NOS Nieuws - Algemeen

De gevolgen van het pauzeren van de Amerikaanse militaire hulp aan Oekraïne zijn groot. Dat zegt Patrick Bolder, strategisch adviseur bij The Hague Center for Strategic Studies (HCSS).

Zolang de president van de VS zegt dat er een pauze geldt, gaat er geen Amerikaans militair materieel naar Oekraïne. Wapens die per boot, vrachtwagen of vliegtuig vanuit de VS onderweg zijn naar het land worden in Polen tegengehouden.

Zo'n 30 procent van alle militaire hulp aan Oekraïne komt rechtstreeks uit de VS, aldus de Oekraïense president Zelensky. Materieel van andere bondgenoten kan ook in de VS zijn geproduceerd, maar gaat via die landen naar Oekraïne.

Als het percentage van Zelensky klopt, is Oekraïne nu minder afhankelijk van Amerikaanse steun dan een jaar geleden. Het zou de komende tijd het gebrek aan Amerikaanse wapen- en munitieleveranties dan kunnen opvangen. Maar als de pauze langer dan een paar maanden duurt, raken de Oekraïense voorraden op, schrijft The New York Times.

Het Kiel Institute, dat alle toegezegde hulp aan Oekraïne bijhoudt, heeft berekend dat de VS over de hele periode vanaf de Russische invasie in 2022 tot eind vorig jaar bijna de helft van alle militaire steun leverde.

In totaal ontving Oekraïne in die periode volgens dit instituut bijna 130 miljard euro aan militaire steun en voor hetzelfde bedrag aan humanitaire en financiële steun.

Met het Amerikaanse besluit komt vooral de luchtafweer in het gedrang, stelt Bolder van het HCSS. "Juist de westerse luchtverdedigingssystemen, zoals de Patriot, zijn cruciaal voor Oekraïne om overeind te blijven."

Wat Patriots zijn en wat ze doen wordt in onderstaande afbeeldingen uitgelegd:

Rusland voert dagelijks luchtaanvallen uit op Oekraïne. De afgelopen maanden neemt de intensiteit weer toe en blijkt de noodzaak van westerse luchtafweersystemen.

"Oekraïne is er als het ware verslaafd aan geraakt", zegt Bolder. "Als je geen raketten meer hebt om je tegen deze drones en kruisvluchtwapens te verdedigen, worden de Oekraïense steden en militaire eenheden kwetsbaar en verliest het land als het niet uitkijkt op dat punt de strijd."

Slecht teken voor bondgenoten

Wat de VS doet is een "heel slecht teken" richting zijn bondgenoten of landen die tot nu toe dachten dat ze een bondgenoot van de VS waren. Europa springt in het gat dat de VS slaat, zegt Bolder. "Maar dat betekent ook dat Europese landen zelf dingen gaan achterhouden, als ze zien dat de VS geen betrouwbare veiligheidspartner is."

Dat doet Europa om zichzelf te beveiligen voor het geval Rusland in Oekraïne veel terreinwinst boekt en weet door te stoten. "Dus het is eigenlijk dubbel slecht nieuws voor Oekraïne."

Nederland leverde in 2023 Patriot-luchtafweersystemen aan Oekraïne. "Deze werken heel goed tegen ballistische raketten en kruisraketten", stelt Bolder, "maar we hadden er al niet veel". Nederland heeft extra Patriots besteld in de VS, maar die zijn er niet van de ene op de andere dag, zegt hij.

Datzelfde geldt voor het Europese plan om zelf Patriot-raketten te produceren. "Het duurt wel even voordat die fabriek produceert."

In de tussentijd neemt de Russische agressie alleen maar toe, zegt Bolder. "Want Poetin ziet Amerika als het ware aan zijn kant staan." Hij denkt dan ook dat het aantal raketaanvallen vanuit Rusland niet zal verminderen, want "Poetin hoeft geen goede bedoelingen te laten zien, zoals wel van Zelensky wordt verwacht".

Ook niet goed voor VS

In deze nieuwe, gevaarlijke situatie moeten Europese landen 800 miljard euro extra aan defensie uitgeven en zorgen dat het continent herbewapend wordt. Dat staat in een plan dat de voorzitter van de Europese Commissie, Von der Leyen, vanochtend heeft gepresenteerd.

Inlichtingendiensten vrezen dat de deur naar de rest van Europa voor de Russen openstaat als Oekraïne niet overeind wordt gehouden. "Dat is niet goed voor Oekraïne en Europa, maar zeker ook niet voor de VS."

Volgens een anonieme functionaris van het Witte Huis zou de Amerikaanse president de pauzeknop weer uitschakelen op het moment dat hij ziet dat Oekraïne zich "te goeder trouw inzet" voor onderhandelingen met Rusland.

In een nieuw Unicef-rapport komen gruwelijke feiten naar voren over seksueel geweld tegen kinderen in Sudan. Sinds begin vorig jaar hebben hulpverleners 221 verkrachtingen van kinderen geregistreerd. Volgens de kinderrechtenorganisatie van de VN is dat het topje van de ijsberg.

Slachtoffers en hun families zijn terughoudend of niet in staat om seksueel geweld te melden. Ze weten vaak niet bij wie ze moeten zijn of kunnen hulpverleners niet bereiken. Daarnaast is er veel angst voor stigma's, verstoting door familie en voor vergelding van gewapende groepen, aldus het rapport.

Bij de geregistreerde verkrachtingen is 66 procent van de slachtoffers een meisje. Dat een derde van de slachtoffers jongen is, is volgens Unicef belangrijk om te benoemen. Voor hen kan het nog moeilijker zijn om hulp te zoeken vanwege culturele stigma's omtrent seksueel geweld.

Zestien van de gerapporteerde slachtoffers waren jonger dan 5 jaar op het moment van de verkrachting. Vier daarvan waren 1 jaar oud. Naast de verkrachtingen zijn er 77 gevallen van seksueel geweld gerapporteerd, met name pogingen tot verkrachting.

"Kinderen van slechts 1 jaar oud die worden verkracht door gewapende mannen: dit zou iedereen tot op het bot moeten schokken en direct tot actie moeten leiden", zegt Unicef-directeur Catherine Russel.

"Miljoenen kinderen in Sudan lopen het risico slachtoffer te worden van verkrachting of andere vormen van seksueel geweld", zegt Russel. "Dit wordt ingezet als een oorlogswapen en is een afschuwelijke schending van het internationaal recht."

Genocide

In Sudan woedt al bijna twee jaar een bloedige burgeroorlog tussen het regeringsleger en de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Begin dit jaar beschuldigde de vorige Amerikaanse regering de RSF van genocide.

Volgens toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Blinken maakt de groep zich schuldig aan directe aanvallen op burgers, jagen militairen van de groep op mannen en jongens op basis van hun etniciteit en plegen ze seksueel geweld op vrouwen en meisjes van bepaalde etnische groepen.

Hoewel het Unicef-rapport de RSF niet expliciet noemt, wijzen eerdere VN-rapporten wel op een patroon van verkrachting en seksueel geweld bij de paramilitaire groepering.

Ook het regeringsleger wordt beschuldigd van wreedheden en mensenrechtenschendingen. De VS heeft aan zowel de leider van het Sudanese leger als de leider van de RSF sancties opgelegd.

