NOS Nieuws - Algemeen

De Nederlandse regisseur Victoria Warmerdam heeft met Ik ben geen robot een Oscar gewonnen voor Beste Korte Film. De andere Nederlandse genomineerde dit jaar, Nina Gantz, greep naast een prijs. De romantische komedie met een rauw randje Anora verzilverde in Los Angeles vijf van zijn zes nominaties en won daarmee de meeste prijzen van de avond.

Op het podium bedankte Warmerdam hoofdrolspeelster Ellen Parren en de rest van haar cast en crew. "Jullie hart en ziel zit in elk frame van deze film. Deze prijs is ook voor jullie." Voor haar partner en producent Trent had ze ook lieve woorden: "Wij nuchtere Nederlanders zeggen dit te weinig, maar ik hou van je".

Parrens mannelijke tegenspeler Henry van Loon noemt de overwinning een holy-shit-what-the-fuck-moment. "Ongelooflijk. Dit is iets dat je nooit meemaakt", zegt hij tegen persbureau ANP.

Bekijk hier het moment waarop de Nederlanders de Oscar in ontvangst mochten nemen:

Ik ben geen robot gaat over een vrouw die aan haar identiteit begint te twijfelen als ze niet door een captcha-test op haar computer komt. Met absurdisme en zwarte humor stipt de film in ruim 20 minuten identiteit, feminisme en zorgen over AI aan.

Het is voor het eerst dat een Nederlander deze categorie binnenhaalt. Slechts drie keer eerder werd een Nederlandse korte film genomineerd, allemaal in de jaren 60.

Naast Ik ben geen robot was ook Wander to wonder van de Nederlandse Nina Gantz genomineerd, over de ontrafelende levens van drie minimensjes. Deze stopmotionfilm legde het af tegen In the shadow of the Cypress uit Iran.

Bekijk hier de Oscarwinnaar:

Anora ging uiteindelijk met de meeste prijzen naar huis, onder meer voor Beste Film, Regie en Actrice. De film gaat over de vertwijfelde zoektocht naar liefde van een sekswerker die wordt tegengewerkt door een Russische oligarch. "Amerikanen zien blijkbaar graag hoe iemand zich verzet tegen een machtige Rus", grapte presentator Conan O'Brien in een overduidelijke sneer naar president Trump.

Winnares Mikey Madison (Beste Actrice) onthield zich van dergelijk commentaar in haar dankwoord. Ze keek terug op het pad dat haar hier gebracht had. "Dit voelt heel surrealistisch", kon ze geëmotioneerd nog net uitbrengen. "Ik ben opgegroeid in Los Angeles maar Hollywood leek altijd zo ver weg."

Net als regisseur Sean Baker dankte ze de sekswerkers die hun verhalen en ervaringen met hen deelden voor de film. "Ik blijf jullie ondersteunen en zal een bondgenoot blijven." De winst van Madison betekende dat oude rot in het vak Demi Moore de eerste Oscarnominatie in haar 40-jarige carrière niet kon verzilveren.

Het lukte Adrien Brody met The brutalist om voor de tweede keer een Oscar te winnen, 22 jaar na zijn eerste voor The pianist. Wederom een drama over de gevolgen van de Holocaust, merkte hij zelf op. "Opnieuw verbeeldde ik het trauma en de gevolgen van oorlog en onderdrukking, van antisemitisme en racisme", zegt hij over de parallellen tussen beide films. "Als het verleden ons iets kan leren, is dat je haat niet ongehinderd mag laten bestaan."

In totaal werd de film met tien nominaties onderscheiden met drie Oscarbeeldjes, ook voor het camerawerk en de muziek. Wellicht een povere score, maar de dertien kansen voor Emila Pérez leverden slechts twee keer winst op. Daaronder wel de prijs voor Beste Vrouwelijke Bijrol, voor Zoë Saldaña. Ze kwam in tranen het podium op.

"Mijn grootmoeder kwamen in 1961 naar dit land; ik ben het trotse kind van immigrantenouders, met dromen, waardigheid en hard werkende handen", vertelde ze. "Het feit dat ik win voor een rol waarin ik mocht zingen en spreken in het Spaans, zou mijn oma enorm trots hebben gemaakt."

Winnaar voor Beste Mannelijke Bijrol Kieran Culkin keek in zijn dankwoord juist naar de toekomst. Hij herinnerde zijn vrouw dat ze ooit beloofd had met hem voor een vierde kind te gaan als hij een Oscar zou winnen. "Dus liefde van mijn leven, met zo weinig vertrouwen in mij", lachte Culkin bloedserieus, "laten we beginnen aan dat kind".

Grote politieke boodschappen bleven daarmee bij de meeste prijzen uit, al riepen de Palestijnse en Israëlische filmmakers die Beste Documentaire wonnen voor No other land wel op tot vrede in het Midden-Oosten. "We zijn met elkaar vervlochten", zei de Israëlische journalist Yuval Abraham die de Palestijnse activist Basel Adra volgde.

"Mijn volk kan waarlijk veilig zijn als Basels volk vrij en veilig is. Het kan echt anders", beloofde Abraham, die en passant nog uithaalde naar de politiek van president Trump. Ook Adra hoopt op betere tijden. "Twee maanden geleden ben ik vader geworden en ik hoop dat mijn dochter nooit zoals ik zal vrezen voor geweld, verwoesting en verdrijving."

Regisseur Walter Salles put hoop uit de onverzettelijkheid van Eunice Paiva, wier echtgenoot verdween tijdens het militaire regime in Brazilië. Verfilmd als I'm still here won haar verhaal als Beste Internationale Film de eerste Oscar ooit voor Brazilië.

"Dit draag ik op aan een vrouw die een vreselijk verlies heeft geleden onder een autoritair regime, maar weigerde te buigen en zich verzette. Deze prijs is voor haar."

De Australische marine heeft een Litouwse oceaanroeier gered die bezig was met een poging de Stille Oceaan over te steken. De man had in de Koraalzee een noodsignaal uitgezonden omdat hij in een tropische storm was beland.

De storm met de naam Alfred bereikte windsnelheden tot 100 kilometer per uur, wat leidde tot golven van wel zeven meter hoog.

De Litouwer, Aurimas Mockus, had vrijdag alarm geslagen. Hij was bezig om solo de oceaan over te roeien om steun te verwerven voor het door oorlog geteisterde Oekraïne.

De man was in september in de Verenigde Staten begonnen aan zijn overtocht van 12.000 kilometer en had die bijna voltooid.

Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk komen met een voorstel voor een beperkte wapenstilstand tussen Oekraïne en Rusland die een maand moet duren. President Macron heeft dat gezegd tegen de Franse krant Le Figaro, op de terugweg van de top in Londen.

Het zou gaan om een bestand dat alleen geldt voor "de lucht, zee en voor de energie-infrastructuur". Volgens deze informatie zouden de gevechten op land niet worden gestaakt. Het voordeel van zo'n beperkte wapenstilstand is volgens Macron dat die gemakkelijker te controleren is. Hij wees erop dat de lengte van de frontlinie vergelijkbaar is met de afstand tussen Parijs en Boedapest.

Macron voegde eraan toe dat hij en bondgenoten vrede willen "maar niet tegen elke prijs, niet zonder garanties".

Zelensky op de hoogte

Europese leiders kwamen zondag bijeen op uitnodiging van de Britse premier Starmer, om te praten over de veiligheid van Oekraïne en Europa. Starmer en Macron willen een gelegenheidscoalitie van NAVO-landen om Oekraïne te beschermen als het tot een bestand komt.

