NOS Nieuws - Algemeen

Het had een mooi pr-moment moeten worden voor de Amerikanen: second lady Usha Vance die de harten van Groenlanders zou veroveren bij de jaarlijkse sledehondenrace. Zij zou een bezoek brengen aan Groenland, samen met veiligheidsadviseur Mike Waltz. Volgens vicepresident JD Vance was er zelfs zoveel "enthousiasme" rondom het bezoek dat hij zei ook te zullen komen.

Ondertussen was er op Groenland een compleet andere stemming over de Amerikaanse plannen.

De Groenlandse premier was verbolgen over het geplande bezoek en noemde het "buitenlandse inmenging". Inwoners van Sisimiut, het kleine plaatsje waar de sledehondenraces plaatsvinden, riepen elkaar op om te komen protesteren en het Amerikaanse gezelschap massaal de rug toe te keren.

Anti-Amerikaans protest was er eerder al in de hoofdstad Nuuk, waar honderden Groenlanders boos naar het Amerikaanse consulaat trokken. Daar toonden ze met protestborden hun onvrede met Trumps plannen voor de inlijving van Groenland.

Ongeloof bij de Groenlanders

Afgelopen zondag keken Groenlanders en Denen dan ook met ongeloof toe hoe Hercules-toestellen op het vliegveld in Nuuk landden waar vervolgens grote, gepanserde SUV's uit reden. Vandaag zien ze tevreden toe hoe dezelfde zwarte voertuigen weer door de Hercules-toestellen worden opgehaald. Het Amerikaanse bezoek aan Nuuk en Sisimiut is afgeblazen. Het peloton aan Amerikaanse beveiligers kan ook weer inpakken.

De Amerikanen hebben het bezoekschema flink omgegooid en gaan enkel nog naar de Amerikaanse legerbasis Pituffik, een afgelegen militaire installatie in het noorden van Groenland. Dat betekent een kleine overwinning voor Groenland en Denemarken, het koninkrijk waartoe Groenland behoort.

Johanne Bech, een sledehonden-gids uit Sisimiut, is opgelucht. "Ik ben echt blij dat dit Amerikaanse bezoek niet naar de sledehondenwedstrijd komt. We hebben duidelijk gezegd dat we dat niet willen. Maar ze luisterden helemaal niet naar ons. Ze wilden dit bezoek koste wat kost doordrukken. Dat vind ik niet de manier om de Groenlandse bevolking te behandelen, dat is respectloos."

Trump noemde vorig jaar december "bezit van en de controle over Groenland absoluut noodzakelijk" voor de Amerikaanse nationale veiligheid. Hij beweerde dat de Groenlanders "dolgraag bij ons willen horen" en bood Denemarken aan het eiland te kopen. Uit een recente peiling bleek juist dat 85 procent van de Groenlanders tegen aansluiting bij Amerika is.

Toch staan Groenlanders wel degelijk open voor het aanhalen van de economische banden met de VS, maar dan als gelijkwaardige partners. Onafhankelijkheid van Denemarken is er een belangrijk thema. Amerikaanse investeringen in de Groenlandse economie zouden kunnen helpen om los te komen van Deense subsidies, waar Groenland nu nog van afhankelijk is.

De gewijzigde reisplannen zijn een enorme teleurstelling voor de Amerikaanse zakenman Tom Dans, die met zijn bedrijf American Daybreak voor Amerikaanse sponsoring van de sledehonden-races zorgde. Op X reageert hij teleurgesteld op de "negatieve en vijandelijke reactie, opgezweept door valse persberichten".

De Texaan werd tijdens de eerste regeerperiode van Trump aangesteld als Arctisch adviseur. Nu probeert hij als zakenman de relaties tussen Groenland en Amerika te verbeteren. Dans zou het bezoek van Mike Waltz en Usha Vance faciliteren, dat volgens hem moest plaatsvinden op basis van wederzijds respect.

Denemarken bijt van zich af

In Groenland en Denemarken werd het bezoek anders gezien. De Deense regering sprak tot nog toe erg voorzichtig over Groenland om Trump niet voor het hoofd te stoten. Denemarken heeft al sinds 1951 een nauwe samenwerking met Amerika over militaire aanwezigheid op Groenland. Maar het Amerikaanse machtsvertoon leidde ertoe dat de Deense premier Frederiksen gisteren voor het eerst hard van zich afbeet: "Trump wil Groenland hebben. Dat is onacceptabel en daar verzetten we ons tegen."

Volgens de Deense minister van Buitenlandse Zaken is het gewijzigde bezoekschema een teken dat de Amerikanen de weerstand tegen hun toenaderingspogingen in Groenland hebben begrepen. Ook de Deense defensieminister is blij dat de Amerikanen enkel de Amerikaanse Pituffik Space Base bezoeken en noemt het besluit "verstandig".

In de onderstaande video zie je welke belangen Amerika heeft op Groenland:

De politie heeft vanochtend in het Noord-Hollandse Heerhugowaard een woning en een bedrijfspand doorzocht in het kader van het onderzoek naar de geroofde kunst uit het Drents Museum. De Roemeense topstukken zijn daarbij niet aangetroffen, meldt de politie Noord-Nederland.

In januari werden een historische gouden helm en een armband geroofd die Roemenië als cultureel erfgoed beschouwt. De Nederlandse politie werkt in het onderzoek samen met de Roemeense autoriteiten.

Eind januari hield de politie vier verdachten aan in Heerhugowaard. Een van hen is inmiddels voorlopig vrijgelaten. De politie heeft beslag gelegd op bankrekeningen, een woning en voertuigen van de twee hoofdverdachten. Hiermee kan de schade eventueel worden gecompenseerd. In de panden is gezocht naar aanwijzingen die kunnen leiden naar de locatie van de topstukken.

