NOS Nieuws - Algemeen

Meta, het moederbedrijf van Facebook, discrimineert op basis van geslacht bij het tonen van advertenties aan Facebookgebruikers. Dat oordeelt het College voor de Rechten van de Mens. De zaak tegen het techbedrijf was aangespannen door onder meer Bureau Clara Wichmann, een stichting die zich inzet voor vrouwenrechten en gendergelijkheid.

Onderzoek in 2022 en 2023 bracht een duidelijke genderongelijkheid in Meta's advertentie-algoritme aan het licht. Dit algoritme bepaalt aan wie advertenties worden getoond. Zo kregen bijna uitsluitend vrouwen een vacature voor de functie van receptionist te zien en werd een vacature voor monteur bijna uitsluitend getoond aan mannelijke Facebookgebruikers. De advertentieteksten zelf waren genderneutraal opgesteld.

Daardoor is er volgens Bureau Clara Wichmann geen sprake van gelijke kansen bij beide groepen om voor hen interessante vacatures te zien. Ook worden door het algoritme bestaande ongelijkheden en stereotypen versterkt en in stand gehouden.

Eerste keer

Het is waarschijnlijk de eerste keer dat een officieel Europees mensenrechtenorgaan vaststelt dat het algoritme van een platform op sociale media discrimineert op basis van geslacht.

Het college oordeelt dat Meta ervoor moet zorgen dat het algoritme geen stereotypen in stand houdt. Volgens het college heeft het bedrijf van Mark Zuckerberg niet aangetoond dat het aan deze zorgplicht voldoet. Daarom moet Meta aanvullende maatregelen nemen om te voorkomen dat zijn advertentie-algoritme discrimineert.

Niet bindend

Het oordeel van het college is niet bindend, maar Bureau Clara Wichmann verwacht dat Meta het oordeel van het college serieus zal nemen. De organisatie overweegt om ook een rechtszaak aan te spannen in Nederland, maar zegt eveneens open te staan voor "een constructieve dialoog" met Meta over een eerlijker systeem.

De uitspraak komt kort nadat Meta had aangekondigd met zijn interne programma voor diversiteit, gelijkheid en inclusie te stoppen en de drempel voor wat het platform als haatzaaien en discriminatie beschouwt, te verlagen.

De Oekraïense president Zelensky heeft op een persconferentie hard uitgehaald naar Donald Trump. De Amerikaanse president zei gisteravond in zijn buitenverblijf in Mar-a-Lago in Florida dat Oekraïne nieuwe verkiezingen moet houden en dat Zelensky nog maar populair is onder 4 procent van zijn eigen bevolking.

Trump leeft in een "desinformatiebubbel", reageerde Zelensky. "Wij hebben die desinformatie ook gezien. We begrijpen dat die uit Rusland komt."

Zelensky won de laatste verkiezingen, in 2019, in Oekraïne met een straatlengte voorsprong. Zijn ambstermijn liep in mei vorig jaar af, maar is verlengd omdat door de oorlog geen nieuwe verkiezingen kunnen worden gehouden. Een Oekraïens onderzoeksinstituut becijferde in december dat 52 procent van de Oekraïners nog vertrouwen heeft in hem. In een vandaag gepubliceerde update is dat volgens The Kyiv Independent in de maanden daarna gestegen naar 57 procent.

Noodtoestand

Het is onduidelijk hoe betrouwbaar die peilingen zijn. Zeker is dat het houden van verkiezingen in Oekraïne op dit moment niet mogelijk is. Vanwege de oorlog is de noodtoestand van kracht. De grondwet verbiedt in die situatie het houden van verkiezingen.

Daar komt bij dat het houden van verkiezingen praktisch onmogelijk is vanwege de miljoenen Oekraïners die in eigen land op de vlucht zijn of in het buitenland verblijven. Ook kan de veiligheid van de stembusgangers niet worden gegarandeerd omdat Rusland elk moment elke plek in het land kan bombarderen.

Zelensky gaf de persconferentie voordat hij de Amerikaanse gezant voor Oekraïne en Rusland Keith Kellogg ontvangt. Daar zal ook de militaire top van Oekraïne bij zijn. In dat gesprek komt zeer waarschijnlijk ook Trumps verwijt aan de orde dat Oekraïne de oorlog met Rusland begonnen is.

Dat is onjuist. Rusland bezette in 2014 het Oekraïense schiereiland de Krim, daarna volgden gevechten in de provincies Loegansk en Donetsk en op 24 februari 2022 de grootschalige Russische invasie in de rest van het land.

Oekraïne wist de Russen dankzij Westerse steun tegen te houden en terug te dringen en zelfs een stukje van de Russische regio Koersk te veroveren. Het afgelopen half jaar rukten de Russen langzaam maar zeker weer op, ten koste van zware verliezen aan beide kanten.

Goede gesprekken

Kellogg zei voorafgaand aan het bezoek dat hij "goede, stevige gesprekken" hoopt te hebben. Die zullen ook gaan over de garanties die Oekraïne bij een eventueel bestand moet krijgen om te voorkomen dat Rusland de oorlog hervat.

"We begijpen dat die noodzakelijk zijn, zei Kellogg bij aankomst op het treinstation van Kyiv. "We begrijpen heel goed dat de onafhankelijkheid en de soevereiniteit van deze natie belangrijk zijn." Hij zei dat wat hij van de gesprekken leert, zal overbrengen aan Trump en zijn minister van Buitenlandse Zaken Rubio.

Grondstoffen

Oekraïne is bereid om Amerikaanse bedrijven toe te laten bij de winning van zeldzame aardmetalen en andere grondstoffen in Oekraïne. Volgens de nieuwszender NBC News hopen de Amerikanen 50 procent van de zeldzame aardmetalen binnen te halen.

Maar in een interview met CNN Türk temperde Zelensky die hoop. "Wij zijn geen wingebied voor grondstoffen voor welk continent dan ook", zei hij. Ook zegt hij dat hij investeringen wil toelaten zodra de gebieden die door Rusland zijn bezet, zijn bevrijd.

Jarenlang werd Pakistan door de internationale cricketgemeenschap genegeerd, maar de komende 2,5 week spelen de acht beste cricketlanden in Pakistan om de Champions Trophy. Met het toernooi hoopt Pakistan zijn imago op te poetsen. De afgelopen jaren leidde het groeiend terrorisme tot problemen rond de wedstrijden.

De veiligheidsdiensten moeten het evenement nu in goede banen leiden. Dat is ook voor de fans spannend: "Terrorisme heeft alles van ons afgenomen, maar dat een groot internationaal evenement nu terugkomt naar ons land voelt alsof het mijn verjaardag is" zegt cricketliefhebber Haji Abdul Razzak tegen persbureau AFP.

De 77-jarige zakenman uit Karachi kan zich de hoogtijdagen van het Pakistaanse cricket nog goed herinneren. Voor veel jonge fans die geboren werden na 1996 is dat anders. In dat jaar werd het laatste grote crickettoernooi in Pakistan gespeeld. Samen met India en Sri Lanka organiseerde Pakistan toen de World Cup.

Beschadigd imago

De aanslagen van 11 september 2001 en de daaropvolgende Amerikaanse inval in buurland Afghanistan leidden tot een toenemende dreiging in Pakistan. Dat had ook gevolgen voor de sport.

Volgens oud-inspecteur-generaal Kaleem Imam van Punjab heeft deze periode het imago van Pakistan en het sportklimaat beschadigd. "Geopolitieke spanningen, slecht bestuur en politieke instabiliteit hadden tot gevolg dat het lang geduurd heeft voordat een internationaal toernooi terugkwam naar Pakistan", zegt Kaleem Imam.

In april 2002 werd een hotel in Karachi opgeblazen tegenover de verblijfplaats van het nationale cricketteam van Nieuw-Zeeland. Door de politieke situatie was de wedstrijd al een half jaar uitgesteld. Na de aanslag werd die afgelast.

