NOS Nieuws - Algemeen

De politie heeft nog eens twee minderjarige verdachten aangehouden voor de ongeregeldheden in Scheveningen, begin deze maand. Het gaat om een 16-jarige jongen uit Den Haag en een 14-jarige jongen uit Beverwijk.

De jongen van 14 liep in een proeftijd "voor andere feiten", maar welke dat zijn, meldt de politie niet. Hij werd voorgeleid aan de rechter-commissaris en is onder strenge voorwaarden weer vrijgelaten. De jongen van 16 wordt verdacht van openlijk geweld. Hij is gehoord en inmiddels ook weer vrijgelaten. Het onderzoek tegen hem loopt nog.

In totaal zijn er nu vier verdachten aangehouden. Vorige week werden er al twee jongens opgepakt: een Rotterdammer van 17 en een Hagenaar van 16. De 17-jarige zou een politieauto en -busje hebben vernield, de 16-jarige wordt verdacht van openbare geweldpleging tegen agenten. Hij moet volgende maand voor de kinderrechter verschijnen. De politie sluit niet uit dat er meer aanhoudingen volgen.

Op 1 mei liep het in Scheveningen uit de hand na een oproep op sociale media om te gaan vechten. Honderden jongeren waren erop afgekomen. De mobiele eenheid werd ingezet nadat de jongeren zich tegen de politie hadden gekeerd. Ze bekogelden agenten onder meer met stenen, fietsen en glaswerk.

Zo zagen die ongeregeldheden eruit:

Burgemeester Van Zanen zei vorige week geen signalen te hebben ontvangen dat mensen gingen rellen. "Ik heb ook de snapchats gezien, met de oproep om gezellig naar Den Haag te komen, maar daarin is niets gezegd over rellen", sprak hij in een raadsvergadering.

Pas halverwege de avond kreeg de gemeente volgens hem signalen dat het onrustig werd. Rond 20.45 uur begon de politie mensen weg te sturen. "Dat ging beheerst. Daarna ging het mis", aldus Van Zanen. Hij baalt van de situatie en vindt het kwalijk dat ouders van de jongeren die meededen aan de rellen zich niet hebben gemeld. "Tegen die ouders zeg ik: schaam je. Het is onze stad, van iedereen."

De politie maakte eerder bekend meer onderzoek te doen naar de oproepen op sociale media. Ook zei de politie te gaan kijken naar het eigen optreden en het opschalen naar de ME.

De baas van de voornaamste onafhankelijke verkiezingswaakhond in Rusland Golos is veroordeeld tot vijf jaar in een strafkolonie. Grigori Melkonjants werd schuldig bevonden aan samenwerking met een "ongewenste organisatie".

Melkonjants zit sinds 2023 vast. Volgens hem zijn de aanklachten politiek gemotiveerd. Na het uitspreken van het vonnis riep hij vanuit zijn glazen cel naar enkele tientallen aanwezige journalisten en sympathisanten: "Maak je geen zorgen, ik wanhoop niet. Jullie moeten dat ook niet doen."

Melkonjants is medevoorzitter van Golos, de bekendste verkiezingswaakhond van Rusland. In 2013 werd de organisatie aangemerkt als 'buitenlandse agent' en drie jaar later werd Golos als ngo officieel ontbonden door het ministerie van Justitie. Daarna bleef de organisatie doorgaan met zijn werk.

Veel onafhankelijke media en mensenrechtenorganisaties zijn de afgelopen jaren in Rusland bestempeld als 'buitenlandse agent' of 'ongewenste organisatie'. De wet wordt daarom vooral gezien als manier om critici te mond te snoeren. Het stempel maakt het werk van oppositie en activisten vrijwel onmogelijk. Zo zijn bronnen bijvoorbeeld terughoudend om te praten met journalisten uit vrees zelf ook aangemerkt te worden als 'buitenlandse agent'.

'Onderdeel van Europees netwerk'

Nieuwssite Meduza meldt dat de strafzaak tegen Melkonjants verband houdt met het Europees Netwerk van Verkiezingswaarnemingsorganisaties (Enemo). In september 2021 werd Enemo in Rusland bestempeld als "ongewenst" en verboden. Volgens de rechtbank is Golos nog steeds onderdeel van Enemo. Melkonjants zegt dat hij sinds het verbod niet meer met Enemo heeft samengewerkt.

Golos houdt sinds de oprichting in 2000 toezicht op verkiezingen in Rusland en heeft regelmatig misstanden aan het licht gebracht. De groep ligt al jaren onder vuur van de autoriteiten. Zo werd in 2011 al een keer het hoofd van Golos opgepakt.

Er geldt een onttrekkingsverbod voor oppervlaktewater op de Veluwe en in delen van Noord-Brabant. Dat betekent dat de waterschappen het verbieden om water uit sloten, weteringen en kanalen te halen om te sproeien.

"Dat is relatief vroeg in het jaar", zegt een woordvoerder van waterschap Vallei en Veluwe bij Omroep Gelderland. Eerder besloten de waterschappen vaak pas in de zomer tot een onttrekkingsverbod. Vorig jaar en ook in 2023 was het zelfs zo nat dat er in de meeste regio's helemaal geen maatregelen werden genomen.

Maart was dit jaar recorddroog. In april viel er ongeveer evenveel regen als normaal, maar daarna werd het opnieuw droog. Ook wordt voorlopig geen regen verwacht. Het probleem zit hem niet alleen in het gebrek aan neerslag, er verdampt ook veel water op dit moment.

Voorsprong ingelopen

"We begonnen deze droge periode met een relatief hoog grondwaterpeil, maar die voorsprong is door de afgelopen droge maanden alweer ingelopen", zegt Rian Govers, waarnemend dijkgraaf van waterschap Brabantse Delta. "Dat stelt ons voor extra uitdagingen."

Govers had al op 3 april een verbod op het gebruik van oppervlaktewater voor beregening ingesteld voor een deel van 'haar' gebied. Dat verbod is vanaf vandaag uitgebreid naar een groot deel van Brabant.

Vanaf middernacht geldt om dezelfde reden ook een onttrekkingsverbod voor oppervlaktewater op vrijwel de hele Veluwe. Dat is slecht nieuws voor bijvoorbeeld sportverenigingen die hun velden besproeien met grondwater.

Maar het zijn vooral boeren die getroffen lijken te worden, al zeggen zij zelf dat het wel meevalt.

Grondwater is alternatief

"Het is ook niet nieuw dat we dit over ons heen krijgen", aldus Jaap van Wenum van de Brancheorganisatie Akkerbouw. "Grondwater is een goed alternatief en veel essentiëler voor de boer."

Wim Brouwer van Land- en Tuinbouworganisatie (LTO), afdeling Gelderse Vallei, bevestigt dat. "De sloten staan droog, daar valt geen water uit te halen. We zijn aangewezen op bronnen en daar zijn er hier best wel wat van. Maar het moet niet al te lang droog blijven. Als er over veertien dagen nog geen druppel is gevallen, gaan we ons hier wel zorgen maken."

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) vindt dat de pleegzorg die Enver biedt "voor het grootste deel niet voldoet aan de eisen". De problemen bij de jeugdzorgorganisatie in de regio Rotterdam zijn zo groot dat de instelling onder verscherpt toezicht is gesteld. "Verbetering is noodzakelijk."

Enver is een van de organisaties die betrokken waren bij de pleegzorg van een 10-jarig meisje uit Vlaardingen. Zij werd door haar pleegouders ernstig mishandeld en vorig jaar mei zwaargewond opgenomen in het ziekenhuis. Ze had hersenletsel en botbreuken en lag een tijd in coma.

Naar aanleiding van de misstanden rond het Vlaardingse meisje kwamen de IGJ en de Inspectie Justitie en Veiligheid in januari al tot de conclusie dat er grote fouten waren gemaakt. Enver stond daardoor onder extra toezicht van de twee inspecties.

Na dat onderzoek was er bij de IGJ grote bezorgdheid over de zorg voor andere jongeren bij Enver en daarom werd er de afgelopen maanden onderzoek gedaan naar de kwaliteit van de zorg.

Hoge werkdruk

Volgens de inspectie willen de medewerkers graag goede pleegzorg bieden, maar lukt dat niet door een te hoge werkdruk. De inspectie ziet risico's, omdat de veiligheid van de pleegkinderen niet systematisch wordt afgewogen.

Verder worden richtlijnen en protocollen niet goed nageleefd en zijn de dossiers een rommeltje. Zo is niet duidelijk of er met pleegkinderen wordt gesproken zonder dat de pleegouders erbij zijn. Ook staan adviezen van gedragswetenschappers niet in het dossier.

Dit nieuwe rapport is dus opnieuw zeer kritisch en reden voor de inspectie om een stap verder te gaan en Enver onder verscherpt toezicht te stellen.

Volgens hoogleraar jeugdrecht Mariëlle Bruning is verscherpt toezicht in de jeugdzorg niet uitzonderlijk. "We hebben in Nederland ontzettend veel jeugdhulporganisaties en een heel groot aanbod. Elke organisatie gaat op een andere manier te werk.

De inspectie kan volgens Bruning niet alle organisaties toetsen, omdat daar geen capaciteit voor is. "Maar dit rapport leidt tot vragen en zorgen over hoe het in Nederland op dit moment gesteld is. Waar we bij het inspectierapport over het pleegmeisje in Vlaardingen al bang waren dat er meer niet op orde zou zijn in deze pleegzorgorganisatie, is dat nu waarheid gebleken."

Enver zegt de kritische conclusies van de inspectie te herkennen. "Pleegkinderen en hun ouders moeten erop kunnen rekenen dat zij goede hulp op een veilige plek krijgen", schrijft de organisatie in een reactie die aan het inspectierapport is toegevoegd.

De pleegzorgorganisatie begeleidt momenteel bijna 1300 kinderen bij ruim 900 gezinnen. Enver heeft een plan gemaakt dat de problemen moet oplossen. Het heeft daarvoor van de inspectie negen maanden de tijd gekregen.

William Schrikker Stichting

De inspectie is positief over het verbeterplan, maar vraagt zich af of de "termijnen haalbaar en realistisch zijn". Zo staat in het rapport dat het bestuur geen goed zicht heeft op processen binnen de organisatie. Dat maakt het "moeilijk om te leren van ervaringen".

Bij de pleegzorg voor het meisje uit Vlaardingen was naast Enver ook de William Schrikker Stichting (WSS) betrokken. Ook die stichting kreeg in januari veel kritiek van de inspecties. Een onderzoek van de IGJ loopt nog. WSS begeleidt 7000 kinderen.

In Antalya ontmoeten de 32 NAVO-ministers van Buitenlandse Zaken elkaar in aanloop naar de grote top in Den Haag eind juni. Ze gaan vooral praten over de nieuwe zogenoemde 'NAVO-norm', het percentage van het bruto binnenlands product dat landen geacht worden uit te geven aan hun verdediging. Maar in de wandelgangen gaat het ook over iets anders: is de Oekraïense president Zelensky straks wel welkom in Den Haag?

NAVO-bronnen melden dat de VS bezwaar maakt tegen de komst van Zelensky naar de top van volgende maand. De regering van president Trump zou er weinig voor voelen, mede door de moeizame relatie tussen de twee leiders. Op de vorige NAVO-toppen was Zelensky nog eregast.

"Het weren van Zelensky zou een diplomatieke ramp zijn voor Nederland die geen enkele woordvoerder kan goedpraten", zegt een betrokkene, die benadrukt dat het nog te vroeg is voor conclusies. De top is over zes weken, waarin alles nog kan gebeuren. "We sturen nu op vraagtekens", aldus diplomaten.

5 procent

Deze week zal het in Antalya voornamelijk gaan over de NAVO-norm. De nieuwe Amerikaanse NAVO-ambassadeur Matthew Whitaker zegt dat hij een 'stevige discussie' verwacht over de eis van president Trump dat de bondgenoten 5 procent aan defensie moeten gaan uitgeven.

In eerste instantie deden diplomaten dat getal af als 'openingsbod', maar inmiddels is duidelijk dat het de president ernst is. Whitaker zei dan ook: "We zien ernaar uit deze week van onze bondgenoten de details te horen over hoe ze denken dat te gaan halen."

Trump verleiden

De 5 procent is meer dan een verdubbeling van de norm die nu staat: 2 procent. Topman Rutte steunt de inzet van Trump, bevestigde premier Schoof vorige week onbedoeld. De leden van de alliantie krijgen zeven jaar de tijd om te groeien naar 3,5 procent defensie-uitgaven, met ongeveer 0,2 procentpunt per jaar dus.

Daarnaast moeten landen ook nog eens 1,5 procent gaan uitgeven aan 'defensie gerelateerde uitgaven', zoals cyberveiligheid en de versterking van bruggen waar tanks overheen moeten kunnen rijden.

Samen telt dat op tot 5 procent, genoeg om Trump blij te maken en te verleiden om naar Den Haag te komen, hopen diplomaten. Volgens Whitaker "gaan we er helemaal van uit dat Donald Trump in Den Haag zal zijn voor de NAVO-top". Maar niet iedereen in de NAVO-wandelgangen is daar gerust op.

Europese profiteurs

Betrokkenen zien weinig ruimte voor al te veel discussie over Ruttes voorstel voor de percentages. "Dit gaat het worden", zegt een ingewijde. Wel verwachten anderen nog "intensieve gedachtewisselingen" over het toezicht op de getallen. Want wie moet controleren of landen zich houden aan de gemaakte afspraken en wat precies waaronder valt?

In februari maakte de Amerikaanse minister van Defensie Hegseth op weinig subtiele manier duidelijk dat de niet-Amerikaanse NAVO-leden niet langer op de Verenigde Staten hoeven te rekenen voor hun veiligheid.

Trump en zijn ministers noemen hun Europese bondgenoten in de alliantie 'freeloaders', profiteurs die er gebruik van maken dat Amerika hen verdedigt. Daarom konden Europeanen het zich permitteren hun geld niet in defensie te steken, maar in het opbouwen van hun verzorgingsstaat, zeggen de Amerikanen. Dat moet nu klaar zijn. "We vragen onze Europese bondgenoten meer in staat te zijn gelijkwaardige partners te worden", zegt Whitaker.

Voor Nederland betekent het optrekken van de uitgaven naar 3,5 procent dat er tientallen miljarden extra naar Defensie moeten. Een politiek ingewikkeld dossier voor de coalitie, die bij de presentatie van het akkoord over de voorjaarsnota nog zei pas na de NAVO-top te gaan nadenken waar al dat geld vandaan zou moeten komen.

"Een tamelijk merkwaardige opstelling" van Nederland, noemen NAVO-ingewijden dat. "Als gastland word je geacht je vinger op te steken en het goede voorbeeld te geven aan de rest, niet om achter in de klas te gaan zitten afwachten tot de les voorbij is."

Over Oekraïne

De ministers van Buitenlandse Zaken spreken in Antalya ook over de pogingen om een staakt-het-vuren tussen Rusland en Oekraïne van de grond te krijgen. Daarvoor wordt vooral gekeken naar Istanbul, 700 kilometer noordelijker. Mogelijk treffen de Oekraïense president Zelensky en de Russische president Poetin elkaar daar donderdag.

Zolang gesprekken over het beëindigen van de oorlog bezig zijn, is lastig te voorspellen wat er op de top eind juni besproken zal worden over Oekraïne, zegt de Amerikaanse ambassadeur Whitaker.

Ultrakorte top

Ingewijden zeggen dat wel duidelijk is dat het in Den Haag een ultrakorte top wordt. Op de eerste dag, dinsdag 24 juni, is er alleen een diner bij de koning en woensdag is er een gezamenlijke sessie met de staatshoofden en regeringsleiders van de 32 landen.

Dat is een groot contrast met de top vorig jaar in Washington. Daar waren naast de bespreking tussen de leiders ook nog officiële vergaderingen van de staatshoofden en regeringsleiders met hun collega's uit Nieuw-Zeeland, Japan, Australië en Korea en de EU, en een bijeenkomst met de Oekraïense president Zelensky in de zogenoemde 'NAVO-Oekraïne Raad'.

Dat zit er in Den Haag dus niet in. Het is bekend dat Trump niet van lange vergaderingen houdt en door alle plichtplegingen zo kort mogelijk te houden, wordt het risico op gekibbel voorkomen, is het idee.

Over twee weken komen de ministers van Defensie bij elkaar op het NAVO-hoofdkwartier in Brussel, de laatste officiële vergadering vóór 25 juni, als het allemaal moet gaan gebeuren in Den Haag.

De ruim 1600 huisjes die de afgelopen tientallen jaren illegaal zijn neergezet op eilandjes in de Vinkeveense Plassen mogen daar blijven staan. Wel moeten ze in veel gevallen (een stuk) kleiner worden. Dat heeft de gemeenteraad gisteravond besloten.

Veel bewoners van de huisjes zijn niet bereid om "de zaag in hun huisje te zetten", meldt RTV Utrecht. "Iedereen is woedend", concludeert Sjuul Paradijs, voormalig hoofdredacteur van De Telegraaf en al jaren gebruiker van een huisje op een van de eilandjes in de Vinkeveense Plassen.

Bij de eilandjes in de Vinkeveense Plassen gaat het om de voormalige legakkers. Dat zijn langgerekte stukjes land die maar net boven het water uitsteken. Ze ontstonden toen boeren in de loop der eeuwen gewonnen veen te drogen legden om het daarna tot turven te snijden.

Grootste illegale woonwijk

De legakkers hebben zich de laatste tientallen jaren ontwikkeld tot een lustoord voor watersporters en andere recreanten, vooral uit naburig Amsterdam. Zij voerden vaak zelf per boot bouwmateriaal aan en zetten soms complete huizen neer, inclusief keukenblok, terras, boothuis en aanlegsteiger. Zo ontstond waarschijnlijk de grootste illegale woonwijk van Nederland.

De gemeente gedoogde het. Totdat de druk om in ieder geval iets officieel te regelen te groot werd. De Vinkeveense Plassen zijn immers óók een belangrijk natuurgebied met weidse uitzichten, waar talloze vogels nestelen en zelfs nog paling rondzwemt.

Beschoeiing

De illegale huisjes hoeven niet weg, staat in het bestemmingsplan waarmee een meerderheid van de gemeenteraad gisteravond instemde. De bewoners mogen blijven, maar moeten wel zorgen voor onderhoud en een goede beschoeiing van hun stukje eiland. Zo voorkomen ze dat de legakkers afkalven en langzaam in het water vallen. "En wij als gemeente kunnen dat onderhoud niet betalen, zij wel," aldus wethouder Cees van Uden gisteren.

Over de aanleg van beschoeiing klagen de huisjeseigenaren niet. Waar ze wel over vallen is dat de gemeente nu een maximale bouwgrootte voor hun huisjes heeft vastgesteld, tot maximaal 22,5 vierkante meter dicht bij een beschermd natuurgebied.

"In deze zone mag ongeveer niks", stelt Paradijs boos vast. "Ik nodig de gemeenteraadsleden uit om te vertellen waar ik de zaag in moet zetten." Volgens hem zijn honderden anderen al net zo verontwaardigd.

Poepen en plassen

Gerard Korthals van natuurvereniging De Groene Venen is ook boos. Hij wijst erop dat de recreatiedruk op de Vinkeveense Plassen al enorm is en nog groter wordt nu de huisjes mogen blijven.

"Uiteindelijk is dat slecht voor de natuur", zegt hij. "Niet alleen die huisjes zijn illegaal. Mensen moeten poepen en plassen en voor een groot deel doen ze dat ook illegaal. Dat is slecht voor de waterkwaliteit, slecht voor de biodiversiteit."

Korthals wijst erop dat er internationale richtlijnen zijn voor de waterkwaliteit en dat het maar de vraag is of de Vinkeveense Plassen daaraan voldoen.

Het enige punt waar Paradijs en Korthals het over eens zijn, is dat de handhaving van het omstreden besluit lastig wordt. Dat realiseert ook wethouder Van Uden zich. "We zijn geholpen als mensen zich aan de regels willen houden", zei hij tijdens de vergadering.

KLM gaat vanaf eind mei weer naar Israël vliegen, bevestigt de vliegmaatschappij. Bij het personeel zijn er zorgen over de beslissing, blijkt uit interne berichten in handen van de NOS. Minder dan twee weken geleden sloeg er nog een raket in vlak bij de Israëlische luchthaven waar KLM op vliegt.

Elf maanden geleden staakte de vliegmaatschappij de vluchten naar Tel Aviv, omdat ze de situatie onveilig vond. Nu kan het volgens KLM dus wel weer. Veiligheid staat voorop, benadrukt een woordvoerder van KLM herhaaldelijk tegen de NOS.

"Elke dag wordt de veiligheid gecontroleerd. Die is afhankelijk van tal van factoren waarvoor we eigen bronnen en die van de overheid raadplegen." Waarom de situatie veilig wordt verklaard, zijn vragen voor een veiligheidsdeskundige, zegt de woordvoerder. "Dat is ook vaak vertrouwelijke informatie."

Raketinslag

Op 4 mei sloeg een ballistische raket in bij luchthaven Ben-Gurion in Tel Aviv. De aanval werd opgeëist door Houthi's in Jemen. Zeker zes mensen raakten hierbij gewond. Daarop uitte personeel zorgen op interne forums van KLM. Ook de bond voor cabinepersoneel (VNC) en die voor verkeersvliegers (VNV) horen zorgen bij hun leden.

Zo schrijft een medewerker van KLM: "Zolang iets zeldzaams niet gebeurt - zoals een raketinslag ondanks een luchtverdedigingssysteem - gaan we ervan uit dat het ook in de toekomst niet zal gebeuren. Tot het ineens wél gebeurt, en dan blijkt hoe kwetsbaar die aannames zijn." De schrijver van het bericht vraagt om terughoudendheid bij het als 'veilig' aanmerken van de situatie en hoopt dat de KLM-veiligheidsraad het besluit herziet.

"De laatste keer dat collega's hier vóór de oorlog naartoe gingen, moesten zij onder luide sirenes de schuilkelders in en snel naar huis gerepatrieerd worden", schrijft een ander. "Ook op een dag dat Israël in staat was om zelf de veiligheid in te schatten en te waarborgen." Diezelfde persoon vindt dat men zich moet afvragen of ze zich prettig zouden voelen als hun dierbaren naar Tel Aviv zouden vliegen. "Ik denk dat we daar het antwoord wel op weten."

'Niet onopgemerkt'

De KLM-veiligheidsraad meldde dat het nog steeds het plan is om de vluchten te hervatten op basis van advies gebaseerd op data en statistieken. "Ik kan niet anders zeggen dan dat jullie zorgen niet onopgemerkt zijn." In een ander intern bericht geeft KLM aan dat de maatschappij begrijpt dat het vragen oproept dat medewerkers weer vluchten naar Tel Aviv in hun rooster zien verschijnen. Weer een ander bericht luidt: "We zouden deze stap niet zetten als er ook maar enige twijfel zou bestaan over de situatie ter plaatse."

KLM benadrukt in dit bericht onder meer dat het luchtruim streng bewaakt wordt en dat de route van en naar het crewhotel veilig is. Medewerkers die vragen of twijfels hebben, kunnen dit bespreken met hun leidinggevende. "Samen zorgen we ervoor dat iedereen zich veilig voelt bij de uitvoering van deze vluchten."

Om het vertrouwen in de veiligheid kracht bij te zetten, vliegen op de eerste vlucht twee hoge functionarissen mee, onder wie de chef-vlieger van de Boeing 737.

Op de vraag wat KLM van de interne zorgen vindt, reageert een woordvoerder dat "iedereen bij ons weet dat veiligheid vooropstaat."

Financiële belangen

KLM heeft ook financiële belangen bij het hervatten van de vluchten. De opschorting van vluchten naar Tel Aviv heeft KLM de afgelopen tijd benoemd als een van de oorzaken voor de mindere cijfers. KLM laat weten dat het commercieel belang geen rol speelt in de vluchten naar Tel Aviv: eerst de veiligheidsafweging, dan de rest.

Voor het grootste deel van Israël geldt een oranje reisadvies, oftewel: alleen gaan als het noodzakelijk is. Voor een deel van de grensgebieden geldt een rood reisadvies.

Andere vliegmaatschappijen

Onder meer Lufthansa (waar ook ITA en Brussels Airlines onder vallen) besloot na de aanval op 4 mei de vluchten weer op te schorten tot 18 mei. Lufthansa Group laat weten dat nog niet besloten is of de vluchten daarna weer worden hervat.

De partner van KLM, Air France, vloog al naar Tel Aviv, maar besloot volgens KLM vorige week de vluchten tot 20 mei te schrappen.

Andere luchtvaartmaatschappijen, zoals British Airways, United Airlines en Delta Airlines, schrapten de vluchten tot half juni. Easyjet zou 1 juni weer vliegen, maar besloot hun vluchten te schrappen tot en met het einde van die maand.

Air Canada was van plan om vanaf 8 juni weer vliegen, maar kondigde vandaag aan dat ze dit met nog eens drie maanden uitstellen.

Bij een brand vannacht zijn de lokalen waarin een basisschool in Leeuwarden tijdelijk huisde verloren gegaan. De brandweer heeft de noodlokalen gecontroleerd laten uitbranden. Niemand raakte gewond.

"Het is een behoorlijke schok", reageert schooldirecteur Karel Beke bij Omrop Fryslân. "Er zijn ontzettend veel materialen van leerlingen en leraren verloren gegaan. Onze werkplek is gewoon weg."

De brand brak rond 01.30 uur uit in de noodlokalen die waren opgetrokken aan de zuidkant van de stad. De brandweer moest het vuur van buitenaf bestrijden omdat het te gevaarlijk was om naar binnen te gaan.

Veel rook

Bij de brand kwam veel rook vrij. Juist om te voorkomen dat er nog meer rook en giftige stoffen zouden vrijkomen, liet de brandweer de lokalen gecontroleerd uitbranden.

De brand is wrang, zegt de directeur, want de school zou nog maar een paar weken gebruikmaken van de noodlokalen. "Daarna gaan we naar onze totaal vernieuwde school, een paar meter verderop."

Vandaag krijgen de leerlingen in ieder geval geen les. "We moeten nu gaan kijken hoe we dit de rest van het schooljaar gaan oplossen", zegt Beke. Ook de voor- en naschoolse opvang maakte gebruik van de noodlokalen.

Stroom afgesloten

Zoals gebruikelijk bij branden werd de elektriciteit vannacht afgesloten. In dit geval gold dat ook voor elf woningen in de buurt van de noodlokalen. Inmiddels hebben zij weer stroom.

De oorzaak van de brand in Leeuwarden is onbekend.

In Duitsland zijn drie Oekraïense mannen aangehouden op verdenking van sabotageacties en spionage. Ze zouden van plan zijn geweest aanslagen te plegen door postpakketten met explosieven van Duitsland naar Oekraïne te versturen, vermoedelijk in opdracht van door Rusland aangestuurde personen.

Het Duitse Openbaar Ministerie vermoedt dat de mannen als spionnen zijn ingezet en de opdracht hebben gekregen om brand te stichten en explosieven af te laten gaan. Wat hun doelwitten waren, is niet bekendgemaakt.

Twee van de mannen werden afgelopen weekend in Duitsland gearresteerd, de derde werd gisteren in Zwitserland aangehouden. "Ze worden ervan verdacht als agenten te hebben gehandeld met het doel sabotage te plegen", aldus het Openbaar Ministerie.

Testpakketten met gps-trackers

Het plan zou zijn geweest om pakketten te versturen die onderweg naar Oekraïne tot ontploffing zouden komen. Volgens de aanklagers zouden de verdachten in maart tegenover "één of meerdere personen die vermoedelijk namens Rusland handelden" hebben verklaard bereid te zijn aanslagen op het goederenvervoer in Duitsland uit te voeren.

Eén van de verdachten, Vladyslav T., zou eind maart vanuit Keulen twee "testpakketten" hebben verstuurd met gps-trackers. Daarmee zouden mogelijke transportroutes in kaart moeten worden gebracht, aldus de aanklagers.

Volgens het Duitse tijdschrift Der Spiegel zijn door de arrestaties sabotageacties met pakketbommen verijdeld. De Duitse autoriteiten hadden transportbedrijven al in augustus vorig jaar gewaarschuwd voor pakketten met brandbommen, die mogelijk naar verschillende locaties in Europa zouden worden gestuurd.

Eerder die zomer brak brand uit in een container van transportbedrijf DHL op het vliegveld van Leipzig. De oorzaak was vermoedelijk een brandbom, geadresseerd aan een ontvanger in Londen. DHL nam daarop extra veiligheidsmaatregelen bij hun Europese vestigingen.

Of de drie gearresteerde mannen verantwoordelijk zijn voor de brandbom in Leipzig is niet bekend.

Het was nieuws dat niemand verbaasde en toch iedereen schokte: afgelopen week werd bekend dat Ovidio Guzmán, de jongste zoon van de beruchte drugsbaas Joaquín 'El Chapo' Guzmán, schuld zou gaan bekennen tegenover Amerikaanse aanklagers.

De 35-jarige Ovidio, die in 2023 door Mexico werd uitgeleverd aan de VS, is nog jong. Met een akkoord met de Amerikaanse justitie kan hij mogelijk nog een deel van zijn leven terugkrijgen, zeker als er strafvermindering tegenover de bekentenis staat.

Maar details over de deal met de Amerikanen zijn onbekend, en juist dat maakt Mexicaanse autoriteiten nerveus. Ovidio weet, net als zoveel grote drugsbazen, heel veel over Mexico, waar de boven- en onderwereld soms moeilijk van elkaar te onderscheiden zijn.

Straffeloosheid

Ovidio Guzmán is een van de vier zonen van Joaquín 'El Chapo' Guzmán, de oprichter van het beruchte Sinaloakartel, een van de machtigste criminele organisaties in Mexico. El Chapo zit sinds 2017 vast in de VS, na enkele spectaculaire ontsnappingen in zijn thuisland. Hij werd in 2019 veroordeeld tot levenslang.

Uitlevering aan de VS is de grootste nachtmerrie voor drugsbazen: waar in Mexico tot op het hoogste niveau vrijheid en straffeloosheid kan worden gekocht, betekent opsluiting in de VS normaal gesproken opsluiting voor het leven.

Zijn zoon Ovidio zit sinds september 2023 vast in New York, nadat hij eerder dat jaar was opgepakt in de Mexicaanse staat Sinaloa. Dat gebeurde bij een militaire operatie waarbij 160 mensen, voornamelijk kartelleden, om het leven kwamen.

In totaal zijn er twaalf aanklachten tegen hem ingediend in drie Amerikaanse staten, onder meer voor drugshandel, moord en witwassen. Aanklachten waartegen Ovidio zich bij zijn eerste hoorzitting nog onschuldig pleitte.

Afgelopen dinsdag werd bekend dat maar liefst zeventien familieleden van Ovidio, onder wie zijn moeder, zich te voet bij de Mexicaans-Amerikaanse grensovergang bij San Diego hadden gemeld. Zij gaven zich vrijwillig over aan agenten van de Amerikaanse opsporings- en veiligheidsdienst FBI. Een veiligheidsmaatregel? Of onderdeel van een akkoord waarbij ook deze familieleden informatie over het Sinaloakartel en hun banden zullen blootgeven?

De Mexicaanse regering, gebrand op een schoon imago richting de Amerikaanse autoriteiten, volgt het akkoord met bezorgdheid. Meerdere grote namen uit de almachtige regeringspartij Morena worden gelinkt aan het Sinaloakartel. Een prominente naam die valt, is die van Rubén Rocha Moya, gouverneur van Sinaloa en zwaargewicht binnen de partij van president Sheinbaum. Hij zou zijn verkiezing als gouverneur deels te danken hebben gehad aan de zonen van El Chapo.

Gevangenisstraf van 38 jaar

Er wordt gevreesd voor een scenario zoals dat van Genaro García Luna, voormalig veiligheidsminister van Mexico. Tijdens het proces tegen El Chapo bleek uit getuigenissen van derden dat deze Garciá Luna met miljoenen dollars was omgekocht door het Sinaloakartel.

Een onderzoek en veroordeling volgden: inmiddels zit Garciá Luna een gevangenisstraf van 38 jaar uit in New York. Naast een smet op het imago van Mexico was zijn veroordeling een dreun voor de relaties tussen de twee buurlanden.

Als Ovidio Guzmán tegenover Amerikaanse autoriteiten praat over de werkwijze van het Sinaloakartel, lijkt het haast onvermijdelijk dat daarbij de namen van publieke functionarissen en ambtenaren vallen. Juist nu Mexico alles wil doen om de VS tevreden te houden, zijn die schuldbekentenissen geen goed nieuws.

Nog twee drugsbazen vast

In New York zitten sinds vorig jaar nog twee andere Mexicaanse drugsbazen vast. De eerste heet Iván 'El Mayo' Zambada. Hij is de voormalige compagnon van El Chapo, en een drugsbaas van de oude stempel, met een netwerk dat tot diep in de Mexicaanse politiek reikt. De ander is Joaquín Guzmán, een broer van Ovidio.

Het was deze Joaquín die Zambada vorig jaar in de val lokte door hem naar een boerderij in Mexico te brengen. Daar werd de oude drugsbaas overmeesterd door gewapende mannen, in een vliegtuig gedwongen en samen met Joaquín naar de VS gevlogen. Het werd gezien als verraad op het hoogste niveau binnen het Sinaloakartel, met een bloedige oorlog in Sinaloa als gevolg tussen de nog in Mexico verblijvende zonen van El Chapo en de zoon van El Mayo anderzijds.

De vraag die zich hier aandient is: wat voor akkoord had Joaquín Guzmán met de Amerikaanse autoriteiten gesloten dat hij bereid was een van de oprichters van het Sinaloakartel en nota bene zijn eigen peetvader uit te leveren? In Mexico zullen mensen tot op het hoogste niveau hier slapeloze nachten van hebben.

De Europese Commissie heeft op onjuiste gronden sms-verkeer van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen geheimgehouden. Dat oordeelt het Europees Gerecht in Luxemburg.

In de zaak gaat het om geheime sms'jes die Von der Leyen op het hoogtepunt van de coronacrisis stuurde aan Pfizer-baas Albert Bourla. Ze onderhandelde namens alle landen van de Europese Unie over de aanschaf van 1,8 miljard doses van het coronavaccin.

The New York Times verzocht de Europese Commissie de sms-berichten te publiceren in het kader van openbaarheid van bestuur. De Commissie weigerde dat, waarop de krant naar de rechter stapte. De zaak is in Brussel Pfizergate gaan heten.

Niet gearchiveerd

De reden die de Commissie aanvoert om de sms'jes van Von der Leyen niet te publiceren, is dat ze niet zijn gearchiveerd als relevant document. Dat archiveren was alleen gebeurd als de verzender, Von der Leyen dus in dit geval, ze als belangrijk had geoormerkt.

Aangezien Von der Leyen haar berichten aan de Pfizer-topman niet heeft laten archiveren hoeven ze volgens de Commissie niet te worden gepubliceerd. Kennelijk waren ze niet belangrijk en daarmee zijn ze niet relevant, is de redenering van de Europese Commissie.

Maar de rechter is het hier dus niet mee eens. Volgens de rechter heeft Von der Leyen geen goede reden gegeven voor het niet laten archiveren van haar berichten. Bovendien vindt de rechter dat de Commissie onvoldoende duidelijk heeft gemaakt of de sms'jes nog bestaan.

Dit betekent niet dat Von der Leyen de berichten nu alsnog direct moet publiceren. Wel moet de Europese Commissie zich opnieuw buigen over het verzoek en opnieuw een beslissing nemen. Maar het zou dus kunnen dat de Commissie het verzoek van The New York Times binnenkort op andere gronden opnieuw afwijst.

De Europese Commissie kan ook nog bij het Europees Hof van Justitie in beroep gaan tegen de uitspraak van de lagere rechter van vandaag. De Commissie laat in een reactie weten de uitspraak te gaan bestuderen en later met een nieuw besluit te komen.

Afgelopen maandag organiseerde de Europese Commissie voor journalisten die de EU volgen nog een vertrouwelijke bijeenkomst waarin hoge ambtenaren anderhalf uur uitlegden waarom de Commissievoorzitter in deze kwestie niets verkeerds heeft gedaan.

Toch bleven bij de aanwezige journalisten nog veel vragen over. Want heeft Von der Leyen de beslissing om te berichten niet te archiveren alleen genomen, of heeft ze iemand anders laten meelezen? Ook is het onduidelijk of de sms'jes nog bestaan of inmiddels zijn gewist. En zijn appjes die de hoogste baas van de Europese Commissie stuurt niet per definitie belangrijk genoeg om te archiveren?

Op al die vragen blijft het dagelijks bestuur van de Europese Unie nu al jaren het antwoord schuldig.

De Commissie blijft vooralsnog van mening dat app- of sms-verkeer vanwege het vluchtige karakter per definitie niet relevant is om te archiveren en publiceren. De Europese ombudsman liet eerder al weten het daar niet mee eens te zijn, maar de Commissie negeerde dat. Ook de Europese rechter zegt vandaag dat tekstberichten die zijn uitgewisseld over de aankoop van coronavaccins hoe dan ook belangrijke informatie kunnen bevatten.

