NOS Nieuws - Algemeen

In Noorwegen is bij een treinontsporing een persoon om het leven gekomen. Het gaat om de treinmachinist. Ook raakten meerdere mensen gewond.

De trein raakte van de rails door een rotsblok, melden Noorse media. Op foto's is te zien dat er een groot rotsblok op het spoor ligt. Volgens omroep TV2 waren er 55 mensen aan boord.

De zogenoemde Arctic Circle Express was onderweg van Trondheim naar de noordelijke plaats Bodø. Het voertuig ontspoorde tussen de plaatsen Bjerka en Mo i Rana in de provincie Nordland en gleed enkele meters van een berghelling af.

Niet levensbedreigend

Volgens de Noorse politie zijn vier mensen naar het ziekenhuis gebracht. Een van hen wordt behandeld op de eerste hulp. Verder melden verschillende Noorse media, zoals Dagbladet, dat niemand levensbedreigend gewond is geraakt.

Ook zegt de politie geen reden te hebben om te denken dat meer doden zijn gevallen.

Het rotsblok belandde op het spoor na een aardverschuiving, die waarschijnlijk is ontstaan door regenval in het gebied, meldt de Noorse omroep NRK.

De wegen rondom de ontspoorde trein, waaronder de snelweg E6, blijven de komende dagen dicht voor onderzoek en opruimwerkzaamheden.

De noodlijdende elektrische bussenbouwer Ebusco is een stapje verder in zijn reddingsplan. De aandeelhouders stemden vandaag in met een plan om voor de tweede keer in een jaar tijd extra geld in het bedrijf uit Deurne te steken.

Met de goedkeuring van de aandeelhouders om de nieuwe aandelen uit te zetten om zo 36 miljoen euro op te halen is Ebusco er nog niet. De aandelen moeten nog door de huidige aandeelhouders of door nieuwe worden gekocht. Lukt dit niet, dan is het geld bij Ebusco in de eerste drie maanden van volgend jaar op. Wel is het zo dat als aandeelhouders niet meedoen, hun huidige belang verwatert en daarmee dus hun inspraak.

Ebusco zit in een neerwaartse spiraal door problemen met de productie van bussen. Ov-bedrijven Qbuzz, Keolis en Connect Bus zegden onlangs orders op, omdat zij hun bussen niet geleverd kregen. Ebusco kampt met een personeelstekort en problemen met de levering van onderdelen om de bussen klaar te krijgen.

Vanochtend publiceerde het bedrijf kwartaalcijfers waaruit blijkt dat het nog een schuld van 33 miljoen heeft. Onder meer bij de Belastingdienst. Daarnaast zijn er slechts 37 bussen geproduceerd en zijn veel bestellingen niet op tijd geleverd. De productie is eerder deze week stilgelegd.

Emoties bij beleggers

In een bij vlagen emotionele aandeelhoudersvergadering vroegen met name particuliere beleggers zich af of de 36 miljoen euro wel genoeg zal zijn om Ebusco te redden. Een jaar geleden werd al eens 68 miljoen opgehaald. Mede door flinke boetes van klanten voor te laat geleverde bussen is dat geld nu al op.

Ebusco wil een deel van de productie nu weer gaan uitbesteden, om er zo zeker van te zijn dat er maandelijks veertig tot vijftig bussen van de band kunnen rollen. Saillant detail is dat Ebusco aan het begin van de aandeelhoudersvergadering op de beurs nog slechts iets meer dan 30 miljoen euro waard is. Met andere woorden: er moet meer geld worden opgehaald dan het bedrijf op dit moment waard is.

De uitkomst van vandaag is een lichtpuntje voor het bedrijf, dat gisteren nog een kort geding bij de rechter verloor. Dat had het bedrijf aangespannen omdat klant Qbuzz beslag had laten leggen op rekeningen van de bussenbouwer. Vandaag meldde Ebusco dat dit beslag is opgeheven. Op de zitting, afgelopen maandag, waarschuwde Ebusco dat door dit beslag de salarissen van medewerkers niet konden worden betaald. Het bedrijf heeft niet gezegd of dat dit probleem nu ook is opgelost.

Aandelenhandel stilgelegd

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) legde aan het begin van de bijeenkomst in Deurne de handel in het aandeel stil. Mogelijk om verdere onrust onder beleggers te voorkomen.

Een minimumleeftijd van 15 jaar om te scrollen door TikTok of Instagram, dat wil de Noorse regering. Ook de Australische premier zegt dat in zijn land technologie wordt getest waarmee sociale media kunnen worden verboden tot een bepaalde leeftijd. Is het handhaven van zo'n grens realistisch? En heeft het zin?

Volgens de socialemediaplatforms zelf is er al een leeftijdsgrens, die ook geldt in Nederland. Kinderen mogen pas op Instagram en TikTok als ze 13 jaar zijn. Maar de platforms controleren deze leeftijdsgrens nauwelijks.

"Als je platform niet geschikt is voor kinderen onder de 13 jaar, moet je wel zeker weten dat ze er ook niet zitten", zegt hoogleraar recht en digitale technologie Simone van der Hof.

Volgens Justine Pardoen van adviesorganisatie Bureau Jeugd en Media hebben overheden lang te weinig druk gezet op socialemediabedrijven, waardoor die niet zich genoodzaakt voelden om te investeren in systemen die de leeftijdsgrens controleren. "Daardoor is alle verantwoordelijkheid bij de gebruiker komen te liggen."

Niet 13 maar 15

In Noorwegen willen ze dus een minimumleeftijd van 15 jaar. Dat is weliswaar hoger dan 13, maar premier Støre zegt dat de maatregel gepaard zal gaan met strenge controles. "Kinderen moeten beschermd worden tegen de schadelijke inhoud op sociale media", zegt hij tegen de Noorse krant VG. "Het zijn grote techgiganten die het opnemen tegen de hersenen van kleine kinderen. We weten dat dit een zware strijd is, maar ook een strijd waar de politiek nodig is."

Volgens Pardoen heeft zo'n maatregel echter "geen enkele zin" als er geen duidelijk systeem komt om de leeftijd te controleren. De Noorse premier stelt dat de grens ook een signaal moet afgeven.

Australië kijkt naar een wet voor leeftijdsverificatie op sociale media, waardoor hoge boetes kunnen worden opgelegd aan bedrijven als er niet wordt gehandhaafd.

TikTok als een fruitautomaat

De Amerikaanse sociaal psycholoog Jonathan Haidt pleit al langer voor het handhaven van een leeftijdsgrens voor sociale media voor jongeren. Zo zei hij eerder tegen de Volkskrant dat grote techbedrijven honderden psychologen in dienst hebben om de apps verslavend te maken.

"Ze hebben de gokindustrie direct gekopieerd. Denk bijvoorbeeld aan naar beneden scrollen om de tijdlijn te vernieuwen bij Instagram en TikTok. Dan stuitert-ie omhoog. Dat komt van fruitautomaten", legde Haidt uit.

'Schermtijd verstoort lichamelijke ontwikkeling'

Pardoen is niet voor een verbod vanaf een bepaalde leeftijd. Ze stelt dat kinderen ook het recht hebben op toegang tot informatie en vindt dat sociale media niet enkel schadelijk zijn. "Wel weten we dat veel schermtijd slecht is."

Daarbij doelt ze op de tijd die telefoongebruik in beslag neemt. "Uren die niet worden besteed aan iets anders, zoals fundamentele ontwikkelingstaken als bewegen en buiten zijn. Die lichamelijke ontwikkeling lijkt bij jonge kinderen al verstoord", zegt Pardoen. Ook Haidt stelt dat een smartphone tijd wegsnoept van slaap, lezen, hobby's en vrienden.

Dat de mentale gezondheid onder jongeren slechter is, komt volgens Pardoen niet alleen door sociale media. "Er zijn ook heel veel andere oorzaken." Al stelt ze dat vooral Instagram een negatieve invloed heeft op het zelfbeeld van meisjes. "Er is daar zo veel aandacht voor het perfecte plaatje, het perfecte lichaam."