De politie zoekt ook nog naar een vijfde verdachte, die is op camera vastgelegd bij een bouwmarkt in Assen.

Vanaf volgend jaar worden achttien complexe operaties en behandelingen voor kanker en vaatziekten alleen nog maar gedaan bij ziekenhuizen waar deze ingrepen vaker worden uitgevoerd. Dat meldt het Zorginstituut Nederland. Om welke ziekenhuizen het gaat, is nog niet bekendgemaakt.

Het gaat om behandelingen voor hoofd-halskanker, alvleesklierkanker, longkanker, maag- en slokdarmkanker, nierkanker, abnormale verwijding van een halsslagader en een vernauwing van de halsslagader. Dit zijn volgens een woordvoerder van het zorginstituut ingewikkelde operaties die maar een paar keer per jaar worden uitgevoerd.

Volumenorm

Ziekenhuizen die deze behandelingen uitvoeren, moeten voldoen aan een zogeheten volumenorm. Dat betekent dat een operatie minimaal een bepaald aantal keer per jaar in een ziekenhuis wordt gedaan, zodat de kennis van de medisch specialisten op peil blijft. De nieuwe volumenorm is bepaald door patiëntenorganisaties, zorgprofessionals, ziekenhuizen, zorgverzekeraars en de overheid.

De woordvoerder benadrukt dat deze ziekenhuizen gespecialiseerd zijn in dit soort behandelingen en dat er door de concentratie van zorg minder kans is op complicaties en er een betere herstelkans is voor de patiënt. Ook kunnen patiënten sneller terug naar hun eigen ziekenhuis voor de rest van de behandeling, zoals bij chemotherapie.

Meer ruimte voor zorg

Dit betekent wel dat deze complexe behandelingen in minder ziekenhuizen gedaan worden en patiënten soms verder moeten reizen. Het zorginstituut stelt dat dit toch goed nieuws is voor patiënten. "Zij krijgen hiermee meer zekerheid dat deze zorg ook in de toekomst van goede kwaliteit blijft."

Volgens de woordvoerder worden alleen de complexe behandelingen zelf in deze ziekenhuizen gedaan. De diagnose en voor- en nazorg vindt nog steeds in een ziekenhuis dichtbij plaats.

Bovendien, stelt het zorginstituut, "leidt dit ertoe dat er in andere ziekenhuizen nu ruimte komt voor andere zorg". Zoals voor een liesbreukbehandeling, waar mensen normaal gesproken lang voor op de wachtlijst staan. "Dit soort behandelingen kan door deze concentratie nu eerder worden gedaan."

"Natuurlijk willen mensen het liefst zo kort mogelijk reizen voor zorg in het ziekenhuis", zegt de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK). "Maar patiënten begrijpen dat kanker en vaatziekten om specifieke zorg vragen. En doordat deze zorg in gespecialiseerde ziekenhuizen beschikbaar is, krijgt iedereen in Nederland de beste kans op overleving en goede kwaliteit van leven", aldus de NFK.

De politie heeft een automobilist aangehouden omdat die mogelijk betrokken was bij het dodelijke ongeluk gisteren op de A4. Daarbij kwam een 60-jarige vrachtwagenchauffeur om het leven.

Volgens getuigen moest de chauffeur een noodstop maken. De bestuurder van de vrachtwagen moest ineens remmen voor een auto, waardoor de lading met betonnen buizen naar voren kwam. Op beelden was te zien dat een van de buizen de cabine waarschijnlijk had gelanceerd, die kwam daarna op de snelweg terecht.

De persoon die nu is aangehouden is een 46-jarige man uit Rotterdam. Hij is de bestuurder van een andere auto en de politie onderzoekt wat zijn rol bij het ongeluk is geweest.

De politie is nog op zoek naar getuigen en camerabeelden van het incident.

De Europese Commissie heeft plannen gepresenteerd die ertoe moeten leiden dat de Europese Unie voorbereid is op verschillende soorten crises. Het is de bedoeling dat lidstaten klaar zijn om natuurrampen, pandemieën, desinformatiecampagnes, cyberaanvallen en geopolitieke conflicten het hoofd te bieden.

"De nieuwe realiteiten vereisen een nieuw niveau van paraatheid in Europa", zegt voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen. "Onze inwoners, onze lidstaten en onze bedrijven hebben het juiste gereedschap nodig om crises te voorkomen en om te reageren wanneer zich een ramp voordoet".

Geen tekorten

De Europese Commissie heeft daarom criteria voor paraatheid opgesteld voor essentiële plekken, zoals ziekenhuizen en scholen, en voor transport en telecommunicatie. Ook moeten er meer voorraden worden aangelegd van hulpmiddelen die gebruikt kunnen worden bij crises, zoals vaccinaties, medicijnen en essentiële grondstoffen voor industriële productie.

Daarnaast moeten lidstaten zorgen voor reserves op het gebied van energievoorziening en mogelijk ook landbouwproducten en water, zodat daar geen tekorten van zijn tijdens een crisis.

Net zoals de Nederlandse regering vindt de Europese Commissie dat mensen zich 72 uur moeten kunnen redden met een pakket dat ze in huis hebben voor een noodsituatie. Kinderen moeten op school voorlichting krijgen over crisissituaties.

Oorlogen

Om klaar te zijn voor (hybride) oorlogen en cyberaanvallen wil de EU een sterke samenwerking tussen verschillende militaire organisaties. Er moet daarom een raamwerk komen waarin helder beschreven staat wie waarvoor verantwoordelijk is. De EU wil verder trainingen organiseren waarbij militairen samen met politie, burgers, beveiligingsmedewerkers, zorgmedewerkers en brandweermensen oefenen voor crisissituaties.

