NOS Nieuws - Algemeen

Gisternacht zijn nieuwe Amerikaanse importheffingen van 50 procent op alle Chinese goederen van kracht geworden en daar kwamen vandaag nog meer bij. In combinatie met de twee eerdere heffingen die sinds begin dit jaar door de regering-Trump zijn afgekondigd, leidt dat tot een importheffing van in totaal 125 procent. Dit betekent dat alle goederen die de Verenigde Staten uit China importeren ruim twee keer zo duur zijn als in januari.

China was vanaf het begin stellig en herhaalde de boodschap gisteren: "Wij zullen ons tot het bittere einde verzetten tegen de heffingen die de Amerikaanse president Trump ons oplegt".

In februari en maart reageerde China nog mild op de Amerikaanse heffingen. China kwam toen alleen met tegenheffingen tegen een groep producten.

Maar van die mildheid is niets meer over. Toen Trump vorige week heffingen van 34 en later nog eens 50 procent afkondigde op de invoer van alle Chinese producten, was voor China de maat vol en nam het land exact dezelfde maatregelen tegen Amerikaanse importen.

Met wederzijdse heffingen van deze orde lijken beide landen bereid grotendeels afscheid te nemen van de handel met elkaar.

Gisteren pakten de Chinese staatsmedia groot uit met nieuws over nieuwe hervormingen in de landbouw. De kop in een van de grootste staatskranten was: "China onthult tienjarig agrarisch masterplan, met prioriteit voor zelfvoorziening in voedsel en agrotechnologische innovatie."

Met dit nieuwe plan verwacht China twee vliegen in één klap te slaan. Het zet versneld in op zelfvoorziening, iets waar het al langer mee bezig is, en doet dat ten koste van goederen die het voorheen uit de Verenigde Staten importeerde.

Want zo'n 20 procent van alle Amerikaanse producten die in 2023 China binnenkwamen, waren landbouwgoederen. Met de Chinese heffingen op Amerikaanse producten wordt het steeds minder aantrekkelijk om deze goederen nog in de VS te kopen.

Zelfvoorziening onder Xi Jinping

Hij is nog geen jaar president toen Xi Jinping een koerswijziging voor China inzette: waar het land zichzelf decennialang had vervlochten met de rest van de wereld, werd het nu tijd om afstand te nemen. China moest zich gaan toeleggen op het vergroten van zelfvoorziening.

China's inzet op zelfvoorziening kwam tijdens de eerste regeerperiode van Trump in een stroomversnelling. De handelsoorlog met de Verenigde Staten en beperkingen op Chinese techbedrijven maakten duidelijk hoe afhankelijk China was van het buitenland. De coronapandemie die kort daarna de Chinese handel nagenoeg compleet stillegde, versterkte dat beeld.

Versterken binnenlandse consumptie

Terwijl China probeert minder afhankelijk te worden in cruciale sectoren als de voedselvoorziening en hoogwaardige technologie, wil het tegelijkertijd de binnenlandse markt versterken.

De Chinese overheid probeert de bevolking al jaren meer geld uit te laten geven op de binnenlandse markt. Dit doet ze bijvoorbeeld door het voor Chinezen gemakkelijker te maken om geld te lenen. Maar de resultaten vallen tegen.

De hoge jeugdwerkloosheid, teruglopende economische groei en oplopende spanningen tussen China en de VS leiden ertoe dat Chinezen juist extra voorzichtig zijn met geld uitgeven.

Chinese leiders komen later deze week samen om te kijken welke maatregelen China nog meer kan nemen om de eigen economie te stimuleren.

Op zoek naar nieuwe afzetmarkten

Terwijl China minder afhankelijk wil zijn van importen, vooral in gevoelige sectoren, wilt het wel nog steeds zo veel mogelijk spullen verkopen aan zo veel mogelijk landen. Nu de exporten naar de Verenigde Staten naar verwachting snel zullen teruglopen, moet China versneld op zoek naar nieuwe afzetmarkten. Ook met die zoektocht is China trouwens al meer dan een decennium bezig.

Het bekendste voorbeeld (het Belt and Road Initiative) is er onder andere op gericht om markten in Azië met elkaar te verbinden. Dit doet China niet alleen door de aanleg van duizenden kilometers spoorwegen en de bouw van vliegvelden en havens. Ook zijn er talloze handelsovereenkomsten gesloten onder de vlag van de Belt and Road.

Daarnaast richt China zijn pijlen op de Europese markt. Zo belde de Chinese premier Li Qiang met de voorzitter van de Europese Commissie, Von der Leyen. Volgens een verslag van de bespreking hebben China en de Europese Unie afgesproken om samen te werken aan een eerlijk en goed werkend handelssysteem met oog voor een gezonde handelsbalans.

"We willen een land zijn waarin het gewoon weer beter gaat." CDU-leider Friedrich Merz, de verwachte nieuwe bondskanselier van Duitsland, toonde zich zowel ambitieus als terughoudend bij de presentatie van het coalitieakkoord. Zes weken na de verkiezingen bereikte zijn CDU/CSU vandaag een deal met de SPD.

Naast trots en opluchting over het akkoord, vielen de zorgen en somberte over de wereldpolitiek op. De partijleiders benadrukten voortdurend dat het onrustige tijden zijn, met Ruslands oorlog in Oekraïne en Trumps handelsoorlog. Daarom zijn soms ook "moeilijke en ongemakkelijke beslissingen nodig", aldus Merz.

Ook SPD-leider Lars Klingbeil maakte met grote woorden duidelijk dat de regering zich niet alles kan veroorloven. "De wereld wordt opnieuw ingedeeld. De komende uren, dagen en maanden wordt duidelijk welke rol Duitsland en Europa daarin zullen innemen." Zaken als vrede, welvaart en stabiliteit zijn niet meer vanzelfsprekend, waarschuwt hij.

De coalitiepartijen willen Duitsland door deze woelige tijden loodsen. Met stabiliteit, en beschermen wat het heeft.

Geen grote asielomslag

Merz en zijn CDU wonnen de verkiezingen juist met een roep om verandering. Vooral wat betreft migratie en economie werd een Politikwechsel beloofd. Met flinke belastingverlagingen moest de economie erbovenop worden geholpen en met vergaande asielmaatregelen moest de immigratie 'onder controle' komen. Maar de praktijk blijkt weerbarstig.

Slechts een deel van Merz' asielplannen heeft het coalitieakkoord gehaald, waaronder het beperken van gezinshereniging en naturalisatie van nieuwkomers. De beloofde 'complete asielstop' komt er niet. SPD'er Klingbeil benadrukt: het basisrecht op asiel blijft overeind.

Op economisch vlak is er voor elk wat wils. Lagere energieprijzen, voordelen voor investeringen en verschillende belastingverlagingen, zoals het verlagen van btw op horeca en het stoppen van belastingheffing op overuren. Zo moet iedereen voelen dat hij erop vooruitgaat.

Echt grote hervormingen blijven uit. Voor omvangrijke dossiers als de pensioenen en gezondheidszorg worden hooguit onderzoekscommissies opgericht, terwijl de kosten ervan in het vergrijzende Duitsland snel toenemen. Het uitkeringentelsel moet op de schop, maar lijkt vooralsnog redelijk intact te blijven.

Hoewel CDU en CSU zich graag afzetten tegen hun voorgangers, blijft veel beleid van de regering-Scholz overeind. Zo gaan de nieuwe coalitiepartners verder met het Deutschlandticket (een goedkoop OV-abonnement), wiet blijft ondanks CDU-weerstand legaal en ook de speciale toeslag die Duitsers betalen om Oost-Duitsland te steunen blijft. Het zijn met name de groene maatregelen die worden doorgestreept.

Zo resulteren de grote beloften uit de campagne in een degelijke compromissen, waar beide partijen zich in kunnen vinden. Een politiek analist spreekt daarom van een 'zeer Duits' akkoord: behoudend en geen grote veranderingen. "Voor iedereen prima en voor niemand pijnlijk."

Weg met de fax

Er lijkt de nieuwe coalitie veel aan gelegen om Duitsland te moderniseren. "Faxapparaten moeten worden afgevoerd", grapte Klingbeil. Er komt een ministerie voor Digitalisering, dat onder meer de gevreesde Duitse bureaucratie moet helpen verminderen. Ook komt er een heus 'hightechministerie', met speciale aandacht voor de eigen ruimtevaart, een wensdroom van CSU-leider en Star Wars-fan Markus Söder.

De CDU/CSU en SPD waren op elkaar aangewezen, omdat alle partijen samenwerking met de rechts-radicale AfD uitsluiten. Toch willen ze uitstralen dat het geen gedwongen huwelijk is. Woorden als 'vertrouwen' en 'bruggen bouwen' vallen vaak vandaag.

De komende jaren zal het politieke midden moeten bewijzen dat het in staat is de grote problemen op te lossen, aldus Merz. De centrumrechtse CDU/CSU moet kiezers op rechts naar het midden trekken, de SPD moet keizers op links naar het midden trekken. "Daarom heb ik ook belang bij een succesvolle SPD", zei Merz onlangs.

In de peilingen gebeurt voorlopig het omgekeerde. Sinds de verkiezingen zakt zijn CDU/CSU weg en groeit de AfD verder. Vandaag werd de rechts-radicale partij in een peiling voor het eerst de grootste. Op links groeien juist Die Linke steeds verder.

Hoe verder

De vraag is of een coalitieakkoord vol compromissen die trend kan keren. Het succes van de regering-Merz valt of staat bij het behalen van successen op grote, complexe thema's als migratie en het terugdringen van bureaucratie.

De SPD laat haar leden nog stemmen over het resultaat, bij de CDU volstaat een akkoord van de partijtop. Als alles volgens plan verloopt, wordt Merz in de week van 5 mei tot bondskanselier gekozen.

Noordzeelanden gaan samen de infrastructuur voor windparken op zee aanleggen. Dat hebben de netbeheerders van die landen vanmiddag bekendgemaakt op een congres in Kopenhagen. Onderzoekers denken dat de landen hiermee gezamenlijk wel 100 miljard euro aan kosten kunnen besparen.

Belangrijk onderdeel van het plan zijn een soort elektriciteitsrotondes waarmee de stroom die een windpark opwekt, rechtstreeks naar verschillende landen gestuurd kan worden. Met deze rotondes worden ook de landen aan elkaar gekoppeld. Zo kan Nederland elektriciteit uit kernenergie van het Verenigd Koninkrijk importeren, net als elektriciteit uit waterkracht van Noorwegen.

Het is één van de manieren om de leveringszekerheid van de elektriciteitsvoorziening te garanderen nu landen steeds afhankelijker worden van zonne- en windenergie. Op het ene moment leveren de windparken op de Noordzee te veel elektriciteit op, op het andere moment juist te weinig. Uitwisseling tussen Noordzeelanden kan dit probleem verkleinen.

Alleen Nederland al investeert de komende jaren vele tientallen miljarden euro's in elektriciteitskabels en generatorplatforms. Door samen te werken kunnen de kosten omlaag, denkt bestuursvoorzitter Manon van Beek van Tennet. "We moeten natuurlijk investeren maar het kan veel minder kosten als we dat slim doen met elkaar. Maar dan moet je natuurlijk wel andere afspraken gaan maken over de kosten en de baten de komende jaren."

Hoe de kosten verdeeld worden is nog niet duidelijk. Er speelt al langer een discussie over de verdeling van de kosten van het elektriciteitsnet. Zo wil Denemarken alleen stroom leveren aan Duitsland als dit land ook meebetaalt aan de Deense kabels. Ook Nederland levert veel stroom aan Duitsland. In politiek Den Haag vraagt men zich inmiddels ook af of Duitsland moet meebetalen aan het elektriciteitsnet hier.

In het najaar komen de verantwoordelijke ministers van de Noordzeelanden bij elkaar om een knoop door te hakken over de plannen. De druk van onder meer de Europese Commissie voor verregaande samenwerking is groot. De commissie ziet de Noordzee als de elektriciteitscentrale van noordwest Europa. Uitbreiding van het aantal windparken en onderlinge uitwisseling van elektriciteit moeten de landen minder afhankelijk maken van energie uit andere delen van de wereld.

Europa is inmiddels minder afhankelijk geworden van Russisch gas, maar die rol is overgenomen door de Verenigde Staten en Qatar. Niemand weet of en wanneer onze afhankelijkheid van Amerikaans vloeibaar gas wordt ingezet in de wereldwijde handelsoorlog die is losgebarsten. Daarom is versnelde verduurzaming met elektriciteit uit zon en wind de beste manier om er voor te zorgen dat Europa minder chantabel wordt, denkt de commissie.

De samenwerking bij de aanleg van de energie-infrastructuur op de Noordzee beperkt zich niet tot de EU-landen Frankrijk, België, Nederland, Duitsland en Denemarken. Ook de niet EU-lidstaten Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk doen hier aan mee.

Tata Steel heeft een grote reorganisatie aangekondigd, waarbij zo'n 1600 banen verdwijnen. Het staalbedrijf heeft het moeilijk. Wat betekent het voor de toekomst van het bedrijf?

Wat betekent Tata Steel voor Nederland?

De staalfabriek is al zo'n honderd jaar een belangrijke werkgever in de regio. Op het hoogtepunt werkten er meer dan 22.000 mensen. Met 9.200 arbeidsplaatsen is het ook nu nog een belangrijke werkgever.

Daarnaast zijn er naar schatting zo'n 20.000 mensen in de regio indirect afhankelijk van Tata.

Tata Steel is voor Nederland van strategisch belang om zelf staal te kunnen maken. Niet voor niets besloot Nederland na de Eerste Wereldoorlog te investeren in een eigen staalfabriek in IJmuiden om te voorkomen dat alle staal voor bijvoorbeeld de defensie-industrie uit Duitsland en Groot-Brittannië moest komen.

Voor Europa is het belangrijk dat er staalfabrieken op het continent blijven draaien, om te voorkomen dat het te afhankelijk wordt van Chinees en Amerikaans staal.

Komt de ontslagronde als een verrassing?

Niet echt. De staalprijzen zijn al een poos laag, onder meer omdat China staal dumpt op de Europese markt. En de energieprijzen zijn hoog, terwijl voor het produceren van staal veel energie nodig is. Het is daardoor al geruime tijd moeilijk geld te verdienen met het produceren van staal. Tata Steel lijdt al twee jaar vele honderden miljoenen euro's verlies.

En dat juist nu er extra investeringen nodig zijn om de staalproductie minder vervuilend te maken. Want vanaf 2030 gelden strengere regels in de Europese Unie voor de uitstoot van CO2.

Daarnaast heeft Tata een sterk vervuilende cokesfabriek. Eigenlijk zou die fabriek al moeten worden vervangen. Ook dat kost veel geld.

Hoe denkt Tata dat 1600 ontslagen het tij kunnen keren?

Tata wil een efficiëntere organisatie met minder bureaucratie. Zo kan het in de toekomst een goed winstgevend staalbedrijf worden, is het idee. Als dat lukt, wordt het voor de overheid aantrekkelijker om te helpen met het terugdringen van de CO2-uitstoot.

Dat kan door te investeren in hoogovens die draaien op waterstof, in plaats van steenkool. Voor de overheid is het aantrekkelijker geld te steken in een efficiënt bedrijf dan om een bedrijf met een onzekere toekomst door hoge salarislasten te subsidiëren.

Op Europees niveau gaat mogelijk gekeken worden welke staalbedrijven er het best voor staan. Die sterke staalbedrijven zouden er dan voor kunnen zorgen dat Europa een eigen goed draaiende staalindustrie houdt. Zwakkere producenten zouden dan kunnen afvallen. Tata wil natuurlijk graag in het lijstje sterke bedrijven staan.

Wat betekent dit nieuws voor mensen in de omgeving van Tata Steel?

Veel. Het is in de regio niet uitzonderlijk dat binnen een familie meerdere generaties bij het bedrijf werken of hebben gewerkt.

Daarnaast zijn tal van toeleveranciers geheel of gedeeltelijk afhankelijk van Tata Steel. Denk aan onderhoudsbedrijven, maar ook de bakker die broodjes en gebak levert bij speciale gelegenheden.

Gaat Tata Steel het hiermee redden of blijft de toekomst onzeker?

Een afgeslankt bedrijf met een efficiënte organisatie heeft een grotere kans om te overleven. Tegelijk is de onzekerheid op tal van vlakken groter dan ooit voor Tata.

Gaat president Trump door met zijn handelsoorlog? Het antwoord op die vraag is belangrijk voor de wereldeconomie, en dus ook voor de vraag naar staal. Sowieso hebben de Verenigde Staten al een importheffing op staal ingevoerd, waardoor Tata Steel mogelijk orders uit de VS misloopt.

Ook is, mede door onzekerheid over de Trumps tariffs, onduidelijk hoe de energieprijzen zich gaan ontwikkelen.

En dan de bereidheid van de regering om Tata te steunen met het schoner maken van de staalproductie. Die is er nu wel, maar de vraag is of de miljarden die ervoor nodig zijn opwegen tegen de onzekerheid over het voortbestaan op langere termijn.

En is die politieke bereidheid er sowieso nog wel over pakweg twee jaar?

Kortom, niets is zeker, en zelfs dat niet, lijkt het motto voor Tata te blijven.

De negen basisscholen in Baarn die vandaag dicht bleven, gaan morgen weer open. De politie zegt dat uit onderzoek is gebleken dat er geen reële dreiging is.

Er is nog niemand aangehouden, de politie onderzoekt wie er achter de e-mail zit. "Dit soort acties zijn strafbaar", schrijft de gemeente Baarn.

In een dreigmail aan de scholen stond dat de afzender bij elke school is geweest om "spullen neer te leggen, in en rond de school". Vanochtend besloten de basisscholen zelf dicht te blijven. Ook twee middelbare scholen ontvingen de brief, maar zij bleven open. De politie hield extra toezicht op de scholen.

In de e-mail werd gedreigd met "de meest gruwelijke aanslag in de Nederlandse geschiedenis". "Vandaag ga ik op pad en schiet ik zo veel mogelijk mensen neer. Ik zal updates geven over mijn plannen en ik zal het streamen", stond er ook.

Experts en specialisten van de politie analyseerden de e-mail. "Hoewel de taal absoluut dreigend van aard is, maakten de inhoud, vorm en omstandigheden dat de politie concludeerde dat er geen enkele aanwijzing is voor een reële dreiging voor de scholen", schrijft de gemeente Baarn.

"Een bedreiging zoals vandaag heeft een grote impact op leerlingen, ouders, leerkrachten en omgeving. Het is goed dat de herkomst ervan nu verder wordt onderzocht en dat er uitgebreid aandacht van de politie voor is", reageert burgemeester Röell.

President Trump heeft voor tientallen landen een pauze van negentig dagen voor de wereldwijde importheffingen afgekondigd. Per direct geldt voor die landen een heffing van 10 procent, schrijft hij op zijn socialemediaplatform Truth Social. Voor China wordt het percentage juist fors verhoogd.

De verlaging geldt alleen voor de zogenoemde "wederzijdse heffingen" die Trump op 2 april had aangekondigd. Heffingen die al eerder ingingen, zoals die voor staal en auto's uit Europa, blijven dus van kracht.

Onduidelijkheid voor EU

Het is nog niet duidelijk of de verlaging ook geldt voor de EU. Trump zegt dat hij landen die geen tegenmaatregelen hebben genomen, ontziet. Brussel kondigde vandaag importheffingen oplopend tot 25 procent aan voor sommige Amerikaanse goederen, in reactie op Trumps heffingen op Europees staal en aluminium.

"Mensen werden een beetje bang", zei Trump in een persconferentie voor het Witte Huis.

De Amerikaanse president heeft dus niet gespecificeerd voor welke landen de maatregel is teruggedraaid. Hij zegt dat het gaat om ruim 75 landen die contact hadden opgenomen met de VS om te onderhandelen over een oplossing. De Amerikaanse minister van Financiën zegt dat in ieder geval voor buurlanden Mexico en Canada voorlopig een heffing van 10 procent geldt.

In een toelichting vergelijkt Trump de Amerikaanse economie opnieuw met een zieke. "De patiënt is ziek, dus moet je een operatie uitvoeren." Toen een journalist de president vroeg naar zijn steeds veranderende beleid, reageerde Trump dat het belangrijk is om flexibel te zijn.

125 procent voor China

Voor China wordt het tarief per direct verhoogd tot 125 procent, volgens Trump vanwege "het gebrek aan respect voor de wereldmarkt dat China heeft getoond".

De Chinese regering maakte vanmorgen bekend dat dat als vergelding voor de Amerikaanse maatregelen de importheffingen op producten uit de VS worden verhoogd tot 84 procent.

Beurzen veren op

Beleggers reageren euforisch op het nieuws over de beperking van de heffingen. In korte tijd schoten de Amerikaanse effectenbeurzen enorm omhoog. Zo steeg de S&P 500 met 9,5 procent en tikte techgraadmeter Nasdaq de 12 procent aan.

De Amerikaanse beurzen zijn hiermee nog niet op het niveau van voor 2 april. Maar dat de beurzen in zo'n korte tijd zo veel omhoog schieten, laat zien dat de angst voor een recessie bij beleggers een stuk verminderd is.

De afgelopen tijd hadden de wereldwijde beurzen juist een enorme knauw gekregen in reactie op Trumps protectionistische maatregelen. De EU had importheffingen van 20 procent opgelegd gekregen. Voor sommige andere landen liep dit percentage op tot zo'n 50 procent.

Economen spraken van een draconische maatregel door de regering-Trump, die vooral de Amerikanen in hun portemonnee zouden gaan voelen.

De Haagse rechtbank heeft de 57-jarige Petrus van V. veroordeeld tot twee jaar cel waarvan een jaar voorwaardelijk. Van V. betastte vanaf zijn racefiets minstens dertig vrouwen in recreatiegebieden in Zuid-Holland. Van de dertig slachtoffers was één minderjarig.

"Van V. had alleen maar oog voor zijn seksuele behoeften"', aldus de rechter vanmiddag tijdens de uitspraak.

Volgens het OM is Van V. te linken aan dertig aanrandingen tussen mei 2019 en augustus 2023 in de polders rond Leiden tot aan Katwijk en Kinderdijk. Vanaf zijn racefiets greep hij vrouwen die aan het wandelen, fietsen of skaten waren bij hun borsten, billen of in hun kruis. Daarna fietste hij zonder een woord te zeggen door.

"Dit is totaal niet oké, iemand raakt je privé aan. Ik ben zo kwaad geworden", zei een van zijn slachtoffers op 29 augustus 2023.

Afgelegen gebieden

Het OM stelt dat hij met opzet koos voor vrouwen die alleen in afgelegen gebieden waren, zodat er geen getuigen waren.

Pas nadat de wielrenner in de zomer van 2023 was vastgelegd door de camera van een botenverhuurder, kon hij worden opgespoord. Het beeld werd getoond in de uitzendingen van Omroep West. Toen die beelden in de appgroep van het wielrenclubje van de verdachte terechtkwamen, meldde Van V. zichzelf bij de politie.

Onbevangen

"Deze vrouwen zullen nooit meer onbevangen gaan wandelen, fietsen of skaten", zei de officier van justitie tijdens de rechtszitting twee weken geleden. Van V. zelf stelde dat hij geen controle had over zichzelf. Als hij ging fietsen, nam hij zich vaak voor om "het" niet te doen. Maar zag hij dan ergens een vrouw alleen, dan misdroeg hij zich toch, een aantal keren tweemaal per fietstocht.

"Ik zou willen dat ik eerder tegen de lamp was gelopen, dan had ik niet zoveel slachtoffers gemaakt", aldus de wielrenner twee weken geleden.

De man uit Uddel die zelf beweerde dat hij op een Apache-helikopter had geschoten met een luchtbuks, krijgt een taakstraf van 60 uur. Dat heeft de rechtbank in Arnhem vandaag besloten. Als de man opnieuw in de fout gaat, komt daar nog eens 60 uur bij, bepaalde de rechtbank.

De 54-jarige man uit het dorp bij Apeldoorn meldde op 30 maart 2023 zelf dat hij schoten had gelost. Hij deed dat in een mail die hij naar het klachtenmeldpunt van de Koninklijke Luchtmacht had verstuurd.

In dezelfde mail klaagde hij ook over geluidsoverlast. De luchtmacht speelde de mail door naar de Koninklijke Marechaussee, die de man oppakte. Later ontkende de verdachte te hebben geschoten.

Geen schade

Onderzoek wees uit dat er geen schade aan de helikopter was, mogelijk doordat de luchtbuks niet was geladen.

Hoewel justitie niet kan bewijzen of de man daadwerkelijk heeft geschoten, is volgens het OM wel degelijk sprake van strafbaar handelen. Officieel wordt gesproken van bedreiging en dwang aan het adres van piloten. Tegen hem werd daarom een taakstraf van 120 uur geëist, waarvan 60 uur voorwaardelijk, met een proeftijd van drie jaar voor bedreiging en dwang aan het adres van de piloten.

De straf is gelijk aan de eis. De proeftijd is volgens de rechtbank een stok achter de deur omdat in het gebied waar de man woont ook nu met Apache-helikopters wordt geoefend.

"Dit betekent dat in de toekomst misschien nog helikopters over zijn erf zullen vliegen. De rechtbank hoopt hiermee te waarborgen dat de man zich in het vervolg onthoudt van dergelijk strafbaar gedrag en zoekt naar andere oplossingen", aldus de rechtbank in het vonnis.

Radars ontwijken

De gevechtshelikopters vliegen laag als training om luchtafweer en radars te ontwijken. De verdachte zegt dat de dieren die hij houdt, waaronder een paard, steeds schrikken. Hij klaagde in het verleden regelmatig over overlast.

"Ze vliegen zo laag dat je elkaar niet eens meer kunt verstaan", aldus de zoon van de man eerder bij Omroep Gelderland. "Mijn vader heeft met gebaren duidelijk gemaakt dat ze weg moesten gaan, maar hij heeft niet geschoten."

Israël gaat in het zuiden van de Gazastrook meer gebied innemen. Het leger laat Rafah ontruimen en plaatst de stad onder eigen controle, heeft minister van Defensie Katz bekendgemaakt. Hij was vandaag op bezoek in het deel van Zuid-Gaza dat militair wordt bezet.

Eerder vandaag meldde de krant Haaretz al dat de inwoners van Rafah niet mogen terugkeren naar de stad, waar voor de oorlog ongeveer 200.000 Gazanen woonden. Het leger bespreekt een plan om alle nog overeind staande bebouwing in Rafah te slopen, stelt Haaretz. Katz heeft die informatie niet bevestigd.

In de eerste weken van de oorlog, in oktober 2023, begon het Israëlische leger Palestijnen te verdrijven uit het hele grensgebied, zowel tussen Israël en Gaza als tussen Egypte en Gaza. Het leger bestempelde dat gebied als een "bufferzone". Die loopt langs de binnenzijde van de grens in het noorden, oosten en zuiden van de Gazastrook en is tussen de 700 meter en 1,1 kilometer breed.

Ook een groot gebied rond de Netzarim-corridor, voor Palestijnen bekend als Wadi Gaza, een weg die Midden-Gaza doorkruist, staat al langer onder controle van het leger. Met de nieuwste uitbreiding in het zuiden komt nog veel meer gebied onder controle van het leger te staan. Persbureau AP meldde twee dagen geleden dat Israël nu de helft van Gaza in handen heeft.

Het Israëlische leger zegt in Zuid-Gaza een gebied van 12 kilometer lang en 1,5 kilometer breed toe te voegen aan de "veiligheidszone". Volgens het artikel van Haaretz gaat om een groter gebied: zo'n 75 vierkante kilometer. De naar schatting 2 miljoen inwoners van Gaza zullen daardoor veel minder woongebied en landbouwgrond hebben en geheel worden ingesloten door Israël.

De stad Rafah is volgens Haaretz al bijna verlaten. Sinds het einde van het bestand tussen Israël en Hamas, vorige maand, heeft het leger grote delen van de stad vernietigd. Toen Israël de oorlog hervatte, riep het leger alle inwoners van de stad op om te evacueren naar Al Mawasi en Khan Younis, twee iets noordelijker gelegen plekken in Gaza die door Israël als veilige zones zijn aangemerkt. Beide plekken is het leger echter blijven aanvallen.

Kritiek

Enkele uren na het uitlekken van de plannen is er kritiek losgebarsten. Breaking the Silence, een organisatie van Israëlische legerveteranen met veel aanzien binnen en buiten Israël, stelt dat Rafah met deze plannen "tot een complete woestenij wordt gereduceerd".

Breaking the Silence noemt de geplande inname door het leger "etnische zuivering, die nooit moreel te rechtvaardigen valt". De organisatie heeft op basis van ooggetuigenverslagen van soldaten die in Gaza werden ingezet een rapport gepubliceerd. Daarin vertellen de soldaten hoe ze Palestijnse huizen moesten platleggen en bezittingen moesten vernielen om de grenszone mogelijk te maken.

Tot nu toe is geen stad in Gaza bij de Israëlische "bufferzone" getrokken. De beslissing om Rafah nu toch in te nemen zou zijn gevallen nadat de regering in Jeruzalem in februari besloot de oorlog te hervatten. Premier Netanyahu zei vorige week dat Israël grote delen van Gaza ging innemen.

Katz zegt dat de uitbreiding van de grenszone bedoeld is om Gaza te isoleren en meer druk te zetten op de leiders van Hamas. De legertop zou het einde van de oorlog willen versnellen, schrijft de krant, omdat internationale steun voor de oorlog, ook vanuit Washington, afbrokkelt.

Vorige week schreef +972, een Israëlisch-Palestijns collectief van onderzoeksjournalisten, in een beschouwing dat Israël "niet in staat is om Gazanen en masse uit Gaza te zetten, en dus genoegen lijkt te nemen met het dwingen van de bevolking om in een besloten gebied te blijven, terwijl uithongering en wanhoop de klus klaren".

Enkele gebieden in Den Haag worden tijdens de NAVO-top eind juni afgesloten. Er geldt dan een noodverordening, meldt de gemeente Den Haag.

Het gaat in de eerste plaats om de omgeving van het World Forum waar de top wordt gehouden. Die is vanaf 20 juni tot en met 25 juni 20.00 uur afgesloten. Alleen bezoekers van de top mogen dat gebied in.

Bewoners van het gebied mogen alleen van en naar hun huis lopen. Voertuigen zijn er niet toegestaan en het openbaar vervoer rijdt er niet.

Ondernemingen en instellingen die in de buurt van het World Forum zijn gevestigd, zijn tijdens die periode niet toegankelijk.

Diner bij Huis ten Bosch

De omgeving van Huis ten Bosch en een deel van het Haagse Bos zijn vanaf 24 juni om 17.00 uur afgesloten. Koning Willem-Alexander houdt dan een diner voor de deelnemers van de top in het paleis. Het gebied is alleen toegankelijk voor bewoners die via een toegangscontrole van en naar hun woning kunnen. Op 25 juni om 11.00 uur wordt het gebied weer vrijgegeven.

De maatregelen gelden ook voor de omgeving van de Zeestraat waar het Carlton Ambassador Hotel, het Hilton-hotel en museum Panorama Mesdag zijn gevestigd. Die buurt is vanaf 22 juni om 12.00 tot 26 juni 11.00 uur afgesloten. Een deel van het gebied is toegankelijk voor bewoners en ondernemers.

Aan de kust geldt er een controle op de scheepvaart vanaf 20 juni tot en met 25 juni. Het strand is wel toegankelijk voor publiek. Strandgangers kunnen tot 500 meter de zee in. Motorboten zijn niet toegestaan.

Nieuwsuur maakte eerder een reportage over hoe Den Haag zich voorbereidt op de NAVO-top:

De gemeente zegt dat bewoners, ondernemingen en andere betrokkenen regelmatig op de hoogte worden gehouden over de maatregelen. Zo is er vanaf vandaag een inloopspreekuur in het Fotomuseum. Ook stuurt de gemeente in mei een informatiefolder over de maatregelen naar betrokkenen.

Op 24 en 25 juni vindt de NAVO-top plaats in Den Haag. De Johan de Wittlaan, een van de belangrijkste verkeersaders van de stad, gaat vanaf 14 april voor vier maanden volledig dicht. De weg wordt onder meer vrijgemaakt om als toegangsweg te dienen voor de top in het World Forum.

Wie bij kamperen denkt aan luchtbedden opblazen, haringen krom slaan en met een wc-rol onder je arm langs de buren lopen, heeft een wat verouderd beeld. Nederlandse campings lopen voorop met investeringen in luxe faciliteiten, concludeert kampeerorganisatie ACSI.

Campings zien een groeiende vraag naar luxevoorzieningen, zegt ACSI, die in heel Europa campings inventariseert en inspecteert. Comfort en service worden steeds belangrijker. Daarbij gaat het om kant-en-klare tenten of chalets, wifi, entertainment en "ontzorgen in het algemeen". Vooral privésanitairgebouwtjes - met een douche en toilet pal naast de eigen tent of caravan - schieten als paddenstoelen uit de grond.

Tijdens de coronajaren zetten veel Nederlandse campings voor het eerst individuele toiletgebouwtjes neer, als dé uitkomst om toch nog gasten te kunnen ontvangen. Het bleek zo aan te slaan dat nu al 1 op de 6 campings plekken met privésanitair aanbiedt.

Ook in Frankrijk zijn plekken met een eigen toiletgebouwtje in trek. In Italië en Duitsland kunnen kampeerders vaak een gereserveerde douche of wc in een gemeenschappelijk sanitairgebouw krijgen.

150 meter lopen

Nico Willemsen van vakantiepark Het Liederholt in Beekbergen kan de vraag naar plekken met een privé-badkamer amper bijhouden. Op zijn camping op de Veluwe is men druk bezig om nieuwe kleine sanitair-units te plaatsen. Ze hebben een douche, een wc, een wastafel, en kastjes om bijvoorbeeld handdoeken op te bergen.

"Voor ouderen is dit een uitkomst, maar ook voor gezinnen met kleine kinderen", vindt Willemsen. "Voor een toiletgebouw moet je al gauw 150 meter lopen. Ik denk dat zestig, zeventig procent van de mensen deze accommodatie kiest als er de keus is tussen een groot toiletgebouw of dit."

Sauna of jacuzzi

Mensen zijn bereid om er extra voor te betalen. Voor een plek met eigen sanitair betaal je op Het Liederholt 25 euro per nacht extra. En overal werken investeringen door in de prijzen. De ACSI zag het afgelopen jaar een prijsstijging van 14 procent op Nederlandse campings ten opzichte van 2020.

Campings spelen in op de trend dat kampeerders meer op zoek zijn comfort, ziet Ramon van Reine, directeur van ACSI. "Die trend gaat doorzetten", verwacht hij. "Er zijn al plekken met een eigen sauna of jacuzzi. Dat zul je steeds meer gaan zien."

Hoewel de tijd van met z'n allen afwassen bij het toiletgebouw hier verleden tijd is, blijft de belevenis volgens Van Reine nog hetzelfde. "Je staat nog steeds midden in de natuur, en een sociaal aspect is er nog steeds."

Boerencampings en natuurkampeerterreinen

En wie nog in een koepeltentje wil kruipen en met een wc-rol over de camping wil wandelen? Volgens de ACSI-directeur kan dat nog steeds: "Die vakantieparken zijn er ook nog." Toch is de hang naar luxe niet alleen zichtbaar bij grote vakantieparken met overdekte zwemparadijzen.

De Stichting Vrije Recreatie, de koepel van boerencampings, wijdt een speciale webpagina aan kampeerterreinen met privésanitair, "te midden van de rustieke charme van het boerenleven". En zelfs op enkele natuurkampeerterreinen van Staatsbosbeheer kun je een douche en toilet voor jezelf krijgen. Ook die plekken zijn populair en worden snel geboekt, vertelt Marcel van Dun van Staatsbosbeheer.

"We zagen dat er een groep mensen is die back to basic wil, maar dan wél met eigen sanitair", aldus Van Dun, die ook vooral op gezinnen met jongere kinderen doelt. "Vandaar dat we daar op kleine schaal mee zijn begonnen."

Twee van de 31 natuurkampeerterreinen bieden privésanitair voor 8,30 euro per nacht. "Verder zijn onze natuurkampeerterreinen gewoon back to basic: nergens is animatie en nergens is wifi."

De provincie Gelderland weigert Nationaal Park De Hoge Veluwe toestemming te geven om de wolf te verstoren, te verjagen of af te schieten. Het park zegt dat de wolven in het park een grote bedreiging zijn voor met name de moeflons - kleine wilde schapen - en had meer dan twee jaar geleden al gevraagd of het mogelijk was zelf actie te ondernemen.

Maar de provincie stelt nu dat het park zich aan de regels moet houden. De wolf is een strikt beschermde soort. In het wild levende wolven mogen in hun natuurlijke verspreidingsgebied niet opzettelijk worden gedood, gevangen of verstoord.

Die Europese regels staan weliswaar ter discussie, maar zijn voorlopig nog gewoon van kracht, zegt de provincie. "Ik heb er wel begrip voor hoor dat het zo lang moest duren", reageert Jakob Leidekker van Nationaal Park De Hoge Veluwe bij Omroep Gelderland. "Het is een lastig onderwerp, we dienden deze aanvraag natuurlijk niet voor niks in, maar het is wat het is."

Over de hekken klimmen

Het nationaal park, een stichting in particulier bezit, probeert al jaren van de wolf af te komen. Volgens de stichting leven er nu zo'n vijftien wolven in het park. Ze kwamen de afgelopen jaren binnen door over de wolfwerende hekken te klimmen.

"De eerste ongeveer anderhalf jaar doodden de wolven vrijwel alleen moeflons", aldus het park op de website. "Toen die allemaal waren gedood, op enkele exemplaren na die we in veiligheid brachten, zagen we een toename van reeënkadavers. Later begonnen we ook kadavers van edelherten aan te treffen en inmiddels worden ook de wilde zwijnen gedood door de wolven."

Biodiversiteit

De Hoge Veluwe vreest dat als er niets gebeurt nog veel meer dieren het slachtoffer worden van wolven. Het park wijst er ook dat de wolf de biodiversiteit in gevaar brengt, omdat hij de moeflons opeet.

"Grazers als de moeflon houden op een natuurlijke wijze terreinen open en geven zo ruimte aan tal van planten en dieren die anders snel zouden verdwijnen", aldus het park. "Die grazers op de Hoge Veluwe zijn nu, door de wolf, verdwenen. Het lijdt voor ons daarom geen twijfel dat de wolf eerder een negatieve dan een positieve invloed heeft op de biodiversiteit in het park."

De moeflon is een klein schaap dat niet alleen op de Hoge Veluwe maar ook op de heide elders regelmatig wordt ingezet om te grazen. Omdat het dier geen inheemse Nederlandse soort is, geniet de moeflon minder bescherming dan de wolf.

Naturalisatie

Naar aanleiding van de discussie over de wolf in Nationaal Park De Hoge Veluwe gaf staatssecretaris Rummenie van Natuur onlangs wel aan dat hij wil onderzoeken of de moeflon 'inheems' kan worden; dat zou een soort naturalisatie van de diersoort zijn.

Of het Nationale Park wil wachten op de uitkomst van dat onderzoek, is onduidelijk. Het parkbestuur zegt zich te beraden op de situatie.

Waar de afgelopen dagen de aandacht vooral uitging naar de grote verliezen bij aandelen, kijken beleggers vandaag vooral naar de markt voor Amerikaanse staatsleningen. Daar gebeurt namelijk het tegenovergestelde van wat normaal gesproken gebeurt bij onrust op de financiële markten. En dat kan tot grote problemen leiden.

Gewoonlijk zijn staatsobligaties, leningen uitgegeven door landen, een toevluchtsoord voor beleggers als de aandelenkoersen kelderen. Beleggers verkopen dan aandelen en kopen obligaties. De Amerikaanse obligaties horen in zo'n situatie bij de populairste. Dat leidt tot veel vraag van beleggers, met als gevolg dat de rente die de VS over schulden moet betalen dan daalt.

Maar in de VS stijgt de rente sinds maandag juist flink. "Het is een hele unieke combinatie dat je aandelen ziet dalen en ook obligaties verkocht worden", zegt analist Corné van Zeijl van vermogensbeheerder Cardano. "En dan zie je ook nog eens de dollar dalen. Met name die laatste twee zouden indicaties kunnen zijn dat het vertrouwen in de VS afneemt."

Het gonst van de geruchten over mogelijke verklaringen. Zo zou China, een van de grootste buitenlandse bezitters van Amerikaanse staatsobligaties, aan het verkopen zijn. Japan, een andere grote investeerder, zou tijdens een recente veiling van staatsobligaties niet hebben ingetekend. Andere analisten en beleggers zoeken de verklaring bij hedgefunds. Dat zijn fondsen voor vermogende beleggers die met ingewikkelde strategieën op korte termijn veel winst willen genereren. Ze zouden door grote verliezen cash nodig hebben en daardoor gedwongen zijn te verkopen.

"Dit is allemaal tegelijk aan de hand," denkt Shanawaz Bhimji, obligatiestrateeg bij ABN Amro. "De lucifer ontbrandt als China verkoopt. En de benzine zit verspreid over de hedgefunds." Volgens Bhimji hebben hedgefunds heel stevig belegd in Amerikaans schuldpapier, veelal met geleend geld. "Met een onverwachte en stevige beweging zoals in de afgelopen dagen zit je dan al snel in de problemen. De bank belt je dan om geld bij te storten", legt Bhimji uit. "Als je dat niet kan is het klaar."

'BE COOL'

Ondertussen maant Donald Trump beleggers op zijn Truth Social-kanaal vanmiddag tot rust. "BE COOL! Everything is going to work out well. The USA will be bigger and better than ever before!". Later aangevuld met "THIS IS A GREAT TIME TO BUY!!!"

Maar het economisch beleid van de Verenigde Staten stelt het vertrouwen van beleggers heel erg op de proef, zegt Van Zeijl. "Als het vertrouwen helemaal verloren gaat, heb je een groot probleem. Amerikaanse staatsobligaties zijn het anker in de financiële wereld en dat dreigt nu los te slaan." Het zou ook betekenen dat nieuwe leningen aangaan voor de VS, naast het financieren van de omvangrijke al bestaande schuld, een stuk duurder wordt.

Volgens Bhimji is er momenteel te veel onduidelijk. "De vraagtekens bij het Amerikaanse begrotingsbeleid en een snel verslechterende economische situatie zijn een slechte combinatie. Er is veel onduidelijk en als iets onduidelijk is blijf je er van af."

De rechtbank heeft een Eindhovens gemeenteraadslid veroordeeld tot negen maanden cel, waarvan zes maanden voorwaardelijk. Ze moet dus drie maanden de cel in. De rechter heeft haar en haar ex-partner schuldig bevonden in een zaak rond meerdere drugsdelicten en het witwassen van crimineel geld. Haar ex krijgt daarvoor zes jaar gevangenisstraf, meldt Omroep Brabant.

Fatimzahra C. zit sinds 2018 in de Eindhovense gemeenteraad, aanvankelijk voor de VVD. Twee jaar geleden stapte ze uit de fractie na onenigheid. Daarna ging ze als eenmansfractie verder.

In 2019 raakte ze bevriend met Nabil N., die toen vastzat voor drugsbezit. Hij belde haar vanuit de gevangenis. Zij bezocht hem in 2020 meerdere keren. Waarom hij vastzat, zegt C. nooit te hebben geweten. "Hij zei dat het voor iets kleins was en ik geloofde dat", zei ze eerder in de rechtszaak. "In mijn ogen zat daar een onschuldig iemand vast."

Na N.'s vrijlating kregen ze een relatie. Een jaar later schreef hij zich in op haar adres.

Blokken cocaïne

Tijdens de rechtszaak bleek al dat N. destijds niet vastzat voor "iets kleins", maar voor de handel en invoer van blokken cocaïne vanuit het buitenland via de Rotterdamse haven. Volgens het Openbaar Ministerie ging hij daar meteen na zijn vrijlating mee door. Op basis van berichten op cryptotelefoons is bewezen dat hij dat in ieder geval tot maart 2021 deed.

C. en N. zijn nu ook veroordeeld voor het witwassen van het criminele geld dat de man verdiende. Tussen mei 2020 en januari 2024, zei het OM, gaven de twee veel meer geld uit dan ze op basis van hun inkomen zouden kunnen. Ze verbouwden hun woning, kochten sieraden en auto's en gingen op vakanties.

Volledig bewust

Volgens de rechter was C. zich er volledig van bewust dat het om crimineel geld ging. Ze had een actieve rol: in opdracht van haar partner telde en verstopte ze geld en legde ze het klaar om "mee te geven" aan anderen.

Zeker omdat C. actief is als raadslid en ambtenaar neemt de rechter dit haar zeer kwalijk. Ze was zich volledig bewust van haar positie, bleek tijdens de rechtszaak. "Ze moesten eens weten", schreef ze in een berichtje aan haar partner.

Een burgerinitiatief om het openbaar vervoer beter toegankelijk en gratis te maken, kan zoals verwacht niet rekenen op grote steun in de Tweede Kamer. Ook staatssecretaris Jansen van Openbaar Vervoer is geen voorstander, want "gratis ov is ontzettend duur".

Initiatiefnemer DeGoedeZaak, een beweging om "Nederland eerlijker, duurzamer, inclusiever en rechtvaardiger te maken", haalde meer dan 58.000 handtekeningen op om een voorstel over openbaar vervoer op de politieke agenda te krijgen. Kern van hun voorstel is dat het ov in publieke handen moet komen, toegankelijker moet worden en gratis.

Kim van Eekelen van DeGoedeZaak mocht de aftrap geven voor het debat in de plenaire zaal van de Tweede Kamer, waar zelden een burger aan het woord komt. "Stelt u zich eens voor dat iedereen vrij kan reizen, ongeacht inkomen of beperking", hield ze Kamerleden en staatssecretaris Janssen (PVV) voor.

'Niet openbaar'

Volgens de initiatiefnemer verdient openbaar vervoer die naam nu niet, omdat het in haar ogen nogal tegenvalt met de openbaarheid. "Treinen worden drukker, kaartjes duurder en in het streekvervoer verdwijnen steeds meer lijnen." Van Eekelen wijst erop dat veel mensen met een beperking niet meer met het ov "durven of kunnen", omdat dat te ingewikkeld is.

Veel partijen staan sympathiek tegenover het initiatief, maar zien ook grote bezwaren. Regeringspartij NSC bijvoorbeeld erkent dat gratis ov "goed klinkt", maar vindt het tegelijk een nogal ongerichte maatregel. "Voor grote groepen is het namelijk wel betaalbaar", zegt Kamerlid Van Dijk. Met het gratis maken van het ov voor iedereen zou zeker 4 miljard euro per jaar zijn gemoeid.

Wat betreft NSC'er Van Dijk moet het openbaar vervoer wel gratis zijn voor bepaalde groepen minima. Staatssecretaris Jansen zou wat dat betreft een voorbeeld moeten nemen aan Limburg, zegt hij, waar bijstandsgerechtigden in sommige gemeenten binnenkort gratis in de daluren mogen reizen.

Jansen zegde toe te zullen inventariseren of het mogelijk is om "op bepaalde momenten kortingen te geven aan bepaalde groepen", maar meer concrete toezeggingen deed hij niet.

Vanuit de Kamer klonk flinke kritiek op de honderden miljoenen die het kabinet bezuinigt op het ov. Kaartjes worden daardoor nog veel duurder, is de verwachting. Kamerlid Van Kent van de SP stelde dat het kabinet "geen vinger uitsteekt" om iets te doen aan de betaalbaarheid.

Wat hem betreft zou het openbaar vervoer stapsgewijs in vijf jaar gratis moeten worden voor iedereen. Ook GroenLinks-PvdA ziet gratis ov op langere termijn wel zitten. "Mag dat wat kosten? Ja, dat mag wat kosten", zei Kamerlid De Hoop.

Denk-Kamerlid El Abassi schetste dat mensen die geen auto kunnen betalen én geen geld hebben voor het ov "geen toegang hebben tot werk", omdat ze er simpelweg niet kunnen komen. SGP-Kamerlid Stoffer pleitte ervoor het ov betaalbaar te houden "voor de gewone man" middels een btw-verlaging en ov voor kinderen onder de 12 jaar gratis te maken.

Beknibbelen

Een aantal coalitiepartijen deelde de zorgen over de betaalbaarheid - het ov is de afgelopen jaren flink duurder geworden - maar wees erop dat er ook andere zorgen leven bij Nederlanders. En die moeten ook worden geadresseerd.

Zowel PVV-Kamerlid Heutink als BBB'er Pierik zei dat er "geen geldboom" is en dat er politieke keuzes moeten worden gemaakt "in schaarste". Beiden verwezen naar de voorjaarsnota, de halfjaarlijkse bijstelling van de begroting, voor eventuele concrete stappen.

Staatssecretaris Jansen benadrukte dat betaalbaarheid van het ov hem aan het hart gaat en zei te streven naar "structurele oplossingen", zonder te zeggen in welke richting hij die zoekt. In de richting van de voorjaarsnota, waar op dit moment over wordt onderhandeld, beloofde Jansen zich er hard voor te maken dat er "zo min mogelijk beknibbeld wordt". Maar ook op dit punt wilde hij niets beloven.

Initiatiefnemer Van Eekelen had haar aftrap van het debat afgesloten met de woorden "u heeft de macht om dit verhaal werkelijkheid te maken". Dat is vandaag niet gebeurd, maar dankzij de 58.000 handtekeningen ging het er wel over.

Het kabinet noemt het verdwijnen van 1600 voltijdbanen bij Tata Steel een grote schok voor de medewerkers. "Mensen hebben hier vaak jaren gewerkt", zegt minister Hermans (VVD) van Klimaat en Groene Groei. "Deze reorganisatie is voor de mensen die hierdoor geraakt worden een ingrijpende boodschap."

Hermans is met Tata in gesprek om de staalfabriek in IJmuiden met miljarden euro's aan overheidssteun te verduurzamen. Het kabinet gaat door met die gesprekken om "zo snel als haalbaar" afspraken te maken voor een "schonere en duurzamere" staalproductie, zegt Hermans.

"Het is niet een stap op weg naar een vertrek uit Nederland", zegt minister Beljaarts (PVV) van Economische Zaken naar aanleiding van de vandaag aangekondigde ontslagronde. "In de gesprekken met de ceo van Tata komt naar voren dat ze willen blijven en dat de verduurzamingsplannen nog overeind staan." Tata heeft het kabinet laten weten dat deze ingreep noodzakelijk is om de concurrentie aan te kunnen.

Beljaarts heeft daar begrip voor. "Staal is al langer een moeilijke markt door het Chinese staal dat op de markt komt." Daar komen de importheffingen van de regering-Trump nu bij. Hij noemt het besluit een eigen financiële verantwoordelijkheid van het bedrijf. Hij verwacht dat de medewerkers die het betreft door de krapte op de arbeidsmarkt snel een andere baan zullen vinden.

Onbehoorlijk

GroenLinks-PvdA, de grootste oppositiepartij in de Tweede Kamer, vindt het juist "onbehoorlijk" om vlak voor de transitie naar een schonere en duurzamere fabriek "2000 mensen eruit te gooien", zegt Kamerlid Thijssen. Op initiatief van zijn partij worden naast duurzaamheidseisen ook eisen gesteld aan de gezondheidswinst voor omwonenden.

Thijssen vindt dat de reorganisatie met respect voor de omwonenden en de werknemers moet plaatsvinden. "Je mag als overheid eisen stellen aan hoe er met de mensen daar wordt omgegaan."

Het CDA spreekt van het zoveelste bewijs dat de industrie het zwaar heeft in Nederland. Partijleider Bontenbal wil dat het kabinet nog voor de zomer ingrijpt. "Schrap de CO2-heffing en maak het Europese speelveld van energiekosten en nettarieven eerlijker." De SP wil de staalfabriek juist nationaliseren en volledig in overheidshanden brengen.

Vakbonden ontstemd

Ook de vakbonden zijn ontstemd over de aangekondigde bezuiniging. FNV erkent dat Tata het op dit moment zwaar heeft, onder meer vanwege de duur uitgevallen renovatie van een hoogoven en de relatief hoge kosten voor de Nederlandse industrie. Maar, zegt vakbondsbestuurder Cihan Lacin, die situatie "mag niet worden misbruikt" voor het ontslaan van medewerkers.

Vakbond De Unie is niet verrast dat de directie gaat reorganiseren, maar is wel geschrokken van het aantal mensen dat wordt ontslagen. Marten Jukema van vakbond CNV noemt de ingreep een "staalharde en ijskoude mededeling, die de levens van duizenden medewerkers en hun gezinnen compleet op zijn kop zet". Hij heeft weinig begrip voor de economische situatie van Tata.

Maandag komen leden van de vakbond samen om de reorganisatie te bespreken. Acties zijn niet uitgesloten, zegt vakbond FNV.

Schoon en groen

"Deze reorganisatie lost niets op", zegt Greenpeace. De milieuorganisatie strijdt al jaren tegen de vervuiling van het staalbedrijf en zegt op te komen voor de medewerkers en de omgeving.

"De fabrieken zijn sterk verouderd, stoten kankerverwekkende stoffen uit en kunnen in deze staat niet openblijven." Bovendien denkt Greenpeace niet dat het bij deze bezuinigingsronde blijft omdat Tata Steel miljoenenboetes riskeert.

"Deze beslissing heeft een enorme impact op de regio IJmond en de provincie Noord-Holland en raakt veel werknemers en hun gezinnen", zegt de Noord-Hollandse gedeputeerde Esther Rommel. Wat de provincie betreft is er een toekomst voor het staalbedrijf in de regio, "als deze toekomst groen en schoon is".

"Een sterke NAVO is ook voordelig voor ons", zei de Japanse premier Shigeru Ishiba vandaag na zijn ontmoeting met secretaris-generaal Mark Rutte van de NAVO, die sinds maandag in Tokio is.

De komst van Rutte onderstreept het toenemende strategische belang van Japan voor Europa én de nauwe verwevenheid van de veiligheid in Oost-Azië en Europa. Tijdens de ontmoeting benadrukten beide leiders het belang van intensievere samenwerking. "Met secretaris-generaal Rutte willen we het naar een hoger niveau tillen", onderstreepte de Japanse premier.

Het bezoek komt op een moment van groeiende onzekerheid over de rol van de Verenigde Staten als bondgenoot, ook voor Japan. Naast zijn kritiek op Europa sprak Trump recent ook zijn onvrede uit over het defensieverdrag met Japan. "We hebben een merkwaardige deal met Japan", zei hij op een persconferentie ter gelegenheid van Ishiba's bezoek aan Washington. "Wij moeten hen beschermen, maar zij hoeven ons niet te beschermen."

Minder afhankelijk van VS

Ook in Japan is dus twijfel over de Amerikaanse steun, terwijl het land voor zijn veiligheid in hoge mate afhankelijk is van de VS. Er zijn tienduizenden Amerikaanse militairen gestationeerd in Japan, dat via het bilaterale defensieverdrag ook een veiligheidsgarantie heeft. Japan leunt vrijwel volledig op de VS als militaire partner, anders dan Europa, waar NAVO een gedeeld veiligheidskader biedt en de lasten over meerdere landen worden verdeeld.

De afhankelijkheid van de VS wordt in Tokio steeds vaker als kwetsbaarheid gezien, en mede daarom wordt Japan actiever op het gebied van internationale veiligheid.

Voormalig premier Fumio Kishida voerde in 2022 de aangepaste Nationale Veiligheidsstrategie in, waarmee het defensiebudget werd verdubbeld. Japan investeert flink in legerbases in de meest zuidelijke Nansei-eilanden, nabij Taiwan, en de aanschaf van langeafstandsraketten.

Ook werkt Japan aan sterkere veiligheidsbanden met landen in de regio die ook de hete adem van China in de nek voelen. Zo heeft het onlangs een nieuw programma gelanceerd waarmee het militaire capaciteiten helpt versterken in partnerlanden in de regio.

Deze stappen waren eerder onvoorstelbaar, want Japan stond decennialang bekend om zijn pacifistische houding. Het veiligheidsbeleid in Tokio is dus ingrijpend aan het verschuiven. Japan zoekt actief naar extra bondgenoten, en Europa is vruchtbare grond.

De afgelopen jaren heeft Japan zijn samenwerking met zowel de NAVO als met afzonderlijke Europese landen drastisch versterkt. Japan stuurt regelmatig een klein bataljon diplomaten en legerpersoneel naar Europa om deel te nemen aan NAVO-overleggen.

Het bezoek van Rutte is een teken van gedeelde strategische ambitie. "We moeten meer vlees op de botten krijgen", benadrukte de NAVO-chef. En tijdens een bezoek aan een marinebasis nabij de Japanse hoofdstad waarschuwde hij dat "China zijn militaire macht in hoog tempo versterkt terwijl het Rusland steunt in de oorlog."

Meerdere veiligheidsdreigingen

Japan deelt deze zorgen en wil eveneens concrete stappen om de samenwerking te versterken, nu de spanningen in zijn regio oplopen door een steeds assertiever China en door de Noord-Koreaanse nucleaire ambities. Beide landen stemmen hun optreden bovendien regelmatig af met Rusland en Iran.

Japan wijst ook op de toename van gezamenlijke militaire oefeningen van China en Rusland in de buurt van Japanse wateren, en berichten over Noord-Koreaanse troepen in Oekraïne. Het maakt duidelijk hoe dreigingen zich over meer regio's tegelijk verspreiden. "De veiligheid van het Euro-Atlantisch gebied en die van ons zijn nauw met elkaar verweven", verklaarde Ishiba vandaag.

Rutte onderstreepte dat het tijd is om echte samenwerking tot stand te brengen, vooral op het gebied van defensieproductie en het delen van inlichtingen.

"Laten we het praktisch maken", zei Rutte, de blik gericht op Ishiba. "Ik weet dat we veiliger zijn als we samenwerken."

Middelbare scholen geven scholieren andere opdrachten om te voorkomen dat zij hun werk uitbesteden aan AI-tools. Zo moeten leerlingen hun verslagen bijvoorbeeld in de klas maken en krijgen zij mondelinge overhoringen als aanvulling op een schriftelijke opdracht. Docenten kunnen zo nagaan of leerlingen de stof goed kennen.

Dat blijkt uit een rondgang van NOS Stories langs tientallen scholen en docenten. Ook onderwijsorganisaties herkennen de trend. Zo ziet de VO-raad, de vereniging van scholen in het voortgezet onderwijs, dat AI-gebruik een worsteling is voor scholen en docenten en opdrachten voor leerlingen daarom worden aangepast.

Na een oproep van NOS Stories gaven duizend scholieren aan dat zij AI-tools gebruiken bij schoolopdrachten. Zij zeggen wekelijks tot dagelijks gebruik te maken van kunstmatige intelligentie, bijvoorbeeld bij het genereren van teksten voor verslagen of hulp bij de antwoorden van huiswerkvragen.

ChatGPT wordt veruit het meest gebruikt, maar ook programma's als Deepseek, Gemini en de chatbot van Snapchat zijn populair voor schoolopdrachten.

Docenten vertellen hoe ze omgaan met AI-gebruik van leerlingen:

Docenten hebben het gebruik van AI niet altijd door. Van de duizend leerlingen die hebben gereageerd en AI gebruiken, zeggen 200 leerlingen wel een keer te zijn betrapt door een docent. Veel van die jongeren zeggen dat de school daar geen consequenties aan verbond, maar een enkeling kreeg wel problemen.

Bijvoorbeeld Daan van 15. Hij gebruikte samen met een klasgenoot AI voor een economie-opdracht. Zijn klasgenoot kopieerde en plakte de gegenereerde tekst vanaf een AI-tool. "Dus je zag met een AI-detector dat meer dan 50 procent AI was en toen heb ik een 1 gekregen."

Docenten laten weten dat het lastig is om te zien of een leerling een tekst zelf heeft geschreven of dat AI is gebruikt. "Je hebt het niet altijd door", zegt docent Nederlands Esther Bonfrer van Het Noordik in Almelo. "Soms zie je: dit is gewoon niet van jou. Maar als leerlingen in de instructies van de AI-tool verwerken dat de tekst in makkelijk taalgebruik moet, dan zie je het niet."

Veranderen van lesmethoden

"Eén van de grootste worstelingen is het plagiaatvraagstuk", zegt Fijke Hoogendijk van de VO-raad. Er zijn plagiaatscanners die docenten kunnen gebruiken om na te gaan of AI is gebruikt, maar volgens Hoogendijk zijn die niet altijd effectief. "Leerlingen weten namelijk hoe ze deze kunnen omzeilen en ook kan iemand vals worden beschuldigd."

Daardoor zoeken scholen naar andere oplossingen. Verschillende scholen experimenteren met hun lesmethoden en passen waar mogelijk de vorm aan. Zo ook docent Bonfrer. Voorheen gaf ze een schrijfopdracht die leerlingen deels thuis konden maken, maar dat werkt nu niet meer.

"Als ze het thuis maken, gooien ze het in ChatGPT en doen ze helemaal niks", zegt Bonfrer. "Daarom geef ik nu de opdracht in de les en dan sta ik achter in de klas. Je ziet dan of Word openstaat of iets anders. Vaak gaan ze dan wel aan de slag."

Scholierenorganisatie LAKS vindt het goed dat docenten zoeken naar andere lesmethoden. De organisatie heeft liever dat scholen de vorm van hun opdrachten aanpassen dan dat leerlingen onterecht worden beschuldigd van AI-gebruik. Dat komt weleens voor, zegt LAKS, dat klachten hierover binnenkrijgt van leerlingen.

Beleid

Voor scholen is er sinds vorig jaar een document, gemaakt door Kennisnet, waarin adviezen staan over hoe scholen AI kunnen gebruiken. Verschillende scholen werken ook aan eigen AI-beleid. Daarin is bijvoorbeeld aandacht voor hoe hun leerlingen wel AI mogen gebruiken, en wanneer dit niet mag en er sprake is van fraude.

In politiek Den Haag wordt er ook gesproken over AI in het onderwijs. "Ik denk dat veel mensen, ikzelf zeker, heel erg achterlopen op de ontwikkelingen", zegt staatssecretaris Paul van primair en voortgezet onderwijs. Volgens de bewindsvrouw is het aan de scholen en docenten zelf om te bepalen hoe AI te gebruiken in het onderwijs. "Wij moeten hen helpen om dat op een verantwoorde, verstandige en veilige manier te doen."

De brand op een vrachtschip op de Noordzee is uit, meldt de Kustwacht. In het schip dat ten noordwesten van Hoek van Holland vaart is nog wel rook aanwezig. De Kustwacht en Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) blijven stand-by staan.

De kapitein van de Victoria L sloeg woensdagmiddag alarm vanwege een brand in de machinekamer. Een gespecialiseerd team van de brandweer werd met een helikopter van de Kustwacht aan boord van het schip gebracht. De KNRM en Kustwacht zijn nog wel met meerdere reddingboten bij het vrachtschip aanwezig.

De negentien bemanningsleden van het vrachtschip zijn ongedeerd. De Victoria L ligt ongeveer 60 kilometer buiten de kust, ten noordwesten van Hoek van Holland en Scheveningen. Het vrachtschip vaart onder de vlag van Liberia.

Het schip heeft geen lading aan boord en was onderweg van Hamburg naar de haven van Rotterdam.

17 uur, 14 minuten en 52 seconden. Zo lang blijkt een dag te duren op de planeet Uranus. En niet 17 uur, 14 minuten en 24 seconden, zoals astronomen jarenlang dachten. Nieuw onderzoek levert een preciezer resultaat op, en dat is belangrijk voor toekomstig onderzoek, schrijven ze in Nature Astronomy.

In principe is het niet moeilijk om vast te stellen hoelang een planeet erover doet om rond zijn eigen as te draaien: je kijkt wanneer de zon precies boven een oriëntatiepunt staat en telt hoelang het duurt voordat dat weer gebeurt. 24 uur in het geval van de aarde.

Bij ijsreus Uranus is dat minder makkelijk vast te stellen, omdat de kern van de planeet gehuld is in een mantel van water, methaan en ammoniak, omringd door vloeibare waterstof, helium en methaan. Er is dus geen Mount Everest of Grand Canyon te vinden als ijkpunt.

Daarnaast is de as van Uranus ook nog eens 98 graden gekanteld, waardoor de planeet vanaf de zon gezien op zijn kant lijkt te liggen. Als enige planeet in ons zonnestelsel staat Uranus' evenaar dus bijna haaks op zijn baan rond de zon. Dat betekent dat de polen van de planeet lijken te verschuiven en dus moeilijk te volgen zijn.

Poollicht bestudeerd

De daglengte die tot nu toe werd aangehouden, werd in 1986 bepaald toen NASA's ruimtesonde Voyager 2 enige tijd metingen van het magnetische veld deed. De wetenschappers waarschuwden toen al dat er rekening moest worden gehouden met een onzekerheidsmarge van 36 seconden.

Franse wetenschappers hebben nu die meting verbeterd door foto's van ruimtetelescoop Hubble te gebruiken. Door het poollicht te analyseren op foto's die tussen 2011 en 2022 waren genomen, konden ze nauwkeurig vaststellen waar de magnetische polen van de planeet zich precies bevonden. Daarmee hadden ze dus een ijkpunt voor een betere plaatsbepaling.

De correctie van 28 seconden betekent dat metingen in Uranus' atmosfeer nu veel nauwkeuriger zullen zijn dan eerst. Ook is de onzekerheidsmarge nu nog maar een fractie van een seconde. Dat is cruciaal als er in de toekomst weer sondes naar de planeet worden gestuurd, zoals wetenschappers graag willen.

Extreme seizoenen

Uranus is de op twee na grootste planeet van ons zonnestelsel, na Jupiter en Saturnus. De planeet werd in 1781 als eerste planeet met een telescoop ontdekt, door de Brit William Herschel.

De planeet, vijftien keer groter dan aarde, doet er 84 jaar over om rond de zon te draaien. Zijn gekantelde as betekent daarbij dat sommige delen van de planeet een poolnacht kennen van 42 jaar, terwijl het aan de andere kant dan al die tijd licht is. Al is 'licht' een betrekkelijk begrip op negentien keer de afstand van de zon, vergeleken met de aarde.