoeft te rekenen, én de mededeling dat de Europeanen niet welkom zijn aan de onderhandelingstafel met Rusland doen Brussel naar adem snakken.

En dan opende vicepresident Vance in München ook nog een cultuuroorlog tegen Europa, dat volgens hem aan 'censuur' doet en zélf zijn grootste vijand is. De toespraak van de Amerikaanse vicepresident leidde tot verbijstering en boosheid.

Volgens NAVO-topman Rutte kunnen de Europeanen beter ophouden met klagen, en met plannen komen hoe ze bij kunnen dragen aan het bewaken van een mogelijke bestandslijn.

Bob Deen van instituut Clingendael schreef op X over de "ene reality check na de andere voor Europa". Volgens hem was in München "iedereen buiten Europa verbaasd dat Europa zo verbaasd is". De woorden van Vance en minister van Defensie Hegseth zijn immers niets anders dan wat Trump al tijden zegt.

Crisissfeer

Toch heerst een maand na diens inauguratie zowel bij de EU als bij de Europese NAVO-bondgenoten een crisissfeer. Ursula von der Leyen meldde in München dat ze het EU-landen mogelijk wil maken om veel meer geld te investeren in hun defensie zonder in de problemen te komen met de strenge Europese begrotingsregels.

Honderden miljarden extra zijn nodig voor de Europese defensie. Ook komt de Europese Commissie in maart met voorstellen om veel meer gezamenlijk te doen. Von der Leyen riep daarnaast op tot gesprekken over een 'versnelde' toetreding van Oekraïne tot de EU.

Maar in Brussel is ook vertwijfeling over de boodschappen uit Washington. Woensdag leek het erop dat Trump in zijn telefoontje aan Poetin alle onderhandelingspunten voor Oekraïne al had weggegeven. Maar een paar dagen later zei vicepresident Vance dat als Rusland niet zou meewerken het land mogelijk kan rekenen op harde tegenreacties uit Washington. Zelfs militaire middelen sloot hij niet uit.

Na zijn toespraak op de internationale veiligheidsconferentie in München, zei de Oekraïense president Zelensky in een interview dat Trump en Poetin niet kunnen onderhandelen over de toekomst van Oekraïne zonder hem:

Het blijkt voor Europa lastig zich te verplaatsen in de Amerikaanse mindset. Waar de EU gebaseerd is op wetten, regels en voorspelbaarheid, zoekt de Amerikaanse president de randen van wetten en regels op en zet ze zelfs doelbewust aan de kant. De strategie van het Witte Huis is onvoorspelbaarheid.

Een overdaad aan soms tegengestelde boodschappen is deel van Trumps strategie, weten ze in Brussel uit ervaring met de eerste termijn van de Amerikaanse president. 'Flooding the zone', is de term: zo veel mogelijk verwarring zaaien.

Daarop eensgezind reageren is lastig. Formeel moeten alle 27 leden het eens zijn over stappen in het Europese defensie- en veiligheidsbeleid. Maar landen als Hongarije en Slowakije hebben leiders die positief staan tegenover Poetin.

In Parijs komen daarom alleen de landen samen die mogelijk militairen willen leveren aan een troepenmacht die toezicht zou moeten houden als het tot een staakt-het-vuren komt. Premier Schoof zei gisteren positief te zijn over Nederlandse deelname.

Wel onder voorwaarde dat de Amerikanen steun leveren als zo'n troepenmacht onder Russisch vuur zou komen te liggen. Die garantie is er nu nog niet.

Een dierenarts uit Naaldwijk vliegt de hele wereld over om exotische dieren te steriliseren via een kijkoperatie. Hij is net terug uit Thailand, waar hij apen op zijn operatietafel had liggen. "Ik liet me 's ochtends eerst een uurtje vlooien", zegt dierenarts Michiel Hoynck van Papendrecht tegen Omroep West.