In 2008 zou Pakistan de Champions Trophy ook al eens organiseren, maar het toernooi werd uit veiligheidsoverwegingen verplaatst naar Zuid-Afrika.

Nare droom

De aanslag op de bus van het Sri Lankaanse cricketteam in Lahore een jaar later was het definitieve einde van internationale cricket in Pakistan. Zes spelers raakten gewond toen schutters de bus onder vuur namen. Nationale cricketteams weigerden daarna nog naar het land af te reizen, waardoor het nationale cricketteam zijn wedstrijden altijd buiten Pakistan moest organiseren.

"De gebeurtenissen van 2009 voelen als een nare droom", zei voormalig aanvoerder van de nationale ploeg Inzamam-ul-Haq tegen persbureau Reuters."Ons spel ging erdoor achteruit."

Niet alleen het Pakistaanse team merkte het nadeel van spelen zonder de steun van een uitgelaten thuispubliek. Jonge cricketfans hebben jarenlang hun idolen alleen op televisie kunnen zien. Hoewel de sport ongekend populair is in heel Zuid-Azië, merkten lokale cricketclubs dat het enthousiasme voor het spel afnam.

Gastheer van de wereld

Langzaamaan is het Pakistan de afgelopen jaren gelukt om enkele internationale wedstrijden te organiseren tegen individuele landen. In 2019 kwam voor het eerst het team van Nieuw-Zeeland weer op bezoek.

Voor dit toernooi wordt er alles aan gedaan om de veiligheid in de Pakistaanse speelsteden Karachi, Lahore en Rawalpindi te garanderen. Verwacht wordt dat miljoenen fans de wedstrijden gaan bezoeken. Speciale controleposten rond de stadions, drones, scherpschutters op de daken en nog eens 20.000 militairen moeten fans en spelers veilig houden.

"Het gaat over meer dan alleen cricket. Het gaat erom dat Pakistan de wereld bewijst dat het veilig, capabel en klaar is om mondiale evenementen te verwelkomen", zegt Kaleem Imam.

Na veel lobbywerk en met veel overtuigingskracht is het de oud-voorzitter van de Pakistaanse cricketbond in 2021 gelukt om het toernooi toegewezen te krijgen. "Uiteindelijk is het gelukt om de wereld onze kant te laten zien" zei Ramiz Raja daarover tegen de Pakistaanse krant Dawn.

Droomfinale

Dat wil niet zeggen dat de veiligheidssituatie nu stabiel is. Vooral in de grensstreek hebben rebellen en terroristische groepen de afgelopen tijd juist weer meer aanslagen gepleegd. Uit onderzoek van het Center for Research and Security Studies (CRSS) blijkt dat het afgelopen jaar het dodelijkste was sinds 2016.

"De strijdmacht is beter getraind, beter uitgerust en beter gecoördineerd dan ooit tevoren. Ik twijfel er daarom niet aan dat het toernooi vlekkeloos zal verlopen", benadrukt Kaleem Imam.

Maar niet iedereen is daarvan overtuigd. India speelt sinds 2008, na de aanslagen in Mumbai waar het Pakistan verantwoordelijk voor houdt, geen wedstrijden meer in het buurland. Het Indiase team speelt zijn wedstrijden daarom in Dubai.

Dat betekent dat als India en Pakistan elkaar op 9 maart in de finale treffen Pakistaanse fans deze droomfinale alsnog thuis voor de televisie moeten bekijken.

Dit voorjaar worden voor het eerst achttien werken van Rembrandt samen tentoongesteld in Amsterdam. De werken zijn vanaf 9 april te zien in het H'ART Museum, de voormalige Hermitage. Hiervoor werkte het museum samen met The Leiden Collection, één van de grootste privécollecties van Nederlandse 17de-eeuwse kunstwerken. Alle werken van Rembrandt uit deze collectie worden uitgeleend aan H'ART.

De collectie bestaat uit zeventien schilderijen en één tekening van Rembrandt. Drie werken behoren tot de reeks De vijf zintuigen. Ook is een zelfportret van de jonge Rembrandt uit 1634 te zien.

Behalve de werken van Rembrandt leent The Leiden Collection een schilderij van Vermeer uit, Zittende virginaalspeelster. De expositie in het H'ART Museum bestaat in totaal uit 75 werken van 27 kunstenaars, onder wie 17e-eeuwse meesters als Jan Steen, Ferdinand Bol en Frans Hals.

Verkeerde toeschrijving

Op de tentoonstelling is ook een werk van Maria Schalcken te zien, één van de weinige bekende vrouwelijke kunstenaars uit de 17e eeuw. Volgens het H'ART Museum was zij vooral goed in het schilderen van rustige en persoonlijke scènes.

Het werk was oorspronkelijk toegeschreven aan haar broer, Godfried Schalcken, maar onderzoek wijst uit dat dit ten onrechte was. Het komt vaker voor dat kunstwerken aan een familielid worden toegeschreven, bijvoorbeeld door verwarring over de achternaam.

De tentoonstelling, genaamd Van Rembrandt tot Vermeer, meesterwerken van The Leiden Collection, is ter ere van het 750-jarig jubileum van de stad Amsterdam en loopt tot 24 augustus. Het museum wil met de expositie het dagelijks leven in de 17de eeuw zichtbaar maken.

FNV Personeel schort de acties tegen de eigen vakbond per direct op. De vakbond, die opkomt voor het eigen personeel van de grootste vakbond van Nederland, ziet genoeg aanknopingspunten voor een gesprek met het algemeen bestuur.

Afgelopen maandag staakte het vakbondspersoneel omdat er grote zorgen zijn over de sociale veiligheid binnen de vakbond. Er lopen onderzoeken naar verschillende integriteitskwesties waarbij bestuursleden betrokken zijn. Onder die omstandigheden zou het niet gepast zijn om deze maand verkiezingen te houden waarmee een nieuwe voorzitter en een nieuw bestuur moet worden gekozen, vond FNV Personeel.

Stap vooruit

Inmiddels is besloten dat de verkiezingen voor het voorzitterschap tot nader orde zijn opgeschort. Voor de personeelsvakbond is dat de belangrijkste reden om weer in gesprek te gaan met het bestuur. Leden kunnen nog wel kiezen voor een nieuw ledenparlement. Dat bestaat uit 102 leden en moet instemmen de belangrijkste beslissingen binnen de bond.

"Het Algemeen Bestuur trekt zich de geuite zorgen over sociale onveiligheid enorm aan," schrijft het bestuur nu in een brief aan het eigen personeel. Dat ziet FNV Personeel als een stap vooruit. Het staken heeft geholpen, zegt Judith Westhoek van FNV Personeel: "Actievoeren loont. We zien beweging."

Te ver af van onderhandelingen

Als je weer met elkaar gaat praten, hoort daar ook bij dat je acties opschort, zegt de personeelsbond. Wel blijft het personeel bij de eis dat het huidige bestuur moet aftreden. Ook moet er werk worden gemaakt van verdere "democratisering en zeggenschap", schrijft Westhoek.

De staking kreeg volop steun van verschillende sectoren binnen de bond. Vakbondsleden werkzaam in de haven, de metaalsector, de overheid en de zorg willen meer invloed op de koers van de vakbond. Zij vinden het bestuur en het ledenparlement te ver afstaan van de cao-onderhandelingstafels.

Omwonenden van de psychiatrische kliniek Fivoor in Den Dolder maken zich grote zorgen over hun veiligheid. In een enquête waaraan ruim de helft van de direct omwonenden meedeed, melden ze een waslijst aan incidenten.

Vooral vrouwen en kinderen moeten het ontgelden, blijkt uit de enquête. Zo werd in 2017 een zwangere vrouw bij de keel gegrepen. In 2022 is volgens bewoners een 7-jarig meisje in de speeltuin benaderd door een vreemde die haar een kus vroeg in ruil voor snoep. Dit jaar zou een meisje van 6 zijn benaderd in de speeltuin.

RTV Utrecht citeert nog een ander voorbeeld: "Kinderen werd gevraagd waar ze woonden door onbekenden in de speeltuin en op straat. Kinderen kregen verwarde verhalen te horen over bijvoorbeeld babylijkjes."