Sinds het begin van het conflict in april 2023 zijn bijna 30.000 mensen om het leven gekomen en meer dan 11 miljoen mensen op de vlucht geslagen.

Correspondent Elles van Gelder ging vorig jaar naar de grens tussen Sudan en Zuid-Sudan. Dit is wat ze daar aantrof:

Het afgelopen jaar heeft de politie iets minder misdrijven geregistreerd dan het jaar ervoor. Het totale aantal delicten in Nederland daalde van 816.000 naar 812.000. Dat betekent dat er vorig jaar elke dag 2200 misdrijven werden gepleegd.

Het totale aantal misdrijven daalt al langere tijd. In de laatste tien jaar is bijvoorbeeld het aantal overvallen en straatroven gehalveerd. Geweldsdelicten en met name woninginbraak komen flink minder voor dan tien jaar geleden, maar de daling lijkt de laatste paar jaar te stokken.

Deze misdrijven, die gerekend worden tot de misdrijven die een grote impact op slachtoffers hebben, komen in de recente cijfers ongeveer net zo veel voor als een of twee jaar eerder.

Het afgelopen jaar zijn 22.000 woninginbraken bij de politie gemeld, nagenoeg evenveel als een jaar eerder. De lichte daling van het aantal geweldsmisdrijven die de afgelopen jaren nog te zien was, is nu omgebogen naar een kleine stijging, van 76.000 naar 78.000 gevallen.

Veel vermogensmisdrijven

Meer dan de helft van alle misdrijven waren zogenoemde vermogensmisdrijven, waarmee onder meer oplichting, witwassen en diefstal worden bedoeld. Een jaar eerder waren het er ongeveer evenveel, maar wel is te zien dat er de laatste jaren meer gevallen van oplichting worden gemeld, zoals online oplichting of de babbeltruc. Dat aantal fluctueert elk jaar sterk, maar in de afgelopen tien jaar is het grofweg verdubbeld.

Ook in het aantal drugsmisdrijven is een duidelijke toename te zien, al twee jaar. Dat zijn bijvoorbeeld drugsdealers of drugsproducenten die gepakt worden of mensen die illegale drugs op zak hebben. In 2022 registreerde de politie ruim 12.000 van dat soort zaken, tegen dik 15.000 in het afgelopen jaar. Daarmee is die categorie weer bijna terug op het niveau van tien jaar geleden.

Geweld met wapens is in tien jaar met een kwart toegenomen. In 2014 registreerde de politie 5900 misdrijven met een (vuur)wapen; vorig jaar waren dat er 7300.

Zoals altijd werden zowel relatief als absoluut de meeste misdrijven gepleegd in grote steden. Net als eerder gaan Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven daarbij aan kop. Eén op de tien misdrijven wordt in de hoofdstad gepleegd.

Carl Dean, de echtgenoot van Dolly Parton, is op 82-jarige leeftijd overleden. Dat deelt de Amerikaanse countryzangeres in een bericht op Instagram. Waaraan hij is overleden, is niet bekendgemaakt.

Parton en Dean waren bijna zestig jaar getrouwd. Ze ontmoetten elkaar in 1964 bij een wasserette in Nashville, op de dag dat de 18-jarige Parton haar intrek nam in de stad. "We hebben zoveel prachtige jaren beleefd. De liefde die wij meer dan zestig jaar voor elkaar voelden, is niet met woorden uit te drukken", schrijft de 79-jarige Parton.

Dean was een zakenman en leefde buiten de schijnwerpers. Hij runde een asfalteerbedrijf in Nashville, Tennessee, waar hij in 1942 werd geboren. Volgens Parton was de liefde en het respect van haar man belangrijk voor de successen die ze boekte in haar muziekcarrière, zei ze in 2024 tegen de lokale nieuwswebsite Knox News.

Verliefde Jolene

Hun relatie diende ook als inspiratiebron voor Partons bekendste nummers, waaronder Jolene. Het nummer uit 1973 was gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Een bankmedewerkster werd "vreselijk" verliefd op haar man, vertelde de zangeres in 2008 in een interview met de Amerikaanse zender NPR. "En Carl ging maar al te graag naar die bank omdat de medewerkster hem zoveel aandacht gaf. Het werd een soort grap tussen ons. Ik zei: verdorie, je brengt veel tijd door bij de bank. Ik geloof niet dat we zo veel geld hebben!"

Met Jolene vergaarde Parton grote bekendheid. Muziekblad Rolling Stone noemde het nummer het beste countrynummer aller tijden. Vanaf 1974 stond Parton bijna onafgebroken in de Amerikaanse countrylijsten. Met de ballade You Are in 1983 scoorde Parton in Nederland een nummer 1-hit. Haar andere hit 9 to 5 uit 1980 is op Spotify meer dan 700 miljoen keer beluisterd.

Rock 'n roll-liefhebber

In 2023 bracht Parton op 77-jarige leeftijd haar laatste album uit, Rockstar. Daarop stonden een paar nieuwe nummers en covers van onder meer Lynyrd Skynyrd's Free Bird en Led Zeppelin's Stairway to Heaven.

De zangeres vertelde persbureau AP dat haar man een grote inspiratiebron was voor het album. "Hij was een grote rock 'n roll-liefhebber", zei ze. Het nummer My Blue Tears met Duran Duran-frontman Simon Le Bon dat Parton al schreef in 1971, was een van zijn favoriete nummers. "Toen dacht ik: ik moet wel een van Carls favorieten op het album zetten."

De Pyramide van Austerlitz is voorlopig niet te beklimmen. Door recente regenval is er een kans dat de constructie verschuift. Het rijksmonument op de Utrechtse Heuvelrug is daarom tijdelijk gesloten voor onderhoud.

Het monument van 33 meter hoog bestaat uit grasplaggen en zand. De constructie heeft voortdurend onderhoud nodig. De piramide is al meerdere keren opgeknapt. Steeds was er een probleem met verzakkende grasplaggen. Onder meer tussen 2004 en 2008 zijn verstevigingen aangebracht, waaronder een fundering voor de stenen obelisk en houten palen ter versteviging van de vier zijden van het bouwwerk.

Ondanks dat de piramide zelf gesloten is, is het nog wel mogelijk om een rondleiding te krijgen bij het bouwwerk. Ook het restaurant en de speeltuin bij het monument zijn gewoon open, meldt RTV Utrecht.

Opdracht van Napoleon

De Pyramide van Austerlitz staat sinds 1804 op de Utrechtse Heuvelrug en is gebouwd door het Frans-Bataafse leger van generaal Marmont, die in opdracht van Napoleon rond Austerlitz een troepenmacht van 18.000 man bijeenbracht. Het is volgens de beheerders de enige piramide van Nederland en de enige ter wereld met een obelisk erbovenop.

Het rijksmonument wordt beheerd door een particuliere stichting. Landschap Erfgoed Utrecht ondersteunt de vrijwilligersgroep. Alle inkomsten van bezoekers komen ten goede aan het onderhoud, meldt de organisatie.

De Amerikaanse importheffingen op producten uit Mexico, Canada en China gaan vandaag in. De heffingen tegen Mexico en Canada werden aanvankelijk uitgesteld, toen onder meer Mexico de grens met de VS strenger ging bewaken. Nu zegt de Amerikaanse president Trump dat er "geen ruimte meer is" voor de landen om de importheffingen te voorkomen.