Zorgen zijn er volop in de politiek over 'koop nu, betaal later'-diensten, maar ze verbieden kan het kabinet op dit moment niet. Om jongeren te waarschuwen voor schulden deelt staatssecretaris Nobel, verantwoordelijk voor schuldhulpverlening en armoedebeleid, vandaag op een school ijsjes uit die een zure nasmaak hebben.

Een van de grootste aanbieders van 'koop nu, betaal later' is Klarna. Dat kredietbedrijf wil de dienst ook in fysieke winkels aanbieden, hoewel het kabinet het bedrijf eerder dit jaar "dringend" opriep om dat niet te doen. Volgens Klarna is er veel vraag naar, zowel bij winkeliers als bij klanten.

De Tweede Kamer riep het kabinet vorig jaar op om Klarna en andere betaaldiensten tegen te houden. Maar volgens het kabinet is een verbod niet mogelijk. Wel wordt er waarschijnlijk volgend jaar Europese wetgeving van kracht die meer regels oplegt aan dit soort betaaldiensten.

'Achteraf betalen verleidelijk'

In de tussentijd probeert het kabinet jongeren met een campagne bewuster te maken van de risico's van de betaaldiensten. "Achteraf betalen wordt steeds verleidelijker", zegt Nobel. "Met een paar klikken haal je de mooiste spullen in huis, ook als je even geen saldo hebt. Het lijkt handig, maar geef geen geld uit dat je eigenlijk niet hebt."

Voor de campagne heeft de staatssecretaris korte filmpjes laten maken met een chagrijnige kat in de hoofdrol. Deze 'betaal later-kater' zit bijvoorbeeld op een paar nieuwe sneakers of een dure gameconsole en blijft daar hangen tot de rekening is betaald.

Volgens de Autoriteit Financiële Markten (AFM) gebruiken honderdduizenden minderjarigen achteraf-betaalapps, terwijl dat wettelijk pas mag vanaf 18 jaar. De leeftijdscontroles die in een app zitten worden door minderjarigen omzeild, zei het Nibud eerder. "Het mag niet als je jonger bent dan 18, maar het is toch blijkbaar heel makkelijk om te doen."

Bom die ontploft

Uit onderzoek van het Nibud bleek dat jongeren door achteraf betalen moeilijker overzicht kunnen houden over hun geldzaken. Ook koningin Máxima sprak zich er dit jaar over uit. Ze noemde 'koop nu, betaal later' "een bom die in de samenleving gaat ontploffen, zeker bij jongeren".

Het ministerie liet ook onderzoek doen onder 677 jongeren tussen de 16 en 21 jaar oud. Daaruit blijkt dat een op de zeven jongeren wel eens te laat heeft betaald bij achteraf betalen. Een op de tien heeft wel eens een aanmaning gehad of kreeg te maken met aanvullende kosten van zo'n kredietbedrijf. Een kwart van de ondervraagde jongeren kent iemand die in de problemen kwam door 'koop nu, betaal later'.

Vandaar dat het kabinet nu met een campagne komt. "Jongeren hebben vaak een laag inkomen en zijn daardoor financieel kwetsbaar", zegt Nobel. "We willen voorkomen dat ze al heel jong in de financiële problemen komen."

Uitspraak rechter

Vorige maand oordeelde een rechtbank dat Klarna de wet overtrad met de kosten die het bedrijf in rekening brengt. Volgens de rechter was er in twee gevallen sprake van een consumentenkrediet (lening). In dat geval moet er worden gewaarschuwd dat geld lenen geld kost. Dat deed Klarna niet.

Er zijn dus strengere regels op komst. Vanaf het moment dat die Europese richtlijn ingaat, geldt een wettelijk verplichte leeftijdscheck. Ook komen er regels voor reclame en voorlichting en moeten kredietbedrijven nagaan of klanten een schuld aankunnen, oftewel: kredietwaardig zijn.

Tot die tijd richt de VVD-staatssecretaris zich op de consument, "Uiteindelijk heeft de consument zelf de meeste macht en invloed. Als jongeren zich bewust zijn van de risico's en achteraf betalen niet doen, omdat ze het zich niet kunnen veroorloven, dan is dat natuurlijk het krachtigste instrument. Daar kan geen wetgeving tegenop."

Koningin Máxima en premier Schoof zullen zondag aanwezig zijn bij de inauguratie van paus Leo XIV in Vaticaanstad. Dat heeft de Rijksvoorlichtingsdienst bekendgemaakt.

De installatiemis is zondag om 10.00 uur op het Sint-Pietersplein. Dat is het officiële begin van Leo's pausschap en van zijn rol als bisschop van Rome.

Bij de mis zullen verschillende wereldleiders aanwezig zijn, zoals de Canadese premier Carney en zijn Australische collega Albanese. De Oekraïense president Zelensky heeft gezegd te hopen bij de mis aanwezig te kunnen zijn.

Het begin van een pontificaat is een bijzondere gebeurtenis. Paus Leo krijgt tijdens de plechtigheid het pallium opgelegd, een witte band van schapenwol. Ook krijgt hij de vissersring, waarop een beeltenis staat van Petrus als visser.

Koningsdag

Het Nederlandse koningshuis was niet bij de uitvaart van de op 21 april overleden paus Franciscus. De begrafenis was op zaterdag 26 april, dezelfde dag dat Nederland Koningsdag vierde. Premier Schoof en minister van Buitenlandse Zaken Veldkamp waren wel naar Vaticaanstad gereisd voor de uitvaart.

Bij de inauguratie van paus Franciscus in 2013 waren ongeveer 300.000 mensen aanwezig.

Commissaris van de Koning Wouter Kolff heeft de benoemingsprocedure voor een nieuwe burgemeester van Alphen aan den Rijn voorlopig stilgelegd. Hij wil pas na de gemeenteraadsverkiezingen van maart volgend jaar kijken of de procedure weer kan worden opgestart.

Kolff komt tot zijn besluit vanwege "de opgelopen politiek-bestuurlijke spanningen in de gemeente en het delen van vertrouwelijke informatie met de media", meldt Omroep West.

Het gebeurt vrijwel nooit dat een benoemingsprocedure wordt stilgelegd, zeker niet in een gemeente met een omvang van 115.000 inwoners. Maar Kolff benadrukt dat de benoeming van een nieuwe burgemeester een vertrouwelijk proces is waarop wettelijke geheimhouding rust, terwijl juist die vertrouwelijkheid in het geding was de afgelopen tijd.

Oog voor Thuis

Het ging mis bij de reorganisatie van de lokale jeugdzorg, begin vorig jaar. De gemeente werd verweten nauwelijks oog te hebben gehad voor de problemen die de nieuwe organisatie Oog voor Thuis vanaf het begin ervoer.

"Er is een nieuwe opzet met veel oude zooi en veel tegenwerking", vatte een medewerker van de organisatie het begin maart samen. Toen hadden de interim-directeur en de raad van commissarissen van Oog voor Thuis al ontslag genomen.

Binnen, maar ook buiten de coalitie leidde dat tot felle kritiek op de VVD en dan vooral op verantwoordelijk wethouder Anouk Noordermeer (VVD). Op 1 april stapte de VVD uit het college. "De VVD-fractie heeft de bejegening door de coalitiepartners als intimiderend en dwingend ervaren", aldus de partij toen.

Turbulente maanden

In haar ontslagbrief, die vorige maand openbaar werd, schreef Noordermeer dat ze zich tijdens "turbulente maanden waarin u mij heeft zien worstelen" meermalen onveilig had gevoeld. "Het zijn omgangsvormen van een oude bestuurscultuur waarin de masculiene patriarchale wijze van omgaan met elkaar en met de mensen in de organisatie nog tot de actualiteit van alledag behoren", aldus de oud-wethouder.

De gemeente Alphen aan den Rijn liet twee weken later in een schriftelijke reactie weten dat de andere collegeleden het "geschetste beeld betreuren en absoluut niet herkennen". Maar Noordermeer liet het er niet bij zitten. Zij deed aangifte van aanranding tegen haar voormalig collega, wethouder Relus Breeuwsma (CDA).

Druppel

Die aangifte bleef aanvankelijk uit de publiciteit. Totdat het AD er vorige week vrijdag over berichtte, zich baserend op "verschillende gemeentelijke bronnen". Wie die "gemeentelijke bronnen" zijn, is de vraag. Maar voor de commissaris van de Koning lijkt het de druppel die de emmer doet overlopen: opnieuw is er "vertrouwelijke informatie" gelekt.

"Het is in deze omstandigheden heel moeilijk om verliefd te worden op Alphen aan den Rijn", aldus Kolff gisteravond over zijn besluit om een lange pauze in te lassen bij de benoemingsprocedure voor een nieuwe burgemeester.

Waarnemend burgemeester Peter Rehwinkel spreekt in een reactie over "een uiterst precaire situatie".

Gemeenten, het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en Vluchtelingenwerk roepen het kabinet op om de spreidingswet niet in te trekken. De wet die asielzoekers over het land verdeelt en gemeenten verplicht om opvang te regelen, is volgens hen hard nodig.

Tot deze week kunnen organisaties en burgers aangeven wat zij vinden van de door het kabinet aangekondigde intrekking van de spreidingswet. Dat kan tijdens de zogeheten consultatieronde. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten, het COA en Vluchtelingenwerk hebben nu ook hun ideeën daarover ingeleverd en zijn eensgezind in hun kritiek.

De gemeenten denken dat er "chaos" zal ontstaan zonder spreidingswet. Ze zijn er bovendien van overtuigd dat de kosten voor asielopvang alleen maar hoger worden als de spreidingswet verdwijnt. Want met die wet kunnen er opvangplekken voor langere tijd worden geregeld en die plekken zijn veel goedkoper dan tijdelijke noodopvanglocaties in bijvoorbeeld hotels.

"De wet is en blijft nodig, omdat het de beste manier is om de benodigde hoeveelheid opvangplekken te realiseren", schrijft de VNG daarom. "De te verwachten schaarste bij intrekking van de wet zal leiden tot hogere kosten."

'Illusie gewekt'

Als de spreidingswet wordt ingetrokken, wordt het voor gemeenten nog moeilijker om aan de bevolking uit te leggen dat er toch opvang voor asielzoekers geregeld moet worden, denkt de VNG. "Met het intrekken van de spreidingswet wekt de minister de illusie dat nu en in de toekomst minder opvang nodig is, terwijl dat in de praktijk op geen enkele manier de realiteit is."

En als asielzoekers door de intrekking van deze wet nog meer van noodopvang naar noodopvang moeten trekken, zal dat volgens de gemeenten grote gevolgen hebben voor de start die nieuwkomers hier hebben.

"De verwachte gevolgen voor asielzoekers en statushouders en daarmee ook de samenleving zijn fors: langer verblijf in de asielopvang, vaker verhuizen, een turbulente start in Nederland zijn een slechter vertrekpunt voor participatie, inburgering en integratie. Dat staat haaks op het voornemen dat iedereen die in Nederland mag blijven maximaal meedoet en bijdraagt aan de maatschappij door betaald werk."

'Enige werkende instrument'

Het COA vindt dat "deze wet nu het enige werkende instrument is dat zorgt voor meer stabiele opvangplekken, de asielopvang evenwichtig verdeelt over het land en op breed draagvlak kan rekenen". De organisatie ziet de wet als onmisbaar zo lang er geen goed alternatief is. "Ook als het aantal asielzoekers afneemt".

Mede door de spreidingswet zijn er op 1 juli 75.000 opvangplekken beschikbaar, verwacht het COA. "Deze opvanglocaties zijn deels nog tijdelijk omdat ontwikkeling van duurzame locaties tijd kost, maar de wet blijkt een goede manier om daar te komen. Op termijn kunnen deze locaties ook ingezet worden voor het huisvesten van andere doelgroepen in de samenleving en daarmee een bijdrage leveren aan het woningtekort."

Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers stelt, net als de gemeenten, dat het intrekken van de wet de opvang alleen maar duurder en slechter zal maken. "Dan worden we nog afhankelijker van tijdelijke, dure noodopvang, zoals hotels en schepen." Volgens COA-bestuurder Kapteijns scheelt het handhaven van de wet "minimaal een miljard per jaar aan kosten" die anders aan de noodopvang besteed zou moeten worden.

Schrijnende omstandigheden

Vluchtelingenwerk denkt dat er zonder plicht, via die spreidingswet, te weinig gebeurt. "Het is mooi dat gemeenten gestimuleerd worden om vrijwillig opvangplekken te bieden. Vrijblijvendheid gaat er helaas niet voor zorgen dat meer gemeenten hun verantwoordelijkheid pakken en opvangplekken creëren."

Ook Vluchtelingenwerk denkt dat er zonder spreidingswet minder goedkope, langdurige opvangplekken zullen zijn, en dat er dan weer meer naar de duurdere en slechtere noodopvang wordt gekeken.

"Wanneer de spreidingswet wordt ingetrokken, zullen er minder structurele opvangplekken zijn. Ondertussen verblijven asielzoekers op (te) dure opvanglocaties, waarbij met name in de noodopvang schrijnende omstandigheden eerder regel dan uitzondering zijn."

Hongarije, Georgië en het Verenigd Koninkrijk zijn gekelderd op een jaarlijkse ranglijst voor lhbti-rechten in Europa. Mensenrechtenorganisatie ILGA, initiatiefnemer van de ranglijst, spreekt van een brede trend waarin de mensenrechten van de lhbti-gemeenschap worden beknot.

Nederland is op de zogenoemde Europese Regenboogkaart voor het derde jaar op rij iets gestegen. Nederland is een van de zes landen die volgens het rapport strengere regels hebben ingesteld om anti-lhbti-geweld aan te pakken en te voorkomen.

Ook andere landen op het continent hebben volgens onderzoekers stappen in de goede richting gezet. Zo zijn in Polen de laatste 'lhbti-vrije zones' opgedoekt. In Letland is het toegestaan voor mensen van hetzelfde geslacht om een geregistreerd partnerschap aan te gaan. Een huwelijk is nog niet mogelijk.

Dertiende plek voor Nederland

Voor het rapport is de situatie in 49 landen onder de loep gehouden. Nederland is een plek gestegen ten opzichte van vorig jaar en staat nu dertiende. ILGA wordt onder meer gefinancierd door de EU en de Nederlandse regering.

De onderzoekers beschouwen Hongarije, Georgië en het Verenigd Koninkrijk als grootste dalers. De Hongaarse regering stelde bijvoorbeeld als eerste EU-land een verbod in op Pride-evenementen. In Georgië werden anti-lhbti-maatregelen ingevoerd, waardoor bijvoorbeeld regenboogvlaggen op straat zijn verboden.

Het Britse hooggerechtshof oordeelde twee maanden geleden dat iemand officieel een vrouw is als die biologisch als vrouw is geboren. Trans vrouwen worden daarmee wettelijk niet erkend als vrouw. Vanwege deze uitspraak is het Verenigd Koninkrijk zes plekken gedaald naar nummer 22 op de lijst. Ter vergelijking: in 2015 stond het op de eerste plek.

'Systematische ontmanteling'

De wetten en vonnissen in Hongarije, Georgië en het VK staan volgens ILGA niet op zichzelf. "Het zijn slechts de meest opvallende voorbeelden van een bredere trend waarin de rechten van lhbti'ers systematisch worden ontmanteld onder het mom van de openbare veiligheid", concluderen de onderzoekers.

Rusland staat onderaan de Europese regenboogindex, samen met Azerbeidzjan. Deze twee landen scoren 2 punten op het gebied van lhbti-rechten. Malta staat al jaren bovenaan, ditmaal met 88 punten. Voor het onderzoek is onder andere gekeken naar wetten, het onderwijs en de zorg.

Fraudeurs hebben 107.000 euro weten te krijgen van BumaStemra, de organisatie die de auteursrechten van tienduizenden Nederlandse muziekmakers beheert. Ze gebruikten daarvoor valse identiteitsbewijzen en deden zich voor als rechthebbende.

"Wij hebben geconstateerd dat het bij 81 accounts plaatsvond en we hebben die geblokkeerd", zegt Marcel Gelauff, de tijdelijk bestuursvoorzitter van BumaStemra. "We merkten bij interne controles dat de accounts zijn aangemaakt met valse Gmail-adressen die erg op elkaar lijken. Wie erachter zit, weten we niet. We moeten nog verder onderzoek doen en we zullen aangifte doen."

Vandaag zouden leden van BumaStemra in Utrecht samenkomen voor de jaarvergadering, maar gisteravond laat kregen ze een mailtje waarin stond dat de vergadering is afgeblazen. De accountant kan geen goedkeuring geven voor de jaarstukken nu de fraude in kaart wordt gebracht.

313 miljoen euro

"Het is heel vervelend voor de muziekwereld en voor onszelf dat je op deze manier de dupe wordt van criminelen", zegt Gelauff. Hij wijst erop dat BumaStemra vorig jaar 313 miljoen euro incasseerde voor artiesten. "100.000 euro is veel, maar ten opzichte van het totaal is het een heel relatief bedrag."

BumaStemra sluit niet uit dat de fraude nog groter is. "We denken dat we het nu in kaart hebben, maar voor de zekerheid doen we nog extra controles."

De ex-vriendin van rapper Sean 'Diddy' Combs heeft voor een Amerikaanse rechter gezegd dat hij haar tijdens hun relatie herhaaldelijk heeft mishandeld en haar dwong tot "walgelijke" seksuele handelingen met vreemden. Dat gebeurde tijdens dagenlange drugsmarathons met orgies die hij zelf "freak offs" noemde.

R&b-zangeres Casandra Ventura, beter bekend als Cassie, zei dat haar knipperlichtrelatie van tien jaar met Combs werd gekenmerkt door geweld, macht en controle. Ze beschreef in de rechtbank emotioneel zijn obsessie met een extreme vorm van voyeurisme. Zo zou Diddy mannelijke escorts die hij duizenden dollars betaalde over zijn ex-vriendin hebben laten plassen.

De seksmarathons duurden, vaak onder invloed van xtc en andere drugs, soms vier dagen. De rapper plande de ontmoetingen tussen Cassie en mannelijke sekswerkers tot in de kleinste details. Zelfs hoeveel babyolie ze moest gebruiken om de "glanzende" look te krijgen die hij wilde.

Het eerste "freak off" vond plaats in Combs' huis in Los Angeles met een mannelijke stripper uit Las Vegas, vertelde Cassie. Na afloop voelde ze zich vies en verward, maar ook opgelucht dat Combs tevreden was. Ze voelde zich verplicht mee te blijven doen. "Ik wilde hem gewoon niet boos maken", zei ze.

Video uitgelekt

Cassie (38) vertelde tijdens de tweede dag van het proces tegen Combs ook dat het haar niet lukte om weg te gaan bij hem. Ze beschreef Diddy als een gewelddadige man die volledige controle had over haar leven. Op de vraag hoe vaak Combs haar op de grond had geslagen, antwoordde Cassie: "Te vaak om te tellen."

Tijdens de rechtszaak zijn ook video's van het geweld vertoond. Op een van de video's is te zien hoe Diddy Cassie achternazit, waarbij hij deuren intrapt, haar in een wurghouding neemt en tegen de grond en in het gezicht schopt. Nadat de video van de mishandeling in het hotel vorig jaar was uitgelekt en door CNN was gedeeld, bood Combs zijn excuses aan.

De 55-jarige Combs zegt dat hij onschuldig is. Hij wordt verdacht van onder meer mensenhandel en seksuele uitbuiting. Volgens de aanklagers gebruikte de artiest zijn status en hiphopconglomeraat om vrouwen seksueel te misbruiken. Als hij wordt veroordeeld, riskeert Combs een gevangenisstraf van minimaal 15 jaar tot levenslang.

Vandaag gaat het proces verder en krijgt Cassie ook weer het woord.

Goedemorgen! Een kort geding van actiegroep Extinction Rebellion (XR) vanwege meerdere huisbezoeken van de politie bij demonstranten en in de eredivisie strijden Ajax en PSV om de eerste plek.

Eerst het weer: vrij zonnig. Er trekken alleen sluierwolken over, het blijft droog. Aan de noordkust wordt het maximaal 18 graden en in Limburg wordt het 24 graden.

Ga je vandaag op pad? Hier vind je het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het besparen van drinkwater gaat te langzaam, concludeert de Algemene Rekenkamer in een nieuw rapport. Het drinkwatergebruik in Nederland moet de komende jaren flink omlaag om tekorten te voorkomen, maar tot nu toe zijn er nog maar weinig concrete maatregelen genomen.

Er is steeds meer drinkwater nodig, omdat de economie en bevolking groeien. Bovendien zal door klimaatverandering meer drinkwater nodig zijn in de toekomst. Maar ook nu al leiden drinkwatertekorten soms tot problemen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In het Zwitserse Basel was gisteravond de eerste halve finale van het Eurovisie Songfestival. De Nederlandse inzending Claude haalde met het nummer C'est La Vie de finale.

Kijk het optreden hieronder terug:

Fijne dag!

De afgelopen jaren zijn er steeds vaker vergunningen afgegeven voor tijdelijke woningen. In 2020 waren het er nog 2168, in 2024 was dat bijna verdrievoudigd naar 6166. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek.

Het gaat vaak om de zogeheten flexwoningen, die ergens op een braakliggend terrein bijvoorbeeld 15 jaar mogen blijven staan. Maar ook oude kantoorpanden waar tijdelijk appartementen in komen, bijvoorbeeld tot het pand wordt gesloopt. Bij meer dan de helft van de vergunde tijdelijke woningen was een woningcorporatie de opdrachtgever.

Sneller dan gewoon huis

Het aantal vergunningen is een indicatie van hoeveel tijdelijke woningen erbij komen. Bij gewone woningen duurt het gemiddeld ongeveer twee jaar van vergunning tot een woning er staat.

Maar bij tijdelijke woningen is dat vaak korter. De regels voor flexwoningen zijn minder strikt. En ergens een containerwoning neerzetten kan ook veel sneller dan een heel huis bouwen.

De overheid ziet het plaatsen van flexwoningen als een van de oplossingen voor het woningtekort, juist ook omdat ze relatief snel gemaakt en ergens neergezet kunnen worden. Maar die ruim 6000 vergunningen zijn er nog altijd veel minder dan het streven van 15.000 flexwoningen per jaar erbij.

Het Planbureau voor de Leefomgeving waarschuwde vorig jaar nog om niet te veel zeer kleine flexwoningen neer te zetten, van 20 vierkante meter of minder. Want volgens het PBL zoekt maar een beperkt deel van de woningzoekenden specifiek naar een kleine woning. En mensen die zo compact wonen, zijn er vaak niet zo tevreden over.