Daarnaast komt er een platform waarin risicoanalyses worden gemaakt. Dit raamwerk kan volgens de EU crises zoals natuurrampen helpen voorkomen

"Paraatheid moet in de haarvaten van onze samenlevingen komen. Iedereen heeft hierin een rol", stelt Eurocommissaris voor Paraatheid en Crisisbeheer Hadja Lahbib. "De huidige dreigingen zijn snel, complex en met elkaar verbonden. Daarom moet onze reactie proactief en op EU-niveau gecoördineerd zijn."

Ten minste vijf gemeenten vragen inwoners om mee te denken over waar zij op moeten bezuinigen. Vanaf 2026 krijgen gemeenten minder geld van het Rijk, waardoor het lastiger wordt om sluitende begrotingen te maken. Veel gemeenten komen in grote financiële problemen. Vanmiddag debatteert de Tweede Kamer over wat de gemeenten al het 'ravijnjaar' noemen.

Mark Marshall is wethouder Financiën in de gemeente Gooise Meren. Dat is met Wijk Bij Duurstede, Voorne aan Zee, Oude IJsselstreek en Bunnik een van de ten minste vijf gemeenten die met een vragenlijst over de bezuinigingen naar de inwoners stappen. "Dat doen we om enerzijds een idee te krijgen waar inwoners en ondernemers op willen bezuinigen, en anderzijds om bewustzijn over het ravijnjaar te creëren."

Voor de gemeente Gooise Meren voert onderzoeksbureau Populytics de raadpleging uit. Shannon Spruit is daar de oprichter van. "Naast Gooise Meren werken we met nog een andere gemeente, ook hebben we contact met nog eens vier andere geïnteresseerde gemeenten."

Handreiking

Wat wethouder Marshall betreft moet het kabinet iets doen om gemeenten tegemoet te komen. "We gaan echt merken dat we minder geld krijgen. Het gaat bij ons om zo'n 4,5 tot 5 miljoen euro. Dat betekent dat we stevige keuzes moeten maken", legt hij uit. "Het is belangrijk dat het Rijk dit jaar nog gewoon stort wat we nodig hebben en daarna op zoek gaat naar een structurele oplossing."

Marshall staat niet alleen in die oproep. Sharon Dijksma, voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), liet vorige week al weten de samenwerking met het kabinet op belangrijke thema's te stoppen als zo'n handreiking er niet komt.

De vereniging zou in zo'n geval zijn handtekening onder bijvoorbeeld het woon- en zorgakkoord weghalen. Ook overweegt de VNG een stap naar de Raad van State, de hoogste bestuursrechter in Nederland.

Maat is vol

"De VNG voert al twee jaar gesprekken met het Rijk om te blijven benadrukken dat er een oplossing moet komen voor het ravijnjaar. De maat is echt vol", zegt Marshall daarover. Vandaag is hij, samen met veel andere wethouders en burgemeesters, als protest bij het debat in de Tweede Kamer aanwezig.

Minister Uitermark van Binnenlandse Zaken zei eerder over de zorgen van gemeenten: "Wees gerust dat wij die hebben gehoord en dat we er voldoende van doordrongen zijn. We zullen het goed wegen bij de voorjaarsnota."

In de vragenlijst die de gemeente Gooise Meren de inwoners heeft voorgelegd, kunnen degenen die hem invullen zelf aangeven waar zij de bezuinigingen het best vinden passen.

Gemeenten kunnen aan verschillende knoppen draaien om te bezuinigen. Zo zijn er bijvoorbeeld al gemeenten waar de bibliotheek moet sluiten of de bouw van een sporthal niet meer door kan gaan.

De vragenlijst in de Gooise Meren is ingedeeld op thema, zo kun je er bijvoorbeeld voor kiezen om minder geld naar onderwijs, cultuur of sport te laten gaan. In het scherm is dan met een soort metertje te zien wanneer de keuzes van de inwoner voldoende bezuinigingen opleveren. Bij alle categorieën staat bovendien wat de keuze concreet zou kunnen betekenen.

Bij "Steun voor kwetsbare inwoners" is een concrete bezuinigingsmogelijkheid: "Er is minder geld voor bijvoorbeeld samenkomst in buurthuizen, maatjes/coaches of steun voor dementerende en eenzame mensen."

'Nog meer in een isolement'

Marjan Ockeloen is directeur bij de Stichting Maatjesproject Gooi & Vechtstreek. "Wij ondersteunen eenzame en kwetsbare mensen in groepsverband en één-op-één. We doen dan bijvoorbeeld spelletjes samen, of gaan wandelen of fietsen. Maar we helpen ook bij het invullen van formulieren.

Volgens haar zou het een groot verschil maken als de raadpleging zou leiden tot bezuinigingen op deze steun. "Wij zijn financieel afhankelijk van de gemeente. Het zou dus een behoorlijke consequentie hebben", legt ze uit. "Onze kwetsbare doelgroep kan zich niet gemakkelijk handhaven in de samenleving. Als wij ons werk niet meer goed kunnen doen komen zij nog meer in een isolement."

De gemeente Gooise Meren laat weten de input vanuit bewoners mee te nemen in het debat. Uiteindelijk bepaalt de gemeenteraad waarop bezuinigd wordt.

Bij een speeltuin in Rotterdam-Zuid is vannacht een handgranaat gevonden. Het explosief is weggehaald door Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) en wordt op een andere plek tot ontploffing gebracht.

De handgranaat werd rond 04.00 uur vannacht gevonden tussen de Brielselaan en de Wolphaertsbocht in Rotterdam-Charlois. Na de vondst werd de omgeving afgezet zodat het explosief kon worden onderzocht. Enkele uren later werd alles weer vrijgegeven. Waarom de handgranaat daar lag en door wie het explosief is achtergelaten, is niet duidelijk.

Vlak voor de vondst was in de buurt, aan de Charloisse Kerksingel, een explosie bij een woning. Die veroorzaakte lichte schade. Er vielen geen gewonden. Volgens de politie hebben deze twee incidenten vooralsnog niks met elkaar te maken.