Canada en China kondigen direct na de uitspraak van Trump aan met eigen importheffingen te komen op Amerikaanse producten. Hiermee lijkt de gevreesde wereldwijde handelsoorlog daadwerkelijk begonnen.

Dit betekent dat Amerikaanse bedrijven die bepaalde goederen uit Canada, Mexico en China importeren, daarvoor nu extra belasting moeten betalen. Voor producten uit de buurlanden van de VS geldt een heffing van 25 procent, voor Chinese producten geldt een heffing van 20 procent; een verdubbeling van de eerder ingevoerde 10 procent.

Tegen fentanyl en migranten

Met de importheffingen wil Trump producten uit de drie landen duurder maken dan Amerikaanse spullen, waardoor zijn landgenoten vanwege de prijs meer Amerikaanse producten gaan kopen. Daarnaast zijn de importheffingen een vergelding voor de grote hoeveelheden van de verslavende drug fentanyl, die volgens Trump via de drie landen veel te eenvoudig de VS binnenkomt. Ook wil Trump afdwingen dat Canada en Mexico meer doen tegen migranten die illegaal de grens met de VS oversteken.

De drie landen kondigden direct aan de VS met gelijke munt terug te gaan betalen. Vanaf vandaag geldt in Canada een importheffing van 25 procent op 30 miljard dollar aan Amerikaanse goederen en over drie weken op nog eens 125 miljard dollar aan goederen. In een verklaring zegt de Canadese premier Trudeau dat de heffing van kracht blijft totdat de VS de handelsmaatregel opschort.

'Succesvolle handelsrelatie'

Trudeau stelt dat de Amerikanen "meer moeten betalen voor boodschappen, brandstof en auto's". Ook zullen mogelijk duizenden mensen volgens hem hun baan verliezen: "De importheffingen zullen een ongelofelijk succesvolle handelsrelatie verstoren en handelsakkoorden schenden die president Trump zelf in zijn vorige termijn heeft ondertekend."

Volgens de premier heeft Canada veel gedaan om tegemoet te komen aan de wensen van de Amerikaanse president. "Hoewel minder dan 1 procent van de fentanyl die bij de Amerikaanse grens wordt onderschept uit Canada komt, hebben we onvermoeibaar gewerkt om dit te bestrijden. In samenwerking met de VS zijn de inbeslagnames van fentanyl uit Canada tussen december 2024 en januari 2025 tot bijna 0 procent gedaald."

Reactie China

Als reactie op de Amerikaanse maatregel heeft ook China importheffingen aangekondigd, van 10 tot 15 procent op een aantal Amerikaanse agrarische producten. Die gaan maandag in. Het percentage van 15 procent geldt voor Amerikaanse kip, tarwe, maïs en katoen. Het percentage van 10 procent geldt voor sojabonen, rund- en varkensvlees, groente, fruit en zuivelproducten uit de VS.

China plaatst ook vijftien Amerikaanse bedrijven op een exportcontrolelijst en nog eens tien andere op de zogenoemde lijst van "onbetrouwbare entiteiten". Aan de eerste groep bedrijven mogen nu geen dual-use goederen meer worden verkocht. Dat zijn goederen die zowel militaire als civiele toepassingen hebben. De tweede groep bedrijven wordt zwaarder getroffen: zij mogen niks meer importeren of exporteren en geen investeringen meer doen.

China kondigde vandaag ook aan de import van hout uit de VS op te schorten, naar verluidt omdat er beestjes waren aangetroffen in een levering van Amerikaans hout.

Verwacht wordt dat de Mexicaanse president Sheinbaum ook snel met een reactie komt op de Amerikaanse importheffingen.

Europa

Afgelopen woensdag kondigde Trump ook aan importheffingen van 25 procent op Europese goederen te zullen invoeren. Die heffing is nog niet ingegaan, maar ook een handelsoorlog tussen de VS en Europa lijkt aanstaande.

Amerikaanse beleggers reageerden vannacht niet enthousiast op de start van de handelsoorlog. In New York sloot de belangrijkste aandelenbeurs, de Dow Jones, 1,48 procent lager. De index van de belangrijkste aandelen, de S&P500, eindigde 1,76 procent in de min. Op de beurs in China in Shanghai openden de koersen flink lager.

Bekijk ook deze explainer over importheffingen:

De beelden gaan deze dagen de hele wereld over: die van de Britse premier Starmer en de Franse president Macron als aanvoerders van Europa. Ze reizen naar Washington en ontvangen regeringsleiders om in allerijl een crisisplan te smeden voor de verdediging van Europa.

Op de achterste rij op de groepsfoto staat de leider van Duitsland, het machtigste land in de EU dat na de VS de meeste steun aan Oekraïne levert. Dat Duitsland op het wereldtoneel momenteel naar de achtergrond verdwijnt, ligt aan de ongelukkig getimede Duitse verkiezingen, maar niet alleen daaraan.

De wereld wacht niet op Duitsland, zei CDU-leider Friedrich Merz nog aan de vooravond van de Duitse verkiezingen. Het was bedoeld als aansporing om hem snel de nieuwe bondskanselier te maken, maar nu zijn partij de verkiezingen heeft gewonnen, moet hij eerst nog een regering zien te vormen.

Tot die tijd is het nog altijd Olaf Scholz die Duitsland op het internationale toneel vertegenwoordigt. Toezeggingen die hij kan doen, zijn alleen wat waard als zijn opvolger die ook waar wil maken. Ondertussen probeert het vertrekkende parlement nog snel honderden miljarden euro's voor defensie te bestemmen.

Nog geen toezeggingen

"De Duitse regering is volledig handlungsfähig en blijft dat ook tot de volgende regering is gevonden en beëdigd", verzekert regeringswoordvoerder Steffen Hebestreit in antwoord op vragen van de NOS. Scholz heeft bovendien regelmatig contact met Merz, benadrukt hij.

Daarnaast wijst Hebestreit erop dat de partij van Scholz zeer waarschijnlijk ook deel zal zijn van de nieuwe regering onder Merz. "Ook daar wordt nauw op elkaar afgestemd. Daar is dus geen 'gat', waarin men plotseling maandenlang niet kan handelen."

Maar wat Duitsland in samenwerking met andere landen bereid is om te doen om Oekraïne te beschermen, blijft vooralsnog onduidelijk. Toezeggingen zoals de Britten die momenteel doen, zoals boots on the ground, zijn vanuit Duitsland nog niet te horen. Daarvoor is het nog te vroeg en is er nog te veel onduidelijk, klinkt het van Scholz en ook Merz.

Andere tradities

Waarop is het wachten? "Eerst moet er duidelijkheid komen over de vraag: hoe krijgen we een ontwikkeling richting vrede voor elkaar?", antwoordt Hebestreit. "Dat de gevechten op zijn minst onderbroken worden en het beschieten van Oekraïne met raketten ophoudt." Scholz noch Merz wil Duitse soldaten toezeggen als niet duidelijk is of er rugdekking is vanuit de VS.