Macron zei tegen Le Figaro dat er pas in een tweede fase sprake zal zijn van Europese militairen op Oekraïense grondgebied. "In de komende weken zullen er geen Europese troepen op Oekraïens grondgebied zijn."

De BBC vroeg Zelensky naar het plan voor een beperkte wapenstilstand. "Ik ben overal van op de hoogte", was zijn korte antwoord.

De Franse president wil dat Europese landen hun uitgaven voor defensie opvoeren. Hij sprak over een percentage van 3 tot 3,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Ook zou de Europese Commissie innovatiever moeten zijn bij het financieren van defensie-uitgaven.

'Grondstoffendeal nog op tafel'

De ingelaste top in Londen volgde twee dagen na het diplomatieke debacle in Washington, waar een ontmoeting van de Oekraïense president Zelensky met president Trump en vicepresident Vance ontspoorde.

Zelensky zou in de VS eigenlijk een overeenkomst over grondstoffen tekenen, maar daar kwam het niet van. Hij werd openlijk de les gelezen en kreeg te horen dat hij voortijdig kon vertrekken. Vandaag zei de Oekraïense president dat de deal wat hem betreft nog op tafel ligt. "Als we overeenstemming hebben bereikt om de grondstoffendeal te tekenen, zijn we klaar om hem te tekenen", zei hij tegen de BBC.

Zeker 25 undercoveragenten van de Britse politie hebben romantische relaties gehad met vrouwelijke politieke activisten om in hun persoonlijke levens te infiltreren. Geen van de vrouwen wist tijdens de relatie dat hun partner een politiespion was, blijkt uit onderzoek van de Britse krant The Guardian.

In het 'spy cops'-schandaal infiltreerden tussen 1968 en 2010 zo'n 140 undercoveragenten in meer dan duizend groeperingen in het Verenigd Koninkrijk, van milieu- en dierenrechtenbewegingen tot extreemrechtse groepen. Zeker 25 van deze agenten gingen onder een valse identiteit romantische relaties aan met leden van deze groepen. Die identiteiten waren vaak gebaseerd op namen en gegevens van overleden kinderen.

In totaal werden over een periode van ruim veertig jaar meer dan vijftig vrouwen tot een relatie verleid, blijkt uit het onderzoek waarover de Britse zender ITV een serie maakte. Een van hen was milieuactivist Helen Steel, die vooral bekend werd door de 'McLibel'-zaak, het langstlopende smaadproces in de Britse geschiedenis.

In 1989 werden zij en een andere activist aangeklaagd door McDonald's voor smaad, omdat ze folders hadden uitgedeeld waarin de fastfoodketen werd beschuldigd van het misleiden van kinderen en het verkopen van ongezonde voeding. Het proces trok wereldwijd veel aandacht, ook omdat de twee activisten geen juridische bijstand hadden.

Steel had twee jaar een relatie met ene John Dines, die zich voordeed als dierenactivist. In werkelijkheid was Dines een agent van de Special Demonstration Squad, een geheime eenheid binnen de Britse politie die tot 2008 actief was. Steel woonde met hem samen totdat hij in 1992 verdween. Ze ontdekte pas jaren later wie Dines echt was.

De politieman zei later dat hij nooit van Steel had gehouden en dat hij de relatie gebruikte om "nuttige en waardevolle informatie" over de linkse activiste te verzamelen.

Wreed en manipulatief

Een andere vrouw zegt tegen The Guardian dat haar leven "geruïneerd was" toen ze erachter kwam dat de vader van haar zoon een undercoveragent was. Dat ontdekte ze pas toen hun zoon al 20 jaar was. De agent, Bob Lambert, had beweerd dat hij naar het buitenland moest vluchten om aan arrestatie door de politie te ontkomen.

Van nog zeker drie vrouwen is bekend dat zij een kind hebben gekregen van een undercoveragent. Een van deze vrouwen kreeg een zoon van een spion die 19 jaar lang beweerde dat hij een zakenman was. De politie wist al in 2013 dat de man een andere identiteit gebruikte, maar bracht de vrouw pas in 2020 op de hoogte. Het is nog steeds niet duidelijk waarom de politie daar zo lang mee wachtte.

Bankrekeningen

In 2015 opende Theresa May, de toenmalige Britse minister van Binnenlandse Zaken, een onderzoek naar de misstanden van de Special Demonstration Squad. Daaruit bleek dat de spionnen onrechtmatig te werk gingen en 'opvallend veel informatie' verzamelden over de persoonlijke levens van de activisten, van vakantieplannen, seksuele voorkeur tot gegevens van bankrekeningen.

De rechter die het onderzoek uitvoerde concludeerde ook dat de undercoveragenten 'opmerkelijk' veel informatie verzamelden over activisten die geen bedreiging voor de samenleving vormden.

De eerste groeperingen die eind jaren '60 en in de jaren '70 werden geïnfiltreerd waren links. Ze waren marxistisch of verzetten zich tegen de oorlog in Vietnam en de apartheid in Zuid-Afrika. Later werden meer linkse actiegroepen én extreemrechtse groeperingen het doelwit van spionage.

Een belangrijk deel van het onderzoek richtte zich op de vraag hoe het kon dat vrouwen tot relaties werden verleid. In 2024 bood de politie excuses aan en gaf toe dat de "bedrieglijke, manipulatieve" relaties het resultaat waren van "een bredere cultuur van seksisme en vrouwenhaat" binnen de politie.

Elke toegangsweg naar het vluchtelingenkamp van Tulkarem is door het Israëlische leger verwoest. Asfalt is kapotgetrokken inclusief waterleidingen en riolering. En alles wat er op straat stond zoals auto's, is door bulldozers opzijgeduwd. Een soort modderige akkers lijken de wegen nu. En iedereen weet, waar de verwoesting begint is ook waar de grens loopt. Vanaf dat punt is het nu militair terrein met Israëlische scherpschutters die niemand toelaten. Ook voor journalisten is de toegang verboden.

Israël zegt er Palestijnse gewapende groepen de kop in te willen drukken. Die verzetten zich tegen de Israëlische bezetting. Leden ervan geloven niet dat diplomatie er na al die jaren alsnog voor zal zorgen dat er een einde aan de bezetting komt. En dus gaan ze zelf de strijd aan met het Israëlische leger door aanvallen te plegen, met wapensteun van Iran.

Israël zegt dat het "broeinesten van terrorisme" zijn en doet geregeld invallen, bijvoorbeeld om militanten op te pakken. Daarbij vallen regelmatig doden en gewonden. Maar invallen van deze omvang hebben Palestijnen op de Westoever in geen 20 jaar meegemaakt. Niet alleen leden van de militante groeperingen worden nu aangepakt, maar alle inwoners van de kampen zijn door het leger verjaagd.

Alaa Shafni staat zo'n 100 meter van een van de ingangen naar het vluchtelingenkamp en ze wijst: " Daarbinnen is mijn huis, je kan het vanaf hier net niet zien. Niemand mag het kamp meer in." Ook zij werd samen met haar gezin gedwongen te vertrekken. "We hebben vaker invallen meegemaakt, maar die duurden dan een paar dagen. Dit is al weken gaande." Een deel van het gezin slaapt nu in de winkel die ze heeft net buiten het vluchtelingenkamp. Ze verkoopt er kinderkleding en huishoudelijke spullen, maar achterin de winkel staan nu ook bedden. "Toen het leger ons wegstuurde wisten we niet waar we naartoe moesten dus kwamen we hier."