In de buurt van de gevonden handgranaat is een 18-jarige Barendrechter opgepakt, meldt Rijnmond. Hij zat achterop een scooter die gestolen bleek te zijn. De bestuurder van de scooter is nog niet gevonden. Het is niet duidelijk of de verdachte iets te maken heeft met de incidenten.

De Amerikaanse Nationale Veiligheidsadviseur Michael Waltz neemt de "volle verantwoordelijkheid" voor het lek in de Signal-groepschat over de aanval op Jemen. "Ik heb deze groep aangemaakt", zei hij in een interview bij Fox News.

In deze chatgroep op Signal met Amerikaanse hooggeplaatste functionarissen kwam hoofdredacteur Jeffrey Goldberg van tijdschrift The Atlantic terecht. Hij kreeg zo zeer gevoelige veiligheids- en militaire informatie. Hij wist naar eigen zeggen niet of de berichten betrouwbaar waren, tot er daadwerkelijk bommen vielen op Jemen nadat het overleg was afgerond.

"Het is beschamend", zegt Waltz nu. "We gaan dit tot op de bodem uitzoeken."

Tegelijkertijd haalt hij hard uit naar Goldberg en The Atlantic, dat regelmatig kritische stukken publiceert over president Trump. Waltz zegt dat met de berichtgeving over het lek wordt geprobeerd om de aandacht af te leiden van de "geweldige aanval".

"We hebben hoofdkwartieren, raketopslagplaatsen en een van de leiders van de Houthi-organisatie geëlimineerd. Daar willen ze niet over praten, ze willen niet praten over het succes."

Mogelijk andere naam

In het gesprek op Signal zaten naast Waltz en Goldberg ook vicepresident Vance, minister van Defensie Pete Hegseth, minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio, CIA-directeur John Ratcliffe, hoofd van de inlichtingendiensten Tulsi Gabbard, en stafchef van het Witte Huis Susie Wiles. Experts spreken van een blunder en vinden dat de topfunctionarissen achteloos zijn omgegaan met zeer gevoelige informatie.

Hoe Goldberg in de groepschat terechtkwam, kon Waltz niet precies uitleggen bij Fox News. Hij suggereerde dat het telefoonnummer van Goldberg onder een andere naam stond opgeslagen. "De persoon van wie ik dacht dat die erin zat, zat er nooit in." Wie dan wel aan de groepschat had moeten worden toegevoegd, wilde hij niet zeggen.

Ook speculeerde Waltz dat Goldberg mogelijk zelf toegang kreeg tot de chat. "Ik ben geen complotdenker, maar deze man heeft gelogen over president Trump en probeert hem zwart te maken, en híj is degene die op de een of andere manier iemands contactnaam te pakken heeft gekregen en in deze groep is gezogen." Voor dit scenario leverde hij geen bewijs.

Bagatelliseren

De Amerikaanse president Trump nam het eerder op voor Waltz. "Hij hoeft zijn excuses niet aan te bieden", zei Trump. "Hij doet zijn best."

De president probeerde het schandaal tegenover journalisten zo veel mogelijk te bagatelliseren. "Soms kan iemand in zo'n chat komen", zei hij. Signal wordt volgens hem ook door het leger en de media gebruikt.

De Belgische politie doet onderzoek naar meerdere meldingen van vrouwen die iets in hun drankje hebben gekregen in een uitgaansbuurt in Kortrijk, in de provincie West-Vlaanderen. Volgens de politie zijn er minstens 41 slachtoffers.

De vrouwen werden na een uitgaansavond wakker zonder precies te weten wat er gebeurd was en merkten toen dat ze seksueel misbruikt waren.

Eerder werden er al mensen opgepakt in de zaak, maar nu is er opnieuw een politieactie bezig met huiszoekingen. Daarbij zijn vijf verdachten aangehouden. Onder hen zijn drie cafébazen, schrijft VRT Nieuws. Een van hen mocht na verhoor weer gaan. De mensen die zijn gearresteerd worden verdacht van verkrachting, aantasting van de seksuele integriteit en het opzettelijk toedienen van schadelijke stoffen.

Spiking

De eerste meldingen over spiking, waarbij er stiekem drugs of medicatie in iemands drankje worden gedaan om diegene vervolgens te misbruiken, kwamen binnen vanaf mei 2023. De politie vermoedde toen al dat het aantal slachtoffers hoger zou liggen omdat veel vrouwen zich mogelijk schamen voor de situatie of geen klacht in durven te dienen omdat ze zich niks kunnen herinneren.

Vandaag is duidelijk geworden dat het drogeren in de uitgaansbuurt waarschijnlijk al langer speelt. De politie brengt de verdachten in verband met zaken die zich hebben afgespeeld van december 2021 tot december 2024.

'Netwerk blootgelegd'

Eind vorig jaar werden er meerdere huiszoekingen gedaan binnen het uitgaansmilieu van Kortrijk. Dat leidde tot de arrestatie van vier mannen. Twee van hen werden later vrijgelaten onder voorwaarden. Een derde had in een andere zaak al een enkelband gekregen en de vierde verdachte werd na ondervraging vrijgelaten.

Volgens Het Laatste Nieuws heeft de politie nu een netwerk blootgelegd. De horecaondernemers die zijn opgepakt zouden de spilfiguren zijn in een netwerk dat jonge vrouwen stiekem drogeerde om ze te verkrachten.

Een van de slachtoffers, een vrouw van 26, deed haar verhaal eerder bij VRT Nieuws. Zij bestelde tijdens het uitgaan een drankje en kon zich niets meer herinneren van wat er daarna gebeurde. Ze ging naar het ziekenhuis en daar bleek dat ze ketamine in haar drankje had gekregen en misbruikt was.