Kijkwijzer

In plaats van verbieden pleit Pardoen voor een kijkwijzer voor sociale media. "Je kan niet alle platforms over een kam scheren." Ze zegt dat ze zou adviseren geen TikTok te gebruiken onder de 13 jaar, maar dat WhatsApp bijvoorbeeld minder problemen oplevert.

Met zo'n kijkwijzer zouden ouders stapsgewijs hun kinderen kunnen introduceren in sociale media, "zodat je niet alles in een keer openzet."

'Teen accounts' op Instagram

Dat Instagram vorige maand een nieuwe functie voor tieners heeft aangekondigd is volgens Pardoen niet voor niets. "Ze reageren op een roep uit de samenleving." Daarbij heeft ook de Europese Commissie zorgen geuit.

Met de teen-functie worden accounts tot de leeftijd van 18 automatisch op privé gezet en krijgen ze 's avonds na tienen geen meldingen meer van notificaties. "Maar dan moet je als platform wel de leeftijdsverificatie op orde hebben", zegt hoogleraar Van der Hof.

Daarnaast is er een parental supervision-functie ingebouwd. Met die functie kunnen ouders voor hun kind een tijdslimiet instellen om het platform te gebruiken. Ook kunnen ze zien naar welke accounts hun kinderen berichten hebben gestuurd in de afgelopen zeven dagen.

Ook over die functie is Van der Hof niet erg te spreken. "De verantwoordelijkheid wordt nu erg bij de ouders gelegd, terwijl Instagram een zorgplicht heeft om het platform veilig te houden voor kinderen. Daarbij raakt het aan de privacy van kinderen."

Onthutste reacties, ergernis en grote vragen voor minister Hermans van Klimaat en Groene Groei. De vaststelling dat het hoogstonwaarschijnlijk is dat Nederland het klimaatdoel van 2030 haalt, leidt tot veel commotie binnen en buiten politiek Den Haag.

Vanochtend kwam het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) met zijn jaarlijkse Klimaat en Energieverkenning (KEV), waarin wordt geconcludeerd dat de kans dat Nederland het wettelijke klimaatdoel haalt minimaal is: minder dan 5 procent. Het doel, 55 procent minder uitstoot van broeikasgassen in 2030, raakt zelfs verder uit zicht.

De Raad van State, het hoogste adviesorgaan van de regering, sluit zich in een vandaag uitgebrachte eigen beschouwing in grote lijnen aan bij dat beeld. "Het kabinet moet zo snel mogelijk effectieve maatregelen nemen om de 55 procent-doelstelling en ook andere klimaatdoelen te halen."

Kabinet: extra maatregelen

Het kabinet erkent dat er te weinig gebeurt om de klimaatdoelen te halen en zegt dat in het voorjaar knopen worden doorgehakt over nieuwe maatregelen. Minister Hermans: "Alle vier de partijen in de coalitie hebben in de onderhandelingen afgesproken dat de doelen staan. In reactie op het PBL-rapport staat het kabinet nu wel voor de opdracht alternatieve maatregelen te nemen."

De Raad van State is op zijn beurt niet overtuigd dat dat pakket maatregelen voldoet en op tijd komt. Bovendien adviseert de raad om niet alleen aan te sturen op het halen van de doelen voor 2030, maar ook vooruit te kijken om het doel om in 2050 klimaatneutraal te zijn niet uit het oog te verliezen.

Hermans' partij, de VVD, denkt dat het mogelijk is om binnen de coalitie overeenstemming te bereiken, ook met de PVV. "Dat is de afspraak in het hoofdlijnenakkoord. Dat hebben ze verdedigd en dat zullen ze ook blijven doen, lijkt mij", zegt VVD-Kamerlid Erkens. Hij pleit ervoor vaart te maken.

BBB: pas op de plaats

Coalitiepartner BBB lijkt dat anders te zien. "Ik zie vaak in debatten als we een bepaald doel niet halen dat een reflex van een deel van de Kamer is dat we nog harder ons best moeten doen. Daarmee bedoelen ze: versnellen. Dat gaat niet", zegt Kamerlid Vermeer van BBB. Hij pleit voor "een pas op de plaats met een aantal ontwikkelingen", zoals het aansluiten van zonnevelden op land. "Zorgen dat we eerst de infrastructuur op orde hebben en dan pas verder kijken."

"De klimaatdoelen dreigen niet gehaald te worden. Waarschijnlijk is dat voor de klimaatfanatiekelingen onder ons heel slecht nieuws. U kent de PVV: wij staan er iets anders in", reageert PVV-Kamerlid Kops. "Desalniettemin: we hebben onze handtekening gezet onder het hoofdlijnenakkoord. Er staat in dat de huidige klimaatdoelen blijven bestaan. Daar staan wij voor."

Wat Kops betreft is Hermans nu aan zet. "Zij heeft ook al gezegd met aanvullende maatregelen te komen. Als ze iets gepresenteerd heeft, zullen we daar opnieuw met de partijen over moeten praten en over onderhandelen."

Oppositiepartijen, waaronder GroenLinks-PvdA en PvdD, zijn sceptisch. "Het klimaatbeleid wordt afgebroken. Als je dit ziet, had er net zo goed een PVV-minister kunnen zitten", reageert Kamerlid Kröger van GroenLinks-PvdA. Jetten (D66): "Ik heb er een hard hoofd in. Hermans moet nu aan de bak met een paar ministers van PVV en BBB die eigenlijk klimaatverandering ontkennen."

Dichter bij deadline, verder van klimaatdoel

Ondertussen klinkt vanuit de vier grote steden (Den Haag, Utrecht, Rotterdam, Amsterdam) een luide roep om snelle extra maatregelen. Ze willen onder meer dat er dringend wat wordt gedaan aan het gebrek aan capaciteit op het stroomnet en wijzen ook op de beperkingen door stikstofregels.

"Het is zorgwekkend dat we de klimaatdoelstellingen niet gaan halen, terwijl het kabinet in hun hoofdlijnenakkoord en regeerprogramma duidelijk heeft vastgelegd zich te houden aan de doelen van het Parijsakkoord", staat in een gezamenlijke verklaring. "Houd je aan de ambities die je zelf hebt geformuleerd en zet de nodige stappen om onze toekomst veilig te stellen."

"Dit is wel even slikken", vindt ook voorzitter Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE). "We komen dichter bij de deadline van 2030 en verder van het doel. De politiek heeft nodeloos tijd verloren en er zijn noodzakelijke maatregelen van de plank gevallen."

Wat zouden hypothetisch negen maatregelen zijn om de klimaatdoelen wel snel te halen? Probeer het hieronder:

Ook vanuit de landbouw en de techniek klinkt kritiek. "Goede bedoelingen, maar van ambitieus klimaatbeleid is nog niets te merken. En van groene groei ook niet. Integendeel", reageert voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland. Hij wijst er onder meer op dat de salderingsregeling en de verplichting om bij vervanging van de cv-ketel een hybride warmtepomp te installeren zijn geschrapt.

Land- en tuinbouworganisatie LTO laat weten niet verrast te zijn dat de landbouw achterblijft bij het halen van de doelen. "Zonder aanpassing van beleid is geen verbetering te verwachten." LTO wil dat acht miljard uit het klimaatfonds beschikbaar wordt gemaakt voor boeren en tuinders, zodat die genoeg middelen hebben om de klimaatdoelen te bereiken.

Milieu- en klimaatorganisaties eisen eveneens snel meer maatregelen. Milieudefensie spreekt van schokkende cijfers, Extinction Rebellion van een schending van de grondrechten. "Het huidige beleid vergroot de kloof tussen de zware industrie, die bijna kosteloos vervuilt, en huishoudens die kampen met energiearmoede en stijgende energieprijzen", reageren Greenpeace, Natuur & Milieu en de Natuur en Milieufederaties gezamenlijk.

De vier coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB zijn inmiddels al uren bij elkaar op het Catshuis om met premier Schoof te overleggen over de 'asieldeal' die de partijen willen sluiten. De verwachting is dat de partijen er vannacht uit komen en dat de ministerraad vrijdag formeel besluit de afspraken zo snel mogelijk uit te voeren.