Op hun hoede

Op 2 januari werd een 76-jarige bewoonster van de wijk doodgestoken door een patiënt. Op een andere afdeling van de instelling in Den Dolder verbleef ook Michael P. toen hij in 2017 Anne Faber verkrachtte en vermoordde.

Met de enquête en een begeleidende brandbrief aan de gemeente dringen de bewoners aan op een reeks veiligheidsmaatregelen. "Kinderen spelen minder buiten. Ouders voelen zich gedwongen tot voortdurende waakzaamheid en het vertrouwen in de verantwoordelijke instanties is tot een dieptepunt gedaald", schrijven de bewoners. "Nu, een maand na de moord, is er helaas nog niks wezenlijks veranderd in onze veiligheidssituatie."

In de enquête reageren 27 van de 48 huishoudens in de wijk. Driekwart van hen zegt voortdurend op z'n hoede te zijn en zich onveilig te voelen. Ook laten ouders hun kind minder vaak of minder vrij buitenspelen uit angst voor confrontaties.

Striktere verlofregeling

Om de veiligheid te herstellen, vragen de bewoners onder andere om het opheffen van een looproute door de wijk, een striktere verlofregeling voor patiënten, meer handhaving en cameratoezicht, en betere communicatie vanuit de instanties.

"Het is onacceptabel dat de bewoners in voortdurende angst en onzekerheid moeten leven", schrijven ze in de brief aan de gemeente.

De gemeenteraad van Zeist, waar Den Dolder onder valt, bespreekt de situatie op 11 maart. Burgemeester Langenacker zegt opnieuw dat ze de klinieken wil houden aan de geplande verhuisdatum van 1 januari 2027. Ze zegt hierover in gesprek te zijn met de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid. Fivoor heeft nog geen commentaar gegeven.

"Alice! Alice! Alice für President!" AfD-leider Alice Weidel wordt in een overvolle zaal in het Rijnlandse Kusel als een ster onthaald. Aan lange toespraken komt ze niet toe, want aanhangers onderbreken haar speech voortdurend met teksten als "Alice für Deutschland!" en "I love you!".

De AfD boekt komende zondag naar verwachting een historische zege bij de Duitse parlementsverkiezingen. In peilingen staat de radicaal-rechtse partij op zo'n 20 procent, een verdubbeling van het resultaat uit 2021. De AfD is traditioneel sterk in het oosten van het land, maar hoopt ook in het westen definitief voet aan de grond te krijgen.

Een van die plekken is het kiesdistrict Kaiserslautern, waartoe Kusel behoort. De SPD wint al zestig jaar op rij dit Wahlkreis. "We gaan de rode dominantie doorbreken", zegt Sebastian Münzenmaier, vicefractievoorzitter van de AfD. Hij staat in dit district op het stembiljet. "Het is ons grote doel dat dit het eerste kiesdistrict in het westen wordt waar we de grootste worden."

Teleurgestelde arbeiders

Het AfD-succes in het oosten wordt vaak verklaard door de sociaaleconomische achterstand in dat deel van het land en het DDR-verleden. Daardoor zou een democratische traditie ontbreken en meer wantrouwen tegenover de staat bestaan. Maar Münzenmaier ziet dat anders: "Juist door de DDR-ervaring kunnen ze beter tussen de regels lezen."

Ossi's zouden inzien dat media "eenzijdig berichten" en de binnenlandse veiligheidsdienst opereert "zoals de Stasi", zegt hij. "In het oosten zijn ze wat dat betreft verder, maar in het westen krijgen ze dat nu ook door."

Om de kiezer overal aan te spreken, legt de partij her en der andere accenten dan in het oosten. Echt grote verschillen zijn er niet, volgens Münzenmaier. "Overal spelen de zorgen over immigratie en de economie, en de teleurstelling in de bestaande partijen."

Dat blijkt ook in de zaal, gevuld met een scala een kappers, verpleegkundigen en militairen. Opvallend veel kiezers stemden vroeger op de SPD. "Dat deed iedereen in de familie, want dat was de arbeiderspartij, maar ze geven niet meer om ons", zegt een vrouw die met haar zoon op de eerste rij van het balkon zit. "Of de AfD dat wel doet, blijkt pas als ze mogen regeren, maar die kans krijgen ze niet."

Racistische theorieën

De andere politieke partijen peinzen er namelijk niet over om met de AfD een coalitie te vormen. Verschillende afdelingen van de partij zijn door de veiligheidsdienst bestempeld als extreemrechts. Reden daarvoor zijn onder meer racistische theorieën, relativerende uitspraken over de Holocaust en banden met neonazistische, gewelddadige groeperingen.

De partijleiding neemt daar onvoldoende afstand van, vinden tegenstanders. Vragen hierover worden weggewuifd. Omstreden figuren als de Thüringse AfD-leider Björn Höcke lijken te invloedrijk en belangrijk voor de partij om afstand van te nemen. Ook voorheen radicale termen als 'remigratie' zijn inmiddels overgenomen door landelijke kopstukken.

Tegelijk probeert de AfD een breed palet aan kiezers voor zich te winnen, met een verkiezingsprogramma dat gematigder is dan uitspraken van individuele AfD-politici. Naast voorstanders van strenge migratieregels trekt de partij ook coronasceptici, Ruslandgezinde kiezers of juist Duitsers die bang zijn voor oorlog.

Hoe groter de partij wordt, des te kleiner het taboe om AfD te stemmen. Ook de uitgesproken steun van de Amerikaanse regering helpt de partij te normaliseren.

Andere partijen zijn wat betreft het thema migratie richting AfD bewogen. De migratieplannen van de CDU/CSU verschillen nauwelijks van de AfD, maar partijleider Weidel ziet dat niet als een succes. "Het zijn loze beloftes, die ze niet kunnen waarmaken zolang ze niet met ons willen regeren", zegt ze op een partijbijeenkomst tegen de NOS.

De zogeheten Brandmauer tegen de AfD is vorige maand deels afgebroken, nadat de CDU/CSU met steun van de AfD een asielmotie aangenomen kreeg. Maar CDU-leider Merz benadrukt keer op keer: hij zal nooit met de AfD regeren.

De AfD-partijleiders deinzen daar niet voor terug. "We moeten zo sterk worden dat er niet zonder ons geregeerd kan worden", zegt co-voorzitter Tino Chrupalla. De PVV in Nederland is daarbij een voorbeeld: "Je ziet dat een partij niet eindeloos uit te sluiten valt."

Na de verkiezingen zal de belangrijkste concurrent, de CDU/CSU, noodgedwongen met één of twee linkse partijen in zee moeten om tot een meerderheidscoalitie te komen. De AfD kan vanuit de oppositie dan verder doorgroeien, dankzij teleurgestelde CDU-kiezers, zo is de gedachte.

"We wachten rustig af", zegt AfD-kopstuk Münzenmaier met een glimlach. "Misschien komt een AfD-regering sneller dan gedacht. En anders na de volgende Bondsdagverkiezingen."

De man die in 2023 een staafbom naar de toenmalige Japanse premier Kishida gooide, is veroordeeld voor poging tot moord en andere misdrijven tot een gevangensstraf van tien jaar. De rechtbank zegt dat hij de intentie had om Kishida te doden. Ook woog de rechtbank mee dat dit een aanslag was op de democratie en dat hij ook anderen in gevaar heeft gebracht.

De 25-jarige Ryuji Kimura ontkent dat hij de bedoeling had om de premier om te doden. Hij zou ontevreden zijn geweest over het Japanse kiessysteem en de aandacht van het publiek hebben willen trekken door een bekend politicus aan te vallen.

Hij koos daarvoor Kishida, die in campagnetijd een bezoek bracht aan de vissershaven van de stad Wakayama. Kishida bleef ongedeerd, twee andere aanwezigen raakten lichtgewond.