Deur open laten

Nu staat ze dagelijks voor de deur van haar winkel te staren naar de ingang van het kamp. Haar huis is dichtbij, maar tegelijkertijd ver weg. "Ik kreeg onlangs van het leger toestemming om twee uurtjes mijn huis in te gaan om wat spullen voor de kinderen te halen, je gelooft niet wat je daar ziet. De schade is enorm. Wegen zijn verwoest, huizen zijn vernield."

Ze mochten van het leger de deuren van het huis niet op slot doen zegt ze, militairen moesten er naar binnen kunnen. "Het hele huis hadden ze overhoop gehaald en van alles vernield. Kasten maar ook de wasmachine en koelkast waren vernield. Er is geen stroom meer dus al het eten in de vriezer en koelkast lag te rotten", zegt Shafni.

Dezelfde verhalen komen uit de andere vluchtelingenkampen waar het Israëlische leger binnen is gevallen. In totaal zijn 40.000 Palestijnen ontheemd door het offensief. Ze werden gedwongen te vertrekken door het Israëlische leger en verblijven nu overal en nergens. Sommigen kunnen iets huren of logeren bij familie, maar honderden gezinnen kunnen nergens naartoe en worden tijdelijk opgevangen in scholen en buurtcentra.

Um Ahmad verblijft met haar dochter en kleinkinderen ook in een buurtcentrum in de stad Tulkarem, samen met 80 andere gezinnen. De mannen allemaal samen in een zaal, de vrouwen en kinderen verdeeld over kleinere ruimtes. Het gezin slaapt met zes personen in een soort klein magazijn, het is donker en er zit schimmel op de muur. "De militairen schoten op ons en toen zijn we gevlucht. We konden nergens naartoe dus zijn we hier maar heen gekomen", zegt um Ahmad.

Ramadan

De afgelopen weken hoopte men dat ze voor de start van de ramadan weer terug naar hun huis zouden mogen. Shafni: "Het is voor ons een belangrijke maand en we hadden zo gehoopt dat we die periode in onze eigen huizen mochten doorbrengen." Maar voordat de ramadan begon maakte de Israëlische minister van Defensie Katz duidelijk dat dat niet zou gebeuren. Sterker nog, hij kondigde aan dat hij het leger de opdracht had gegeven zich voor te bereiden op een lang verblijf in het kamp. Zeker de rest van het jaar wil hij de kampen bezet houden en de bewoners dus niet terug laten keren.

Palestijnen zijn bang dat Israël op deze manier zijn macht op de Westoever permanent wil vergroten. Premier Netanyahu staat onder druk van ultrarechtse coalitiepartners. Die zien de Westelijke Jordaanoever het liefst geannexeerd. Toch blijft um Ahmad hoop houden dat ze ooit weer terug mag keren naar het vluchtelingenkamp: "Het is ons thuis, is er iets fijners dan je eigen huis?"

De bulldozer is van cruciaal belang in Israëls militaire werkwijze op de bezette Westelijke Jordaanoever en tijdens de oorlog in Gaza. Ze ruimen explosieven, maar vegen ook huizen, gebouwen, wegen en landbouwgrond van de kaart:

Terwijl er op veel plekken in het land volop carnaval wordt gevierd, gebeurde dat gisteren in Amsterdam voor het laatst. Carnavalsvereniging d'Osseknarren uit Osdorp was al de enige overgebleven vereniging in Amsterdam, maar houdt na 53 jaar ook op met bestaan.

De vereniging met 135 leden kwam gisteren nog één keer bij elkaar om met een lach en een traan carnaval te vieren.

Hoewel carnaval vooral feestvieren is, had het gisteravond bij de leden van de vereniging een dubbele lading. "Dit is een avond met een rouwrandje", zei Peter van Velzen, de president van de vereniging, tegen AT5. "Een lach en een traan. Wij staan voor eenheid en blijheid en dat proberen we vanavond nog wel uit te dragen met zijn allen."

De vereniging stopt vanwege geldgebrek. Het doet Van Velzen veel dat er vanwege financiële tekorten geen andere keuze gemaakt kon worden.

Ook voor Wim Kuiper, erelid van de vereniging, was het een emotionele avond. Hij stond aan de wieg van d'Osseknarren, die in 1971 werd opgericht. "Ik ben al vanaf 1972 lid, en al die jaren heb ik opgebouwd en weer afgebroken", vertelt hij. "Ik ga het missen."

'Past niet in Amsterdam'

Voor menig Amsterdammer zal een verrassing zijn dat er in de stad carnaval gevierd wordt. Josje Stroethoff, penningmeester van de vereniging, is dan ook stellig als gevraagd wordt of carnaval in de stad thuishoort. "Nee, totaal niet. Het past niet in Amsterdam, maar we doen het wel. En we maken er een superfeest van."

Het is nog onbekend wat de 135 leden gaan doen nu de vereniging ermee stopt. "Ik durf er eigenlijk niet aan te denken, maar we komen wel in een soort zwart gat terecht", aldus president Van Velzen.

Er komt een 'coalition of the willing', met daarin in ieder geval het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk, om een Europees vredesplan voor Oekraïne te maken. Dat plan zal worden voorgelegd aan de Verenigde Staten. Daarmee komt er een Europees alternatief voor de gesprekken over een 'vredesdeal' voor Oekraïne tussen Rusland en de VS.

"Europa moet het zware werk doen", zei de Britse premier Starmer na afloop van een ingelaste top in Londen over de veiligheid van Oekraïne en Europa. Hij benadrukte dat steun van de VS onmisbaar blijft.

In zijn persconferentie zei Britse premier Starmer dat "meerdere landen" bij de coalitie willen om Oekraïne te beschermen. Starmer wilde echter geen namen noemen. Hij gaf aan dat de "bereidwillige landen" het zelf bekend moeten maken.

De coalitie zal direct intensief aan het werk gaan, zei Starmer:

Premier Schoof, die ook bij de top in Londen was, zei dat militaire planners uit het VK en Frankrijk samen zullen komen om plannen te maken en dat Nederland zich daar op korte termijn ook bij zal aansluiten. Schoof zei erbij dat hij namens Nederland geen concrete toezeggingen heeft gedaan.

Ook Canada heeft nog niets toegezegd. Premier Trudeau werd ernaar gevraagd door journalisten in Londen en antwoordde dat "alle opties op tafel liggen". Volgens de Canadese premier is het nog te vroeg voor een keiharde toezegging voor "een vrede die er nog niet is".

'Vrede helpen verdedigen'

De leiders van Europese NAVO-landen en de Canadese premier Trudeau hebben in Londen wel afgesproken dat ze Oekraïne militair blijven steunen, ook als er een bestand met Rusland komt. Ook blijven de sancties tegen Moskou intact. Voor de leiders staat vast dat blijvende vrede in Oekraïne gebaseerd moet zijn op de soevereiniteit en veiligheid van het land en dat Oekraïne aanwezig moet zijn bij gesprekken over een einde aan de oorlog.

Als er een bestand of vredesakkoord komt, zullen in elk geval het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk dat helpen verdedigen. Starmer zei eerder al dat het VK bereid is troepen naar Oekraïne te sturen, maar alleen als de VS veiligheidsgaranties biedt.

Hij kondigde ook nieuwe Britse steun aan: Oekraïne kan bijna 2 miljard euro aan Britse exportfinanciering gebruiken om meer dan 5000 luchtverdedigingsraketten te kopen. Die raketten zullen in Belfast worden gemaakt.