Viruswaarheid-voorman Willem Engel is in hoger beroep veroordeeld tot een taakstraf van zestig uur. Dat heeft het gerechtshof in Den Haag bepaald. Engel maakte zich volgens het hof in de coronaperiode schuldig aan opruiing.

De straf pakt lager uit dan de eis van het Openbaar Ministerie, dat in hoger beroep inzette op 140 uur taakstraf en een voorwaardelijke celstraf van drie maanden.

De straf is lager omdat het hof Engel niet heeft veroordeeld voor vier andere ten laste gelegde uitingen.

Openbare orde verstoord

In juni 2020 startte Engel een livestream op Facebook, kort nadat de rechter een demonstratie van Viruswaarheid had verboden. Tijdens de uitzending kondigde hij aan alsnog naar het Malieveld in Den Haag te gaan om te protesteren tegen de coronamaatregelen en nodigde hij anderen uit om zich daarbij aan te sluiten.

Volgens het hof kwam dit neer op aanzetten tot deelname aan een verboden demonstratie en heeft Engel daarmee de openbare orde verstoord. Eerder was een protest al uitgelopen op geweld tussen politie en betogers.

Ook plaatste Engel in november 2021 een tweet waarin hij mensen opriep om coronamaatregelen te negeren. Dat werd door het hof eveneens als opruiend gezien.

De rechtbank sprak Engel in 2023 nog grotendeels vrij; hij kreeg een maand voorwaardelijke celstraf. Daar ging het OM tegen in beroep, met deze nieuwe uitspraak van zestig uur taakstraf tot gevolg.

Mogelijk hebben duizenden mensen ten onrechte een compensatie van 30.000 euro gekregen in de toeslagenaffaire, schrijft NRC. Een woordvoerder van het ministerie van Financiën bevestigt dat er in oktober informatie is opgedoken die een ander licht kan werpen op hun aanvraag van een paar jaar geleden.

Na de instelling van zogenoemde Catshuisregeling in 2020, meldden zich 69.000 mensen bij Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT). Zij vonden dat ze recht hadden op de schadevergoeding van 30.000 euro, waarvoor een lage drempel gold.

Uiteindelijk zijn 41.000 aanvragen goedgekeurd. Daar zijn ook veel aanvragen bij van mensen die stellen dat ze geen 'waarschuwingsbrief' van de Belastingdienst hadden gekregen voordat hun kinderopvangtoeslag werd stopgezet.

Databestand

Omdat die brieven destijds niet werden teruggevonden in de systemen van de Belastingdienst, werden deze mensen erkend als slachtoffer. Maar in het najaar van 2024 werd een databestand aangetroffen, waaruit mogelijk blijkt dat die brieven wel degelijk zijn verstuurd.

"Dat bestand wordt nu goed geanalyseerd", zegt een woordvoerder van het ministerie van Financiën. Er wordt gekeken naar de betrouwbaarheid en de bruikbaarheid van de informatie. "En als dat is afgerond, informeren we de Tweede Kamer."

'Gaat om 8000 mensen'

In NRC rekenen medewerkers van de UHT voor dat zo'n 20 procent van de gedupeerden erkenning kreeg op basis van een ontbrekende brief. Dat zouden 8000 personen zijn, die allemaal 30.000 euro ontvingen, of een hoger bedrag als de schade groter was. Hun schulden werden kwijtgescholden en hun kinderen hadden recht op een compensatie van maximaal 10.000 euro.

De woordvoerder van Financiën kan niet bevestigen dat het om dit aantal gaat. Hij zegt wel dat de ontbrekende waarschuwingsbrieven "een grote rol spelen" in het databestand dat nu boven water is gekomen.

Morgen is er in de Tweede Kamer een debat over de Hersteloperatie kinderopvangtoeslag.

Vattenfall moet voor een klant met een variabel contract alle tariefswijzigingen die vanaf april 2022 zijn doorgevoerd terugdraaien. Het gerechtshof van Amsterdam bekrachtigde het eerdere vonnis in een zaak die een klant tegen het energiebedrijf had aangespannen.

In de voorwaarden van Vattenfall staat expliciet dat prijzen twee keer per jaar kunnen worden aangepast. Maar toen het energiebedrijf na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne veel meer moest gaan betalen voor de inkoop van stroom en gas, verhoogde het de prijzen voor klanten met variabele contracten vaker. Normaal gebeurt dit alleen begin januari en begin juli, maar in 2022 ook in april.

Een rechter oordeelde al dat Vattenfall zich hiermee schuldig heeft gemaakt aan "oneerlijke handelspraktijken". In hoger beroep kreeg de klant opnieuw gelijk. Het gerechtshof noemt de voorwaarden voor het contract misleidend: "Dat is onjuiste informatie gebleken", zo staat in het arrest.

Vattenfall meent dat een consument met een variabel contract "van begin af aan" weet dat de tarieven kunnen worden verhoogd of verlaagd. Wie het er niet mee eens is heeft dertig dagen de tijd om op te zeggen. Daarbij stelde het bedrijf dat het de energiecrisis die volgde op de Russische inval in Oekraïne niet had kunnen voorzien.

Massaclaim

Maar het gerechtshof vond dit verweer net als de rechter onvoldoende. Daarmee kreeg de klant dus opnieuw gelijk en dat betekent volgens claimclub Stichting Eerlijke Handelspraktijken dat alle 4,5 miljoen huishoudens die begin 2022 een variabel energiecontract hadden bij hun energieleverancier geld kunnen terugeisen. De stichting gaat een massaclaim voorbereiden.

Veel hangt volgens consumentenrechtspecialisten af van het oordeel van de hoogste rechter. Of Vattenfall daadwerkelijk naar de Hoge Raad stapt is nog niet bekend, maar die kans lijkt reëel. Het bedrijf laat weten het "fundamenteel oneens" te zijn met de uitspraak van het gerechtshof in Amsterdam.