Toen de gesprekken begonnen, werd duidelijk dat VVD en BBB nog vragen hebben. VVD-leider Yesilgöz vertelde dat zij nog steeds een heel positieve grondhouding heeft, zoals zij gisteren zei. "Maar we hebben nog wel wat vragen. Of het ook echt zo kan, hoe pakt het uit? En af en toe mag het ook wat strenger."

Op vragen van journalisten of dit niet een spelletje is van de VVD om een kritisch beeld neer te zetten, reageerde Yesilgöz ontkennend. "Dat is een verkeerd frame." De VVD-fractie staat achter de maatregelen die "binnen het domein van het hoofdlijnenakkoord" vallen, aldus Yesilgöz.

Wat zij daar precies mee bedoelt, is nog niet duidelijk. Woensdag werd duidelijk dat de 'asieldeal' voor het grootste gedeelte gaat om een uitwerking van afspraken die de vier partijen al maakten in het coalitieakkoord. Maar er zijn ook wat nieuwe afspraken.

Die gaan over het mogelijk veilig verklaren van regio's in Syrië en het daardoor kunnen afwijzen en terugsturen van Syrische asielzoekers. Ook nieuw is dat toekomstige verblijfsvergunningen maximaal drie jaar geldig zullen zijn. Daarnaast wordt de spreidingswet mogelijk nog dit jaar ingetrokken. En de taakstelling voor gemeenten om statushouders een huis aan te bieden vervalt. Er is al veel kritiek te horen van belangenorganisaties en gemeenten.

De asielplannen zorgen voor onrust bij statushouders:

Ook BBB-leider Van der Plas zei bij aankomst nog "vragen en kanttekeningen" te hebben bij het concept dat op tafel ligt. "Die gaan we intern aan tafel bespreken." Van der Plas vindt dat de partijen daar de tijd voor moeten nemen die nodig is. "Dit is een serieus iets en daar moeten we doordacht met elkaar toe komen."

PVV-leider Wilders en waarnemend NSC-fractievoorzitter Van Vroonhoven moesten met de deal hun grootste verschillen overbruggen. Nu moeten zij hun voorstel aan de andere twee partijen uitleggen. "Ik hoorde dat die er zeer optimistisch in zaten", zegt Van Vroonhoven. "Ik hoop dat we er snel uit kunnen komen. Want dan hebben we een fors asielpakket, binnen de rechtsstatelijke lijnen."

Wilders heeft om de deal mogelijk te maken zijn grote wens opgegeven om maatregelen via het noodrecht in te voeren. Die hadden snel genomen kunnen worden omdat de Tweede en Eerste Kamer dan pas achteraf over de maatregelen kunnen stemmen. Wilders wil pas iets over de deal zeggen als die rond is.

De gemeenten Amsterdam en Gilze en Rijen gaan op verzoek van het kabinet de komende tijd de achterstanden wegwerken die landelijk zijn ontstaan bij het uitgeven van burgerservicenummers (bsn) aan asielzoekers en statushouders. In zeven maanden tijd willen ze 16.500 mensen inschrijven in het bevolkingsregister (BRP).

Afgelopen zaterdag meldde de NOS dat bijna 18.000 asielzoekers en statushouders zitten te wachten op een bsn. Omdat ze die niet hebben kunnen ze niet aan het werk of een bankrekening openen. Werkgevers zitten ondertussen te springen om personeel. Iedere asielzoeker die langer dan zes maanden in Nederland is mag in principe aan het werk.

Een van de oorzaken van het ontstaan van de achterstand is dat de gemeenten die verantwoordelijk zijn voor het uitgeven van de nummers het werk niet aankunnen.

Eenmalige subsidie

Het ministerie van Binnenlandse Zaken geeft nu Amsterdam en Gilze en Rijen een eenmalige subsidie van 2,7 miljoen euro. Daarmee wordt een team gefinancierd van uiteindelijk 24 voltijdbanen aan medewerkers. Zij gaan een groot deel van de achterstanden versneld wegwerken.

Er komen twee 'inschrijfstraten': op het Bos en Lommerplein in de hoofdstad en in het Brabantse Gilze en Rijen. Die laatste locatie is vooral bedoeld voor mensen die in het zuiden van het land verblijven en dan dus niet helemaal naar Amsterdam hoeven te reizen.

De asielzoekers en statushouders worden in eerste instantie ingeschreven in Amsterdam of Gilze en Rijen en worden daarna 'administratief verhuisd' naar de gemeente waar ze verblijven.

Bij de verwerking van de inschrijvingen wordt volgens de gemeente Amsterdam nauw samengewerkt met de IND, het COA en de gemeente Westerwolde, waar het aanmeldcentrum van Ter Apel onder valt.

'Expertise en capaciteit'

Amsterdam hielp eerder dit jaar ook al bij het wegwerken van de achterstanden, maar toen ging het om ongeveer 1300 mensen. "Ik ben blij dat we in Amsterdam de expertise en capaciteit hebben om deze mensen aan een bsn te helpen, zodat ze aan hun leven in Nederland kunnen beginnen", zegt wethouder Groot Wassink (GroenLinks, Opvang).

Het is de bedoeling dat de achterstanden in het verstrekken van de burgerservicenummers op deze manier op 1 juni 2025 grotendeels zijn weggewerkt.

De opwarming van de aarde kan nog altijd onder de 1,5 graad Celsius blijven. Maar dan moeten landen veel extra maatregelen nemen, boven op hun huidige plannen. Dat concludeert een groep wetenschappers in het Emissions Gap Report van de Verenigde Naties.

Het mede door de Nederlandse overheid gefinancierde rapport verschijnt jaarlijks in aanloop naar de klimaattop van de VN. Volgende maand vindt de top plaats in de Azerbeidjaanse hoofdstad Bakoe.

Eind 2015 spraken ruim 200 landen in het klimaatverdrag van Parijs af de opwarming van de aarde ruim onder de 2 graden Celsius te houden, en het liefst onder de 1,5 graad, ten opzichte van de periode voor 1900.

Hoewel het technisch nog altijd mogelijk is die doelen te halen, concluderen de onderzoekers dat dit scenario veraf ligt van de huidige ontwikkelingen. Zonder nieuw beleid zou de wereld 3,1 graden Celsius opwarmen. Wanneer landen al hun huidige plannen uitvoeren zou de opwarming afnemen tot circa 2,8 en mogelijk zelfs 2,6 graden.

Zonnepanelen en windmolens

Die vooruitzichten zijn afgelopen jaar nauwelijks veranderd, zegt Michel den Elzen, onderzoeker bij het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). "Steeds meer landen laten vorderingen zien voor hun doelen voor 2030. Maar het is te weinig om de achteruitgang van andere landen te compenseren."

Het rapport geeft een overzicht van de maatregelen die landen nog kunnen nemen om onder de 1,5 graad opwarming te blijven. Landen kunnen vooral nog veel meer zonnepanelen en windmolens plaatsen dan al gepland is. Ook het sneller stoppen van de ontbossing in Brazilië, Maleisië en Indonesië kan fors bijdragen. Net als het aanplanten van nieuwe bossen.

Verder zijn er tal van kleinere stappen mogelijk. Steenkool kan bijvoorbeeld plaats maken voor schoner aardgas, mensen kunnen zuiniger omgaan met stroom en landen kunnen meer van het broeikasgas CO2 afvangen en onder de grond stoppen.

Realistisch?

De onderzoekers bekeken wat technisch mogelijk is - het potentieel. Dat betekent niet dat landen het ook daadwerkelijk gaan doen. "Hoe realistisch de plannen zijn, verschilt erg per categorie", zegt Kornelis Blok, emeritus hoogleraar energiesysteemanalyse aan de TU Delft. Hij werkte samen met het Nederlandse onderzoeksbureau Common Futures mee aan het rapport.

Zo noemt Blok het plaatsen van meer zonnepanelen en windmolens realistisch. Afgelopen jaren zijn de kosten daarvoor fors gedaald, en met name westerse landen en China zijn hier al druk mee bezig. "Wij zijn optimistisch dat zonne- en windenergie komende jaren harder gaan dan we nu verwachten."

Het geld dat daarvoor nodig is blijft voor andere landen een struikelblok. Derdewereldlanden en opkomende economieën kunnen zich de investeringen vaak niet veroorloven.

