NOS Nieuws - Algemeen

Ziekenhuizen en vakbonden hebben een akkoord bereikt in onderhandelingen over een nieuwe cao. Dat melden vakbonden die bij de gesprekken betrokken waren. De landelijk staking die voor april gepland stond is daarmee voorlopig van de baan.

De FNV schrijft in een verklaring dat er afspraken zijn gemaakt over hogere salarissen en meer toeslagen. De plannen moeten nog worden voorgelegd aan vakbondsleden. Dat geldt ook voor de bonden CNV, FBZ en NU'91. De 225.000 ziekenhuismedewerkers krijgen na het akkoord stapsgewijs 8 procent salarisverhoging in twee jaar tijd.

De cao geldt niet voor de academische ziekenhuizen, die hebben eigen afspraken.

Onvrede

Ziekenhuispersoneel in de niet-spoedeisende zorg zou half april een dag gaan staken. Het zou de derde landelijke staking ooit in Nederland zijn geweest, aldus FNV.

Afgelopen dinsdag was er onder meer al in Alkmaar een lokale actiedag. Tientallen medewerkers hadden die dag het werk neergelegd. De onvrede was groot over de eerder aangeboden loonsverhoging, die volgens de vakbonden niet voldoende de inflatie zou compenseren.

Om de werkdruk te verlagen komt er volgens de FNV een 'tijdspaarregeling'. Mensen die een nachtdienst hebben gedraaid krijgen volgens het akkoord minstens acht uur rust. De FNV zegt ook met de ziekenhuizen te kijken naar de invoering van een 32-urige werkweek. Vanuit de werkgevers is er nog geen reactie.

Twee mannen zijn gewond geraakt bij een schietpartij in Rotterdam. De slachtoffers stonden op het balkon van een woning aan de Rousseaustraat in de wijk Lombardijen, toen ze rond 21.30 uur werden beschoten.

De mannen zijn naar het ziekenhuis gebracht. Ze zijn aanspreekbaar, meldt de politie. Getuigen zeggen tegen regionale omroep Rijnmond dat op straat zo'n tien kogelhulzen liggen.

In de omgeving van de woning zijn twee verdachten aangehouden. Over hun identiteit is nog niets bekend. De aanleiding voor de schietpartij is onbekend.

De komst van de zeer gewilde videogame Grand Theft Auto VI eind 2025 stelt game-uitgevers voor een probleem. Ze willen hun eigen producties niet rond dezelfde datum uitbrengen. Volgens de Britse gamejournalist Christopher Dring wachten grote uitgevers met het vastleggen van een lanceringsdatum totdat maker en uitgever Rockstar Games een definitieve datum aankondigt.

Andrew Wilson, de Australische topman van Electronic Arts (EA), zei eerder dit jaar dat hij uitstel van het uitbrengen van Battlefield zou overwegen als de markt 'te druk' is.

Dat gamebedrijven niet in dezelfde periode als Rockstar Games hun project willen uitbrengen, was te verwachten, stelt Martin Verschoor, hoofdredacteur van Power Unlimited. "GTA VI wordt de grootste release van de komende tien jaar. Niet alleen van videogames, maar ook van series en films. Alsof Tupac en Michael Jackson uit de dood zouden opstaan en een album opnemen. Het is niet zo gek dat andere uitgevers niet rond dezelfde tijd hun game willen uitbrengen."

Miljarden winst

Dat veel gamers uitkijken naar GTA VI, is goed te zien in de cijfers. De eerste trailer van het spel is maar liefst 246 miljoen keer bekeken op YouTube, en dat is een wereldrecord voor meest bekeken trailer op YouTube. Sinds 1997 brengt Rockstar Games de serie al uit, en vooral latere edities blijven veel mensen bij. "Vanaf GTA III was de serie echt vernieuwend. Een echt evenement. Het verlegde elke keer grenzen met wat je kon in een game", zegt gamejournalist Len Maessen.

De laatste GTA-game verscheen in 2013 en werd een van de bestverkochte spellen aller tijden. Miljoenen exemplaren gingen in de eerste dagen over de toonbank, en ook daarna bleef het spel een goudmijn. Aan verkopen van de onlineversie verdiende Rockstar Games 7,6 miljard euro.

Andere spellen

Een andere game ernaast spelen, zullen de meeste mensen niet doen. "Een aflevering van een serie duurt tussen de 30 en 40 minuten. Deze game duurt minimaal 70 uur", zegt Verschoor. "Als het je aandacht heeft, gaat dat ten koste van alles. Mensen kijken geen YouTube en zullen ook niet door sociale media scrollen."

Ook Maessen snapt de gedachte van de uitgevers. Volgens haar is de komst van de game als een meteoor waar de sector al jaren mee bezig is. "Bij games is het zo dat de meeste exemplaren in de eerste weken worden verkocht. Er is geen opbouw van een hype als het uitkomt en het valt eigenlijk meteen dood", vertelt ze. "Bij games waar je met meerdere mensen speelt, zul je weinig gamers hebben om tegen te spelen."

Maessen denkt dat ook seizoensspellen, zoals de jaarlijks verschijnende voetbalgame EA Sports FC, hun releasedatum liever niet tegelijk met GTA VI plannen. "De kans dat het je gamers kannibaliseert, is gigantisch groot", stelt ze.

Volgens Verschoor heeft GTA V een enorme culturele impact gehad. "Er worden nog steeds memes op het internet over gemaakt. Er worden ook in films, series en andere games referenties over gemaakt."

Geen verrassing dat fans staan te popelen om het spel eindelijk te zien. "Er is enorm veel anticipatie opgebouwd naar de nieuwe game. Hoe gaat het eruit zien? Waar gaat het naartoe?", zegt Maessen.

Eind 2025

GTA VI zal ergens in het najaar uitkomen, zegt Rockstar Games. Wanneer precies, is nog niet bekend. Verschoor zal er niet raar van opkijken als het wordt uitgesteld tot volgend jaar. "Rockstar is ook een partij die wil dat een game perfect is. Hun spellen zijn ontzettend gedetailleerd. Als je in hun games een supermarkt inloopt, is elk labeltje anders", legt hij uit. "Als iets niet goed klopt of werkt dan zegt Rockstar: we stellen hem uit. De vorige releases zijn ook later uitgebracht."

Voor uitgevers is het nu een gok als ze een spel in het najaar uitbrengen. "Je wilt niet in de schaduw komen te staan van hét spel van de komende tien jaar", aldus Verschoor.

Het Sudanese leger heeft de hoofdstad Khartoem heroverd, stelt de militaire leider van het land. Sinds de oorlog twee jaar geleden uitbrak hadden de Rapid Support Forces (RSF) de hoofdstad in handen, maar volgens The New York Times en de BBC is de paramilitaire eenheid verdreven. "Khartoem is vrij", zei generaal Abdel Fattah al-Burhan bij een bezoek aan de hoofdstad.

Vanmiddag heroverde het Sudanese leger de internationale luchthaven van Khartoem. Volgens de woordvoerder van het Sudanese leger werd de RSF enkele uren later verdreven uit zijnlaatste bolwerk in de stad.

Minister van Informatie Khalid Aleiser spreekt van "een cruciaal en beslissend moment in de geschiedenis van Sudan". De RSF heeft nog niet gereageerd.

El Obeid

In Sudan woedt sinds april 2023 een bloedige oorlog tussen de RSF en het leger. De afgelopen maanden is de strijd omgeslagen in het voordeel van het regeringsleger. Precies een maand geleden wist het de strategisch gelegen stad El Obeid te ontzetten. RSF had de stad meer dan een jaar belegerd.