Vattenfall blijft erbij dat in de algemene voorwaarden "duidelijk staat vermeld" in welke gevallen de tarieven kunnen wijzigen: "Bijvoorbeeld bij prijsontwikkelingen op de groothandelsmarkten voor elektriciteit en gas." Het bedrijf zegt de uitspraak te gaan bestuderen en zich te beraden op vervolgstappen.

Vanochtend hebben honderden mensen afscheid genomen van Rob de Nijs bij het theater DeLaMar in Amsterdam. De deuren gingen om 09.00 uur open, vanwege de grote belangstelling een half uur eerder dan gepland. Anderhalve week geleden is de zanger, die leed aan de ziekte van Parkinson, op 82-jarige leeftijd overleden.

Vanuit het hele land waren mensen naar Amsterdam gekomen om afscheid van hem te nemen. Ook fans uit andere landen, zoals België en Spanje, zijn samengekomen bij het theater. "Zijn muziek was alles voor mij. Ik ben ermee opgegroeid en mijn kinderen ook. Rob de Nijs heeft onze jeugd gekleurd", aldus een fan uit België.

Het afscheid was bij het Amsterdamse theater omdat de musical over het leven van De Nijs er vorige maand in première is gegaan en omdat hij in Amsterdam geboren en getogen is.

Dit zijn beelden van en reacties uit de lange rij:

Het overlijden van De Nijs raakt veel fans. "Zijn muziek was er in goede momenten en mindere momenten. Ik wist dat het niet zo goed met hem ging, maar het blijft een verlies."

De zanger was bekend van hits als Ritme van de regen, Banger hart en Malle Babbe, waarnaar de musical over zijn leven is vernoemd.

Tot 12.00 uur konden belangstellenden langs de kist lopen in de hal van het theater. Tegen 11.30 uur was er geen rij meer en konden mensen gewoon doorlopen. Later vanmiddag nemen familie en vrienden afscheid van De Nijs tijdens een besloten bijeenkomst, ook in het theater.

Fans die het theater verlieten na afscheid te hebben genomen, waren emotioneel. "Het komt wel binnen, ik had het niet willen missen. Ik ben er een beetje stil van." Een andere fan omschrijft het verlies van De Nijs alsof er een familielid is overleden.

Te emotioneel

In september 2019 maakte De Nijs bekend dat hij leed aan de ziekte van Parkinson. In november 2020 bracht hij zijn afscheidsalbum 't Is mooi geweest uit. Op 22 juni 2022 trad hij voor de laatste keer op, in de Ziggo Dome in zijn geboortestad Amsterdam.

Een fan uit Vlaanderen legt uit dat hij bewust het afscheidsconcert in Antwerpen van 2021 oversloeg omdat hij te emotioneel was. "Maar ik vond wel dat ik hier bij moest zijn om afscheid te nemen. Hij was de muzikale rode draad door mijn leven."

Ondanks zijn ziekte heeft De Nijs nog wel een besloten try-out van de musical Malle Babbe bijgewoond.

Dit is een overzicht van het leven van De Nijs:

De Belgische federale politie heeft drie mannen opgepakt in een onderzoek naar drugshandel. Een van hen is een voormalig gemeenteraadslid van de stad Mortsel, vlak bij Antwerpen. Ook was hij daar schepen - een functie die vergelijkbaar is met een Nederlandse wethouder.

De drie mannen zijn lid van een criminele organisatie die zich bezighoudt met invoer en doorvoer van cocaïne via de haven van Antwerpen, concludeert de politie uit ontcijferde chatberichten. Ze werden gisteren gearresteerd nadat de politie vijf huiszoekingen had gedaan. Daarbij werden ook verschillende luxegoederen, telefoons en een bedrag van 9000 euro in beslag genomen. Ook het stadhuis van Mortsel is doorzocht.

Amarildo Vllazeria was sinds 2018 gemeenteraadslid, en in oktober 2023 werd hij schepen in Mortsel. Hij was toen ook voorzitter van het bijzonder comité sociale dienst en hij zat in de politieraad. Bij de laatste verkiezingen, in oktober 2024, werd hij net niet verkozen. Maar gisteren zou hij opnieuw beëdigd worden als gemeenteraadslid om een partijgenoot voor drie maanden te vervangen. Dat ging dus niet door.

150 kilo cocaïne

De politie denkt dat Vllazeria en de twee andere mannen betrokken zijn bij de invoer van minstens 150 kilo cocaïne in 2020 en 2021. Ook zouden ze plannen hebben gehad om de drugs naar het buitenland te vervoeren in voertuigen met verborgen ruimtes.

Er werd ook gesproken over het opzetten van een cannabisplantage. De politie onderzoekt nu onder meer of Vllazeria zijn functie bij de gemeente daarvoor heeft misbruikt.

In 2021 wist de Belgische politie de versleutelde telefoondienst Sky ECC te kraken. Twee jaar lang konden ze meelezen met plannen van talloze drugscriminelen. Het leidde al tot tientallen invallen, arrestaties en veroordelingen.

In de tbs-kliniek in Groningen mogen patiënten en medewerkers niet meer roken. Patiënten die het verbod aanvochten hebben bot gevangen bij de beroepscommissie van de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ). Het is de eerste tbs-kliniek in Nederland waar zo'n rookverbod geldt.

Sinds vorig jaar april geldt er in de FPC Mesdag, zoals de instelling officieel heet, al een algemeen rookverbod. Twee patiënten deden daarover hun beklag, omdat zij vonden dat ze zo gedwongen werden te stoppen met roken. Zij mochten zowel buiten als op hun kamer niet meer roken. Ook tijdens het begeleid verlof mochten ze geen sigaret meer opsteken.