"En de olifant in de kamer is de infrastructuur", zegt Blok. Naarmate landen meer zonne- en windenergie opwekken, lopen ze tegen de grens aan van wat het stroomnet aankan: er is sprake van netcongestie. En dat kan leiden tot vertraging.

Traag en duur

Een stuk minder optimistisch is Blok over extra voortgang in het verduurzamen van gebouwen en de industrie. Niet alleen ligt het tempo daar lager, opties voor verduurzaming blijven vaak relatief duur. Volgens Blok is daarom meer regelgeving nodig.

Om onder de 1,5 graad opwarming te blijven, moeten alle extra maatregelen optellen tot een drastische daling van de uitstoot van broeikasgassen. Over zes jaar moet die uitstoot ruim 40 procent lager zijn dan in 2019. Dat gaat alleen, schrijven de onderzoekers, als de hele economie wordt aangepakt, en overheden zich volledig storten op het verminderen van de uitstoot.

Op dit moment is er geen duidelijke neergaande trend. Al verwacht Den Elzen op grond van ander onderzoek wel dat de wereld voor 2030 een piek in de uitstoot van broeikasgassen bereikt.

Den Elzen ziet wel meer lichtpuntjes. Zo beloofden afgelopen jaren steeds meer landen dat ze uiteindelijk netto naar nul uitstoot gaan in 2050 of daarna. Als ze zich aan die afspraken houden blijft de wereld nét onder de 2 graden opwarming. Een probleem daarbij is dat landen vaak geen of geen concrete plannen hebben om het doel te halen.

"Volgend jaar wordt heel belangrijk", zegt de PBL-onderzoeker. In februari moeten landen namelijk hun nieuwe plannen inleveren bij het VN-klimaatbureau. Dat wordt een moment van de waarheid. Den Elzen: "Landen worden geacht met een reductiedoel voor 2035 te komen en hun doel voor 2030 aan te scherpen." Alleen als landen grote stappen zetten, en de daad bij het woord voegen, is er een kans dat de wereld op koers komt voor de maximale 2 of 1,5 graad opwarming.

Artiesten kunnen volgens omroep AVROTROS weer veilig meedoen aan het Eurovisie Songfestival in Zwitserland volgend jaar. "We hebben voldoende vertrouwen om het avontuur weer aan te gaan", zegt Taco Zimmerman, algemeen directeur van AVROTROS.

Na de diskwalificatie van Joost Klein bij de laatste editie zei omroep AVROTROS dat er van alles moest veranderen op het Songfestival. Volgens AVROTROS is er komende editie onder andere meer rust voor de artiesten. Zo worden ze voortaan niet meer buiten het podium gefilmd. Dat was een van de eisen van de omroep. Mede daarom doet Nederland volgend jaar toch weer mee.

"De afgelopen maanden hebben wij veelvuldig overleg gehad met de EBU om te zorgen dat het volgende keer beter gaat", zegt Zimmerman. Daar hoorden een aantal garanties bij, legt hij uit, zoals een safety manager en minder camera's backstage. Verder heeft hij alle vertrouwen in de nieuwe songfestivaldirecteur Martin Green. De Brit moet toezicht houden op de aangekondigde veranderingen.

Het Songfestival een jaartje overslaan was volgens Zimmerman niet nodig. Het Nederlandse publiek zou niet de dupe moeten worden van de onenigheid tussen AVROTROS en de EBU, vindt hij. "Als we als AVROTROS voldoende garanties hebben, vind ik dat je dan gewoon mee moet doen."

Eerder zei AVROTROS graag nog een "sorry" te willen horen van de EBU, maar die kwam er niet. "Dat is denk ik iets wat je niet moet verlangen", zegt Zimmerman nu. "Je moet op een gegeven moment ook door. Dat hebben we natuurlijk ook met Joost besproken. Daarom was de conclusie: we gaan het toch nog een keer aan."

Zimmerman vindt de diskwalificatie van Klein nog steeds "buitenproportioneel". "Daarin is onze mening niet veranderd."

Moedige beslissing

Gisteren maakte Joost Klein bekend dat hij toch niet meedoet aan het Eurovisie Songfestival.

"Hij wilde graag dat podium nog een keer op en dat hebben we hem gegund", zegt Zimmerman. "Dat heeft uiteindelijk toch uitgemond in zijn beslissing deze week om dat niet te doen. Dat vind ik heel moedig, maar maakt dus dat we nu weer openstaan voor een nieuw nummer."

Daar is wel enige haast bij geboden. "De komende vier weken zijn 'de lijnen open'. Tot 22 november kunnen artiesten hun nummer insturen. Er is zo ontzaglijk veel talent in Nederland. Ik heb er alle vertrouwen in dat er een hele mooie song uit gaat komen."

Hoewel Joost Klein niet mee mocht doen aan de finale, werd zijn lied Europapa een hit in verschillende Europese landen. Hieronder nog een keertje zijn optreden in de halve finale op 9 mei:

In de talkshow Eva noemde Klein het gisteren "een lastige keuze". "We hadden heel goede hoop en hebben er maanden over nagedacht, maar we dachten ook: misschien is die magie de magie van vorig jaar", zei hij.

"Misschien is er niet veel veranderd bij de EBU en het is ook een heel slopend proces. We hebben rond het Songfestival elke dag gewerkt, zes maanden lang."

Desondanks was er al wel een liedje "en was alles al ready", zei artistiek manager Gover Meit. "Ik denk dat ik meer spijt zou hebben van het wel doen, dan van het niet doen." Klein zei nog steeds geraakt te zijn door zijn diskwalificatie.

In Spanje zijn vier mannen opgepakt die verdacht worden van het organiseren van een racistische haatcampagne tegen Real Madrid-voetballer Vinícius Júnior. Dat gebeurde in aanloop naar de beladen stadsderby tegen Atlético Madrid, vorige maand.

De vier mannen zijn tussen de 24 en 26 jaar en zijn volgens de Spaanse krant El País aanhangers van Atlético. Ze riepen andere fans in aanloop naar de wedstrijd op met gezichtsbedekking naar het stadion te komen en richtten hun pijlen specifiek op Vinícius.

De bedoeling was om hem de hele wedstrijd lastig te vallen, onder meer met beledigingen en racistische teksten. De hashtag die daartoe opriep werd op sociale media miljoenen keren gelezen.

De Spaanse competitieorganisator had opgeroepen tot een onderzoek, omdat er signalen waren over het aanzetten tot haat rond de wedstrijd. De Spaanse politie wist de herkomst van een aantal tweets te traceren en kon zo vier mensen oppakken. Volgens de politie is het niet uitgesloten dat er meer aanhoudingen volgen.

De wedstrijd stond bol van de incidenten, zowel op als buiten het veld. Atlético-fans bekogelden Real-keeper Courtois met vuurwerk en flessen. Atlético-trainer Simeone probeerde het publiek te kalmeren. In de tussentijd legde de scheidsrechter de wedstrijd twintig minuten stil. De wedstrijd werd daarna uitgespeeld en eindigde door een goal van Atlético in de laatste minuut in 1-1.

Vinícius vaker doelwit racisme

De Braziliaan Vinícius is vaker doelwit van haat en racisme in de Spaanse stadions. Zo werden er vorig jaar drie mensen in Valencia opgepakt voor racistische opmerkingen aan zijn adres. Een fan uit Mallorca kreeg een gevangenisstraf van een jaar, omdat hij meerdere spelers racistisch had bejegend, onder wie Vinícius en Villarreal-speler Chukwueze. In januari vorig jaar hingen Atlético-aanhangers een pop van Vinícius aan een brug in Madrid.

Vinícius verzet zich steeds heviger tegen dat racisme. In een interview met CNN zei hij onlangs dat hij met zijn teamgenoten van Real Madrid van het veld stapt als er opnieuw sprake is van racisme tijdens een wedstrijd.

In april barstte Vinícius in tranen uit toen hij vragen kreeg over het racisme in het Spaanse voetbal.

Organisaties die subsidie krijgen van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, moeten het de komende jaren in totaal met ruim 360 miljoen euro minder doen. Er wordt gesneden in cultuursubsidies, bewegingsonderwijs en de publieke omroep.

De bezuinigingen zijn het gevolg van de afspraak in het hoofdlijnenakkoord dat er in totaal 1 miljard euro minder wordt uitgegeven aan subsidies. Ook op andere ministeries vallen daardoor klappen, zoals eerder deze week bleek bij VWS.

'Pijnlijk'

Net als de bewindslieden op VWS schrijven minister Bruins en staatssecretaris Paul dat sommige maatregelen pijnlijk zullen zijn voor de betrokken organisaties, omdat ze leiden tot minder ondersteuning voor leerlingen en studenten. "Wij zijn ons bewust van de effecten van de maatregelen."

De zwaarste klap valt bij NWO, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, die onderzoek financiert. Die moet ruim 21 miljoen euro inleveren, boven op de al eerder aangekondigde bezuinigingen op die organisatie.

De bezuinigingen op NWO liggen ook minister Bruins zwaar op de maag. Ze hebben volgens hem "een mogelijk negatieve impact" op het halen van de doelen van het wetenschapsbeleid. "Daarnaast zijn deze bezuinigingen potentieel nadelig voor het concurrentievermogen van Nederland."

Op cultuur wordt nog eens tien miljoen euro bezuinigd, onder meer op regelingen die het ondernemerschap van makers moeten versterken. Ook in het cultuuronderwijs wordt gesneden.

Verder wordt er acht miljoen euro bezuinigd op het bewegingsonderwijs. Het Regionaal Investeringsfonds, dat mbo-studenten beter voorbereidt op een carrière in het bedrijfsleven, krijgt vanaf 2028 helemaal geen subsidie meer. Dat levert dan 27 miljoen euro op. De ministers gaan ervan uit dat de sector en het bedrijfsleven ook zonder subsidie kunnen samenwerken.

Daarnaast wordt er geld weggehaald bij de ondersteuning van zogeheten thuiszitters, leerlingen die niet naar school gaan. Ook voor hoogbegaafdheid zijn miljoenen minder beschikbaar en de subsidie voor godsdienstonderwijs op openbare scholen verdwijnt helemaal.

Polen en Zuid-Korea gaan nauwer met elkaar samenwerken op militair gebied. Dat hebben de presidenten Duda en Yoon bekendgemaakt op een top in de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul. Ze noemden het nieuws dat Noord-Korea troepen naar Rusland gaat sturen om te vechten tegen Oekraïne "een provocatie die de wereldwijde veiligheid bedreigt".

Zuid-Korea levert nog dit jaar een onbekend aantal K2-tanks aan Polen. Polen koopt traditioneel veel wapens van Zuid-Korea. Daar zijn geen concrete nieuwe afspraken over gemaakt. Wel zegden ze toe op het gebied van defensie te blijven samenwerken.

Yoon en Duda hebben ook afgesproken te gaan bekijken hoe ze Oekraïne kunnen helpen bij de wederopbouw als de oorlog met Rusland voorbij is.

Schending van VN-resoluties

De oorlog tussen Rusland en Oekraïne is een groot thema in Polen en Zuid-Korea. Dat komt ook door de samenwerking tussen Noord-Korea en Rusland.

Deze week maakten de Verenigde Staten bekend bewijs te hebben gezien dat zeker 3000 Noord-Koreaanse soldaten naar Rusland zijn gebracht om ingezet te kunnen worden in de oorlog tegen Oekraïne. Volgens Zuid-Koreaanse inlichtingen is Pyongyang van plan om aan het eind van dit jaar 10.000 troepen naar Rusland te sturen.

"We zijn het erover eens dat dat een directe schending is van de resoluties van de VN-Veiligheidsraad en een provocatie die de wereldwijde veiligheid bedreigt", zei Yoon.

Kremlin ontkent

Het Kremlin en Noord-Korea ontkennen dat Noord-Koreaanse soldaten met dat doel naar Rusland zijn gebracht. Volgens Rusland is het nepnieuws. Een Noord-Koreaanse afgevaardigde bij de VN sprak eerder deze week van "ongegronde geruchten".

Wel stemde de Russische Tweede Kamer, de Doema, vandaag in met een militair verdrag met Noord-Korea. Daarin is vastgelegd dat beide landen elkaar militair bijstaan en verdedigen als ze worden aangevallen. Die overeenkomst werd in juni al door president Poetin getekend in de Noord-Koreaanse hoofdstad Pyongyang. Over een troepenoverdracht is daarin niet gesproken.

Yoon benadrukte vandaag dat er met "bondgenoten tegenmaatregelen worden voorbereid". Die kunnen volgens de Zuid-Koreaanse president dan in "fasen worden uitgerold", afhankelijk van in welke mate Rusland en Noord-Korea hun samenwerking intensiveren.

Eerder deze week maakte Zuid-Korea al bekend te overwegen om "defensieve en offensieve wapensystemen" te leveren aan Oekraïne.

Johan Derksen wordt niet vervolgd voor de uitspraken die hij in Vandaag Inside deed over Tweede Kamerlid Habtamu de Hoop. Het Openbaar Ministerie (OM) noemt de opmerkingen van Derksen over De Hoop beledigend, maar vervolgt hem niet omdat het Kamerlid zelf geen aangifte heeft gedaan.

In de uitzending van Vandaag Inside op 9 april 2024 werd onder meer gesproken over subsidies voor het bevorderen van de Friese taal. Daarin ging Derksen in op eerdere uitspraken van De Hoop over de kwestie. Het GroenLinks-PvdA-Kamerlid is geboren in Ethiopië en werd door zijn Friese ouders geadopteerd. Sindsdien woont hij in Sneek.

Derksen zei in de uitzending over het Tweede Kamerlid: "Die staat toch uit zijn nek te lullen." En: "Iemand die in Friesland is geboren, die heeft het recht om erover te praten. Hij is toch geen Fries, kom op zeg." En even later: "Ik ben toch ook geen Surinamer."

'Ik ben Fries'

Naar aanleiding van deze uitspraken werd twee keer aangifte gedaan van belediging en discriminatie. De Hoop deed zelf geen aangifte, maar liet kort na de uitzending al van zich horen met een videoboodschap, gericht aan Johan Derksen, op sociale media.

In de video spreekt De Hoop Derksen toe in het Fries: "Nou Johan, ik ben Fries. Ik ben opgegroeid op een boerderij in Wommels. Opgevoed door twee Friese ouders, waar ik voetbalde, trekker reed, schaatste, koeien molk en stront schepte. Als ik eerlijk ben, heb ik niet zo'n zin en tijd voor deze flauwekul."

Daarnaast heeft hij bij het OM ook aangegeven dat hij niet op een vervolging zit te wachten.

Beledigend

Volgens het OM waren de uitspraken van Derksen beledigend omdat hij de eer en goede naam van Habtamu de Hoop heeft geschonden. Derksen heeft De Hoop neergezet als iemand die ongeschikt is om in de discussie rond subsidies voor de Friese taal een standpunt als parlementariër in te nemen, simpelweg vanwege zijn veronderstelde herkomst. Dat schendt zijn eer en goede naam, schrijft het OM.

Daarnaast droeg de opmerking volgens het OM niet bij aan de inhoud van de maatschappelijke discussie over de Friese taal, maar was het een opmerking die specifiek gericht was op de mens Habtamu de Hoop.

Van discriminatie van een groep is naar het oordeel van het OM geen sprake. De uitspraken van Derksen waren alleen gericht op het Tweede Kamerlid zelf.

Minister Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening wil heel ver gaan om meer woningen te bouwen. De nood is zo hoog dat het kabinet desnoods "dwars door roeien en ruiten" en "dwars door Thorbecke" heen op zoek moet gaat naar het versoepelen van regels waar dat kan.

Thorbecke wordt als de grondlegger van de parlementaire democratie beschouwd. Keijzer zegt de wet en democratie te respecteren, maar lijkt met het aanhalen van Thorbecke te willen aangeven dat waar mogelijk tijdelijk regels losgelaten moeten worden.

Keijzer deed haar uitspraken in een begrotingsdebat in de Tweede Kamer. De minister roept alle Kamerleden op met haar mee te denken waar regels kunnen worden versoepeld. Bij het aannemen van nieuwe wetten moeten Kamerleden denken aan de enorme woningnood, de nieuwe regels tegen het licht houden en bedenken of die "prioriteit nummer één, het bouwen van woningen" niet in de weg staan.

Keijzer begon haar betoog in de Kamer bijna emotioneel: ze "voelt" de problemen van jongeren en woningzoekenden "aan haar lijf". Op het gebied van woningbouw schreven coalitiepartijen al ambitieuze plannen op: jaarlijks moeten er 100.000 huizen bij komen. Daar maakt het kabinet 1 miljard euro per jaar voor vrij. Ook worden nieuwe grootschalige woningbouwlocaties aangewezen en wordt er 2,5 miljard euro uitgetrokken voor nieuwe infrastructuur.

'Alle wissels omzetten'

Nu al zijn er ruim 400.000 woningen te weinig. "Het is nu echt aan ons om alle wissels om te zetten", zei Keijzer tegen de Kamer. De minister wil voor het einde van het jaar haar plannen om de woningbouwdoelen te verwezenlijken presenteren, maar in haar betoog liep ze sommige ideeën al langs.

Zo wil ze kijken of zonder vergunning woningen kunnen worden gesplitst. Volgens haar moet het mogelijk worden dat bijvoorbeeld op een boerenerf makkelijker woningen voor kinderen worden gebouwd, en niet alleen mantelzorgwoningen.

Ook denkt het kabinet eraan projecten aan te wijzen "van nationaal belang" waar woningbouw prioriteit heeft en mogelijk andere regels tijdelijk minder. Zo zou je kunnen kijken of de luchtkwaliteitsregels soms tijdelijk uit de Omgevingswet kunnen, zei Keijzer.

De minister hekelde de trage procedures waarbij beroepen op beroepen en bezwaren op bezwaren mogelijk zijn. Regionale overheden die te veel vertragen, wil het kabinet ook gaan aanpakken. En buitenstedelijk bouwen, wat jaren niet besproken werd, moet ook weer onderwerp van gesprek worden.

'STOER'

De minister heeft het project "STOER' opgetuigd, wat staat voor het "Schrappen van Tegenstrijdige en Overbodige Regelgeving". Gevraagd waar de E voor staat zei Keijzer dat dat de laatste E van Overbodige is. "STOR" klinkt inderdaad minder dan Stoer, erkende de Kamer.

Stoer vinden bijna alle Kamerleden de plannen wel en niemand twijfelt eraan dat er snel veel meer woningen nodig zijn. Maar vragen en kanttekeningen zijn er ook. De minister kan wel zeggen dat vleermuizen niet meer boven huizen mogen gaan, maar hoe zit het met alle bestaande wetgeving die dient om de natuur te beschermen? En loop je dan niet tegen een 'Europese muur van regels aan?

Nu het kabinet ook miljarden zal moeten gaan investeren om de klimaatdoelen te halen, en het stikstofprobleem dat ook nog boven de markt hangt bij lange na niet opgelost is wordt het aanpakken van de woningnood er voor het kabinet niet makkelijker op. Maar Keijzer zit er gehard in en wil alles op alle zetten. "Ik wil er op alle manieren naar kijken, maar ik heb de Kamer ook nodig." De minister is van plan haar uitwerking van plannen voor het einde van het jaar naar de Kamer te sturen.

LinkedIn krijgt een boete van 310 miljoen euro omdat het zonder toestemming data van gebruikers inzet voor reclames en gedragsanalyse. De Ierse privacywaakhond DPC deed jarenlang onderzoek naar het socialemediaplatform en heeft ook namens andere EU-lidstaten het bedrijf bestraft.

Al in 2018 werd een klacht ingediend door een Franse non-profitorganisatie over de advertenties op LinkedIn. Voor die reclames worden deels data gebruikt die gebruikers zelf doorgeven, zoals de werkplek en opleiding. Daarnaast gebruikt LinkedIn gegevens over het gedrag van gebruikers, bijvoorbeeld met wie ze contact hadden op het platform, de bekeken profielen en zoekopdrachten.

LinkedIn heeft voor het verzamelen en gebruiken van die gegevens niet op de juiste manier toestemming gevraagd. Zo werd ook surfgedrag buiten LinkedIn door het bedrijf meegenomen, zonder expliciete toestemming. Volgens de Ierse autoriteiten overtreedt het platform daarmee Europese privacyregels. LinkedIn krijgt het bevel hun werkwijze aan te passen.

Geld apart gezet

Voor de eigenaar van LinkedIn, Microsoft, komt de boete niet onverwacht. Het bedrijf zette vorig jaar een bedrag van bijna 400 miljoen euro opzij om een eventuele boete te kunnen betalen. Het bedrijf zei toen het niet eens te zijn met het onderzoek en ertegen in bezwaar te gaan.

Eerder kreeg internetreus Meta een Europese boete voor het niet naleven van de privacyregels met Facebook en Instagram. TikTok werd beboet voor het schenden van privacy van kinderen.

In Gouda is vanochtend een binnenvaartschip tegen een spoorbrug gevaren. Daardoor was er tot ongeveer 13.00 uur beperkt treinverkeer tussen Gouda en Alphen aan den Rijn.

Bij de botsing zijn geen gewonden gevallen. Het schip kon na het incident doorvaren, meldt een woordvoerder van ProRail. "Het lijkt er niet op dat de scheepvaart is gestremd."

Aan de spoorbrug is wel wat schade ontstaan, zegt hij. "Op dit moment onderzoeken we eventuele verdere schade. We controleren ook het mechanisme van de brug, om zeker te weten of het veilig genoeg is voor het treinverkeer."

Inmiddels rijden alle treinen tussen Gouda en Alphen weer als normaal: twee keer per uur.

Vast onder brug

Eerder deze maand voer ook al een schip tegen een draaibrug bij Alphen aan den Rijn. Dat gebeurde op de rivier de Gouwe. Het treinverkeer tussen Alphen aan den Rijn en Bodegraven lag een tijdlang stil en het schip zat urenlang vast onder de brug. Daardoor werd de scheepvaart over de Gouwe gehinderd.

Een in Auschwitz gecomponeerd muziekstuk is voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog te horen geweest. In aanloop naar een grotere productie over muziek in het concentratiekamp liet de Britse muziekwetenschapper Leo Geyer het slaapliedje van net anderhalve minuut uitvoeren door pianist Mateusz Borowiak.

Kolysanka, slaapliedje of wiegelied in het Pools, werd in 1941 gecomponeerd door de Poolse musicus Adam Kopycinski. Die zat als politiek gevangene opgesloten in het vernietigingskamp. Als pianist en lierspeler maakte hij deel uit van een van de orkesten in Auschwitz. In de laatste maanden was hij er zelfs dirigent van.

"De muziek probeert niet de gruwelijkheden van het kamp te vangen, maar wil daar juist aan ontsnappen", omschrijft Geyer het stuk. "Je hoort hoe Kopycinski met rijke en weelderige harmonieën voorbij het prikkeldraad een herinnering aan betere tijden probeert op te roepen."

"Misschien bracht het wat licht in de duisternis, een spoortje hoop", denkt Geyer:

Geyer trof de bladmuziek voor het deuntje acht jaar geleden aan in het Auschwitzarchief. Hij was daar om inspiratie op te doen voor een muziekstuk ter nagedachtenis aan Holocaustonderzoeker Martin Gilbert. Een conservator wees hem toen op het bestaan van 210 muziekstukken in het archief.

Dat was de bladmuziek waar de verschillende orkesten van het kamp gebruik van hadden gemaakt. De nazi's dwongen gevangenen om muziek te maken, bijvoorbeeld om de gang van dwangarbeiders naar het werkkamp te begeleiden of executies te overstemmen.

De instrumenten en muziek werden grotendeels vernietigd toen de Duitsers het kamp ontruimden en probeerden hun sporen uit te wissen. Wat er was overgebleven in het archief was wanordelijk, vaak niet compleet en soms gescheurd of deels verbrand.

"Het is een beetje alsof 200 puzzels allemaal door elkaar gegooid zijn, en sommige stukjes ook kwijt, kapot of verschroeid zijn", typeerde Geyer zijn uitdaging.

Herinnerd

Tussen de stukken ontdekte Geyer naast originele composities als het wiegelied ook muziekstukken die de spelers klaarblijkelijk uit hun geheugen hadden opgediept om te kunnen spelen. "Dat is ongelooflijk moeilijk, alsof je een roman woord voor woord terughaalt."

De muzikanten getroostten zich die moeite omdat muziek hun het leven kon redden. Spelen in het orkest betekende een vrijstelling van de zware dwangarbeid en misschien wel een kans de oorlog te overleven.

Dat gebeurde ook met Kopycinski, die op 6 mei 1945 uiteindelijk werd bevrijd in een buitenkamp van Mauthausen. Na de oorlog werd hij directeur van de opera in Wroclaw. Hij overleed in 1982. Of hij Kolysanka ooit in het kamp heeft opgevoerd is onbekend.

Geyer is van plan Kolysanka met andere stukken uit Auschwitz te gebruiken voor een operaballet over de orkesten van het kamp. Dat moet volgend jaar te zien zijn, als de bevrijding van Auschwitz 80 jaar geleden is. Zijn hoop is die voorstelling uiteindelijk ook in Polen te kunnen opvoeren.

Scheepsbouwer Damen heeft afgelopen maanden meerdere schepen opgeknapt die export van lng uit Rusland gaande houden. Dat schrijft de Franse journalistieke website Disclose.

Op de scheepswerf in de Franse stad Brest werkte Damen tot een paar dagen geleden aan onderhoud aan de LNG Merak. Die lng-tanker werd in 2019 speciaal gebouwd om lng op te halen in Sabetta, Noord-Rusland. Ook negen vergelijkbare schepen deden de werf aan sinds de inval in Oekraïne in februari 2022, schrijven de Franse journalisten.

Grijs gebied

De handel in vloeibaar gas is een belangrijke inkomstenbron voor Rusland. Waar de invoer van Russisch gas via pijpleidingen in de EU door de sancties afnam, nam die van vloeibaar gas juist toe. Dat kon omdat lng lang buiten de sancties viel.

Inmiddels is het wel verboden om vloeibaar gas uit Rusland door te voeren via een Europese haven. Daarmee hoopt de EU Rusland financieel te raken, zodat het land minder geld kan steken in de oorlog tegen Oekraïne.

"Maar of het opknappen van dit soort schepen mag, is een grijs gebied", zegt sanctierechtadvocaat Yvo Amar. Allerlei scheepsonderdelen staan namelijk wel op de sanctielijst. "Je mag die niet leveren aan klanten als ze die vooral gaan gebruiken in Rusland."

Damen moet dus goed opletten of de onderdelen die ze op de lng-tankers vervangen op de sanctielijst staan, zegt Amar. "Er zijn dus zeker risico's voor het bedrijf als ze zaken doen met dit soort schepen."

Het bedrijf zegt tegen de NOS dat het zich strikt houdt aan de Europese sancties tegen Rusland. Ook zegt het bedrijf op geen enkele manier betrokken te zijn bij de exploitatie en de ladingen van de betreffende schepen.

Russische handel

Rusland was jarenlang een interessante regio voor Damen. Door de aanleg van nieuwe havens in het noorden van het land was er veel vraag naar sleepboten. Twee dagen voor de Russische invasie in Oekraïne zei een Damen-directeur nog op een congres dat het bedrijf in de jaren ervoor 36 schepen in Rusland had gebouwd.

De sancties die volgden maakten een einde aan die handel. Damen kon daardoor verschillende opdrachten niet uitvoeren en moest die orders doorverkopen aan andere scheepsbouwers.

In het laatste jaarverslag schreef het bedrijf nog dat het in 2023 een lening van 90 miljoen euro had uitstaan om "de impact van de Rusland/Oekraïne-crisis te overbruggen".

Het ministerie van Financiën heeft nieuwe afspraken gemaakt over contacten tussen ambtenaren en externe partijen, zoals de Stichting (Gelijk)waardig Herstel van prinses Laurentien die zich inzet voor slachtoffers van de Toeslagenaffaire. Voortaan moet er sprake zijn van gelijke verhoudingen bij onderhandelingen en gesprekken.

Dat betekent in de praktijk dat medewerkers van het ministerie van Financiën niet meer allemaal met medewerkers van de stichting mogen onderhandelen. Dat wordt voorbehouden aan hogere functionarissen.

"Daarnaast wordt in de contacten met derden voortaan vastgelegd dat de afspraken bij de Rijksoverheid over integriteit en omgangsvormen ook van toepassing zijn op een derde partij", staat in een interne memo.

Op het ministerie van Financiën zijn meerdere meldingen binnengekomen van ongewenst gedrag door prinses Laurentien, blijkt uit een interne terugblik die het ministerie deed en die is ingezien door de NOS.

Meer meldingen dan gedacht, geen officiële klachten

Het gaat om meldingen, er zijn geen officiële klachten van ongewenst gedrag ingediend. De meldingen komen uit de tijd dat prinses Laurentien voorzitter was van de stichting. De terugblik werd gedaan na berichtgeving over ongewenst gedrag van de prinses in het AD.

Uit gesprekken die de NOS voerde met betrokkenen blijkt dat het om meer meldingen gaat dan toe nu toe gedacht. Het zouden er ongeveer twintig zijn. Dat zijn allemaal geen officiële klachten geworden.

Op basis van de terugblik komt het ministerie tot de conclusie "dat medewerkers zich hebben bevonden in een werkklimaat met een te hoge werkdruk waarin bovendien onvoldoende oog was voor de positie van medewerkers in verhouding tot de stichting".

De hoogste ambtenaar van Financiën, secretaris-generaal Van den Dungen, schrijft in een interne memo dat "de publiciteit van de afgelopen zomer begrijpelijkerwijs veel heeft losgemaakt bij medewerkers van ons ministerie. Het is belangrijk dat signalen en meldingen niet alleen worden gehoord maar ook opvolging krijgen."

'Groot respect en waardering'

Verantwoordelijk staatssecretaris Achahbar neemt het in de interne memo op voor haar medewerkers, die het zwaar hebben gehad. "Zeker ook met alle publiciteit en nare uitingen op social media waartegen ambtenaren zich niet kunnen verweren. Ik zie elke dag hoe hard er door iedereen wordt gewerkt aan het herstel van de toeslagenaffaire. Dat verdient groot respect en waardering."

De stichting is tevreden met de reflectie. "Er zijn geen klachten gedaan, dus er is geen reden om verder in gesprek te gaan over grensoverschrijdend gedrag uit die periode. Fijn dat we nu samen vooruit kunnen kijken", laat een woordvoerder weten.

Oud-politicus Gert-Jan Segers, voorzitter van de raad van toezicht van de stichting, zegt in een verklaring dat hij vierkant achter de prinses staat. "Het is nogal wat als je op basis van anonieme aantijgingen publiekelijk zo veel over je heen krijgt. Zeker nu ook blijkt dat er ook nooit feitelijke gronden voor hebben bestaan."

Laurentien legde eind augustus haar werk als voorzitter van Stichting (Gelijk)waardig Herstel neer, nadat er ophef ontstond over de methode van de stichting om de ouders te helpen. Ambtenaren van Financiën vonden de toegekende bedragen onuitlegbaar hoog.

Opnieuw overhoop

De stichting en het ministerie liggen deze afgelopen weken opnieuw overhoop over de toekomst van de herstelroute. Daarbij gaat het vooral over de bewijslast die gedupeerden hebben voor compensatie. De stichting gaat uit van vertrouwen, het ministerie wil bonnetjes en bewijzen zien.

Sinds het kabinet besloot onder strengere voorwaarden verder te gaan met de stichting als officiële Herstelroute, zijn er twintig dossiers naar het ministerie gestuurd. Allemaal werden ze door het ministerie met rode strepen teruggestuurd.