Dat onder meer Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk wel al uitspreken wat ze willen leveren, en onder welke voorwaarden, komt volgens Hebestreit door "andere tradities". De inzet van het Duitse leger is na de Tweede Wereldoorlog wettelijk beperkt.

Daar zou in dit geval niet alleen toestemming van de Bondsdag voor nodig zijn. Oekraïne is ook out of area, ligt buiten het NAVO-gebied. Dan is er volgens Hebestreit ook een volkenrechtelijk mandaat nodig. "Dat zijn hoge eisen die we moeten toetsen."

500 miljard

Duidelijk is wel dat Merz flink in het Duitse leger en materiële steun aan Oekraïne wil investeren: in Duitsland wordt inmiddels gesproken over 500 miljard euro voor de komende tien jaar. Hoewel hij in de verkiezingscampagne nog vast wilde houden aan de schuldenrem, de wettelijke afspraak dat Duitsland grofweg niet meer geld leent dan er binnenkomt, lijkt hij nu bereid dat los te laten.

Alleen zit de verkiezingsuitslag hem daarvoor juist in de weg. Voor het loslaten van die schuldenrem of het aanleggen van een pot buiten de begroting is een tweederdemeerderheid in het parlement nodig. En ook al kan hij hier met de SPD en de Groenen wel over praten, zij hebben sinds de verkiezingen samen niet voldoende zetels over.

Het zijn de radicaal-rechtse AfD en de zeer linkse Linke die samen meer dan een derde van de zetels hebben veroverd. En zakendoen met die partijen is om principiële redenen voor de christendemocraten praktisch onmogelijk.

'Kanselierschap geen stageplek'

Dus tekent zich nu een noodgreep af in de dagen dat de 'oude' parlementariërs nog mogen blijven zitten, totdat de nieuwgekozen leden van de Bondsdag worden beëdigd. In die tijd hebben de middenpartijen nog een tweederdemeerderheid. Volgende week lijken zij in een bijzondere zitting nog een gigantische defensielening door het parlement te willen loodsen.

Een andere wens van de christendemocraten gaat voorlopig niet in vervulling. Zij wilden dat Scholz Merz alvast meeneemt naar internationale crisisbijeenkomsten, nog voordat hij officieel tot bondskanselier gekozen is.

Dat dat niet aan de orde is, maakt regeringswoordvoerder Hebestreit duidelijk. "Het kanselierschap is geen stageplek."

Goedemorgen! De koning en koningin reizen vandaag af naar Cyprus voor een staatsbezoek. En president Trump spreekt vanavond laat in Washington het Amerikaanse Congres toe. Hij heeft aangekondigd ook iets te zeggen over de grondstoffendeal met Oekraïne.

Eerst het weer: de dag begint vooral in het westen mistig, soms ook dichte mist. In de middag schijnt de zon en bij een matige westen- tot zuidwestenwind wordt het 10 tot 13 graden.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Amerikaanse president Donald Trump heeft alle militaire hulp aan Oekraïne opgeschort, melden verschillende bronnen in het Witte Huis aan Amerikaanse media. De beslissing komt na Trumps botsing met de Oekraïense president Zelensky vorige week.

Een anonieme functionaris van het Witte Huis zegt in een toelichting aan persbureau Reuters dat "de president duidelijk heeft gemaakt dat hij zich op vrede concentreert".

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Dieuwertje Blok, die zondag overleed, was geliefd bij veel generaties. Kijkers en verslaggever van het Sinterklaasjournaal Jeroen Kramer halen herinneringen aan haar op:

Fijne dag!

Vrouwen onder de dertig jaar met baarmoederhalskanker zijn vaak niet gevaccineerd met het HPV-vaccin. Dat blijkt uit het eerste Nederlandse onderzoek naar vaccinatie onder jonge vrouwen met baarmoederhalskanker. Slechts 15 procent van hen bleek gevaccineerd te zijn, terwijl dat percentage in de algemene groep vrouwen van die leeftijd tenminste 55 procent was.

De resultaten van de studie van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) en het Amsterdam UMC zijn bekendgemaakt omdat het vandaag HPV Awareness Day is. Het onderzoek is een initiatief van gynaecologen van het Amsterdam UMC. "We zagen de afgelopen jaren meerdere jonge vrouwen met baarmoederhalskanker die niet gevaccineerd waren", zegt gynaecoloog-oncoloog Luc van Lonkhuijzen.

"Ik worstel met het besef dat hun ziekte misschien voorkomen had kunnen worden. We willen met deze studie aandacht vragen voor het belang van vaccineren tegen HPV (humaan papillomavirus). Het kan veel ellende voorkomen."

De cijfers zijn opvallend, maar het staat niet vast dat de HPV-prik het verschil maakt, daarvoor zouden ook andere redenen kunnen zijn. Daarvoor zou verder statistisch onderzoek nodig zijn. Voor dit onderzoek is gekeken naar de medische dossiers van 135 vrouwen, geboren tussen 1993 en 2010, die voor hun dertigste baarmoederhalskanker kregen. Van 84 vrouwen was de vaccinatiestatus bekend. Van hen was 85 procent, 71 vrouwen dus, niet gevaccineerd.

'Percentage moet hoger'

Het is niet nieuw dat lang niet iedereen voor een vaccinatie kiest. Zo viel de opkomst bij de campagne voor een gratis HPV-vaccinatie voor jongeren tussen de 19 en 27 bijvoorbeeld tegen. Bij meisjes die zijn geboren tussen 1997 en 2010 ligt de vaccinatiegraad volgens het RIVM tussen de 60 en 70 procent.

"We moeten er alles aan doen om dat percentage hoger te krijgen", zegt hoofdonderzoeker Maaike van der Aa van IKNL. "In recente campagnes konden jongeren alsnog een vaccin krijgen, maar een groot deel blijft ongevaccineerd. Onze studie wijst uit dat het grootste deel van de gevallen van baarmoederhalskanker optreedt in de ongevaccineerde groep."

Uit internationale onderzoeken bleek al dat een HPV-vaccinatie de kans op baarmoederhalskanker aanzienlijk verkleint, met 87 procent. Er blijft dus wel een risico. Daarom luidt het advies om naast de vaccinatie mee te doen aan het bevolkingsonderzoek. Dat kan tegenwoordig ook thuis met een zelftest. Als daaruit blijkt dat iemand een HPV-infectie heeft, is er een uitstrijkje nodig.

Toch nam in 2023 maar de helft van de vrouwen die een uitnodiging kreeg deel aan het bevolkingsonderzoek, meldt Bevolkingsonderzoek Nederland. Vrouwen krijgen vanaf hun 30e verjaardag een uitnodiging.

'Het Emma-effect'

In januari zagen instanties een tijdelijke piek in de belangstelling voor het bevolkingsonderzoek, schreef het AD. Dat gebeurde toen zangeres Emma Heesters de diagnose baarmoederhalskanker kreeg en half januari de oproep deed om een uitstrijkje te laten maken. Het AD sprak zelfs van een 'Emma-effect'.

Gynaecoloog-oncoloog Van Lonkhuijzen benadrukt dat een vroege diagnose leidt tot een minder ingrijpende behandeling. "Los van de betere prognose, betekent het voor een vrouw in de vruchtbare leeftijd heel veel als zij een behandeling kan ondergaan waarbij ze op een later tijdstip nog wel kinderen kan krijgen."