De aanslag op Kishida was een jaar na de moord op oud-premier Abe, eveneens in campagnetijd. Hij werd van achteren in zijn borst en nek geschoten. Hij overleed. Het proces tegen de enige verdachte van die aanslag moet nog beginnen.

Na de arrestatie en de ontploffing van de bom brak grote paniek uit:

Partijleider Pieter Omtzigt van NSC wil dat er in de Voorjaarsnota alsnog een versobering van de zogenoemde expat-regeling komt. Het belastingvoordeel voor hoogopgeleide werknemers uit het buitenland is hem al langere tijd een doorn in het oog.

"We gaan richting de 200.000 mensen uit het buitenland die 27 procent van hun inkomsten belastingvrij krijgen. Als we de economie eerlijker willen maken, moeten we geen groepen mensen hebben die minder belasting betalen", zegt Omtzigt vandaag in een gesprek met De Telegraaf.

Omtzigt kreeg zijn plan om de expat-regeling uit te kleden in 2023 al eens door de Tweede Kamer. De miljoenen die het zou opleveren, moesten worden gebruikt om de studenten tegemoet te komen die met het leenstelsel te maken hadden gehad.

Maar het huidige kabinet, waar ook NSC in zit, draaide die omstreden nieuwe regeling met Prinsjesdag weer grotendeels terug. Omtzigt probeert het nu nog eens in aanloop naar de Voorjaarsnota.

Wensen Voorjaarsnota

De NSC-leider heeft daar een aantal wensen voor, die met de opbrengst van zijn expat-plan betaald kunnen worden, vertelt hij in De Telegraaf. Zo wil hij de energiebelasting op gas "een paar cent per kuub" verlagen, nog iets verder dan in het hoofdlijnenakkoord is afgesproken. Daarin staat dat gas 2,82 cent per kuub goedkoper moet worden.

Verder wil de NSC-leider dat er extra geld komt om het arbeidsongeschiktheidsstelsel te verbeteren. NSC-minister Eddy van Hijum is dat al van plan. Omtzigt wijst er nog eens op dat mensen die minder dan 35 procent arbeidsongeschikt raken, vaak wel hun baan verliezen maar geen ondersteuning krijgen. Dat is volgens hem één van de dingen die niet kloppen aan het huidige stelsel.

De plannen van Omtzigt komen bovenop de wensen voor de Voorjaarsnota die andere regeringspartijen al op tafel hebben gelegd. Zo wil de VVD goedkopere kinderopvang en een lagere taks op elektriciteit. PVV-leider Geert Wilders liet op X weten dat hij een verlaging van de huren en de btw op boodschappen wil. Ook hij pleit, net als Omtzigt, voor een lagere gasprijs.

De onderhandelingen over de Voorjaarsnota beginnen binnenkort en zouden weleens heel spannend kunnen worden vanwege alle grote financiële vraagstukken waarover de vier regeringspartijen het niet eens zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld om de btw, klimaat, stikstof en defensie.

Omtzigt zegt in De Telegraaf dat de openlijk ruziënde partijen er volgens hem wel uit gaan komen. "Uiteindelijk zal ik straks een compromis sluiten waar ik niet honderd procent binnenhaal wat ik wil. Anders had je niet in een regering moeten gaan zitten."

De agrarische sector vergrijst. Van alle boeren in de Europese Unie is maar 12 procent jonger dan 40. Dat baart de Europese Commissie zorgen. En dus zijn vandaag plannen aangekondigd om te garanderen dat er ook in de toekomst genoeg boeren zijn.

Die plannen komen uit de koker van de Luxemburgse landbouwcommissaris Christophe Hansen. Naar zijn visie op de toekomst van de landbouw is door boeren lang uitgekeken. Vorig jaar dwongen ze met hevige protesten een gesprek af met de Europese Commissie. De plannen van vandaag moeten antwoorden bieden op de zorgen die de boeren toen op tafel legden.

En dus gaat het over lage inkomens, oneerlijke handel en regeldruk. Op al die punten probeert Eurocommissaris Hansen de boeren tegemoet te komen. Volgens hem koersen we af op een "demografische afgrond als we vandaag niet handelen".

Inkomen

Een eerlijk inkomen is volgens Hansen een eerste vereiste om het werk van een boer aantrekkelijk te houden. Hij benadrukt dat boeren aanzienlijk minder verdienen dan gemiddeld: 60 procent van het gemiddelde inkomen in 2023.

Inkomenssteun blijft volgens hem daarom onmisbaar. Hij wil die steun wel gerichter gaan inzetten: er moet meer terechtkomen bij startende boeren en bij bedrijven die essentieel zijn voor onze voedselzekerheid.

Hansen wil ook gehoor geven aan de roep van boeren om iets te doen tegen oneerlijke concurrentie uit het buitenland. Bedrijven buiten de EU kunnen nog altijd voedsel exporteren waarbij bestrijdingsmiddelen gebruikt zijn die in de Unie verboden zijn, terwijl boeren in de EU moeten werken met soms duurdere of minder effectieve alternatieven.

Als het aan de landbouwcommissaris ligt komt daar een einde aan. Maar hoe hij dat gaat regelen staat nog niet vast, dat gaat hij onderzoeken. Boeren in de EU zullen dit voorstel ongetwijfeld met gejuich ontvangen; buiten de EU kan het op verzet rekenen. En mogelijk olie op het vuur gooien bij de dreigende handelsoorlog tussen de EU en de Verenigde Staten.

Verleiden, niet dwingen

Wat betreft klimaatbeleid ziet Hansen boeren als deel van de oplossing, niet van het probleem. Het is volgens hem niet boeren óf klimaat, maar boeren én klimaat. Een strategie om minder vlees te eten is volgens hem onzin, ook al zou daarmee de uitstoot van de sector verlaagd kunnen worden. Volgens hem is de trend toch al dat mensen minder vlees eten en moet je dat niet afdwingen door de veestapel in te krimpen.

Sowieso wil hij als het om klimaat gaat de boeren vooral verleiden en niet dwingen. Aanvullende verdienmodellen voor boeren, bijvoorbeeld met groenbeheer, windmolens of de opslag van koolstof, wil hij stimuleren maar niet verplichten.

Harde regelgeving overboord

Sander Smit, de fractievoorzitter van BBB in het Europees Parlement, ziet in een eerste reactie dat Hansen, "een boerenzoon" na "vijf donkergroene jaren (.....) eindelijk het belang van voedselzekerheid" erkent.

GroenLinks-PvdA Europarlementariër Bas Eickhout vindt het terecht dat de Europese Commissie iets wil doen aan de onzekerheid bij boeren, maar over de manier waarop is hij minder te spreken.

Hij vindt dat de Eurocommissaris veel duidelijker doelen had moeten stellen op het gebied van klimaat: "Het grote risico is (.....) dat we harde regelgeving overboord kieperen, maar de miljarden nog steeds naar intensivering (van de landbouw) stromen." Maar dat systeem is volgens Eickhout niet langer houdbaar.

Of alle ideeën die Hansen heeft gepresenteerd ook doorgaan is afwachten. Het gaat nu nog om een toekomstvisie, geen uitgewerkt beleid. Of hij het werk van de boer echt aantrekkelijker zal kunnen maken zal vooral afhangen van het budget dat daar de komende jaren voor beschikbaar komt.

We leken almaar ouder te worden, maar in de cijfers zien onderzoekers nu een knik. Na jaren van stijgende levensverwachtingen stagneert die groei in Europa. In twintig onderzochte landen steeg de levensverwachting tussen 2011 en 2019 minder hard dan in de jaren ervoor, met uitzondering van Noorwegen. Daar ging het cijfer een fractie omhoog.

Gemiddeld viel de groei in levensverwachting in Europa terug van 0,23 jaar tussen 1990 en 2011 naar 0,15 jaar tussen 2011 en 2019. In Engeland liep de groei het meeste terug, aldus de onderzoekers die hun bevindingen publiceerden in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet. Noord-Ierland, Wales en Schotland bungelen ook onderaan de lijst.