De EU-lidstaten moeten dringend meer geld investeren in defensie, zei voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen na de bijeenkomst. Ze herhaalde dat er meer financiële ruimte zal komen om Europa te herbewapenen. "We moeten de VS laten weten dat we klaar zijn om de democratie te beschermen." De Europese Commissie zal op 6 maart een plan presenteren aan de Europese Raad van regeringsleiders.

NAVO-secretaris-generaal Rutte sprak van een goede ontmoeting. Iedereen is volgens hem doordrongen van de noodzaak Oekraïne te helpen en daarvoor ook de financiële middelen beschikbaar te stellen. De landen gaan hun defensie-uitgaven verhogen, zei Rutte.

Hij blijft uitgaan van goede samenwerking met president Trump, die hij deze week nog over de telefoon sprak. Hij zei dat Trump nog volledig gecommitteerd aan de NAVO is.

Dertien NAVO-landen waren zonder de VS met spoed bijeengekomen in Londen, samen met de Oekraïense president Zelensky, secretaris-generaal Rutte en voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie. De bijeenkomst was extra urgent vanwege de ongekend harde confrontatie van president Zelensky met president Trump en vicepresident JD Vance. Voor het oog van camera's in het Witte Huis werd de Oekraïense president aangevallen en werd hem gebrek aan dankbaarheid verweten.

Vandaag lieten prominente Republikeinen doorschemeren dat Zelensky wat de VS betreft mogelijk moet opstappen om een deal mogelijk te maken met Rusland. Eerder had Trump op sociale media de Oekraïense leider een dictator genoemd. Onder Trump heeft Washington toenadering gezocht tot Moskou, ten koste van Kyiv en Brussel.

"Ik heb er nooit, nooit echt over nagedacht dat de Oscars überhaupt een optie zouden zijn", lacht Nina Gantz, regisseur van Wander to wonder, die vannacht in Los Angeles meedingt naar de prijs voor Korte Animatie. "Mijn filmpje is niet heel doorsnee, het is best een wild ride. Ik heb nooit bedacht dat het voor het Amerikaanse publiek zou werken."

In haar animatie proberen drie minimensjes te overleven na de dood van de presentator van het kinderprogramma dat ze samen maakten. In dik 11 minuten zet Gantz de ontregeling neer die de poppetjes voelen, van stoïcijns doorwerken tot totaal losgeslagen.

"Voor mij komt de leukste humor uit de treurigheid", zegt ze voorafgaand aan de ceremonie tegen NOS-podcast De Dag. "Omdat er best vaak zware onderwerpen in mijn films zitten, vind ik het het allerbeste om dat op een lichte manier te benaderen. Het moet een soort contrast hebben."

Inspiratie voor de bizarre ontrafeling van een geliefd kinderprogramma haalde Gantz uit het misbruikschandaal rond 'kindervriend' Jimmy Savile van de BBC. Ineens bleken de jeugdherinneringen van een hele generatie tv-kijkertjes bezoedeld door zijn wandaden. In Wander to wonder vermengt ze nostalgie en onschuld met vervreemding en walging.

Bekijk hier de hele film:

Gantz worstelde acht jaar lang met de invulling van dat gegeven. De puzzelstukjes vielen pas echt op hun plaats toen ze het verhaal radicaal omgooide: speelde de bedenker van de fictieve serie eerst nog een rol, ineens zag Gantz in dat juist zijn dood het verhaal richting zou geven. Zijn tragisch-komisch uitgestrekte benen in beeld vergroten het isolement van de verweesde poppetjes.

Katalysator van dat idee was een eigen trieste ervaring, toen ze tijdens de covid-pandemie haar schoonvader verloor. "Toen zag ik hoe iedereen anders omging met de eigen rouw. Sommigen voelden zich misschien zelfs een beetje bevrijd, omdat het zo lang had geduurd en anderen hielden heel erg vast aan zijn legacy. Dat is toch in het verhaal terechtgekomen."

Monnikenwerk

Gantz gebruikte stopmotion naast een levende acteur, een techniek die door de legendarische specialeffects-regisseur Ray Harryhausen werd gebruikt in avonturenfilms als Jason and the Argonauts (1963) en Clash of the Titans (1981). "Ik vond dat zo mooi hoe dat gecombineerd was, dat je het tastbare, het handmatige werk van die stopmotion nog ziet maar het toch heel overtuigend is."

Makkelijk was het niet. Bij stopmotion moeten er per seconde film 25 foto's worden genomen, waarbij de poppetjes stuk voor stuk een piepklein beetje worden verplaatst. Slechts vier seconden film per dag was daarbij de vuistregel voor Gantz.

Een pot augurken die kapot valt was een huzarenstukje: elk van de twintig augurken en alle scherven moesten telkens op hun eigen voetstukje worden verplaatst, met daaroverheen nog siliconenkit om het weg spattende sap te verbeelden.

Het stelde Gantz' geduld op de proef, maar ze noemt het ook meditatief. "Ik denk nooit na over hoeveel frames ik heb gedaan, want daar word je heel ongelukkig van. Maar het is ook magisch: je hebt gewoon zo'n pop in je handen die niks doet maar als je frame voor frame monteert met de stemmen eronder, komen ze tot leven. Dat is een kick."

Of het allemaal ook een Oscar waard is, zal Gantz vannacht ontdekken. Zelf is ze bescheiden over haar kansen. "Ik ben er vrij nuchter in", zegt ze vanuit LA. "Het is gewoon al heel bijzonder dat we hier zijn. Dat neem je voor je leven mee."

De meteorologische lente trapt wat aarzelend af, met frisse nachten en kans op mist die de zon nog even dwars kan zitten.

Maar de weermodellen zijn kraakhelder: er staat ons een droge en steeds zachtere week te wachten. Heerlijk weer om in de tuin te werken, de natuur in te gaan of een terrasje te pakken.

Tot en met dinsdag blijft het 's nachts fris met lichte vorst. De kans op gladheid is erg klein, maar niet helemaal nul, zeker op bijvoorbeeld fietsbruggetjes kan het plaatselijk even glad worden.

Winter verliest grip

Vanaf woensdag schakelt de atmosfeer een versnelling hoger: de wind draait naar het zuiden, de lucht wordt droger, en de temperaturen stijgen.

Donderdag en vrijdag schieten de maxima boven de 15°C. In het zuidoosten van het land is het in het weekend zelfs nog wat warmer.

Regen blijft voorlopig buiten beeld, pas na het weekend duiken de eerste signalen voor neerslag weer op. Kortom: de winter verliest zijn grip en de lente zet een zonnige stap naar voren.

Dat de komende dagen zonniger worden, met heldere nachten, is ook goed te zien in de temperatuurpluim. In de meteorologie noemen we deze, waar een duidelijke zaagtand te zien is, een 'zaagtandpluim'.

Dit betekent dat het overdag snel opwarmt, maar 's avonds en 's nachts ook snel weer afkoelt. Is er meer bewolking, dan zouden de zaagtanden minder scherp zijn. Wolken houden namelijk overdag wat warmte tegen en zorgen ervoor dat het 's nachts minder snel afkoelt.

Op dit moment zijn er weinig grijze vlakken rond de rode lijn. Dat duidt erop dat de verwachting vrij zeker is en dat we dus een aantal zonnige dagen voor de boeg hebben.