NOS op 3 legde al eens uit wat HPV precies is:

De politie-eenheid Noord-Nederland uit zijn zorgen over de diefstal van kogelwerende vesten en schilden in Drenthe. Gevreesd wordt dat de spullen gebruikt gaan worden door criminelen.

De vesten en schilden werden meegenomen uit politievoertuigen in Assen en het politietrainingscentrum in Zuidlaren. De politie meldt aan Dagblad van het Noorden dat er op meerdere momenten gespecialiseerde beschermingsmiddelen zijn gestolen. Er loopt inmiddels een groot rechercheonderzoek.

"Dit soort spullen zijn extreem gewild onder criminelen, net zoals de diefstal van uniformen. Je kunt je hiermee voordoen als politiemedewerker," zegt woordvoerder Thijs Damstra van de politie-eenheid Noord-Nederland.

Achtergelaten in auto's

De eerste diefstal vond plaats in de nacht van vrijdag 31 januari op zaterdag 1 februari. Onbekenden braken in bij meerdere politieauto's die geparkeerd stonden bij een schadeherstelbedrijf in Assen. Agenten hadden kogelwerende vesten in de voertuigen achtergelaten, die vervolgens allemaal werden gestolen.

"Het had niet mogen gebeuren dat deze spullen in de politieauto zijn blijven liggen", zegt Damstra over de kogelwerende vesten tegen RTV Drenthe. "De afspraak is dat als een politieauto niet op een politieterrein staat, operationele goederen en communicatiemiddelen eruit worden gehaald."

Een week later, in de nacht van vrijdag 7 februari op zaterdag 8 februari, werd opnieuw ingebroken, dit keer in het Politie Opleidings- en Trainingscentrum (POTC) in Zuidlaren. Ook hier werden kogelwerende vesten en zogenoemde ballistische schilden gestolen.

Ballistische schilden zijn bestand tegen de zwaarste kogels, meldt de krant. De schilden en de kogelwerende vesten (met zware keramische platen) worden door de politie ingezet bij confrontaties met vuurwapengevaarlijke verdachten.

Bevrijding gedetineerde

Er loopt een groot rechercheonderzoek naar de diefstallen. In Assen en Zuidlaren is uitgebreid buurtonderzoek verricht, meerdere getuigen zijn gehoord en camerabeelden zijn veiliggesteld. Forensische rechercheurs blijven actief op zoek naar nieuwe camerabeelden die mogelijk tot de daders kunnen leiden.

Vanwege de diefstallen zijn er ook direct veiligheidsmaatregelen getroffen, meldt de politie. Ook is aan politiecollega's gevraagd extra alert te zijn.

Het Dagblad van het Noorden meldt dat de politie vreest dat de spullen worden gebruikt bij een mogelijke bevrijdingsactie van een gedetineerde, maar wil daar verder niet over speculeren. "Het onderzoek wordt gedaan in de volle breedte, maar het is zorgwekkend, gelet op waarvoor je dit kunt gebruiken en in welke kringen dit gewilde producten zijn."

De Amerikaanse president Donald Trump heeft alle militaire hulp aan Oekraïne opgeschort. Dat melden verschillende bronnen in het Witte Huis aan Amerikaanse media. De beslissing komt na Trumps botsing met de Oekraïense president Zelensky vorige week.

Een anonieme functionaris van het Witte Huis zegt tegen persbureau Reuters dat de president duidelijk heeft gemaakt dat hij zich "op vrede concentreert". "We vinden dat onze bondgenoten zich ook voor dat doel moeten inzetten. We pauzeren en herzien onze hulp om er zeker van te zijn dat deze bijdraagt aan een oplossing", zegt de functionaris.

De pauze duurt volgens Amerikaanse media totdat Trump vaststelt dat Oekraïne laat zien zich "te goeder trouw in te zetten" voor onderhandelingen met Rusland.

Persbureau Bloomberg, dat het nieuws als eerste bracht, meldt dat al het Amerikaanse militaire materieel dat zich momenteel niet in Oekraïne bevindt onder de pauze valt, inclusief wapens die onderweg zijn in vliegtuigen en schepen of wachten op transport in Polen.

'Slechtste uitspraak'

De beslissing komt enkele uren nadat Trump aan verslaggevers in het Witte Huis had verteld dat hij het niet had gehad over het opschorten van de militaire hulp aan Oekraïne. Hij zei daarbij wel dat Zelensky "meer waardering zou moeten hebben" voor de steun van Washington.

Op zijn eigen platform Truth Social reageerde Trump al eerder op recente uitspraken van Zelensky. De Oekraïense president had, na afloop van de Oekraïne-top in Londen dit weekend, gezegd te verwachten dat een einde van de oorlog nog ver weg is. Trump noemde dat "de slechtste uitspraak die je had kunnen doen".

De Amerikaanse regering heeft na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne tientallen miljarden dollars aan (militaire) hulp aan Oekraïne toegezegd.

Dankzij de eigen wapenproductie en leveringen uit Europese landen kan Oekraïne de komende tijd het gebrek aan Amerikaanse wapens opvangen, schrijft The New York Times. Volgens een onderzoeker is Oekraïne op het slagveld veel minder afhankelijk van de Verenigde Staten dan een jaar geleden.

Als de pauze langer duurt dan een paar maanden raken de Oekraïense voorraden van geavanceerde Amerikaanse wapensystemen op. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om luchtafweer en grondraketten, schrijft de krant.

President Zelensky zei vorige maand tegen The New York Times dat de Amerikanen voor 30 procent bijdragen aan de verdediging en veiligheid van Oekraïne. Hij noemde die steun cruciaal.

Het Institute for the Study of War schreef afgelopen weekend nog dat het stopzetten van Amerikaanse hulp aan Oekraïne Rusland op het slagveld een voordeel geeft en een Russische overwinning dichterbij brengt. De militaire denktank verwacht dat Rusland de strijd zal opvoeren.

Europa wil aan tafel

De Europese leiders spraken zondag na het topoverleg in Londen met elkaar af dat de militaire hulp aan Oekraïne doorgaat, ook als er een bestand komt met Rusland. Daarnaast blijven de Europese sancties tegen Moskou intact. De Europese leiders vinden ook dat Oekraïne aanwezig moet zijn bij gesprekken over een einde aan de oorlog en dat het land onafhankelijk moet blijven.

De Britse premier Starmer sprak na afloop van een 'coalition of the willing' van landen die Oekraïne willen bijstaan. Met Frankrijk zal het VK de aanzet geven tot een Europees plan, een alternatief voor de gesprekken over een deal tussen de VS en Rusland.

Oekraïense militairen en burgers die Rusland vasthoudt, worden onmenselijk behandeld. Ze worden gemarteld, krijgen geen contact met de buitenwereld en hun detentie wordt niet erkend of bekendgemaakt. Dit zijn oorlogsmisdrijven en misdrijven tegen de menselijkheid, zegt mensenrechtenorganisatie Amnesty International in een vandaag verschenen rapport.

Amnesty wijst erop dat de in het rapport omschreven handelingen indruisen tegen het Verdrag van Genève, waarin de rechten van krijgsgevangenen zijn omschreven. Hierin staat dat zij recht hebben op communicatie, toegang tot medische hulp, en bezoek van internationale organisaties.

