NOS Nieuws - Algemeen

Het Oekraïense Openbaar Ministerie stelt opnieuw een onderzoek in naar vermoedelijke executies van Oekraïense krijgsgevangenen door Russische militairen.

Deze keer zou het gaan om een groep van vier Oekraïners die eerder deze maand gevangen werden genomen en op camera werden ondervraagd. Toen Oekraïne de positie bij Selydove in de regio Donetsk heroverde, werden de lichamen van de vier geëxecuteerde mannen gevonden, is te lezen in een verklaring.

De Oekraïense justitie deelde geen foto's of video's, maar het zou gaan om de zoveelste vastgelegde executie van een groep gevangenen in korte tijd. Het doden van een militair die de wapens heeft neergelegd is in strijd met de Geneefse Conventies, waarin internationaal het oorlogsrecht is vastgelegd.

Massa-executie

Begin oktober dook een drone-video op van een massa-executie in de buurt van Pokrovsk, ook in de regio Donetsk. Daarop is vanuit de lucht te zien hoe zestien Oekraïense militairen die zich overgeven naast elkaar worden gezet en worden doodgeschoten. Dat lijkt de grootste massa-executie in de oorlog te zijn die tot nu toe is vastgelegd.

Iets meer dan een week later verscheen een andere drone-video, deze keer uit de Russische regio Koersk die Oekraïne eerder dit jaar binnenviel. Op de beelden moest een groep van negen dronepiloten zich uitkleden, waarna ze werden doodgeschoten.

Dronebeelden die eerder deze maand opdoken van executies in Pokrovsk:

De Oekraïense justitie denkt dat de toename van het aantal executies mogelijk hoort bij een doelbewuste tactiek van Rusland. Volgens het Institute for the Study of War (ISW), een denktank medegefinancierd door grote Amerikaanse wapenfabrikanten, worden executies door Russische commandanten "goedgekeurd, aangemoedigd of direct aangestuurd".

Verheerlijking

Verder blijkt uit berichtgeving van Russische militaire bloggers, die vaak honderdduizenden volgers hebben, dat Russische ultranationalisten de executies verheerlijken. Zo geeft de neonazistische Rusich-gevechtseenheid openlijk toe geen militairen krijgsgevangen te nemen.

Volgens de Verenigde Naties zijn minstens 42 Oekraïense militairen geëxecuteerd sinds het begin van de grootschalige Russische invasie. Oekraïne houdt rekening met zeker 102 executies.

Maar het vastleggen van executies is vaak moeilijk zo niet onmogelijk in oorlogssituaties. Het daadwerkelijke aantal ligt daarom vermoedelijk een stuk hoger. Het Russische ministerie van Defensie heeft verzoeken van westerse media om een reactie op de aantijgingen de afgelopen maanden niet beantwoord.

'Aangestuurde praktijk'

Het Russische leger staat er al sinds de Tsjetsjeense oorlogen om bekend krijgsgevangenen te executeren, zegt Volodymyr Javorsky van de Oekraïense mensenrechtenorganisatie Center for Civil Liberties tegen The Kyiv Independent. "Dit is een aangestuurde praktijk."

Volgens Javorsky hebben deze executies vooral als doel om angst te zaaien, zowel bij militairen aan het front in de hoop dat ze zich sneller terugtrekken, als bij mensen die worden gemobiliseerd.

Wat ook meespeelt is dat Rusland als onderdrukkende staat toch al niet de internationale regels en mensenrechten navolgt, zegt Iva Vukusic van de Universiteit Utrecht tegen de NOS. Zij doet onderzoek naar genocide en oorlogsmisdaden en is gespecialiseerd in de Joegoslavische oorlogen.

"Als je als staat regelmatig activisten en journalisten en anderen in de gevangenis gooit of van balkons laat vallen, dan zal je leger ook minder gevoelig zijn voor de regels", zegt Vukusic. Daarbij komt dat Rusland als agressor sowieso niet het internationale recht aan zijn kant heeft, zegt Vukusic. Militairen zullen zich daar dan minder van aantrekken.

Morele gelijk

Hoewel er ook incidenten bekend zijn waarbij Oekraïense militairen zich mogelijk schuldig hebben gemaakt aan executies, ligt dat aantal veel minder hoog. Oekraïne wil juist bewijzen dat het een democratische staat is die wel de internationale regels volgt.

"Ze willen er geen twijfel over laten bestaan dat ze het morele gelijk hebben in deze strijd, en laten zien dat ze beter zijn dan Rusland", zegt Vukusic. Bovendien zou het niet navolgen van de Geneefse Conventies gevolgen kunnen hebben voor de internationale steun aan Oekraïne.

Al is het nog te vroeg om de conclusie te trekken dat er sprake is van toename en een aangestuurde campagne vanuit het Russische leiderschap, benadrukt Vukusic. Wat ook kan meespelen is de "brutalisering" van militairen na ruim 2 jaar oorlog in Oekraïne. "De stress, oorlog, kou, en het feit dat ze veel vrienden zien sneuvelen, beïnvloedt hoe militairen handelen", zegt Vukusic.

Daarbij komt dat executies en andere vormen van geweld voor militairen steeds normaler worden naarmate ze die vaker meemaken, zegt Vukusic op basis van haar onderzoek naar de oorlog in voormalig Joegoslavië. "Uit verklaringen blijkt dat soldaten zich bij de eerste executie niet goed voelden, maar er daarna aan gewend raakten."

Voor het eerst sinds 1988 steunt de Amerikaanse krant The Washington Post niet openlijk een presidentskandidaat. In een opiniestuk zegt uitgever Will Lewis dat de krant daarmee "teruggaat naar zijn wortels".

Maar journalisten van The Washington Post delen anoniem dat het gaat om een besluit van eigenaar Jeff Bezos, die steun voor de Democratische presidentskandidaat Harris zou hebben willen tegenhouden.

De krant hield zich tientallen jaren afzijdig bij verkiezingen, tot het Watergate-schandaal in de jaren 70. Hooggeplaatste leden van de Republikeinse partij waren betrokken bij de inbraak in het hoofdkwartier van de Democratische partij in Washington plaatsten daar afluisterapparatuur, wat uiteindelijk leidde tot het aftreden van president Nixon. De krant betuigde in 1976 openlijk steun aan de Democratische kandidaat en latere president Jimmy Carter.

In de verkiezingen daaropvolgend bleef de krant in opiniestukken openlijk steun betuigen aan verschillende kandidaten, met uitzondering van 1988. Tijdens de strijd tussen de Republikeinse George Bush sr. tegen de Democratische Michael Dukakis sprak de krant zich niet uit voor een van beiden.

'Daad van lafheid'

De krant spreekt doorgaans steun uit aan Democratische kandidaten, zoals in 2020 nog voor Joe Biden. Deze verkiezingen zou dat ook gebeuren, zeggen medewerkers anoniem in een stuk in hun eigen krant. Een artikel over steun voor Harris lag al klaar, maar mocht niet worden gepubliceerd. Dat besluit kwam van de eigenaar van de krant, multimiljardair Jeff Bezos.

Voormalig hoofdredacteur van de krant Martin Baron noemt het een daad van "lafheid". Binnen de redactie leidt het besluit ook tot spanningen. Critici vrezen dat de terughoudendheid komt door eerdere dreigementen van Trump, die gezegd heeft wraak te zullen nemen op kritische media.

Ook zou het te maken hebben met het feit dat Bezos en Lewis banden onderhouden met conservatieve prominenten en de Republikeinse partij.

Los Angeles Times

Volgens uitgever Lewis is er geen sprake van een tactische zet. "Dit past bij de waarden van The Post, en waar de krant altijd voor heeft gestaan."

Eerder deze week wilde The Los Angeles Times in een opiniestuk ook steun betuigen aan kandidaat Harris. Ook bij die krant hield de eigenaar, biotechmagnaat en miljardair Patrick Soon-Shiong, het stuk tegen. Daarop besloot de chef van de opinieredactie op te stappen.

Vandaag kondigden nog twee journalisten van The Los Angeles aan op te stappen. Een van hen, Robert Greene, zegt "diep teleurgesteld" te zijn in het besluit. "Zeker omdat een van de kandidaten, Donald Trump, vijandig staat tegenover journalistieke principes."

De grootste stijger van de dag. Wie vrijdag een blik wierp op de borden van de Amsterdamse effectenbeurs zou denken dat de elektrische bussenbouwer Ebusco de wind in de zeilen heeft. Met een koersstijging van 17 procent is het bedrijf de absolute uitschieter op de slotdag van de beursweek.

Maar in het Brabantse Deurne daalt het stof op dat moment nog neer na een week waarin het bedrijf vocht voor zijn voortbestaan. Dat was nauwelijks voor te stellen toen het bedrijf drie jaar terug naar de beurs ging, bijna 1,5 miljard euro waard was en een nieuwe fabriekshal opende.

Het was voor koning Willem-Alexander reden om Ebusco vervolgens in zijn kersttoespraak aan te stippen als lichtpuntje voor ondernemend Nederland. In 2016 liet het koninklijk paar zich bij een bezoek aan Parijs al eens rondrijden in een elektrische bus van het bedrijf.

'Je bent gek'

"We hebben in het begin alleen maar scepsis moeten overwinnen", zei oprichter en directeur Peter Bijvelds bij de opening van de fabriekshal tegen Omroep Brabant. "Andere producenten zeiden: 'Je bent gek. Je moet geen batterijen rondslepen, maar mensen rondbrengen'. Een dieselbus kostte destijds maar de helft van een elektrische bus."

Maar de voormalig rallycoureur en zoon van een garagehouder voorzag al vroeg dat er in het vervoer veel ging veranderen. "Bussen zijn een van de grootste vervuilers van de binnenstad." Voor de transformatie naar schoner vervoer zou het in 2012 opgerichte Ebusco "de Tesla van de elektrische bussen" gaan leveren.

Ebusco begon voortvarend met de productie van zijn lichtgewicht elektrische bussen, die op een volle batterij 300 kilometer kunnen rijden. In 2020 reden er al 300 rond in zeven Europese landen, waaronder voor vervoerders Qbuzz en Transdev/Connexxion in Nederland.

Productieproblemen

Maar hoe meer orders, hoe meer problemen. Ebusco krijgt niet alle bestelde bussen op tijd af, ook niet met de nieuwe fabrieken in Deurne en het Franse Normandië. Er is te weinig personeel en het bedrijf kampt met gebrek aan onderdelen. Het gemis van één simpel stekkertje of kabeltje kan er al voor zorgen dat een bus van de assemblage af moet en lange tijd stilstaat.

Van grote beloftes komt niets terecht. In 2023 gingen 178 bussen van Ebusco de weg op. Dit jaar staat de teller op 135. De verliezen lopen op omdat de busfabrikant voor te late leveringen boetes aan klanten moet betalen.

60 miljoen erbij

Eind vorig jaar koos Bijvelds de vlucht naar voren. Hij overtuigde aandeelhouders om nog eens 60 miljoen euro bij te leggen om de problemen met de productie voor eens een altijd te verhelpen.

Maar de halfjaarcijfers brachten deze zomer slecht nieuws. Over een omzet van 38 miljoen euro noteerde Ebusco een verlies van bijna 65 miljoen euro. Van de opgehaalde 60 miljoen was weinig meer over; Ebusco heeft nog iets meer dan 8 miljoen euro in kas.

Bijvelds ruimde daarop het veld. De ervaren Duitse bestuurder Christian Schreyer moest aandeelhouders gaan overtuigen van een ommekeer. Om alle leveranciers en boetes te betalen en de productie weer op gang krijgen, moeten extra aandelen worden uitgeven om nog eens 36 miljoen op te halen.

Investeringsfondsen van rijke families als Van der Valk en Van Beuningen hadden toen al praktisch de benen genomen. Maandag volgt het bericht dat Qbuzz een grote order intrekt.

Als klap op de vuurpijl heeft Qbuzz beslag laten leggen op enkele bankrekeningen van Ebusco. De productie ligt stil en de salarissen kunnen niet worden betaald, schetste de busfabrikant tegenover de rechter. Maar die oordeelde woensdag onverbiddelijk: Qbuzz kan niet vertrouwen op de afspraken met Ebusco en mag daarom onder het contract uit.

Toch akkoord

Het is een zware dreun voor Ebusco. Maar toch nog geen mokerslag. Vol goede moed presenteerde topman Schreyer de volgende dag de aandeelhouders een plan om de boel om te draaien. Particuliere beleggers zijn kritisch en soms zelfs boos. Wat als 36 miljoen euro opnieuw niet voldoende is?

Na een bij vlagen emotionele bijeenkomst kwam het op een stemming aan. En toen bleek dat 95 procent van de aandeelhouders, onder wie de cruciale bank en grootaandeelhouder ING, toch voor de uitgifte van nieuwe aandelen stemde. Achter in de zaal haalde oprichter Bijvelds opgelucht adem. Ebusco leeft nog.

Nu moet de directie op zoek naar beleggers die ook daadwerkelijk de portemonnee trekken. En ook dat is nog geen gelopen race. "Ebusco is nog maar 30 miljoen euro waard op de beurs, en u wilt 36 miljoen ophalen? Veel succes", krijgt de directie mee van beleggersclub VEB.

Voor wat het waard is: bij sluiting van de aandelenmarkten op vrijdag was de totale beurswaarde van Ebusco 35 miljoen euro.

De te vroeg geboren Santiago die maandagavond uit een Frans ziekenhuis verdween is gevonden in een hotel in het centrum van Amsterdam. De ouders van de baby zijn aangehouden na een internationaal opsporingsbevel. Santiago verblijft momenteel in het ziekenhuis, meldt de Amsterdamse politie op X.

Een woordvoerder laat aan de NOS weten dat de opname in het ziekenhuis te maken heeft met het feit dat de baby een prematuur is en daardoor speciale zorg nodig heeft.

Zijn ouders worden ervan verdacht hem te hebben ontvoerd uit de kraamkliniek vlak bij Parijs, waar Santiago na zijn geboorte verbleef. Volgens Franse media zijn de ouders en het kindje gevonden in een hotel en verkeert de baby in goede gezondheid. Waarom ze hem hebben meegenomen is onduidelijk.

De baby, die 17 dagen oud was toen hij uit het ziekenhuis verdween, lag in een couveuse. Zorgverleners kregen het signaal dat de baby was ontvoerd toen zijn sensoren werden weggehaald.

Auto gevonden in België

Na de ontvoering uit het Franse ziekenhuis riep de politie mensen op om uit te kijken naar een blauwe Audi met Franse kentekenplaat. De auto werd woensdag aangetroffen in de buurt van Charleroi. In België was die dag een opsporingsbericht te zien op digitale borden boven snelwegen.

In Frankrijk heeft de politie vijf mensen gearresteerd in verband met de zaak. De vijf zijn vrienden van de ouders en worden ervan verdacht geholpen te hebben bij de verdwijning van Santiago.

Drie van de vijf mensen zijn inmiddels aangeklaagd, melden Franse media.

Het kabinet-Schoof was gevallen als de coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB geen nieuwe afspraken hadden kunnen maken over extra asielmaatregelen. PVV-leider Wilders heeft niet met een kabinetscrisis gedreigd, maar bij de asielgesprekken van de afgelopen tijd hing een naderende kabinetscrisis wel in de lucht.

Dit vertelt premier Schoof vanavond in een radiogesprek met NOS-verslaggever Wilma Borgman in Met Het Oog op Morgen. "We hebben wel gezegd dat als we er niet uit komen, het tot een val van het kabinet zou leiden", zegt Schoof in een terugblik op de afgelopen weken die in het teken stonden van het oplossen van een politiek probleem rond het asielbeleid.

Twijfels

Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen van vorige maand werd het Schoof steeds duidelijker dat NSC zwaarwegende bezwaren had tegen het gebruik van het staatsnoodrecht om strengere asielmaatregelen snel in te voeren. Ambtenaren waarschuwden dat zo'n aanpak juridisch niet houdbaar was en de plaatsvervanger van de zieke partijleider Omtzigt, Nicolien van Vroonhoven, uitte openlijk haar twijfels.

Wilders reageerde geïrriteerd en maakte begin oktober duidelijk dat het zonder "noodknop" een "moeilijk verhaal" zou worden. Het gebruik van het staatsnoodrecht stond in het hoofdlijnenakkoord en afspraak is afspraak, redeneerde de PVV-leider.

Letterlijk dreigde hij niet met een kabinetscrisis, maar in Den Haag ontstond vervolgens wel een crisissfeer met allerlei speculaties over de toekomst van het kabinet-Schoof. Ook de Eerste Kamer maakte alvast duidelijk dat ze noodrecht niet zouden accepteren.

Tegenpolen eerst

De premier is vervolgens begonnen met gesprekken met PVV en NSC, de twee grootste tegenpolen. "Er was een politieke werkelijkheid ontstaan waarin het maar de vraag was of die noodwet tot resultaat zou leiden", vat Schoof in het NOS-radioprogramma de ontstane situatie samen. "Dat was aanleiding om de gesprekken te beginnen."

Maar veel tijd was er niet. Schoof wilde voor de herfstvakantie klaar zijn, vóór 25 oktober. "Ik vond wel dat ik er een klap op moest geven."

Deze week ging het snel. Woensdag lekte de deal uit tussen de coalitiepartijen PVV en NSC. Het omstreden staatsnoodrecht was van tafel, PVV-leider Wilders bleek bereid te zijn om van zijn oorspronkelijke plan af te zien.

Donderdag moesten de andere twee coalitiepartijen VVD en BBB aanhaken. Dat gesprek duurde ruim acht uur. Schoof zegt dat de gesprekken in een "constructieve sfeer" zijn verlopen. Maar het is wel spannend geweest. Schoof zegt dat de vier coalitiepartijen "over hun eigen schaduw heen hebben moeten springen".

Val vermijden

Op de vraag van Wilma Borgman of het kabinet was gevallen als Wilders niet over zijn schaduw heen was gesprongen, zegt Schoof: "Ik sluit niets uit, dat hing wel, maar hij heeft er nooit mee gedreigd. Het speelde een rol voor alle vier de partijen."

De partijen vonden een val "buitengewoon zorgelijk". "Niet omdat we zo graag op onze stoel willen blijven zitten", zegt de premier. "Maar we willen echt wat aan het asielbeleid en andere problemen in Nederland doen."

Belangrijke punten uit de vrijdag gepresenteerde 'Asielnoodmaatregelenwet' zijn het terugsturen van Syriërs naar nog te bepalen veilig geachte gebieden in hun land en de inzet van grenscontroles, vanaf eind november. Ook worden gemeenten niet meer verplicht om vluchtelingen op te vangen en komen er "sobere voorzieningen".

De asielvergunningen die worden uitgegeven zullen verder nog maar drie jaar geldig zijn, in plaats van vijf jaar, staat in de plannen.

Volgens The Wall Street Journal heeft tech- en ruimtevaartondernemer Elon Musk sinds eind 2022 geregeld contact gehad met de Russische president Poetin. Die gesprekken gingen over persoonlijke en zakelijke onderwerpen en ook over politieke spanningen in de wereld, aldus de krant. Meerdere Amerikaanse, Europese en Russische functionarissen zouden dat hebben bevestigd.

De Amerikaanse regering zou zich hier zorgen over maken. De regering Biden beschouwt Rusland als een gevaarlijke vijand en Musk is dankzij zijn zakelijke banden met het Amerikaanse leger en veiligheidsdiensten op de hoogte van Amerikaanse defensiegeheimen, met name op het gebied van ruimtevaart en spionagesatellieten.

Oekraïne

Daar komt bij dat Musk zich achter de kandidatuur van Republikein Donald Trump heeft geschaard voor de aanstaande presidentsverkiezingen. Vandaag werd bekend dat Musk alleen al deze maand 40 miljoen euro in de campagne van Trump heeft gestoken. Tussen juli en september was dat 70 miljoen euro. Trump heeft gezegd dat Musk een rol in zijn regering krijgt als hij de verkiezingen wint.

Voor de regering van Oekraïne zou dat geen goed nieuws zijn. Het lijkt erop dat Musk en Trump op één lijn zitten wat betreft het verbeteren van de relatie met Poetin, ten koste van Oekraïne.

Zonder Amerikaanse militaire en financiële steun wordt het vrijwel onmogelijk voor Oekraïne om de oorlog tegen Rusland vol te houden. Bij eventuele vredesonderhandelingen zou het in dat geval hoogstwaarschijnlijk door Rusland veroverde gebieden als de Krim en Donbas moeten afstaan.

Starlink

Musk is met zijn Starlink-satellietproject vanaf het begin bij de oorlog betrokken. Op verzoek van de Oekraïense regering stelde hij het systeem begin 2022 beschikbaar om alle burgers van Oekraïne internettoegang te geven. Al snel werd Starlink ook voor de oorlogsvoering zelf gebruikt, zoals bij de inzet van drones. Het hielp Oekraïne enorm bij de verdediging tegen de Russische aanvallen.

Later dat jaar wierp Musk zich op als bemiddelaar in het conflict. Hij presenteerde een vredesplan waarin onder meer stond dat de door Rusland veroverde Krim onderdeel van Rusland zou worden. Oekraïne en zijn bondgenoten wezen dat plan af, omdat dit een beloning zou zijn voor Rusland, dat de oorlog was begonnen.

Nieuwsuur maakte in oktober 2022 deze video over het belang van Starlink voor de verdediging in Oekraïne:

Inmiddels zou ook het Russische leger gebruik maken van Starlink. De apparatuur die daarvoor nodig is, zou niet bij het bedrijf van Musk zijn aangeschaft, maar in derde landen.

Geen commentaar

Musk reageerde niet op vragen van de Amerikaanse krant. Eerder dit jaar zei hij dat Rusland deze oorlog onmogelijk kan verliezen en dat de oorlog door de Amerikaanse steun alleen maar langer duurt. Maar de beschuldiging dat hij Poetin verdedigt, was volgens hem absurd.

Bronnen in het Witte Huis zeiden dat ze niet op de hoogte zijn van de contacten tussen Poetin en Musk. Het Amerikaanse ministerie van Defensie zegt dat het niet reageert op vragen over wie er toegang heeft tot geheime informatie.

Het Kremlin zegt in The Wall Street Journal dat Poetin een keer telefonisch met Musk heeft gesproken. Dat zou over "ruimtevaart en moderne en toekomstige technologie" zijn gegaan. Musk zou niet met medewerkers van Poetin hebben gesproken.

Bij de tweejaarlijkse top van de landen van het Gemenebest heeft de Britse koning Charles stilgestaan bij het koloniale slavernijverleden, maar geen officiële excuses aangeboden. De 56 landen, vooral voormalige Britse koloniën, zijn deze week bij elkaar op het eiland Samoa.

Dat excuses uitbleven, is geen verrassing. De Britse regering had al laten weten dat financiële compensatie en officiële excuses niet op de agenda zouden staan. Premier Starmer wilde naar eigen zeggen deze week "vooruitkijken, in plaats van achteruit".

Een deel van de Gemenebest-landen, verzameld in de Caribbean Community Reparations Committee (CRC), had op meer gehoopt. De groep zet zich al jaren in voor herstelbetalingen en excuses. Voorafgaand aan de top zei de CRC dat de Britse staat zich op Samoa officieel zou moeten verontschuldigen en zich zou moeten uitspreken over (financiële) gerechtigdheid voor de voormalige koloniën.

De betrokken Caribische en Afrikaanse landen benadrukten dat de gevolgen van het Britse kolonialisme nog generaties doorwerken. De herstel-commissie CRC legde de Britse regering daarover eerder een tienpuntenplan voor.

De Britse koning zei op Samoa dat er lessen moeten worden getrokken uit het koloniale verleden. "Niemand van ons kan het verleden veranderen, wel kunnen we ervan leren en creatieve manieren vinden om de voortschrijdende ongelijkheden recht te zetten", zei Charles.

Bij de bijeenkomst zal er ook een nieuwe secretaris-generaal worden gekozen van het Gemenebest. Daarnaast is klimaatverandering in het zuiden een van de centrale thema's bij de top.

Premier Starmer zei daar eerder over dat "de echte uitdagingen, zoals klimaatverandering, in het hier en nu" zijn volledige aandacht in het Gemenebest verdienen. "Daar gaat mijn focus naartoe, in plaats van naar eindeloze discussies over reparaties van het verleden", aldus de premier.

Later zette de Britse premier toch de deur open voor andere vormen van herstel, die niet financieel zijn. Dat deed hij na druk van onder ander premier Davis van de Bahama's. "Het gaat niet alleen om excuses. Het gaat niet om geld", zei Davis. "Het gaat om waardering, omarming en begrip voor wat onze voorouders hebben meegemaakt." Volgens Davis heeft het kolonialisme een vlek achtergelaten bij alle slachtoffers, "zowel cultureel, mentaal als fysiek".

De lijst van heilzame effecten van het diabetesmedicijn semaglutide, beter bekend onder de merknamen Ozempic en Wegovy, blijft maar langer worden. Ook mensen met chronische nierschade hebben er baat bij, blijkt uit nieuw Gronings onderzoek. Schade en ontstekingen aan de nieren nemen duidelijk af.

Het gaat om een eerste kleinschalige studie, waar ruim honderd patiënten aan meededen. De groep die een half jaar semaglutide kreeg, zag het aantal eiwitten in hun urine - een maat voor de schade aan de nieren - met ruim de helft afnemen. Bij de controlegroep, die een placebo kreeg, veranderde het eiwitniveau nauwelijks.

Ook het aantal ontstekingen in hun nieren nam af, met gemiddeld 30 procent. Bovendien verlaagde hun bloeddruk net zoveel als bij specifieke bloeddrukverlagers, en raakten ze 10 procent van hun gewicht kwijt. De resultaten zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke blad Nature Medicine.

'Seinen op groen'

Hoofdonderzoeker Hiddo Heerspink is op dit moment in de VS om de resultaten te presenteren op een congres voor specialisten en is zeer enthousiast over de resultaten. "Alle seinen staan nu op groen om dit middel te testen in een grote studie", zegt hij.

Op dit moment wordt vaak een ander middel voorgeschreven om nierziekten en hart- en vaataandoeningen te voorkomen, de zogenoemde SGLT2-remmers. Semaglutide zou dit middel wellicht kunnen vervangen, denken de onderzoekers. Ze sluiten zelfs niet uit dat de middelen elkaar kunnen versterken.

Nieuwe behandelmethoden

Hoewel de proefpersonen gemiddeld een tiende van hun gewicht verloren, was de verbeterde nierfunctie niet simpelweg het gevolg van dat gewichtsverlies. "De veranderingen in lichaamsgewicht hingen niet aantoonbaar samen met de [betere] nierfunctie", schrijven de onderzoekers.

De Nierstichting noemt het een interessante studie. "Er wordt steeds meer van dit soort onderzoek gedaan, waardoor nieuwe behandelmethoden kunnen ontstaan", zegt Annemiek Dorgelo, programmamanager preventie bij de Nierstichting. "Dat is van groot belang voor de 1,8 miljoen Nederlanders die met chronische nierschade leven."

Onderzoeker Heerspink sluit zich daarbij aan. "Wereldwijd zijn er op dit moment 840 miljoen mensen die leven met chronische nierschade. De Wereldgezondheidsorganisatie verwacht dat in 2040 hart- en vaatziekten, nierschade en COPD (een longziekte, red.) de belangrijkste oorzaken van sterfte zullen zijn."

Directeur van Kamp Westerbork Bertien Minco vindt de financiële bijdrage van het kabinet voor het herinneringscentrum voor de Tweede Wereldoorlog "een mooie eerste stap." Dat zegt ze nu bekend is geworden dat er een eenmalige extra bijdrage komt voor alle herinneringscentra in Nederland. "Maar we zijn er nog lang niet."

Onder meer Westerbork had gevraagd om extra geld. Het herinneringscentrum zei geen buffer te hebben, waardoor er op korte termijn financiële problemen kunnen ontstaan. De directeur startte samen met een overlevende van de Tweede Wereldoorlog een petitie, om het Rijk om extra geld te vragen.

Want hoewel de bezoekersaantallen toenamen, stegen volgens Minco ook de kosten voor onder andere energie en salarissen. "Die worden niet of nauwelijks gecompenseerd door onze subsidies. Dus wij hebben een groot probleem", zei de directeur eerder tegen RTV Drenthe.

Ook het achterstallige onderhoud en de beoogde verhoging van de btw in de cultuursector kunnen tot problemen gaan leiden. Niet alleen bij Kamp Westerbork, alle herinneringscentra zeiden hiermee te maken te hebben.

'Solide toekomstplan'

Het kabinetsgeld wordt uitgetrokken voor alle vijf de herinneringscentra in Nederland: Kamp Westerbork, Kamp Amersfoort, Kamp Vught, het Oranjehotel en het Indisch Herinneringscentrum.

Het gaat wel om een eenmalige bijdrage voor komend jaar. Een tijdelijke oplossing, zegt Westerbork-directeur Minco. "Er moeten ook plannen voor de toekomst gemaakt worden."

Daar sluit Micha Bruinvels, directeur van Kamp Amersfoort, zich bij aan. Volgens Bruinvels is die toekomstvisie extra belangrijk, omdat herinneringscentra ook een educatieve functie hebben. "En daar moeten we onze organisaties veel beter op gaan inrichten, omdat veel overlevenden er straks niet meer zijn."

Staatssecretaris Karremans heeft niet bekendgemaakt op hoeveel geld de centra kunnen rekenen. Ook de directeur van Kamp Amersfoort zegt dat niet te weten. Karremans liet wel weten dat dit geld ook juist bedoeld is om een "solide toekomstplan" te maken.

Onderwijswethouders van de vier grote steden willen niet dat het kabinet de subsidie voor de brede brugklas stopzet. In die onderbouwklassen zitten leerlingen met verschillende schooladviezen bij elkaar. Met name kinderen uit kansarme gezinnen hebben er baat bij om na de basisschool langer de tijd te krijgen zich te ontwikkelen, benadrukken zij.

"Dit is een belangrijk middel om kansengelijkheid aan te pakken", zegt de Haagse onderwijswethouder Hilbert Bredemeijer. "Tientallen scholen in onze gemeente zijn afhankelijk van deze subsidie. En dit is maar een onderdeel van het veel grotere pakket aan bezuinigingen in het onderwijs."

Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) maakte gisteren bekend de komende jaren ruim 360 miljoen euro minder uit te geven aan subsidies. Het stopzetten van de financiële steun voor de brede brugklas is daar onderdeel van. "In een tijd waarin we kampen met grote achterstanden en een lerarentekort is het absurd dat er wordt bezuinigd op onderwijs", zegt Bredemeijer.

Voor Shireena (13) heeft de brede brugklas positief uitgepakt, vertelt ze aan de NOS. Ze kreeg het advies om havo te doen maar doet nu vwo. "Dat ik met kinderen in een klas zat die verschillende onderwijsrichtingen geadviseerd kregen hielp me en zorgde voor uitdaging. Als ik niet in zo'n klas had gezeten had ik niet geweten dat ik vwo aan zou kunnen", zegt ze.

En dat is ook precies het doel, zegt Maurice Crul. Als hoogleraar diversiteit en onderwijs aan de Vrije Universiteit Amsterdam houdt hij zich al langer bezig met dit thema en ziet hij dat vooral jongeren uit kansarme gezinnen baat hebben bij deze vorm van scholing.

"Scholieren die in een brede brugklas terechtkomen trekken zich aan elkaar op", zegt Crul. "Je voorkomt ermee dat jongeren er heel erg in gaan geloven dat ze alleen aankunnen wat ze in groep 8 is geadviseerd. Ze raken juist geïnspireerd door hun klasgenoten die uit allerlei verschillende milieus komen."

Segregatie

Dat laatste is volgens wethouder Bredemeijer een ander belangrijk voordeel van de brede brugklas. "Je gaat het leven in bubbels tegen door scholieren te mengen. Ook op sociaal vlak is dat ontzettend relevant. Het is goed voor ze om met jongeren in aanraking te komen die net een andere achtergrond hebben. Dat voorkomt segregatie."

Crul onderschrijft dat en geeft aan dat door te bezuinigen op de brede brugklas er veel talent verloren gaat. "Scholieren hebben misschien veel meer in hun mars dan het niveau dat ze geadviseerd krijgen in groep 8. Gaat het bijvoorbeeld om een vmbo'er, dan is het pad dat die scholier moet bewandelen om in het hoger onderwijs te komen drie jaar langer. Dat kost het Rijk ook een hoop geld."

In een opgevraagde reactie laat staatssecretaris Paul van Funderend Onderwijs en Emancipatie weten dat het nodig is om scherpe keuzes te maken.

"De subsidie voor brede brugklassen stopt, maar scholen kunnen blijven doorgaan met de brede brugklas." Verder zegt ze zich op andere manieren alsnog in te zetten voor het bevorderen van kansengelijkheid. "Vanuit OCW blijven we kennis delen over de inrichting van de brede brugklas met scholen die daarom vragen."

Debat over de begroting

Toch is dat voor de wethouders van Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht niet genoeg. Bredemeijer hoopt dat de Tweede Kamer nog wat kan betekenen. "Zo niet, dan gaan we er zelf alles aan doen om de scholen die dat nodig hebben alsnog te ondersteunen." Komende maand praten het kabinet en de Tweede Kamer over de onderwijsbegroting.

Nederlandse ziekenhuizen kampen met een infuustekort, meldt het Landelijk Coördinatiecentrum Geneesmiddelen (LCG). Dat komt door problemen bij de grootste leverancier van infuuszakken, het Amerikaanse bedrijf Baxter.

De fabriek van Baxter staat in North Carolina, dat onlangs te maken kreeg met overstromingen als gevolg van orkaan Helene. De fabriek is dermate beschadigd dat er eerst reparaties moeten worden uitgevoerd voordat de productie weer kan worden hervat.

Baxter is verantwoordelijk voor de productie van 60 procent van alle infuuszakken in Nederland. Als gevolg van de problemen ontvangen ziekenhuizen in Nederland nu een kwart minder infuuszakken, zo'n 160.000 zakken per maand. Naar verwachting zal dat tekort tot zeker januari duren.

Sommige ziekenhuisapotheken zijn in staat om zelf infuuszakken te maken, maar zullen het landelijke tekort niet kunnen opvangen.

Kritisch kijken

Het is onduidelijk hoeveel zakken ziekenhuizen nu nog tot hun beschikking hebben, landelijke cijfers over de totale voorraad van de ziekenhuizen zijn er niet. "Sommige ziekenhuizen hebben al gemeld dat ze krap zaten, maar andere melden dat zij nog een maandvoorraad hebben", zegt Nicole Hunfeld, ziekenhuisapotheker bij het Erasmus MC en voorzitter van de commissie Acute Tekorten Geneesmiddelen van het LCG.

Ziekenhuizen moeten kritisch kijken naar het gebruik van een infuus, vindt de commissie. Volgens leden van de commissie worden infusen nu in ziekenhuizen vrij makkelijk en snel ingezet. "We hebben er nog nooit zo over nagedacht. Nu zijn we alert en moeten we er zo zuinig mogelijk mee omgaan", zegt Niels Gritters van den Oever, intensivist bij Treant in Emmen en ook lid van de commissie.

Soms worden medicijnen via een infuuszak toegediend aan patiënten, maar zorgpersoneel moet in de komende maanden kijken of dat ook op een andere manier kan. "Als dat werkt, zou het zo kunnen zijn dat we geen andere maatregelen hoeven te treffen", aldus Gritters van den Oever.

Uitstellen van behandelingen

In de Verenigde Staten worden sommige operaties nu uitgesteld. In Nederland is dat nu niet aan de orde, maar Hunfeld sluit het ook niet uit. "Als het langer gaat duren, dan zullen zaken die niet spoedeisend zijn, uitgesteld worden. Iemand die dan op de wachtlijst staat voor een nieuwe heup of knie zal dan langer moeten wachten."

Het is belangrijk dat ziekenhuizen elkaar helpen: de commissie wil voorkomen dat het ene ziekenhuis wel operaties kan uitvoeren en andere niet. "Want we willen geen postcodegeneeskunde, waarbij het uitmaakt in welk ziekenhuis je terechtkomt", aldus Gritters van den Oever.

Honderden mensen die zich verdringen voor bakkerijen om brood voor hun familie te bemachtigen. Urenlang moeten ze zich door de menselijke kluwen heen worstelen. Het zijn beelden die dagenlang vanuit Gaza komen.

"Ik vertrek om zes uur 's ochtends om in de rij te staan. Dat duurt vijf, zes uur. Soms lukt het, soms niet", vertelt de 67-jarige Khalil al-Snannar tegen persbureau Reuters. Hij is een van de honderdduizenden ontheemden in Gaza en woont nu in Deir Al-Balah, in het midden van Gaza. Iets anders dan brood is er niet te krijgen. "Er is een compleet tekort aan voedsel, of het nu suiker is, bakolie, rijst of linzen. Zelfs eten in blik dat we eerst nog wel kregen is er niet meer, door de afsluiting van de grensovergangen."

Wat hij kan krijgen is niet genoeg. "Ik geef de kinderen eerst een klein stuk brood, zodat ik ze 's avonds nog iets kan geven. Dan hebben ze een half gevulde maag, en hoeven ze niet met honger te gaan slapen. Het is echt zwaar voor ons."

Grote drukte bij de bakkerij:

Afgelopen zomer kwam er tijdelijk meer voedselhulp Gaza binnen. Maar dat is sindsdien weer ingestort. Uit cijfers van hulporganisaties blijkt dat Israël veel minder vrachtwagens met hulpgoederen Gaza doorlaat.

Ook de Amerikaanse regering sloeg alarm en waarschuwde Israël deze maand dat de hulp fors omhoog moet. Anders kan de militaire hulp aan Israël worden beperkt.

In de uitgelekte brief van 13 oktober staat dat de hoeveelheid hulp met meer dan 50 procent is gedaald. "De omvang van de hulp die Gaza in september binnenkwam was het laagste van alle maanden het afgelopen jaar. We maken ons grote zorgen over de verslechterende humanitaire situatie in Gaza, en we verlangen deze maand dringende actie van uw regering om die situatie te veranderen." Zo zou Israël voortaan per dag minimaal 350 trucks moeten toelaten in Gaza.

Tot nu toe heeft Israël nauwelijks gehoor gegeven aan de Amerikaanse oproep. Bij zijn bezoek aan Israël deze week zei de Amerikaanse minister Blinken van Buitenlandse Zaken opnieuw tegen premier Netanyahu dat Israël meer humanitaire hulp naar Noord-Gaza moet sturen.

Overal in Gaza is de situatie nijpend, maar in het noorden is het rampzalig. Daar is Israël nu drie weken bezig met een nieuw offensief. In Jabalia zijn daardoor 800 mensen omgekomen, melden artsen. 20.000 inwoners zouden het gebied intussen zijn ontvlucht.

Geen eten als dwangmiddel

De indruk bestaat dat Israël in het noorden bewust hulp tegenhoudt, om inwoners te dwingen te vertrekken. "Het zou goed zijn om tegen de inwoners te zeggen: je hebt een week om te vertrekken. Een week later komen er geen voedselleveringen meer binnen", zei de invloedrijke voormalige generaal Giora Eiland in een interview.

Het is onduidelijk of Israël dit plan echt uitvoert. Buitenlandse journalisten mogen niet naar Gaza om verslag te doen. Sommige westerse diplomaten vreesden dat Israël inderdaad probeerde de inwoners uit te hongeren. Intussen laat Israël weer een beetje hulp binnen, zeggen zij. Maar het zou nog steeds onvoldoende zijn.

Inwoners van Jabalia en Beit Hanoun vertelden de Israëlische krant Haaretz dat ze tot begin deze maand nog wat fruit en groente konden kopen in kraampjes op straat. Die kraampjes zijn nu verdwenen. De krant sprak met Mahmoud, die in Jabalia woont. Hij vertelde dat in sommige wijken geen drinkwater meer is. Meerdere bakkerijen waren al gesloten omdat er geen bloem meer was om brood te bakken.

Huilen van de honger

Het is een beeld dat door het Rode Kruis wordt bevestigd. Hun medewerkers konden deze week enkele ladingen medische goederen naar Jabalia brengen. Hulpverleners schrokken van wat ze aantroffen. "Er is geen voedsel en geen babymelk. De kinderen huilen de hele dag vanwege de honger. 's Nachts lukt het meestal niet om te slapen. Er is altijd weer de angst of je de volgende dag wel haalt. Sommige mensen vluchten 's nachts hun huis of tent uit, om pas 's ochtends terug te komen, als het weer veilig is. De situatie wordt slechter en slechter."

Bert Huisjes vertrekt toch bij WNL. Dat heeft de omroep bekendgemaakt. Huisjes was sinds 2011 hoofdredacteur en werd een jaar later ook bestuurder.

Huisjes kwam eind februari in opspraak na berichtgeving in het AD. Daarin stond dat er een angstcultuur bij WNL heerste, die met name werd veroorzaakt door Huisjes. In de krant beschuldigden oud-werknemers en betrokkenen hem onder meer van manipulatief gedrag en zwangerschapsdiscriminatie.

Ook zeiden werknemers dat Huisjes zich op een dwingende manier bemoeide met de inhoud van WNL-programma's. De omroep was volgens hen voor veel mensen geen veilige plek om te werken.

Herstelgesprekken

De omroep liet onderzoek doen en daaruit kwam volgens de raad van toezicht naar voren dat er "geen sprake was van juridisch verwijtbaar gedrag". Huisjes stopte als hoofdredacteur, maar bleef aan als bestuurder.

De onrust onder medewerkers was daarmee niet weg. Zo zei een WNL-medewerker dat "een tiental redacteuren" dreigde het werk neer te leggen als Huisjes de redactievloer op zou stappen. Daardoor was er volgens de medewerker sprake van "een onwerkbare situatie".

De afgelopen tijd waren er diverse "herstelgesprekken", zegt de omroep. Niet alle (oud)- medewerkers stonden volgens WNL open voor zo'n gesprek. Huisjes voelde volgens WNL niet het vertrouwen dat hij nodig heeft, schrijft WNL.

"Ik was graag in gesprek gegaan om de lessen te halen uit het verleden. Hopelijk kan dat later alsnog. Het spijt me oprecht dat een aantal mensen mijn stijl van leidinggeven als te direct of onprettig heeft ervaren, en ik daarmee onbedoeld mensen heb geraakt."

Het verkeer op de ringweg A10 bij Amsterdam heeft urenlang vastgestaan nadat een vrachtwagen bij de Zeeburgertunnel in brand vloog. De weg was in beide richtingen enige tijd dicht.

De vrachtwagen vervoerde accu's en vloog rond 13.00 uur ter hoogte van de afslag bij Durgerdam in brand. De chauffeur raakte niet gewond. Bij de brand kwam veel rook vrij.

Uit voorzorg besloot de politie na overleg met de brandweer de weg bij de Zeeburgertunnel in beide richtingen af te sluiten. Dat leidde volgens stadsomroep AT5 tot flinke files, die opliepen tot een uur.

Weggesleept

De brandende vrachtwagen werd onder begeleiding weggesleept en naar een veilige plek gebracht, zodat de brandweer de wagen verder kon blussen. Hierdoor kon de weg weer snel worden vrijgegeven.

Inmiddels zijn alle rijstroken en ook de tunnel weer open, maar het verkeer rond Amsterdam kampte daarna nog lange tijd met grote drukte.

Ongelukken en herfstvakantie

In heel Nederland was het vanmiddag druk op de weg. Rond 16.30 uur meldde de ANWB zo'n 800 kilometer file. Dit komt onder meer door het begin van de herfstvakantie in het noorden en het midden van Nederland.

Ook hebben ongelukken op meerdere plekken geleid tot verkeershinder. Zo veroorzaakte een ongeluk op de A58 bij Etten-Leur ruim drie kwartier extra reistijd. Een auto belandde daar op zijn kant, waarna de weg in de richting van Bergen op Zoom naar Breda werd afgesloten. Inmiddels is de weg weer vrijgegeven.

Eerder vandaag ging het op de A58 ook mis. Bij Moergestel botsten toen vier auto's op elkaar. Na het ongeluk werd een rijstrook richting Tilburg afgesloten, wat volgens Omroep Brabant al snel leidde tot files. Sinds 15.00 uur is de weg weer vrij.

Ook het verkeer op de A4 en A15 bij Schiedam stond vanmiddag vast na een kettingbotsing bij de Beneluxtunnel. Een tunnelbuis moest daardoor worden afgesloten, wat leidde tot een lange file die begon op de A15, meldt regionale omroep Rijnmond.

De Amerikaanse rapper Lil Durk is in Florida opgepakt vanwege mogelijke betrokkenheid bij een huurmoord. De precieze verdenking tegen de populaire rapper uit Chicago is nog onbekend, schrijven Amerikaanse media.

Tv-zender NBC meldt wel dat vijf andere rappers uit Chicago, die banden hebben met Lil Durk, zijn aangeklaagd in Los Angeles voor een plan om iemand om te brengen. De krant USA Today zegt dat het vijftal twee jaar geleden rapper Quando Rondo in het vizier had, uit wraak voor de moord in 2020 op rapper King Von uit Chicago.

Lil Durk (32) kreeg in februari nog een Grammy, de belangrijkste Amerikaanse muziekprijs. Hij won met All My Life in de categorie Beste melodieuze rap.

De Belgische politie heeft de zoekactie in een natuurgebied in Maasmechelen afgerond. In het gebied werd gezocht in verband met de dood van de Nederlandse Angelique Hendrix in 1990, maar er zijn geen spullen of sporen van Hendrix gevonden, meldt de politie.

De Limburgse vrouw van 18 jaar verdween in 1990. Onlangs werd bekend dat een schedel, die na haar verdwijning in de omgeving werd gevonden, van haar is. De Belgische autoriteiten deden op verzoek van Nederland daarom de afgelopen dagen onderzoek in het gebied.

Hoewel niets werd aangetroffen, gaat het onderzoek naar de verdwijning verder, meldt de politie. "Op deze manier is het mogelijk zaken uit te sluiten", citeert L1 Nieuws de onderzoeksleider.

Toen duidelijk werd dat de destijds gevonden schedel van Hendrix bleek te zijn, ontving de politie veertien tips. Die worden nu onderzocht. Een aantal tips kan volgens de politie mogelijk meer licht op de zaak werpen. Voor de gouden tip is 30.000 euro uitgeloofd.

Spoorloos

Op 13 juli 1990 ging Angelique Hendrix fietsen met haar broertje achterop. Ze stopte onderweg en stuurde hem terug naar huis, waarna ze spoorloos verdween. Bijna een jaar later werd een schedel gevonden in Maasmechelen, net over de Belgische grens bij Stein. Destijds was DNA-onderzoek nog niet ver ontwikkeld en werd de link met Hendrix niet gelegd.

Pas ruim twintig jaar later leverde het DNA-profiel van de schedel een match op en kwam er een doorbraak in de zaak. Na aanvullend onderzoek in Nederland en België werd twee weken geleden bekend dat het 100 procent zeker is dat het om de schedel van Hendrix gaat.

Het kabinet heeft de pro-Palestijnse activist Mohammed Khatib de toegang tot Nederland ontzegd, zo werd vanochtend bekend. Khatib zou maandag in Nijmegen spreken op een bijeenkomst op de Radboud Universiteit. Maar de ministers Faber en Van Weel zeggen dat zijn uitspraken een radicaliserend effect kunnen hebben en hebben daarom besloten hem te weigeren. De lezing gaat niet door. Wie is Khatib en waar staat hij voor?

Mohammed Khatib (Libanon, 1990) is de Europese voorman van Samidoun (standvastigheid), een beweging die naar eigen zeggen opkomt voor (de bevrijding van) Palestijnse gevangenen. Hij groeide op in een Palestijns vluchtelingenkamp in Libanon en vluchtte in 2010 naar België, waar hij asiel kreeg. Daar richtte hij met anderen Samidoun op, dat inmiddels afdelingen heeft in een tiental landen.

Uitspraken van Khatib doen zeker sinds de terreuraanslagen van Hamas in oktober 2023 geregeld veel stof opwaaien. Ook de band met het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina (PFLP), dat op de EU-terrorismelijst staat, is omstreden. In België loopt een procedure om hem tot ongewenst vreemdeling te verklaren en Samidoun is door Duitsland, Canada en de VS verboden.

Einde aan Israël

De Vlaamse omroep VRT sprak Khatib in april. In dat interview zegt hij dat Samidoun trots is op de band met het PFLP, maar ontkent hij dat hij zelf lid is van die groepering. Hij noemt militante bewegingen die op de EU-terreurlijst staan (zoals ook Hamas en Islamitische Jihad) Palestijnse politieke organisaties die onderdeel zijn van de Palestijnse samenleving en die een belangrijk deel van het Palestijnse volk vertegenwoordigen.

Khatib vindt wat er op 7 oktober 2023 gebeurde "een normaal antwoord van een bevolking die sinds 2006 wordt belegerd en die sinds 1948 onder koloniaal bewind leeft". Hij is tegen een tweestatenoplossing en wil dat de staat Israël, die in 1948 werd opgericht, verdwijnt.

De activist ziet het Palestijnse geweld tegen Israël als gerechtvaardigd verzet. "Elke dag bezetten kolonisten meer en meer Palestijnse grond. Dat is illegaal. Om daartegen in te gaan, hebben Palestijnen het recht om zich te bewapenen." Hij prijst de aanslagen op 7 oktober, zoals onlangs ook nog op een bijeenkomst in Madrid. In een ander interview zegt hij met zoveel woorden dat alle inwoners van Israël doelwit zijn. "Iedereen die meedoet aan de catastrofe tegen de Palestijnen kan een prijs betalen."

Bekijk hier de VRT-reportage over Samidoun met daarin het interview met Khatib:

De ministers Faber en Van Weel wijzen naar dergelijke uitspraken als reden voor het weigeren van zijn komst. Khatib "legitimeert, vergoelijkt en verheerlijkt geweld tegen de staat Israël, waaronder geweld door organisaties die op de terrorismelijst van de Europese Unie staan", staat in een verklaring. "Hij spreekt ook actief zijn steun uit voor terroristische organisaties." Ze vinden dat Samidoun haat zaait en antisemitisme verspreidt.

Daar is een van de organisatoren van de bijeenkomst in Nijmegen het niet mee eens. "Hij is geen haatprediker en ook geen antisemiet", zegt hoofddocent ethiek en politieke filosofie Anya Topolski tegen het Nijmeegse universiteitsblad Vox. "Hij heeft kritiek op het zionisme, dat is te rechtvaardigen en geen misdaad. Hetzelfde geldt voor zijn kritiek op de staat Israël. Hij zegt niets wat illegaal is, het kan wel wat schuren en heftige emoties oproepen."

Ook de Radboud Universiteit stelde deze week dat "controversiële, beledigende of smakeloze standpunten die op zich niet onrechtmatig zijn doorgaans geen reden vormen om een spreker te weigeren".

Kabinet en Kamer zien dat anders. Twee weken geleden nam de Tweede Kamer een motie van SGP en JA21 aan (gesteund door PVV, VVD, NSC, BBB, CDA en ChristenUnie) om Samidoun op de terreurlijst te zetten. Premier Schoof maakte daarop bekend dat minister Van Weel in gesprek ging met het Openbaar Ministerie om Samidoun te verbieden.

"Ik zou niemand in Nederland aanraden om zich te verbinden aan deze organisatie", zei Schoof. "De verheerlijking van terroristische organisaties heeft niets te maken met opkomen voor de rechten van de Palestijnen."

Het vorige kabinet maakte in het voorjaar nog een andere afweging, toen er vragen uit de Kamer kwamen over een bezoek van Khatib aan Amsterdam. Demissionair minister Yesilgöz, de voorganger van Van Weel, schreef dat er onvoldoende grond was om te concluderen dat Khatib "een werkelijke, actuele en voldoende ernstige bedreiging voor een fundamenteel belang van de samenleving vormt".

De extremistische Koerdische beweging PKK heeft de verantwoordelijkheid opgeëist voor de aanslag op het staatsluchtvaartbedrijf in de Turkse hoofdstad Ankara van afgelopen woensdag. Bij de aanslag vielen zeker vijf doden en meer dan twintig gewonden. De daders werden doodgeschoten.

Een man en een vrouw schoten om zich heen bij de ingang van het bedrijf TUSAS, dat een belangrijke rol speelt in de Turkse defensie-industrie. Ook lieten ze explosieven afgaan.

De daders kwamen met een taxi aan. De chauffeur bleek te zijn gedood: zijn lichaam werd later gevonden in de kofferbak.

Luchtaanvallen

Turkije ging er al snel van uit dat Koerdische extremisten achter de aanslag zaten. Als reactie voerde het land luchtaanvallen uit op vermoedelijk Koerdische doelen in Irak en Syrië. Het zou gaan om onder meer militaire, inlichtingen-, wapen-, en infrastructuurdoelen.

Gisteren zei de Turkse minister van Defensie dat bij de vergeldingsaanvallen van woensdag 47 doelen zijn vernietigd.

PKK

De PKK is een Koerdische beweging die streeft naar meer autonomie binnen Turkije. De groep gebruikt daarbij geweld en pleegt aanslagen.

De PKK strijdt naar eigen zeggen tegen onderdrukking door de Turkse staat. De beweging wordt door Turkije, maar ook door de EU en de VS, beschouwd als terroristische organisatie.

Het kabinet komt "zo snel mogelijk" met een nieuwe wet voor extra asielmaatregelen. Dat schrijft premier Schoof in een Kamerbrief waarin hij de deze week gemaakte afspraken over het asielbeleid toelicht.

Belangrijke punten in de zogenoemde 'Asielnoodmaatregelenwet' zijn het terugsturen van Syriërs naar nog te bepalen veilige gebieden van hun land en de inzet van grenscontroles, vanaf eind november. Ook worden gemeenten niet meer verplicht om vluchtelingen op te vangen en komen er "sobere voorzieningen".

De asielvergunningen die worden uitgegeven zullen verder nog maar drie jaar geldig zijn, in plaats van vijf jaar. "Dan groeit het besef van tijdelijkheid", zei premier Schoof op zijn wekelijkse persconferentie. "Het is logisch als men terugkeert als het veilig is in het land van herkomst". Schoof doet geen uitspraken over exacte getallen. "Ik ga niet op elke maatregel cijfers leggen. De instroom gaat omlaag en de uitstroom omhoog."

Haalbaarheid

Verschillende organisaties reageren bezorgd over de haalbaarheid van de voorstellen. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) zegt dat het kabinet chaos creëert en vreest negatieve effecten voor "alle inwoners van onze dorpen en steden. Want hoe voorkomt het kabinet dat mensen zonder verblijfsrecht uit beeld verdwijnen en gaan rondzwerven?"

Volgens de gemeenten ontbreekt perspectief voor statushouders en is onduidelijk hoe die moeten worden ondergebracht, aangezien het kabinet gemeenten niet meer wil verplichten voor deze groep woonruimte te regelen. Kinderrechtenorganisatie Unicef vreest dat de "erbarmelijke situatie" voor asielkinderen in Nederland verder zal verslechteren.

Geen noodrecht

De maatregelen komen in de plaats van het omstreden staatsnoodrecht, waarop aanvankelijk werd aangestuurd. Volgens het kabinet zit Nederland in een "asielcrisis" en moet er direct en met urgentie "ingezet worden op een breed pakket aan maatregelen" om de druk op de asielketen te ontlasten en de instroom te beperken.

Woensdag lekte al een deal uit tussen de coalitiepartijen PVV en NSC. Deze twee partijen waren het niet eens over het staatsnoodrecht, omdat NSC van mening was dat er geen juridische redenen waren om een asielwet niet aan het parlement voor te leggen. Met premier Schoof bedachten beide partijen een alternatief en werd een kabinetscrisis afgewend, omdat PVV-leider Wilders bereid bleek te zijn om van zijn oorspronkelijke plan af te zien.

Nadat vannacht na meer dan acht uur praten de coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB een akkoord hadden bereikt, stemde vanmorgen de ministerraad er mee in.

Uit de brief die premier Schoof nu naar de Tweede Kamer heeft gestuurd blijkt dat de deal van woensdag op een aantal punten is afgezwakt. Het voorstel voor een acceptatieplicht bij sobere asielvoorzieningen is verdwenen. Ook stond in de eerste deal dat Syriërs teruggestuurd konden worden naar "gebieden die feitelijk veilig zijn". Nu staat er "gebieden die feitelijk veilig zijn om naar terug te keren", dus teruggestuurde vluchtelingen moeten er wel een bestaan kunnen opbouwen.

Of er gebieden in Syrië veilig zijn, wordt door ambtenaren van Buitenlandse Zaken nu beoordeeld. De conclusies uit het ambtsbericht worden aan het eind van het jaar verwacht. Schoof vindt dat er sprake is van een humaan asielbeleid. "Ik zou niet weten waarom dat niet het geval zou zijn."

Coalitiepartijen reageren tevreden. PVV-leider Wilders spreekt over "historische maatregelen". "Ik ben tot het uiterste gegaan om dit voor mekaar te krijgen", zo laat hij op X weten.

De linkse oppositie is zeer kritisch. "Een wet over de ruggen van de mensen die vluchten voor oorlog en geweld wordt bejubeld als de redding van de democratie", aldus Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren.

Bierbrouwer Heineken is verantwoordelijk voor de wanpraktijken van een Grieks dochterbedrijf. Dat heeft de Amsterdamse rechtbank bepaald. Concurrenten eisen 478 miljoen euro schadevergoeding.

Met die uitspraak nadert het einde van een affaire die Heineken al sinds 2014 met zich meesleept. In dat jaar kreeg de Heineken-dochter Athenian Brewery een miljoenenboete voor machtsmisbruik in Griekenland. Die brouwerij verkoopt het Griekse merk Alfa, naast onder meer Heineken en Amstel.

De Atheense dochter had vijftien jaar haar positie als marktleider misbruikt. De brouwer had als strategie om het bier van concurrenten te weren uit supermarkten en horecaketens. Dat deed het bedrijf door aan te dringen op exclusiviteitscontracten. Voor deze praktijken werden destijds ook de Nederlandse baas in Athene en zijn opvolger gestraft. Zij moesten allebei boetes betalen.

Dure schadeclaims

Concurrenten willen sinds die veroordeling ook geld zien. De relatief kleine Griekse brouwer Macedonian Thrace Brewery - vooral bekend van het merk Vergina - eist 160 miljoen euro. En de Deense biergigant Carlsberg claimt ongeveer het dubbele vanwege misgelopen inkomsten van de Griekse dochter Olympic Brewery (bekend van Mythos-bier).

Sindsdien rollen de brouwers van rechtbank naar rechtbank om de zaak uit te vechten. Heineken stelde onder meer dat het niet verantwoordelijk was voor de praktijken van de Griekse dochter.

Die zaken lijken nu het einde te naderen. De Amsterdamse rechter oordeelde dat Heineken de schade moet betalen. Hoe hoog die precies uitpakt is nog niet duidelijk. Daarover beslist de rechter in december.

'Dit is een overwinning'

In Griekenland is de uitspraak met grote vreugde ontvangen. "Dit is een overwinning voor alle onafhankelijke Europese brouwers die benadeeld zijn door misbruik van multinationalreuzen met ondoorzichtige bedrijfsstructuren", zegt Demetri Chriss van Macedonian Thrace Brewery.

De Amsterdamse bierbrouwer zelf gooit de handdoek nog niet in de ring en beraadt zich nog over de volgende stappen. "De beslissing is uitsluitend een technisch-juridische beslissing", laat een woordvoerder weten. "Er is nog geen inhoudelijke behandeling geweest over de inhoud van de zaak die door Macedonian Thrace Brewery is aangespannen."