In zijn praktijk in Naaldwijk heeft hij ook nog tijd voor honden en katten. Hij is wereldwijd bekend omdat hij dieren steriliseert met zijn laparoscopische operatietechniek, ofwel een kijkoperatie via kleine sneetjes. Daar begon hij in 1993 mee.

"Iedereen had toen zoiets van: wat doet die jongen, waarom kan het niet op de normale manier via de buik. Inmiddels wil juist iedereen het op deze manier doen", zegt hij.

Leeuwen

Vorig jaar vloog hij naar Oeganda om acht leeuwinnen te steriliseren. De methode met de kijkoperatie heeft een groot voordeel: de dieren hoeven minder lang onder narcose.

Volgens Hoynck van Papendrecht kan niet iedere dierenarts zo'n operatie op een leeuw of aap uitvoeren. "Daarvoor moet je deze kijkoperatie echt duizenden keren hebben gedaan. Die ervaring heb ik", zegt hij.

De sterilisatie van een leeuwin in Oeganda:

Via sterilisatie kan een populatie gecontroleerd worden beheerst. Dat is in Thailand nodig; in sommige gebieden is overlast van apen die zich snel voortplanten. Zo worden inwoners van de stad Lopburi al jaren gek van steeds agressievere apen die voedsel en spullen stelen.

Bij de Thaise apen kwamen weer nieuwe uitdagingen kijken voor de arts. "Die anatomie is heel anders dan van een kat of een hond. Het zijn een soort mensachtigen." Voor de sterilisaties had hij meer interactie met de dieren dan gewoonlijk. "Ik liet me bijvoorbeeld elke ochtend eerst een uurtje vlooien."

Het reizen en de exotische dieren op de operatietafel vindt de arts "absurd leuk". "In Thailand waren ook veel olifanten. Die staan nog wel op mijn verlanglijstje om een keer te steriliseren."

Wolf

Wat de arts betreft wordt sterilisatie in de toekomst ook ingezet bij de wolf in Nederland. "Dit zou ook dé oplossing zijn voor het wolvenprobleem", zegt hij.

Tweede Kamerlid Dion Graus (PVV) stelde dat vorig jaar al voor. Hoynck van Papendrecht zit inmiddels in een adviescommissie van de Tweede Kamer over de wolf.

Ook het schietincident van afgelopen nacht in Brussel was waarschijnlijk een afrekening in het drugsmilieu, meldt het parket van de stad. Het is de vierde schietpartij deze maand rond een metrostation in de Belgische hoofdstad die te maken heeft met drugshandel.

Bij het incident van vannacht kwam een 19-jarige man om het leven. Hij werd net als eerdere slachtoffers neergeschoten bij het metrostation Clemenceau, in de Brusselse gemeente Anderlecht. De daders wisten te ontkomen, schrijft de VRT.

Vanwege de eerdere incidenten waren veel agenten op de been. Zij stonden op ongeveer zeventig meter afstand. "Dat is het teken dat die schurken nergens voor stoppen", aldus burgemeester Fabrice Cumps. Volgens hem is Clemenceau een belangrijk verkooppunt van drugs, dat drugscriminelen tot 50.000 euro per dag oplevert.

De Friese oud-strafpleiters Anker en Anker hebben in de gevangenis gesprekken gevoerd met twee zogenoemde 'autonomen'. Dat gebeurde op verzoek van het Openbaar Ministerie, dat wilde dat de soevereinen uit Utrecht uitleg kregen over de Nederlandse rechtstaat.

Hans en Wim Anker blikken bij Omrop Fryslân terug op een bijzonder optreden. Het Openbaar Ministerie vroeg de tweelingbroers om te luisteren naar de denkwijzen van de twee 'soevereinen' en hun uitleg te geven over de wetgeving in ons land.

Het OM zegt erover: "Als oud-advocaten zijn zij onafhankelijk van de overheid. We wilden dat deze gesprekken plaatsvonden vanuit de zorgplicht van de overheid. Het stond los van de rechtszaak. We wilden kijken of deze mensen nog openstaan voor een gesprek over hun denkbeelden."