In het onderzoek staat beschreven hoe krijgsgevangenen en burgers uit Oekraïne door de Russen gevangen worden gehouden en opzettelijk worden afgesloten van de buitenwereld. Dat gebeurt vaak jarenlang, melden de onderzoekers. Omdat niet bekend wordt gemaakt waar ze worden vastgehouden, worden de gevangenen gemarteld, mishandeld en soms zelfs gedood.

Volgens Agnès Callamard, de secretaris-generaal van Amnesty International, gaat Rusland hierin systematisch te werk. Door de gevangenen elke toegang te ontzeggen tot de buitenwereld, zoals tot juridisch adviseurs en familieleden, is dat "een opzettelijk beleid dat gericht is op ontmenselijking", zegt Callamard, waarmee mensen het zwijgen wordt opgelegd.

De mensenrechtenorganisatie zegt dat wordt aangenomen dat duizenden Oekraïners, zowel militairen als burgers, gevangen worden gehouden in Rusland en bezette gebieden in Oekraïne. De meerderheid van de Oekraïense krijgsgevangenen wordt zonder contact met de buitenwereld vastgehouden. Hun familie krijgt geen of nauwelijks informatie over hoe het met ze gaat of waar ze zijn.

De Oekraïense autoriteiten beschouwen tienduizenden landgenoten als "vermist onder speciale omstandigheden". Dat zijn mensen waarvan gedacht wordt dat ze gevangen zitten of om het leven zijn gekomen.

Rusland heeft volgens Amnesty in sommige gevallen bevestigd dat het bepaalde krijgsgevangenen vasthoudt en dit zoals internationaal recht vereist, gemeld bij het Internationale Rode Kruis. Maar Amnesty meldt dat dit bij honderden of duizenden andere krijgsgevangenen niet gedaan is.

Willekeurige arrestatie, marteling en "gedwongen verdwijning" wordt door Rusland gebruikt om de burgerbevolking te intimideren, meldt Amnesty. Met gedwongen verdwijning wordt bedoeld dat er redelijke gronden zijn om aan te nemen dat iemand is aangehouden door de autoriteiten, maar dat dit niet wordt erkend of dat het lot van een gevangene of diens verblijfplaats wordt geheimgehouden.

Gerechtigheid

De organisatie vraagt om de status van alle krijgsgevangenen aan de autoriteiten in kwestie bekend te maken, en internationale organisaties toegang tot hen geven. Daarnaast wil Amnesty dat Rusland erop toeziet dat ze medische hulp krijgen en ernstig zieke of gewonde gevangenen moeten naar huis worden gestuurd. Tenslotte moeten burgers die onwettig zijn vastgezet, worden vrijgelaten.

Ook de internationale gemeenschap wordt opgeroepen om Rusland ter verantwoording te roepen en de daders te straffen. "Zonder gerechtigheid, zal het lijden van Oekraïense krijgsgevangenen, burgers en hun families alleen erger worden", zegt Callamard.

Bij een brand in ZooParc Overloon zijn vanavond zes doodshoofdapen om het leven gekomen.

Het vuur brak rond 21.00 uur uit in het apenverblijf van de Brabantse dierentuin. De brandweer kwam ter plaatse met meerdere blusvoertuigen, zegt een woordvoerder van Veiligheidsregio Brabant-Noord. Het vuur was binnen een uur geblust.

De zes apen waren niet meer te redden, meldt een woordvoerder van de dierentuin. De verzorgers zijn aangeslagen en verdrietig, schrijft Omroep Brabant. De oorzaak van de brand is nog niet bekend.

Doodshoofdaap

Doodshoofdaapjes komen uit de familie van kapucijnapen. Ze hebben hun naam te danken aan de vorm van hun gezicht: het lijkt een beetje op een schedel. De apen hebben een lange, gele staart die ze gebruiken om hun evenwicht te bewaren. In Zuid-Amerika zijn de aapjes te vinden in tropische regenwouden en mangrovebossen.

Meestal leven de apen samen in groepen van 20 tot 100 dieren. Ze kunnen 30 jaar worden.

Rebellen in het oosten van de Democratische Republiek Congo hebben de afgelopen week zeker 130 zieke en gewonde mannen ontvoerd uit ziekenhuizen in de stad Goma. Volgens de Verenigde Naties gaat het om soldaten van het Congolese leger en leden van aan de regering gelieerde milities.

Rebellengroep M23, die wordt gesteund door buurland Rwanda, viel vrijdag twee ziekenhuizen binnen. Een woordvoerder van de VN noemt het "zeer verontrustend" dat patiënten zijn meegenomen en worden vastgehouden op onbekende locaties.

De mannen zijn ontvoerd, omdat ze bij het Congolese leger of pro-regeringsmilitie Wazalendo zouden horen. De VN spreekt van "gecoördineerde acties" van M23. Het is onduidelijk hoe het nu met de ontvoerden gaat.

Rebellen rukken op

Sinds eind december is het conflict in het oosten van Congo opgelaaid. Eind januari kreeg M23 Goma in handen, de grootste stad in dat deel van het land. Buurland Rwanda steunt de rebellen met wapens en geld. Ook stelt de VN dat er vorig jaar duizenden Rwandese militairen in Congo waren gelegerd.

Bij de recente gevechten zijn zeker 7000 doden gevallen en bijna een half miljoen mensen zijn dakloos geraakt. Ondanks internationale sancties en vredesbesprekingen blijven de rebellen oprukken. Onlangs is ook de stad Bukavu ingenomen.

Volgens persbureau Reuters is de opmars van M23 nog niet gestuit en wordt er steeds meer gebied veroverd. Daarbij krijgen ze ook meer en meer toegang tot gebieden met kostbare grondstoffen.

Het Italiaanse modebedrijf Prada wil concurrent Versace overnemen, meldt het Amerikaanse persbureau Bloomberg op basis van betrokkenen. Prada zou de deal later deze maand rond willen hebben. Het bedrijf zou bereid zijn 1,5 miljard euro neer te tellen voor modemerk Versace.

Op dit moment is Versace eigendom van de Amerikaanse modegroep Capri Holdings, die ook eigenaar is van de merken Michael Kors en Jimmy Choo. De modegroep heeft echter last van tegenvallende resultaten. Die worden met name veroorzaakt door Chinese consumenten die de hand op de knip houden. Prada vaart een stuk beter, mede dankzij het succes van dochtermerk Miu Miu.

In januari waren er al geruchten over gesprekken tussen beide modebedrijven. De directies hebben tot op heden niet bevestigd dat er onderhandeld wordt. Ook afgelopen week zweeg Prada-eigenaar Miuccia Prada nog over een aanstaande deal. Op de modeweek in Milaan zei de ontwerpster alleen dat de mogelijkheid om Versace te kopen veel bedrijven aanspreekt.

Vrouwelijk leiderschap

Het is niet verbazingwekkend dat Prada op overnamepad is, zegt hoofdredacteur van modetijdschrift Harper's Bazaar Miluska van 't Lam. "Met zo'n overname kunnen ze hun marktpositie bestendigen tegenover andere luxeconglomeraten. Prada is op het moment ook toonaangevend in de mode; commercieel en voor de modepers. Wat zij op de markt brengen wordt overal gevolgd."