Gesprekken met een psycholoog of psychiater gebeuren steeds vaker online. Mensen maken er graag gebruik van en zorgaanbieders zetten er op in, blijkt uit een rondgang van de NOS onder ggz-instellingen en brancheorganisaties. Vooral mensen die tegen lange wachtlijsten aanlopen, hebben voordeel bij digitale zorg.

Meerdere aanbieders doen sinds corona meer digitaal. Zo spreekt online specialistische ggz-aanbieder LMcare van een verdubbeling van het aantal dagelijkse sessies in twee jaar tijd. GGZ Hulp Online ziet een soortgelijke groei. Een derde zorgaanbieder, Thubble, laat weten dat het aantal verwijzingen door huisartsen flink toeneemt.

Branchevereniging De Nederlandse ggz ziet ook dat ingezet wordt op digitaal. "Van de grote aanbieders weten we dat haast iedereen online zorg aanbiedt. Ruim tien aanbieders bieden alleen nog online aan. We merken dat organisaties het belang inzien. Zowel voor mensen die werken in de zorg, als voor mensen die zorg nodig hebben", aldus Jeroen Pepers, directeur van De Nederlandse ggz.

Jaarlijks maken zo'n 1,5 miljoen mensen gebruik van geestelijke gezondheidszorg. Niet iedereen kan de nodige zorg krijgen. Zo'n 100.000 mensen staan op de wachtlijst. De wettelijke wachtnorm wordt vaak overschreden. Patiënten en zorgverleners slepen daarom de Staat voor de rechter.

Ook Diederik, die al langer kampt met een angststoornis, liep tegen de wachtlijsten aan. "Ik heb meerdere trajecten doorlopen maar mijn klachten bleven terugkomen. Ik kon uiteindelijk ergens terecht, maar wel pas over 32 weken."

Zijn ggz-aanbieder adviseerde hem digitale therapie te overwegen, waarmee hij na twee weken kon beginnen. "Dat heb ik gedaan. Het verlichtte meteen de stress en ik vond het fijn om gesprekken te kunnen voeren in een vertrouwde omgeving. Als vader van drie kinderen was dit voor mij een hele fijne uitkomst."

Ook de flexibiliteit van de afspraken en het feit dat de gesprekken in de eigen omgeving gehouden worden, zijn voor de gebruikers voordelen van digitale zorg.

Het belang van zorgaanbieders is min of meer hetzelfde. Flexibelere werkuren, het kunnen helpen van meerdere cliënten per dag en het besparen van kosten spelen een rol. Zo werken van de 65 psychologen bij LMcare, 25 psychologen vanuit het buitenland.

Diederik had zo'n therapeut, die hem behandelde vanuit Kaapstad. "Ik zag op de achtergrond dat de zon bij haar scheen, hier regende het, dus ik vroeg waar ze was. Het maakte voor mij niet uit, ik werd ontzettend goed geholpen."

Ook volgens Ronny Ledent van LMcare is die fysieke afstand geen belemmering. "Een van onze klinisch psychologen vertelde me vanochtend dat hij voor het eerst met een cliënt met hevige angst naar buiten is gegaan. Hij begeleidde haar via de telefoon en dat heeft ze als heel prettig ervaren."

Aanvulling op de zorg

Toch blijft fysieke hulp belangrijk. Onderzoek van de organisatie MIND liet zien dat cliënten digitale zorg waarderen, maar wel als aanvulling.

De Nederlandse ggz is voorstander van digitale zorg, net zoals het Nederlands Instituut van Psychologen en de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, maar wel op voorwaarde dat iemand het zelf ook wil en digitaal-vaardig is. Het is dus niet de oplossing voor iedereen.

"Ik ken gevaarlijke situaties", legt Pepers van De Nederlandse ggz uit, "waarbij iemand tijdens een digitaal gesprek een ernstige crisis kreeg. Dan is de afstand een groot probleem. Als mensen suïcidaal zijn of zichzelf pijn doen, is het verstandig om fysiek af te spreken."

Voor Diederik gold dat niet. "Het gaat inmiddels veel beter met me. De stoornis blijft, maar ik heb nu de handvaten om ermee om te kunnen gaan, gelukkig."

De Finse politie heeft de in beslag genomen olietanker Eagle S weer vrijgegeven. Op eerste kerstdag werd een stroomkabel in de Oostzee vernield, toen de tanker daar passeerde. De Finnen kwamen meteen in actie. Het schip werd 's nachts geënterd en naar een haven ten oosten van Helsinki gesleept.

Volgens de Finse politie is er inmiddels geen reden meer om de tanker nog langer aan de ketting te houden. Het schip wordt nu onder begeleiding van een patrouillevaartuig uit de territoriale wateren van Finland geëscorteerd.

Tegen de bemanning loopt nog een strafrechtelijk onderzoek. Justitie gaat ervan uit dat Eagle S een grote stroomkabel en vier internetkabels tussen Estland en Finland heeft vernield door met het anker kilometerslang over de zeebodem te slepen.

Rusland

Drie bemanningsleden mogen Finland niet verlaten, meldt de politie in een persverklaring. Het reisverbod voor vijf anderen is opgeheven, hoewel er nog wel verdenkingen tegen ze zijn. De Finse justitie verdenkt de bemanning van ernstige criminele vernielingen en een verstoring van communicatie.

De Finse regering zei na de inbeslagname van het schip ervan uit te gaan dat Rusland verantwoordelijk is voor de beschadiging van enkele onderzeese kabels. De olietanker voer vanuit Rusland onder de vlag van de Cookeilanden. Finland denkt dat de Eagle S bij de Russische schaduwvloot van oude olietankers hoort, waarmee het land probeert sancties te omzeilen.

De advocaat die de eigenaar van de olietanker bijstaat zei eerder dat de schade was veroorzaakt buiten de territoriale wateren van Finland en de Finse wet er daarom niet gold.

Hoe het zit met de beveiliging van zeekabels in de Noordzee zie je in deze video:

Maar liefst twee Nederlandse inzendingen maken kans om komende nacht in Los Angeles een Oscar te winnen. Het gaat om de korte film Ik ben geen robot en de korte animatie Wander to wonder.

Vooral die laatste heeft de Nederlandse eer hoog te houden: in geen enkele categorie werd een Nederlander zo vaak genomineerd. In totaal kreeg een landgenoot negen keer een nominatie, van hen wonnen er vier. Meteen bij de eerste nominatie van Het zandkasteel voor Co Hoedeman was het in 1977 raak. Michaël Dudok de Wit was in 2000 de laatste Nederlander die zijn nominatie verzilverde met Father and daughter.

Humor uit treurigheid

Wander to wonder vertelt in een dikke tien minuten het verhaal van drie minimensjes die hun kinderserie blijven maken als de schepper van de show is overleden. Teruggeworpen op zichzelf ontrafelt hun zorgeloos bestaan totdat een onverwachte wending een nieuwe toekomst biedt.

Regisseur Nina Gantz liet zich inspireren door het misbruikschandaal bij de BBC, waarbij presentator Jimmy Savile zijn invloed als 'kindervriend' misbruikte. "Dat bezoedelt toch een beetje je kindertijd", legde ze uit aan de Filmkrant. "Maar we vonden het contrast ook interessant: het zachte en onschuldige tegenover het donkere."

"Voor mij komt de leukste humor uit de treurigheid", zegt ze tegen NOS-podcast De Dag. "Omdat er best vaak zware onderwerpen in mijn films zitten, vind ik het het allerbeste om dat op een lichte manier te benaderen. Het moet een soort contrast hebben."

Bekijk hier de hele film:

Acht jaar werkte ze aan de stopmotionfilm, en met succes: Wander to wonder won al een Gouden Kalf en een Bafta, het Britse neefje van de Oscars.

Niet door de test

In de categorie Korte Film heeft Nederland een minder solide reputatie: tot dit jaar slechts drie nominaties, allemaal in de jaren 60, geen enkele winnaar. Victoria Warmerdam hoopt daar met Ik ben geen robot verandering in te brengen. In de film begint de hoofdpersoon, gespeeld door Ellen Parren, te twijfelen over haar menselijkheid als ze er niet in slaagt door een captcha-test te komen.

Identiteit, feminisme en zorgen over AI komen doordrenkt in absurdisme en zwarte humor voorbij in de korte film. Een voorval in Warmerdams eigen leven inspireerde de film: ze kwam ooit zelf niet door zo'n test heen en realiseerde zich hoe bizar het zou zijn als er er zo achter zou komen niet echt een mens te zijn.

Ook 'Ik ben geen robot' is online te zien:

De Oscarrace lijkt verder nog open te liggen, een verrassend gegeven gezien de dertien nominaties van Emilia Pérez. Hoewel dat een record is voor een niet-Engelstalige film en slechts drie films in het verleden meer nominaties hadden, is de narcomusical verre van een gedoodverfde winnaar.

Hoewel de film de juryprijs op Cannes won, was er meteen ook controverse. Zo werd het de Franse regisseur Audiard kwalijk genomen dat hij de film over een Mexicaanse drugsbaron volledig had opgenomen in Parijs met nauwelijks Mexicaanse acteurs. En Karla Sofía Gascón mocht dan wel de eerste Oscargenomineerde trans vrouw zijn, belangenorganisaties vonden haar verhaal in de film te stereotyperend, "een achterhaalde weergave" en "een stap achteruit".

Daarna volgde nog de ontdekking dat Gascón zich op X beledigend had uitgelaten over de islam en de dood van George Floyd. Ze bood daar excuses voor aan, maar dat kon niet voorkomen dat de Oscarkansen slonken: van de elf nominaties bij de Bafta's won de film er maar twee.

Jong en oud

In de categorieën Beste Acteur en Actrice is de uitkomst ook onzeker. Timothée Chalamet (29) heeft als Bob Dylan in A complete unknown een goede kans de jongste winnaar ooit te worden voor deze prijs, maar vlak huidig titelhouder Adrien Brody ook niet uit. Hij won als net iets oudere 29-jarige al eens voor The pianist en maakt nu weer kans met The brutalist, een film die de nasleep van de Holocaust onderzoekt.

Voor Beste Actrice lijkt de race te gaan tussen veteraan Demi Moore (The substance) en nieuwkomer Mikey Madison (Anora). Moore (62) maakt in haar lange carrière voor het eerst kans op Oscargoud als aan de kant geschoven actrice die een bizar wondermiddel inzet om aan Hollywoods schoonheidseisen te blijven voldoen. Voor Madison zou haar eerste hoofdrol als sekswerker op zoek naar liefde meteen met een beeldje bekroond kunnen worden.

In het centrum van Veenendaal heeft een grote brand gewoed in een restaurant. Het vuur is geblust, maar het pand is zwaar beschadigd, meldt de veiligheidsregio.

De brand op de Kerkewijk brak vanochtend rond 06.30 uur uit en was vanmiddag pas rond 15.00 uur onder controle. Volgens de veiligheidsregio was de brandhaard moeilijk te vinden, omdat deze in het plafond zat. "Het is een lastige klus", zei een woordvoerder eerder vandaag tegen RTV Utrecht.

Tijdens het blussen werd de Kerkewijk gedeeltelijk afgesloten, ook de zijstraat J.G. Sandebrinkstraat was enige tijd niet bereikbaar.

Woningen beschadigd

Vanwege de brand werden de woningen boven en naast het restaurant ontruimd. De bewoners van de naastgelegen woningen konden snel weer naar huis. Voor de mensen die boven het pand wonen is de impact groter.

Volgens de veiligheidsregio hebben twee appartementen boven het restaurant schade opgelopen door sloopwerkzaamheden die nodig waren om het vuur in het plafond te lokaliseren. De vloeren van de woningen zijn opengebroken. "De schade is gigantisch", zegt de woordvoerder. Het is niet duidelijk wanneer deze bewoners weer terug naar huis kunnen.

Oorzaak brand onduidelijk

Er niemand gewond. Op het moment dat de brand uitbrak was er niemand in het pand aanwezig. Over de oorzaak is nog niets bekend. "Het vermoeden is dat de brand ontstaan is door een kortsluiting met een elektrisch apparaat", aldus de woordvoerder.

In eerste instantie meldde de veiligheidsregio dat de brand werd ontdekt door een bewoner boven het restaurant. Dat bleek niet te kloppen. "De melding van de brand was van een bewoner in de directe omgeving van het restaurant", aldus de veiligheidsregio. Zij waarschuwden de andere buren en belden de brandweer.

In Amsterdam heeft een man gisteravond zijn hond doodgestoken toen die hem beet en niet meer losliet, zegt de politie tegen stadsomroep AT5. De man raakte gewond en is naar het ziekenhuis gebracht.

Het incident gebeurde in een woning in Amsterdam-Noord. De omroep meldt dat de hond volgens omstanders een pitbull was. De politie zegt dat de man zowel in zijn been als zijn onderarm is gebeten.

Vooral in die onderarm zit volgens de politiewoordvoerder een diepe bijtwond. Hij spreekt bij AT5 van een treurig verhaal. De dode hond is meegenomen door de dierenambulance. De dierenpolitie is een onderzoek begonnen.

Vooral jonge Indiase mannen raken er op X niet over uitgepraat. "@elonmusk Chennai is de perfecte plek voor een gigafabriek", probeert Azar Mazh Tesla-eigenaar Musk via een bericht te overtuigen. "Tamil Nadu is klaar voor de toekomst, ben jij dat ook?", zegt hij, verwijzend naar een staat in India.

Musk probeert al jaren zijn auto's aan de groeiende groep van rijke Indiërs te verkopen. Maar hoge importheffingen weerhielden hem daarvan. Met president Trump in het Witte Huis lijkt de Indiase premier Modi bereid die heffingen te verlagen. Misschien komt dat precies op het goede moment, nu de verkoop van Tesla in Europa hapert en in India het enthousiasme voor de elektrische auto juist toeneemt.

"Indiërs kijken heel anders tegen Musk en Tesla aan", zegt Vivek Gulia, directeur van een bureau dat onderzoek doet naar de Indiase automarkt. "Hier wordt Tesla nog echt gezien als een uniek merk, waar mensen benieuwd naar zijn." Volgens Gulia heeft dat te maken met de relatie tussen India en de VS. Die staat er nu een stuk beter voor dan die tussen de VS en Europa.

Hij benadrukt dat er nog geen deal is tussen Musk en de Indiase regering over lagere of geen importheffingen op Tesla's. Intussen staan de eerste vacatures van Tesla voor medewerkers in India al online.

Riksja's en scooters

India is een van de snelst groeiende markten voor elektrische voertuigen. Maar die revolutie wordt op dit moment nog vooral geleid door riksjachauffeurs en maaltijdbezorgers op scooters. 90 procent van de elektrische voertuigen op de Indiase wegen zijn twee- en driewielers. Voor de kleinere wendbare weggebruikers is het een logische keuze, omdat meer kilometers meer winst opleveren en ze thuis gemakkelijk zijn op te laden.

Als de komende jaren de Indiase middenklasse massaal de weg op zou gaan in personenauto's op fossiele brandstof, dan heeft dat negatieve gevolgen voor de luchtkwaliteit in de steden.

In de top-10 van steden in de wereld met de meeste luchtvervuiling in 2024 (website AQI.in) staan alleen maar Indiase steden. Voor de Indiase overheid is dat een extra reden om de fabrikanten vanaf 2027 met extra richtlijnen te dwingen met een goedkoper en breder aanbod van elektrische auto's te komen.

Dat 'zetje' vanuit de overheid lijkt succesvol. Volgens de Indiase website Economic Times worden er dit jaar voor het eerst meer elektrische modellen op de markt gebracht dan er nieuwe modellen op fossiele brandstoffen worden geproduceerd. De website voorspelt dat daardoor het aandeel van elektrische auto's aan het eind van dit jaar groeit naar 4 procent.

Vivek Gulia is optimistisch: "De prijzen gaan steeds verder omlaag en het netwerk van laadpalen groeit snel. Een elektrische auto is hierdoor voor steeds meer Indiërs bereikbaar".

India als toekomst

Wil Musk echt zijn Tesla's verkopen in India, dan moet hij volgens nieuwe wetgeving ook stevig investeren in lokale productie. President Trump heeft daarover gezegd dat hij dat "niet echt eerlijk" vindt, omdat hij de Tesla-productie graag in de Verenigde Staten heeft.

Het commerciële ruimtevaartuig Blue Ghost is vanochtend op de maan geland. De robotlander was sinds 15 januari onderweg en gaat op de maan een oud vulkanisch gebied onderzoeken.

De landing, om 09.35 uur Nederlandse tijd, was via een livestream van de Amerikaanse ruimtevaartmaatschappij NASA te volgen.

Er klonk gejuich nadat de lander het maanoppervlak had bereikt:

De Blue Ghost is gebouwd door het Amerikaanse bedrijf Firefly Aerospace en gelanceerd door SpaceX. Firefly is het eerste commerciële bedrijf dat een volledig succesvolle maanlanding heeft gerealiseerd. "Deze kleine stap op de maan vertegenwoordigt een gigantische sprong in de commerciële verkenning van de ruimte", zegt het bedrijf op X.

Vorig jaar landde de Odysseus, ook bekend onder de naam Nova-C, van het Amerikaanse bedrijf Intuitive Machine op de maan. Deze commerciële maanlander kantelde bij landing en werd na een week in slaapstand gezet.

Virtueel museum mee

Met de Blue Ghost wil Firefly het gebied Mare Crisium (de Zee der Crises) twee weken lang bestuderen. Eerder stuurde Blue Ghost al beelden van de maan door.

De ruim 90 miljoen dollar kostende lander heeft ook een kleine schijf van 3 centimeter aan boord, waarop 47 kunstwerken staan geëtst, bedoeld als ruimtemuseum. De werken zijn gemaakt door tientallen kunstenaars, onder wie een aantal Nederlanders.

Het Amerikaanse bedrijf Intuitive Machines lanceerde donderdag ook een maanlander, de Athena. Die verkenner moet grondstoffen en water vinden op het oppervlak. Daarvoor is de lander uitgerust met een boor. Athena zal waarschijnlijk op 6 maart op de maan proberen te landen.

De gezondheidstoestand van de paus is stabiel. "Het was een rustige nacht en de paus is aan het rusten", schrijft het Vaticaan in een korte persverklaring.

Verdere details zijn niet gegeven. Naar verwachting komt het Vaticaan vanavond met een uitgebreidere update.

De 88-jarige paus ligt sinds 14 februari in het Gemelli-ziekenhuis in Rome met een dubbele longontsteking. Vrijdagavond meldde het Vaticaan dat hij een terugslag had gehad en een "ademhalingscrisis". Hij kreeg toen last van een vernauwing aan zijn luchtwegen. Ook moest hij overgeven. Gisteren meldde het Vaticaan dat Franciscus geen koorts had.

Tekst van het gebed

Franciscus heeft al jaren gezondheidsproblemen. In 2023 onderging hij een buikoperatie en in dat jaar lag hij ook in het ziekenhuis met ademhalingsproblemen.

Normaal gesproken spreekt de paus op zondag het gebed uit, maar in plaats daarvan wordt de tekst van het gebed gepubliceerd.

Israël blokkeert per direct de invoer van alle goederen naar de Gazastrook, meldt het kantoor van premier Netanyahu. Israël beweert dit te doen omdat Hamas het Amerikaanse voorstel om het staakt-het-vuren te verlengen niet heeft geaccepteerd. De hele bevolking van Gaza is afhankelijk van humanitaire hulp.

De eerste fase van het bestand tussen Israël en Hamas liep gisteravond af. Tijdens die fase, die 42 dagen duurde, zou worden onderhandeld over de voorwaarden van de tweede fase. Die had dan vandaag in moeten gaan. Als er voor de deadline geen akkoord zou worden bereikt, zouden de voorwaarden van de eerste fase blijven gelden.

Van onderhandelingen over een tweede fase is tot nog toe weinig terechtgekomen. Hamas zei gisteren dat er geen vooruitgang is geboekt bij de besprekingen, dat ze stilliggen en dat niet duidelijk is of ze worden hervat. Dat zou betekenen dat Israël in principe dagelijks 600 vrachtwagens met hulp voor Gaza moet blijven toestaan, in lijn met de afspraken uit de eerste fase.

Door de hulp aan Gaza nu per direct te blokkeren wijkt Israël af van die afspraken uit de eerste fase. In een bericht op X schrijft de woordvoerder van Netanyahu, Omri Dostri, dat er "vanochtend geen vrachtwagens Gaza zijn binnengekomen, en dat dat ook niet zal gebeuren".

Het Amerikaanse voorstel waar Israël gisteren eenzijdig mee heeft ingestemd lijkt op een eerder voorstel van Israël om de eerste fase van het bestand met 42 dagen te verlengen, tot na de ramadan, in ruil voor de vrijlating van meer gijzelaars. In het Amerikaanse voorstel staat dat er meer gijzelaars moeten vrijkomen dan Israël in het eigen voorstel had opgenomen.

'Goedkope chantage'

Hamas is met geen van beide voorstellen akkoord gegaan. In een reactie op het Amerikaanse voorstel eiste een functionaris van Hamas eerder vandaag opnieuw dat de tweede fase van het staakt-het-vuren wordt uitgevoerd, zoals Israël en Hamas oorspronkelijk overeen waren gekomen.

Die fase zou een permanente wapenstilstand, de vrijlating van meer gijzelaars en vastgezette Palestijnen en het vertrek van alle Israëlische militairen uit de Gazastrook moeten omvatten.

"De enige manier om stabiliteit in de regio te bereiken en de terugkeer van gevangenen te bewerkstelligen, is door de uitvoering van de overeenkomst te voltooien. Te beginnen met de uitvoering van de tweede fase", zei Mahmoud Mardoui van Hamas tegen persbureau AFP.

De militante Palestijnse beweging noemt het besluit van Israël om geen noodhulp toe te laten "goedkope chantage". "Hamas laat zich niet onder druk zetten", zegt een functionaris tegen persbureau Reuters.

Egypte, de VS en Qatar hebben nog niet gereageerd op Israëls besluit om geen hulpgoederen meer toe te laten tot Gaza. De landen treden op als bemiddelaars bij de onderhandelingen tussen Israël en Hamas.

