NOS Nieuws - Algemeen

De hoofdrolspelers van de nieuwe HBO-serie Harry Potter zijn bekendgemaakt. Meer dan 30.000 kinderen tussen de 9 en 11 jaar deden auditie voor de hoofdrollen en voor de rol van Harry Potter is Dominic McLaughlin uitgekozen, Arabella Stanton zal de rol van Hermelien Griffel vertolken en Alastair Stout die van Ron Wemel.

Uitvoerend producenten Francesca Gardiner en Mark Mylod roemen in een verklaring het talent van McLaughlin, Stanton en Stout. "We kunnen niet wachten tot de wereld hun magie samen op het scherm kan aanschouwen."

De drie zijn grotendeels nieuwkomers, schrijft entertainmentblad Variety. McLaughlin heeft al eens voor de camera gestaan, maar voor Stanton en Stout wordt dit hun eerste keer.

McLaughlin speelt ook in de komedie Grow, die nog moet uitkomen, samen met onder andere Golda Rosheuvel. Zij is bekend van onder meer de populaire Netflix-serie Bridgerton. In die serie speelde hij ook samen met Nick Frost. Die Britse acteur zal in de nieuwe Harry Potter-serie Hagrid spelen.

Stanton was al wel te zien in de musical Matilda bij het West End Theatre in Londen. Dat was haar debuut. Stout heeft nog geen acteerprestaties op zijn naam staan.

Perkamentus en Sneep

Twee jaar geleden werd bekend dat er een nieuwe serie komt op basis van de Harry Potter-boeken. Ieder boek vormt de basis voor één seizoen. De opnames voor de serie beginnen naar verwachting deze zomer. Wanneer het eerste seizoen precies te zien is, is nog niet bekend. Waarschijnlijk wordt dat volgend jaar of in 2027.

De acteurs die de leraren zullen spelen op Zweinstein waren in april al bekend. Het gaat om de rollen van Albus Perkamentus, Rubeus Hagrid, en Severus Sneep. Zo is de rol van schoolhoofd Perkamentus voor de Amerikaan John Lithgow. Hij speelde bijvoorbeeld in de film Conclave.

De Britse Paapa Essiedu speelt Sneep. Hij was eerder te zien in The Outrun met Saoirse Ronan. Een andere Brit, Janet McTeer, zal te zien zijn als Minerva Anderling, het hoofd van toverschool-afdeling Griffoendor. McTeer speelde onder andere in The Menu.

De Nationale Assemblée, de Tweede Kamer van het Franse parlement, heeft ingestemd met een wetsvoorstel dat zelfdoding of hulp daarbij mogelijk maakt bij ondraaglijk lijden. Het voorstel, dat bekendstaat als de 'recht-om-te-sterven-wet', werd door 305 vooral centristische en linkse parlementariërs gesteund. 199 volksvertegenwoordigers, vooral van rechtse partijen, stemden tegen. Een kleinere commissie van parlementariërs stemde eerder deze maand al in met het voorstel.

Zowel binnen als buiten het parlement werd de wet de afgelopen weken zwaar bediscussieerd, en het zal nog zeker tot volgend jaar duren totdat de wet van kracht wordt: hij moet nu eerst naar de Senaat, en vervolgens nog een keer aangenomen worden door de Assemblée.

Religieuze leiders van verschillende geloofsrichtingen riepen parlementariërs eerder deze maand op om tegen te stemmen, uit vrees dat "senioren of mensen met een handicap zich nu onder druk gezet voelen" om in te stemmen met hun dood. Uit opinie-onderzoek blijkt echter dat de meeste Fransen achter deze wet staan.

Afreizen naar buitenland

De Franse regering, die de wet steunt, zegt dat die "een ethische reactie is op de wensen en noden van mensen die ziek zijn en lijden. Het is geen nieuw recht of vrijheid, maar een balans tussen respect en persoonlijke autonomie."

Politici die de wet steunen, maar ook gezondheidswerkers, vinden dat het niet meer uit te leggen was dat Fransen die een einde aan hun leven wilden maken, nu naar buurlanden moeten reizen om dit mogelijk te maken. Vrijwel alle buurlanden kennen vrijere regelgeving als het gaat om hulp bij zelfdoding.

In Nederland is dit bijvoorbeeld sinds 2002 mogelijk. "We dwingen nu mensen om 10.000 of 15.000 euro uit te geven om naar Zwitserland of België te gaan. Dat is gewoon verkeerd", zo zei een woordvoerder van de ADMD, een organisatie die ijvert voor hulp bij zelfdoding.

Vrijelijk en goed geïnformeerd

In het Franse wetsvoorstel staat dat een team van medici mag besluiten of een patiënt toegang kan krijgen tot een dodelijk middel, als zij die wens uitgesproken hebben. Zij zouden dat dan aan zichzelf kunnen toedienen, of dat laten doen "als ze fysiek er niet meer toe in staat zijn".

Om in aanmerking te komen moeten patiënten meerderjarig zijn, de Franse nationaliteit hebben of een permanente verblijfsvergunning, en lijden aan een "serieuze en ongeneeslijke, levensbedreigende ziekte". Die ziekte moet "constant, ondraaglijk fysiek of psychologisch leed veroorzaken dat niet kan worden verlicht door medische behandeling", en de patiënt moet ten slotte de wens om te overlijden "vrijelijk en goed geïnformeerd" kunnen overbrengen aan de medici.

Referendum

Een ander, minder controversieel wetsvoorstel werd vandaag unaniem aangenomen door de Assemblée: die wet geeft patiënten recht op palliatieve zorg, bedoeld om pijn weg te nemen bij ongeneeslijke ziekte.

Premier Macron reageerde vanavond op de stemming door te zeggen dat "het pad van de broederschap waarop ik hoopte, nu stapsgewijs opengaat. Met waardigheid en menselijkheid." Macron suggereerde eerder deze maand dat hij het wetsvoorstel via een referendum aan het Franse volk zou voorleggen, mocht het niet door het Franse parlement komen.

De Zeelandbrug is volgend jaar aan een grote opknapbeurt toe, maar geen enkele aannemer wil de klus op zich nemen. De inschrijftermijn voor aannemers is inmiddels verlopen, meldt gedeputeerde Harry van der Maas tegen Omroep Zeeland.

De bewegende delen van de brug over de Oosterschelde moeten in de tweede helft van 2026 worden vervangen. De brug is dan maximaal acht weken afgesloten voor verkeer.

"Als de brug moet worden vervangen, heeft dat natuurlijk een grote impact op het wegverkeer", zegt Van der Maas. "Het kan best zijn dat daarom niemand heeft ingeschreven, omdat we ook hebben meegegeven dat het werk in heel korte tijd gedaan moet worden. Het is een complexe reparatie."

Interesse

De verantwoordelijke gedeputeerde wil nu in gesprek met een aannemer die wel interesse had, maar zich uiteindelijk niet heeft ingeschreven op de aanbesteding. Als de provincie er met deze aannemer niet uitkomt, gaat de opdracht "opnieuw naar de markt". Van der Maas wil niet vooruitlopen op eventuele gevolgen, zoals vertraging van het project.

Volgens Van der Maas hoeven inwoners van Zeeland niet bang te zijn voor onveilige situaties met de brug. "Het werk zou zeker wel iets naar achteren kunnen doorschuiven. Maar daar hou ik niet zo van."

In Suriname is een intentieverklaring getekend om een nieuwe coalitie te vormen. De NDP, NPS, ABOP, Pertjajah Luhur, BEP en A20 willen gaan samenwerken. Dat terwijl er twee dagen na de verkiezingen nog altijd geen officiële uitslag is en er zelfs nog stemmen worden geteld.

Volgens de voorlopige telling komen de partijen samen uit op 34 zetels. Samen zouden zij een regering willen vormen onder leiding van Jennifer Simons, lijsttrekker van de Nationale Democratische Partij (NDP).

Vanmiddag moest er nog van 55 stembureaus stemmen worden geteld. Ook is er een aantal hertellingen, onder meer in de districten Wanica en Nickerie. Daar zijn mogelijk fouten gemaakt bij het tellen en bij de administratieve verwerking van de telling.

Toch is op basis van meer dan 90 procent van de getelde stemmen en de voorlopige uitslag al duidelijk dat de NDP als grootste partij uit de bus komt met 18 zetels. De partij wordt op de voet gevolgd door de Vooruitstrevende Hervormings Partij (VHP) van de huidige president Chan Santokhi, die 17 zetels haalde.

Nek-aan-nekrace

Het is een nek-aan-nekrace waarbij er in theorie nog wat kleine veranderingen zouden kunnen zijn, maar het speelveld heeft zich duidelijk afgetekend. Ondertussen is het hoofdstembureau in Suriname hard bezig om de telling zo snel mogelijk af te ronden. Mogelijk komt er in de tweede helft van deze week een definitieve uitslag.

Andere partijen die zetels hebben gehaald, zijn de Algemene Bevrijdings- en Ontwikkelingspartij (ABOP), van de huidige vicepresident en de voormalig Junglecommandoleider Ronny Brunswijk, en de Nationale Partij Suriname (NPS), onder leiding van Gregory Rusland. Deze twee partijen hebben allebei 6 zetels binnengehaald. Kleinere partijen zoals PL, A20 en BEP hebben 1 of 2 zetels.

Tweederdemeerderheid nodig om president te kiezen

Om een regering te kunnen vormen zijn 26 zetels nodig. Vervolgens worden de voorzitter en vicevoorzitter van het parlement benoemd. De volgende stap is dan het kiezen van de president, waarvoor een tweederdemeerderheid van de stemmen nodig is: 34 zetels.

De twee grootste partijen NDP en VHP hebben opgeteld 35 zetels, en zouden dus een ruime meerderheid hebben om samen een regering te kunnen vormen én de president te kunnen kiezen. Maar deze twee partijen zijn elkaars tegenpolen en staan in veel zaken lijnrecht tegenover elkaar.

Bouterse ook na dood verdelende factor

De VHP nam in 2020 de regering over van de NDP en daarmee een opgebouwde staatsschuld van ruim 4 miljard dollar. Daarbij heeft de VHP altijd moeite gehad met de in december overleden Desi Bouterse, die de NDP heeft opgericht. President Santokhi zei na de verkiezingen echter dat zijn partij bereid is met iedereen samen te werken.

Chan Santokhi tijdens de laatste bijeenkomst van de VHP in aanloop naar de verkiezingen:

Bij de NDP ligt dit anders. Veel leden hebben grote moeite met Santokhi en nemen hem persoonlijk kwalijk hoe hij is omgegaan met de veroordeling van Bouterse. Vandaag benadrukte de partij opnieuw expliciet niet met Santokhi en de VHP te willen samenwerken.

Voor zijn presidentschap was Santokhi tussen 2005 en 2010 minister van Justitie, en daarvoor inspecteur bij de politie. Hij was de grote aanjager van het Decembermoordenproces waarbij Bouterse uiteindelijk veroordeeld werd tot 20 jaar celstraf.

Spannende stemming

Vlak na de verkiezingen liet de NPS al weten benaderd te zijn door een politieke partij voor een mogelijke samenwerking, maar door wie wilde de partij niet kwijt. Ook de kleinere partijen maakten bekend dat ze gesprekken voeren. Nu ligt er dus een intentieverklaring klaar om getekend te worden.

Of het vervolgens lukt om een tweederdemeerderheid te krijgen voor het kiezen van de president zal afhangen of daar genoeg steun voor is. Volgens de Surinaamse wet zijn er twee stemrondes in het parlement voor deze verkiezing. Lukt het niet om de president met 34 van de 51 stemmen te kiezen, dan wordt de president gekozen in de zogeheten Verenigde Volksvergadering (VVV).

Alle assembleeleden, districtsraden en ressortraden - in totaal bijna duizend personen - stemmen dan voor een van de twee presidentskandidaten, waarbij de meeste stemmen gelden. In het verleden is gebleken dat deze VVV-stemming uiterst riskant is, omdat omkoping van de leden op de loer ligt.

Voor de NDP is oud-parlementsvoorzitter en arts Jenny Simons de presidentskandidaat, waarbij er een serieuze kans is dat Suriname de eerste vrouwelijke president van het land krijgt. De huidige president Santokhi is voor zijn partij VHP opnieuw de presidentskandidaat.

Vorig jaar kwamen ze voor het eerst naar Hongarije, dit jaar is ook Polen aan de beurt. De Amerikaanse conservatieve organisatie CPAC hield vandaag in het zuiden van het land een congres, nog geen week voor de Poolse presidentsverkiezingen.

Een van de hoofdsprekers was de conservatieve presidentskandidaat Karol Nawrocki: officieel onafhankelijk, maar wel gefinancierd en aangestuurd door de oppositiepartij PiS. Namens de regering-Trump is minister van Binnenlandse Veiligheid Kristi Noem gestuurd, al hadden ze gehoopt op vicepresident JD Vance.

Wanneer Nawrocki na een luid 'Karol, Karol, Karol!' het podium betreedt, opent hij de aanval op Brussels beleid, zoals het migratiepact en de Green Deal. Maar al snel richt hij zijn pijlen op de Poolse premier Donald Tusk, die als huidige EU-voorzitter nog geen top met de Amerikaanse president heeft weten te organiseren. Nawrocki herinnert het publiek aan zijn bezoek aan het Witte Huis eerder deze maand. "Ik heb Donald Trump ontmoet."

Het evenement is niet bedoeld om de verkiezingen te beïnvloeden, benadrukt de organisatie. Wel om kiezers de goede kant op te sturen, erkent CPAC-baas Matt Schlapp tegenover de NOS. Hij heeft voor de duizend gasten net een tirade afgerond tegen de "globalistische elite", liberale migratiepolitiek en Brussel én de regering-Tusk.

"We willen dat de juiste mensen deze verkiezingen winnen", zegt Schlapp. "Al is ons hoofddoel niet politiek. We willen mensen hoop bieden met het beleid dat wij steunen."

Het is een boodschap die ook bij Poolse kiezers hier resoneert. De 26-jarige Aleksander werkt in de marketing-branche en is uit Lodz gekomen. "Ik ben een groot fan van Donald Trump en het is voor het eerst dat ze dit doen", zegt hij naast een winkeltje bij de ingang dat conservatieve boeken en tijdschriften verkoopt. "Dus ik moest het wel komen aanschouwen."

Ook andere Europese trumpisten zijn aanwezig. De radicaal-rechtse George Simion uit Roemenië - die net de presidentsverkiezingen heeft verloren en nu voor het podium selfies neemt met gasten - en vertegenwoordigers van de Hongaarse premier Orbán zitten in de zaal.

Nawrocki neemt het in de tweede ronde op tegen de liberale burgemeester van Warschau, Rafal Trzaskowski. De twee gaan in de peilingen vrijwel gelijk op. Wel wordt de campagne van Nawrocki geplaagd door het ene schandaal na het andere.

De conservatieve kandidaat loog over een tweede appartement, deed in zijn jongere jaren mee met georganiseerde straatgevechten tussen hooligans en gisteren kwam naar buiten dat hij als beveiliger van een luxehotel prostituees zou hebben geïntroduceerd bij gasten. Nawrocki ontkent de aantijgingen, bij CPAC gaat hij er verder niet op in.

Het bondgenootschap tussen PiS en de Republikeinen is vanuit een ideologisch standpunt te verklaren. Maar de samenwerking is ook een 'win-win' voor beide partijen, zegt politicoloog Bartosz Radlinski. Er woont veel Poolse diaspora in Amerikaanse swing states, wat de Republikeinen kan helpen met hun verkiezingen. En vanwege de Russische dreiging is voor Polen het belang van bescherming uit Washington en dus een goede relatie met het Witte Huis relevanter dan ooit.

"Dat een kandidaat onze veiligheid kan verstevigen vanwege een goede werkrelatie met Trump, kan voor kiezers een extra argument zijn om voor Nawrocki te stemmen", zegt Radlinski. Al heeft dat ook een keerzijde. Conservatieve MAGA-kandidaten verloren de afgelopen maanden juist meerdere verkiezingen, waaronder dus in Roemenië. Bovendien is de vraag in hoeverre zo'n CPAC-bijeenkomst iets is waar kiezers op letten.

Premier Tusk aan de andere kant is in het verleden kritisch geweest op Trump en vaart juist een sterke pro-Europese koers. Al benadrukken hij en zijn kandidaat Trzaskowski ook steeds het belang van het bondgenootschap met de VS.

Russische dreiging

De dreiging vanuit Rusland is ook terug te zien rond het vliegveld van Rzeszow, naast het congrescentrum. Rond de luchthaven - een cruciale doorvoerplek voor Amerikaanse steun aan Oekraïne - staan meerdere Patriot-luchtverdedigingssystemen opgesteld.

Toen onlangs bekend werd dat een Amerikaanse basis bij de luchthaven zou sluiten, leidde dat tot zorgen. De regering-Trump zegt dat het aantal manschappen in Polen, 10.000 op het moment, niet wordt afgeschaald. Ze zullen alleen ergens anders gestationeerd worden.

En dat zal onder Nawrocki vanwege zijn warme banden met Trump zo blijven, belooft de presidentskandidaat. "Ik ga ervoor zorgen dat Polen een leidende rol gaat spelen in de trans-Atlantische betrekkingen van de EU."

Het uitdelen van voedsel door de omstreden hulporganisatie Gaza Humanitarian Foundation (GHF) is vandaag uitgelopen op chaos. Op door de NOS geverifieerde beelden is te zien hoe duizenden mensen op een distributiecentrum in Rafah in Zuid-Gaza afkomen. Het Israëlische leger heeft schoten gelost.

Volgens een journalist van Al Jazeera in Gaza was sprake van "complete chaos". Toen de eerste Palestijnen met noodhulp terugkwamen, trok een grote groep mensen naar het distributiepunt.

GHF is onderdeel van een Amerikaans-Israëlisch hulpplan dat andere internationale hulporganisaties buitenspel zet. De organisatie verklaart dat een van de distributiecentra in de late namiddag overrompeld werd door de grote mensenmassa. Het team moest zich daardoor terugtrekken. Later zou de verstrekking van noodhulp zijn hervat.

Vanwege de honger verzamelden velen zich bij het distributiepunt in Rafah, waar paniek uitbrak:

Een verslaggever van persbureau AP meldt dat er Israëlisch tank- en geweervuur te horen was toen grote groepen Palestijnen een hulpcentrum in het zuiden van Gaza probeerden te bereiken. Het Israëlische leger beweert enkel waarschuwingsschoten te hebben gelost.

"Er was geen orde, de mensen stormden naar voren om te pakken, er werd geschoten", zei Hosni Abu Amra tegen AP. "We zijn gevlucht zonder iets mee te nemen dat ons zou kunnen helpen deze honger te doorstaan." Een andere inwoner van Gaza vertelt dat duizenden mensen gelijktijdig via een door het leger uitgestippelde route naar een distributiepunt liepen. Iedereen die van de route afweek "werd beschoten".

De VN noemt de beelden van hongerende Palestijnen die de locatie bestormen "hartverscheurend" en doet het GHF-plan af als "afleiding van wat echt nodig is". Mensenrechtenorganisatie Norwegian Refugee Council zegt dat het plan "nooit uitvoerbaar" is geweest. "Je laat de hele bevolking van Gaza drie maanden lang uithongeren, en vervolgens laat je ze kilometerslang lopen voor een zak linzen en een zak meel. Zo werkt noodhulp niet."

Met lege handen

Ook los van de uitgebroken chaos lijkt de noodhulpverstrekking allesbehalve vlekkeloos te zijn verlopen. Ooggetuigen zeggen tegen het Israëlische nieuwsmedium Haaretz dat veel Palestijnen met lege handen naar huis gingen.

GHF beweert dat Hamas vanmiddag op verschillende plekken burgers heeft tegengehouden om te voorkomen dat zij noodhulp in handen zouden krijgen. Hamas ontkent dat. GHF zegt alsnog zo'n 8000 voedselpakketten te hebben uitgedeeld, die in totaal goed zouden zijn voor 462.000 maaltijden.

Op sociale media gaan foto's rond waarop de inhoud van de pakketten te zien is: 4 kilo bloem, een paar zakken pasta, twee blikken tuinbonen, een pak theezakjes en koekjes. Volgens ooggetuigen verschilt de inhoud per pakket:

In Gaza dreigt momenteel de ergste door mensen veroorzaakte hongersnood die de wereld in decennia heeft gekend. Israël hield bijna drie maanden lang alle noodhulp tegen, met catastrofale gevolgen voor de Palestijnen in Gaza.

Duizenden vrachtwagens vol noodhulp staan ondertussen al maanden stil aan de grens. De blokkade van noodhulp is een van de belangrijkste redenen waarom steeds meer wetenschappers vaststellen dat Israël genocide pleegt op de Palestijnse bevolking in Gaza.

'Noodhulp als wapen'

De zogeheten Gaza Humanitarian Foundation (GHF) meldde gisteren te zijn begonnen met het uitdelen van hulpgoederen in Gaza. Israël wilde dat er een alternatief systeem voor het verstrekken van noodhulp zou komen, naar eigen zeggen om te voorkomen dat de hulpgoederen bij Hamas terechtkomen. De Verenigde Naties - die een centrale rol spelen in de verstrekking van noodhulp het gebied - ontkent dat dit op grote schaal gebeurt.

Het plan oogst veel kritiek van mensenrechtenorganisaties en hulporganisaties, onder meer omdat de hulpverlening hiermee haar onafhankelijkheid verliest en het Palestijnen dwingt delen van Gaza te verlaten. Door Palestijnen te dwingen naar bepaalde locaties af te reizen om iets te kunnen eten, zou de hulpverlening gebruikt kunnen worden om delen van Gaza te ontvolken. Volgens de VN komt het plan van GHF neer op het inzetten van noodhulp als wapen.

Afgelopen zondag stapte het hoofd van de organisatie Jake Wood per direct op. Dat volgde op een artikel van The New York Times, waarin werd vastgesteld dat de organisatie een Israëlisch initiatief is. Het plan werd eind 2023 al in gang gezet door mensen met nauwe banden met de Israëlische regering, met het buitenspel zetten van de VN als doel, schrijft de Amerikaanse krant.

Los van het GHF-plan gaf Israël vorige week onder grote internationale druk toestemming om direct een beetje noodhulp het gebied in te laten. Volgens de VN ging dat vandaag nog door.

In Vught is een man opgepakt die verdacht wordt van het jarenlang bedriegen van huurders in onder meer Den Bosch. De 54-jarige huisbaas zou 800.000 euro hebben verdiend door huurders te veel service- en energiekosten te laten betalen.

De man is thuis gearresteerd. Er is beslag gelegd op bankrekeningen en auto's. Tijdens een doorzoeking van zijn woning ontdekte de politie dat er was gesjoemeld met de meterstanden. Het huis is afgesloten van gas en elektriciteit, schrijft Omroep Brabant.

Voorschotten

De man is eigenaar van een "groot aantal panden", aldus de politie. Hij verhuurt vooral kamers. De 54-jarige man zou de huurders tien jaar lang via voorschotten te veel hebben laten betalen. Hij zou hierbij hulp hebben gehad van zijn boekhouder. Huurders kregen aan het eind van het jaar geen of nauwelijks geld terug, terwijl ze daar wel recht op hadden. Als huurders het niet vertrouwden, kregen ze een vervalste afrekening van de boekhouder.

De zaak kwam aan het licht toen huurders in 2022 zelf aanklopten bij de energiemaatschappij met vragen. De energiemaatschappij ontdekte toen de valse facturen.

De boekhouder werd eerder al aangehouden. Hij blijft verdachte in de zaak.

Op de Instagrampagina van muziekduo Suzan & Freek stromen de reacties binnen op het nieuws dat Freek Rikkerink (32) ongeneeslijk ziek is. De zanger en gitarist, die met zijn vrouw en muzikaal partner Suzan Stortelder afgelopen weekend nog in de Ziggo Dome optrad, heeft uitgezaaide longkanker.

Fans reageren geschokt op het nieuws en wensen het stel liefde en sterkte toe. Ook bij superfan Sanne Cöp (20) sloeg het nieuws in als een bom. Ze is al naar tientallen concerten van Suzan & Freek geweest. Afgelopen zaterdag was ze in de Ziggo Dome en komend weekend zou ze ook drie keer gaan. Die laatste drie concerten zijn afgelast. Suzan & Freek leggen alle werkzaamheden neer en stoppen dus ook per direct met optreden.

"Ik heb wel twee uur gehuild", reageert Sanne. Ze wilde net met een vriendin overleggen hoe laat ze naar het concert zouden gaan komend weekend, toen ze het bericht op Instagram zag. "Ik brak meteen. Ik heb die vriendin opgebeld en ook in de groepschat met fans kwamen heel veel reacties. Daar vinden we steun bij elkaar."

Beste Zangers

Sanne kwam met de muziek van Suzan & Freek in aanraking toen het duo in 2020 meedeed aan het tv-programma Beste Zangers. Daar zongen ze een cover van het nummer Papa van Stef Bos. "Ik had dat nummer nog nooit gehoord, maar ik zat huilend voor de tv", zegt Sanne, wier vader overleed toen ze 5 jaar was. "Ik dacht: die twee wil ik blijven volgen."

Een jaar na de uitzending van Beste Zangers ontmoette ze Suzan & Freek voor het eerst bij een meet-and-greet. Daar vroeg ze hun de zin 'Papa, ik lijk steeds meer op jou' uit het nummer van Stef Bos op te schrijven. Die zin staat inmiddels, in het handschrift van Suzan & Freek, op haar arm getatoeëerd.

Met een aantal andere fans had Sanne voor de concertreeks in de Ziggo Dome 36.000 hartjes uitgeknipt om uit te delen aan bezoekers, 6000 voor elk concert. Tijdens het nummer Weg van jou hield iedereen het hartje omhoog. "Achteraf ben ik nog blijer dat we dit hebben gedaan. Het was heel mooi om te zien, al die hartjes. Misschien wisten Suzan en Freek toen al dat er slecht nieuws aan zat te komen en hebben ze er steun uit gehaald."

Zo zag die actie eruit:

Ook BN'ers reageren onder het Instagrambericht. Artiest Typhoon, die met Suzan & Freek heeft opgetreden als onderdeel van The Streamers, zegt sprakeloos te zijn en wenst het stel sterkte. Qmusic-dj Domien Verschuuren reageert: "Verslagen en zonder woorden." Ook onder anderen Claudia de Breij, Chantal Janzen en Tim Hofman wensen het stel kracht toe.

'Dit kan niet waar zijn'

3FM-dj Barend van Deelen was zondag bij het concert van Suzan & Freek, zonder te weten dat het misschien wel het laatste was. "Het was geweldig. Het is gewoon een prachtig stel. Ik denk dat ze er op een manier mee bezig zijn geweest, maar in niets leek Freek ziek."

Van Deelen hoorde het nieuws tijdens zijn radio-uitzending met collegapresentator Nellie Benner. "We dachten: dit kan niet waar zijn. Het is zo oneerlijk. Het is zo'n jonge en gezonde jongen, op het oog. We moesten er op zender echt van bijkomen, en nog steeds eigenlijk."

In de uitzending hebben de dj's nummers gedraaid van het duo en konden luisteraars reageren op het nieuws. "Op dit moment overheerst vooral de verslagenheid."

Lichtje branden

Voor Sanne betekent het nummer Lichtje branden van Suzan & Freek heel veel. "De boodschap is heel mooi: ook al ben je heel verdrietig, er zijn altijd positieve momenten en mensen die lichtjes voor je branden. Op dit moment geeft dit nummer me vooral verdriet, want het komt heel dichtbij. Maar het geeft ook steun."

Komend weekend wil Sanne met andere fans die naar het concert zouden gaan, alsnog naar de Ziggo Dome gaan om elkaar te steunen. "We willen bij elkaar zijn, elkaar knuffelen en nummers zingen."

De gemeente Bergen behoudt de veertien kunstwerken van Lucebert in haar collectie. Een kunstwerk ter ere van de dichter en kunstenaar komt ook terug in het centrum van de gemeente. Dat heeft Bergen besloten na onderzoek naar het verleden van Lucebert.

In 2018 werd in een biografie duidelijk dat Lucebert, pseudoniem van Bertus Swaanswijk (1924-1994), in zijn jonge jaren had gesympathiseerd met de nazi's. Hij had zich actief aangemeld voor de Arbeitseinsatz (dwangarbeid ter vervanging van Duitse soldaten) en schreef aan een jeugdvriendin tientallen brieven die hij ondertekende met Sieg Heil.

Zowel Bergen als Alkmaar besloot onafhankelijk onderzoek te laten doen naar het verleden van de kunstenaar. Eerder besliste Alkmaar al dat een dichtregel van Lucebert in de stad mocht blijven, maar wel naar een andere locatie moest verhuizen.

'Niet representatief'

De onderzoekers van het Literatuurmuseum concluderen dat Lucebert destijds bewondering voor de Duitse literatuur en cultuur had, net als sympathie voor het nationalistische gedachtengoed van nazi-Duitsland. Lucebert schreef de brieven als jongvolwassene, voor zijn werken gepubliceerd of geëxposeerd waren. De onderzoekers stellen, in de woorden van de gemeente, dat zijn kunstenaarschap "juist het tegenovergestelde laat zien van het gedachtegoed dat hij tijdens een aantal jaar in de oorlog heeft aangehangen".

Wethouder Ernest Briët zegt in een reactie tegen de regionale omroep NH: "Het zijn akelige brieven en teksten die niet goed te praten zijn, maar de inhoud van de oorlogsbrieven zijn niet representatief voor het latere kunstenaarschap van Lucebert."

De gemeente wil dat Luceberts levensloop in de toekomst benoemd wordt bij zijn werken. "We vinden het belangrijk dat zijn uitingen niet worden verzwegen en niet zonder de nodige toelichting benoemd worden", aldus de wethouder. Als de gemeente de werken uitleent, is die toelichting "een harde eis", zegt Briët.

Het kunstwerk Hommage aan Lucebert dat in 2023 werd weggehaald vanwege werkzaamheden, komt terug in het centrum met een QR-code die zal doorverwijzen naar meer informatie over het verleden van Lucebert.

Vanaf 1 juli is het CABR-oorlogsarchief digitaal doorzoekbaar in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag. Dat heeft het ministerie van OCW laten weten. Er komen vijf computers waarop mensen met een onderzoeksbelang het archief kunnen inzien, althans het deel dat tot nu toe is gescand: een derde van het 4 kilometer lange papieren archief. Vanaf 23 juni kunnen belanghebbenden computerplekken reserveren.

Het CABR-archief bevat namen van overleden Nederlanders die tijdens de Tweede Wereldoorlog met de bezetter zouden hebben gecollaboreerd of daarvan verdacht werden. Begin januari werd dat namenregister openbaar, maar er was meteen kritiek. In lang niet alle gevallen was de beschuldiging of verdenking van collaboratie terecht. Ook bleken er namen op de lijst te staan van mensen van wie er toch geen onderliggend dossier was. Om die redenen werden in de dagen na de opening de namen van 25.000 mensen weer geschrapt. De lijst bevat nu nog 400.000 namen.

Wie de dossiers van de personen achter die namen wil inzien, moet fysiek naar het Nationaal Archief. De dossiers zijn alleen in te zien voor mensen met een onderzoeksbelang: bijvoorbeeld nabestaanden die familieonderzoek willen doen, journalisten en wetenschappers.

Vanaf 1 juli kunnen belanghebbenden niet alleen digitaal zoeken op de naam van de 'dossierhouder', maar ook op namen van slachtoffers of bepaalde locaties. In de oude, papieren versie van het archief kon dat niet.

Die digitale informatie is straks dus alleen te vinden op vijf computers in de studiezaal, meer is momenteel niet haalbaar voor het Nationaal Archief. Het digitale CABR moet later dit jaar ook raadpleegbaar zijn in studiezalen van regionale archieven.

Geen dagboeken

Volgens het ministerie is de privacy van nog levende mensen die in het archief voorkomen voldoende beschermd in het digitale systeem. Zo zijn de dossiers van personen van wie niet duidelijk is of ze zijn overleden niet beschikbaar. Als bezoekers tijdens het zoeken toch informatie tegenkomen die niet mag worden getoond, zoals persoonsgegevens van nog levende mensen, foto's waarop portretrecht rust of persoonlijke zaken als dagboeken, kunnen ze dat melden. Het Nationaal Archief haalt de stukken dan offline.

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) had geadviseerd om het zoekgedrag vast te leggen van de personen die het digitale archief raadplegen, maar daar wil minister Bruins van OCW niet aan. Volgens hem is dat een inbreuk op de privacy. Hij noemt het "ethisch bezwaarlijk" om het zoekgedrag vast te leggen van mensen "die onderzoek doen naar het lot van hun familie of vanuit wetenschappelijk perspectief onderzoek doen".

De computers in de studiezalen zijn een tijdelijke oplossing. Uiteindelijk wil Bruins dat het archief online doorzoekbaar wordt voor iedereen. Dat zou al hebben moeten gebeuren op 1 januari jongstleden, maar het plan werd uitgesteld toen de AP waarschuwde voor privacyrisico's. De minister werkt nu aan een voorstel om de Archiefwet zo te wijzigen dat het toch kan.

Waarborgen

Vandaag gaf de AP aan dat ook dat wetsvoorstel op bezwaren stuit. Het geeft volgens de autoriteit "veel te veel" ruimte aan archiefinstellingen om persoonlijke informatie van levende mensen online te zetten. "Én online, én doorzoekbaar én voor iedereen gaat te ver", schrijft de privacywaakhond.

De AP pleit voor waarborgen om online archiefgegevens in de toekomst te beschermen. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door persoonsgegevens weg te laten die buiten een zoekopdracht vallen, het maken van kopieën te verbieden, of een maximum te stellen aan het aantal archiefstukken dat iemand op een dag kan raadplegen. Minister Bruins heeft de Tweede Kamer laten weten dat hij het advies bestudeert. Hij wil het wetsvoorstel rond de zomer aan de Kamer voorleggen.

In Frankrijk doet de rechter morgen uitspraak tegen chirurg Joël Le Scouarnec, die tussen 1989 en 2014 299 kinderen seksueel zou hebben misbruikt. Vrijwel zeker krijgt hij de maximale straf van twintig jaar cel. Maar voor slachtoffers en hun families is de zaak nog lang niet voorbij.

De 74-jarige Le Scouarnec legde al bij het begin van het proces in februari een bekentenis af. Tijdens het proces bood hij zijn excuses aan slachtoffers aan. "Ik ben een pedocrimineel en een kinderverkrachter", zei hij vorige week in een van de laatste verhoren. "Ik heb levens vernietigd. Twee mensen zijn dood en daar ben ik verantwoordelijk voor", zei hij over twee van zijn slachtoffers die een eind aan hun leven maakten.

De openbaar aanklager noemde Le Scouarnec "de duivel in een doktersjas". Vanwege "het extreme gevaar van recidive" en zijn "gevaarlijke persoonlijkheid" werd de maximale straf van twintig jaar cel geëist. "Niets zal hem tegenhouden, behalve tralies."

Geen opluchting

Bij de direct betrokkenen heerst geen algeheel gevoel van opluchting. Ze zijn blij als de man straks wordt veroordeeld en hebben het gevoel (eindelijk) erkend te worden als slachtoffer. Maar over de toekomst zijn ze somber.

"Justitie heeft zijn werk gedaan, maar in de politiek gebeurt er helemaal niets. Maatschappelijk is er geen ophef. En de medische wereld zwijgt in alle toonaarden", zegt een collectief van slachtoffers die de handen ineen hebben geslagen. "Als een zaak als deze mensen onverschillig laat, zal het straks gewoon opnieuw gebeuren."

Kop in het zand

Tijdens het proces zijn vele misstanden aan het licht gekomen. Waarschuwingen over het gedrag van de chirurg werden niet opgepikt. Officiële instanties staken hun kop in het zand. In dat klimaat kon Le Scouarnec naar alle waarschijnlijkheid 25 jaar lang ongestoord kinderen misbruiken.

In 2004 werd de chirurg in Frankrijk in hechtenis genomen nadat de Amerikaanse FBI had geconstateerd dat hij online kinderporno kocht. Dat deed hij vanuit het ziekenhuis in Vannes in Bretagne waar hij destijds werkte. De Fransen deden een doorzoeking bij hem thuis, maar niet op zijn werk. Bij hem thuis vonden ze niets.

Le Scouarnec verdedigde zich destijds tegenover de Franse politie. Hij zei dat hij veranderd was en dat hij "geen belangstelling meer had" voor kinderporno. Daar werd genoegen mee genomen. Zijn hechtenis werd opgeheven. Hij mocht weer naar huis en aan het werk.

In 2005 werd hij alsnog veroordeeld tot een voorwaardelijke celstraf. Maar hij mocht van de rechter gewoon doorwerken als chirurg, ook met minderjarige patiënten, ondanks het advies van een psychiater dat hij zich moest laten behandelen.

In 2006 ging hij aan het werk in een nieuw ziekenhuis, in Quimperlé in Bretagne. Een collega daar die wist van de veroordeling sloeg alarm bij het ziekenhuis, bij de autoriteiten, en bij het College van Artsen. Niemand kwam in actie.

In 2008 verhuisde Le Scouarnec weer naar een volgend ziekenhuis. Het College van Artsen ter plekke besprak zijn veroordeling voor kinderporno, maar greep ook niet in. "Dat is zeventien jaar geleden, toen werd er anders tegen aangekeken", zei de toenmalig voorzitter van het college in de rechtbank.

Voor de slachtoffers en hun advocaten zijn die misstanden belangrijk. Als instanties niet beter gaan opletten, kan een volgende dader straks ook gewoon weer ongestoord zijn gang gaan, is de vrees.

'Ons lijden weegt minder zwaar'

De groep is verbaasd dat andere grote schandalen rond (seksueel) geweld wél gevolg kregen. De verkrachtingen van Gisèle Pelicot, die twintig jaar lang aanhielden, leidden vorig jaar tot de instelling van een parlementaire adviescommissie. En vanwege de mishandelingen en verkrachtingen op de katholieke school Notre Dame de Bétharram, ongeveer een halve eeuw lang, kwam er begin dit jaar een parlementaire onderzoekscommissie.

"Het is net alsof ons lijden minder zwaar weegt dan dat van anderen", aldus de slachtoffers van Le Scouarnec. "Voor de andere zaken was volop aandacht en kwam de politiek meteen in actie. Waarom worden wij anders behandeld?"

Het collectief heeft een brief gestuurd aan de ministeries van Justitie en Volksgezondheid met het verzoek een onderzoekscommissie in te stellen. "Die moet lessen uit dit proces trekken en zorgen dat het niet nog een keer misgaat."

De slachtoffers willen ook dat het begaan van een serie misdaden een verzwarende omstandigheid wordt in de wet. Le Scouarnec kan voor seksueel geweld tegen 299 kinderen twintig jaar cel krijgen: dat is evenveel als voor het seksueel misbruiken van één kind.

Forum voor Democratie-Kamerlid Van Meijeren stapt uit de parlementaire enquêtecommissie die onderzoek doet naar het coronabeleid. In een filmpje op X zegt hij dat hij van de commissie geen toegang krijgt tot belangrijke documenten en geen ruimte krijgt om kritische vragen aan hoofdrolspelers te stellen.

Van Meijeren zegt dat zijn verzoek om Mark Rutte, Hugo de Jonge en Jaap van Dissel onder ede te mogen verhoren, binnen de commissie werd geweigerd. Volgens Van Meijeren kan hij op deze manier "niet aan waarheidsvinding doen". Hij noemt de gang van zaken onaanvaardbaar en stelt dat het belang van de parlementaire controle wordt ondermijnd.

Daan de Kort (VVD), voorzitter van de commissie, laat namens alle overgebleven leden weten dat de commissie "onaangenaam verrast" is door het besluit. Ze herkennen zich niet "in het door Van Meijeren geschetste beeld" aldus De Kort.

Op inhoudelijke vragen over welke verhoren de commissie wil gaan doen kan de commissie "in dit stadium niet ingaan". De Kort benadrukt dat het (voor)onderzoek doorgaat en "geen vertraging oploopt".

Chatberichten

Enige weken geleden werd bekend dat de enquêtecommissie alsnog de chatberichten van bewindspersonen en ambtenaren in handen krijgt die tijdens de coronacrisis zijn verstuurd. Het kabinet weigerde lange tijd de privé-appjes te delen, maar besloot dit na advies van de Raad van State alsnog te doen. Van Meijeren zei toen tegen Nieuwsuur dat het "van belang is dat degenen die hiervoor verantwoordelijk zijn ook ter verantwoording worden geroepen".

Forum voor Democratie steunt het besluit van Van Meijeren om uit de commissie te stappen "volledig". De partij zegt zich "buiten de commissie te zullen blijven inzetten voor volledige openheid over het coronabeleid" . Forum voor Democratie zag corona altijd als een relatief onschuldige griep en keerde zich tegen veel coronaregels. FvD-Kamerlid Van Houwelingen zei in 2021 in de Kamer dat er "tribunalen komen" voor politici die de coronaregels invoerden.

BBB terug in commissie

Juist vandaag maakte de BBB bekend dat BBB-Kamerlid Mariska Rikkers-Oosterkamp tot de commissie toetreedt. Volgens een woordvoerder van de BBB heeft dit niets te maken met het vertrek van Van Meijeren. Eerder zat namens de BBB-fractie Claudia van Zanten in de commissie, maar die moest vanwege verschuivingen in de fractie en een te volle agenda vorige zomer stoppen.

De coronacommissie telt nu vijf leden: naast voorzitter De Kort zijn dat Peter Smitskam (PVV), Anita Pijpelink (GroenLinks-PvdA), Sander van Waveren (NSC) en sinds vandaag dus Rikkers-Oosterkamp (BBB).

De commissie is onlangs begonnen met de zogeheten besloten voorgesprekken. Volgens Rikkers-Oosterkamp maakt "juist deze fase het mogelijk om als nieuw lid goed aan te haken bij het werk dat al is verricht".

PVV-leider Wilders zet het kabinet onder druk om tijdelijk EU-regels te negeren om tot een strengere immigratieaanpak te komen. Op een persconferentie verwees hij gisteren naar vergaande maatregelen in andere Europese landen. NOS-correspondenten leggen in dit artikel uit hoe het daar zit.

België

"Net als Nederland claimt de nieuwe Belgische regering 'het strengste asielbeleid' ooit te hebben. Onder de vorige regering werden de randen van de EU-wetten bewust opgezocht en overtreden. Zo werden alleenstaande mannen die asiel zochten tijdenlang niet meer opgevangen.

Onder leiding van premier De Wever is onlangs een nieuwe koers ingeslagen, juist expliciet binnen de Europese wettelijke kaders. Dat doet België zo streng als is toegestaan. Het doel is het aantal asielzoekers dat in België aanklopt zo veel mogelijk naar beneden te krijgen.

Asielexperts zeggen dat België daarbij ook lessen heeft getrokken over hoe het niet moet, zowel bij de oude regering als in Nederland. Het is niet effectief om veel tijd en moeite te besteden aan het oplaten van asielproefballonnetjes, zeggen ze, en daarom wordt nu vooral energie gestoken in wat wél mag."

Polen

"Pushbacks zijn al jaren modus operandi voor Polen. Migranten die aan de grens met Belarus het land binnenkomen, worden teruggeduwd. Ook al is dit in de meeste gevallen in strijd met EU-regels en het internationaal recht.

Deze praktijk begon onder de vorige, rechts-conservatieve PiS-regering. Premier Tusk gaat sinds hij aan de macht is nog verder. Het Poolse parlement nam eerder dit jaar een wet aan waarin staat dat het recht op asiel niet altijd nageleefd hoeft te worden. Ondanks een oproep van Brussel om het asielrecht te respecteren.

In Polen heerst een sterk anti-immigratiesentiment als het gaat om mensen uit het Midden-Oosten en Afrika. Al worden mensen die vanuit Belarus of Rusland proberen binnen te komen vooral gezien als wapens in de hybride oorlog van het Kremlin om de EU te destabiliseren. De meeste Polen steunen daarom vergaande maatregelen aan de grens. Maar er zijn ook veel mensen teleurgesteld in Tusk, omdat hij een humaner beleid had beloofd."

Hongarije

"Hongarije is sinds de migratiecrisis van 2015 voorloper in het negeren van asielregels. Het was een van de eerste landen met pushbacks en Hongarije neemt al jaren vrijwel geen asielaanvragen meer in behandeling. Migranten worden of teruggeduwd naar Servië, of ze moeten doorreizen naar andere EU-landen.

De hoogste rechter van de EU legde Hongarije een boete op van 200 miljoen euro voor het niet naleven van de asielregels, maar daar trekt premier Orbán zich niets van aan. Voor hem is een streng anti-migratiebeleid altijd een speerpunt geweest en hij weet dat hij bij veel Hongaren op steun kan rekenen.

Dat het in strijd is met het internationaal recht en EU-afspraken, is voor zijn achterban geen onderwerp van discussie. Zij zien migranten als een bedreiging voor de Hongaarse, christelijke hegemonie."

Duitsland

"Sinds drie weken heeft de Duitse grenspolitie de opdracht om mensen die asiel willen aanvragen weg te sturen. Met uitzondering van hevige gevallen. Politieke partijen, zoals de regeringspartij SPD, zeggen dat dit in strijd is met Europese afspraken over asiel en met het Europees recht.

Maar bondskanselier Merz van de CDU, die zich op andere punten juist hardmaakt voor Europese samenwerking, doet juist een beroep op de Europese wetgeving: als de binnenlandse veiligheid en openbare orde in gevaar zijn, mag het nationale recht boven het EU-recht gaan. Op welke manier die nu gevaar zouden lopen, dat benoemt de regering niet heel concreet.

Bovendien loopt het aantal asielaanvragen duidelijk terug. Mede daarom is er in Duitsland veel twijfel of de maatregel stand zou houden voor de rechter. Maar de redenering in de partij van Merz is: mocht de rechter Duitsland terugfluiten, dan kan dat nog jaren duren. Tot die tijd kan hij zijn boodschap duidelijk maken. Enerzijds aan vluchtelingen, maar anderzijds ook aan extreemrechtse AfD-kiezers, die harde maatregelen tegen immigranten willen."

Oostenrijk

"Eerder deze maand zette het Oostenrijkse parlement gezinsherenigingen voorlopig stop. Onduidelijk is hoeveel meer mensen daardoor nu geweigerd kunnen worden. Want na overleg in Brussel blijft er een uitzondering voor minderjarigen en anderen die volgens het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens een 'dwingend' recht hebben om bij hun familie te zijn. De afgelopen twee jaar was de meerderheid van de mensen die voor gezinshereniging naar Oostenrijk kwamen minderjarig.

En ook in Oostenrijk is van begin af aan twijfel geweest of het kan standhouden voor de rechter. De regering doet een beroep op dezelfde EU-regel als Duitsland, met bijvoorbeeld een verwijzing naar de overbelasting van scholen in Wenen. Tegelijk komen er al steeds minder mensen voor gezinshereniging naar Oostenrijk, volgens de regering vanwege strengere controles van de documenten en een hogere bewijslast."

Finland

"Finland heeft in juli vorig jaar een omstreden wet aangenomen waarbij grenswachters vluchtelingen die vanuit Rusland de grens oversteken, kunnen weigeren. De wet is in strijd met de Finse grondwet, maar de overgrote meerderheid van het parlement ging ermee akkoord.

Finland deelt een ruim 1300 kilometer lange grens met Rusland. De Finse grensovergangen werden al eerder gesloten, nadat eind 2023 in een paar weken tijd ruim duizend vluchtelingen vanuit Rusland de grens waren overgestoken. Het waren volgens Finland migranten die naar Rusland werden gevlogen en vervolgens richting Finland werden gestuurd.

Volgens de liberaal-conservatieve premier Orpo, die een coalitie vormt met onder andere het Finse equivalent van de PVV, heeft de wet weinig met asielbeleid te maken. Volgens de Finse premier draait de omstreden wet om de nationale veiligheid en het bewaken van de EU-buitengrens."

In de provincie Zeeland zijn in korte tijd twee akkers en een strook met olifantengras in vlammen opgegaan. Het gewas is erg populair in met name Zeeuws-Vlaanderen, maar de Veiligheidsregio Zeeland waarschuwt voor brandrisico's.

Olifantengras is een rietachtig gewas dat metershoog groeit. Het heeft weinig onderhoud nodig en kan voor meerdere duurzame doelen worden gebruikt, zoals biobrandstof, bouwmateriaal en papier. Het gewas droogt snel uit en is daarom zeer brandbaar.

Een maand geleden ontstond brand in een gebied van 10.000 vierkante meter vol olifantengras in Biervliet. Al snel stond de hele akker in brand. "De vlammen gingen vrij snel richting de bebouwing", zegt Alfred van den Berge van de Veiligheidsregio Zeeland. De brandweer kon net voorkomen dat het vuur oversloeg naar de naastgelegen boerderij.

Enkele weken daarvoor was brand ontstaan op een akker met olifantengras in Westdorpe.

Vlammen van 10 meter hoog

"Het blussen van gewassen is altijd lastig", aldus Van den Berge. "Je kan er moeilijk bij omdat er een sloot tussen ligt. Daar zit vaak geen water in, omdat gewassen voornamelijk branden in droge periodes. Aan bluswater komen is dan ook een probleem."

Ook de hoogte van olifantengras is een probleem, zegt Van den Berge tegen Omroep Zeeland. "Vlammen kunnen twee keer hoger dan het gewas worden. Bij olifantengras kan dat dus wel tien meter hoog zijn. De hitte die daarbij vrijkomt, maakt het blussen voor onze mensen zwaarder."

De veiligheidsregio roept akkerbouwers op om het gewas niet zomaar ergens te planten, maar genoeg ruimte te bewaren tussen het gewas en bebouwing.

'Over nadenken'

Teler Wim Westerbeke uit Vogelwaarde verbouwt naast aardappelen, uien en suikerbieten ook olifantengras. Het olifantengras groeit op percelen waar geen aardappelen of uien kunnen groeien. "Omdat het te nat is of omdat ik er niet makkelijk met de machines bij kan", legt hij uit.

Het is volgens Westerbeke een zeer makkelijk gewas. "Het staat tien tot twintig jaar. Het kan tegen droogte, maar ook tegen nattigheid. Elk jaar heb je wel een oogst."

Toch ziet ook hij de gevaren. "Als het eenmaal gaat branden, gaat het snel." Het olifantengras staat bij hem daarom niet in de buurt van de boerderij of andere bebouwing. "Ik denk dat het goed is om daarover na te denken", zegt hij.

Van den Berge vreest dat branden op akkers met olifantengras in de toekomst vaker gaan voorkomen.

De Europese Commissie start een onderzoek naar vier grote pornosites omdat ze mogelijk niet genoeg doen om minderjarigen weg te houden van hun platforms. Het gaat om Pornhub, Stripchat, XNXX en XVideos. Uit het onderzoek moet blijken of de websites zich houden aan de Europese techwet DSA.

Deze 'digitaledienstenwet' stelt grote techbedrijven verantwoordelijk voor niet alleen het tegengaan van desinformatie, maar ook voor het voorkomen dat kinderen toegang krijgen tot schadelijke content. "Wij vermoeden dat deze pornografische platforms onvoldoende doeltreffende maatregelen treffen om te voorkomen dat minderjarigen toegang krijgen tot pornografische inhoud", zegt een woordvoerder van de Europese Commissie.

Het probleem zit vooral in de leeftijdsverificatie. Momenteel worden gebruikers van de vier pornosites middels een 'pop-up' gevraagd of ze 18 jaar of ouder zijn. Uit een eerste onderzoek van de Commissie is gebleken dat dat niet effectief is. Minderjarige gebruikers kunnen simpelweg aanklikken dat ze wel meerderjarig zijn en krijgen vervolgens toegang tot de websites.

Als de vermoedelijke overtredingen van de wet worden bevestigd, kunnen platforms te maken krijgen met maatregelen. In het uiterste geval worden boetes opgelegd die kunnen oplopen tot 6 procent van de jaaromzet van de sites.

Tientallen miljoenen gebruikers

Jongeren kijken op steeds jongere leeftijd naar porno, blijkt uit onderzoeken. De vier websites hebben bij elkaar opgeteld tientallen miljoenen gebruikers in de Europese Unie.

Eurocommissaris Virkkunen noemt de bescherming van jonge onlinegebruikers "een van de belangrijkste handhavingsprioriteiten" van de DSA. "Onlineplatforms moeten ervoor zorgen dat de rechten en belangen van kinderen centraal staan."

Europese app

Hoe de sites moeten voorkomen dat minderjarigen pornografische content te zien krijgen, staat niet in de DSA. De wet legt de verantwoordelijkheid bij de platforms zelf. Ook is onduidelijk hoelang het onderzoek zal duren.

Los van het onderzoek naar de pornosites, werkt de Europese Commissie aan een Europese leeftijdsverificatie-app, die onder meer bedoeld is om de leeftijd van de bezoekers van pornowebsites te controleren. Eerder stelde de Commissie dat die app deze zomer gelanceerd moet worden.

Het is nog niet duidelijk of het gebruik van dit systeem verplicht wordt voor platforms als Pornhub.

De Tweede Kamer wil het aantal wegwerpboeken op scholen drastisch verminderen. Aan het eind van het schooljaar gooien scholieren volgens de Tweede Kamer "miljoenen" boeken in de papierbak, omdat ze het volgend schooljaar niet meer kunnen worden gebruikt.

"Dit leidt tot aanzienlijke milieuvervuiling door papierafval, drukprocessen en transport", zegt een grote meerderheid van de Tweede Kamer.

De Kamer steunt een voorstel van GroenLinks-PvdA dat het kabinet vraagt om te praten met de educatieve uitgeverijen. "We willen het aantal wegwerpboeken drastisch verminderen en duurzame alternatieven stimuleren", aldus Kamerlid Haage.

Aantekeningen

De afgelopen jaren maken educatieve uitgeverijen steeds vaker schoolboeken die maar één jaar bruikbaar zijn. Vooral de drie grote uitgeverijen - Malmberg, Noordhoff en ThiemeMeulenhoff - verkopen scholen liever digitaal lesmateriaal met een werkboek waar leerlingen aantekeningen in mogen maken.

De uitgevers zeggen dat wegwerpboeken goedkoper zijn en dat lesmateriaal actueler kan zijn dan de stof uit een hergebruikt schoolboek. Voor scholen zou het ook veel prettiger zijn, luidt hun redenering. Het iedere jaar terughalen en uitgeven van schoolboeken zou voor scholen een tijdrovende klus zou zijn.

De kritiek op het toenemende gebruik van wegwerpschoolboeken groeit. Niet alleen ouders verbazen zich erover dat in de zomer de schoolboeken, soms ongebruikt, in de kliko belanden. Leraren en ook bijvoorbeeld de VO-raad van middelbare scholen wijzen op de milieuverspilling.

Duurzamer

In 2023 kondigde minister Dijkgraaf van Onderwijs een onderzoek aan naar het systeem van schoolboeken. Hij wilde kijken of het duurzamer en goedkoper kon. Maar het onderzoek is nog steeds niet afgerond, zo liet staatssecretaris Paul van funderend onderwijs aan de Kamer weten.

De Tweede Kamer denkt ook dat die educatieve uitgeverijen behoorlijk verdienen aan die wegwerpboeken. Op initiatief van D66 wil een meerderheid van de Kamer nu ook dat er een einde komt aan het "businessmodel".

Overstappen

Het probleem is wel dat het parlement in principe geen zeggenschap heeft over de educatieve uitgeverijen. Het zijn private commerciële bedrijven.

Maar de politiek kan wel druk uitoefenen, door van het kabinet te vragen in gesprek te gaan met de uitgevers. Scholen zouden ook kunnen overstappen naar een andere uitgeverij.

De Nijmegenaar Michel van Collenburg maakt vanuit zijn woonkamer experimentele muziek die toe nu toe werd beluisterd door een bescheiden aantal luisteraars. Daar komt nu verandering in: een van zijn nummers is gebruikt in de populaire HBO-serie The Cleaning Lady. De bewuste aflevering komt vanavond online in Europa.

De Amerikaanse misdaadserie gaat over een Cambodjaans-Filipijnse chirurg die in Las Vegas illegaal aan de slag gaat als schoonmaker, in de hoop dat haar zoontje in aanmerking komt voor een unieke medische behandeling. Ze krijgt vervolgens een baan aangeboden als arts en schoonmaker binnen een criminele organisatie. De serie trekt al vier seizoenen lang miljoenen kijkers.

Van Collenburg kreeg een tijd geleden ineens een bericht van een Amerikaanse music supervisor, iemand die verantwoordelijk is voor de muzikale aspecten van een film of ander project. "Toen ik het bericht ontving was er meteen een soort argwaan, zo van: klopt dit wel?", vertelt Van Collenburg aan Omroep Gelderland. Toen hij de naam van de vrouw opzocht, bleek zij verantwoordelijk voor de muziek in hitseries als Breaking Bad en The Walking Dead.

Kotsgeluiden

Dat volstond voor Van Collenburg om toestemming te geven om een van zijn nummers te laten gebruiken. "Het is een beetje onwerkelijk dat ergens iemand in Los Angeles heeft bedacht dat mijn nummer onder deze scène moet", zegt hij.

Het nummer Klimt is te horen in de nieuwste aflevering van het vierde seizoen. In de bewuste scène is te zien hoe een stel vrouwen drugsbolletjes uitbraakt. "Ook wel lekker die kotsgeluiden zo onder mijn track", grapt Van Collenburg, "Dat stond niet helemaal in de beschrijving in het contract." Hij is echter heel blij dat de scène niet is gesneuveld op de montagetafel.

Verwacht geen popliedje met een catchy melodie en zang. De Nijmegenaar maakt elektronische, instrumentale muziek. Hij gebruikt daarvoor naast instrumenten als gitaar en synthesizer ook huis-tuin-en-keukenspullen. Denk aan een thee-ei dat over een dinerbord wordt geschraapt.

Omroep Gelderland keek mee in zijn thuisstudio:

Hij vindt het "heel tof" dat zijn nummer vanaf vandaag door miljoenen mensen gehoord zal worden. Van Collenburg: "Een grote kans om een breder, internationaal publiek te bereiken. Sowieso is de timing heel goed, omdat ik op dit moment stappen aan het zetten ben in het maken van filmmuziek."

De politie vermoedt dat de bestuurder die maandagavond in Liverpool op een menigte inreed een ambulance volgde. Water Street, waar het incident plaatsvond, was tijdelijk vrijgemaakt zodat ambulancemedewerkers hulp konden verlenen aan een persoon die mogelijk een hartaanval had.

Dat heeft de politie van Merseyside bekendgemaakt tijdens een persconferentie. De 53-jarige verdachte, een Brit uit de omgeving van Liverpool, wordt verdacht van poging tot moord, gevaarlijk rijden en rijden onder invloed.

Op beelden is te zien hoe de man op tientallen voetgangers op Water Street inreed. Er waren tienduizenden fans op straat om de titel van Liverpool FC in de Premier League te vieren. Veel wegen in de stad waren afgezet.

Vijftig slachtoffers werden in het ziekenhuis opgenomen, waarvan elf nog steeds worden behandeld. Hun toestand is stabiel.

De politie houdt de verdachte voorlopig vast. Zijn motief is onbekend, maar de politie zei eerder terrorisme uit te sluiten. Volgens de politie was de auto van de bestuurder de enige auto die achter de ambulance aanreed.

Op beelden is te zien dat mensen werden geraakt door de auto, waarna die tot stilstand kwam:

Zo onberekenbaar als Elon Musk is, één ding weten we al heel lang zeker: de multimiljardair wil mensen op Mars. Als het kan een hele kolonie en liefst zo snel mogelijk. De eersten moeten al over een paar jaar op weg.

Maar hoe haalbaar is dat? De laatste twee testvluchten van Starship, het ruimteschip waarmee het allemaal moet gebeuren, eindigden in een explosie. De komende nacht is er - als er niets tegenzit - om 01.30 uur Nederlandse tijd een nieuwe poging.

Vorige week maakte SpaceX bekend waarom het bij de laatste testvlucht begin maart (Flight 8) misging. Net als bij de een-na-laatste was er na een brandstoflek een brand ontstaan, maar deze keer was dat op een andere plek: onder in het bovenste deel van de raket. SpaceX zegt dat het risico daarop inmiddels is beperkt met grondige tests en aanpassingen aan de motoren.

Voor Musks ruimtevaartbedrijf SpaceX is een succes meer dan welkom, zegt docent ruimtevaarttechniek Erik Laan van Hogeschool InHolland. "Als het nu opnieuw niet goed gaat, ja, dan zitten ze echt op het verkeerde pad."

Beelden van de mislukte vlucht in maart:

Musk twijfelt niet aan dat pad. Afgelopen november zei hij er "alle vertrouwen" in te hebben dat SpaceX in 2026 al onbemenste Starships naar Mars kan sturen. Als dat goed gaat, volgen de eerste mensen twee jaar later.

Experts zetten vraagtekens bij die tijdlijn. De SpaceX-topman is vaker te optimistisch. Er is zelfs een site waar je 'Elon Time' kunt omrekenen in een meer realistische verwachting: ongeveer drie keer zoveel. Ruimtevaartexpert Laan beaamt dat: "We staan echt niet over een paar jaar op Mars."

Laan heeft, en hij is niet de enige, een rekensommetje gemaakt: hoeveel Starships zijn er nodig om astronauten naar Mars te brengen, op het oppervlak te zetten en te laten terugkeren? "Ik kwam uit op enkele tientallen. Want je moet bijtanken onderweg." Er wordt al veel methaan verbruikt tijdens de lancering.

Alleen al om één Starship op weg naar Mars te krijgen, zijn volgens de berekening tien Starships nodig, en om het vehikel te laten landen en terug te laten keren nog meer. "Op Mars is geen tankstation. Ze gaan ervan uit dat Starship zijn eigen brandstof gaat genereren uit de Mars-atmosfeer, maar of dat lukt is niet aangetoond."

Ook moeten er voorraden en een reactor mee om de astronauten in leven te houden. "Een logistieke nachtmerrie", verwacht de ruimtevaartingenieur.

Al met al is een Marslanding rond 2040 realistischer, zegt Laan. "En als deze Flight 9 niet lukt, wat is dan het plan? Dan moeten ze echt terug naar de tekentafel."

Tegelijkertijd speelt er nog iets: Starship is ook geselecteerd als maanlander. Nog dit decennium moeten er ook astronauten naar de maan. NASA voelt daarbij de hete adem van China in zijn nek, dat soortgelijke plannen heeft.

Musk maakt er, net als president Trump, geen geheim van het liefst van het hele Artemis-maanprogramma af te willen. Alle ballen moeten op Mars. Het ISS mag wat Musk betreft eerder met pensioen en ook de Gateway, een internationaal ruimtestation bij de maan, ziet hij niet zitten. Laan acht het niet onmogelijk dat de Amerikanen eruit stappen. "Ze zijn ook uit het klimaatakkoord van Parijs gestapt, en de Wereldgezondheidsorganisatie."

Technisch superding

Het is overigens de vraag hoe geschikt Starship is als maanlander. "Zo'n ruim 50 meter hoog gevaarte. Ga je dat ding op de maan neerzetten? Technisch gezien is het een superding. Maar vooral goed om heel zware vracht in een lage aardbaan te brengen."

Artemis Westenberg, medeoprichter van Explore Mars, een wereldwijde beweging die - net als Musk - mensen op Mars wil, snapt alle kritiek. Maar uiteindelijk zal overal een oplossing voor worden gevonden, verwacht ze. "Er zijn echt wel een paar dingen waar nog goed naar gekeken moet worden. Je moet sowieso zorgen dat er al een volgetankte raket staat waarmee ze ook weer terug kunnen."

De reis naar Mars wordt zeker geen gezellige trip, waarschuwt ze. "De eerste mensen die naar de Noord- en Zuidpool trokken, deden iets heel gevaarlijks. Dat doen deze mensen straks ook. Aan de andere kant: als het lukt en je kunt daar onderzoek doen en vervolgens terugkomen, dan zijn er astronauten die dat risico wel willen nemen."

In Nieuw-Zeeland is een 19-jarige jongen overleden nadat hij had deelgenomen aan de 'run-it-straight'-challenge, een door rugby geïnspireerde uitdaging die viraal gaat op TikTok. Hersenletselexperts slaan alarm over de risico's van het spel.

Het tacklespel, waarbij twee deelnemers zonder bescherming en met volle snelheid op elkaar afrennen, is het afgelopen jaar uitgegroeid tot een TikToktrend in Nieuw-Zeeland en Australië. Het doel is om de ander omver te werpen. Wie het langst overeind blijft wint, is het idee.

Volgens de politie ging de 19-jarige jongen de uitdaging aan met vrienden en liep hij daarbij ernstig hoofdletsel op. Hij overleed maandag in een ziekenhuis in Palmerston North, een stad ongeveer 150 kilometer ten noorden van hoofdstad Wellington. De tackle is vastgelegd in een video, aldus de politie.

"Hoewel dit een spontane actie was onder vrienden en geen gepland evenement, laat de tragische afloop de serieuze veiligheidsrisico's van de uitdaging zien", zei een lokale politiecommandant in reactie op het ongeluk.

Hersenletselrisico's

Het spel is het afgelopen jaar populair geworden in Nieuw-Zeeland en Australië, voornamelijk onder mannen. In beide landen worden run-it-straight-evenementen en -kampioenschappen georganiseerd, waarbij deelnemers geldprijzen kunnen winnen van meer dan 100.000 euro. Sommige online video's van de uitdaging zijn al tientallen miljoenen keren bekeken.

Een week geleden moesten twee mannen zich terugtrekken uit de officiële Runit Championship League in Auckland vanwege ernstig hoofdletsel. Volgens de publieke omroep van Nieuw-Zeeland kreeg een van hen vermoedelijk een epileptische aanval. De organisatoren van het evenement promoten de sport als "de meest meedogenloze nieuwe contactsport ter wereld".

Professionele medische begeleiding

Het spel is losjes geïnspireerd op een rugbytechniek waarbij een speler recht op een tegenstander afrent in plaats van hem te ontwijken. Hersenletselexperts hebben hun zorgen geuit over de veiligheid van de deelnemers en waarschuwen voor de risico's van het spel.

"Wij roepen iedereen die overweegt deel te nemen aan een spel of evenement zoals dit op goed na te denken over de aanzienlijke veiligheids- en letselrisico's", zei ook een politiewoordvoerder dinsdag.

De Runit Championship League heeft ook gereageerd op het ongeluk via de Nieuw-Zeelandse nieuwswebsite Stuff. In een statement gaf de organisatie aan dat het niet de bedoeling is dat mensen het spel nadoen.

"Elke contactsport, zoals boksen, vechtsporten of andere vormen van lichamelijke confrontatie, mag uitsluitend plaatsvinden in streng gecontroleerde omgevingen, met professionele medische begeleiding en ondersteuning", aldus de organisatie.