De stad is een knooppunt tussen Khartoem en Zuid-Darfur, de regio die RSF grotendeels in handen heeft.

De oorlog brak uit toen leiders van RSF en het Sudanese leger een staatsgreep pleegden, maar het oneens bleken over de machtsverdeling. Zo'n 11 miljoen mensen zijn vanwege de bloedige strijd op de vlucht geslagen. Zowel het leger als RSF wordt beschuldigd van grove mensenrechtenschendingen, zoals seksueel geweld, het blokkeren van noodhulp en het inzetten van kindsoldaten.

De Verenigde Staten hebben RSF beschuldigd van genocide en hebben leider Hamdan Dagalo sancties opgelegd. Ook de leider van het Sudanese leger kreeg sancties opgelegd vanwege wreedheden die het leger tegen burgers heeft gepleegd.

Zuid-Sudan

De oorlog in Sudan heeft grote gevolgen voor de stabiliteit van buurlanden. Nu het Sudanese leger de RSF op steeds meer plekken terug weet te dringen, komen RSF-militairen vaker in buurland Zuid-Sudan terecht. De afgelopen weken raakte RSF meermaals slaags met gewapende groeperingen in Zuid-Sudan.

Experts vrezen dat de oorlog in Sudan zal overslaan naar Zuid-Sudan. Omdat de spanningen in de Ethiopische deelstaat Tigray ook oplopen, waarschuwt de denktank Institute for the Study of War dat "dreigende burgeroorlogen de gehele Hoorn van Afrika in een crisis kunnen storten".

Door de asielopvang steeds in de crisissfeer aan te pakken, maakt de overheid onnodige hoge kosten en ontstaat "bestuurlijke en maatschappelijke onrust". De samenwerking tussen het rijk en de medeoverheden komt zo "onnodig onder hoogspanning te staan". Dat stellen twee belangrijke adviesraden van de overheid: de Adviesraad Migratie (AM) en de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB).

In het ongevraagde advies uiten ze zorgen over de houdbaarheid van het asielopvangstelsel en een aantal voornemens van het kabinet, waaronder het intrekken van de Spreidingswet. Andere instanties uitten eerder al kritiek op het voornemen van het kabinet om deze wet in te trekken, waaronder het COA en de VNG.

De adviesraden zien asielopvang als een "normale maatschappelijke opgave die aan de hand van principes van goed openbaar bestuur kan worden georganiseerd". Anders gezegd: de asielopvang moet structureler worden geregeld dan de afgelopen jaren.

De AM en ROB doen vijf voorstellen die daarvoor zouden moeten zorgen en die ook nog eens tot een besparing van ongeveer een miljard euro zouden moeten leiden.

Dure noodopvang

Zo moeten met gemeenten heldere afspraken worden gemaakt over de verdeling van asielzoekers en moeten de gemeenten ook voldoende geld krijgen voor de opvang. Het beleid zou erop gericht moeten zijn om dure (crisis)noodopvang te vervangen door reguliere opvangplekken.

De adviesorganen roepen ook op om de asielopvang samen met medeoverheden en uitvoeringsorganisaties te organiseren. Die tonen zich regelmatig kritisch over het gebrek aan samenwerking en overleg met het ministerie van Asiel en Migratie.

Ook zijn de adviesraden kritisch over de 'doorstroomlocaties', die de overvolle asielzoekerscentra moeten ontlasten en waar asielzoekers met een verblijfsstatus moeten verblijven tot zij een reguliere woning hebben.

Bestuurlijke wrijving

"Het is op zich zelf begrijpelijk dat naar alternatieve huisvestingsvormen gezocht wordt om het asielopvangstelsel te ontlasten", schrijven de adviesorganen. Maar zonder verdeling gaat volgens hen "dezelfde bestuurlijke wrijving" ontstaan als bij de de reguliere asielopvang in de afgelopen jaren. "Het idee dat voor doorstroomlocaties op vrijwillige basis wel genoeg plekken beschikbaar komen, zonder solide financieel plan en heldere afspraken, is naïef."

Tot slot zouden mensen die te maken krijgen met asielopvang in hun buurt daar beter bij betrokken moeten worden. "Wanneer burgers tijdig en zorgvuldig worden geïnformeerd en afspraken goed worden toegelicht en gemotiveerd, blijkt het bovendien vruchtbaar hen vervolgens te betrekken bij de vraag 'hoe' de asielopvang vorm te geven."

Punten en komma's

Het komt volgens een woordvoerder van de ROB vaker voor dat de adviesraad ongevraagd advies uitbrengt, maar het is niet de regel. "Meestal hangen we iets meer boven de materie."

Minister Faber heeft zich tot nu toe niet veel aangetrokken van adviezen van adviesorganen en lagere overheden. Zo kraakte de Raad van State (RvS) de strengere asielwetten van Faber. Volgens de Raad van State (RvS) werd "niet aannemelijk gemaakt" dat de maatregelen zouden bijdragen aan het beperken van de instroom of een efficiëntere asielprocedure. Maar Faber liet weten alleen een paar "punten en komma's te wijzigen" en het kabinet stemde uiteindelijk in met vrijwel ongewijzigde plannen.

Wetenschappers maken zich zorgen over de verdwijning van de witte haai uit False Bay, een baai bij Kaapstad in Zuid-Afrika. Ze hebben bewijs gevonden dat het wegvallen van de roofvis leidt tot achteruitgang van de biodiversiteit in de baai.

Dat blijkt uit een Amerikaanse studie die is gepubliceerd in het tijdschrift Frontiers in Marine Science. Door het wegvallen van de mensenhaaien, zoals ze ook wel worden genoemd, komt de gezondheid van de oceaan in het geding, concluderen de onderzoekers.

Witte haaien zijn van groot belang voor de biodiversiteit. De grootste levende roofvis ter wereld jaagt op veel vissen en grotere dieren zoals zeehonden en zeeleeuwen, die op hun beurt ook weer dieren eten.

Daardoor blijven de populaties van de diersoorten onder water in balans. Nu de roofdieren niet meer in False Bay zijn, is het ecosysteem volgens de onderzoekers verstoord.

Kaapse pelsrobben

Zo namen de aantallen Kaapse pelsrobben en gevlekte zevenkieuwshaaien toe. En het gevolg daarvan is weer dat vissen waar zij juist op jagen, minder in de oceaan te vinden zijn. Volgens de wetenschappers zijn die uitkomsten in lijn met theorieën over het effect van het verdwijnen van een toproofdier op de rest van het ecosysteem.

Tussen 2010 en 2015 telden lokale haaien-experts ruim tweehonderd haaien per jaar in False Bay (Valsbaai). In 2019 en 2020 zagen ze er niet één

Ook Singel Uitgeverijen en schrijver Pim Lammers nemen stappen tegen de ultraconservatieve katholieke stichting Civitas Christiana. Lammers zou al langere tijd het doelwit zijn van "meerdere haatcampagnes en verspreiding van nepnieuws" van de organisatie.

Gisteren spande kenniscentrum Rutgers, dat de Week van de Lentekriebels organiseert, een kort geding aan tegen Civitas.

Pim Lammers en zijn uitgever hebben Civitas Christiana vandaag gesommeerd alle onwaarheden die over Pim Lammers geschreven zijn te verwijderen, meldt Singel Uitgeverijen. Als daar niet aan wordt voldaan, zal de uitgeverij een kort geding aanspannen.

Kinderboekenschrijver Pim Lammers, die meerdere prijzen won voor zijn werk over gender- en seksuele diversiteit, krijgt al jaren veel kritiek van christelijke organisaties. Over de stappen die hij neemt tegen Civitas zegt hij: "Ik ga graag met mensen in gesprek over literatuur en diversiteit, maar de bewuste verspreiding van leugens en haat maken een dialoog onmogelijk."