Als de koop doorgaat, komt Versace na zeven jaar weer in Italiaanse handen en is er sprake van een kleine aardverschuiving in de Italiaanse modewereld. Het is zeldzaam dat een iconisch merk als Versace te koop is en het is nóg zeldzamer dat de ene modefamilie de andere inlijft.

Prada begon in 1913 als lederwarenbedrijf van de broers Prada. Miuccia Prada is de kleindochter van een van de broers en kreeg het bedrijf in 1978 in handen.

Versace werd eind jaren zeventig opgericht door modeontwerper Gianni Versace. Nadat hij in 1997 werd doodgeschoten voor zijn huis in Miami, nam zijn zus Donatella Versace de leiding over het bedrijf. Zij is ook onder Capri nog altijd creatief directeur van het merk.

"De families zijn nog zo betrokken. En beide modehuizen zijn een uitstekend voorbeeld van vrouwelijk leiderschap in de mode. Als deze vrouwen hun bedrijven aan elkaar verbinden, wordt historie geschreven", zegt Van 't Lam.

Verschillende bloedgroepen

Prada en Versace hebben heel verschillende collecties voor een verschillend publiek. Prada is relatief minimalistisch, Versace kenmerkt zich door Italiaanse opulentie; overdadige rijkdom en luxe. Het baart financieel analisten zorgen: hoe functioneren die merken straks naast elkaar?

Toch hoeven de verschillen een gezamenlijke toekomst niet in de weg te staan, meent Van 't Lam. "Een creatief directeur moet het DNA van een afzonderlijk modehuis goed bewaken. Als dat gebeurt, kunnen merken met verschillende bloedgroepen prima onder één paraplu."

Een overname van Versace door Prada zou in ieder geval in Italië op applaus kunnen rekenen. Toen het de Amerikanen in 2018 lukte om het merk te kopen van de familie Versace en een investeringsmaatschappij, werd dat nieuws niet goed ontvangen.

Toenmalig vicepremier Matteo Salvini zei dat hij er schoon genoeg van had dat meer en meer Italiaanse merken gekocht werden door internationale bedrijven. Donatella Versace liet destijds weten dat geen enkel Italiaans bedrijf serieuze interesse had getoond in de overname van het modehuis. "Het is niet alsof wij degene zijn die weigeren om lid te zijn van een Italiaanse groep", aldus Versace.

Mislukte deal

Vorig jaar probeerde Tapestry, een ander groot Amerikaans modeconcern, om Capri in zijn geheel te kopen. De Amerikaanse mededingingsautoriteit stak een stokje voor die overname. Capri besloot vervolgens om zijn afzonderlijke merken in de etalage te zetten.

Beleggers lijken de koop van Versace door Prada te zien zitten: de aandelen van zowel Capri als Prada profiteerden vandaag op de beurzen van het nieuws.

De Polderbaan op Schiphol wordt de komende weken op zonnige dagen niet gebruikt tussen 10.00 uur en 12.00 uur, omdat piloten last hebben van de schittering van zonnepanelen. Sinds de aanleg van een zonnepark in de buurt van de luchthaven komen meldingen binnen over beperkt zicht.

Het zogeheten Integral Safety Management System (ISMS) - met daarin KLM, Luchtverkeersleiding Nederland, EasyJet en Schiphol - heeft tot de maatregel besloten "om de veiligheid van het vliegverkeer te waarborgen".

Licht absorberen

Vanaf morgen tot in ieder geval 23 maart gaat de Polderbaan dus een paar uur per dag dicht als de zon schijnt. Ondertussen werken de gemeente Haarlemmermeer en de eigenaar van het zonnepark aan een structurele oplossing.

Volgens de luchtvaartsector is het belangrijk dat de zonnepanelen speciaal glas krijgen ('deep textured glass'), waardoor het zonlicht wordt geabsorbeerd in plaats van weerkaatst. Nu zijn de panelen nog van een ander type, schrijft regionale omroep NH.

Geluidsoverlast

De komende tijd wordt iedere dag opnieuw een afweging gemaakt over de inzetbaarheid van de landingsbaan.

ISMS wil het sluiten ervan tot een minimum beperken vanwege de geluidsbelasting bij andere banen die erop zal volgen. "Landend verkeer zal door deze maatregel vaker gebruikmaken van de Zwanenburgbaan of Buitenveldertbaan."

Energie Corridor

Het zonnepark, genaamd de Groene Energie Corridor, ligt langs de A9 tussen knooppunt Rottepolderplein en het dorp Zwanenburg en heeft een oppervlakte van zo'n 100 hectare.

De aanleg ervan begon afgelopen zomer en moet in de loop van dit jaar afgerond zijn. De verwachting is dat het park dan jaarlijks zo'n 123 gigawattuur (GWh) aan energie produceert, gelijk aan het verbruik van ongeveer 40.000 huishoudens.

De man die vanmiddag op een groep mensen inreed in de Duitse stad Mannheim, deed dat vermoedelijk met opzet. Dat zeiden de Duitse politie en justitie in Mannheim vanavond op een persconferentie. Er zijn aanwijzingen dat de verdachte psychische problemen had.

Bij het incident kwamen een 54-jarige man en een 83-jarige vrouw om het leven. Zeker vijf mensen raakten zwaargewond. Er is een onderzoek gestart naar moord en poging tot moord.

Deelstaatminister Thomas Strobl zei eerder al dat er geen bewijs was voor een religieus of extremistisch motief.

Strafblad

De verdachte (40) heeft zichzelf voor zijn arrestatie in zijn mond geschoten met een losse flodder, een patroon met kruit maar zonder kogel. Dat meldt een woordvoerder van de deelstaatpolitie. Zijn toestand is stabiel, maar hij kan nog niet worden verhoord.

Hij zou in het verleden in behandeling zijn geweest voor psychische problemen, maar de openbaar aanklager kan nog niets concreets over die problematiek zeggen.

De verdachte heeft een strafblad, zegt de aanklager. Hij is veroordeeld voor mishandeling, waarvoor hij een korte gevangenisstraf kreeg. Ook zou hij zijn veroordeeld voor rijden onder invloed en haatzaaierij. De laatste veroordeling zou gaan om een reactie uit "extreemrechtse politiek gemotiveerde hoek" die hij plaatste onder een foto op Facebook, schrijft het Duitse blad Der Spiegel. Na 2018 is de verdachte niet meer veroordeeld.

Beelden van de auto en hulpdiensten:

"Deze afschuwelijke, onmenselijke aanval op vreedzame mensen schokt ons allemaal diep", zegt burgemeester Christian Specht. Hij spreekt van "een zwarte dag voor de stad Mannheim".

Sinds donderdag werd er carnaval gevierd in Mannheim. Er waren vanwege de festiviteiten veel mensen in het centrum. De voor morgen geplande optochten zijn afgelast.

De burgemeester zegt dat vlaggen halfstok zullen hangen bij het gemeentehuis. Morgen zal er om 17.30 uur een gebedsdienst plaatsvinden in de Duitse stad voor de slachtoffers.