In Nederland nam de groei van de levensverwachting eveneens af, van 0,19 jaar tussen 1990 en 2011 naar 0,11 jaar tussen 2011 en 2019. Daarmee kwam de gemiddelde verwachte leeftijd van Nederlanders in 2019 uit op 82 jaar. Schotland staat wat dat betreft met 79,5 jaar op de laagste plek. Italië voert de lijst aan met een verwachte leeftijd van 83,4 jaar.

Ongezonde leefstijl

De levensverwachting stagneerde al in de jaren voorafgaand aan de coronapandemie, die vijf jaar geleden uitbrak. Belangrijkste oorzaak is volgens het onderzoek, geleid door de Universiteit van East Anglia, dat meer mensen overlijden aan hart- en vaatziekten en kanker.

Die ziekten houden vaak verband met een ongezonde leefstijl, zoals roken, overmatig drankgebruik, ongezond eten en weinig beweging. Dat gedrag kan leiden tot overgewicht, hoge bloeddruk en hoog cholesterol, factoren die de kans vergroten op hart- en vaatziekten, zoals hartritmestoornissen, hartinfarcten en slagaderverkalking.

Tijdens de covidjaren kwamen daar bovengemiddeld veel sterfgevallen bij als gevolg van de besmettelijke infectieziekte. Daardoor sloeg een groei van de levensverwachting in de meeste Europese landen tussen 2019 en 2021 om in een daling. Alleen Ierland, IJsland, Zweden, Noorwegen en Denemarken hielden hun cijfer in de plus. In België steeg noch daalde de levensverwachting.

Lichtpuntje: minder gerookt

De stagnerende cijfers houden volgens de onderzoekers geen verband met het leeftijdsplafond dat de mens naar schatting rond de 110 jaar bereikt. Bij die leeftijd zijn Europese landen nog ver uit de buurt. Bij de huidige gemiddelde leeftijden zien de onderzoekers nog allerlei mogelijkheden om sterfte tegen te gaan, zoals verbetering van de leefstijl en betere toegang tot preventieve gezondheidszorg.

Eén lichtpuntje bieden de cijfers wel: de afgelopen decennia werden mensen in alle twintig onderzochte Europese landen minder blootgesteld aan tabaksrook. Roken geldt met afstand als de belangrijkste veroorzaker van kanker en vergroot de kans op hart- en vaatziekten. Om roken verder terug te dringen, moeten beleidsmakers hier wel werk van blijven maken, waarschuwen de onderzoekers.

Een 16-jarige jongen is gistermiddag gewond geraakt bij een val in een strooizoutopslag in Raamsdonksveer. De jongen is met onbekende verwondingen naar het ziekenhuis overgebracht.

De Nederlandse Arbeidsinspectie stelt een onderzoek in naar het ongeluk. Over de toedracht is nog veel onduidelijk.

Aanvankelijk werd gistermiddag rond 14.45 uur gezegd dat er een man klem was komen te zitten tussen een betonwand en een grote berg strooizout. Politie en brandweer waren anderhalf uur bezig om hem te bevrijden. Daarbij werd ook een hoogwerker ingezet, meldt Omroep Brabant. Een traumaheli landde met een gespecialiseerd medisch team.

Arbeidsongeval

Vandaag werd bekend dat de Arbeidsinspectie de zoutopslag direct na het ongeluk heeft bezocht en onderzoek doet. Er is dus waarschijnlijk sprake van een arbeidsongeval.

De instroom bij de mbo-opleidingen verpleegkunde en verzorgende in de individuele gezondheidzorg blijft dalen. Voor de opleiding verpleegkunde daalde het aantal nieuwe studenten van 7490 in 2023 naar 7260 vorig jaar, zegt de MBO Raad, bij de opleiding verzorgende (verzorgende IG) daalde het aantal starters van 4780 naar 4110.

De daling in het aantal nieuwe studenten was al ingezet, want in de periode van 2019 tot 2024 daalde het aantal nieuwe studenten nog harder. Bij de opleiding verzorgende IG ging het aantal starters van 7850 naar 4110 en bij de opleiding verpleegkundige van 8340 naar 7260.

"Dit vraagt om actie", zegt voorzitter Tekin van de MBO Raad. "Werkgevers, scholen en de overheid moeten samen zorgen voor betere arbeidsvoorwaarden, aantrekkelijke loopbaanperspectieven en voldoende stageplekken."

Bezuiniging op stagefonds

Wat betreft stageplekken zou de overheid de bezuiniging op het Stagefonds Zorg moeten schrappen, vindt Tekin. Zorgaanbieders kunnen daar een vergoeding vragen voor de stageplekken die ze aanbieden. De huidige subsidieregeling wordt na 2027 niet meer verlengd, wat 122 miljoen euro per jaar oplevert.

"Studenten kunnen pas echt ervaring opdoen als er voldoende stageplaatsen zijn", zegt Tekin. "Daarom is het een slecht idee van dit kabinet om te willen stoppen met het Stagefonds Zorg. Deze bezuiniging moet van tafel. Goede stagebegeleiding en voldoende plekken zijn cruciaal om studenten gemotiveerd te houden en succesvol hun opleiding te laten afronden. Zonder stageplek geen mbo-diploma."

Tekin pleit ook voor het weghalen van "onnodige drempels" voor zij-instromers. Zo zou je vakken die je bij een andere opleiding al hebt gehaald niet nog eens moeten overdoen. Ook wil hij dat kinderen niet aan het eind van de basisschool al een opleiding moeten kiezen, maar op een later moment. "Een bredere oriëntatieperiode kan helpen om meer studenten voor een zorgopleiding te enthousiasmeren."

Meer mantelzorgers

Brancheorganisatie Actiz vindt het zorgelijk dat het aantal nieuwe studenten voor de opleidingen is gedaald. De beroepen zullen aantrekkelijker moeten worden gemaakt, zegt een woordvoerder.

Zelfs als dat lukt zal de sector in de toekomst met minder professionals meer zorg moeten leveren. Dat betekent dat er een groter beroep op mantelzorgers zal worden gedaan, zegt de Actiz-woordvoerder.

Tientallen gemeenten hebben grote moeite met de plannen van minister Faber om asielzoekers snel over Nederland te verdelen. Ze tekenen bezwaar aan en zeggen dat de minister zich niets aantrekt van gemaakte afspraken. Ze vinden dat de minister hen dwingt om meer mensen op te vangen dan gepland.

Het verzet van de gemeenten heeft alles te maken met de spreidingswet en het daarop volgende 'verdeelbesluit' van minister Faber.

De spreidingswet werd nog onder het vorige kabinet aangenomen. Volgens die wet kunnen uiteindelijk alle gemeenten gedwongen worden om asielzoekers op te vangen, om het vaak overvolle aanmeldcentrum in Ter Apel te ontlasten. De wet geldt nu en bijna een jaar lang werkten gemeenten aan plannen om eraan te voldoen.

Maar op 21 december zei minister Faber dat ze gemeenten en provincies die tot dan toe te weinig opvangplekken voor asielzoekers hadden aangeboden, niet zou dwingen om dat alsnog te doen.

Twee dagen later kwam ze met een brief waarin gemeenten tot 30 juni dit jaar de tijd kregen om in totaal 96.000 opvangplekken te realiseren. Ze voegde er het zogenoemde verdeelbesluit aan toe, waarin tamelijk gedetailleerd staat welke gemeente wanneer opvang moet regelen.

Gedeelde opvang

Volgens een aantal gemeenten houdt Faber bij dat verdeelbesluit geen rekening met gemaakte afspraken. De gemeenten Druten en Wijchen bijvoorbeeld sloegen al vóór de spreidingswet de handen ineen om vluchtelingen onderdak te bieden. In 2024 zette Druten een noodopvang op. Volgens plan zou het azc in Wijchen die asielzoekers in 2026 moeten overnemen. In totaal gaat het om ongeveer 300 mensen.