De beklagcommissie gaf de patiënten gelijk en stelde dat een rookverbod op de eigen kamer en in de open lucht in strijd is met de Grondwet. "Het is een ernstige inbreuk op de persoonlijke levenssfeer en het zelfbeschikkingsrecht."

'Geen grondrecht maar hardnekkige verslaving'

Maar de Mesdagkliniek ging tegen deze uitspraak in beroep en de RSJ heeft dus bepaald dat het verbod mag blijven staan. Tegen die beslissing is geen beroep meer mogelijk.

"Roken is geen grondrecht, maar een hardnekkige verslaving", zei de RSJ. En als er al sprake is van een eigen keuze, kan dat volgens de commissie de gezondheid van anderen schaden.

Met dat laatste is Claudia van Bruggen, medebestuurder bij de Mesdagkliniek het eens. "De gezondheid van medewerkers en medepatiënten staat voorop. Behandelaars moeten ook op onverwachte momenten een kamer binnen kunnen komen, dan moet er niet worden gerookt. Anders stel je anderen bloot aan gevaar", zegt ze tegen RTV Noord.

Ook voor de behandeling van tbs-patiënten is het rookverbod goed, zegt Van Bruggen. "Uit onderzoeken blijkt dat roken van invloed is op het medicatiegebruik en op andere verslavingen van patiënten."

Ook de brandveiligheid van de Mesdagkliniek was een factor bij het invoeren van het rookverbod. Van Bruggen is dan ook opgelucht dat het verbod van kracht blijft. "Het gaat om nieuwe regelgeving, dus we zijn blij dat dit nu zorgvuldig getoetst is."

Eerst in gesprek

Volgens haar gaan behandelaars de komende tijd eerst met rokende patiënten in gesprek om hen te begeleiden bij het stoppen. "Dat proces moet zorgvuldig gebeuren, met een individueel programma voor elke patiënt. Met patiënten die na deze voorbereidende periode betrapt worden op het opsteken van een sigaret, gaan we in gesprek. Bij herhaling kijken we wat verder nodig is."

Ook TBS Nederland, de overkoepelende organisatie van tbs-instellingen, is blij met het verbod. "Binnen alle tbs-klinieken zullen wij ons actief in moeten zetten om roken, een hardnekkige verslaving, zoveel mogelijk te beperken", zegt voorzitter Hyacinthe van Bussel.

De discussie over het recht op roken speelt ook bij andere GGZ-instellingen. Dit leidt tot een dilemma, want discussie over de regels kan de behandeling in de weg zitten:

Goedemorgen!

Eerst het weer: Vanochtend is het bewolkt. Alleen in het westen zijn er opklaringen. Vanmiddag geleidelijk meer zon bij 10 tot 15 graden. Morgen ook zonnig en droog bij 13 tot 18 graden. De dagen daarna wisselvalliger met lagere temperaturen.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Honderden Palestijnen hebben in het noorden van Gaza gedemonstreerd tegen Hamas en voor een einde aan de oorlog, zeggen ooggetuigen tegen de persbureaus AFP en DPA. Volgens de BBC was het het grootste anti-Hamas-protest sinds het begin van de oorlog met Israël.

Hamas-militanten met geweren en wapenstokken dreven demonstranten met geweld uiteen. Een aantal van hen werd aangevallen. Betogers riepen leuzen als "Weg met Hamas" en "Hamas, terroristen".

Op Telegram ging zeker één oproep rond om vandaag opnieuw de straat op te gaan. Het is niet duidelijk wie er achter de betoging zit.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Het is een constante zorg in verpleeghuizen: hoe voorkom je dat demente bewoners naar buiten glippen en verdwalen? In Oost-Souburg hebben ze er wat op gevonden: camera's met gezichtsherkenning:

Fijne dag!

De leider van de grootste Turkse oppositiepartij heeft de gearresteerde politicus Imamoglu bezocht in de gevangenis. Özgür Özel en de burgemeester van Istanbul spraken elkaar twee uur lang, schrijft persbureau AP.

Özel is de leider van Imamoglu's partij CHP. Na afloop van het bezoek vertelde hij journalisten dat hij zich "schaamde voor degenen die Turkije besturen, voor de sfeer waarin ik me bevind en de situatie waarin Turkije verkeert."

Verder beschreef hij Imamoglu en twee andere opgepakte CHP-districtsburgemeesters als "drie leeuwen met hun hoofden omhoog. Trots op zichzelf, hun families en hun collega's. Ze zijn niet bang."

Duizenden op straat

Ook gingen er gisteravond weer duizenden mensen de straat op om te demonstreren. In Istanbul verzamelden duizenden mensen zich in een park voordat ze naar het district Sisli marcheerden. Daar zit Imamoglu in de gevangenis.

In heel Turkije protesteerden en bezetten studenten gisteren campussen, nadat ze een boycot van de lessen hadden afgekondigd.

Inmiddels zijn er ruim 1400 mensen opgepakt rondom de protesten. Dat meldde de Turkse minister van Binnenlandse Zaken op X. Dat zijn bijna driehonderd arrestaties meer sinds de update van maandag. De protesten zijn de grootste in ruim tien jaar in Turkije.

In Turkse steden zijn grote protesten uitgebroken sinds de aanhouding afgelopen woensdag van Imamoglu. De politicus wordt gezien als de belangrijkste rivaal van president Erdogan, die al ruim twintig jaar aan de macht is.

Bosbranden in Zuid-Korea hebben aan zeker 24 mensen het leven gekost en 26 mensen zijn gewond geraakt, melden de autoriteiten. 27.000 mensen zijn geëvacueerd en in vier regio's geldt de noodtoestand.

Tot nu toe zijn er ongeveer 200 huizen, fabrieken en voertuigen verwoest. Ook een eeuwenoude boeddhistische tempel is in vlammen opgegaan. De autoriteiten verwachten dat er meer slachtoffers zullen vallen. De branden begonnen vrijdag.