Volgens Singel Uitgeverijen is Lammers niet de enige auteur wiens werk door Civitas Christiana aangevallen wordt. Campagnes van de organisatie zouden geleid hebben tot haatberichten en ernstige bedreigingen aan het adres van auteurs.

Gisteren spraken veertien organisaties zich gezamenlijk uit tegen de "gerichte lastercampagne" tegen kinderboekenauteurs. Eind vorig jaar concludeerde platform SchrijversVeilig op basis van een enquête dat veel schrijvers te maken krijgen met agressie, intimidatie of bedreiging.

Week van de Lentekriebels

Kenniscentrum Rutgers spande gisteren een kort geding aan tegen Civitas Christiana, omdat de organisatie leugens en laster over de Week van de Lentekriebels zou verspreiden. Rutgers zegt dat leraren en scholen steeds meer tegenwind ervaren als gevolg van de desinformatie van Civitas. De conservatieve organisatie spreekt dat tegen en doet de beschuldigingen af als "onjuist en ongefundeerd".

Civitas beweerde dat de Week van de Lentekriebels bedoeld is voor het verspreiden van lhbt-propaganda, het normaliseren van pedofilie en homoseksualiteit en het opdringen van geslachtsverminking aan kleuters. Zulke leugens staan een veilige ontwikkeling van kinderen en jongeren in de weg, zegt Kenniscentrum Rutgers.

De afgelopen jaren was er vaak ophef over de projectweek en ging er nepnieuws rond. Zo ging de kritiek soms gepaard met voorbeelden die niets met het lespakket te maken hadden. Materiaal dat niet tot het lespakket behoorde, werd zonder context op sociale media geplaatst.

Volgende week maandag begint de twintigste editie van de Week van de Lentekriebels. Deelname aan de week is voor scholen niet verplicht. Het kort geding dient volgende week donderdag.

Minister Uitermark van Binnenlandse Zaken (NSC) werkt aan een ingrijpende wijziging van het kiesstelsel, bevestigen politieke bronnen aan de NOS na berichtgeving door RTL Nieuws.

De bedoeling is dat kiezers voortaan in hun eigen provincie stemmen op regionale kandidaten. Zo worden 125 van de 150 Tweede Kamerleden gekozen. De overige 25 worden gekozen op basis van de totale landelijke uitslag van de politieke partijen.

In het hoofdlijnenakkoord tussen PVV, VVD, NSC en BBB is afgesproken dat het kabinet nog voor de volgende Tweede Kamerverkiezingen een nieuw stelsel invoert dat "de regionale band tussen kiezers en gekozenen" moet versterken. Het is een wens van NSC-leider Pieter Omtzigt. Hij vindt dat regionale Kamerleden in de Tweede Kamer ondervertegenwoordigd zijn en dat er te veel zetels naar Kamerleden uit de Randstad gaan.

Het kabinet had beloofd hier "voortvarend" mee aan de slag te gaan. "We werken de mogelijkheid uit om een beperkt aantal kiesdistricten (10 - 12) met regionale kandidaten en een landelijke lijst in te voeren", zo staat in het regeerprogramma van het kabinet-Schoof. Dat worden in het voorstel twaalf regionale kiesdistricten in de huidige twaalf provincies.

NSC-Kamerlid Van Waveren reageert op X verheugd. "Mooi dat dit voorstel er aan komt!, zegt hij. "Een betere binding tussen kiezers en Kamerleden kan een belangrijke bijdrage leveren aan het vertrouwen in de overheid."

Geen Grondwetswijziging

Uitermark gaat ervan uit dat de grondwet niet hoeft te worden aangepast maar dat het met een wijziging in de Kieswet kan. Een grondwetswijziging duurt lang, omdat er tussendoor verkiezingen moeten worden gehouden, waarna ook de nieuwe Tweede Kamer er mee moet instemmen. Uitermark heeft haar plan laten onderzoeken door twee universiteiten, meldt RTL Nieuws.

Het zou aan de voorwaarde in de grondwet voldoen dat het kiesstelsel evenredige vertegenwoordiging moet opleveren. Dat betekent dat vrijwel alle uitgebrachte stemmen meetellen voor de zetelverdeling.

Tot 1983 kende een deel van het kiesstelsel regionale vertegenwoordiging. Bij de verkiezingen voor de Eerste Kamer was het land verdeeld in vier districten (groepen van provincies), waarbinnen de evenredige vertegenwoordiging gold.

Het wordt het grootste cadeau van Trump aan Poetin genoemd: het stopzetten van de financiering van Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL). Met tientallen radio- en tv-zenders en websites doet RFE/RL iets waar talloze regimes al decennia bang voor zijn: de bevolking van onafhankelijke informatie voorzien. Daar dreigt nu rigoureus een einde aan te komen.

"Het is een emotionele tijd, maar we proberen door te werken", vertelt journalist Ksenia Sokoljanskaja op het hoofdkwartier van RFE/RL in Praag. Zij werkt voor de Russische tak, Current Time, die in Rusland als 'ongewenst' is aangemerkt. "Als wij wegvallen, hebben sommige delen van Rusland geen enkele toegang meer tot ongecensureerde informatie."

Behalve in Rusland is RFE/RL in 22 landen actief. In sommige gevallen vanuit buurlanden, zoals in Belarus, Iran en Afghanistan. Naar eigen zeggen bereiken de zenders wekelijks 47 miljoen mensen.

"Wij zijn een vervanger van een onafhankelijke publieke omroep", vertelt Jeremy Bransten, hoofd van de Europese tak. Als in een land de persvrijheid verbetert, vertrekt RFE/RL weer. Zo werden de zenders in Tsjechië en de Baltische staten 'overbodig', in Hongarije keerden ze juist weer terug. "Helaas gaat het wereldwijd achteruit met de persvrijheid, en zijn wij meer en meer nodig."

In navolging van Voice of America, dat in 1942 werd opgericht als tegengeluid tegen nazipropaganda, werd Radio Free Europe in 1949 in het leven geroepen. Opgezet door de Amerikaanse CIA, als 'wapen van het vrije woord' tegen het communisme. Vanuit München werd over de korte golf westers geluid over het IJzeren Gordijn gezonden naar onder meer Polen, Hongarije en Tsjechoslowakije. Later volgde Radio Liberty, gericht op de Sovjet-Unie.

Op straat in Praag koesteren veel Tsjechen warme herinneringen aan RFE/RL. "Stiekem luisterden wij ernaar, om te horen wat er speelde in de wereld", vertelt Marek. Het gaf hoop om te blijven strijden voor meer vrijheid, zegt Imre. "Dankzij Radio Free Europe wisten we bijvoorbeeld hoe groot het verzet tegen het communisme in Polen in de jaren 80 was."

Sleutelrol

RFE/RL speelde in de Koude Oorlog een sleutelrol bij protesten tegen communistische regimes, zegt Bransten. Het bood steun om door te vechten. Rond de Hongaarse Opstand in 1956 werd volgens sommigen zelfs gehint op westerse interventie, wat tot controverse leidde. Feit is, zegt Bransten, "dat wij hebben bijgedragen aan de val van de Muur."

Regimes deden er alles aan om RFE/RL te dwarsbomen. Met jamming (het verstoren van radio-ontvangst) en fysieke aanvallen op medewerkers, tot aan een bomaanslag op het toenmalige RFE/RL-hoofdkwartier in München in 1981. Op dit moment zitten talloze RFE/RL-journalisten gevangen, onder meer in Belarus en Azerbeidzjan.

De zenders zijn een relatief goedkoop 'wapen', dat regimes kopzorgen bezorgt. Het is dan ook niet verrassend dat in landen als China en Rusland enthousiast wordt gereageerd op de Amerikaanse beslissing om de geldkraan dicht te draaien. "Wij kregen de zender niet uitgeschakeld, maar gelukkig doet Amerika het nu zelf", was besmuikt te horen op de Russische staats-tv.

De regering-Trump ziet investeren in RFE/RL als weggegooid geld. "Het zijn radicaal-linkse mensen die tegen zichzelf praten", aldus Trumps rechterhand Elon Musk. Naast RFE/RL geldt dat ook voor Voice of America en nieuwszenders gericht op Cuba, het Midden-Oosten en Azië.

De financiering is per direct geheel stopgezet. Via de rechter kon RFE/RL afdwingen dat een deel van het toegezegde geld van dit jaar alsnog wordt uitbetaald, een kleine meevaller. "We werken door, maar de situatie is dat mijn medewerkers niet weten of ze volgende maand nog salaris ontvangen", zegt Bransten.

Nederland steunt EU-overname

De Tsjechische regering wil RFE/RL overeind houden. "Ik weet hoe waardevol het is", zegt premier Fiala, die als kind een trouw luisteraar was. Hij hoopt dat de Europese Unie de financiering kan overnemen. Kosten: 145 miljoen per jaar.

De Nederlandse regering heeft zich achter de Tsjechische oproep geschaard, samen met negen andere EU-landen.

Ook de Tsjechen op straat in Praag willen dat RFE/RL behouden blijft. "Zoals het belangrijk voor mij was, zo moet het nu mensen in Rusland en Afghanistan helpen", vindt Marek. "We moeten alles doen om het te redden", vult Petr aan.

Vijftiger Imre vindt het juist goed als de EU de financiering overneemt: "Als het ons menens is dat we Europese normen en waarden verdedigen, dan moet Radio Free Europe niet door de VS worden betaald, maar door ons."

De rechten van ten minste 56 geadopteerden en hun families zijn ernstig geschonden tijdens hun adoptie naar het buitenland, concludeert de Zuid-Koreaanse Waarheids- en Verzoeningscommissie. De commissie spreekt van een reeks overtredingen, waaronder verwaarlozing van de voogdijplicht van de staat, valsheid in geschrifte en het afdwingen van adopties.

Ruim twee jaar deed de commissie onderzoek naar 367 klachten ingediend door geadopteerden uit 11 landen, waaronder Nederland. Het is het grootste Zuid-Koreaanse onderzoek naar buitenlandse adopties ooit. In april doet de commissie uitspraak over de overige zaken.

Kinderen 'exporteren'

Volgens het onderzoeksrapport heeft de Zuid-Koreaanse overheid de rechten geschonden van talloze kinderen door hen "naar het buitenland te sturen zonder daarbij de juiste wetgevende kaders, toezicht of naleving van administratieve procedures in acht te nemen". In de praktijk betekent dit dat kinderen vaak onterecht als wees geregistreerd werden en zo met valse papieren ter adoptie opgegeven werden.

Deze praktijken waren goed georganiseerd, zo blijkt. Volgens de commissie werkten lokale adoptiebureaus samen met buitenlandse bureaus om Koreaanse kinderen te "exporteren". Sommige bureaus werkten zelfs met een adoptiequotum.

"Hoewel veel geadopteerden het geluk hadden om in liefdevolle gezinnen op te groeien, hebben andere grote ontberingen gekend als gevolg van gebrekkige adoptieprocessen. Velen van hen worden tot op de dag van vandaag met uitdagingen geconfronteerd", verklaarde de voorzitter van de commissie, Sun Young-Park, tijdens een persconferentie op dinsdag. "Deze schendingen hadden simpelweg nooit plaats mogen vinden."

Officieel excuus

De Waarheids- en Verzoeningscommissie komt ook met aanbevelingen. De regering adviseert de staat officieel excuses te maken. Dat excuses een belangrijk onderdeel zijn van dit proces vindt ook Alice Flikweert, secretaris van de stichting Netherlands Korean Rights Group die opkomt voor de belangen van geadopteerde Koreanen in Nederland. "Excuus is een belangrijk deel van de erkenning van de fouten die gemaakt zijn en het leed dat daarmee veroorzaakt is."

Ook hoopt Flikweert dat de Zuid-Koreaanse regering, zoals aanbevolen door de commissie, werk gaat maken van het verbeteren van systemen die toegang verlenen tot adoptiedossiers. "Er zijn nog steeds veel dossiers waar wij geen of beperkte toegang toe hebben. Wij zullen ons blijven inzetten om de waarheid op tafel te krijgen en families te helpen herenigen", aldus Flikweert.

Andere aanbevelingen gaan over compensaties, steunmaatregelen voor herenigingen tussen geadopteerden en hun biologische families en de wettelijke erkenning van Zuid-Koreaans staatsburgerschap.

Waarheids- en Verzoeningscommissie

De Waarheids- en Verzoeningscommissie werd in 2005 opgericht om onderzoek te doen naar de misstanden onder het militaire bewind. Maar de onderzoeken beperken zich niet tot die periode. Georganiseerde adoptie startte kort na het einde van de Koreaanse oorlog in 1953. De meeste adopties vonden plaats tussen de jaren 1970 en 1990.

In het onderzoeksrapport valt ook te lezen dat de Koreaanse regering na de Koreaanse oorlog bijna 50 jaar lang prioriteit gaf aan interlandelijke adoptie als een kosteneffectief alternatief voor het versterken van het binnenlandse beleid voor kinderwelzijn. Dit deed de regering door particuliere instanties aan te wijzen.

Nederland begon in de jaren 60 met het adopteren van kinderen uit Zuid-Korea. In 2021 schortte Nederland alle internationale adopties op. In het Engelstalige rapport van de commissie zijn geen Nederlandse zaken opgenomen.

Minister Uitermark van Binnenlandse Zaken kan nog niet zeggen hoeveel geld er komt om de financiële problemen van gemeenten te verminderen. Wel maakte ze duidelijk dat het hele kabinet "de zorgen" deelt uit de steden en dorpen.

De gemeenten kijken met angst en beven naar volgend jaar. Dan staat er een korting van 2,4 miljard euro gepland op het Gemeentefonds, het geld dat het Rijk geeft aan de gemeenten. Die spreken van een "ravijnjaar", want tegelijkertijd lopen de kosten op.

"We kijken wat er nodig is om het gat te dichten", aldus minister Uitermark in een Kamerdebat vandaag. "Het gaat niet om of, maar om hoe. Maar nu is er nog geen oplossing."

Tientallen lokale politici uit het hele land zijn naar het debat in de Tweede Kamer gekomen. Er zijn twee extra zaaltjes in het Kamergebouw nodig om iedereen een plek te geven. De gemeentebestuurders hopen op een plan om de miljardenkorting terug te draaien.

Kinderboerderij

Met het geld uit het Gemeentefonds betalen de 342 gemeenten allerlei zaken. Veel geld gaat bijvoorbeeld naar de jeugdzorg, maar het wordt ook gebruikt voor de reinigingsdienst, onderhoud van groen of voor een kinderboerderij. Het probleem is dat gemeenten zelf nauwelijks mogelijkheden hebben om geld binnen te krijgen. Wel kunnen ze de onroerendezaakbelasting (ozb) voor huiseigenaren verhogen en dat gebeurt ook steeds meer. In Amsterdam bijvoorbeeld met meer dan 27 procent.

De oppositie heeft geluisterd naar de al maanden aanhoudende noodkreten van de gemeenten, bleek tijdens het debat. Burgemeesters en wethouders spreken over het "ravijnjaar", om duidelijk te maken dat ze vrezen in een financieel ravijn te belanden.