De Anker-broers kenden de advocaten van de inmiddels veroordeelde Roeland M. en Paolo P. De advocaten gingen akkoord met het werk van de broers als adviseurs. "We hebben de verdachten verschillende keren opgezocht in de gevangenis", vertelt Wim Anker. "Eerst was alles erop gericht om vertrouwen te winnen. Dat is gelukt. Het was toen aan ons om de grenzen van de wet uit te leggen."

De bekende strafpleiters besloten eind 2021 te stoppen als actief advocaat. Ze geven nog steeds lezingen en cursussen over het strafrecht. Het juristenduo zegt dat hun rol bij de 'soevereinen' complex was. "Het was voor ons ook helemaal nieuw. Mensen die zichzelf autonoom noemen, voelen zich niet gehoord. Je kunt ze wel straffen, maar daarmee los je de problemen niet op", aldus Wim Anker.

Vertrouwelijk

Ongetwijfeld hebben de strafadvocaten van de mannen ook met hen gepraat over hun denkbeelden, maar Wim Anker zegt dat hun rol heel anders was. "Een advocaat is helemaal gericht op de aanklachten tegen de verdachte. Wij stonden veel verder van de strafzaak af en hebben geprobeerd zo objectief mogelijk uitleg te geven over de Nederlandse wet."

De broers maken niet bekend wat er in de gesprekken is gezegd en of de mannen bijvoorbeeld afstand hebben genomen van hun gedachtegoed. De gesprekken waren vertrouwelijk en er heeft ook geen terugkoppeling plaatsgevonden aan het OM.

Een 13-jarige jongen uit Zoeterwoude is gisteren overleden na een aanrijding, meldt de politie. De tiener zat op de fiets en werd aangereden door een auto. De automobilist van 34 is aangehouden.

Het slachtoffer stak rond 16.00 uur een kruising in zijn woonplaats over toen hij werd geraakt. De jongen is naar het ziekenhuis gebracht, waar hij is overleden.

De politie zegt dat er sterke aanwijzingen zijn dat de bestuurder verantwoordelijk is voor het ongeval. Dat zou blijken uit onderzoek ter plekke. De man uit Zoetermeer zit daarom vast en wordt verhoord.

Mensen die het ongeluk hebben zien gebeuren, krijgen slachtofferhulp aangeboden, schrijft Omroep West.

Nabestaanden van de moeder en dochter die omkwamen bij de aanslag in München vragen om hun dood niet te gebruiken voor politiek gewin. De familie van de 37-jarige Amel en haar 2-jarige dochter Hafsa doet de oproep in een verklaring in de Süddeutsche Zeitung.

Donderdag reed in München een automobilist met hoge snelheid in op een vakbondsdemonstratie. 39 mensen raakten gewond, twee van hen overleden later aan hun verwondingen. De verdachte heeft bekend dat hij met opzet op de mensen inreed.

Discussie in aanloop naar verkiezingen

Het is een 24-jarige Afghaan met een permanente verblijfsvergunning. Volgens hoofdofficier van justitie Gabriele Tillman wijzen zijn verklaringen op een religieus motief. "Ik zou durven spreken van een islamitische motivatie voor zijn daad", zei Tilmann vrijdag. Er is geen bewijs dat de man in contact stond met terreurgroepen als IS.

Volgende week zondag zijn de Bondsdagverkiezingen in Duitsland, en de aanslag speelde direct een rol in de verkiezingscampagne. In negen maanden tijd zijn er vijf vergelijkbare geweldsincidenten geweest waarbij migranten betrokken waren. Door de oppositie werd dit steeds in verband gebracht met het migratiebeleid.

Geen haat aanwakkeren

De vader en echtgenoot van Amel laten weten het belangrijk te vinden dat de dood van Amel en Hafsa niet voor politieke doeleinden wordt "uitgebuit om haat aan te wakkeren".