De paus heeft vandaag twee keer acute ademhalingsproblemen gehad. Dat meldt het Vaticaan in een bulletin over de gezondheid van de 88-jarige leider van de Rooms-Katholieke Kerk. Paus Franciscus kreeg beide keren extra zuurstof. Dat gebeurde op "een niet-invasieve manier", wat betekent dat hij de zuurstof met een masker of mondstuk kreeg toegediend.

Het is een nieuwe terugslag in de gezondheid van de paus, die sinds 14 februari wordt verpleegd in het Gemelli-ziekenhuis in Rome. Hij werd toen opgenomen met een luchtweginfectie, maar daarna traden er complicaties op. Uit een CT-scan bleek twee weken geleden dat hij een dubbele longontsteking had.

Bronchoscopie

De ademhalingsproblemen van vandaag werden veroorzaakt door een opeenhoping van slijm uit de bronchiën, die de verbinding vormen tussen de luchtpijp en de longen. Daarop is er tot twee keer toe een bronchoscopie uitgevoerd, waarmee met een slangetje in de luchtwegen wordt gekeken en ook slijm kan worden weggezogen.

Afgelopen vrijdag had de paus ook al ademhalingsproblemen. In het weekend trad er verbetering op en vanochtend meldde het Vaticaan dat de paus na een goede nachtrust geen beademing meer nodig had. De toestand van de paus wordt door het Vaticaan in het Engelstalige bulletin omschreven als guarded. Dat is niet acuut levensbedreigend, maar wel zeer zorgelijk.

Franciscus kampt al langer met een broze gezondheid, maar sinds hij in 2013 tot paus werd gekozen lag hij niet eerder zo lang in het ziekenhuis. Het Vaticaan komt twee keer per dag met een update over zijn gezondheid.

In Barcelona zijn bij een botsing tussen twee bussen met toeristen zeker 51 mensen gewond geraakt. Vier van hen zijn in kritieke toestand naar het ziekenhuis gebracht. Onder de zwaargewonden is een minderjarige.

In een van de bussen zaten passagiers van een cruise. Die bus was net gestopt bij een halte waar toeristen konden in- en uitstappen. Door een nog onbekende oorzaak botste een andere bus, met daarin voornamelijk Italiaanse studenten, op de eerste bus.

De aanrijding gebeurde op de Avenida Diagonal, op iets meer dan een kilometer afstand van toeristische trekpleisters als de Sagrada Familia en de Plaça de Catalunya. Van de vier ernstig gewonden zat er op het moment van het ongeluk één in een bus, twee stapten net in en de vierde persoon werd door de voorste bus aangereden en kwam onder een omvallende lantaarnpaal terecht.

Geen drank en drugs in het spel

Volgens de krant El País waren de Italiaanse studenten op de weg terug naar badplaats Lloret de Mar, na een dag in Barcelona te hebben doorgebracht. De andere bus vervoerde toeristen die vanochtend met cruiseschip Costa Toscana waren aangemeerd in de haven van Barcelona. Een van hen, een man uit Duitsland, omschrijft dat er "iets gebeurde, waarna er chaos uitbrak".

Hoe het ongeluk kon gebeuren, wordt nog onderzocht. De chauffeurs van beide bussen testten allebei negatief op drank- en drugsgebruik.

Een paar Duitse toeristen vertellen wat er gebeurde:

De Oscarwinnende documentaire No other land, over de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever, kan rekenen op lof en kritiek. In de documentaire wordt de Palestijnse activist Basel Adra gevolgd door de Israëlische journalist Yuval Abraham.

Een terechte winnaar, zegt de Nederlands-Palestijnse filmmaker Hany Abu-Assad, die in het verleden twee keer werd genomineerd voor de belangrijkste filmprijs ter wereld.

"Een heel goede film die inzicht geeft in een situatie die niet iedereen kent. En dat op een eerlijke manier", aldus Abu-Assad, die lid is van de Academy Awards en zelf ook stemde op No other land. "De camera loopt zonder veel bemoeienis en laat de kijker zelf een mening vormen", zegt hij.

De filmmaker noemt de Oscar een enorme steun voor de Palestijnen. "In mijn ogen is kunst maken het allerhoogste verzet. Tegen je vijand zeggen: wat je ook doet, ik ben in staat om mij op de beschaafste manier te verzetten. Het is absoluut winst dat je erkenning krijgt van de wereld dat je kunst maakt als volk."

Het is voor het eerst dat een Palestijn de belangrijkste filmprijs wint. Aan Abu-Assad ging de Oscar zoals gezegd tweemaal voorbij. Hij was naar eigen zeggen blij dat hij niet won. "Ik kreeg bijna 10.000 haatmails." Ook werd hij enige tijd beveiligd.

Kritiek

Vanuit Israël klinkt juist kritiek op de documentaire. Op sociale media noemde de Israëlische minister van Cultuur het een trieste dag voor de filmwereld. Minister Zohar zegt dat de makers het imago van Israël willen schaden.

De prijs toont volgens Zohar aan dat wetgeving noodzakelijk is om te voorkomen dat de staat producties financiert die kritisch zijn op Israël. "Vrijheid van meningsuiting is een belangrijk goed, maar van het belasteren van Israël een instrument maken om internationaal vooruit te komen is geen kunst."

In de ruim anderhalf uur durende documentaire wordt de Palestijnse activist en journalist Adra gevolgd, die in Masafer Yatta op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever woont. In de jaren tachtig wees het Israëlische leger een deel van het gebied aan als militair oefenterrein.

De documentaire toont hoe het Israëlische leger jarenlang dorpen verwoest en bewoners verdrijft. Adra besloot als kind de verwoestingen te filmen en kwam op latere leeftijd in contact met de Israëlische journalist Yuval Abraham. Samen besloten ze een documentaire te maken.

In hun dankwoord riepen de twee filmmakers vannacht op tot vrede in het Midden-Oosten. "Mijn volk kan pas echt veilig zijn als Basels volk vrij en veilig is. Het kan echt anders", zei Abraham. "Twee maanden geleden ben ik vader geworden en ik hoop dat mijn dochter nooit zoals ik zal vrezen voor geweld, verwoesting en verdrijving", zei Adra.

"Het was ontroerend om te zien dat een Palestijn en een Israëliër het woord deelden", zegt Abu-Assad. "Twee verschillende volken die één boodschap hebben. Je wil als Palestijn dat de staat van iedereen wordt en niet uitsluitend voor Joden. Israël probeert ons ervan te overtuigen dat dat niet mogelijk is, maar zo'n film laat zien dat het wel mogelijk is."

In een emotionele toespraak pleiten de winnaars voor andere manier van samenleven tussen Palestijnen en Israëliërs:

Dat de documentaire indruk maakt, blijkt wel uit de lange lijst met prijzen die de filmmakers met No other land in de wacht sleepten. De documentaire ging begin vorig jaar in première op het filmfestival in Berlijn en won daar meteen twee prijzen. Daarna volgden tal van andere prijzen.

Toch is er voor de filmmakers weinig reden tot vreugde. De afgelopen weken nam het geweld op de Westelijke Jordaanoever flink toe. Na het ingaan van het staakt-het-vuren in januari in de Gazastrook begon het Israëlische leger een grootschalige aanval op de Westoever. Voor het eerst in ruim twintig jaar werden daarbij tanks ingezet.