Het is één plan van twee gemeenten, maar in haar verdeelbesluit ziet de minister het als twee losstaande plannen en zij rekent op 400 plekken. Burgemeester Renske Helmer (SP) van Wijchen reageert verrast bij Omroep Gelderland: "We gaan ervan uit dat ze de samenwerking niet goed heeft geïnterpreteerd en middels een bezwaar willen we dat rechtzetten."

Niet haalbaar

Ook Aalten maakt bezwaar. Volgens de Achterhoekse gemeente loopt Faber te hard van stapel. Het ministerie verwacht dat de bedden nog dit jaar beschikbaar zijn. Dat gaat niet lukken en ook uitstel tot 1 februari 2026 is volgens de gemeente geen oplossing.

De gemeente Oldebroek zit ook krap in de tijd. "Gezien het proces, inclusief participatie om te komen tot een locatie voor het opvangen van asielzoekers, is dit niet haalbaar", laat de Veluwse gemeente weten.

Volgens het AD tekenen ook Wassenaar, Den Haag, Oisterwijk, Capelle aan den IJssel, Almelo en tientallen andere gemeenten bezwaar aan. Ze zeggen dat ze plotseling meer asielzoekers moeten opvangen dan gedacht, terwijl andere gemeenten juist minder mensen gaan opvangen.

Niet verstandig

Henri Lenferink, waarnemend commissaris van de Koning in Gelderland, noemt de houding van Faber niet verstandig. De minister gaat er vanuit dat alle plannen gerealiseerd worden, maar dat is volgens hem maar de vraag. "Als je al die plannen allemaal meerekent, tot de laatste plek toe, dan weet je ook dat je tekort gaat komen als iets niet doorgaat."

Ook de provincie Gelderland maakt bezwaar tegen Fabers verdeelbesluit. De kern van de Spreidingswet is volgens Lenferink dat je asielzoekers eerlijk over het land verdeelt. "We zien nu dat gemeenten die niets of heel weinig gedaan hebben, worden beloond met een lagere taakstelling. De taakstelling van gemeenten zakt naar 30 procent van hun oorspronkelijke taakstelling. Dat is heel gek als je het eerlijk wil verdelen."

Een woordvoerder van de minister wil niet inhoudelijk reageren. "De binnengekomen bezwaarschiften worden bestudeerd en in behandeling genomen binnen de daarvoor geldende termijnen. Gedurende de bezwaarprocedure doet het ministerie van Asiel en Migratie geen mededelingen over het aantal bezwaren en de inhoud van de ingediende bezwaren."

Mensen die vanochtend rond 04.45 uur naar de hemel keken, konden een lichtstreep zien waarvan nog onduidelijk is wat het precies was. Mensen die het hebben gezien, spreken van "vuurballen met een staart", "een heel grote vuurbal met enorme pluim" of "raketvormige objecten".

UFO Meldpunt Nederland zegt dat er zo'n dertig meldingen uit heel Nederland zijn binnengekomen en denkt dat het gaat om een meteoor, een stuk steen dat van een komeet of een ander hemellichaam afkomstig is. "Als dat met tien kilometer per seconde de dampkring in komt, vliegt het in de brand".

Sterrenkundige Theo Jurriens gaat ervan uit dat het ruimteafval van SpaceX is. "Het is geen meteoor, want deze verplaatsen zich heel snel en dat gebeurde in dit geval niet." Hij zegt dat het vermoedelijk gaat om de tweede trap van draagraket Falcon 9, die op 1 februari 22 satellieten heeft gelanceerd.

Aangekondigd afval

Op de website Aerospace werd de terugkomst van dit afval al aangekondigd. Daar is de route die het aflegt te bekijken en is te zien dat het over Nederland heen vliegt.

Verschillende mensen legden het verschijnsel vanochtend vroeg vast:

Ook in Duitsland waren de "brandende vuurballen" te zien. Tagesschau schrijft dat in veel delen van Noordrijn-Westfalen mensen het alarmnummer van de politie hebben gebeld. Ook het Duitse UFO-meldpunt werd aangeschreven. Dat kreeg volgens Tagesschau "talloze meldingen, foto's en video's".

'Mysterieus, maar indrukwekkend'

Wetenschapsjournalist Roel van der Heijden is na de melding van het verschijnsel meteen online gaan zoeken, vertelt hij in programma Jan-Willem Start Op! op NPO Radio 2. Hij noemt het "vrij mysterieus, maar indrukwekkend."

Volgens hem komt het vaker voor dat dit soort brandende verschijnselen in de lucht te zien zijn. "Er draaien satellieten en raketten rond de aarde en die komen gecontroleerd terug." Dat gebeurt meestal boven zee, legt hij uit. "In de meest afgelegen gebieden".

De voormalige president van Brazilië, Jair Bolsonaro (69), wordt aangeklaagd voor het beramen van een staatsgreep nadat hij in 2022 de verkiezingen had verloren. Als hij schuldig wordt bevonden, kan hij rond de 40 jaar celstraf krijgen.

De Braziliaanse procureur-generaal Paulo Gonet beschuldigt Bolsonaro en zes van zijn medewerkers ervan een criminele organisatie te leiden die zich bezighield met een "autoritair machtsproject".

Het hooggerechtshof moet beslissen of er daadwerkelijk strafzaken worden gestart tegen de omstreden oud-president. Zijn advocaten hebben twee weken de tijd om op de aanklachten te reageren. Een advocaat die is gespecialiseerd in constitutioneel recht zegt tegen persbureau Reuters dat er 99 procent kans is dat het hof de aanklachten accepteert.

"Maar om Bolsonaro te veroordelen, heeft het Hooggerechtshof robuust bewijs nodig", zegt ze. In totaal zijn 34 mensen aangeklaagd voor betrokkenheid bij de plannen. Onder hen zijn ook verschillende hooggeplaatste militairen, zoals de voormalige nationale veiligheidsadviseur van Bolsonaro, de inmiddels gepensioneerde generaal Augusto Heleno.

Rellen in Brasilia

Onderdeel van het vermeende complot was een plan om de huidige president van Brazilië Lula da Silva te vergiftigen en opperrechter Alexandre de Moraes, een vijand van Bolsonaro, dood te schieten.

De aanklachten komen drie maanden nadat de federale politie met een onderzoeksrapport is gekomen over de staatsgreepplannen van Bolsonaro. Hij was van 2019 tot 2022 president. Daarin stond dat hij volledig op de hoogte was van de samenzwering om te voorkomen dat de linkse winnaar van de Braziliaanse presidentsverkiezingen van 2022, Lula da Silva, aan de macht zou komen.

Bolsonaro vocht de uitslag van de verkiezingen aan en zaaide onrust in het land. In januari 2023 ontaardde dat in rellen in de hoofdstad Brasilia en de bestorming van onder meer het parlementsgebouw door aanhangers van de rechts-conservatieve politicus.

Vluchtrisico

Politici van de oppositie en progressieve Brazilianen juichen het toe dat Bolsonaro officieel is aangeklaagd. Zij verachten de voormalige president vanwege zijn gebrekkige aanpak van de coronapandemie, zijn vijandigheid tegenover minderheden, inheemse gemeenschappen en het milieu en zijn aanvallen op het democratische systeem van Brazilië.

Het hooggerechtshof, onder leiding van opperrechter De Moraes, gaat zich nu buigen over de zaak. Verwacht wordt dat dit ergens in de eerste helft van dit jaar gebeurt. Bolsonaro kan de zaak in vrijheid afwachten. Analisten waarmee Reuters sprak achtten het onwaarschijnlijk dat hij gearresteerd wordt, tenzij het hof denkt dat er een vluchtrisico is.

Bolsonaro verliet zijn land eerder wel, twee dagen voordat Lula werd beëdigd. Toen zocht hij zijn toevlucht in de Verenigde Staten.

Philips is vorig jaar opnieuw diep in de rode cijfers gedoken. Onderaan de streep bleef een verlies over van 698 miljoen, vooral door een schikking van 1,1 miljard dollar die Philips vorig jaar in de Verenigde Staten trof vanwege problemen met slaapapneu-apparaten. Over 2023 schreef het bedrijf met 463 miljoen ook al een flink verlies in de boeken.