Net als de verdachte had Amel een migratieachtergrond. Op 4-jarige leeftijd kwam ze vanuit Algerije naar Duitsland, waar ze studeerde en sinds 2017 werkte als ingenieur bij de gemeente München.

"Amel was een persoon die opkwam voor rechtvaardigheid. Ze was actief in de strijd voor solidariteit en gelijkheid, en voerde campagne voor werknemersrechten en tegen vreemdelingenhaat en uitsluiting. Het was voor haar heel belangrijk om deze waarden door te geven aan haar dochter", schrijft de familie in de verklaring.

De Oostenrijkse politie gaat ervan uit dat de verdachte van de mesaanval van gisteren een radicale moslim is en spreekt van terrorisme. Een Syriër stak in Villach, een plaats in de regio Karinthië, zes mensen neer. Een jongen van 14 jaar kwam daarbij om het leven. Vijf anderen raakten gewond, van wie twee ernstig.

Volgens de politie had de verdachte banden met IS en is hij online geradicaliseerd. De autoriteiten spreken dan ook van "islamitisch terrorisme". De 23-jarige verdachte heeft een verblijfsvergunning in Oostenrijk. Hij was niet in beeld bij politie en justitie.

Minister Karner van Binnenlandse Zaken zei: "Ik voel de woede over een islamistische dader die hier in deze stad willekeurig onschuldige mensen heeft neergestoken."

Maaltijdbezorger

De vermoedelijke dader werd kort na het misdrijf aangehouden nadat een maaltijdbezorger hem had aangereden met zijn auto. De bezorger, een 42-jarige Syrische man, werd uitgebreid bedankt door de gouverneur van Karinthië, Peter Kaiser. "Dit toont aan hoe terroristisch kwaad en de goedheid van de mens binnen één en dezelfde nationaliteit kunnen samenkomen", zei hij.

In Zuid-Afrika is imam Muhsin Hendricks doodgeschoten. Hij stond bekend als 's werelds eerste openlijk homoseksuele imam.

Hendricks zat gisteren met een ander persoon in een auto toen ze werden klemgereden nabij de stad Gqeberha. "Twee gemaskerde individuen stapten uit de auto en openden het vuur op de auto van Hendricks", schrijft de Zuid-Afrikaanse politie. De schutters gingen er na de schietpartij vandoor. Hendricks overleed ter plekke aan zijn verwondingen.

De 57-jarige imam en activist richtte in 2011 de Al-Ghurbaah-moskee op, die werd gezien als een veilige plek voor homoseksuele en andere gemarginaliseerde moslims. Een woordvoerder van de politie zegt dat het motief van de moord nog onduidelijk is.

'Haatmisdrijf'

De internationale lhbti-vereniging ILGA reageert geschokt op de dood van Hendricks. "We roepen de autoriteiten op om de zaak te onderzoeken. We vrezen dat er sprake is van een haatmisdrijf." De organisatie zegt een vredestichter en bruggenbouwer te hebben verloren. "Hij was een voorbeeld en liet zien dat verzoening door moed en geloof mogelijk is."

Hendricks kwam in 1996 uit de kast en richtte datzelfde jaar de steungroep The Inner Circle op. De humanitaire organisatie was een veilige plek voor queer moslims en hielp hen om een weg te vinden binnen de islam en hun seksualiteit.

In november vorig jaar sprak hij op de ILGA-conferentie in Zuid-Afrika. "Ik vind het belangrijk dat we religie niet meer als de vijand zien", zei Hendricks. "Religie is waarschijnlijk een van de grootste oorzaken van mentale problemen binnen onze gemeenschap, maar tegelijkertijd zijn er veel verhalen over hoe religie anderen juist heeft gered en genezen."

Hendricks geloofde dat ook queer personen iets kunnen hebben aan het geloof, als zij de extremistische en niet-inclusieve interpretaties ervan terzijde schuiven.