"De burger is de dupe, leerlingen moeten in een beschimmelde school zitten", zegt SGP-Kamerlid Flach. De SP snapt niet dat de coalitiepartijen - die zeggen de koopkracht en bestaanszekerheid te verbeteren - niet ingrijpen. "Burgers worden het ravijn in gedonderd", stelt SP-Kamerlid Van Nispen. De ChristenUnie vreest dat "de ziel uit een dorp verdwijnt" als het buurthuis of het zwembad dicht moeten. En het CDA vindt dat de coalitie "de democratie aan het slopen is".

Ze verwijten de coalitie ook dat die "tegenover" de gemeenten is komen te staan, waardoor de verhoudingen tussen de overheden verslechterd zijn. Inmiddels dreigen de gemeenten zelfs naar de rechter te stappen als het kabinet niet met een oplossing komt.

Geen concrete toezeggingen

De coalitiepartijen PVV, VVD en NSC maken in het debat duidelijk wel begrip te hebben voor gemeenten, maar doen geen concrete toezeggingen. De korting is afgesproken in de formatie. PVV-Kamerlid Deen zegt dat het kabinet bovendien voor "grote uitdagingen" staat op het gebied van defensie, zorg, infrastructuur en het stroomnet. "Ik tover hier geen honderden miljoenen uit mijn zak", aldus Deen.

NSC oppert dat gemeenten mogelijk gebruik kunnen maken van hun financiële reserves, die volgens een onderzoek zo'n 41 miljard euro omvatten. De VVD heeft veel bezorgde wethouders en zegt "echt" de uitdagingen van de gemeenten "te zien".

Maar de partij vindt dat er ook kritische vragen gesteld mogen worden over het uitgavenpatroon van gemeenten. VVD-Kamerlid De Vries zegt dat in Utrecht de afgelopen vijf jaar 38 procent meer ambtenaren zijn aangenomen. "Hoezo? Het Rijk moet toch ook bezuinigen op ambtenaren?"

De komende weken praat het kabinet over de voorjaarsnota, dat is een aanpassing van de lopende begroting. Heel veel bewindslieden hebben extra wensen, zo bleek al de afgelopen weken. In dat overleg zal minister Uitermark het extra geld voor de gemeenten voor elkaar moeten krijgen. Beloften doet ze niet. "Ik ga wel mijn stinkende best doen."

Koen Schuiling, oud-burgemeester van Groningen, gaat in hoger beroep tegen zijn veroordeling voor schennis van de eerbaarheid.

De politierechter in Zwolle legde de 66-jarige Schuiling eerder deze maand een boete op van 250 euro. De rechter acht bewezen dat Schuiling op 25 maart vorig jaar op de snelweg masturbeerde achter het stuur van een rijdende auto. De oud-burgemeester heeft dit altijd ontkend. Volgens hem gaat het om een misverstand.

Advocaat Peter Koops zegt tegen RTV Noord dat nog niet zeker is of het hoger beroep wordt doorgezet. De wettelijke termijn om dit aan te tekenen verloopt binnenkort. Door nu beroep aan te tekenen, krijgen hij en de oud-burgemeester meer bedenktijd.

Aanvankelijk gaf het Openbaar Ministerie Schuiling een strafbeschikking: een boete die zonder tussenkomst van een rechter wordt opgelegd. Hij weigerde die te betalen.

Schuiling werd in 2019 burgemeester van Groningen en stopte vorig jaar voortijdig. Hij zei destijds niet meer de energie te hebben om zijn werk met volle overgave te doen. Later bleek dat hij vanwege de kwestie door minister Uitermark van Binnenlandse Zaken gedwongen was ontslag te nemen.

De Braziliaanse oud-president Bolsonaro moet terechtstaan voor een poging tot staatsgreep in 2023. Dat heeft het Braziliaanse Hooggerechtshof geoordeeld. De vijf rechters van het hof stemden daar unaniem mee in. Bolsonaro werd vorige maand aangeklaagd door de Braziliaanse justitie.

Twee jaar geleden braken er rellen uit na de verkiezingsnederlaag van Bolsonaro. Duizenden aanhangers van de radicaal-rechtse politicus bestormden het parlementsgebouw, het presidentieel paleis en het Hooggerechtshof in de hoofdstad Brasilia.

De aanklagers stelden dat Bolsonaro de opstand heeft aangestuurd, hoewel hij tijdens de rellen niet in het land was. Ook zou hij van plan zijn geweest om de huidige president Lula te vergiftigen en een rechter van het Hooggerechtshof te vermoorden.

Machtsbehoud

Volgens een van de aanklagers wilde Bolsonaro "koste wat het kost" aan de macht blijven. De staatsgreep mislukte volgens de aanklager omdat de legercommandant niet overtuigd was van Boslonaro's plannen.

Bolsonaro heeft altijd volgehouden onschuldig te zijn en spreekt van een politieke vervolging. De politicus hangt een celstraf van tientallen jaren boven het hoofd als hij schuldig wordt bevonden.

Zeven bondgenoten van Bolsonaro worden vervolgd voor vijf aanklachten, waaronder poging tot staatsgreep, betrokkenheid bij een criminele organisatie en poging tot het met geweld omverwerpen van de democratische rechtsstaat.

Justitie heeft 33 anderen aangeklaagd voor de samenzwering. Het hof beslist later of zij ook vervolgd moeten worden. Onder hen zijn hoge militaire officieren en leden van de regering van Bolsenaro.

Bij een ramp of crisis kan Defensie binnenkort een beroep doen op duizenden zorgreservisten. Daarvoor wordt een samenwerking aangeknoopt met de Nationale Zorgreserve, die werd opgericht in coronatijd.

Zorgreservisten kunnen straks medisch personeel vervangen dat is uitgezonden naar het buitenland. Of zij springen bij tijdens grote rampen of crises als Defensie extra zorgverleners nodig heeft.

Tegelijkertijd kunnen militaire reservisten met een medische achtergrond zich aanmelden bij de Zorgreserve. Zij zijn dan oproepbaar bij noodsituaties zoals een pandemie of lokale opleving van een virus. "Het mes snijdt daarmee aan twee kanten", zegt bestuurder Charlotte de Schepper, doelend op de verwachte nieuwe aanwas bij de Zorgreserve.

Nationale Zorgreserve

De Nationale Zorgreserve bestaat uit zo'n 4000 mensen met een zorgachtergrond die niet (meer) werkzaam zijn in de zorg. "Dat zijn artsen, verpleegkundigen en verzorgenden", zegt De Schepper. "Het zijn bijvoorbeeld gepensioneerden of mensen die zijn overgestapt naar een andere baan."

Tijdens noodsituaties koppelt de Zorgreserve hen aan zorgorganisaties die extra hulp nodig hebben. Het initiatief is opgericht in coronatijd toen veel oud-zorgmedewerkers hulp aanboden maar de coördinatie in eerste instantie stroef verliep.

"Onze reservisten werken alleen maar tijdelijk, tot de noodsituatie weer voorbij is", licht De Schepper toe. Om de vaardigheden van de reservisten op peil te houden, krijgen zij trainingen aangeboden. Op termijn wil de organisatie groeien naar een bestand van 5000 reservisten.

Niet uitgezonden

Het is niet de bedoeling dat de voormalige zorgmedewerkers meegaan op missies van Defensie, benadrukt de bestuurder. "Wij zijn er niet voor de militaire ondersteuning. Maar als er medisch Defensiepersoneel naar buitenlandse missies vertrekt, moeten de posten op de kazernes worden ingevuld. Dat kan straks met onze reservisten."

En die hulp is welkom, volgens Commandant der Strijdkrachten Onno Eichelsheim. De samenwerking draagt volgens hem bij aan "het vergroten van de weerbaarheid van de Nederlandse samenleving". Dat zei hij vanmiddag tijdens een besloten bijeenkomst tussen zorg- en crisisorganisaties in Utrecht.

Binnenkort oefent de Nationale Zorgreserve met een scenario waarin Defensie om hulp vraagt. In de tussentijd hoopt De Schepper dat nieuwe zorgreservisten zich aanmelden. "Als het écht crisis is, willen oud-zorgmedewerkers graag hun steentje bijdragen. Dat zagen we ook in coronatijd."

Jongeren die geronseld worden voor criminele activiteiten moeten beter worden beschermd. De wet moet worden aangepast, zodat deze jongeren niet worden gestraft voor dingen die ze onder dwang hebben gedaan. Dat bepleit het Centrum Kinderhandel en Mensenhandel (CKM).

Het CKM hoopt dat jongeren dan sneller zullen verklaren over wie hun opdrachtgevers en dus de ronselaars zijn. De organisatie ziet nu vaak dat jongeren die zijn gepakt hun mond houden bij de politie, zegt het CKM tegen NOS Stories.

Het jongerenkanaal van de NOS sprak onder anderen met een ronselaar en een expert over het probleem:

Hoeveel jongeren jaarlijks worden geronseld door criminelen, is onduidelijk. "Maar het komt vaker voor dan de officiële registraties laten zien", zegt Shamir Ceuleers van het CKM.

De Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen onderschrijft dat: "Wat we in de cijfers zien is het topje van de ijsberg", zegt Conny Rijken. Volgens haar zijn er schattingen waaruit blijkt dat er landelijk per jaar 5000 mensen van alle leeftijden slachtoffer worden van ronselaars. In de officiële registraties is dat jaarlijks ongeveer 800 per jaar. Eenzelfde vertekening doet zich voor bij jongeren.

Bewustwording

Een week geleden waarschuwde de Europese politiedienst Europol ook al voor de kwetsbaarheid van jongeren. Zij zouden steeds vaker "het vuile werk" voor criminele organisaties opknappen. De jongeren lopen het risico en vangen vaak de klappen op, zodat mensen hoger in de organisatie buiten schot blijven.

Ook andere organisaties die zich inzetten tegen mensenhandel en uitbuiting zeggen tegen NOS Stories dat de aanpak anders moet. Het gaat daarbij onder meer om extra bewustwording, zodat bijvoorbeeld docenten eerder signaleren dat iemand geronseld wordt.

'Geronselde jongeren slachtoffer'

Als ze gepakt worden, houden geronselde jongeren vaak hun mond bij de politie. En daar zit volgens Ceuleers van het CKM het probleem, want de politie komt er daardoor niet achter wie de ronselaars en dus de opdrachtgever zijn.

"Snitchen (verraden - red.) is echt een ding. Dan lopen jijzelf of je naasten gevaar. En als je dan ook nog als dader wordt behandeld, dan zal je nooit gaan praten", zegt Ceuleers.

Hij wil daarom dat de wet wordt aangepast, zodat geronselde jongeren gezien worden als slachtoffer en zij niet vervolgd worden voor de daden die ze onder dwang hebben gepleegd. Alleen onder die voorwaarde, denkt het CKM, zullen slachtoffers gaan praten.

NOS Stories kwam in contact met meerdere jongeren die ervaring hebben met de problematiek. Zij zeggen dat het ronselen gebeurt via sociale media, maar ook fysiek bij school of bij een hangplek. De jongeren zeggen dat het gaat om het wegbrengen of doorverkopen van drugs, op de uitkijk staan of iets stelen.

'Ik regel kneuzen'

NOS Stories sprak ook met 'Jamal' - zijn echte naam is bekend bij de redactie - die jongeren ronselt om criminele klussen te doen. Het gaat onder meer om het beroven van mensen, met wie wordt afgesproken via Marktplaats.

"Het zijn kneuzen die makkelijk te beïnvloeden zijn", vertelt hij over zijn slachtoffers. "Meestal zijn het jongens die op andere jongens willen lijken. Ik vraag via mijn tussenpersoon om mensen te zoeken die dingen willen doen. Of ik voeg jongens via Snapchat toe."

En als ze ja tegen de klus hebben gezegd? "Dan wordt duidelijk gemaakt dat ze niet moeten snitchen", vertelt hij. "Als ze dat wel doen, dan krijgen ze problemen. Dan worden ze geslagen als ze vrijkomen, ze krijgen een boete of er gebeuren dingen voor hun huis."

Zwart-witsituatie

Minister Van Weel van Veiligheid en Justitie ziet het niet zitten om de wet aan te passen. Volgens hem zijn er in de huidige wet voldoende mogelijkheden om slachtoffers van ronselaars bescherming te bieden. Ook is niet altijd te zeggen of iemand slachtoffer of dader is: "De praktijk wijst uit dat er niet altijd sprake is van een zwart-witsituatie".

De Tweede Kamer praat naar verwachting over twee weken over dit onderwerp. Het Centrum Kinderhandel en Mensenhandel hoopt dat een Kamermeerderheid er wel voor voelt om de wet aan te passen.

In het DeLaMar-Theater in Amsterdam namen honderden fans afscheid van de op 82-jarige leeftijd overleden zanger Rob de Nijs. In een lange rij wachtten zij vanmorgen tot zij langs de kist konden lopen. "Hij was niet zo van de glitter en glamour".

Behalve de medewerker die zachtjes aan mensen vraagt bloemen aan hem te geven is het bijna helemaal stil in het DeLaMar-theater, waar vandaag de kist van Rob de Nijs in de lobby staat. Het geschuifel van voeten klinkt, en af en toe een snik als mensen na een korte wandeling vanaf de zij-ingang oog in oog staan met de kist van de zanger.

Die staat voor een zwart gordijn, omringd door bloemstukken met linten waarop namen van familieleden staan. Om de kist heen staan zes kaarsen op hoge witte standaarden en op een kussen op de kist ligt de koninklijke onderscheiding van De Nijs die hij in 2000 ontving: Ridder in de orde van de Nederlandse Leeuw.

Sobere kist

De kist is van een vrij lichte houten kleur en tamelijk sober. "Dat past wel bij hem", zegt de 61-jarige Simone Snel uit IJmuiden. "Rob was niet zo van glitter en glamour. Ja, op het podium wel, maar niet in zijn privéleven."

Ze is lid van een grote fanclub van de zanger en heeft met de club een enorm bloemstuk laten maken. Dat ligt niet bij de kist, maar op het podium van het theater, waar later een afscheid volgt voor vrienden en familie. Ook veel andere mensen hebben bloemen meegenomen.

Vijftigplussers

De 26-jarige Danny van Waard uit het Noord-Hollands Midwoud heeft een bosje witte rozen bij zich. Hij is een van de weinige jonge mensen in de rij, die vooral bestaat uit vijftigplussers. "Toen hij zijn grootste hit Banger Hart had (in 1996, red.), was ik nog niet eens geboren", zegt Van Waard.

"Maar ik houd van oude Nederlandse muziek. Ik ben iemand die veel naar teksten luistert en de emoties die iemand in die teksten legt, dat vond ik ook mooi bij Rob de Nijs." Net als vele andere mensen in de rij, heeft hij de zanger ontmoet. "Ik heb hem na een concert de hand geschud en gezegd dat hij een topper was."

De rij was al vroeg in de ochtend lang:

Waar het in de lobby stil is, wordt er in de rij buiten uitvoerig over de zanger gepraat. Bijvoorbeeld over zijn uiterlijk: "De blik in zijn ogen die hij had, ook toen hij ouder werd. Dat waren jonge ogen, niet de ogen van een oude man", zegt een blonde vrouw van in de vijftig tegen twee andere vrouwen.

De 63-jarige Vlaamse Martine Christiaen ontmoette de zanger ruim dertig jaar geleden met haar koor in Oostende. "Hij kwam daar graag. Hij hield van de mensen daar en de zee. En er wordt ook gezegd dat hij daar een liefje had."

Uit de belangstelling vandaag blijkt in ieder geval dat de zanger ook in België zeer geliefd was. Naast Christiaen wordt er in de rij wel meer met Vlaamse tongval gesproken. Uit België is een groep fans samen met een speciale bus gekomen. Christiaen: "Sinds mijn zeventiende volg ik zijn muziek. En Het werd zomer was het openingsnummer op de bruiloft van mijn man en mij".

Verderop in de rij staan Lilian en Rio van Santen uit Bergschenhoek, Zuid-Holland, voor wie een ander nummer een speciale betekenis heeft. "Het nummer Bo (uit 1983, red.) kwam uit toen we elkaar net ontmoetten en daar denk ik aan als ik het weer hoor", zegt Lilian.

Rij lost op

Rond 11.30 uur is de rij voor het theater, die eerst tientallen meters lang was, zo goed als verdwenen. Met een aantal andere leden van de fanclub praat IJmuidens fanclub-lid Snel bij de ingang na. "Ik moest wel even huilen toen ik zijn kist zag. Ik heb hem bedankt voor de mooie muziek. Hij reisde zijn hele leven met mij mee."

Ze ging naar honderden concerten van De Nijs, maar haar mooiste herinnering is een ontmoeting met de zanger in 2018, na een concert. "Hij nodigde mij uit in de artiestenfoyer van de stadsschouwburg van IJmuiden. Daar dronk ik een biertje met hem en aten we bitterballen. Hij was zoals altijd geïnteresseerd en wou alles weten."

Met twee medefans loopt ze weg. "Het is nog wat vroeg, maar we gaan zo nog even een neutje nemen op Rob."

Rob de Nijs overleed vorige week op 82-jarige leeftijd. Een terugblik op zijn carrière:

Het aantal mensen dat aangifte heeft gedaan van fietsendiefstal is afgelopen jaar opnieuw gestegen. Meer dan 86.000 fietsen werden als gestolen gemeld. Dat is ruim 1000 meer dan het jaar ervoor en bijna 10.000 meer dan in 2022.

Sinds 2014 nam het aantal aangiften van gestolen fietsen gestaag af, nadat het jarenlang vrij stabiel ruim boven de 100.000 per jaar lag. Het laagste punt werd bereikt in coronajaar 2021, toen vrijwel alle soorten criminaliteit flink afnamen. Maar sindsdien is juist weer een stijging te zien.

Meeste fietsen gestolen in de stad

Veruit de meeste verdwenen fietsen werden gemeld in Amsterdam. Bijna 11.000 keer werd daar aangifte gedaan van een gestolen fiets. Daarmee steekt de hoofdstad met kop en schouders uit boven de rest. In Rotterdam en Den Haag werden afgelopen jaar zo'n 4700 gestolen fietsen gemeld, in Utrecht 3900.

Er werden ook fietsen gestolen uit bewaakte stallingen, waaronder die van NS bij stations. NS is het zat en neemt maatregelen:

Ook afgezet tegen het aantal huishoudens staan vooral grote steden in de top-10, met name universiteitssteden. Zo ontbreekt Den Haag in de lijst, maar Delft, de 21ste stad van Nederland, staat er wel in. Op twee plekken in Nederland werd afgelopen jaar niet één melding van fietsdiefstal gedaan: in Renswoude en op Schiermonnikoog.

Lang niet iedereen doet aangifte van een gestolen fiets. In 2023 was dat maar 40 procent van de slachtoffers, staat in de Veiligheidsmonitor van het CBS. Vooral als het om een gewone stadsfiets gaat, wordt het lang niet altijd gemeld bij de politie.

E-bikes

De politie denkt dat de duurdere e-bike een van de oorzaken is van de toename in het aantal geregistreerde diefstallen. "Het kan te maken hebben met de vraag naar deze fietsen en professionele methodes die gebruikt worden om deze fietsen te stelen."

De politie heeft niet onderzocht of er ook daadwerkelijk meer fietsen worden gestolen, of dat er alleen meer aangiftes worden gedaan. Wel benadrukt een woordvoerder het belang van het doen van aangifte bij diefstal. "Zo kunnen we hotspots in kaart brengen zodat we kunnen surveilleren en onderzoek doen." Als er een bende actief blijkt te zijn, kan de politie gericht actie ondernemen.

Volgens de stichting Verzekeringsbureau Voertuigencriminaliteit (VbV) wordt ongeveer 5 procent van de gestolen fietsen teruggevonden. Jaarlijks loopt de schade op tot ruim 700 miljoen euro, berekent de stichting. Stations zijn populaire plekken voor fietsendieven, maar 35 tot 40 procent van de gestolen fietsen komt uit gesloten ruimtes als garages, schuren of kantoren.

Hogere premies

Vooral voor elektrische fietsen lopen verzekeringspremies de laatste tijd hard op. In grote steden betaal je al snel 50 euro per maand. Sommige fietsen zijn zo populair onder dieven, dat je ze niet eens meer altijd kunt verzekeren. Elektrische bakfietsen worden bijvoorbeeld in sommige gemeentes door enkele verzekeraars helemaal niet meer verzekerd. Andere verzekeraars eisen een tweede slot of een gps-tracker.

Dat deze fietsen populair zijn onder dieven is niet gek. Een elektrische bakfiets van een duurder merk kost al snel 5000 euro. "En deze hebben vaak niet meer beveiliging dan een stadsfiets van 500 euro", zei VbV deze maand.

Fiets in het zicht

Een gereedschap dat fietsendieven vaak gebruiken is de zogeheten powerkey. Dat is een soort loper die met een beetje wrikken veel ringsloten open krijgt (een ringslot is bevestigd aan het frame en sluit als een ring rond het achterwiel). Het gaat snel, en het ziet eruit alsof er een gewone fietssleutel wordt gebruikt, waardoor het niet opvalt dat er een fiets gestolen wordt.

VbV deelt op de website tips om te voorkomen dat een fiets wordt gestolen. Zo raadt VbV onder meer aan om de fiets ergens aan vast en in het zicht te zetten. Een gps-zender in de fiets kan ook handig zijn, stelt de stichting. Deze gps kan een signaal geven op het moment van diefstal of helpen bij het terugvinden.

Het Amerikaanse tijdschrift The Atlantic heeft meer details gepubliceerd over de Amerikaanse aanvalsplannen op Houthi-rebellen in Jemen, die door ministers en andere topfunctionarissen werden gedeeld in een groepschat op Signal.

In de berichten die het tijdschrift nu naar buiten brengt is te lezen dat er inderdaad topgeheime militaire informatie werd gedeeld in het groepsgesprek, zoals The Atlantic-hoofdredacteur Jeffrey Goldberg maandag al schreef.

Goldberg kreeg in de groep informatie over aanvallen op Houthi-doelen, twee uur voordat die aanvallen begonnen. 31 minuten voor de aanvallen volgt nog een reeks berichten. Daarin valt onder meer te lezen dat minister van Defensie Pete Hegseth de precieze tijden van aanvallen en doelen doorgeeft, voordat de aanvallen beginnen.

Eerst niet, nu wel

Goldberg werd onbedoeld toegevoegd aan de groep en kon in de groepsapp meelezen. The Atlantic koos er aanvankelijk voor om details over de aanvalsplannen op de Houthi's in Jemen weg te laten uit de berichtgeving vanwege veiligheidsoverwegingen.

"Normaal gesproken publiceren we geen informatie over militaire operaties als die informatie mogelijk het leven van Amerikaans personeel in gevaar zou kunnen brengen", licht het tijdschrift toe.

De hoofdredacteur zei dat als een tegenstander van de VS deze informatie zou lezen, "die mogelijk kan worden gebruikt om Amerikaanse militairen en inlichtingendiensten schade te berokkenen".

'Eigen conclusies trekken'

Nu kiest het tijdschrift er alsnog voor om de inhoud van die berichten op Signal openbaar te maken, omdat het Witte Huis zegt dat er niets geheims is besproken in de Signalgroep. Ook hebben mensen rond president Trump gezegd dat het tijdschrift liegt over wat er in de groep werd besproken. De gedeelde berichten bewijzen het tegendeel.

Er wordt door Trump en zijn kabinetsleden geprobeerd om Signalgate klein te maken, schrijft The Atlantic. "Daarom denken wij dat mensen de berichten zelf moeten zien, om hun eigen conclusies te trekken."

'Volle verantwoordelijkheid'

The Atlantic zegt dat Amerikanen die meewerkten aan de aanval in groot gevaar terecht hadden kunnen komen als de informatie in verkeerde handen was gevallen. Dan hadden de Houthi's in Jemen zich kunnen voorbereiden op de Amerikaanse verrassingsaanval.

Bij de aanvallen kwamen 32 mensen om het leven, onder wie ook burgers. Meer dan honderd mensen raakten gewond. In de chatgroep werd de operatie door alle deelnemers geprezen.

VS-veiligheidsadviseur Michael Waltz heeft inmiddels de "volle verantwoordelijkheid" voor het lek in de groepschat genomen. Hij had de chat aangemaakt en Goldberg uitgenodigd voor het gesprek. In een reactie op het nieuwe artikel van The Atlantic bagatelliseert Waltz de lekken echter. "Geen locaties. Geen bronnen en methoden. GEEN OORLOGSPLANNEN", schrijft hij op X.

In het zalencentrum Event Plaza in Rijswijk mogen voorlopig geen evenementen worden georganiseerd. Burgemeester Sahin heeft per direct de ontheffing voor brandveiligheid ingetrokken. Dat gebeurde nadat een Koerdische bijeenkomst in het centrum zondag uit de hand was gelopen.

Bij het evenement waren veel meer bezoekers dan toegestaan, en ontstonden volgens de gemeente ook opstootjes. Toen de situatie uit de hand dreigde te lopen, gaf de burgemeester de opdracht om het feest te beëindigen.

Tijdens de raadsvergadering gisteravond stelde zowel de VVD als lokale partij Belang voor Rijswijk vragen over het evenement. Beide partijen zeiden onaangenaam verrast te zijn. "Het is niet de eerste keer dat evenementen bij Event Plaza uit de hand lopen. Het geduld van onze fractie raakt op", aldus VVD-fractievoorzitter Jordy Loof.

Gemeente beraadt zich op andere maatregelen

Volgens burgemeester Sahin was bij de gemeente vooraf gemeld dat er 1100 mensen naar het feest zouden komen. Uiteindelijk waren er bijna 2500 mensen. Met Event Plaza was afgesproken dat men zich zou houden aan de afspraak van een maximumaantal mensen per zaal, schrijft Omroep West.

Omdat volgens de burgemeester "de voorwaarden van de ontheffing voor de brandveiligheid" zijn overtreden, is de ontheffing per direct ingetrokken. Dat betekent dat er voor onbepaalde tijd geen evenementen georganiseerd mogen worden in het zalencentrum. Er wordt volgens de burgemeester ook nog gekeken naar andere maatregelen. "Daar zijn we druk mee bezig. Heel druk", aldus burgemeester Sahin.

Eerdere feesten

De gemeente Rijswijk ligt al langer overhoop met het zalencentrum. Zo moest het zalencentrum volgens Omroep West vorig jaar bijna dicht omdat de brandveiligheid in het geding zou zijn. Toch kreeg Event Plaza een ontheffing, met daarin de afspraak dat Event Plaza zich zou houden aan een maximumaantal mensen per zaal.

Ook leidden geplande evenementen in het zalencentrum van tijd tot tijd tot onenigheid. Zo vielen er voorafgaand aan een Eritrese bijeenkomst gewonden bij een massale vechtpartij. Door andere evenementen van de Eritrese gemeenschap werd een streep gezet omdat de geplande bijeenkomst niet bij de gemeente was gemeld, of dat de veiligheid in het geding zou zijn.

In een week tijd zijn er 50 nieuwe gevallen bekend geworden van mazelen. Op vijf scholen gaat de besmettelijke ziekte rond. Dat zijn vooral basisscholen met een leerlingenpopulatie met een lage vaccinatiegraad, zoals scholen met veel islamitische leerlingen en Vrije Scholen.

Dit jaar zijn er tot op heden 158 gevallen van mazelen bekend bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). De nieuwe gevallen van afgelopen week betekenen een toename van 46 procent. Het RIVM roept ouders op om alert te zijn op signalen van besmetting bij hun kinderen. Kinderen die vlekjes krijgen op hun huid kunnen beter thuisblijven.

Zeker 24 patiënten hebben volgens het RIVM mazelen opgelopen in Marokko, waar nu een grote mazelenepidemie is. Ook in Roemenië (3), België (1) en Vietnam (1) raakten mensen besmet. Het RIVM zegt dat in andere Europese landen de ziekte ook vaker voorkomt.

De besmetting heeft doorgaans een mild verloop, zegt het RIVM. "Maar er kunnen ook complicaties optreden waardoor ziekenhuisopname nodig is, met soms een zeer ernstige infectie." Dit jaar zijn er volgens het instituut ongeveer 25 kinderen opgenomen in het ziekenhuis.

In heel 2024 waren er 203 meldingen van mazelen, het jaar daarvoor waren dat er zeven.

Eens in de 10 tot 15 jaar is er een grote uitbraak, waarvan de laatste in 2013 was. In dat jaar registreerde het RIVM 2688 gevallen van mazelen. Dit jaar is er nog geen sprake van een uitbraak, benadrukt het instituut. "Het zijn er nu veel tegelijk en dat is opvallend, maar het is geen landelijke uitbraak."

Het RIVM spreekt pas van een uitbraak als er veel gevallen van mazelen zijn en bij het bron- en contactonderzoek van de GGD niet meer te achterhalen is waar een geval van mazelen vandaan komt. "Het gaat dan niet om een getal, het gaat erom dat we zien hoe de verspreiding plaatsvindt. Als dat in een gebied is met een lage vaccinatiegraad, gaan wij ons meer zorgen maken."

Wel zegt de woordvoerder dat er clusters zijn in verschillende regio's, zoals in de regio Rijnmond. Zo zijn op een basisschool in Rotterdam 32 kinderen besmet met mazelen. Die school heeft daarom zelf besloten de deuren een week dicht te houden.

Groepsimmuniteit

Mensen die gevaccineerd zijn of de ziekte al eens hebben gehad zijn doorgaans goed beschermd. "Het is daarom belangrijk dat we een hoge vaccinatiegraad hebben zodat er ook groepsimmuniteit is, want dan kan mazelen zich slecht verspreiden", zegt het RIVM

Het aantal gevallen van mazelen dit jaar is deels te verklaren door de teruglopende vaccinatiegraad wereldwijd, maar ook in Nederland zijn kinderen besmet omdat ze niet goed beschermd zijn, zegt het RIVM.