Daarnaast liep bij Philips ook de omzet licht terug, vooral doordat de verkopen in China sterk afnamen. De totale omzetdaling bleef beperkt, omdat Philips in de rest van de wereld wel meer apparaten verkocht. De groei zat volgens het bedrijf vooral in Noord-Amerika.

Op de beurs ging Philips na bekendmaking van de cijfers hard onderuit. De koers van het aandeel daalde in het eerste handelsuur met bijna 12 procent.

Philips zegt bij de cijfers wel dat de reorganisatie bij het bedrijf vruchten moet gaan afwerpen. Twee jaar geleden kondigde het bedrijf aan dat er in twee jaar wereldwijd 6000 banen zouden verdwijnen, waarvan 1100 in Nederland. Philips wil zo niet alleen kosten besparen, maar ook de bedrijfsprocessen versimpelen.

Dreigende handelsoorlog

Vorig jaar kwamen er in totaal ook weer iets meer orders binnen. Voor dit jaar rekent Philips daarom op een omzetgroei van 1 tot 3 procent. Daarin verwacht Philips opnieuw minder te gaan verkopen in China, mede door de handelsoorlog die de Amerikaanse president Donald Trump met China ontketent.

Inmiddels heeft Trump zijn pijlen ook op Europa gericht, met handelstarieven voor de import van Europees staal. Vannacht kondigde hij aan dat hij ook een extra heffing van 25 procent op buitenlandse auto's, chips, en geneesmiddelen wil gaan invoeren.

Of Philips daar als producent van medische apparatuur ook door wordt geraakt, is onduidelijk. Topman Roy Jakobs concludeert dat Philips in een "heel erg tumultueuze wereld" moet opereren. Met het oog op een dreigende handelsoorlog nam Philips daarom al maatregelen: "We hebben de afgelopen twee jaar onze export van China naar de VS al significant verminderd."

Minder regels

Om minder klappen te krijgen van handelstarieven, zoals onder de vorige regeerperiode van president Trump, wil Philips ook meer in belangrijke markten produceren. "We hebben in Noord-Amerika al fabrieken staan, maar we zullen er waarschijnlijk wat meer gaan doen. Zoals we ook hebben gedaan en zoals we gaan doen in Europa", zegt Jakobs.

De topman zegt dat Philips in gesprek is met de Nederlandse overheid en de Europese Commissie over de dreigende handelsoorlog met de VS. Vijf voor twaalf is het volgens hem nog niet: "We moeten niet in paniek raken en denken dat Europa geen toekomst heeft. Maar we moeten wel echt in actie komen. Hoe kan talent hier een betere voedingsbodem krijgen? Kan de regelgeving simpeler? Als je ziet hoeveel stappen je moet zetten om bepaalde toestemming te krijgen om ergens een nieuw bedrijf op te zetten. Help mensen om minder administratieve last te hebben, zodat ze waarde en banen kunnen creëren."

Gemeenten staan grote bezuinigingen te wachten en het Sociaal en Cultureel Planbureau is bang dat die vooral kwetsbare mensen zullen raken. Dat zou de ongelijkheid in de samenleving nog verder vergroten, waarschuwt het SCP.

Een toenemende kostenpost voor gemeenten is bijvoorbeeld de huishoudelijke hulp. Ouderen vragen die aan als ze niet meer zelf hun bed kunnen opmaken of het huis kunnen schoonhouden, maar in steeds meer gemeenten krijgen ze eerst een test. Er wordt gewerkt met een fitnessprogramma voor ouderen, waarbij bekeken wordt of ze door sporten weer fit genoeg kunnen worden om toch zelf schoon te maken.

Zelfredzaam

Gemeenten zeggen dat dit onderdeel is van de missie om ouderen zelfredzaam te maken en dat het altijd vrijwillig is. Bovendien komt niet iedereen ervoor in aanmerking. Toch zijn er situaties waarbij ouderen een vervelend gevoel overhouden aan zo'n test en het idee hebben dat ze geen hulp krijgen tot het trainingstraject is afgerond.

Zo vertelt de 84-jarige Jenny van Weijen uit Alblasserdam dat het intakegesprek als een vernedering voelde:

HRC Powerful Aging biedt de trainingen aan, waarbij inmiddels 43 gemeenten zich hebben aangesloten. Zelf zeggen zij geluiden over dwang niet te herkennen. Het bedrijf zegt veel positieve geluiden te horen van ouderen die meedoen met hun programma.

Vitaliteitstraject

Gemeenten die met het bedrijf samenwerken, zeggen tegen de NOS dat ze dat niet puur doen om kosten te besparen op zorg, maar juist om de ouderen fit en zelfstandig te houden. Op de site van het bedrijf zelf staat wel: "enorme besparing Wmo-kosten".

Volgens gemeenten is het belangrijk dat ouderen langer zichzelf kunnen onderhouden, vanwege een vergrijzende bevolking en personeelstekorten in de zorg. Veel ouderen zijn ook enthousiast over het trainingstraject, zeggen de gemeenten die de NOS benaderde in een rondvraag. "Juist omdat het een moment van training en het kopje thee achteraf een sociaal moment in de week biedt."

Dat merkte ook de 75-jarige Heleen Parent uit Appingedam, die het trainingstraject van veertien weken heeft doorlopen. "Ik merkte dat de spieren sterker werden. Zo moest je bijvoorbeeld oefeningen doen met je armen in de lucht. Dat je zelf de ramen kunt zemen. Ook train je in groepen en als je elkaar een beetje leert kennen, kijk je er ook naar uit."

Wel verbaasde zij zich over geluiden in haar groep dat mensen voelden dat deelname verplicht was. Ouderenvereniging ANBO-PCOB zegt zorgen te hebben dat "gemeenten druk uitoefenen op ouderen die een Wmo-aanvraag doen."

Die druk hebben Jenny (84) en Wijnand van Weijen (88) uit Alblasserdam zeker ervaren. Bij de intake moesten ze verschillende oefeningen doen, vertellen ze. "Samen met mijn man moesten we op de grond liggen en zelfstandig overeind komen, maar dat kunnen we helemaal niet meer. We moesten op de grond naar een bank rollen, zodat we ons daaraan omhoog konden hijsen."

Wijnand moest ook gewichten heffen, wat volgens het echtpaar na verschillende operaties niet meer mogelijk is. De conclusie was dat hij met een fysiotraject van zes weken weer fit genoeg zou zijn om de huishoudelijke taken op te pakken. "Na de trainingen kan hij zelfs om dit gebouw hobbelen", zou tegen hen zijn gezegd.

Volgens Eline Linthorst, universitair docent Gezondheidsrecht aan de Erasmus Universiteit en specialist op het gebied van de Wmo, is de manier waarop dit gaat niet de juiste volgorde. "Op het moment dat iemand met een hulpvraag komt, dan is de actuele situatie leidend. En als men minder zelfredzaam is, heeft diegene hulp nodig. Men kan niet vooruitlopen op de mogelijke resultaten van zo'n traject."

Daar komt bij dat bij Powerful Ageing de fysiotherapeuten die de ouderen begeleiden in dienst zijn van het bedrijf. Dat is niet de bedoeling, zegt sociaal advocaat Renske Imkamp. "Een adviseur die in dienst is bij het bedrijf dat ook de hulp aanbiedt, in die constructie heeft diegene belang bij een bepaalde uitkomst. Dat betekent dat geen sprake is van een voldoende objectief onderzoek."

Menselijke maat

In de gemeente Sliedrecht hebben verschillende ouderen zich gemeld bij Boudewijn Brandwijk, die namens de lokale partij Slydregt.NU vragen heeft gesteld aan het college over het trainingstraject.

De ouderen geven aan dat het als een verkapte verplichting voelt, als een "extra drempel" om de kosten te drukken, zegt Brandwijk. "Het is heel goed dat we inzetten op het fit houden van ouderen. Ook is het belangrijk dat er maatwerk aan te pas komt bij het toekennen van de Wmo, maar dit slaat door in het verliezen van de menselijke maat."

Hoewel ze werden gestoord door de politie, hebben drie mannen afgelopen weekeinde toch de loodzware kluis uit een kringloopwinkel in Aalsmeer gestolen. De buit bedraagt zo'n 3.000 euro.

"Het is een heel onfortuinlijke samenloop van omstandigheden geweest", zegt penningmeester Dick Verhoef van de kringloopwinkel bij NH Nieuws. De politie kwam wel toen het alarm afging, maar verdween ook weer toen er niets verdachts werd opgemerkt. Al die tijd hebben de dieven zich waarschijnlijk verstopt.

"Twee dieven zijn aan de achterkant van de winkel een hek over geklommen en zijn toen via de nooddeur naar binnen gelopen. Het alarm ging meteen af", legt Verhoef uit, op basis van de camerabeelden van afgelopen zaterdagnacht.

Geen sleutel

"Op die melding is de politie afgekomen", aldus Verhoef. Maar de agenten konden niet naar binnen. Om 02.30 uur 's nachts was er niemand met een sleutel van de winkel in de gelegenheid om de deur voor de politie open te doen.

"Alleen bij levensbedreigende situaties mogen agenten zich tot elke ruimte toegang verschaffen", laat een woordvoerder van de politie weten. "De agenten hebben wel grondig rondgekeken en zijn alle gangbare zaken nagelopen. Hoe het kan dat de criminelen desondanks onopgemerkt zijn gebleven, nemen we mee in het onderzoek dat we nu aan het doen zijn."

Steekwagentje

Op de beelden heeft Verhoef kunnen zien wat er na de politie-inspectie gebeurt. "Ze hebben zich waarschijnlijk naast de winkel, uit het zicht, schuilgehouden. Daarna hebben ze de kluis gevonden, die op een steekwagentje gezet en daarmee de voordeur geramd."

De dieven en de kluis van een paar honderd kilo zijn buiten door een handlanger met een auto opgepikt. Dat gebeurde rond 06.30 uur, dus vier uur nadat de dieven het pand waren binnengedrongen.

Verhoef verklaart het relatief hoge bedrag in de kluis door het feit dat ongeveer twintig procent van de klanten contant betaalt. De opbrengst van de verkopen in de kringloopwinkel gaat normaal naar mensen in nood in Oost-Europa, Afrika en het Midden-Oosten.

Het lijkt onwaarschijnlijk dat een meerderheid in de Tweede Kamer conversietherapie wil verbieden en strafbaar wil maken. Bij deze 'behandelingen' wordt getracht om transgenders en homoseksuelen zogenaamd te genezen en heteroseksueel te maken. Dit komt voor in onder meer een aantal evangelische gemeenten en pinksterkerken, die homoseksualiteit en het zijn van transgender zien als ziekte.

Drie jaar geleden dienden D66 en VVD, toen beide coalitiepartijen, samen met oppositiepartijen GroenLinks-PvdA, SP en Partij van de Dieren een wetsvoorstel in om deze praktijken te verbieden. Met Volt erbij kan het voorstel nu rekenen op zeker 68 Kamerzetels. De Tweede Kamer debatteert er vanavond over.

De initiatiefnemers hopen ook stemmen te krijgen vanuit de PVV, NSC en CDA. Het is onduidelijk wat de PVV'ers gaan doen, maar NSC en CDA zeggen het wetsvoorstel niet te steunen. De partijen geven aan tegen conversiebehandelingen te zijn, maar ze vinden het wetsvoorstel inhoudelijk ondermaats en een verbod moeilijk te handhaven.

Zware psychische schade

Belangenorganisaties vanuit de lhbti-gemeenschap vinden het verontrustend dat conversiebehandelingen mogelijk toch niet strafbaar worden. Wereldwijd bestaat in de medische wereld consensus dat conversiebehandelingen zware psychische schade toebrengen.

"Als je continu hoort dat jouw geaardheid jouw relatie met God vernietigt, terwijl ook het geloof ontzettend belangrijk is voor wie je bent, dan ben je continu in gevecht met jezelf", vertelt Kai Yung, die jarenlang conversiebehandelingen onderging bij de organisatie Evangelische Hulp aan Homofielen, die nu niet meer bestaat. "Ik nam zelfs een vriendin. Maar je ontkent alleen maar jezelf en ik werd depressief. De dominee zei toen dat ik 'gewoon niet volwassen genoeg was in mijn geloof'."

'Zuivering van zonden'

"De schuld leggen bij mensen van wie hun geaardheid niet voldoet aan de normen van een religieuze groep is karakteristiek voor conversiebehandelingen", zegt Alexander Noordijk. Als student theologie kwam hij 20 jaar geleden uit de kast en werd hij ook onderworpen aan pogingen tot 'homogenezing'. Bij hem werd zogenaamde duivelsuitdrijving toegepast waarbij geloofsgenoten via lange gebedssessies in tongen gingen spreken.

"Ik zou daarmee gezuiverd worden van zonden van mijn voorouders, die dan weer in mij zouden zitten waardoor ik een homoseksueel zou zijn geworden", vertelt Noordijk. "Voor mij was dit ontzettend desoriënterend en ik heb veel psychische hulp nodig gehad om met deze ervaringen om te gaan."

Inmiddels is Noordijk predikant en getrouwd met Yung. Samen proberen ze via een lotgenotengroep slachtoffers van conversietherapie te ondersteunen. "Door de verhalen die wij horen, weten we zeker dat het nog steeds gebeurt."

Psychiaters en psychologen zien ook nog steeds mensen in hun spreekkamers die problemen ondervinden na conversiebehandelingen. Hun beroepsverenigingen steunen het wetsvoorstel tegen die therapie.

Misvatting

Opvallend genoeg zeggen critici van de wet zich juist zorgen te maken over de gevolgen van deze wet voor psychiaters en psychologen. "Het wetsvoorstel gaat over alle handelingen die ertoe strekken dat genderidentiteit wordt onderdrukt of veranderd", zegt NSC-Kamerlid Jesse Six Dijkstra. "Dat raakt ook aan de vrijheid van hulpverleners die bijvoorbeeld werken met kinderen die door een fase van genderdysforie (onvrede met het geboortegeslacht, red.) gaan."

De vrees bestaat dat hulp van een psycholoog of psychiater aan transgenders tijdens hun transitie met deze wet als strafbaar kan worden geïnterpreteerd. Want ook hier gaat het om het veranderen van een genderidentiteit.

"Dat is een misvatting", zegt Niels Mulder, hoogleraar Openbare Geestelijke Gezondheidszorg en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. "Het verbod zit op het dwingen van mensen om 'gewoon' man of vrouw te zijn. En dat doen wij vanuit de beroepsgroep nadrukkelijk niet. Wij zeggen niet wie mensen moeten zijn of worden, zoals dat bij conversiebehandelingen gaat. Wij helpen mensen om de degene te worden die ze zelf willen zijn. Dat is een essentieel verschil."

'In de kou'

Lhbti-belangenorganisatie COC Nederland reageert verbaasd op de terughoudendheid van NSC en CDA. "Want het CDA heeft bijvoorbeeld met het Regenboog Stembusakkoord voor dit wetsvoorstel getekend en het zelfs opgenomen in het verkiezingsprogramma", zegt woordvoerder Philip Tijsma.

Zowel CDA als NSC benadrukken dat ze conversiebehandelingen willen verbieden, maar via een ander wetsvoorstel tegen psychisch geweld, waar conversiebehandelingen dan ook onder vallen.

COC Nederland blijft kritisch. "Het wetsvoorstel waar CDA en NSC naar verwijzen, is nog niet eens ingediend", zegt Tijsma. "Slachtoffers van conversiehandelingen wachten al veel te lang op een wettelijk verbod. We roepen partijen op die slachtoffers niet in de kou te laten staan, en dit nu gewoon te regelen, net zoals dat in Duitsland en Frankrijk allang is gebeurd."