De branden woeden in het zuiden van Zuid-Korea. Daar is het al lange tijd droog en waait het flink. Daardoor verspreidt het vuur zich verder. Donderdag wordt er een klein beetje regen verwacht.

130 helikopters

De natuurbranden zijn volgens waarnemend president Han "de ergste ooit". Hij zegt verder dat er ruim 4600 brandweermensen, soldaten en ander personeel aan het werk zijn om de branden te blussen.

Zij krijgen hulp van 130 helikopters. Een daarvan is gecrasht, de piloot is om het leven gekomen, meldt het Zuid-Koreaanse persbureau Yonhap. Kort na de crash is besloten dat alle helikopters op de grond moeten blijven.

Onder meer Hahoe, een dorp uit de veertiende eeuw dat op de Unesco-werelderfgoedlijst staat, is geëvacueerd omdat het kan worden getroffen door het vuur.

Dit zijn beelden van de brand:

Honderden Palestijnen hebben in het noorden van Gaza geprotesteerd tegen Hamas en voor een einde aan de oorlog. Dat zeggen ooggetuigen tegen de persbureaus AFP en DPA. Ook de Gaza-correspondent van de BBC schrijft erover.

Dit soort protesten komt niet vaak voor in het gebied. De BBC spreekt van het grootste anti-Hamas-protest in Gaza sinds het begin van de oorlog met Israël. De demonstranten in Beit Lahiya eisten dat Hamas aftreedt.

Ook meldt de Britse omroep dat er gemaskerde Hamas-militanten, sommige met geweren en andere met wapenstokken, ingrepen en de demonstranten met geweld uiteen dreven. Een aantal betogers werd aangevallen en mishandeld.

Totaal ingestort

De woede onder de bevolking ontstond gisteren na een evacuatiebevel van Israël voor het gebied in het noorden. Dat bevel kwam kort nadat er raketten waren afgevuurd op Israël.

Palestijnen voelen zich steeds minder vertegenwoordigd door Hamas en zijn boos over de humanitaire situatie. De meeste van de 2,1 miljoen inwoners zijn meermaals ontheemd geraakt. Ongeveer 70 procent van de gebouwen is beschadigd of verwoest en de gezondheidszorg, watervoorziening en rioleringssystemen zijn totaal ingestort.

Ook heerst er een groot tekort aan voedsel, medicijnen en gezondheidszorg.

Loyaal

Hoewel openlijke kritiek op Hamas altijd riskant was, neemt dit in Gaza op straat en online wel toe. Toch blijft ook een deel van de bevolking loyaal aan de groep, waardoor het moeilijk te peilen is hoe sterk de steun is afgenomen.

Hamas maakt sinds 2007 de dienst uit in de Gazastrook. De groep won destijds de Palestijnse verkiezingen en verdreef politieke tegenstanders met geweld.

De betogers in Beit Lahiya riepen onder meer "Weg met Hamas" en "Hamas, terroristen":

Wie achter de demonstratie tegen Hamas zit is niet duidelijk.

De oorlog tussen Israël en Hamas begon op 7 oktober 2023 en is inmiddels anderhalf jaar bezig. In die tijd zijn volgens het door Hamas geleide ministerie van Volksgezondheid ruim 50.000 Palestijnen omgekomen.

De gemeente Kampen spant een kort geding aan tegen netbeheerder Enexis. Kampen wil graag dat een nieuw duurzaam schoolgebouw wordt aangesloten op het stroomnet, maar volgens de netbeheerder kan er geen passende aansluiting worden geleverd.

Het overleg tussen de twee partijen is vastgelopen, meldt RTV Oost, en daarom stapt de gemeente naar de rechter. "Het kan niet zo zijn dat de meest duurzame school op een aggregaat aangesloten moet worden, of mogelijk niet open kan", zegt wethouder Erik Faber.

Het is de bedoeling dat Kindcentrum Hanzewijk een grootverbruikaansluiting krijgt, wat volgens de gemeente duurzamer is dan meerdere losse kleinverbruik aansluitingen. In het pand komen twee scholen en een kinderdagopvang.

Verouderde gebouwen

"Hoewel Enexis spreekt over een overvol elektriciteitsnet, hebben ze wel ruimte voor meerdere kleinverbruik aansluitingen. Maar als dat mogelijk is, dan zou de gevraagde aansluiting in onze ogen ook geleverd moeten kunnen worden", zegt Faber. De gemeente hoopt dat een uitspraak van de rechter "er alsnog voor zorgt dat Enexis de gevraagde aansluiting op tijd levert".

De bouw is deze maand begonnen en in het nieuwe schooljaar zouden de kinderen er les moeten krijgen. De kinderen zitten nu nog in verouderde gebouwen. Het pand moet volgens Kampen het 'meest duurzame kindcentrum van Nederland' worden.

Vorig jaar constateerde Nieuwsuur dat organisaties en bedrijven steeds vaker een zaak beginnen als ze van netbeheerders te horen krijgen dat er geen ruimte op het net is. Voor bijvoorbeeld een nieuwe fabriekshal, een nieuw schoolgebouw of wijkcentrum. De slagingskans blijkt in de praktijk klein. "Als er geen transportcapaciteit is, verandert een rechtszaak daar weinig aan", zei een woordvoerder van Enexis destijds.

Bijna 200 miljard

Eind vorige maand bleek dat er de komende jaren zo'n 195 miljard euro nodig is om het stroomnet goed te laten werken.

Het elektriciteitsverbruik in Nederland zal richting 2050 verviervoudigen. En dat terwijl er nu al grote problemen zijn: zo staan er op dit moment zo'n 10.000 bedrijven op de wachtlijst voor een zware aansluiting.

NOS op 3 legde eerder al eens uit wat we zullen merken van een vol stroomnet, zowel in een online explainer als in deze video: