NOS Nieuws - Algemeen

Bij Russische aanvallen op Oekraïne is in de hoofdstad Kyiv een persoon om het leven gekomen. Ook raakten zeven inwoners gewond, meldt het stadsbestuur.

Volgens de Oekraïense luchtmacht gebruikte Rusland bij de aanval 426 drones en 24 raketten. 23 drones konden niet onderschept worden door het Oekraïense luchtverdedigingssysteem.

Op meerdere plaatsen in Kyiv waren afgelopen nacht explosies te horen. Volgens het stadsbestuur zijn onder meer een metrostation, woningen en een kleuterschool beschadigd geraakt.

Luchtaanvallen opgevoerd

Ook het westen van Oekraïne is aangevallen. In de regio Ivano-Frankivsk raakten vier mensen, onder wie een kind, gewond bij de nachtelijke aanvallen. De burgemeester van de gelijknamige stad noemde het de grootste aanval op zijn stad sinds het begin van de oorlog in 2022.

De afgelopen maanden voert Rusland steeds grotere drone-aanvallen uit op Oekraïne. Rusland heeft de productie van raketten en drones fors opgevoerd.

Door een foutje heeft een Amerikaan niet een maar twee keer 1 miljoen dollar gewonnen in de Powerball-loterij.

Paul Corcoran uit Fitchburg, Massachusetts kocht twee losse loten voor de Powerball-trekking van woensdag 9 juli. Hij kocht aanvankelijk een lot voor zeven Powerball-trekkingen en dacht ten onrechte dat de laatste trekking op dat lot al had plaatsgevonden. Hierdoor besloot hij een nieuw lot te kopen, waarin opnieuw de trekking van 9 juli was opgenomen.

De getallen op de vijf getrokken witte ballen kwamen overeen met zijn twee loten. Dat betekende een geldprijs van 1 miljoen dollar per lot. Alleen het getal van de rode Powerball die aan de jackpot gekoppeld is, kwam niet overeen met dat van Cocoran. Hij zei dat hij al "een tijdje" met diezelfde willekeurige nummers speelde.

Minimale kans op winst

De loterijwinnaar vertelde naderhand dat de dubbele winst "een goed gevoel" gaf, maar dat hij nog niet wist wat hij met het geld ging doen.

De volgende Powerball-trekking is op 21 juli met een geschatte jackpot van 308 miljoen dollar. De kans om de jackpot te winnen is 1 op 292,2 miljoen.

Er komt voorlopig een gedeeltelijk verbod op het gebruik van staalslakken. Dat laat demissionair staatssecretaris Thierry Aartsen van Milieu weten aan de Tweede Kamer. Een meerderheid van de Kamer had aangedrongen op een tijdelijk verbod.

Een jaar lang is het niet toegestaan om staalslakken te gebruiken op plekken waar bijvoorbeeld direct contact met het materiaal of het stof daarvan mogelijk is, zoals fietspaden, wandelpaden en speelterreinen. Ook mag het niet gebruikt worden in laagdiktes van meer dan 0,5 meter, zoals bij wegen. Het ministerie komt verder met een vergunningsplicht voor andere toepassingen op land "om veilig gebruik te garanderen".

Aartsen lijkt met deze maatregel minder ver te gaan dan de Kamer heeft gevraagd. In een aangenomen motie wordt de regering namelijk verzocht alle gebruik van staalslak tijdelijk te verbieden.

Wat zijn staalslakken?

Staalslakken worden in Nederland gemaakt door Tata Steel. Het is een overblijfsel na de productie van staal en ziet eruit als grijs steenachtig spul dat zware metalen bevat. Tata Steel kan er niets mee, maar produceert wel zo'n 650.000 ton staalslakken per jaar. Dat komt neer op zo'n 26.000 vrachtwagens.

De Nederlandse overheid stimuleert de zogeheten circulaire economie: afval moet zoveel mogelijk worden hergebruikt. Bedrijven die staalslakken produceren en verkopen bestempelen het daarom graag als bouwmateriaal en niet als afval.

Het grijze, steenachtige materiaal dat overblijft na de productie van staal wordt vaak gebruikt als goedkoop bouwmateriaal, bijvoorbeeld bij de aanleg en versteviging van wegen, dijken en vaargeulen.

Maar het RIVM concludeerde dat er schadelijke stoffen vrijkomen als staalslakken in contact komen met regen- en grondwater. Dit kan op locaties waar het is gebruikt, leiden tot massale vissensterfte of het lekken van zware metalen in de grond. Ook kunnen mensen klachten krijgen zoals bloedneuzen.

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) waarschuwde al twee keer dat staalslakken ondanks de toepassing van geldende wet- en regelgeving milieuschade veroorzaken. Ook de Algemene Rekenkamer trok aan de bel en vroeg om ingrijpen.

Niet bij kinderspeelplekken

Uit onderzoek van Nieuws & Co en Nieuwsuur (NOS/NTR) bleek dat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat tweemaal de milieurisico's van het restproduct verzweeg en Tata Steel hielp bij de afzet.

De inmiddels opgestapte staatssecretaris Jansen van Milieu riep bedrijven vervolgens met klem op staalslakken niet te gebruiken op plekken waar kinderen spelen. Kinderen zouden het spul in hun mond kunnen stoppen en dat is vooralsnog niet in de regelgeving meegenomen.

Veiligheid hoogste prioriteit

Zijn opvolger, Aartsen, zegt dat veiligheid voor hem de hoogste prioriteit heeft. "Rapporten en signalen uit de praktijk wijzen op gezondheidsrisico's voor mensen en dieren op plekken waar staalslakken worden gebruikt", aldus Aartsen, die stelt dat met de huidige regels geen veilig gebruik van staalslakken te garanderen is.

Hij wil de pauze gebruiken om "goed onderzoek" te doen naar de risico's van staalslakken en mogelijk alternatief gebruik. Het gebruiken van staalslakken in groot oppervlaktewater blijft wel toegestaan. Volgens Aartsen heeft onderzoek uitgewezen dat daar geen gezondheids- of milieurisico's aan verbonden zijn.

Dat geldt ook als staalslakken zijn verwerkt tot betonsteen, worden gebruikt als toeslagmateriaal in beton of asfalt, of worden gebruikt als bindmiddel met een percentage van minder dan 20 procent.

Nieuwsuur en radioprogramma Nieuws & Co maakten deze video over hun onderzoek:

Drie huisartsen uit Enschede zijn samen een gloednieuwe praktijk begonnen. Op zich geen al te bijzonder gegeven, ware het niet dat het drietal de pensioenleeftijd allang heeft bereikt. Ze gaan door, omdat er na hen niemand is om patiënten over te nemen.

Ton Davids, Rob Vrenken en Peter Kroeze zijn allemaal bijna 70 en zouden met pensioen mogen, maar dat willen ze niet. "Als wij met z'n drieën zouden stoppen, zouden ruim 12.000 Enschedeërs geen huisarts meer hebben", zegt Kroeze tegen RTV Oost. Dat gaat dan niet alleen om de patiënten van de drie mannen, maar ook de patiënten die na het faillissement van de commerciële keten Co-Med vorig jaar nog altijd zonder huisarts zitten.

Moreel gevoel

Het huisartsentekort oplossen is volgens Kroeze niet hun verantwoordelijkheid, maar "moreel heb je daar een ander gevoel bij", zegt hij. "Je hebt een hele groep mensen waaraan je gehecht bent geraakt. Die wil je niet voor de leeuwen gooien."

Vijf jaar geleden werd het eerste zaadje geplant voor de nieuwe praktijk aan de Oosterstraat. Het was toen duidelijk dat er een gat zou vallen als de drie mannen zouden stoppen.

Administratie op orde

Eerder deze maand ging de praktijk open. Er is plek voor alle 7400 patiënten van de mannen. Manager Nur Aydin zoekt ondertussen naar opvolging. "Ik hoop dat zo'n verzamelpraktijk de drempel verlaagt om je te vestigen in Enschede."

Het voordeel van een dergelijke praktijk voor een jonge arts is dat je geen eigen praktijk hoeft op te starten. "De assistentes kennen de patiënten, de administratie is op orde. Een nieuwe arts hoeft alleen maar achter het bureau te zitten", zegt Kroeze.

Parttime

Enschede kampt, net als veel andere plekken in Nederland, met een groot tekort aan huisartsen. Dat werd alleen maar nijpender na het faillissement van Co-Med. "Gedeeltelijk zitten mensen nog steeds zonder huisarts", zegt huisarts Ton Davids. "Het is in Enschede moeilijk om jonge mensen te vinden. Ik denk dat het wel terecht is dat we ons daar zorgen over maken."

En met het vinden van drie nieuwe artsen ben je er nog niet, zegt manager Aydin. "De meeste mensen willen tegenwoordig parttime werken. Dat betekent al heel snel dat je zes nieuwe huisartsen nodig hebt. Daarbij wordt de druk op artsen groter, en vindt men de balans tussen werk en privé steeds belangrijker."

Uiteindelijk draait het voor de drie mannen allemaal om de patiënt die ze niet in de steek willen laten. En dat wordt gewaardeerd. "Het is heel vertrouwd", zegt patiënt Jan van Eck vanuit de gloednieuwe praktijk. "Ik gun hem zijn pensioen, maar ik gun ons ook een fijne huisarts. En die zijn dun gezaaid."

De politie in de Amerikaanse staat Oregon zoekt vandaag verder naar twee slachtoffers van een ongeluk bij een waterval.

Zaterdag gingen zes mensen de Dillon Falls-waterval over, bij de plaats Bend. Vermoedelijk zaten ze in een boot, maar hoe het precies ging, meldt het bericht van de politie niet. Een van de zes is dood teruggevonden, drie anderen hebben het overleefd, maar raakten gewond en zijn naar het ziekenhuis gebracht.

De Dillon Falls-waterval in de Deschutes River heeft een verval van 4,5 meter. Daarna volgt een wilde stroomversnelling. De rivier is in de zomer een populaire bestemming voor watersporters die met een boot, vlot, kajak of zwemband het water op gaan.

Stroomopwaarts bij de Dillon Falls waarschuwt een bord om niet verder te gaan, omdat er een waterval aankomt.

Na de Marsmeteoriet die vorige week 5 miljoen dollar opbracht op een veiling, gaat er nu weer een bijzondere meteoriet onder de hamer. Deze komt niet van Mars, maar is wel veel imposanter: met een gewicht van 240 kilo is het de grootste ijzermeteoriet die ooit op een veiling is aangeboden. De Marssteen was 'maar' 25 kilo.

Er zijn nog grotere en zwaardere, weet Philippe Schoonejans van de Space Expo in Noordwijk, waar het blok ijzer uit de ruimte vanaf vandaag is te bezichtigen. "Maar die zijn niet te koop of ze liggen nog ergens, vaak verborgen onder ijs, zee of land, op hun oorspronkelijke vindplaats."

De meteoriet is miljarden jaren geleden gevormd in de planetoïdengordel tussen Mars en Jupiter. De planetoïde waar hij deel van uitmaakte, moet bij een botsing in stukken uiteen zijn gevallen. Een van die stukken, van nog steeds 26.000 kilo, is daarbij uit koers geraakt.

Uiteindelijk kruiste dat stuk metalen ruimtepuin de baan van de aarde en zo'n tien- à dertigduizend jaar geleden was het raak: de gehavende planetoïde sloeg in, bij wat nu het dorp Gibeon in Namibië is.

Tijdens de helse afdaling in de dampkring brak de ruimtesteen in kleinere stukken. De reis eindigde met een stenenregen die voor eventuele oermensen ter plekke van apocalyptische proporties moet zijn geweest. Een van de brokstukken die insloegen in een gebied van 275 bij 100 kilometer was de nu te veilen ijzermeteoriet.

"Het was een kolossale inslag", zegt Schoonejans. "Er zijn veel brokstukken gevonden. Er liggen er ook nog veel, maar die mogen nooit meer geëxporteerd worden. Dat is sinds 2004 bij wet verboden. Dus dit is nu het grootste stuk dat je kan kopen, omdat het het land uit is gegaan voor de wet inging."

In 1836 ontdekte de Britse kapitein J. E. Alexander bij een rivier in Namibië de eerste brokstukken van de meteoriet. Hij nam ze mee naar Londen, waar werd aangetoond dat het om buitenaards materiaal ging. Later gingen brokstukken van de Gibeon-meteoriet de hele wereld over. Sommige liefhebbers kenden de stenen bijzondere krachten toe en hebben het over de 'genius stone'. De stukken meteoriet zouden creatief denken bevorderen.

De steen die nu in de Space Expo op een koper wacht belandde aanvankelijk bij een meteorietenlab in Arizona. In 2004 kwam het brokstuk in bezit van Sterrenwacht Mercurius In Dordrecht. Die wil het nu laten veilen. De opbrengst gaat naar een nieuw planetarium en de vernieuwing van hun sterrenwacht.

Opbrengst naar sterrenwacht

De Space Expo raakte erbij betrokken omdat de sterrenwacht de steen wilde laten certificeren door een expert. "Daar hebben we mee geholpen", vertelt Schoonejans. "Via universiteiten en hun internationale contacten met meteorieten-experts. Uiteindelijk is het gelukt via een Canadese professor." Er werd een monster van 20 gram van de meteoriet afgehaald voor wetenschappelijk onderzoek en de certificering.

De Dordtse sterrenwacht vroeg de Space Expo ook de veiling te organiseren. "Dat vonden we interessant, want daar kunnen we een programma omheen bouwen. We krijgen er geen cent voor, de benefits gaan naar de sterrenwacht in Dordrecht, die kunnen het geld goed gebruiken."

Vastgoedmagnaat

De hamvraag is natuurlijk hoeveel de Gibeon-meteoriet zal gaan opbrengen. Schoonejans: "De verwachting van de veilingmeester is dat hij rond een miljoen euro oplevert, maar het is maar wat de gek ervoor geeft. Er is steeds meer belangstelling voor dit soort objecten. Sotheby's had ook niet verwacht dat die Mars-meteoriet vorige week voor 5 miljoen weg zou gaan."

Er hebben zich al geïnteresseerden gemeld. Veilingmeester Bradley Hessink hoopt op verzamelaars of musea. "Maar je kan natuurlijk ook denken aan een vastgoedmagnaat in een penthouse in New York die hem naast zijn sterrenkijker zet."

De ijzermeteoriet van 240 kilo wordt geveild op zaterdag 30 augustus om 13.00 uur. Tot dat moment is het object te bezichtigen voor potentiële kopers, maar ook voor alle andere bezoekers van het ruimtevaartmuseum. En aanraken mag ook.

Goedemorgen! Schiphol verwacht vandaag de drukste vertrekdag van het jaar. En op de kermis in Tilburg worden honderdduizenden mensen verwacht voor Roze Maandag.

Eerst het weer: vanochtend is het overwegend zonnig en droog. In de middag ontstaan diverse buien. Lokaal gaan de buien gepaard met onweer en veel regenwater in korte tijd. Het warmt op naar 22 tot 25 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Onweersbuien en harde wind hebben in het noorden van Nederland gisteren aan het begin van de avond geleid tot ondergelopen straten en schade. In het Groningse Roodeschool viel in korte tijd 46 millimeter neerslag, ruim de helft van wat er in een maand valt.

Ook op andere plaatsen in het noordoosten was lokaal sprake van wateroverlast. Enkele huishoudens in Drenthe kregen daar ook mee te maken. Zo viel in Assen bijna 40 millimeter regen. Plaatselijk kwamen straten onder water te staan. Ook in Friesland en Groningen waren er meldingen van wateroverlast door stevige buien.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

De Nederlandse autocoureur Rinus 'VeeKay' van Kalmthout heeft voor het eerst sinds drie jaar weer een podiumplek veroverd in een IndyCar-race. In Toronto hoefde hij bij de dertiende race van het seizoen alleen de Mexicaan Pato O'Ward voor zich te dulden. Van Kalmthout (24) was als negende gestart en reed zelfs enige tijd aan de leiding, maar na zijn laatste pitstop was hij niet in staat om O'Ward nog in te halen. Voor de Nederlander was het zijn vijfde podium uit zijn loopbaan.

Fijne maandag!

Voor het eerst in bijna een halve eeuw zijn er minder dan 10 miljoen varkens in Nederland. Dat blijkt uit voorlopige cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Hiermee lijken opkoopregelingen om de stikstofuitstoot terug te brengen effect te hebben. Ook het aantal runderen in ons land neemt af.

Bij varkens was vorig jaar sprake van een daling van ruim 5 procent, naar 9,96 miljoen dieren. Bij runderen was de daling iets minder groot (3,3 procent). In totaal zijn er nu 3,65 miljoen runderen in Nederland. Een groot deel hiervan zijn melkkoeien.

Varkensboeren kwamen de afgelopen jaren voor meerdere regelingen in aanmerking als ze definitief zouden stoppen. Uit de CBS-cijfers blijkt dat vooral varkenshouders met kleine (tot 500 varkens) en middelgrote bedrijven (maximaal 5000 varkens) er een punt achter hebben gezet.

Steeds meer dieren per bedrijf

En dat geldt niet alleen voor het afgelopen jaar. Dit decennium stopte twee derde van de kleine varkenshouderijen. Het aantal grote bedrijven met meer dan 5000 varkens is juist stabiel gebleven. Het totaalaantal varkensboerderijen is in tien jaar tijd bijna gehalveerd.

Bij melkveehouderijen ging het om een daling van ruim een kwart. Melkveehouders moesten in 2017 vanwege het fosfaatreductieplan koeien van de hand doen tot het aantal dat ze hadden op 2 juli 2015. Ook het aantal vleeskalveren en het aantal boerderijen met vleeskalveren is afgenomen.

Al enkele jaren op rij neemt het gemiddelde aantal runderen per boerderij toe. Waar dit jaar gemiddeld 114 melkkoeien op een melkveehouderij staan, waren dat er tien jaar geleden 89. Bij vleeskalveren is bijna een stijging van 50 procent, van 476 naar 708.

De cijfers van het CBS zijn gebaseerd op de landbouwtelling van 1 april. In september worden de cijfers bijgesteld en in maart volgend jaar komen de definitieve cijfers.

Dat het vandaag precies een jaar geleden flink zou regenen, was voor inwoners van Enschede geen verrassing. Het was een natte maand en de weersverwachtingen voor 21 juli waren niet anders. Maar dat het water door de straten zou klotsen en tientallen huizen in de wijken Stadsveld en Pathmos onbewoonbaar zou maken, was een rampscenario dat niemand verwachtte.

Ook buurtbewoner Floris Penders zag zijn inboedel door het huis en over straat drijven. "Het regende en het regende. Bij mij liep het door de voordeur naar binnen. En het kwam ook via de achterkant naar binnen. Er was geen houden meer aan." Inmiddels is hij verhuisd, zijn huis kan niet meer worden bewoond.

Die 21 juli viel er in totaal 70 millimeter regen, waarvan 55 binnen een uur; veel meer dan er in korte tijd afgevoerd kon worden. Enschede is door de grote hoogteverschillen in de stad en zijn kleien bodem extra kwetsbaar bij hevige regen. Die dag was sprake van een hoosbui waar klimaatexperts het over hebben als het gaat over de toenemende weersextremen in een veranderend klimaat.

Badkuip

Penders doet zijn verhaal in zijn oude wijk, die nu her en der nog bewoond wordt maar waar tal van huizen leegstaan sinds de overstroming. Ze zijn dichtgetimmerd, niet langer bewoonbaar door al het vocht dat tot diep in het isolatiemateriaal is getrokken en de schimmels en bacteriën die er welig tieren.

Niet alleen het water dat uit de lucht kwam bleek die dag een probleem. Penders: "Er stond al een centimeter of 10 in ons huis. Toen het minder hard begon te regenen dachten we: we hebben het ergste gehad. Maar toen kwam de riolering omhoog en steeg het nog een keer een x-aantal centimeter. Er was echt paniek in de straat."

Er blijkt geen techniek tegen opgewassen. Onderzoeksbureau Arcadis onderzocht tal van maatregelen: grotere rioolbuizen, de aanleg van ondergrondse waterbergingen en zo nog zestien lapmiddelen met een prijskaartje tussen de 30 en 105 miljoen euro. Niets daarvan zou werken, stelde Arcadis vast: bij een vergelijkbare bui zouden de laaggelegen volksbuurten opnieuw vollopen als een badkuip.

Vroeger kon Enschede zijn regenwater kwijt in beken, maar veel daarvan zijn in een eeuw tijd verdwenen:

"Als we al aanpassingen willen doen aan de stad, zijn dat grote, ingrijpende aanpassingen. Niet alleen in deze wijk, maar ook op andere plekken in de stad, om te voorkomen dat het water hier naartoe komt", vertelt Lies Rubingh, die zich bij de gemeente bezighoudt met klimaatadaptatie. "Dat zijn hele ingrijpende projecten die veel tijd kosten." En zelfs met al die oplossingen blijft het risico op wateroverlast hier groot.

"Eerlijk is eerlijk", gaat Rubingh verder. "21 juli vorig jaar heeft ons heel erg bewust gemaakt van het feit dat we het niet meer redden met de maakbare oplossingen die we tot nu toe altijd hebben toegepast, zoals grote betonnen bassins onder de grond en grote rioolbuizen om water op te vangen. De hoosbuien van de toekomst zijn zo groot, daar red je het niet mee."

De gemeente kan dus kortgezegd geen gezonde leefomgeving meer garanderen:

Het relaas van Penders en de overstroming in Enschede worden beschreven in een vandaag verschenen advies van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS), een onafhankelijk adviesorgaan van de regering en de Tweede Kamer.

Het besef dat klimaatverandering, net als biodiversiteitsverlies, vervuiling en verandering van landgebruik - zogeheten 'planetaire grenzen' - veel impact heeft op de volksgezondheid moet doordringen, staat in dat advies.

"Klimaatverandering leidt tot gezondheidsproblemen", zegt voorzitter Jet Bussemaker, die verwijst naar de ziekmakende schimmels die door de vochtproblematiek in Enschede in de huizen zitten.

Over dit soort problemen moet de overheid al vóór een overstroming veel meer nadenken, vindt ze. "Die mensen worden ziek van hun leefomgeving en vervolgens moeten we dat weer gaan repareren. Laten we dat nou aan de voorkant doen."

"Wat wij constateren is dat mensen met lage inkomens relatief weinig bijdragen aan klimaatverandering, maar dat ze wel een hoge prijs betalen in het aanpakken daarvan. Eigenlijk zou dat andersom moeten zijn", vindt Bussemaker. "Hoe je dat wil doen, is een politieke vraag, maar wij zeggen wel: neem die rechtvaardigheidsvraag mee."

Enschede is wat haar betreft niet uniek: "Wat er in Enschede is gebeurd, kan in elke wijk in Nederland gebeuren. Natuurlijk zijn er wijken die extra kwetsbaar zijn. Dat zijn vaak ook de wijken met relatief veel huurwoningen, met vaak ook slechtere woningen. Het is een probleem dat we niet van ons kunnen afschuiven. Het kan ons allemaal overkomen."

Onweersbuien en harde wind hebben in het noorden van Nederland gisteren aan het begin van de avond geleid tot ondergelopen straten en schade.

In het Groningse Roodeschool viel in korte tijd 46 millimeter neerslag, ruim de helft van wat er in een maand valt. Ook elders in de provincie Groningen en in Friesland was sprake van wateroverlast door stevige buien.

In de Drentse hoofdstad Assen kwamen straten onder water te staan toen in korte tijd bijna 40 millimeter regen viel. In Beilen, ook in Drenthe, waaiden tijdens een zomerse onweerbui verschillende bomen om.

Ondergelopen straten en omgewaaide bomen na noodweer in Noord-Nederland:

Eerder op de dag was vanwege noodweer een feestterrein in het Zuid-Limburgse Ubachsberg ontruimd. De ongeveer 10.000 bezoekers schuilden thuis of in een door hulpdiensten aangewezen locatie, schrijft de regionale omroep L1. Veel schade was er niet. Een uurtje later werd het feest hervat.

D-day-veteraan en populaire TikTokker "Papa Jake" Larson is op 102-jarige leeftijd overleden. Dat heeft zijn kleindochter bekendgemaakt. Op zijn TikTok-account "Story Time with Papa Jake" stroomden al snel berichten binnen van mensen vanuit de hele wereld die hem de laatste eer brachten.