Zaak bij strafhof om verhongering

Het besluit de noodhulp stop te zetten roept herinnering op aan de beginfase van de oorlog. Kort na de aanslagen van Hamas op 7 oktober werd Gaza een tijd lang volledig afgesloten van water en humanitaire hulp.

Het Internationaal Strafhof in Den Haag (ICC) heeft mede vanwege dat Israëlische besluit arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen premier Netanyahu. Hij wordt onder meer verdacht van verhongering van burgers in Gaza als oorlogsmethode. De Israëlische premier verwerpt deze en andere aanklachten van oorlogsmisdaden bij het ICC. Het strafhof is volgens de Israëlische regering vooringenomen.

Goedemorgen! In Londen er is topoverleg over Oekraïne en de Europese veiligheid met onder andere NAVO-chef Rutte en Commissievoorzitter Von der Leyen. Vanaf vandaag kan je ook weer meekijken in vogelnesten.

Eerst het weer: tot 10.00 uur komt in grote delen van het land plaatselijk dichte mist voor, waarschuwt het KNMI. Vanmiddag is het vrij zonnig en het wordt een graad of 8. Vanavond en vannacht is er opnieuw regionaal (dichte) mist.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Een Amerikaanse rechter heeft een streep gezet door het ontslag van het hoofd van de federale waakhond voor overheidspersoneel. President Trump had het ontslag van Hampton Dellinger bevolen, maar de rechter noemde dat onwettelijk.

In het vonnis zei de rechter dat het bekrachtigen van het ontslag Trump "een grondwettelijke vrijbrief zou geven om ambtenaren in de uitvoerende macht te intimideren om zijn wil uit te voeren".

Speciale adviseurs zoals Dellinger kunnen alleen worden ontslagen als er sprake is van inefficiëntie, plichtsverzuim of ambtsmisbruik. Dellinger vocht zijn ontslag vorige maand aan.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Hot Hot Hot-zanger David Johansen is overleden. Hij was zanger van de invloedrijke punkband New York Dolls, een van de eerste punkbands uit de jaren 70. De band had weinig commercieel succes en viel in 1976 uiteen door onderlinge problemen en verslavingen.

Daarna kwam Johansen terug onder het pseudoniem Buster Poindexter. Met een cover van Hot Hot Hot scoorde hij in 1987 zijn grootste hit.

Zeggen artiest en naam van het nummer je niets? Check dan de video. De kans is groot dat je het nummer wel kent:

Fijne dag!

In Londen komen vanmiddag Europese leiders bij elkaar, terwijl de publieke ruzie tussen de Amerikaanse president Trump en de Oekraïense president Zelensky in het Oval Office op vrijdag nog volop het wereldnieuws domineert.

De gastheer, de Britse premier Starmer, nodigde meer dan vijftien landen uit, waaronder Nederland. Met de aanwezigheid van NAVO-topman Rutte zit ook de VS, veruit het belangrijkste land van het bondgenootschap, indirect aan tafel. Het wordt een bijeenkomst onder hoogspanning. Ook Canada en Turkije doen mee aan de top.

De ruzie tussen Trump en Zelensky, waarbij Zelensky uit het Witte Huis werd gestuurd, leidde tot een stroom van Europese steunbetuigingen aan het adres van de Oekraïense president waarin de centrale boodschap was dat zijn land niet alleen staat. Maar aan woorden heeft Zelensky niet genoeg. Nu de Amerikanen dreigen de wapenhulp aan Oekraïne helemaal stop te zetten, kijkt Zelensky naar Europa om in dat gat te springen.

Nieuwe werkelijkheid

In Londen gaat het vanmiddag over drie samenhangende vragen, zeggen diplomaten: wat kan Europa méér doen om Oekraïne bij te staan? Hoe kan het continent snel meer samenwerken en honderden miljarden meer investeren in veiligheid, nu Europese landen niet meer op rugdekking van de Amerikanen kunnen rekenen? En wat moet de nieuwe relatie met de onwillige bondgenoot Amerika worden?

Deze vragen worden al een tijdje niet meer alleen in EU-verband besproken. Binnen de Europese Unie kunnen op het terrein van buitenlands beleid alleen besluiten vallen als álle 27 landen het eens zijn. Dat duurt lang, áls het al lukt. Want onder anderen de Hongaarse premier Orbán steunt niet Zelensky, maar Poetin.

Dus vormt er zich een kopgroep van gelijkgestemde Europese landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk, om knopen door te kunnen hakken. Haast is geboden. De ontwikkelingen gaan razendsnel en dus moet de turbo erop.

Meerdere landen hebben laten weten te werken aan nieuwe steunpakketten voor Oekraïne. Volgende week donderdag is in Brussel een extra Europese top. EU-buitenlandchef Kallas liet eerder weten daar met concrete bedragen te willen komen. Ook wordt opnieuw gesproken over het sturen van Europese troepen naar Oekraïne op het moment dat er een bestand zou zijn tussen Rusland en Oekraïne.

Maar zonder Amerikaanse veiligheidsgaranties kunnen we niet, zeggen politici keer op keer. Dat is een gevolg van decennia bezuinigen op defensie, waardoor Europa afhankelijk geworden is van bijvoorbeeld militaire inlichtingen en luchtafweersystemen uit de Verenigde Staten. Trump lijkt niet van plan die veiligheidsgaranties af te geven.

Meer investeren in defensie

Brusselse diplomaten zeggen dat besluiten over extra investeringen in de Europese defensie daarom sneller genomen moeten worden, onder druk van de nieuwe realiteit in de VS. Eerder kondigde Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, al aan de begrotingsregels te willen versoepelen voor landen die willen lenen voor investeringen in hun veiligheid.

Ook zou geld uit de huidige Europese begroting, dat eigenlijk bedoeld is voor andere zaken, nu naar defensie moeten kunnen gaan. Daarnaast wordt gekeken of ruim 200 miljard euro aan bevroren Russische tegoeden in Europa gebruikt kan worden. Aanstaande dinsdag worden concrete voorstellen van de Europese Commissie verwacht.

'Vrijwel niets meer te redden'

Over de verhouding met de Verenigde Staten klinken vooral veel geschokte geluiden, met name over het tempo waarin de relaties tot een dieptepunt zijn gedaald.

Ruim twee weken geleden kwam de Amerikaanse minister van Defensie Hegseth naar Brussel om de Europeanen te zeggen dat ze niet langer hoeven te rekenen op steun voor defensie. Direct daarna liet vicepresident Vance weten dat niet Rusland of China, maar Europa zelf de grootste vijand voor zijn eigen veiligheid zou zijn.

Deze week trokken de Franse president Macron en de Britse premier Starmer naar Washington om te redden wat er te redden viel. Maar eigenlijk is er vrijwel niets meer over om te redden, wordt er gezegd in Brussel.

De Amerikanen stemden in de Verenigde Naties deze week mee met Rusland, in plaats van met Europa. Verder kondigde Trump aan binnenkort 25 procent aan heffingen te willen invoeren op alles wat vanuit de Europese Unie geïmporteerd wordt. Volgens hem is de EU opgericht "om Amerika te naaien".

Terwijl de sfeer tussen de VS en Europa almaar grimmiger wordt, werken de Europese leiders in Londen koortsachtig verder aan plannen voor hun onafhankelijkheid van de Verenigde Staten en geloofwaardige steun aan Oekraïne.