NOS Nieuws - Algemeen

Er zijn vier snelwegtrajecten "in beeld" waar mogelijk ook overdag weer 130 kilometer per uur kan worden gereden. Minister Madlener (PVV) van Infrastructuur en Waterstaat schrijft aan de Tweede Kamer dat er wel eerst meer onderzoek nodig is naar de stikstofneerslag in beschermde natuur, voordat het gaspedaal ook daadwerkelijk verder ingetrapt mag worden.

Het gaat maar om een beperkt aantal kilometers Nederlandse snelweg: een stuk van de A6 tussen Lelystad Noord en de Ketelbrug, het grootste deel van de Afsluitdijk, de A7 tussen het Groningse Zuidbroek en de grens met Duitsland, en een paar kilometer van de A37 in Drenthe tussen de knooppunten Holsloot en Zwartemeer.

Dit zijn de vier trajecten:

Het nieuwe kabinet heeft beloofd dat de maximumsnelheden weer verhoogd zouden worden waar dat kan. Maar het was al duidelijk dat het niet mogelijk zou zijn om overal weer 130 te rijden waar dat voor 2020 ook al het geval was. Toen werd de maximumsnelheid verlaagd, vanwege de te hoge stikstofuitstoot.

Volgens Madlener zijn de vier trajecten die nu in beeld zijn gekozen omdat daar mogelijk geen extra maatregelen voor stikstofdepositie of geluid nodig zijn. Er mag daar nu in de nacht ook al harder gereden worden. Toch waarschuwt hij dat het nog niet zeker is dat op alle vier de plaatsen de snelheid echt op korte termijn weer naar 130 gaat. Daarvoor is dat extra onderzoek nodig.

Hij wil in het eerste kwartaal van volgend jaar een beslissing nemen over deze vier trajecten. Daarna wil de minister kijken of er nog andere stukken snelweg zijn waar de maximumsnelheid weer verhoogd kan worden.

Partijen in de Tweede Kamer willen dat minister Wiersma van Landbouw een nieuwe brede uitkoopregeling voor veehouders eerder gaat openstellen dan ze van plan was. Wiersma zei eerder dat ze denkt dat boeren zich in 2026 voor zo'n regeling kunnen melden, maar veel partijen in de Kamer willen dat naar voren halen.

Onder meer de ChristenUnie, VVD, CDA, SP, GroenLinks-PvdA, D66 en NSC vinden dat de tijd dringt. Per volgend jaar komen veel veehouders door enorme mestoverschotten in de problemen. Als er niet tijdig een goede regeling komt dreigt een harde koude sanering, vrezen de partijen.

Nederlandse boeren mogen per volgend jaar minder mest uitrijden over het land. In de toekomst moet er daarom minder vee overblijven, vindt ook minister Wiersma, maar ze wil regelingen om uit te kopen wel zorgvuldig doen. Maar door de enorme dreigende mestoverschotten dringt de tijd, zeggen partijen in de Tweede Kamer.

In 2025 gaan eerst de landelijke plafonds voor mest omlaag. Een jaar later, in 2026, verdwijnt de Nederlandse uitzonderingspositie op basis waarvan boeren meer mest mogen uitrijden dan Europees eigenlijk is toestaan. De vrees is dat als er geen goede regelingen komen een "generieke korting" dreigt, waarbij alle boeren moeten krimpen om de mestoverschotten op te lossen.

Koude sanering voorkomen

Het vorige kabinet had een transitiefonds in het leven geroepen van ruim 20 miljard euro om natuur te herstellen en boeren uit te kopen. De huidige coalitie schrapte dat fonds en stelt in totaal 5 miljard beschikbaar. Van dat geld moeten de brede uitkoopregelingen komen, maar als het aan de Kamer ligt niet per 2026.

Dat is volgens NSC-Kamerlid Holman "echt te laat". ChristenUnie-Kamerlid Grinwis noemt het jaartal 2026 "bizar laat". CDA-Kamerlid Vedder zegt zeer gefrustreerd te zijn. "De brede regeling had er allang moeten zijn. Het nieuwe kabinet heeft de beschikbare pot zo hupsakee uit het raam gegooid". Het CDA wil wel dat er voor jonge boeren een uitzondering komt.

D66-Kamerlid Podt roept Wiersma op haar verantwoordelijkheid te nemen voor de agrarische sector. "Doet ze dat niet dan gaat deze BBB-minister het boekje in als een minister van de koude sanering."

Volgens Partij voor de Dieren-Kamerlid Ouwehand is de Kamer nu "goed doordrongen van de problemen" en is het nu de vraag "waar de minister staat". Volgens haar hebben de plannen van Wiersma wel "iets van krimp" in zich, maar zijn ze niet genoeg om koude sanering te voorkomen.

In deze video leggen we de mestcrisis uit:

Minister Wiersma zegt in het debat in een reactie "alles op alles te zetten" om de uitkoopregelingen naar voren te halen maar garanties kan ze niet geven. Ze wil het allemaal zorgvuldig doen, zo zegt ze. Het moet volgens haar ook allemaal goed uitgewerkt worden en in een groter geheel met Brusselse regels bekeken worden.

Het ziet ernaar uit dat de Kamer later in meerderheid een motie van de ChristenUnie en VVD gaat aannemen die de minister oproept een grote mestcrisis te voorkomen door "alles in het werk te stellen" de brede uitkoopregeling zo snel mogelijk open te stellen.

Het is 7 oktober en gisteren zetten we een speciale editie van onze podcast online, waarin we de aanslag van Hamas in Israël en het jaar dat daarop volgde in geluid hebben samengevat. Vandaag een gesprek.

Chantal Suissa-Runne en Fatima Akalai zijn beiden co-voorzitter van de stichting Yallah, een kring van betrokken islamitische en joodse Nederlanders. Ze bespreken hoe zij de gebeurtenissen van het afgelopen jaar zelf hebben beleefd, en hoe ze zagen dat de verhoudingen ook hier in Nederland, met name tussen joden en moslims, op scherp kwamen te staan. Beiden geloven heilig in de kracht van het gesprek. "Dat klinkt soft, maar dat is het niet en het is het moeilijkste wat er is."

Hoe kom je, ondanks alles, weer nader tot elkaar?

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie en montage: Elisabeth Steinz

Redactie: Anouk Kantelberg

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren.

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag twintig minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

NOS Amerika Kiest: iedere week praten de correspondenten van Bureau Washington je bij over het laatste nieuws rond de presidentsverkiezingen.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en Van der Wulp: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

In Middelburg zijn twee regenboogbankjes beklad met zwarte verf. De bankjes zouden vrijdag, op Coming Out Day, pas officieel onthuld worden.

De bankjes zijn vorige week bij het stadskantoor geplaatst, als steun voor de lhbti-gemeenschap. Bij het COC Zeeland kwam vanochtend de melding binnen dat ze waren beklad.

"Eerlijk gezegd waren we niet verbaasd", vertelt Adri Nieuwkerk van COC Zeeland tegen Omroep Zeeland. Teleurstelling heerste er wel toen het vanochtend gemeld werd. "Zo'n bankje is een symbool. Het staat voor een eerste stap en het straalt uit dat iedereen hier mag zijn."

Zoals gepland

Dat er dan zo gereageerd wordt, door de bankjes te bekladden, geeft volgens Nieuwkerk aan hoe het ervoor staat met de acceptatie in de samenleving. Op de vraag of hij niet bang is dat dit opnieuw zal gebeuren, antwoordt Nieuwkerk dat het risico er natuurlijk altijd is. "Het is belangrijk dat je je niet gewonnen geeft", voegt hij eraan toe.

De gemeente heeft de bankjes weggehaald. Die worden op dit moment hersteld. Vrijdagochtend worden ze teruggeplaatst en de officiële onthulling gaat dan gewoon door zoals gepland.

Muziekproducent Hans van Hemert is vandaag op 79-jarige leeftijd overleden. Dat zegt zijn familie tegen De Telegraaf. Van Hemert bedacht in de jaren zeventig de popgroep Luv' en was componist voor onder meer Ramses Shaffy, Liesbeth List en André Hazes. Van Hemert leed aan kanker.

Voor zijn hele oeuvre kreeg Van Hemert in 2016 de Buma Lifetime Achievement Award. Naast Luv' bracht hij meerdere muzikanten bij elkaar, zoals het duo Sandra & Andres en Mouth & MacNeal. Voor die laatste groep schreef hij samen met componist Harry van Hoof de wereldhit How Do You Do.

Het nummer Wij houden van Oranje van André Hazes komt ook uit de koker van Van Hemert. Voor Kinderen voor Kinderen produceerde hij ook liedjes, onder meer de klassieker Meidengroep.

Op Instagram schrijft Patty Brard, die onderdeel was van de popgroep Luv', dat ze dankbaar is voor de kansen die ze mede door Van Hemert heeft gekregen in het begin van haar carrière. "Ik wens zijn lieve vrouw Willy en de kinderen en kleinkinderen heel veel sterkte en alle liefs."

Inspiratie voor Eminem

Een paar maanden geleden was Van Hemert nog in het nieuws omdat de wereldberoemde Amerikaanse rapper Eminem een melodietje van hem had gebruikt. Van Hemert zei daarover: "Mooier wordt het niet." Het ging om het nummer Lucifer van Eminem, waarin de melodie uit Land of Milk and Honey van Mouth & MacNeal werd gebruikt.

In 2007 werd er bij Van Hemert prostaatkanker vastgesteld. Hij onderging verschillende behandelingen. In 2023 kreeg de muziekproducent de mededeling dat er agressieve uitzaaiingen waren ontdekt.

Het Openbaar Ministerie en de Koninklijke Marechaussee zijn een nieuw onderzoek gestart naar geweld tegen vluchtelingen uit de Hoorn van Afrika. Volgens beide organisaties krijgen migranten die vanuit het oosten van Afrika op weg zijn naar Europa nog steeds te maken met veel geweld, vooral in Sudan en Libië.

"In deze landen worden duizenden mensen opgesloten in kampen", meldt de marechaussee. "Ze mogen pas verder reizen als familieleden flink betalen. Niet zelden vindt hierbij grof geweld plaats."

De focus van het onderzoek is gericht op criminele netwerken rond mensensmokkel via de zogeheten Centraal-Mediterrane Route. Vluchtelingen gebruiken die route om bijvoorbeeld vanuit Eritrea naar Europa te gaan. Al jaren persen criminele organisaties migranten af via deze route, stelt het OM, en daarbij worden mensen "gruwelijk" mishandeld.

Netwerk geïdentificeerd

De marechaussee wil migranten die tussen 2016 en 2024 de reis naar Europa hebben gemaakt als getuige horen. Ook worden slachtoffers en andere getuigen gevraagd foto's of video's te delen. De oproep is online in meerdere talen verspreid.

Eerder identificeerde het Openbaar Ministerie al een van de netwerken in een ander onderzoek.

Twee jaar geleden werd er al een verdachte door Ethiopië uitgeleverd aan Nederland. Het OM ziet de 40-jarige man uit Eritrea een van de twee leiders van een zeer gewelddadige bende.

Een andere vermeende leider van de organisatie, ook uit Eritrea, zit vast in de Verenigde Arabische Emiraten. Hij werd "na een internationale klopjacht" opgepakt in Sudan. Nederland vroeg dit voorjaar om zijn uitlevering.

De organisatie zou tussen 2014 en 2020 Eritreeërs naar Nederland hebben laten komen onder levensgevaarlijke omstandigheden. Onderweg werden slachtoffers in Libië mishandeld, gemarteld en verkracht, terwijl ze met honderden anderen zaten opgesloten in kampen. Volgens het OM zijn meerdere slachtoffers daar overleden.

Nieuwsuur maakte vorig jaar deze video over de martelkampen in Libië:

De hoge concentraties PFAS in eieren van hobbykippen in Zuid-Holland en de gemeente Altena in Noord-Brabant lijken via regenwormen te komen. Dat staat in onderzoek dat is uitgevoerd in de omgeving van de Chemours-fabriek in Dordrecht.

In het onderzoek werd eerst gekeken naar een duidelijk verband tussen het PFAS-gehalte in de bodem en in de eieren van de hobbykippen. Toen dat niet werd gevonden, is aanvullend onderzoek gedaan naar mogelijke besmettingsbronnen, zoals soorten voer, medicijnen, water, grond, bodembedekking en regenwormen. Hieruit bleken regenwormen, die door de kippen worden opgegeten, een belangrijke PFAS-bron in de eieren te zijn.

Volgens de onderzoekers hoopt PFAS uit de grond zich op in regenwormen. Via de kippen belanden die hoge concentraties vervolgens in eieren. Dit is niet alleen een lokaal probleem in de buurt van Chemours. In de hele wereld zit PFAS in de grond door jarenlange uitstoot van deze stoffen. Daardoor kan dit overal tot verhoogde concentraties in eieren leiden, aldus de experts.

Volgens de onderzoekers kan hiermee het grootste deel van de PFAS in de eieren verklaard worden. Dat nog onbekende bronnen ook bijdragen aan de aanwezigheid van PFAS in de eieren, wordt niet uitgesloten. Het RIVM voert verder onderzoek uit op landelijk niveau naar de aanwezigheid van PFAS in eieren.

De onderzoekers melden dat vooral de stof PFOS (perfluoroctaansulfonzuur) in de eieren terechtkomt. PFOS behoort tot de PFAS-"familie". In een persbericht meldden de onderzoekers dat "voor zover bekend" PFOS nooit in het productieproces van Chemours gebruikt is. "Wat dan wel de bron is van PFOS en andere PFAS in de leefomgeving is onduidelijk", klinkt het.

Volgens het rapport is er meer landelijk onderzoek nodig om te bepalen wat het hoge PFAS-gehalte in wormen betekent voor de gezondheid van mensen en het ecosysteem.

Er gingen al langer berichten over te hoge concentraties PFAS in eieren in de buurt van het chemisch bedrijf in Dordrecht. De NOS kwam begin dit jaar met een eigen onderzoek waaruit naar voren kwam dat ook ver buiten de regio Dordrecht op zes van de twaalf onderzochte locaties PFAS in eieren van hobbykippen werden gevonden. In Utrecht, Friesland en Limburg waren de concentraties hoger dan de EU verantwoord vindt.

Een 77-jarige man uit Hollandscheveld heeft een eigen familiebegraafplaats gebouwd op zijn landgoed. De reden voor de bouw van een familiegraf is voor Lucas Hummel simpel. "Ik wilde een plek hebben waar mijn dierbaren en ik voor altijd eeuwige rust konden vinden. En dat kan op deze manier, dat is wel bijzonder."

Het familiegraf zit verstopt onder een groene heuvel, aangelegd door Hummel zelf. De graven zijn vier rijen dik op elkaar gestapeld, een soort muur van ongeveer vier meter hoog met daarover een groene bult. "Een diep gekoesterde wens waar ik jaren aan heb gewerkt. Nu is het gelukt", zegt hij tegen RTV Drenthe.

Inspiratie putte hij uit de Drentse grafheuvels uit de late Steentijd en IJzertijd. "Ik wilde het ook zo lokaal mogelijk houden, dus met behulp van ondernemers uit de regio zijn de grafkelders ontworpen. Ik denk dat er in Nederland geen vergelijkbaar iets te vinden is."

Een plekje voor de familie

Jaren geleden mikte Hummel al op een eigen begraafplaats voor hem en zijn geliefden. Het gemeentebestuur ging destijds niet akkoord met de plannen. De regels voor het gebied waar hij woont stonden het niet toe. Alleen boerenbedrijven waren toegestaan.

Op zijn 65ste verjaardag riep hij zijn zes kinderen bij elkaar. De oud-directeur van een slagersbedrijf in Hoogeveen vroeg wie van zijn kinderen het agrarische bedrijf dat hij als hobbyboer runde wilde overnemen. Niemand wilde dat.

Wel waren hij en zijn kinderen het erover eens dat ze het gebied niet kwijt wilden. Hummel besloot er daarom een landgoed van te maken en kreeg daar goedkeuring voor. Zo zou het voor altijd in handen blijven van de familie.

In speciale gevallen kan een gemeente toestemming geven voor begraven op eigen grond. Wel moet er dan worden voldaan aan strenge eisen. Jaren gingen voorbij, maar eerder dit jaar heeft hij akkoord gekregen van de gemeente.

'Gaat niet om mij'

Op het landgoed heeft hij samen met zijn familie 35.000 bomen geplant. En aangezien het een landgoed is, moet het terrein te bereiken zijn voor wandelaars. "Mensen kunnen langs de begraafplaats lopen en mogen er kijken", aldus Hummel.

Op de vraag of hij samen met de plek op de foto wil voor dit artikel is hij duidelijk: "Nee, het gaat niet om mij. Ik vind het gewoon mooi dat ik iets achter kan laten dat van mijn familie blijft."

Nederland heeft nog één driesterrenrestaurant over. De Librije in Zwolle heeft als enige opnieuw de hoogste waardering van Michelin gekregen. De Librije heeft al sinds 2004 drie Michelin-sterren. De inspecteurs noemen de eigenaren Jonnie en Thérèse Boer "de vaandeldragers" van culinair Nederland.

Restaurant Inter Scaldes in Kruiningen, dat jarenlang de top mede aanvoerde, krijgt dit jaar twee sterren. Het restaurant begon weer bij nul na een overname en een verbouwing. De nieuwe eigenaren Jeroen en Sanne Achtien "brachten Inter Scaldes in korte tijd opnieuw naar de top van de Nederlandse gastronomie", oordeelt Michelin. Jeroen Achtien liet bij Omroep Zeeland doorschemeren dat hij rekening hield met 'maar' een ster.

De Michelin-sterren werden rond de middag toegekend bij een ceremonie in Maastricht. Tien restaurants hebben een eerste ster gekregen. Vorig jaar werden nog zeventien restaurants voor het eerst onderscheiden met een ster.

Acht zaken krijgen een Groene Michelin-ster, voor duurzame gastronomie. Daarvan zijn er nu in totaal 23.

Het totale aantal sterrenrestaurants is licht achteruitgegaan, van 125 naar 122. In de hele Michelin-gids staan ruim 500 Nederlandse zaken met een aanbeveling van de restaurantbeoordelaars.

De bekendmaking van de sterren was bij de horecavakbeurs BBB Maastricht. Tijdens de ceremonie werden ook een jonge chef en servicemedewerkers in de schijnwerpers gezet.

Lendl Mijnhijmer van restaurant Showw in Amsterdam won de Michelin Sommelier Award voor zijn wijnadviezen en combinaties met gerechten. Meteen daarna mocht hij zelf bekendmaken dat zijn eigen restaurant ook een ster krijgt.

Vorige week werd al bekend dat vijftien restaurants een Bib Gourmand krijgen. Dat is een onderscheiding voor zaken die volgens de inspecteurs zeer goed eten serveren tegen redelijke prijzen, ongeacht kookstijl of concept. In Nederland zijn nu 83 restaurants met een Bib Gourmand.

De Oude Kerk in Delft wil een botje en een plukje haar van Piet Hein terug. Het stoffelijk overschot van de admiraal ligt in de kerk, maar het botje en plukje haar zijn opgeslagen in het archief van het Rijksmuseum in Amsterdam.

Dit is het perfecte moment om "een fout uit het verleden" recht te zetten, zegt Nyncke Graafland, de directeur van de Oude Kerk in het NOS Radio 1 Journaal. Graafland doet vanavond in de 2doc-documentaire Beelden van Piet Hein een oproep aan het Rijksmuseum om de overblijfselen terug te geven.

Het graf van Piet Hein ondergaat een grondige renovatie. De laatste keer dat dat gebeurde was in 1880. In archiefstukken uit die tijd staat dat de grafkist van Piet Hein aan het eind van de negentiende eeuw in dusdanig slechte staat was dat er een nieuwe kist moest komen. Die is gemaakt door een timmerman. Vermoedelijk zijn het botje en het plukje haar meegenomen door iemand die bij de renovatie betrokken was.

Het Rijksmuseum ontving die in 1893 in eerste instantie van een anonieme gever. Later onderzoek heeft aangetoond dat de schenker een voormalig minister van Marine was.

Het juiste moment

Graafland meent dat er sprake is van grafroof. "Als je dood bent, van wie ben je dan? Mag je dan niet lekker blijven liggen?" Ze vindt dat lichaamsdelen van Piet Hein niet in een museum thuishoren.

Nu het graf voor de renovatie opnieuw geopend moest worden, vond Graafland dit het moment om het terug te plaatsen. "Sinds de restauratie in 1880 is er nooit een moment geweest waarop het kon. Het graf gaat nu open en dan hopelijk de komende eeuwen niet meer."

Maar het Rijksmuseum wil er niets van weten; het wil de resten graag in eigen beheer houden. Het museum twijfelt aan de echtheid. "Het is onbekend of het daadwerkelijk om menselijke resten gaat en of ze uit het graf van Piet Hein afkomstig zijn", zegt een woordvoerder. "Er zijn geen andere bronnen waaruit blijkt dat de stoffelijke resten uit het graf gestolen zijn."

De Oude Kerk en het Rijksmuseum zijn het niet eens geworden. Volgens Graafland verliepen de gesprekken stroef. "Het is eigendom van het Rijksmuseum. Die wil het houden voor onderzoek."

Het museum zegt inderdaad van plan te zijn de resten te onderzoeken en graag samen te werken met de kerk, om te ontdekken of het inderdaad om het haar en een bot van Piet Hein zou kunnen gaan.

De renovatie in de kerk is nog bezig, maar het graf zelf is inmiddels weer afgesloten. Het moment om het bot en het haar terug te leggen, is al geweest. "Al zouden we nu nog wel bij de kist kunnen", voegt Graafland toe.

De Nobelprijs voor de Geneeskunde gaat dit jaar naar de Amerikaanse Victor Ambros en Gary Ruvkun voor het ontdekken van microRNA en de rol daarvan in genregulatie.

De onderzoekers vallen in de prijzen omdat hun ontdekking van dit molecuul "van fundamenteel belang blijkt te zijn voor hoe organismen zich ontwikkelen en functioneren", aldus de organisatie van de prijs.

Ambros voerde het onderzoek uit aan de Universiteit van Harvard. Hij is op het moment hoogleraar natuurwetenschappen aan de Universiteit van Massachusetts. Ruvkuns onderzoek werd uitgevoerd in het Massachusetts General Hospital en de Harvard Medical School, waar hij hoogleraar genetica is.

Toen Ambros en Ruvkun hun ontdekking voor het eerst publiceerden, in 1993, reageerde de wetenschappelijke gemeenschap "met een bijna oorverdovende stilte", stelt het Nobelcomité. Het ontdekte proces was zo ongewoon, dat wetenschappers dachten dat het wel een bijzonderheid moest zijn van het diertje waarin het was onderzocht, het wetenschappelijke troetelwormpje C. elegans.

In 2000 ontdekte Ruvkun echter nog een microRNA, ditmaal een variant die in het hele dierenrijk voorkwam. Toen sloeg de aanvankelijke scepsis om in enthousiasme, en werden al snel nog honderden microRNA's gevonden. Inmiddels weten we dat er in de mens meer dan duizend verschillende microRNA's actief zijn.

Thomas Perlmann, de secretaris generaal van het Nobelcomité, heeft Ruvkun gebeld om het nieuws te vertellen. "Het duurde lang voordat hij aan de telefoon kwam en hij klonk eerst erg moe, maar hij werd vervolgens snel enthousiast en blij toen hij begreep waar het gesprek om ging."

Corona

Vorig jaar ging de Nobelprijs voor de Geneeskunde naar de Hongaarse Katalin Karikó en Drew Weissman uit de Verenigde Staten. Door hun onderzoek konden effectieve mRNA-vaccins (niet te verwarren met microRNA) worden ontwikkeld ten tijde van de coronapandemie.

De laatste keer dat een Nederlander een Nobelprijs won was in 2021, toen de Nederlands-Amerikaanse Guido Imbens de Nobelprijs voor Economie kreeg. De Nobelprijs voor Economie in feite geen 'echte' Nobelprijs, omdat deze niet door grondlegger Albert Nobel zelf is bedacht.

Deze week zijn er nog meer prijzen te verwachten. Morgen wordt de Nobelprijs voor Natuurkunde bekendgemaakt, woensdag voor Scheikunde, donderdag voor Literatuur, vrijdag voor Vrede en volgende week voor Economie. De prijzen worden uitgereikt op 10 december, de sterfdag van naamgever Alfred Nobel.

Jalal O., de Rotterdammer die wordt verdacht van betrokkenheid bij de productie van drugs in een garagebox in Rotterdam-Zuid, komt onder voorwaarden vrij. De Rotterdamse rechtbank schorste vandaag de voorlopige hechtenis van de verdachte.

In de garagebox aan de Schammenkamp was eind januari een grote explosie. De knal en de brand die daarop volgde verwoestte een wooncomplex. Drie mensen kwamen om het leven, onder wie een familielid van de verdachte. Buurtbewoners probeerden met gevaar voor eigen leven mensen uit het vuur te halen. Ook O. hielp hierbij. Enkele dagen later werd hij aangehouden.

Het OM stelt dat er in de garagebox cocaïne werd versneden en beschuldigt O. ervan dat hij cocaïne heeft vervaardigd, bewerkt en verkocht. O. wordt niet verdacht van de explosie, omdat nog niet vaststaat waardoor die is veroorzaakt.

'Niets mee te maken'

O. hoeft de uitspraak van de rechter in zijn zaak dus niet in een cel af te wachten. Hij krijgt een enkelband, moet zijn paspoort inleveren en mag niet in de wijk Zuidwijk komen. "Hij zal zich op een later moment voor de rechter moeten verantwoorden", schrijft het Openbaar Ministerie (OM).

Jalal O. is de huurder van de garagebox waar de explosie was. Na de explosie stond hij de media meerdere keren te woord.

Volgens de advocaat van O. is Jalal onschuldig en wist hij niet dat er een drugslab in het pand zat. Ook zelf ontkent O. dat hij betrokken was bij de productie van drugs. "Als ik hier iets mee te maken had, was ik niet uit het buitenland teruggekomen voor deze zaak." Op de avond van de explosie was de verdachte in België.

Beloning van 15.000 euro

Het OM looft een beloning van 15.000 euro uit voor de gouden tip in het onderzoek naar de explosie. Volgens het OM gaat de recherche ervan uit "dat er mensen zijn die meer weten over wat er zich in het pand aan de Schammenkamp, waar vermoedelijk harddrugs werden geproduceerd, heeft afgespeeld en wie daarbij betrokken waren".

Drugsbendes in Marseille zijn opnieuw en op uiterst gewelddadige wijze met elkaar in conflict geraakt. Bij incidenten met tieners vielen in twee dagen tijd twee doden: een jongen van vijftien werd op gruwelijke wijze vermoord en een jongen van 14 vermoordde een onschuldige taxichauffeur.

Er is sprake van "uitzonderlijke wreedheid, koelbloedige moord en extreme verjonging van de daders", aldus openbaar aanklager Nicolas Bessone. "De drugsoorlog is volledig uit de hand aan het lopen."

Bessone hield gisteren een persconferentie over het recente geweld in de noordelijke wijken van Marseille. Daar zijn sinds jaar en dag verschillende drugsbendes actief. Een van de leden van zo'n bende zou afgelopen week vanuit de gevangenis opdracht hebben gegeven voor een "intimidatieactie" bij rivaliserende dealers.

Levend in brand gestoken

Een 15-jarige jongen kreeg 2000 euro betaald als hij een woningdeur zou beschieten en in brand steken, aldus justitie. De jongen ging er met een vriend van 15 naartoe, maar werd daar staande gehouden door onbekenden. Die zagen dat hij een wapen bij zich had en begonnen hem daarna toe te takelen.

De jongen werd 50 keer met een mes gestoken en daarna levend in brand gestoken, zei aanklager Bessone. De andere jongen kon ontkomen en werd later opgepakt.

Taxichauffeur doodgeschoten

De 23-jarige opdrachtgever die in de gevangenis zit, wilde daarna wraak nemen. Afgelopen vrijdag bood hij, opnieuw vanuit zijn cel, een 14-jarige jongen 50.000 euro om een rivaal liquideren in de beruchte wijk Felix-Pyat.

De jongen nam een taxi naar de afgesproken plek. Hij had een vuurwapen bij zich en werd begeleid door een andere tiener. Toen de taxi in de wijk aankwam, weigerde de chauffeur te stoppen. De 14-jarige schoot de man toen een kogel door zijn hoofd. De dertiger overleed. "Hij had niks te maken met drugshandel, maar deed die avond gewoon zijn werk", aldus aanklager Bessone.

De 14-jarige jongen belde daarna zijn opdrachtgever, om snel "gered" en opgehaald te worden uit de wijk van de rivaliserende bende. Maar de opdrachtgever besloot om de naam van de jongen door te geven aan de politie, net als de locatie waar hij zich bevond. Hij werd opgepakt.

Het geweld in de noordelijke drugswijken van Marseille is niet nieuw. Vorig jaar vielen er 49 doden hij liquidaties over en weer tussen rivaliserende bendes. Dit jaar vielen er tot nu toe 17 doden hij drugsgeweld.

Drugshandel verplaatst

President Macron reisde in 2021 met ministers naar Marseille en legde toen 5 miljard op tafel om de levensomstandigheden te verbeteren. De Franse Rekenkamer noemde het plan in een analyse "geïmproviseerd". "De voorgestelde maatregelen zijn geen goed antwoord op de problemen die er spelen."

Vorig jaar werd een enorme politiemacht de noordelijke wijken in gestuurd om de drugshandel een halt toe te roepen. Kopstukken van drugsbendes werden gearresteerd en verkooppunten werden opgerold. Dat zorgde destijds voor een zucht van verlichting bij veel bewoners.

Maar veel drugshandel verplaatste zich, bijvoorbeeld naar nieuwe verkooppunten in de wijk. En veel kopstukken van bendes weten ook vanuit de gevangenis nog dood en verderf te zaaien, zoals de afgelopen week is gebleken.

In Den Bosch heeft vannacht een straat onder water gestaan doordat een waterleiding was gesprongen. De lekkage ontstond rond 01.00 uur aan de Kruiskampsingel.

Door het stromende water spoelde veel zand weg en ontstond er een gat in de weg, meldt Omroep Brabant. Twee geparkeerde auto's dreigden in dit gat te verdwijnen, maar hulpdiensten wisten dit te voorkomen.

Een aannemersbedrijf werd door drinkwaterbedrijf Brabant Water ingeschakeld om het lek te dichten. Deze werkzaamheden zullen vermoedelijk tot vanmiddag duren.

Nader onderzoek

Hoe het lek kon ontstaan, was vanochtend nog niet duidelijk. "Soms raakt er nu eenmaal iets lek", zegt een woordvoerder van Brabant Water tegen Omroep Brabant. "Dit moeten we nader onderzoeken."

Op waterstoring.nl is te lezen dat mensen in de buurt mogelijk tijdelijk geen water uit de kraan krijgen, en rekening moeten houden met bruin water of een lage waterdruk. Het advies is om apparaten zoals boilers, geisers, wasmachines en vaatwassers uit te zetten en ook de waakvlam van de geiser te doven zolang de storing duurt.

Brabant Water verwacht dat mensen vanmiddag weer water hebben.

Een Russische activist die misstanden in gevangenissen in Rusland aan de kaak stelde, is in het Oekraïense Charkiv om het leven gekomen. Ildar Dadin vocht aan de zijde van Oekraïne en is tijdens die gevechten dit weekend gedood, melden verschillende media.

Zo schrijft de BBC dat Dadin "in actie" is gedood. Verschillende bronnen bevestigen zijn dood aan de Britse publieke omroep. Volgens de Civic Council, de groep waar Dadin zich vorig jaar bij aansloot, "was en blijft hij een held". Die groep bestaat uit Russen die naar eigen zeggen "strijden tegen het Poetin-regime voor een betere toekomst van ons moederland".

Dadin stierf toen het vrijwilligersbataljon waarin hij vocht onder Russisch artillerievuur kwamen te liggen in Charkiv. Meer details zijn er nog niet bekend. Tegenover de BBC wil de Civic Council verder geen commentaar geven, omdat de militaire operatie in het noordoosten van Oekraïne nog steeds bezig is.

Ook bekenden van Dadin en onafhankelijke Russische media melden zijn dood, schrijven onder andere The Guardian en The Moscow Times.

Omstreden wet

Dadin zat jaren geleden nog gevangen in Rusland. Eind 2015 kreeg hij drie jaar cel voor een serie vreedzame soloprotesten tegen het Kremlin. In hoger beroep werd de straf verlaagd tot 2,5 jaar, na ruim een jaar kwam hij vrij, omdat de hoogste rechter in Rusland bepaalde dat het vonnis opnieuw bekeken moest worden.

Bij de veroordeling van de Russische activist was namelijk gebruikgemaakt van een omstreden wet uit 2014. Die wet werd aangenomen na massale protesten tegen Poetin en maakte bepaalde vormen van protest strafbaar. De wet leidde mogelijk tot disproportioneel hoge celstraffen. De hoogste Russische rechtbank kwam in 2017 tot de conclusie dat daar inderdaad sprake van was bij Dadin.

Dadin schreef een boek over zijn tijd in de Russische gevangenis. Ook lukte het hem om vanuit de gevangenis berichten naar buiten te krijgen. Hij zei dat hij werd gemarteld door gevangenisbewakers.

'Grote olieopslag op de Krim geraakt'

Ook vandaag gaan de gevechten tussen Rusland en Oekraïne door. Het Oekraïense leger zegt afgelopen nacht een olieopslag op de Krim, in het door Rusland bezette Feodosia, te hebben aangevallen.

Op sociale media gaan beelden rond van de schade na de aanval:

Het gaat volgens Oekraïne om de terminal waar de meeste olieproducten op de Krim worden opgeslagen. Die producten worden onder andere gebruikt door het Russische leger.

De Russische autoriteiten melden dat er een "technische noodtoestand" is uitgeroepen vanwege een brand in een oliedepot in Feodosia. Wat de oorzaak is van de brand, melden ze niet.

In Israël en daarbuiten wordt vandaag de Hamas-terreuraanslag van precies een jaar geleden herdacht. Veel Israëliërs gaan vandaag naar ceremonies, begraafplaatsen en herdenkingsplaatsen in het hele land, ter nagedachtenis aan de honderden slachtoffers en de tientallen gijzelaars die nog steeds niet zijn vrijgelaten of bevrijd.

Om 06.30 uur lokale tijd, het exacte uur waarop Hamas zijn aanval lanceerde, verzamelden nabestaanden zich op de plek waar een jaar geleden het Supernova-muziekfestival werd gehouden. Op dat festival werden ongeveer 400 feestvierders door Hamas neergeschoten en veel anderen gegijzeld en meegenomen naar Gaza.

Op dezelfde tijd trokken de families van de gijzelaars naar de residentie van premier Benjamin Netanyahu in Jeruzalem. Met foto's en spandoeken vroegen zij aandacht voor hun geliefden die nog niet zijn teruggekeerd. 97 gijzelaars worden nog altijd vermist, al wordt ervan uitgegaan dat een deel van deze groep niet meer in leven is.

De familieleden lieten vanochtend een sirene op het tijdstip waarop de terroristische aanslagen van 7 oktober 2023 begonnen:

Vanavond wordt in Israël ook een officiële staatsceremonie uitgezonden vanuit de zuidelijke stad Ofakim. In die stad werden bij de terreuraanslag van Hamas ruim twintig Israëli's gedood. De ceremonie zal als thema 'Daden van moed en hoop' hebben, meldt persbureau AP. De ceremonie werd vooraf zonder publiek opgenomen, om mogelijke verstoringen te voorkomen.

Voor vandaag stond in Tel Aviv ook een grote samenkomst gepland. De families van de doden en gegijzelden wilden daar demonstreren over het onvermogen van de regering om de aanval te voorkomen en hun frustratie dat de resterende gijzelaars nog niet zijn terugbracht. Daar wilden volgens AP tienduizenden mensen op afkomen, maar dat aantal is teruggeschroefd vanwege het verbod op grote bijeenkomsten door de dreiging van raketaanvallen vanuit Iran en Hezbollah.

Vanochtend werd de noordelijke stad stad Haifa getroffen door Hezbollah-raketten. Israëlische media melden dat daarbij tien mensen gewond zijn geraakt. De lokale politie meldt dat gebouwen beschadigd raakten en dat er verschillende mensen lichte gewond raakten.

Herdenking en protest in Nederland

Het Israëlische leger meldde dat het vanochtend met luchtaanvallen Hezbollah-wapenopslagfaciliteiten in de omgeving van Beiroet heeft getroffen. Ook zouden er Hezbollah-doelen in Zuid-Libanon en het Beka-gebied zijn geraakt, waaronder wapenopslagfaciliteiten, infrastructuurlocaties en een commandocentrum.

Buiten Israël worden over de hele wereld demonstraties en herdenkingen verwacht. In Nederland staan pro-Palestijnse sit-ins op verschillende treinstations in de planning. In Amsterdam is vanavond een officiële herdenking waarbij onder anderen premier Dick Schoof aanwezig is.

Op de Dam in Amsterdam organiseert de werkgroep Op de bres voor Israël een manifestatie. Daar zullen verschillende korte toespraken worden gehouden en wordt er een enorme Israëlische vlag uitgerold.

In Tunesië is president Kais Saied volgens de exitpolls met overmacht herkozen. De officiële uitslag volgt woensdag, maar volgens de exitpolls krijgt Saied 89 procent van de stemmen.

Bijna 9,7 miljoen geregistreerde kiezers konden gisteren naar de stembus om een nieuwe president te kiezen, maar dat deed slechts 27,7 procent van de stemgerechtigden. Bij de verkiezingen van 2019 bedroeg was de opkomst volgens de Tunesische kiescommissie nog 45 procent.

De uitslag stond voor de verkiezingen van gisteren al bijna vast: Saied heeft ervoor gezorgd dat zijn belangrijkste concurrenten niet op het stembiljet staan.

Arabische Lente

Het waren de derde presidentsverkiezingen sinds de Arabische Lente in 2011. Massale protesten leidden toen tot het aftreden van president Ben Ali. Hij leidde Tunesië als een dictatuur, waarin de oppositie onderdrukt werd en er veel corruptie was.

Tunesië werd in de jaren na 2011 gezien als het enige succesverhaal van de Arabische Lente. Er kwam een nieuwe democratische grondwet en maatschappelijke groeperingen wonnen de Nobelprijs voor de Vrede. Tegelijkertijd waren er in omliggende landen in Noord-Afrika gewelddadige staatsgrepen en burgeroorlogen.

Huidig president Kais Saied kwam in 2019 aan de macht en trok die macht alleen maar meer naar zich toe. In 2021 ontbond hij het parlement, door de grondwet op te schorten en vervolgens te herschrijven. Protesten die daarop volgden werden hard neergeslagen en kopstukken van die protesten moesten de cel in.

Bij spoorwegovergangen in de regio Utrecht en Noord-Holland zijn sinds februari circa 6400 boetes uitgeschreven dankzij nieuwe flitscamera's. ProRail zegt dat de boetes effect hebben: weggebruikers zouden minder vaak overwegen passeren terwijl er een rood licht brandt.

De eerste flitspaal werd in februari in Bunnik geplaatst, vandaag gaat de twaalfde flitscamera aan, bij een spoorwegovergang aan de Stationsweg in Baarn. ProRail streeft ernaar bij veertig overgangen in Nederland flitsers te plaatsen.

De overwegen die een flitscamera krijgen zijn "de meest risicovolle overwegen", zegt woordvoerder Mirjam de Witte van ProRail. "Daar zien we dat als er gecontroleerd wordt door boa's er ook veel boetes worden geschreven."

Veiliger

De flitscamera legt het kenteken vast van voertuigen die de spoorwegovergang passeren op het moment dat daar de rode knipperlichten branden. Na de registratie worden de beelden beoordeeld door een handhaver van ProRail.

Volgens wethouder Mark Eijbaard is de spoorwegovergang in Baarn een van de gevaarlijkste van het land en staat die al lang op de agenda bij de gemeente. "Er is in het verleden gesproken over oplossingen als een tunnel, maar dat is onbetaalbaar. Deze flitscamera is dus een goede oplossing om de overgang toch iets veiliger te maken."

Gedragsverandering

ProRail zegt een "gedragsverandering" te merken. Op verschillende locaties is volgens de spoorwegbeheerder het aantal boetes gehalveerd.

In Bunnik is het gemiddelde aantal boetes gedaald van 25 bekeuringen naar 10 per week. En in Bussum halveerde dit aantal in de eerste vijf weken van 108 naar 46 per week.

Automobilisten, motorrijders en vrachtwagens kunnen een boete van 300 euro krijgen als ze het rode licht negeren, brom- en snorfietsers krijgen een boete van 210 euro.

Geen fietsers en voetgangers

De flitscamera merkt geen overtredingen van fietsers en voetgangers op. "Voor het bekeuren van deze groep blijven we afhankelijk van een boa die hen op heterdaad betrapt", zegt De Witte.

De camera's registreren wel beweging op de overwegen waardoor de spoorwegbeheerder inzicht krijgt in wat er gebeurt op de overweg. "Zo weten we of het een goed idee is om vaker boa's bij een overweg te laten controleren", aldus De Witte.

Goedemorgen. Vandaag is het een jaar geleden dat Hamas een terreuraanval aanval uitvoerde in Israël die het begin betekende van het huidige conflict in het Midden-Oosten. In Israël en daarbuiten wordt de aanval herdacht. En de Michelinsterren voor restaurants worden uitgedeeld.

Eerst het weer: De dag begint met wat buien in het noorden van het land. Later wisselen zon en wolken elkaar af. Het wordt 17 tot 20 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Een Duitse veerboot heeft door een stroomstoring urenlang rondgedobberd op zee. Het lukte de bemanning niet om de motor aan de praat te krijgen. Sleepboten hebben het schip met 250 passagiers aan boord naar het Duitse vasteland gebracht.

De stemming aan boord was volgens de krant Hamburger Abendblatt goed. De bemanning zou de passagiers hebben gerustgesteld met de mededeling dat er genoeg bier aan boord was.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Sinds zijn aantreden is de ultrarechtse Argentijnse president begonnen met een cultuuroorlog. Vooral vrouwen zijn doelwit. Correspondent Nina Jurna bezocht in Buenos Aires een tangoproject van vrouwen, waar de zorgen groot zijn.

Fijne maandag!

Bij een grote explosie in de buurt van het vliegveld van Karachi in Pakistan zijn gisteren twee Chinese arbeiders overleden. Dat melden de autoriteiten van beide landen. Het Beloetsjistan Bevrijdingsleger (BLA) zegt achter de explosie te zitten.

Op beelden zijn uitgebrande auto's te zien, die worden bewaakt door politieagenten. Volgens het BLA was een groep Chinese ingenieurs en investeerders het doelwit van de aanslag.

De Chinese ambassade in Pakistan spreekt in een verklaring van een terroristische aanslag. Een konvooi met Chinees personeel van een energieproject zou zijn aangevallen rond 23.00 uur lokale tijd. Naast de twee Chinese dodelijke slachtoffers, is er ook een Chinese arbeider gewond. Er zijn volgens de Chinese ambassade ook Pakistaanse slachtoffers.

Het BLA is de grootste van groepen etnische opstandelingen die zich verzetten tegen de centrale regering. De groep heeft geen religieuze achtergrond, maar strijdt voor de afscheiding van de regio Beloetsjistan. De militanten vinden dat de regering de gas- en minerale bronnen in de provincie oneerlijk exploiteert.

Nieuwe Zijderoute

De regionale Pakistaanse minister van Binnenlandse Zaken zei tegen de lokale tv-zender Geo dat de aanval gericht was op buitenlanders. In Pakistan werken duizenden Chinese arbeiders, van wie veel aan de Nieuwe Zijderoute, het grootste infrastructuurproject in de moderne geschiedenis.

De Chinese ambassade heeft de Pakistaanse autoriteiten verzocht om de "aanval grondig te onderzoeken en de daders zwaar te straffen".