De Amerikaan overleefde in 1944 het Duitse vuur op de kliffen van Normandië en kreeg op latere leeftijd meer dan 1,2 miljoen volgers op TikTok. In zijn TikTok-video's vertelde Papa Jake grappige verhalen, maar herinnerde hij mensen ook aan de gruwelen van oorlog.

Jake Larson werd geboren op 20 december 1922 in Owatonna, Minnesota. In 1938 loog hij over zijn leeftijd en sloot zich op 15-jarige leeftijd aan bij de National Guard terwijl militairen minstens 17 moesten zijn.

In 1942 werd hij naar Europa gestuurd en kwam hij terecht in Noord-Ierland. Daar werd hij sergeant operaties en stelde hij de planningsboeken samen voor de invasie van Normandië.

Emmy

Op D-day, 6 juni 1944, was hij een van de bijna 160.000 geallieerde soldaten die aan land gingen op de kust van Normandië. Hij overleefde machinegeweervuur op Omaha Beach en wist ongedeerd de heuvels te bereiken, die toen nog vol zaten met Duitse bunkers vanwaaruit veel Amerikaanse soldaten werden gedood.

Tachtig jaar na D-day gaf Larson een interview aan CNN-journalist Christiane Amanpour. Hij zei toen dat hij zichzelf niet zag als held en dat hij net als alle anderen bereid was om zijn leven te geven om Hitler te verslaan. Amanpour won met het interview een Emmy-tv-prijs. Ze gaf de trofee vervolgens aan de veteraan.

De Britse band Coldplay heeft bij het eerste concert sinds een video viraal ging waarin een stel betrapt werd op een affaire, het publiek vooraf gewaarschuwd dat ze gefilmd kunnen worden.

"We willen graag een aantal van jullie in het publiek begroeten," zei Coldplay-zanger Chris Martin. "Dat doen we met onze camera's, waarmee we sommigen van jullie op het grote scherm zetten. Dus als je je make-up nog niet hebt gedaan, doe dat nu."

De video waarin Chris Martin fans waarschuwt:

Enkele dagen eerder waren Andy Byron, CEO van databedrijf Astronomer, en Kristin Cabot, hoofd personeelszaken bij hetzelfde bedrijf, wereldnieuws. Voor de ogen van tienduizenden fans verschenen ze samen innig op het grote scherm. Toen ze doorhadden dat ze in beeld waren, doken ze snel weg en bedekten hun gezicht met hun handen. Martin grapte toen: "Of ze hebben een affaire, of ze zijn gewoon heel erg verlegen." Kort daarna werd duidelijk dat beiden getrouwd waren en een affaire hadden.

De video van het stel had grote gevolgen voor Byron: hij werd ontslagen als CEO. In een verklaring liet het bedrijf weten dat van hun leiders wordt verwacht dat ze "de norm stellen op het gebied van zowel gedrag als verantwoording en dat is recentelijk niet gebeurd."

Een dag na het incident vroeg de zanger al aan andere bezoekers die gefilmd werden of ze een stel waren. Maar gisteren waarschuwde hij expliciet dat mensen groot in beeld kunnen komen, iets wat Byron en Cabot overkwam zonder de voorafgaande waarschuwing.

De Ecuadoraanse bendeleider Jose Adolfo Macias, die bekend staat als Fito, heeft de gevangenis verlaten en is onderweg naar de Verenigde Staten. Hij moet daar terechtstaan voor onder meer drugs- en wapenhandel.

De VS en Ecuador hebben niet bevestigd dat hij is uitgeleverd, maar Fito's advocaat heeft dat wel gedaan. "Mijn cliënt en ik verschijnen morgen voor de federale rechtbank in Brooklyn, waar hij onschuldig zal pleiten", zei de advocaat tegen persbureau Reuters. "Daarna wordt hij vastgezet in een nog onbekende gevangenis."

Macias ontsnapte vorig jaar uit een Ecuadoraanse gevangenis, waar hij een straf van 34 jaar uitzat voor meerdere misdrijven. Hij werd vorige maand opnieuw gearresteerd en naar een streng beveiligde gevangenis overgebracht. De Ecuadoraanse regering had een beloning van één miljoen dollar uitgeloofd voor informatie die tot zijn arrestatie zou leiden. Eerder deze maand ging Macias akkoord met zijn uitlevering aan de VS.

Beruchte bende

Volgens het Amerikaanse ministerie van Justitie pleegde de beruchte bende Los Choneros sinds de jaren 90 aanslagen op politie, politici, advocaten, aanklagers en burgers. De 45-jarige bendeleider staat sinds 2020 aan het hoofd van Los Choneros. Volgens de Amerikaanse aanklager zijn onder zijn leiding duizenden kilo's cocaïne de VS binnengekomen.

De Ecuadoraanse regering zegt dat de bende veel macht heeft over de gevangenissen in het land, die kampen met corruptie en overbevolking. Macias zou voor zijn ontsnapping uitbundige feesten hebben gegeven in de gevangenis, waar hij toegang had tot alles van drank tot hanengevechten.

In Den Haag heeft een magneetvisser gisteren 18 vuurwapens uit het water gehaald. De wapens zaten in een tas. De politie werd gealarmeerd waarna duikers werden ingezet. Die hebben niet meer wapens kunnen vinden.

Om wat voor vuurwapens het gaat, wat de herkomst is en hoelang ze al in het water lagen, is niet bekend. Een woordvoerder zegt tegen Omroep West dat er wel echte vuurwapens tussen zitten.

Het Team Explosieven Verkenning heeft ze in beslag genomen en doet verder onderzoek

In het zuiden van Syrië lijkt het nieuwe staakt-het-vuren stand te houden. Journalisten van internationale persbureaus en getuigen melden dat er vandaag geen gevechten zijn geweest.

De wapenstilstand ging gisteren in, maar daarna werd nog geweervuur gehoord in Sweida. Die stad, waar veel druzen wonen, was een week lang het middelpunt van de gevechten tussen druzen en bedoeïenen, waarbij al snel ook het regeringsleger betrokken raakte.

Volgens de Syrische minister van Binnenlandse Zaken zijn de bedoeïenenstammen uit Sweida vertrokken en zijn de gevechten voorbij. "Daarmee is de weg vrij voor een gevangenenruil en kan de stabiliteit in de hele regio weer terugkeren."

Wegen bewaakt

Ook het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten (SOHR), dat vanuit Engeland de situatie monitort, meldt dat er sinds gisteravond laat "een voorzichtige rust" heerst in Sweida.

Na het vertrek van de bedoeïenen hebben de druzen de stad weer overgenomen. Om te voorkomen dat het opnieuw uit de hand loopt, worden belangrijke wegen in het gebied bewaakt door regeringstroepen.

De afgelopen week werd twee keer eerder melding gemaakt van een staakt-het-vuren, maar dat werd al snel weer geschonden. Het geweld heeft aan zeker honderden mensen het leven gekost. Het SOHR spreekt inmiddels van ruim 1100 doden.

Tekort aan voedsel

Hulporganisatie Rode Halve Maan zegt dat ook het eerste hulpkonvooi de regio heeft bereikt. De 32 vrachtwagens hebben voornamelijk voedsel, water en medicijnen naar het gebied vervoerd.

Die hulp is volgens inwoners hard nodig. Ze maken melding van verwoeste huizen, een tekort aan voedsel en ziekenhuizen die de slachtoffers nauwelijks aankunnen. Volgens de Internationale Organisatie voor Migratie van de VN zijn ruim 128.000 mensen ontheemd geraakt.

Ook wordt melding gemaakt van grove mensenrechtenschendingen, door zowel het Syrische leger als druzen. Zo is op geverifieerde beelden te zien dat mannen in burgerkleding worden geëxecuteerd op een centraal plein in Sweida. Ook staat vast dat er plunderingen zijn uitgevoerd.

Israëlische bombardementen

Het geweld escaleerde een week geleden na een dodelijk conflict tussen druzen en bedoeïenen, waarop het Syrische leger besloot in te grijpen. Daarop werd door de druzen wisselend gereageerd. Een aantal druzische milities ging de strijd aan met het leger.

Vervolgens mengde Israël zich in de strijd, door bombardementen uit te voeren op het leger. Die waren volgens premier Netanyahu deels bedoeld om de druzen te beschermen. Ook wil Israël zo voorkomen dat het Syrische leger zich te dicht bij de Israëlische grens ophoudt.

Nederland wil onderzoek

Nederland wil dat er een onderzoek komt naar het geweld van de afgelopen week. "De daders mogen niet ongestraft blijven", schrijft demissionair minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken op sociale media. Hij gaat zich in Europees verband hard maken voor zo'n onderzoek. "Alle gemeenschappen in Syrië verdienen bescherming."

Wie zijn de druzen?

Druzen vormen een kleine religieuze groepering van zo'n miljoen mensen in het Midden-Oosten. Ze wonen verspreid over Libanon, Israël, Syrië en Jordanië.

In Syrië vormen ze zo'n 3 tot 4 procent van de bevolking. Ze wonen met name in het zuiden in en bij Sweida en op de door Israël illegaal geannexeerde Golanhoogten. De druzen hebben wortels in de sjiitische islam, maar hebben een sterke eigen cultuur en identiteit.

Eerder dit jaar legden we in dit stuk onder meer uit waarom Israël zich mengt in het complexe conflict tussen Syrische pro-regeringsstrijders en de druzen.

De Belgische koning Filip heeft de humanitaire situatie in Gaza "een schande voor de mensheid" genoemd. Hoewel hij zich niet specifiek tot Israël richtte, is het de eerste keer dat de vorst zich zo scherp uitspreekt over het conflict.

"Ik sluit me aan bij iedereen die de ernstige humanitaire wantoestanden in Gaza aan de kaak stelt, waar onschuldige burgers, gevangen in hun enclave, van honger sterven en bezwijken onder de bommen", zei koning Filip in zijn jaarlijkse toespraak ter gelegenheid van de nationale feestdag van België, 21 juli. Hij riep op tot een onmiddellijk einde aan de "ondraaglijke crisis".

Filip vertelde over een ontmoeting met een Palestijnse en een Israëlische vader die beiden een kind zijn verloren door de oorlog. "Ik was overweldigd door hun getuigenis. Ze hebben wraakgevoelens opzijgezet en ervoor gekozen om hun lijden om te zetten in een boodschap voor vrede."

Hieronder een fragment van zijn toespraak:

Het Vlaamse Forum der Joodse Organisaties heeft kritisch gereageerd op de toespraak. De koepel van belangenorganisaties begrijpt niet dat de koning zich niet uitspreekt over de Palestijnse terroristische aanval van oktober 2023 en de gijzelaars die sindsdien vastzitten in de Gazastrook.

"Sinds die gruweldag verkeren er nog steeds tientallen gijzelaars in de tunnels van Gaza, waar zij onder mensonwaardige omstandigheden worden vastgehouden. Voor hen en hun families is elke dag die in stilte voorbijgaat er één te veel", staat in een verklaring.

België geldt samen met onder meer Noorwegen, Spanje en Ierland als de meest pro-Palestijnse landen in Europa. Die laatste drie hebben de Palestijnse staat vorig jaar al erkend. In België wordt er in de politiek over gesproken, al zijn de huidige regeringspartijen het daar vooralsnog niet over eens geworden.

Hans Klok is vanmiddag gewond geraakt bij een act met sabels. Tijdens een show in zijn circustent in Scheveningen werd de illusionist geraakt door een zwaard, zegt zijn manager tegen Omroep West. Na de show werd hij met een ambulance naar het ziekenhuis gebracht.

Het ging mis bij een van zijn bekende acts, waarbij Klok in een kartonnen doos gaat zitten en mensen uit het publiek sabels naar binnen steken. Volgens de manager van Klok ging het wapen "dwars door zijn arm heen". Hij heeft de show wel gewoon afgemaakt.

In het ziekenhuis is de wond gehecht. Het gaat goed met hem. "Er is wonder boven wonder niks geraakt", zegt zijn woordvoerder tegen RTL Boulevard.

Vrijdag staat Klok weer op het podium in Den Haag. Die show gaat gewoon door, zegt zijn woordvoerder tegen persbureau ANP. "Het incident laat zien dat het vak niet zonder risico's is."

Overal in de wijk Gellerup in de stad Aarhus klinkt het geluid van hijskranen, bulldozers en graafmachines. De galerijflat van de 60-jarige buschauffeur Ezzeddine Azzam staat op de lijst voor de sloop, maar Azzam weigert te vertrekken.

De flats uit de jaren 60 liggen als blokkendozen in een rijtje tegenover elkaar met een grasveldje ertussen. "We barbecueën hier 's zomers met bewoners, kinderen spelen met elkaar, het is een hechte gemeenschap."

Azzam woont inmiddels, samen met zijn vrouw en 12-jarige dochter, in een vrijwel leeg flatgebouw. De rest is vertrokken. Azzam: "Veel van mijn buren deden wat er gezegd werd, omdat je alleen dan een alternatieve huurwoning krijgt aangeboden. Dat recht heb ik verspeeld." Een paar enorme gaten geven aan welke flats al zijn gesloopt.

Parallelsamenlevingen

Het doel van de Deense 'gettowet', die in 2018 werd ingevoerd, is dat het land geen achterstandswijken met grote sociale problemen en criminaliteit meer heeft. "Ik ben tot het inzicht gekomen dat we een wet nodig hebben, waar we niet alle Denen mee lastigvallen, maar alleen bewoners in de wijken waar problemen zijn", zo zei de huidige minister van Buitenlandse Zaken, destijds premier, Lars Løkke Rasmussen. Zo kwam de gettowet tot stand, die inmiddels officieel "wet voor parallelsamenlevingen" heet. De wet richt zich speciaal op migranten met een niet-westerse achtergrond.

Bewoners in achterstandswijken met ten minste duizend bewoners, waar meer dan de helft van de bewoners een 'niet-westerse-achtergrond' heeft, worden onder de loep genomen. Daarbij worden burgerservicenummers gekoppeld aan specifieke data zoals inkomen, werkloosheid, vervolgopleiding en strafblad.

Gemeenten met wijken waar bewoners op twee van deze gebieden te slecht scoren, zijn verplicht om het aantal sociale huurwoningen te beperken. Dat betekent dat een deel van de socialehuurflats gesloopt wordt en er in de plaats daarvan koopwoningen worden gebouwd om zo rijkere Denen aan te trekken.

Doel heiligt de middelen

De gettowet werd destijds met een grote meerderheid in het parlement aangenomen en krijgt veel bijval. Voorstanders zijn ervan overtuigd dat het de integratie bevordert en verschillen tussen rijk en arm verkleint.

"De wijk Gellerup werd geplaagd door hoge werkloosheid, armoede en veel schooluitval", aldus Kristian Würtz, directeur van de lokale socialewoningbouworganisatie. "Dat is niet alleen een probleem voor de wijk, maar voor de hele samenleving."

De nieuwe generatie jongeren die in Gellerup opgroeit, krijgt volgens hem veel betere kansen als er ook welgestelde gezinnen komen wonen. De gedwongen verhuizingen zijn vervelend voor bewoners, maar het doel heiligt de middelen, is het devies.

Maar critici vrezen dat de landelijke volksverhuizing niet het gewenste effect heeft. "Je lost er geen sociale ongelijkheid mee op, dat blijkt uit al het onderzoek op dit gebied", zegt Gunvor Christensen, hoofd analyse bij een socialehuurwoningorganisatie.

Christensen ziet in de praktijk wat voor praktische problemen er kunnen ontstaan. De wijken op de gettolijst waar haar socialehuurwoningorganisatie actief is, een plattelandsgebied in West-Zeeland, zijn niet erg populair bij kopers. Flats zijn al gesloopt, maar bouwbedrijven voor koopwoningen zijn ver te zoeken.

Bij de rekensom waarbij burgerservicenummers aan specifieke criteria worden gekoppeld, kunnen een paar bewoners het verschil maken of een wijk wel of niet op de gettolijst terechtkomt.

In sommige wijken die op de lijst kwamen, gingen ambtenaren daarom langs de deuren met de vraag of er geen oude diploma's op zolder lagen om het gemiddelde van het criterium 'vervolgopleiding' op te poetsen. In andere wijken werden bewoners met een strafblad betaald als ze naar een wijk verderop zouden verhuizen.

Na de zomer doet het Europees Hof van Justitie uitspraak over de vraag of Denemarken met de "wet voor parallelsamenlevingen" discrimineert. De advocaat-generaal bij het hof heeft in een advies gesteld dat Denemarken inderdaad ongeoorloofd onderscheid maakt. Maar het is onduidelijk of de gettowet wordt ingetrokken als de rechter ook tot die conclusie komt.

Dat betekent ook dat het maar de vraag is of Azzam met zijn gezin in de flat mag blijven wonen. Maar met dat scenario houdt de buschauffeur vooralsnog geen rekening.

"Ik denk dat we deze rechtszaak zullen winnen. Ik woon al 36 jaar in Denemarken, heb de Deense nationaliteit, heb altijd gewerkt, mijn vier kinderen werken, studeren en gaan naar school. Maar ik word nog steeds beschouwd als 'niet-westers'. Wanneer ben ik Deens genoeg?"

In China heeft de politie afgelopen tijd tientallen vrouwelijke schrijvers van homo-erotische literatuur opgepakt. Het is de tweede golf van arrestaties in minder dan een jaar. Schrijvers kunnen een gevangenisstraf krijgen van meer dan tien jaar of zelfs levenslang.

De politie in de provincies Gansu en Anhui arresteerde vorig jaar in december al meer dan vijftig auteurs. Maar dit jaar zijn ook schrijvers gearresteerd met publicaties die online maar een paar duizend weergaven halen. "Opvallend bij deze arrestaties is dat het ook om studenten en huisvrouwen gaat," zegt sinoloog Manya Koetse. "Eerder werden alleen schrijvers opgepakt die er geld mee verdienden en veel volgers hadden."

De aantallen zijn moeilijk te verifiëren. De BBC meldt zeker 30 gevallen sinds februari, maar het aantal ligt waarschijnlijk hoger. "Ik ben van zeker tien zaken op de hoogte die op dit moment lopen," zegt socioloog Liang Ge van University College London. De onderzoeker heeft contact met meerdere schrijvers en advocaten. "Het zorgt voor onrust en boosheid. Er wordt niet alleen online censuur gepleegd, maar ook het aantal arrestaties neemt toe."

Online fictie

De vorm van erotische fictie waar het om gaat bestaat al langer in China en is populair onder onlinegebruikers, voornamelijk jonge vrouwen. Er zijn televisieseries en dramaseries geïnspireerd op het genre danmei: een verzamelnaam voor 'jongensliefde'. Het is geïnspireerd op het Japanse stripgenre manga en werd in de jaren 90 populair in China.

Twee van China's grootste filmsterren, Xiao Zhan en Wang Yibo, speelden in een dramaserie gebaseerd op een danmei-roman. Ondanks de populariteit zijn schrijvers en zelfs lezers de laatste jaren doelwit geworden van de autoriteiten.

De verhalen waarvan de auteurs onlangs zijn opgepakt worden gepubliceerd op het platform Haitang, waar je online erotische boeken kan lezen tegen betaling. Het is een Taiwanese website die wordt gecensureerd door de Chinese overheid.

Chinezen kunnen de site alleen bereiken door gebruik te maken van een VPN, een service waarbij je door het gebruik van een buitenlandse server de internetcontrole kan omzeilen. Het gebruik van VPN's is in China verboden.

"Haitang is een platform dat de meeste Chinezen tot voor kort niet kenden, maar dat door deze arrestaties in het nieuws komt," zegt Koetse. "Het zorgt voor hevige discussie op online platforms zoals Weibo en WeChat. Hoe kan een schrijver dezelfde straf krijgen als een veroordeelde crimineel?"

Correspondent China Gabi Verberg:

"Het is weinig verrassend dat de Chinese autoriteiten hard optreden tegen de vrouwelijke makers van homo-erotica. De laatste jaren zien we dat vooral vrouwen die zich uitspreken over (vrouwen)rechten, gender- en seksuele identiteitskwesties buitenproportioneel hard aangepakt worden.

De Communistische Partij ziet dit soort thema's als door het Westen ingestoken ideologische waarden die bedoeld zijn om een maatschappelijke transformatie in gang te zetten, die er uiteindelijk op gericht is het Chinese politieke systeem en daarmee de Communistische Partij te ondermijnen. In hun ogen vormt het werk van deze auteurs dus niet alleen een culturele, maar ook een politieke bedreiging."

Sinds 2014 treedt het regime harder op tegen wat wordt gezien als pornografisch materiaal op het internet. Een wet uit 2004 verbiedt het verspreiden en produceren van 'obsceen' materiaal. In het bijzonder wordt homoseksualiteit genoemd, uitingen hiervan zijn strafbaar.

In 2018 werd de eerste schrijver onder deze nieuwe wet veroordeeld tot 10,5 jaar gevangenisstraf. Vorig jaar kreeg een auteur ruim vier jaar gevangenisstraf, zelfs nadat ze al haar opbrengsten had terugbetaald.

"Het probleem van deze wet is dat die heel arbitrair is," zegt sinoloog Koetse. "Je kan de hele dag obscene dingen zien op het Chinese internet, maar daar zitten geen consequenties aan vast. Je weet als gebruiker nooit of je nou binnen of buiten de lijntjes kleurt."

Opvallend is ook waar mensen worden aangehouden. In de hoofdstad Lanzhou, in de provincie Gansu, worden nu voor de tweede keer schrijvers opgepakt. "Behalve staatscensuur wordt er dus ook gedacht aan lokale acties," zegt Ge. "Maar het is onduidelijk wat deze lokale politieagenten drijft om deze schrijvers op te sporen: geld of een wit voetje halen bij de partij."

Zelfcensuur

Onder het bewind van president Xi Jinping is de mediacontrole de afgelopen tien jaar flink aangescherpt. Met VPN-verbindingen krijgen Chinezen nog toegang tot websites zoals Haitang, maar door dit politieoptreden ontstaat er ook zelfcensuur.

"Mensen worden bang en ongeacht wat de beweegredenen zijn van de politie, het is wel effectief," zegt Koetse. "Tegelijkertijd is het Chinese internet zo ontzettend groot en divers dat er altijd wel weer een ander platform ontstaat waar mensen terechtkunnen."

Meerdere Chinese advocaten hebben publiekelijk pro bono-hulp aangeboden aan auteurs en Haitang-lezers die zijn gedagvaard.

De Japanse regeringscoalitie van premier Ishiba heeft flink verloren bij de verkiezingen voor het Hogerhuis, een van de twee kamers van het parlement. Ishiba's Liberaal-Democratische Partij en haar kleinere partner Komeito raken hun meerderheid kwijt.

De Japanners hebben gestemd over de helft van de in totaal 248 zetels in het Hogerhuis. Senatoren worden voor een termijn van zes jaar verkozen.

Uit opiniepeilingen blijkt dat de uitslag onder meer te wijten is aan onvrede over de hoge inflatie en het migratiebeleid. Eerder verloor de centrumrechtse regeringscoalitie al zijn meerderheid in het machtigere Lagerhuis. Sindsdien regeert de coalitie als minderheidsregering.

Het relatief jonge en radicaal-rechtse Sanseito gaat er juist flink op vooruit; volgens de Japanse publieke omroep NHK wint de partij 22 zetels. Sanseito werd opgericht tijdens de coronapandemie en verspreidde complottheorieën op YouTube, onder meer over vaccins. Met zijn anti-immigratiestandpunt lijkt de partij - onder de slogan 'Japanners eerst' - veel conservatieve kiezers te hebben getrokken.

Wil premier blijven

Ondanks het verlies zegt Ishiba dat hij van plan is premier te blijven. "We voeren momenteel uiterst belangrijke tariefonderhandelingen met de Verenigde Staten. We mogen deze onderhandelingen niet laten mislukken", zei hij.

De centrumrechtse partij van Ishiba regeert het land sinds 1955 vrijwel onafgebroken, al wisselde de partij wel regelmatig van leider. Als de coalitie minder dan 46 zetels behaalt, is dat de slechtste uitkomst sinds 1999.