De stichting ziet het op deze manier niet zitten om verder te werken met het ministerie en wil de voorwaarden herzien. Zowel de stichting als het ministerie zeggen goede hoop te hebben dat ze er uiteindelijk wel uit zullen komen.

Wie kunst en cultuur wil snuiven in Parijs is straks mogelijk duurder uit. De Franse regering wil bezoekers van de Notre-Dame voor het eerst laten betalen als ze naar binnen willen. Ook worden musea als het Louvre voor sommige groepen toeristen duurder. Dat heeft de Franse minister van Cultuur en Erfgoed Rachida Dati bekendgemaakt.

Volgens haar verkeren Franse kerken en historische monumenten in slechte staat. Ze moeten worden opgeknapt of zelfs gerenoveerd, maar de Franse overheid is juist volop aan het bezuinigen.

"Om ons erfgoed te onderhouden is enorm veel geld nodig", zegt Dati. "We kunnen belastingen verhogen, maar daar zitten ook grenzen aan." En dus worden het de bezoekers die meer moeten betalen.

'Symbolisch bedrag'

De minister heeft het officiële voorstel gedaan om voor het eerst entreegeld te gaan vragen voor de Notre-Dame kathedraal. "We kunnen een symbolisch bedrag vragen aan toeristen", legt de minister uit. "En dat geld besteden aan het redden van religieuze monumenten. Als we 5 euro per bezoeker vragen, krijgen we 75 miljoen euro per jaar binnen. Op die manier zou de Notre-Dame alle kerken van Frankrijk redden."

Dati wil ook de toegangskaarten voor musea voor sommige mensen duurder maken. "Is het normaal dat een Franse bezoeker van het Louvre evenveel betaalt als een bezoeker uit Brazilië of China? Ik wil dat toeristen van buiten de Europese Unie méér gaan betalen. We moeten echt rigoureus ons beleid bijstellen. Ik wil de nieuwe regels per 1 januari 2026 invoeren."

De maatregelen zijn niet onomstreden. De Notre-Dame gaat in december voor het eerst weer open voor publiek, na de brand van 2019. En de toegang is altijd gratis geweest.

"Cultuur en geloof zijn van ons allemaal en moeten ook voor iedereen toegankelijk blijven", zei pastoor Olivier Scache van de Notre-Dame kortgeleden nog. "Als we gratis blijven, dan dient de Notre-Dame de hele samenleving: iedereen kan de kerk komen bewonderen, iedereen kan er iets van leren."

Voorstanders wijze er juist op dat andere beroemde kerken al lang entreegeld vragen. Dat gebeurt bijvoorbeeld bij de Sagrada Familia in Barcelona (26,00 euro per persoon) en Westminster Abbey in Londen (30 Britse pond per persoon).

Haken en ogen

Ook aan het plan voor diverse entreeprijzen voor het Louvre en andere musea kleven haken en ogen, zeggen specialisten. Zullen bezoekers zich voortaan vooraf moeten identificeren met hun nationaliteit? En is het juridisch mogelijk om niet-EU-burgers een hoger bedrag te laten betalen of is dat discriminatie?

Maar ook hier zijn er al bestaande voorbeelden van prijsverschillen. Het Metropolitan Museum of Art in New York vraagt bewoners in de stad een 'vrijwillige en zelf te kiezen' bijdrage. Ook Disneyland Parijs biedt kortingen aan voor de bewoners van de hoofdstad en omgeving.

De Franse minister Dati zegt "voor alle opties open te staan" als het geld opbrengt om cultuur in stand te houden.

Terug naar 15 april 2019: dit gebeurde er die avond en nacht:

In Frankrijk is er bijvoorbeeld volop debat over monumenten die gerestaureerd worden en dan omhuld worden met immense zeildoeken waarop geadverteerd kan worden. Dat levert geld op voor de restauratie. Op Place de la Concorde hing een jaar lang op een monument een reclamezeil van een telefoonmerk. Dat leverde Parijs 7 miljoen euro op.

Op initiatief van de rechts-radicale partij Rassemblement National is daarentegen besloten tot een verbod op zulke reclames. De partij spreekt van een "verminking van historische stadscentra door een handvol multinationals".

"Een grote fout", noemt minister Dati het verbod. "Ik zie liever een monument dat een paar maanden wordt omhuld met reclamezeilen dan een monument dat een ruïne wordt."

De kans dat Nederland het wettelijke klimaatdoel haalt is minimaal. Met het klimaatbeleid van het huidige kabinet is de kans daarop zelfs minder dan vijf procent, berekent het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in de nieuwste Klimaat- en Energieverkenning (KEV).

"Heel erg onwaarschijnlijk", concludeert de overheidsinstantie die het Nederlandse klimaatbeleid jaarlijks beoordeelt voor het kabinet.

Het klimaatdoel, 55 procent minder uitstoot in 2030 dan in 1990, raakt volgens het PBL zelfs verder uit zicht. Met de huidige plannen zou Nederland uitkomen op 44 tot 52 procent reductie in 2030. Volgens het PBL ligt geen enkele sector op koers.

'Niet uitstellen'

PBL-directeur Marko Hekkert waarschuwt dat de opgave ook alsmaar groter wordt. "Daarom is continu ons verhaal: stel niet uit. Hoe langer je dingen uitstelt, hoe moeilijker het wordt."

Hekkert legt uit dat vorig jaar, onder het vorige kabinet, de kans nog 15 procent was dat de doelen gehaald zouden worden. "Die kans is nu echt kleiner geworden. Die kans kan toenemen als het kabinet besluit om een flink pakket extra maatregelen te nemen, wat leidt tot een extra reductie van de uitstoot."

Het kabinet onderschreef in het coalitieakkoord de klimaatdoelen van Parijs. Ook stond er dat als de klimaatdoelen niet gehaald worden er alternatief beleid zou worden gevormd. Minister van Klimaat en Groene Groei Sophie Hermans gaf daar vandaag een gedeeltelijke invulling aan, maar uitgebreider beleid volgt later.

Hieronder is te zien dat de geraamde uitstoot bij verschillende sectoren dit jaar (KEV 2024) toeneemt ten opzichte van de voorspellingen van vorig jaar (KEV 2023).

Volgens het PBL zijn er drie oorzaken waardoor de doelen steeds verder uit zicht raken. Allereerst zijn de energieprijzen gedaald, waardoor huishoudens en industrie minder prikkels krijgen om te besparen of duurzame investeringen te doen. Door de energiecrisis gingen ze minder fossiele brandstoffen verbruiken, zodat de CO2-uitstoot daalde. Nu de prijzen weer bijna op het oude niveau zijn, heeft dat effecten op de uitstoot nu en de toekomst.

In de tweede plaats zijn er problemen in de uitvoering: windparken op zee zijn vertraagd, evenals de opschaling van groene waterstof.

Ten slotte wil het kabinet-Schoof CO2-besparende maatregelen terugdraaien. Voorbeelden zijn het schrappen van rekeningrijden, het verhogen van de maximumsnelheid op sommige snelwegen, het afschaffen van de salderingsregeling voor eigenaren van zonnepanelen, het toch niet verhogen van energiebelasting en beslissingen over de hoeveelheid mest die mag worden uitgereden op het land.

Hieronder is te zien dat volgens de berekeningen van het PBL 55 procent minder uitstoot ten opzichte van 1990 heel waarschijnlijk niet gehaald wordt. Het gat tussen het doorgetrokken lijntje (cijfers tot nu toe) en het stippellijntje (voorspelling) komt omdat de data over 2024 nog niet beschikbaar zijn. Dat het lijntje iets hoger weer begint vanaf 2025 heeft ermee te maken dat het PBL ervan uitgaat dat door de lage energieprijzen de uitstoot dit jaar weer is toegenomen.

Het PBL zegt dat de tijd begint te dringen voor nieuw beleid om het 2030-doel nog te halen. "Voor grote investeringen is vijf tot tien jaar voorbereiding gangbaar. Beleid dat lang duurt om in te voeren zal in de vijf jaar die nog rest geen resultaat meer opleveren", waarschuwen de onderzoekers.

Probeer het zelf

Wat zouden hypothetisch gezien negen maatregelen zijn om die doelen wel snel te halen? Probeer het hieronder: