NOS Nieuws - Algemeen

Een ongeluk op de A2 bij Eindhoven heeft vanochtend geleid tot flinke files. Bij knooppunt Ekkersweijer kreeg een dieplader een klapband, waarna een asfaltmachine loskwam en in de vangrail belandde. Daardoor was de weg richting Den Bosch de hele ochtend dicht. Inmiddels is de weg weer vrijgegeven.

Het ongeluk gebeurde rond 02.30 uur. Omdat het opruimen en het herstellen tot zeker 10.30 uur duurde, was de verwachting dat het verkeer rondom Eindhoven te maken zou krijgen met vertragingen. Daarom adviseerde Rijkswaterstaat automobilisten hun reis vanaf Eindhoven naar Den Bosch als het mogelijk is uit te stellen tot na de spits.

Volgens Omroep Brabant liepen de files rondom Eindhoven vanochtend snel op, waardoor de vertraging op enig moment een half uur was. Inmiddels is de weg weer hersteld en kan het verkeer overal weer doorrijden, meldt Rijkswaterstaat.

Hulpdiensten vanochtend op de plek waar de asfaltmachine op de vangrail viel:

De Nederlandse politie heeft een van de belangrijkste webwinkels voor cybercriminelen offline gehaald. De winkel bood kant-en-klare software om online fraude te plegen aan en verkocht lijsten met inloggegevens van slachtoffers.

Het gaat om de site HeartSender en een groot aantal onderliggende domeinen. De politie spreekt van "criminele webshops", waar reclame voor wordt gemaakt op YouTube en andere kanalen.

Het was dé plek om inkopen te doen voor beginnende cybercriminelen, zegt Anouk Bonekamp van het cybercrimeteam van de politie in Oost-Brabant. "Je hoeft niet meer de slimste van de klas te zijn en te kunnen programmeren, je kon daar gewoon software kopen om criminaliteit mee te plegen."

De site bestond zeker tien jaar op het gewone internet. "Daarmee was het heel laagdrempelig. Je kan het echt zien als een bedrijf, met een goede klantenservice."

Lijsten met inloggegevens

Achter HeartSender zit een groep cybercriminelen uit Pakistan, melden verschillende veiligheidsonderzoekers. De groep, bekend als The Manipulaters, is onder meer gespecialiseerd in phishing, het versturen van nepmails om inloggegevens in handen te krijgen.

Maar in hun winkel was ook gehackte infrastructuur te koop, zoals toegang tot webservers, e-mailservers en een systeem om websites te beheren. Verder werden lijsten met inloggegevens van slachtoffers aangeboden.

Wereldwijd had HeartSender duizenden klanten, zegt de politie. Daar zitten vermoedelijk ook Nederlanders bij. De politie zegt een aantal kopers op het spoor te zijn. "Daar focussen we ons de komende maanden op", aldus Bonekamp.

Software onbruikbaar gemaakt

Gisteren heeft de politie beslag gelegd op de servers die werden gebruikt om de webwinkels draaiende te houden. Volgens de politie is daar gekochte software inmiddels onbruikbaar gemaakt.

De actie is uitgevoerd door het cybercrimeteam van de politie in Oost-Brabant. Dat kwam de software van HeartSender tegen op de computer van een cybercrimeverdachte en besloot daarna verder te graven.

Tegelijkertijd deed de Amerikaanse opsporingsdienst FBI onderzoek naar de groep achter de webwinkels. Beide onderzoeken zijn naast elkaar uitgevoerd en leidden tot de actiedag van gisteren.

100.000 Nederlandse gebruikersnamen

Volgens de politie zijn in de datasets van HeartSender en de andere webwinkels miljoenen gegevens gevonden van slachtoffers over de hele wereld. Er zitten zo'n 100.000 Nederlandse gebruikersnamen en wachtwoorden bij.

De impact daarvan kan groot zijn, waarschuwt de politie. Criminelen kunnen nog altijd uit naam van hun slachtoffers e-mails versturen, spullen kopen bij online winkels of iemands website aanpassen.

Op de site van de politie is te checken of je gegevens in handen waren van HeartSender en de andere winkels. Als dat zo is, stuurt de politie tips over wat je het beste kunt doen.

De afgelopen tijd heeft de Nederlandse politie al meerdere keren infrastructuur van cybercriminelen onderuitgehaald. Zo zijn servers in beslag genomen waarop gijzelsoftware draaide, netwerken ontmanteld die malware verspreidden en is een criminele marktplaats offline gehaald waar allerlei inloggegevens werden verhandeld.

In het afgelopen jaar zijn in Nederland 69.000 nieuwbouwwoningen opgeleverd. Dat is minder dan in de voorgaande vijf jaar, zo meldt het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS).

Daarnaast kwamen er 13.000 woningen bij door transformaties van niet-woningen. Dat gebeurde bijvoorbeeld door splitsing, het toevoegen van een woonlaag aan een bestaand pand of het ombouwen van een kantoorpand. In totaal kwamen in 2024 zo'n 82.000 nieuwe woningen bij.

Maar er werden ook woningen gesloopt. Hierdoor verdwenen 12.000 huizen. De totale woningvoorraad groeide met 0,9 procent tot bijna 8,3 miljoen huizen in het hele land.

Zuid-Holland en Flevoland

In Zuid-Holland werden in absolute cijfers de meeste woningen opgeleverd en in Flevoland vond de grootste groei plaats. Zo kwamen er in de eerstgenoemde provincie bijna 18.000 woningen bij, terwijl in Flevoland een stijging van 1,5 procent zichtbaar was.

Verder werden in Limburg, Friesland en Drenthe naar verhouding de minste woningen gebouwd. De stijging daar was 0,7 procent.

Van alle gemeenten nam in Amsterdam de woningvoorraad met 6400 woningen het meeste toe. Maar in Zoeterwoude was de groei het grootst, met 9,6 procent. In deze Zuid-Hollandse gemeente kwamen er 441 woningen erbij.

Goedemorgen! Vandaag hoort Erasmusschutter Fouad L. zijn strafeis, ook worden de RadioRingen uitgereikt en begint in Rotterdam het filmfestival.

Eerst het weer: de dag begint regenachtig. In de loop van de middag wordt het vanuit het westen droog en breekt de zon af en toe door. Er waait en zwakke tot matige noordwestenwind en het wordt maximaal 8 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de storingen op en werkzaamheden aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In de buurt van de nationale luchthaven bij de Amerikaanse hoofdstad Washington D.C. is een vliegtuig neergestort. Dat gebeurde net voor de landingsbaan na een botsing met een militaire helikopter die bezig was met een oefenvlucht. Het passagiersvliegtuig is neergekomen in een rivier.

Op de plek van de crash is een grote reddingsoperatie aan de gang. In het toestel zaten 64 mensen, er zijn al meerdere lichamen geborgen uit het water. In de helikopter zaten drie militairen, het is niet bekend hoe zij eraan toe zijn.

Het vliegtuig was in Kansas opgestegen en onderweg naar Ronald Reagan Airport in Washington. Alle vluchten van en naar die luchthaven gaan vanwege het incident voorlopig niet door. President Trump meldt dat hij op de hoogte is gebracht van een "verschrikkelijke incident" en dat hij de situatie in de gaten houdt.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In de Syrische stad Idlib is de groepering HTS al sinds 2017 aan de macht. Correspondent Daisy Mohr trok naar de stad en keek hoe het leven daar is onder de huidige leiders van Syrië.

Een fijne dag!

Eind 2024 stond een recordbedrag van 600,5 miljard euro op betaal- en spaarrekeningen van huishoudens bij Nederlandse banken. Dat meldt De Nederlandsche Bank (DNB). In een jaar tijd kwam er ruim 24 miljard euro bij. Dat is fors meer dan in 2023, toen dat bedrag met bijna 15 miljard euro groeide. Naast die ruim 600 miljard op rekeningen bij Nederlandse banken hebben huishoudens ook nog eens zo'n 16 miljard aan spaargeld bij buitenlandse banken staan.

Er zijn in Nederland zo'n 8,4 miljoen huishoudens. Dat betekent dus een gemiddelde van ongeveer 73.000 euro aan spaargeld per huishouden. Dat gemiddelde wordt overigens wel omhooggetrokken door een kleine groep huishoudens met heel veel geld.

De stijging van ruim 24 miljard euro aan spaargeld is geen record. In de coronajaren (2020 tot en met 2022) spaarden we nog meer. Gemiddeld kwam er toen jaarlijks bijna 39 miljard euro aan spaargeld bij. Er waren toen aanzienlijk minder mogelijkheden om geld uit te geven. Winkels en horeca waren dicht, reizen naar het buitenland was moeilijk. En daardoor hielden we veel geld over.

Hogere lonen

De huidige spaardrang is mogelijk een gevolg van de gestegen lonen, zegt DNB. "Een deel van de huishoudens kan daardoor meer geld opzijzetten. Ook sparen Nederlanders mogelijk meer vanwege de inflatie. Prijsstijgingen maken huishoudens pessimistischer over hun koopkracht, waardoor zij uit voorzorg meer geld achter de hand houden."

Het grootste deel van ons geld, zo'n twee derde, staat op spaarrekeningen waar we het geld snel kunnen opnemen. Maar de populariteit van spaardeposito's met een vaste looptijd stijgt. Daarbij kan je voor een bepaalde tijd niet bij je geld, bijvoorbeeld een jaar. De rente op zulke rekeningen is vaak iets hoger dan op een spaarrekening waar je je geld vrij kan opnemen. Eind 2022 stond 10,9 procent van het geld op zo'n depositorekening, eind 2024 was dat 15,3 procent. Vooral deposito's met een looptijd van maximaal een jaar werden populairder.

Het bedrag op betaalrekeningen daalde vorig jaar met zo'n 4 miljard naar ruim 113 miljard. Op betaalrekeningen krijg je meestal geen rente. Waarschijnlijk komt de daling doordat de gemiddelde spaarrente vorig jaar hoger was dan in 2023. Je liep daardoor dus meer geld mis als je je geld op een betaalrekening liet staan in plaats van het over te maken naar een spaarrekening.

In de buurt van de Ronald Reagan-luchthaven bij Washington D.C. is een passagiersvliegtuig neergestort na een botsing met een legerhelikopter. Het vliegtuig en de helikopter zijn neergekomen in de Potomac-rivier.

Amerikaanse media melden tot achttien doden, maar dat is niet officieel bevestigd. De burgemeester van Washington wilde daar op een persconferentie niets over zeggen. Volgens de brandweercommandant van de hoofdstad is het onzeker dat iemand de crash heeft overleefd. Er is een grote reddingsoperatie bezig, maar er zijn voor zover bekend nog geen overlevenden gevonden.

De Amerikaanse kunstschaatsbond meldt dat verschillende sporters, coaches en familieleden aan boord waren van het vliegtuig. De groep was op terugreis na een trainingskamp. "We zijn diep geraakt door deze ongelooflijke tragedie en houden de families van de slachtoffers nauw in ons hart."

Het Russische staatspersbureau TASS meldt op basis van een bron dat ook oud-kunstschaatsers Jevgenia Sjisjkova (52) en Vadim Naoemov (55) in het vliegtuig zaten. Ze werden wereldkampioen in 1994 en woonden sinds 1998 in de Verenigde Staten. Ook oud-kunstschaatsster Inna Voljanskana, die in het verleden uitkwam voor de Sovjet-Unie, is een van de slachtoffers, meldt TASS.

64 inzittenden

De vlucht werd uitgevoerd door de regionale maatschappij PSA Airlines, een dochteronderneming van American Airlines. Volgens American Airlines waren zestig passagiers en vier bemanningsleden aan boord van vlucht 5342.

Het neergestorte vliegtuig is van het type CRJ700, gemaakt door de Canadese vliegtuigbouwer Bombardier. Het toestel is gemaakt voor regionale vluchten en kan ongeveer 65 passagiers vervoeren, afhankelijk van de indeling van de stoelen.

Trainingsvlucht

De Amerikaanse luchtvaartautoriteit FAA zegt dat de vlucht vanuit Wichita in de staat Kansas onderweg was naar de luchthaven bij Washington. Net voor de landing, rond 21.00 uur lokale tijd, kwam het toestel in botsing met een Sikorsky H-60 Black Hawk-helikopter van het leger. Een legerfunctionaris zegt tegen persbureau Reuters dat drie militairen aan boord waren van de helikopter, die bezig was met een trainingsvlucht.

President Trump meldt dat hij op de hoogte is gebracht van het "verschrikkelijke incident" en dat hij de situatie in de gaten houdt. Alle vluchten van en naar Ronald Reagan Airport zijn vanwege het incident opgeschort. De vluchten worden pas op zijn vroegst om 11.00 uur lokale tijd hervat.

Het moment van de botsing is vastgelegd op bewakingsbeelden:

De brandweercommandant zei op de persconferentie dat 300 hulpverleners bezig zijn om te zoeken naar overlevenden. Daarbij wordt boten en duikers ingezet.

De reddingsoperatie wordt bemoeilijkt door de duisternis en de temperatuur van het water in de Potomac. Volgens de Amerikaanse weerdienst NWS vriest het 's nachts. De afgelopen weken is het ook al flink koud geweest, waarbij delen van de Potomac-rivier met ijs bedekt waren.

De laatste grote vliegtuigcrash in de VS waarbij een commercieel vliegtuig betrokken was, was in 2009. Alle 49 mensen aan boord van Colgan Air kwamen om het leven toen dat toestel neerstortte op een huis in de staat New York. Op de grond viel toen één dode.

Dit familielid wacht op nieuws en ook een ooggetuige doet zijn verhaal:

President Trump heeft zijn eerste wet ondertekend sinds zijn terugkeer in het Witte Huis. Het gaat om de zogeheten Laken Riley Act, een wet over het vastzetten van ongedocumenteerde migranten die worden verdacht van een misdrijf. Amerikaanse federale autoriteiten krijgen meer bevoegdheden om deze groep het land uit te zetten.

De wet is vernoemd naar de 22-jarige studente Laken Riley, die vorig jaar tijdens een hardlooprondje werd vermoord door Venezolaan José Antonio Ibarra die illegaal in de VS verbleef. Trump ondertekende de wet in het bijzijn van de ouders en zus van Riley.

Critici zeggen dat het risico bestaat dat immigranten die worden verdacht van relatief kleine vergrijpen, zoals diefstal, lange tijd worden opgesloten of zonder proces worden uitgezet.

Guantánamo Bay

Trump maakte tevens bekend dat hij de beruchte gevangenis Guantánamo Bay in Cuba wil gebruiken om sommige migranten die illegaal de VS zijn binnengekomen, vast te zetten. Zo wil hij voorkomen dat deze groep het land uit wordt gezet en vervolgens terugkeert naar de VS. "Sommigen zijn zo slecht dat we het hun landen zelfs niet toevertrouwen om ze vast te houden. We willen niet dat ze terugkomen dus we sturen ze naar Guantánamo."

De president zei dat hij federale functionarissen de opdracht heeft gegeven het gevangenenkamp in Cuba klaar te maken. "We hebben 30.000 bedden in Guantánamo om de ergste criminele vreemdelingen die het Amerikaanse volk bedreigen op te sluiten", aldus Trump.

Guantánamo Bay werd geopend in 2002 onder de regering-Bush. Er werden lang terreurverdachten vastgehouden. De gevangenis is omstreden omdat er martelingen plaatsvonden en gevangenen zonder proces jarenlang werden vastgehouden.

Er waren plannen om de gevangenis te sluiten en onder presidenten Obama en Biden werden er steeds meer gedetineerden overgeplaatst naar andere gevangenissen. Er zitten nu nog vijftien mensen vast.

Het KNMI gaat dit jaar meer informatie verstrekken over de gevoelstemperatuur, zeker in perioden dat het erg warm is. Die gevoelstemperatuur zal ook worden meegewogen bij het bepalen van de kleurcodes die door het instituut worden afgegeven om mensen te waarschuwen voor hitte. "Als we zien dat de hittekracht hoog is, is dat aanleiding om sneller een zwaardere code af te geven", vertelt KNMI-hoofddirecteur Maarten van Aalst.

De uitgebreidere focus op de gevoelstemperatuur werd nader besproken naar aanleiding van het rapport De staat van ons klimaat, waarin het KNMI jaarlijks een overzicht geeft van het weer in klimaatperspectief. Afgelopen jaar werd al bekend dat zo'n waarschuwingssysteem, de zogeheten 'hittekrachtindex', was ontwikkeld in samenwerking met meerdere onderzoeksinstituten.

In het nieuwste De staat van ons klimaat-rapport, over 2024, is vanzelfsprekend veel aandacht voor het feit dat afgelopen jaar met gemiddeld 11,8 graden in De Bilt opnieuw een recordwarm jaar was. Het KNMI ziet dat Nederland opwarmt met een snelheid van ongeveer 0,4 graden per 10 jaar, wat twee keer zo snel is als de wereldgemiddelde opwarming.

Vergeleken met de periode 1901-1930 was het in 2024 gemiddeld 2,9 graden warmer. "Daar verbazen mensen zich weleens over, maar dat is dus wel een groot verschil. En bij warmere klimaten zijn vaker hittegolven te verwachten. Afgelopen jaar was dat niet zo, maar we schatten in dat dat de uitzondering was en dat we het dus vaker gaan tegenkomen", verklaart Van Aalst de aandacht voor de gevoelstemperatuur.

2024 was net zo uitzonderlijk warm als 2023:

Als voorbeeld van een situatie waarin aandacht voor hittekracht een verschil kan maken, noemt Van Aalst de marathon in Leiden, waarbij vorig jaar hardlopers naar het ziekenhuis moesten. "Toen was het 25 graden en je zou denken dat je dat wel aankan, maar de luchtvochtigheid was ook hoog. Die combinatie leidde tot een hoge belasting van de hulpposten, waardoor het evenement halverwege de middag werd gestaakt. Aandacht voor de hittekracht, ook in de voorbereiding en communicatie, kan in zo'n geval helpen."

Uit het rapport komt verder naar voren dat het in 2024 's nachts uitzonderlijk warm was, met name in de lente. De jaargemiddelde minimumtemperatuur was met 7,7 graden de hoogste ooit gemeten, 0,1 graad warmer dan een jaar eerder.

Net als in 2023 vroor het vorig jaar ook niet één dag de hele dag. Niet eerder waren er in De Bilt twee jaren aaneen zonder ijsdagen. Het aantal dagen met vorst was ook kleiner dan ooit.

233 hete dagen

Met name voor Caribisch Nederland gaat het KNMI in dit rapport al in op de gevoelstemperatuur. In die regio was het het warmste jaar ooit gemeten. De gemiddelde temperaturen op Sint-Maarten, Sint-Eustatius en Saba lagen op 28,4 graden en op Aruba, Bonaire en Curaçao op 29,1 graden.

Naast de hoge temperaturen zag het KNMI in het Caribisch gebied ook minder wind en een hoge luchtvochtigheid. Die combinatie leidt tot een hogere gevoelstemperatuur dan wanneer er een verkoelende wind waait. Op Curaçao is een recordaantal van 233 hete dagen gemeten. Dat zijn dagen waarop de maximumtemperatuur boven de 32,2 graden ligt. Het vorige record was fors lager: 198 dagen.

Ook al was het recordwarm, Van Aalst denkt dat veel Nederlanders zich 2024 vooral zullen herinneren als nat jaar. "Het heeft veel geregend, met extreme pieken. Denk aan de zware regenval in Twente, waar het water kniehoog stond op de snelweg A1. Juist die weersextremen, die we ook wereldwijd weer zagen in 2024, baren ons zorgen."

Er waren bovengemiddeld veel dagen met zware neerslag:

Landelijk viel in Nederland 1055 millimeter neerslag, waarmee 2024 op de derde plaats van de meetreeks sinds 1906 komt. Zeker ook het aantal dagen met zware neerslag viel op. Eind vorige eeuw telde het KNMI gemiddeld vijf dagen per jaar met zware neerslag, maar deze eeuw steeg dat tot nu toe naar ongeveer negen per jaar. In 2024 waren er zelfs dertien dagen met extreme neerslag, vooral in mei, juli en september.

Nat en warm, zo omschreven weerpresentatoren Willemijn Hoebert en Peter Kuipers Munneke weerjaar 2024:

Terugverwijzend naar het klimaatakkoord van Parijs heeft Van Aalst waarschuwende woorden bij zijn toelichting op De staat van het klimaat 2024. "De vingerafdruk van klimaatverandering zien we steeds meer. We komen nu in het overgangsgebied waarvan het akkoord van Parijs zegt: daar moeten we van wegblijven."

De presidentiële overgangsraad van Haïti heeft aangekondigd dat op 15 november landelijke verkiezingen zullen plaatsvinden. De Haïtianen zijn al bijna tien jaar niet meer naar de stembus geweest door het aanhoudende bendegeweld en de corruptie in het land.

De Haïtiaanse regering stelde in april vorig jaar een overgangsraad aan. Die moest de weg vrijmaken voor een nieuwe premier en zorgen voor stabiliteit in het land. De raad bestaat uit negen personen die de grootste politieke partijen, de particuliere sector en het maatschappelijk middenveld vertegenwoordigen.

De laatste verkiezingen waren in 2016. Jovenel Moïse werd toen president van het land, maar in 2021 werd hij vermoord. De impopulaire premier Ariel Henry kwam daarna aan de macht, hoewel hij niet werd verkozen. Sindsdien zijn verkiezingen om onduidelijke redenen uitgesteld.

Henry kondigde vorig jaar aan op te stappen en de overgangsraad aan te stellen. Politieke tegenstanders beschuldigden Henry ervan de overgang bewust te vertragen, nadat was gebleken dat hij ook zeggenschap in de overgangsraad had.

Bendegeweld

Het land gaat de laatste jaren gebukt onder bendegeweld. De VN schat dat ongeveer 85 procent van de hoofdstad in handen is van bendes. Vorig jaar kwamen 5600 mensen om het leven door het geweld. Ruim een miljoen van de elf miljoen inwoners zijn ontheemd.

In november vorig jaar kondigde hulporganisatie Artsen zonder Grenzen (AzG) aan zich terug te trekken uit de hoofdstad Port-au-Prince na bedreigingen door de politie. De aankondiging kwam nadat politieagenten een ambulance van de hulporganisatie hadden aangevallen, waarbij twee patiënten werden gedood en medewerkers van AzG gewond raakten.

De Amerikaanse oud-senator Bob Menendez moet 11 jaar de gevangenis in voor corruptie en het dienen als buitenlands agent. Hij is onder meer veroordeeld voor het aannemen van steekpenningen van ondernemers. Met honderdduizenden dollars, goudstaven en een auto kochten zij politieke invloed bij de oud-senator.

Menendez (71) werd in juli al schuldig bevonden en stapte een maand later op als senator. De aanklagers hadden een celstraf van 15 jaar geëist.

De politicus was lang een invloedrijke Democraat en zat meer dan achttien jaar in de Senaat voor de staat New Jersey. Hij is de eerste Amerikaanse senator ooit die is veroordeeld als buitenlandse agent.

Emotionele verklaring

Hij zou bijvoorbeeld na het aannemen van steekpenningen hebben geregeld dat Egypte militaire steun kreeg van de Verenigde Staten. Menendez spreekt de beschuldigingen tegen en legde in de rechtbank een emotionele verklaring af.

Ook zijn vrouw Nadine Menendez wordt verdacht van corruptie, maar haar proces is uitgesteld omdat ze behandeld wordt voor borstkanker.

Aan de Amsterdamse grachten in de uitvoering van Wim Sonneveld is het mooiste nummer over Amsterdam. Dat is de uitkomst van een verkiezing, georganiseerd door de Amsterdamse krant Het Parool.

Het winnende nummer is bekendgemaakt bij een concert met uitsluitend liedjes over de hoofdstad in het Concertgebouw. De avond werd gehouden vanwege het 750-jarig bestaan van de stad.

De krantenlezers hadden in totaal 125 nummers ingezonden. Van die nummers werden er tien door een jury geselecteerd. Naast Aan de Amsterdamse grachten waren onder meer Geef mij maar Amsterdam van Johnny Jordaan, 't Is stil in Amsterdam van Ramses Shaffy en Origineel Amsterdams van Osdorp Posse genomineerd.

Er werden ongeveer 4500 stemmen uitgebracht op de lofliederen over de grootste stad van het land. Aan de Amsterdamse grachten, dat in 1949 werd geschreven door geneeskundestudent Pieter Goemans, kreeg ruim een kwart van de stemmen. Het nummer werd door tientallen artiesten gezongen, maar de uitvoering van Sonneveld uit 1962 is de bekendste.

Na afloop van de muzikale avond in het Concertgebouw werd het nummer gezamenlijk gezongen door een groep Amsterdamse artiesten, onder wie Danny de Munk en Karsu.

Knaller van een feest

De komende tijd blijft Amsterdam zichzelf in het zonnetje zetten vanwege het 750-jarig bestaan. Zo zijn er al speciale postzegels uitgebracht en wordt de snelweg A10 in juni helemaal afgesloten voor een autoloos feest.

In augustus zullen ook alle ogen op de stad gericht zijn, want dan valt het 50-jarig bestaan van Sail gelijk met 750-jarig bestaan. Het nautische evenement verwacht dit jaar 2,3 miljoen bezoekers te trekken en begint op 20 augustus met de traditionele Sail-in vanaf IJmuiden over het Noordzeekanaal naar het IJ in Amsterdam.

Het jubileumjaar eindigt op 27 oktober 2025, wanneer de stad precies 750 jaar oud is. Hoewel het programma nog geheim is, belooft de gemeente de hoofdstadbewoners die dag 'een knaller van een feest'.

Twee voetgangers zijn in Capelle aan den IJssel omgekomen bij een aanrijding met een auto. Het gaat om een 81-jarige vrouw en 80-jarige man, meldt de politie.

De voetgangers werden rond 19.45 uur op de Ketensedijk door een auto geschept. Beiden zijn nog gereanimeerd, maar overleden ter plekke.

De bestuurder van de auto, een 18-jarige man uit Capelle aan den IJssel, is aangehouden. De politie zegt tegen Rijnmond dat hij niet onder invloed was. De weg is afgesloten voor verkeer. De toedracht van het ongeluk wordt onderzocht.

Diep geschokt

Burgemeester Manusama is diep geschokt door het ongeluk. "Het is afschuwelijk. Een tragisch ongeval in onze gemeente, waarbij twee mensen om het leven zijn gekomen. Ik leef mee met de familie en wens ze veel sterkte om dit zware verlies te verwerken. Dit ongeval raakt de familie en directe omgeving van de slachtoffers, maar ook de Capelse gemeenschap."

Het bedrijfsleven is enthousiast over de ambitieuze plannen van de Europese Commissie. Voorzitter Ursula von der Leyen heeft bekendgemaakt hoe ze het concurrentievermogen van de EU wil vergroten, een thema dat sinds een alarmerend rapport van oud-president van de Europese Centrale Bank Mario Draghi eind vorig jaar bovenaan de Brusselse agenda staat.

Tegelijkertijd is nog niet duidelijk hoe de plannen uitgevoerd gaan worden, terwijl de urgentie groot is. "Dit moet snel worden opgevolgd door concrete en betekenisvolle maatregelen die de dagelijkse praktijk voor bedrijven makkelijker maakt", zegt de belangrijkste Europese bedrijfslobby, BusinessEurope.

Het rapport Kompas voor het concurrentievermogen geeft in grote lijnen weer hoe de Europese Commissie bedrijven wil helpen de strijd aan te gaan met de concurrentie uit de Verenigde Staten en China. De komende maanden en jaren wordt het in concrete voorstellen gegoten.

Van alles tegelijkertijd

De Commissie wil dit doen door simpeler regelgeving, meer innovatie en verduurzaming van de economie. Het zijn instrumenten die Adriaan Schout, onderzoeker bij Clingendael, welbekend in de oren klinken.

"Veel van de genoemde oplossingen willen we al twintig of dertig jaar", zegt hij in het radioprogramma Nieuws en Co. Hij mist een analyse van wat er allemaal al is geprobeerd en waarom dat niet is gelukt. "De oplossingen die Von der Leyen noemt zijn typisch Europees. Dat wil zeggen: ze wil van alles en veel tegelijkertijd."

Schout noemt bijvoorbeeld de mogelijkheid om bedrijven een Europese status te geven, waardoor ze niet meer aan landelijke regels zijn gebonden, maar aan Europese wetten. "Lidstaten en werknemers gaan daar niet blij mee zijn."

Investeren aantrekkelijker maken

Hans Stegeman, hoofdeconoom bij Triodos Bank, ziet in het rapport vooral een aankondiging om onder andere in te zetten op brede welvaart, onderwijs en baankwaliteit.

Ook vindt hij het interessant dat Von der Leyen investeren aantrekkelijker wil maken. "We hebben veel spaargeld, maar we prutsen nu maar wat."

Daardoor vloeit nu veel beleggingsgeld naar de Verenigde Staten, ziet hij. "We moeten zorgen dat pensioengeld in Europa wordt geïnvesteerd."

Extra lasten

Stegeman is minder positief over het terugschroeven van het aantal regels. "Het gevaar bestaat dat dan de ambities ook minder hoog zullen zijn." Hij waarschuwt voor het afschalen van duurzaamheidsinitiatieven. "Ook moeten we ervoor waken dat niet juist de huidige belangen worden gesteund, zoals de auto- en chemische industrie en landbouw", zegt hij.

Het versimpelen van de regeldruk ziet werkgeversvereniging VNO-NCW juist als een pluspunt. Veel duurzaamheidswetten zorgen voor veel extra lasten bij bedrijven, ziet de werkgeversorganisatie.

Tegelijkertijd moedigt VNO-NCW de verduurzamingsplannen van Von der Leyen aan. "Willen we de concurrentie blijven aangaan dan moeten we blijven verduurzamen", zegt een woordvoerder.

"Lagere straffen of niet, we krijgen onze collega er niet mee terug." Dat zei een marechaussee die met vijftien collega's aanwezig was op de publieke tribune bij de rechtszaak over de moord op hun collega Toon Brood. De rechter op Curaçao heeft lagere straffen opgelegd dan geëist tegen drie mannen die verantwoordelijk zijn voor de dood van de Nederlandse marechaussee op 31 mei vorig jaar.

Amon F. (20) kreeg 26 jaar cel, terwijl tegen hem 28 jaar was geëist. Hij schoot negen maanden eerder ook al iemand dood. De fatale schoten op Brood werden afgevuurd door Aivano M. (23). Hij kreeg 18 jaar opgelegd in plaats van de geëiste 20 jaar. Claverzjion N. (26) kreeg zestien jaar cel, tegen hem was achttien jaar geëist.

De chauffeur die het drietal naar het huis van Brood leidde, Glennson Z. (27), kreeg dertig maanden cel, waarvan een half jaar voorwaardelijk, en een proeftijd van drie jaar. Tegen hem was vijf jaar geëist. De rechter oordeelde dat Z. niet medeplichtig was aan de moord, maar wel betrokken bij de overval op het huis van Brood.

De rechter baseerde de straffen op richtlijnen voor vergelijkbare zaken, zonder verder uit te wijden over de lagere straffen ten opzichte van de eis. De vier mannen hoorden hun vonnis aan in gevangeniskledij, met voeten geboeid en gebogen hoofd.

Indringers

Op de avond van 31 mei vorig jaar zaten Brood, adjudant en teamleider grensbewaking van de Koninklijke Marechaussee, en zijn vrouw Sonja op de veranda van hun woning. Toen Brood een geluid uit de woonkamer hoorde, ging hij kijken en werd hij geconfronteerd met drie indringers. Tijdens een worsteling schoot een van de daders hem dood.

Sonja werd bedreigd en kon niet naar haar stervende man toe. De daders doorzochten het huis, namen spullen mee en vluchtten uiteindelijk met een gestolen auto. Het 11-jarige zoontje van het stel hield zich slapende toen een van hen zijn slaapkamer doorzocht op zoek naar geld en sieraden. De rechter noemde de handelswijze van de daders "meedogenloos".

Telefoontaps

Het onderzoek leidde snel naar de daders dankzij camerabeelden en telefoontaps. Claverzjion N. werd geïdentificeerd door de Criminele Inlichtingendienst van de Kustwacht. Uit gesprekken met zijn moeder bleek dat hij zich bewust was van de camerabeelden waarop hij deels te zien was.

De moord op Brood heeft diepe sporen nagelaten, niet alleen bij zijn familie en collega's, maar ook in de Curaçaose samenleving. De lagere straffen dan geëist werden door de aanwezige marechaussees met gefronste wenkbrauwen aangehoord.

Zowel het Openbaar Ministerie als de vier veroordeelde mannen hebben twee weken de tijd om in beroep te gaan.

De leider van HTS, Ahmed al-Sharaa, is benoemd tot interim-president van Syrië. Hij is aangewezen door de gezamenlijke rebellengroepen die het bestuur over het land hebben overgenomen. Met HTS was Sharaa feitelijk al de machthebber van het land, nadat het regime van dictator Assad door de rebellen ten val was gebracht.

HTS kondigde ook aan dat de grondwet die in 2012 onder Assad werd goedgekeurd nietig is verklaard. Sharaa zal een tijdelijke wetgevende raad vormen totdat er een nieuwe grondwet is opgesteld, zegt staatspersbureau Sana.

Daarnaast zullen alle gewapende groeperingen van het land, inclusief het leger van Assad, worden opgeheven om te worden geïntegreerd in "staatsinstellingen".

Het is onduidelijk hoelang de overgangsperiode moet duren. Sharaa zei eerder dat het nog wel vier jaar kan duren voor er verkiezingen worden gehouden. Eerder werd er al een premier aangesteld om onder meer alle instanties en ministeries draaiend houden.

Uitlevering Assad

Tijdens een top met een Russische delegatie heeft de nieuwe Syrische regering volgens persbureau Reuters erop aangedrongen om Assad uit te leveren aan Syrië. Na de val van zijn regime vluchtte Assad naar Rusland, het land dat hem jarenlang militaire steun gaf in de burgeroorlog. Het Kremlin wil niet reageren op de berichten, meldt Reuters.

Na een jarenlange burgeroorlog werd het regime van president Assad vorige maand door strijdgroepen ten val gebracht, waarvan HTS een van de belangrijkste is. Volgens Sharaa zal HTS in de toekomst worden ontbonden.

Het Openbaar Ministerie heeft ruim drie jaar gevangenisstraf geëist tegen de 53-jarige 'autonoom' Roeland M., waarvan ruim anderhalf jaar voorwaardelijk. Tegen de 54-jarige Utrechtse medeverdachte Paolo P. is 2 jaar celstraf geëist, waarvan een jaar voorwaardelijk.

De mannen worden beschuldigd van het bedreigen van agenten en een deurwaarder, en van het proberen af te persen van de politie. M. wordt daarnaast verdacht van opruiing en bedreiging met een terroristisch misdrijf.

Zo stuurde hij vorig jaar een e-mail naar de politie, waarin hij meldde dat gemaskerde mannen een politiewagen zouden klemrijden en beschieten.

Schreeuw om aandacht

Beide mannen worden volgens RTV Utrecht gezien als prominente figuren binnen de autonome beweging. Ze verspreiden hun ideeën via Telegramgroepen en sociale media.

In de rechtszaal verklaarde M. dat hij nooit iemand echt had willen bedreigen, maar dat het een "schreeuw om aandacht" was. Hij wilde in gesprek met de politie over gebeurtenissen tijdens de coronacrisis.

De bedreiging van de deurwaarder is volgens P. uit de context getrokken. Volgens hem was er geen sprake van een bedreiging, maar van een uiting.

Niet meer actief

Beide verdachten gaven aan niet langer actief te zijn in de autonome beweging. "Ik draag het gedachtegoed nog wel, maar ik doe er verder niets mee," aldus P. Hij is een gezondheidscentrum aan het opzetten en houdt zich naar eigen zeggen veel bezig met spiritualiteit. M. richt zich ook op de gezondheidszorg en zegt rust te hebben gevonden.

De officier van justitie noemt het kwalijk dat beide verdachten blijven volhouden dat ze niets verkeerd hebben gedaan. Naast de geëiste celstraf is ook een contactverbod tussen de twee mannen geëist.

In de strafeis is eveneens meegewogen dat de mannen een vooraanstaande rol spelen in de autonome beweging: "Je mag denken wat je wilt, maar niet doen wat je wilt."

De rechtbank doet op 12 februari uitspraak.

Zorgen over 'autonomen'

De Hoge Raad uitte eind 2023 al zorgen over het toenemende aantal Nederlanders dat zich 'autonoom' of 'soeverein' verklaart. Soevereinen geloven dat de overheid geen legitieme macht over hen heeft en dat zij zelf mogen bepalen of zij zich aan wetten en regels houden. In sommige gevallen weigeren zij bijvoorbeeld belastingen te betalen, de verplichte ziektekostenverzekering af te sluiten of verkeersboetes te voldoen; in extreme gevallen willen zij zelfs geen huur of hypotheek meer betalen.

Dit kan leiden tot achterstallige betalingen, uitzettingen en confrontaties met deurwaarders en de politie. De meeste soevereinen hebben geen gewelddadige bedoelingen; zij accepteren grotendeels de geldende wet- en regelgeving en streven er vooral naar zo onafhankelijk mogelijk te leven binnen het systeem, bijvoorbeeld met een eigen moestuin, onderwijs en medisch systeem.

Een klein deel van de soevereinen is wel bereid geweld te gebruiken, zo bleek uit een analyse van de AIVD, de politie en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid.

In Assen is een filiaal van McDonald's enige tijd ontruimd geweest. Op het dak van het restaurant stond een man die op de vlucht was voor de politie. Hij is inmiddels gearresteerd.

"We wilden deze man aanhouden voor een ander feit, waarna hij zich op het dak van McDonald's verschanste", zegt een woordvoerder van de politie. De Dienst Speciale Interventies (DSI) werd opgeroepen om de man te arresteren. "Dat is vereist als het om die hoogte gaat", aldus de woordvoerder.

RTV Drenthe meldde eerder dat de man op het dak mogelijk een wapen bij zich had, maar dat was volgens de politie niet het geval.

Bij de arrestatie werd ook een politiehelikopter ingezet. De omgeving van het McDonald's-filiaal was een tijd afgesloten.

In het Franse skigebied Val-Cenis in de Savoie zijn vier Noren omgekomen door een lawine. Dat meldt de politie aan het Franse persbureau AFP. Aanvankelijk werd gemeld dat het om Nederlanders ging.

De drie hoorden bij een groep van zeven skiërs die door de lawine vast kwamen te zitten. Ze waren offpiste aan het skiën toen ze werden overvallen door de lawine.

Tien hulpverleners die gespecialiseerd zijn in operaties in het hooggebergte zijn volgens AFP opgeroepen voor de reddingsactie.

Bij de afdeling wijkonderhoud en service van de gemeente Utrecht is sprake van een angstcultuur. Er wordt gepest en gediscrimineerd. Dat meldt RTV Utrecht op basis van een rapport over het werkklimaat bij de dienst.

De ondernemingsraad van de gemeente trok vorig jaar aan de bel over de werksfeer bij de afdeling. Een extern onderzoeksbureau deed onderzoek en sprak honderd medewerkers van de dienst. Het rapport is door de regionale omroep ingezien.

Binnen de afdeling, waar medewerkers onder meer verantwoordelijk zijn voor het legen van prullenbakken of het vegen van straten, is sprake van bedreiging, vernedering en racisme: "Bijvoorbeeld door denigrerende aanrakingen of omdat persoonlijke spullen worden weggepakt of verstopt", aldus de onderzoekers.

Sluimerende conflicten

Bovendien durven collega's van de afdeling het niet aan te kaarten als ze zich ergens onprettig bij voelen, uit angst buitengesloten te worden. Medewerkers geven bij de onderzoekers aan dat sprake is van vriendjespolitiek, achterdocht naar leidinggevenden en discriminatie.

Door de wegkijkcultuur worden mensen amper aangesproken op hun gedrag. Collega's lopen hierdoor lang rond met vermoedens van bijvoorbeeld pesten en racisme. "Het effect hiervan is dat beschuldigingen nooit helemaal worden opgehelderd en dat zorgt voor lang sluimerende conflicten."

Depressief

RTV Utrecht sprak met een medewerker van de dienst die al ruim een jaar ziek thuis zit. Hij zegt depressieve klachten te hebben overgehouden aan de werkcultuur en heeft regelmatig discriminatie ervaren.

Zo delen leidinggevenden in een WhatsAppgroep racistische afbeeldingen: "Bijvoorbeeld van een flitspaal met een mitrailleur en kogels aan de zijkant met de tekst: 'Flitspaal voor Marokkanen'. Iedereen gaat dan stuk van het lachen. Eerst denk je dan, okay, dit is maar één keer. Maar nee, dit gebeurt altijd."

Over de mensen die klagen over het racisme worden in de kantine opmerkingen gemaakt: "Dat is zeker zo'n buitenlander die niet tegen een grapje kan."

Gedragscode aanscherpen

Onderzoekers adviseren dat de gedragscode op de afdeling wordt aangescherpt. Daarnaast moet elke wijkpost een vertrouwenspersoon krijgen en moeten trainingen worden gegeven over management en integriteit.

De gemeente Utrecht zegt in een reactie zich de resultaten van het onderzoek aan te trekken en met de aanbevelingen aan de slag te gaan. "Alle medewerkers van de gemeente Utrecht verdienen een veilige en fijne werkplek. Situaties waar mensen zich onprettig of onveilig voelen, zoals in het artikel wordt beschreven, horen bij ons niet thuis".

Met een paar klikken en binnen enkele minuten heb je tegenwoordig met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) een gloednieuw muzieknummer te pakken. Belangenbehartiger van muziekmakers BumaStemra trok vandaag naar Brussel om Europarlementariërs ervan te overtuigen dat die modellen niet zomaar bestaande muziek van artiesten moeten kunnen gebruiken.

"Veel AI-systemen maken nu - zonder het netjes te vragen - gebruik van de nummers van artiesten en componisten trainen daarmee hun AI-systemen", zegt commercieel directeur van BumaStemra, Michiel Laan. "Eigenlijk moet het vanzelfsprekend worden dat AI-bedrijven ook licenties moeten afsluiten om die muziek te gebruiken. Dat is nu niet het geval."

Volgens Laan lopen artiesten daardoor nu en in de toekomst een flink bedrag mis. "De schatting is dat het muziekmakers 4 miljard dollar per jaar aan inkomsten kan schelen. Geld dat gemoeid is met de licenties."

Optreden met AI-muziek

"Ik denk dat het goed is om te kijken naar een manier om credits te geven voor werk van kunstenaars in het algemeen", zegt dj Reinier Zonneveld. Vandaag ging hij met BumaStemra mee naar Brussel om zijn inzichten te delen. Zonneveld trainde zelf een AI-model met zijn eigen muziek.

"Dit deed ik om beter te begrijpen hoe deze modellen werken", zegt hij. Deze muziek gebruikt Zonneveld om mee op te treden. "Dit AI-model heb ik getraind met mijn eigen muziek en niet van iemand anders."

Muziekprogramma's als Udio en Suno componeren liedjes op basis van getrainde AI-modellen. Met welke muziek deze modellen zijn getraind is onbekend. Verschillende platenmaatschappijen en auteursrechtenorganisaties denken dat Udio en Suno daarvoor zonder toestemming bestaande muziek gebruiken.

Verschillende grote Amerikaanse platenmaatschappijen, waaronder Sony Music en Universal Music, sleepten beide muziekprogramma's vorig jaar voor de rechter wegens inbreuk op auteursrechten. De Duitse organisatie GEMA die verantwoordelijk is voor het beheren van auteursrechten in Duitsland spande vorige week ook een zaak aan. De twee muziekprogramma's willen niet reageren.

Bronnen lastig te traceren

Momenteel is het nog lastig om te traceren welke bronnen zijn gebruikt voor een AI-model, aldus dj Zonneveld. "Daar zou eigenlijk een oplossing voor bedacht moeten worden. Wat zou kunnen is dat er een duidelijk overzicht wordt gegeven van welke artiesten muziek is gebruikt om een datamodel te trainen."

Volgens Laan van BumaStemra is de lobby in Brussel geslaagd "als men het belang inziet van de mogelijkheden om creativiteit en techniek goed te verbinden". "In Europa staan we echt op een tweesprong hierin."

De Europese AI-wet, die afgelopen zomer inging, moet het gebruik van AI juridisch regelen. De Europese Commissie moet nog bepalen hoe de wet precies wordt toegepast.