Over een kleine maand, op 6 juni, kunnen Nederlanders naar de stembus voor de Europese Parlementsverkiezingen. Vandaag is de Stemwijzer gelanceerd om mensen te helpen een keus te maken. Nederlandse lijsttrekkers vulden die vandaag ook in, om zo wat aan hun naamsbekendheid te doen.
Want met de naamsbekendheid van Nederlandse Europarlementariërs is het deze verkiezingen niet best gesteld. Uit een peiling van I&O Research, te lezen in ambtenarentijdschrift Binnenlands Bestuur, bleek ruim een maand geleden dat 71 procent van de kiezers geen enkele lijsttrekker weet op te noemen. In 2019 was dat nog een kwart. Destijds wisten veel Nederlanders de naam van toenmalig Eurocommissaris Frans Timmermans nog te noemen, tegenwoordig de GroenLinks-PvdA-fractievoorzitter in de Kamer.
Op dit moment is Bas Eickhout van GroenLinks de bekendste Nederlander; 11 procent van de ondervraagden kent hem. Maar Anja Hazekamp, die al tien jaar voor de Partij voor de Dieren lid is van het Europees Parlement, is voor bijna alle Nederlanders een vreemde; slechts 2 procent kent haar.
'Europa meer dan ooit nodig'Ook zegt 58 procent van de Nederlandse kiesgerechtigden niet te weten bij welke fractie in het Europees Parlement de Nederlandse partijen horen. De rest zegt het wel te weten, maar heeft het soms alsnog bij het verkeerde eind.
Volgens demissionair minister van Binnenlandse Zaken De Jonge leven de verkiezingen "nog onvoldoende" in de samenleving. "Best gek", vindt hij. "We hebben juist Europa in deze tijd meer dan ooit nodig."
Volgens ChristenUnie-lijsttrekker Anja Haga, zelf nummer drie op de lijst van bekendste Nederlandse Europarlementariërs, is het belangrijk dat er wat aan de naamsbekendheid wordt gedaan: "Het werk in het Europees Parlement is al ver weg en abstract. Als je ook al niet weet welke mensen daar zitten, is de bereidheid om naar de stembus te gaan niet zo hoog."
Gerrie Elfrink van de SP haalde een 100 procent-score op de Stemwijzer: "Nee, ik ben niet verbaasd, want ik ken mijn partij en ook het programma." Hij erkent dat de verkiezingen nog niet echt leven in Nederland: "Maar dat is wel belangrijk. Europa bepaalt veel in ons leven, zoals de prijzen in de supermarkt en de aanpak van migratie en uitbuiting van arbeidsmigranten."
'Onbekendheid niet goed voor democratie'Gerben-Jan Gerbrandy van D66 zegt dat hij alleen in zijn woonplaats Den Haag nog wel eens herkend wordt. "Maar over het algemeen zijn de kandidaten voor de Europese verkiezingen vrij onbekend. Dat is niet goed voor de democratie, want die is gestoeld op vertrouwen. Mensen moeten weten aan wie ze dat vertrouwen geven."
VVD-lijsttrekker Malik Azmani staat met 10 procent tweede op de lijst van bekendste Nederlandse Europarlementariërs. Maar met dat percentage is hij niet tevreden: "Aan mij de schone taak om mezelf te laten zien. Dat ga ik ook doen, de komende tijd kan je mij door heel het land zien."
Meer over de Europese verkiezingen in deze special:
Naast een woonwijk in het Limburgse dorp Sevenum mogen geen lelies worden gekweekt. Dat heeft de rechtbank in Roermond bepaald.
Volgens de rechter is er bij het gebruik van de bestrijdingsmiddelen die bij de teelt worden gebruikt een "reële kans op gezondheidsschade van de omwonenden en hun kinderen". De rechter verbood daarom het gebruik van de middelen, zo is de uitkomst in een kort geding dat buurtbewoners onlangs aanspanden, meldt L1 Nieuws.
Het is de tweede keer in korte tijd dat een leliekweker bakzeil moet halen. Op 27 maart kreeg een kweker in het Drentse Diever geen toestemming van de gemeente om lelies te gaan telen naast een basisschool en peuterspeelzaal.
Ook in dat geval waren het buurtbewoners die vreesden dat een "langjarige blootstelling aan bestrijdingsmiddelen veel extra risico's met zich meebrengt voor onze gezondheid, vooral voor opgroeiende kinderen".
Leliekwekers betogen dat zij zich bij het gebruik van bestrijdingsmiddelen aan alle regels houden. Dat klopt, stelt de rechtbank in Roermond nu, maar daarmee is de bezorgdheid bij de omwonenden niet weg. "Dat de middelen zijn getest en goedgekeurd, betekent niet dat de middelen veilig zijn. Bij het testen van de middelen wordt namelijk niet getest op neurologische gevolgen die pas op de lange termijn optreden, zoals de ziekte van Parkinson. Ook wordt bij de testen geen onderzoek gedaan naar ontwikkelingsstoornissen van kinderen", aldus de rechtbank in de uitspraak.
Ongeboren kinderenDaarbij verwijst de rechtbank naar rapporten van de Gezondheidsraad en het RIVM, waarin een verband wordt gelegd tussen de bestrijdingsmiddelen, gezondheidsklachten en ontwikkelingsstoornissen bij ongeboren kinderen. Het gaat volgens de uitspraak specifiek om zeven van de goedgekeurde middelen die riskant zijn.
Een toxicoloog die namens de rechtbank de lijst van bestrijdingsmiddelen bekeek, stelt dat ze "een reële kans geven op ernstige neurologische gezondheidsschade. Niet alleen voor volwassenen. Ook de hersenontwikkeling van kinderen kan negatief worden beïnvloed tijdens de zwangerschap van de moeder en tijdens het opgroeien."
Onderliggend probleem is dat voor de lelieteelt grote hoeveelheden bestrijdingsmiddelen nodig zijn: "In de vijf tot zes maanden dat de teler de lelies wekelijks met de middelen wil gaan bespuiten, wordt zoveel gespoten als voor sommige andere teelten in tien jaar", stelt de rechtbank vast.
Voor de kweker in Sevenum betekent de uitspraak dat hij niet aan de gang kan. De kweker in Diever kreeg een plek aan de andere kant van het dorp aangeboden, ver van de bebouwing en van plekken waar veel kinderen komen en spelen.
Vanuit Den Haag wordt er door meerdere partijen met afkeer gekeken naar de uit de hand gelopen pro-Palestijnse protesten op de Universiteit van Amsterdam. Demissionair onderwijsminister Dijkgraaf onderstreept dat er geen plek is voor intimidatie, geweld of vernieling.
"Universiteiten moeten een veilige plek zijn voor iedereen", zegt Dijkgraaf. Hij benadrukt dat het juist de "grote kracht is van een universiteit dat je in discussie gaat en een debat hebt waar je elkaar bestookt met argumenten".
Dijkgraaf zegt in "nauw contact" te staan met de universiteitsbestuurders en hen te ondersteunen waar nodig: "Er ligt een grote verantwoordelijkheid bij de bestuurders om heldere lijnen aan te geven. Het is goed dat er kritiek is, kritiek op de wereld. Daar is de universiteit ook voor, maar dat moet wel volgens de academische regels."
'Anarchie'Vanochtend reageerden ook PVV-leider Wilders en BBB-leider Van der Plas op de protesten. "Ik vind het verschrikkelijk", zei Wilders. "Het is goed dat er wordt opgetreden. Hoe eerder, hoe harder, hoe vaker, hoe beter."
Van der Plas: "Demonstreren is niks mis mee. Maar wat daar gebeurt, is complete anarchie. Hele straten worden uit elkaar gehaald en er wordt van alles geblokkeerd. Dit gaat mij allemaal veel te ver."
'Mag niet gekaapt worden'"Het is heel belangrijk dat de stemmen van studenten en docenten gehoord worden en dat niet externe mensen deze protesten kapen en gewelddadig maken", zegt minister Dijkgraaf.
Demissionair minister van Binnenlandse Zaken De Jonge noemt het demonstratierecht een "groot goed", maar zegt daarbij wel dat "iedereen zich aan de wet hoort te houden". De Jonge: "Op het moment dat de stenen uit de straat worden getrokken, vuurwerk wordt afgestoken en blokkades worden opgeworpen, is het terecht dat de politie ingrijpt en de driehoek daarbovenop zit."
Bekijk hieronder foto's van de protesten van de afgelopen dagen bij de UvA:
Het baart minister Dijkgraaf zorgen dat er een onveilige omgeving is ontstaan. "De besturen moeten een veilig omgeving creëren en belangijker nog: deze moet als veilig worden ervaren. Met name door Joodse studenten en docenten", aldus de onderwijsminister.
Dijkgraaf zegt geschrokken te zijn van de verhalen. "Ik heb veel gesprekken gevoerd met Joodse studenten en docenten en ben geschrokken van hun ervaringen en hoe zij hun omgeving als intimiderend ervaren."
Banden met IsraëlSinds kort bezetten actievoerders het gebied bij de UvA. Ze willen dat de universiteit haar relaties met Israëlische instellingen die "medeplichtig zijn aan de onderdrukking, apartheid en genocide in Palestina" onmiddellijk opschort. De demonstranten blijven zolang als nodig is, zei een woordvoerder van de demonstranten.
Vanochtend hadden de demonstranten een gesprek met het bestuur. Wat daarvan de uitkomst is, is nog niet gedeeld. Dijkgraaf zegt dat de overheid aan de universiteiten gevraagd heeft om "heel goed naar de internationale samenwerkingsovereenkomsten te kijken".
Rijksambtenaren zullen in de toekomst vaker werken in een kantoor buiten de Randstad. Het kabinet wil de rijkswerkgelegenheid beter gaan spreiden over het land, staat in een voorstel van demissionair minister De Jonge van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). "Nu zitten rijksgebouwen te veel met een kluitje op elkaar in de Randstad", aldus de minister. Hij vindt dat niet verstandig. "De overheid moet ook present zijn in de regio."
De rijksoverheid telt nu zo'n 330.000 arbeidsplaatsen. De meesten daarvan - zo'n 200.000 - zijn gevestigd in Zuid- en Noord-Holland en Utrecht. In de rest van Nederland werkt 40 procent van de rijksambtenaren, bijvoorbeeld bij Duo in Groningen en het pensioenfonds ABP in Heerlen.
RekenmachineDe Jonge wil dat nu bij beslissingen over huisvesting van nieuwe rijksdiensten en grote uitbreidingen of grote krimp (groter dan 100 mensen) wordt gekeken naar een locatie buiten de Randstad. De minister van BZK krijgt een belangrijke rol in zo'n besluit, staat in het voorstel.
De verantwoordelijke minister van de rijksdienst neemt uiteindelijk het besluit. De Jonge wil nu geen concrete voorbeelden noemen, maar benadrukt dat er meer rijksdiensten zijn dan enkel de ministeries, die niet uit Den Haag weg kunnen.
Als voorbeelden noemt de minister inspecties, belastingkantoren, kantoren van Rijkswaterstaat en de Dienst Justitiële Inrichtingen. Er komen misschien nieuwe uitvoeringsorganisaties en die komen dan niet automatisch in de drie genoemde provincies. "Er is te vaak met een rekenmachine op schoot besloten om in de Randstad te gaan zitten, want dat is makkelijk en efficiënt", aldus de minister.
DigitaalDe Jonge zegt dat vanwege de betere mogelijkheden om digitaal te werken het ook geen probleem hoeft te zijn als het hoofdkantoor verder weg zit. "Afstand is geen bepalende factor meer in deze tijd dat veel mensen digitaal werken." In Zeeland en Friesland werken nu nauwelijks rijksambtenaren en De Jonge vindt de klacht van de provincies hierover "terecht".
De discussie over de spreiding van rijksdiensten speelt al sinds de jaren zestig van de vorige eeuw. Op verschillende manieren hebben achtereenvolgende kabinetten gewerkt aan spreiding, maar dat bleek niet altijd gemakkelijk.
In 1986 verhuisde het hoofdkantoor van de PTT (het staatsbedrijf van Posterijen, Telegrafie en Telefonie) naar Groningen. Na de privatisering van het staatsbedrijf in 1989 is wat nu KPN is weer terug in de Randstad en heeft het bedrijf zijn hoofdkantoor in Rotterdam.
Op het ministerie van BZK wordt nu in kaart gebracht wat regio's precies willen en kunnen bieden als het gaat om geschikte werklocaties.
Beeld & Geluid in Hilversum heeft vier afleveringen van de populaire jeugdserie Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, mijnheer? teruggevonden. "Een unieke vondst van historische waarde," volgens het mediamuseum, "want hiermee is de serie weer compleet en veiliggesteld voor de toekomst".
In jaren zeventig hield de populaire Nederlandse serie een hele generatie kinderen aan de buis gekluisterd. De serie is gebaseerd op het Duitse sprookje van de rattenvanger van Hamelen en gaat over een groep kinderen. Samen met een aantal volwassenen proberen ze de weg naar het Duitse dorpje Hamelen terug te vinden.
Rob de Nijs, Ida Bons, Loeki Knol, Ab Hofstee en Martin Brozius speelden de hoofdrollen. Grote bijrollen waren er voor John Lanting, Leen Jongewaard, Hetty Blok, Berend Boudewijn en Rita Corita. De serie bestond uit 45 afleveringen en uit meer dan honderd liedjes van Joop Stokkermans.
Zwart-witVorig jaar kreeg Beeld & Geluid het archief van technicus Barry van der Sluis. Daarin bleken opnamebanden te zitten van de schrijver van de serie: Harrie Geelen. De schrijver had opnames gemaakt van de serie op een Akai VT100, een zwart-wit videosysteem.
Die zwart-witvideobanden werden eind jaren 80 overgezet op VHS-banden en kwamen vervolgens terecht in het archief van Van der Sluis. Van vier afleveringen op Akai-band, die nu zijn opgedoken, bleken nooit VHS-kopieën te zijn gemaakt. Die vier afleveringen werden daarom altijd als verloren beschouwd, tot nu dus.
De komende tijd digitaliseert het mediamuseum alle zwart-wit Akai-banden, zodat de serie na vijftig jaar helemaal compleet is.
In het archief van Beeld & Geluid liggen slechts zes afleveringen die nog de originele uitzendkwaliteit in kleur hebben. "De rest is overgespoeld", zegt Jennemiek Leijssen van het museum.
Net als bijvoorbeeld Ja Zuster Nee Zuster werd de serie namelijk opgenomen op Ampex-banden. Die banden werden door de hoge kosten vaak hergebruikt. Daardoor is veel materiaal verloren gegaan.
Hieronder een kleine impressie van hoe de afleveringen eruitzagen in kleur:
Zes jaar geleden vertelde Geelen over hoe televisie in die jaren gebonden was aan de wetten van bordkartonnen decors. "In zo'n serie kon destijds bijna niets", zei hij toen in NOS Met het Oog op Morgen. "Decors moesten in een studio van 15 bij 15 meter worden gepropt. Dan kon je personages niet langs ravijnen of over lange boslanen laten lopen."
Dat maakte voor de populariteit van de kinderserie niks uit. Op het hoogtepunt waren er ongeveer vier miljoen kijkers per aflevering.
Het Openbaar Ministerie eist vier jaar cel, waarvan zes maanden voorwaardelijk, tegen de vrachtwagenchauffeur die 47 mensen smokkelde. De 33-jarige man uit Gemert-Bakel probeerde de vreemdelingen in zijn vrachtwagen naar de veerboot te brengen, zodat ze vervolgens naar Engeland konden.
De man werd op 5 december 2023 bij de grenspost voor de veerboot in Hoek van Holland betrapt door de Koninklijke Marechaussee. Toen de speurhond aansloeg, moest de man zijn wagen openmaken en werden de mensen ontdekt.
Onder de vreemdelingen waren mannen, vrouwen en kinderen. Ze kwamen onder meer uit Irak, Vietnam, Turkije en Albanië en zaten verstopt tussen oldtimers.
45.000 euroDe mensen zaten onder een zeil dat met haken van buiten was dichtgemaakt. De chauffeur werd daarom verdacht van mensensmokkel en bekende tijdens het politieverhoor. Hij zou voor de smokkel 45.000 euro krijgen.
"Mensensmokkel is een verwerpelijk delict", zei de officier van justitie tijdens de zitting. De officier noemde het niet alleen illegaal vanwege het doorkruisen van het overheidsbeleid. Ook werd ingegaan op de kwetsbare positie van de vreemdelingen die gevaar liepen en niet zonder hulp van buitenaf de vrachtwagen konden verlaten.
Een forse gevangenisstraf was volgens de officier dan ook de enige passende straf. "Juist in deze tijd, waarin mensensmokkelaars gretig gebruikmaken van de chaos rondom de vluchtelingenproblematiek en er enorme geldbedragen worden verdiend aan mensen die op de vlucht zijn."
De anti-coronaleuzen die al jaren op een geluidswal langs de snelweg A28 bij Zwolle staan, worden niet verwijderd. Rijkswaterstaat heeft daar geen plannen voor.
"Het kost erg veel geld om ze weg te halen. Bovendien zijn er geen klachten over binnengekomen", zegt Mirjam Adriaanse van Rijkswaterstaat bij Oost.
Vanaf 2020 werden vooral op de geluidswallen van de A28 bij Zwolle met grote letters veel protestleuzen gekalkt, zoals 'Het klopt niet, QR gaat te ver', refererend aan de QR-codes die in de coronacrisis werden ingevoerd als toegangsbewijzen, die weer waren gekoppeld aan een bewijs van vaccinatie of negatieve test.
Met het einde van de coronacrisis hebben de leuzen op de geluidwal hun actualiteitswaarde verloren, maar schoonmaken heeft voor Rijkswaterstaat geen prioriteit.
Een hoop gedoe"Het weghalen van graffiti, want daar hebben we het feitelijk over, is een kostbare zaak", aldus woordvoerder Adriaanse. "De weg moet worden afgesloten, er moet een aannemer worden ingehuurd en dan nog het reinigen zelf. Kortom, een hoop gedoe. En dan hebben we het nog niet eens over de overlast voor het verkeer."
Wat het weghalen van de leuzen precies gaat kosten, kan Adriaanse niet zeggen. "Maar het zal niet goedkoop zijn."
Er is nog een reden om niet in te grijpen, legt ze uit: de verkeersveiligheid is door de leuzen namelijk niet in het geding. Dat is anders bij bijvoorbeeld spandoeken of vlaggen. "Die kunnen niet goed vastzitten en gaan wapperen. Dat leidt automobilisten af en dus halen we ze weg", zegt Adriaanse.
Dat de leuzen bij Zwolle worden vooralsnog dus niet verwijderd. Dat wil niet zeggen dat de graffiti voor altijd op de muur blijft staan. Adriaanse: "We bekijken het per geval. Maar teksten die oproepen tot geweld of waar mensen aanstoot aan kunnen nemen, zullen we sneller weghalen dan een liefdesverklaring."
De zeer exclusieve Londense Garrick Club gaat vrouwen toelaten. De club bestaat nu nog volledig uit mannen en de ledenlijst is geheim. Wel is bekend dat de Britse koning Charles lid is, evenals ministers en bekende acteurs en zangers.
Het besluit is genomen nadat leden van de gentlemen's club verdeeld raakten over de afwezigheid van vrouwen. Leden als de muzikanten Mark Knopfler en Sting dreigden op te stappen als het gezelschap vrouwen bleef weigeren.
Dinsdag stemden de leden van de club in het Londense West End. Zestig procent was vóór het verwelkomen van vrouwen. Garrick Club is een van de laatste herenclubs die nog geen vrouwen toeliet. Het is nog niet bekend of er al vrouwen zijn die zich hebben gemeld om lid te worden.
'Verfijnde en hoogopgeleide mannen'The Guardian publiceerde een deel van de geheime ledenlijst van de Garrick Club. Acteurs Damian Lewis en Benedict Cumberbatch staan erop, evenals oud-minister Oliver Dowden en de Britse cricketcommentator David Gower. Ook de gynaecoloog die prins George op de wereld zette, Marcus Setchell, mocht zich aansluiten bij de privéclub.
De Garrick Club werd in 1831 opgericht voor acteurs en "verfijnde en hoogopgeleide mannen". Dat gebeurde door een groep literairen onder de bescherming van de broer van de koning, de voormalige hertog van Sussex. De club werd vernoemd naar de acteur David Garrick (1717-1779). Een van de eerste leden was schrijver Charles Dickens.
In 2015 hield de herenclub ook al een stemming over het toelaten van vrouwen, maar die kreeg toen niet de meerderheid die nodig was. De tegenstemmers voerden als argument aan dat mannen zich anders gedragen als er vrouwen bij zijn. "Er is kameraadschap, geplaag en de wetenschap dat je alles kunt zeggen wat je wilt in een gelijkwaardige atmosfeer waarin niemand probeert een ander te imponeren", zo gaven ze aan.
Het was de breed gedeelde vrees voor het vergaan van de wereld die de Friese amateurastronoom Eise Eisinga het laatste "duwtje" gaf om zijn wereldberoemde planetarium te bouwen. Dat zegt historicus en directeur van het planetarium Adrie Warmenhoven, exact 250 jaar nadat Eisinga had besloten in zijn huis in Franeker het planetarium te bouwen.
De angst voor een apocalyps was in 1774 enorm, zegt Warmenhoven tegen Omrop Fryslân. Vier planeten en de maan stonden in dat jaar dicht bij elkaar en dat kon volgens velen niets anders betekenen dan het einde van de wereld.
Warmenhoven: "Waarschijnlijk had Eisinga al langer het idee om zijn kennis te gebruiken om een mooi planetarium te bouwen. Dit was voor hem net het duwtje in de rug om te besluiten de mensen voor eens en altijd te laten zien hoe alles werkelijk in elkaar zit."
Het Eise Eisinga Planetarium is het oudste nog werkende planetarium ter wereld en een populaire trekpleister voor toeristen. Vorig jaar is het door Unesco uitgeroepen tot werelderfgoed. Maar de ontstaansgeschiedenis van het fraaie grachtenpandje in de binnenstad van Franeker is minder bekend.
"Precies 250 jaar geleden was een hele fraaie planeetsamenstand te zien", zegt Warmenhoven. Dat leidde tegelijk tot angst in de samenleving. "De aarde zou volgens sommigen de zon worden in geslingerd", aldus de directeur.
Zon- en maansverduisteringEisinga zag alle commotie hoofdschuddend aan. Als amateurastronoom had hij veel kennis opgebouwd van de hemellichamen en wist hij dat het zo'n vaart niet zou lopen. Op zijn vijftiende was hij al met wis- en sterrenkunde bezig en op zijn zeventiende voorspelde hij zon- en maansverduisteringen, legt Warmenhoven uit.
Dus wist hij ook dat zo'n samenstand van planeten vaker voorkomt en geen negatieve gevolgen zou hebben. Dat wilde Eisinga graag uitleggen aan het grote publiek. Hij koos er uiteindelijk voor om dat letterlijk te laten zien en begon met de bouw van een planetarium in zijn woonkamer in 1774.
Zeven jaar later was hij klaar en opende hij het planetarium voor het publiek. "Iedereen mag vast in de agenda zetten dat over zeven jaar, in 2031, we groots vieren dat het planetarium 250 jaar lang echt open is", zegt Warmenhoven.
Toch gaat ook het 'jubileum' vandaag niet ongemerkt voorbij. Er is een lezing aan de Rijksuniversiteit Groningen en Omrop Fryslân maakte de documentaire Stjerrenacht, die komend weekeinde ook te zien is op NPO 2.
Een 16-jarige jongen die gisteravond werd neergestoken in Helmond, is vanochtend in het ziekenhuis aan zijn verwondingen overleden.
De politie heeft een 20-jarige man uit Helmond opgepakt als verdachte. Omroep Brabant meldt dat het gaat om een bekende van het slachtoffer.
Rond middernacht kreeg de politie de melding van de steekpartij. Agenten troffen de 16-jarige jongen zwaargewond aan op het Piet Blomplein in het centrum van de stad.
Gezien de ernst van de situatie moest de jongen ter plekke worden geopereerd door een traumateam. Een politieagent reed naar een ziekenhuis in de buurt om extra zakken bloed te halen. Kort daarop werd het slachtoffer overgebracht naar het ziekenhuis.
Ruzie ging voorafDe 20-jarige verdachte stond vlak bij het slachtoffer toen hij werd opgepakt. "De Helmonder is ingesloten op het bureau en wordt vandaag verhoord", aldus de politie. "Het slachtoffer en de verdachte zijn bekenden van elkaar en we houden er sterk rekening mee dat een ruzie voorafging aan het steekincident."
Om meer duidelijkheid te krijgen over wat er precies is gebeurd, doet de politie vandaag ook buurtonderzoek.
In Gaza zijn vele duizenden Palestijnen vermist. Ze liggen na Israëlische bombardementen nog onder het puin van hun huizen, zijn tijdens hun vlucht vermist geraakt of zijn gevangengenomen. Familie en vrienden weten vaak niet waar hun geliefden zijn, en stellen alles in het werk om te achterhalen waar ze zijn.
Bij de het Internationale Rode Kruis komen elke dag honderden telefoontjes binnen van Palestijnen die hun familie kwijt zijn. Bij de callcenters in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever registreerden hulpmedewerkers al ruim 7000 vermisten. Mogelijk zijn het er nog veel meer, omdat niet iedereen contact opneemt of er geen familie meer is om zich te melden.
Een van de vermisten is de 15-jarige Mohammed Fojo. De jongen ging in januari mee met twee vrienden om wat spullen in hun oude huis op te halen, zegt zijn vader Khamis tegen de NOS. "Hij zou een halfuurtje weg zijn en hij had zijn mobieltje mee." Maar zijn zoon kwam niet meer terug en was niet meer te bereiken. Khamis denkt dat hij onder het puin ligt, of is opgepakt door het Israëlische leger.
Khamis blijft na bijna vier maanden op straat rondvragen of iemand zijn zoon heeft gezien, of dat er in de buurt nieuwe lijken ontdekt zijn. Politieposten, begraafplaatsen, ziekenhuizen: er is geen plek waar hij nog niet is langsgeweest. De gegevens van Mohammed zijn bekend bij het Rode Kruis. De hulporganisatie heeft nog niks voor hem kunnen doen.
DodenaantalVolgens de autoriteiten in Gaza, die onder controle staan van Hamas, zijn bijna 35.000 mensen gedood door de Israëlische bombardementen of als gevolg van de oorlog, met name vrouwen en kinderen. Via dokters krijgen de autoriteiten in Gaza en de Westoever de namen, leeftijden en identiteitsnummers door van deze personen. De vermisten staan niet in deze lijsten en dus ligt het dodenaantal nog hoger.
De meeste mensen liggen nog onder het puin na bombardementen. Door de zware luchtaanvallen zijn door het hele gebied woonblokken met de grond gelijk gemaakt. Inwoners proberen slachtoffers met hun handen uit te graven, vaak zonder succes. Anderen zijn in de chaos van het vluchten hun familieleden kwijtgeraakt en hebben die nooit meer terug gevonden.
Uit beelden blijkt ook dat Palestijnen door drones of vuur van militairen gedood zijn, terwijl ze op verlaten plekken liepen of bij het uitdelen van voedsel. Bij de belegering van het Shifa- en het Nasser-ziekenhuis in de afgelopen maanden zijn honderden mensen verdwenen. Ze zijn mogelijk gevangengenomen en weggevoerd of liggen in een van de massagraven, die recent zijn ontdekt.
Moeilijk zoekenDe medewerkers van het Rode Kruis krijgen dagelijks "hartverscheurende verhalen" te horen van familieleden die de wanhoop nabij zijn, zegt woordvoerder Sarah Davies vanuit Nablus, op de bezette Westoever. "We weten van andere conflicten dat niet kou of honger het ergste is, maar de onwetendheid over waar je geliefde is en of diegene nog in leven is. Mensen willen een antwoord."
Voor het Rode Kruis is het bijna onmogelijk om verdwenen personen terug te vinden. Bijna iedereen is op de vlucht en mensen zijn moeilijk te bereiken, omdat verbindingen slecht zijn en Israël sinds oktober de elektriciteit heeft afgesloten. "We kunnen niet zelf op zoek gaan naar mensen en op deuren gaan kloppen", zegt Davies. "Niemand heeft nog een huisadres."
Hoewel de kans groot is dat Mohammed - de zoon van Khamis - onder een ingestort gebouw ligt of inmiddels niet meer zomaar te identificeren is, blijft zijn vader onvermoeibaar doorzoeken. "Toen ik de verwoesting zag op de plek waar mijn zoon was geweest, verloor ik alle hoop", zegt Khamis. "Als mijn zoon is overleden, wil ik hem begraven. Als hij al is begraven, wil ik weten waar hij is."
