NOS Nieuws - Algemeen

Het Amerikaanse chemiebedrijf Dow Chemical gaat 1500 banen schrappen. Dat is vier procent van het totale aantal medewerkers. Dow draaide in het vierde kwartaal van vorig jaar 35 miljoen dollar verlies en hoopt mede door deze ontslagen een miljard dollar te besparen.

Er is minder vraag naar producten van Dow, waardoor de prijzen gedaald zijn en de winstmarges verkleind. Dow bezuinigt ook op andere kosten en hoopt daarmee 300 tot 500 miljoen dollar te besparen.

Gevolgen Terneuzen onbekend

Het is nog niet bekend waar mensen moeten verdwijnen. Het bedrijf zou vooral in Europa en Azië willen inkrimpen. De op een na grootste fabriek van van het chemieconcern staat in Terneuzen, waar 3500 mensen werken; een tiende van het totale aantal werknemers van Dow.

Vorige week maakte het bedrijf bekend dat het onderhoud van de fabriek in Terneuzen voor onbepaalde tijd is uitgesteld. Dat zou geen gevolgen hebben voor het personeel.

Dow maakt vooral polyetheen dat wordt gebruikt in verpakkingen. De vestiging in Terneuzen is de grootste werkgever in Zeeuws-Vlaanderen.

Precies vijf jaar nadat Groot-Brittannië officieel de Europese Unie verliet, vindt nog maar één op de drie Britten dat Brexit de juiste keuze was. Volgens een peiling van YouGov ligt het aantal Britten dat nog achter Brexit staat op het laagste niveau sinds het referendum in 2016. Vooral onder jongeren die toen nog niet mochten stemmen is het anti-Brexit-sentiment sterk: 75 procent ziet het als een verkeerde beslissing.

De Britten voelden zich altijd al weinig verbonden met het Europese vasteland. Maar hoe weinig men wist over de EU bleek de dag na het referendum toen een van de meest gegoogelde vragen was: 'Wat is de Europese Unie?'

Vanaf dat moment was het voor de Britse en Europese leiders een flinke kluif om te begrijpen wat Brexit in de praktijk betekende. In de jaren die volgden zagen we ondernemers worstelen met handelsbarrières en extra papierwerk, we zagen lange rijen vrachtwagens bij Dover door importcontroles, complexe problemen rond de Noord-Ierse grens, teleurgestelde boeren en veel gemopper over visserijrechten.

Handelspositie geschaad

Maar de totale economische ineenstorting die door tegenstanders van Brexit was voorspeld, bleef uit. Het Verenigd Koninkrijk blijft ondanks alles de zesde economie ter wereld.

Wel heeft Brexit de handelspositie van het Verenigd Koninkrijk geschaad, al laat de omvang zich lastig meten. Het beeld wordt vertroebeld door andere schokgolven die ook economisch effect hebben gehad, zoals de pandemie en de oorlog in Oekraïne.

Een vergelijking met grote Europese buren als Duitsland en Frankrijk is ook lastig omdat die om verschillende redenen eveneens economisch onderpresteren.

Anti-Brexit-partij onderhandelt

Een recent rapport van denktank UK in a Changing Europe stelt dat vooral de handel in goederen na Brexit flink is getroffen: de Britse export van goederen wereldwijd is sinds 2019 slechts met 0,3 procent per jaar gestegen, terwijl het gemiddelde op 4,2 procent ligt. Vooral kleine en middelgrote bedrijven zijn geraakt: daar zie je een daling van 30 procent. Zo'n 20.000 kleine ondernemingen zijn volledig gestopt met exporteren naar de EU.

Daarentegen blijft de handel in diensten (zoals financiële en zakelijke dienstverlening) stabiel, een sector die goed is voor 80 procent van de totale economische output van het VK. Dat kan nog meer van pas komen in een wereld waarin de Amerikaanse president Trump mogelijk hoge heffingen op goederen, maar in mindere mate op diensten wil invoeren.

In het jaar van de vijfde verjaardag van het daadwerkelijke vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU zijn er opnieuw onderhandelingen met Brussel. Dit keer neemt niet een conservatieve pro-Brexit-regering aan de onderhandelingstafel plaats, maar vormt de Labourpartij de regering - een partij die oorspronkelijk tegen Brexit was.

Wat kan wel?

Het leidt ertoe dat er enthousiast wordt gesproken over een 'reset' van de relatie tussen het VK en de EU. Al is 'reset' misschien een te groot woord: zolang de Britten niet opnieuw toetreden tot de interne markt en de douane-unie, zullen de veranderingen beperkt blijven.

Premier Starmer gaat maandag al naar Brussel voor een informele bijeenkomst met EU-leiders. Daarna volgt in april een formele EU-VK-top om de onderhandelingen te starten. De meeste EU-leiders zijn voorstander van nauwe banden met de Britse buren.

Starmer gaat op pad met een duidelijk beeld van wat niet kan: tijdens de verkiezingen sloot hij de meest cruciale punten uit. Om de pro-Brexit-stemmers in het noorden te paaien, beloofde hij niet opnieuw toe te treden tot de interne markt of de douane-unie, en geen vrij verkeer van personen toe te staan. Wat wel kan, en wat de Britten de EU te bieden hebben, heeft hij tot nu toe minder duidelijk geformuleerd.

Mobiliteit versoepelen

Met de Russisch-Oekraïense oorlog op de achtergrond lijkt nauwere samenwerking op het gebied van defensie en veiligheid een logisch vertrekpunt. Een punt waarop de Britten graag verbetering willen is de export en import van dieren- en plantenproducten. Die gaan nu gepaard met veel controles en papierwerk, zoals veterinaire certificaten.

Ook willen de Britten betere voorwaarden voor wederzijdse erkenning van beroepskwalificaties en chemische regelgeving.

De EU wil vooral voor jongeren graag het personenverkeer versoepelen. Europese jongeren tussen de 18 en 30 jaar zouden dan gemakkelijker kunnen werken en studeren in het VK. Waar dit door de vorige Britse regering werd afgewezen, lijkt er nu ruimte voor onderhandeling. Zolang het maar niet 'vrij verkeer van personen' wordt genoemd.

Dichtbij, maar er niet in

Voor de EU heeft een overeenkomst over visserij prioriteit, een onderwerp dat voor de Britten beladen is.

Ondertussen wordt in de wandelgangen van Westminster de complexiteit van de aanstaande onderhandelingen al grappend samengevat als: "Het doel is eigenlijk zo dicht mogelijk bij de EU, zonder er echt in te zitten".

Een 12-jarige jongen uit België is gisterenavond in Knegsel in Noord-Brabant aangehouden na een lange politieachtervolging. De jonge bestuurder heeft op meerdere plekken schade aangericht, schrijft Omroep Brabant.

De Belgische politie zat de jongen vanuit Hasselt achterna en riep uiteindelijk de hulp in van de Nederlandse politie. Vanaf de N69 zetten agenten van de politie Cranendonck-Heeze-Leende de achtervolging in. Hij is uiteindelijk in Knegsel aangehouden.

De jongen is overgedragen aan de Belgische politie. Daar wordt de zaak verder afgehandeld.

Waarom de jongen achter het stuur zat, is onbekend. Ook is niet precies duidelijk welke schade hij heeft veroorzaakt.

Geldautomaten waren vorig jaar opnieuw te vaak niet in werking vanwege onderhoud of door een storing. Al bijna anderhalf jaar lang lukt het banken niet om het aantal storingen onder controle te krijgen.

Dat blijkt uit de cijfers van Geldmaat, het bedrijf achter de automaten, dat daar maandelijks over publiceert. Vooral in december waren automaten vaker buiten gebruik. Dat komt volgens de beheerders van de geldautomaten deels door de oproep van de Nederlandse Vereniging van Banken om meer cash in huis te halen. Ook de boodschap van NAVO-chef Rutte om je voor te bereiden op oorlog had invloed.

"Dat zorgde in korte tijd voor een grotere vraag naar cash, ook op plekken waar het gedrag normaal heel voorspelbaar is", zegt een woordvoerder van Geldmaat. In december wordt er sowieso meer geld opgenomen en is het risico dat een automaat leeg raakt groter.

Ook het faillissement van Blokker had invloed op de cijfers. Negen filialen van de huishoudketen hadden een geldautomaat in de winkel en die moesten worden verwijderd, wat meetelt in de cijfers over de beschikbaarheid.

Automaat in de buurt

Banken hebben het plaatsen en onderhouden van geldautomaten uitbesteed aan Geldmaat. Met consumentenorganisaties en De Nederlandsche Bank zijn normen afgesproken die Geldmaat moet halen. Het gaat daarbij bijvoorbeeld over het aantal automaten en hoe vaak ze in werking zijn.

De afspraak over het aantal automaten wordt gehaald, de afspraak over de beschikbaarheid niet. De norm is dat automaten gemiddeld 97,5 procent van de tijd in werking zijn. Dat lukte alleen in februari.

Geldmaat pleit voor een andere manier van meten. De organisatie wil dat er niet alleen naar niet-werkende automaten wordt gekeken, maar dat ook wordt meegenomen of er een automaat in de buurt is die wel werkt. Dat is volgens het bedrijf trouwens meestal het geval.

"De huidige norm is alleen te halen als vrijwel alles meezit", zegt een woordvoerder. Dat was volgens het bedrijf ook al zo toen geldautomaten nog in beheer van banken waren, maar toen was er nog geen norm afgesproken. Ook waren er toen meer geldautomaten, waardoor je sneller bij een andere automaat terecht kon.

Meer problemen zijn er bij de automaten waar je biljetten kunt storten. Daarvan was gemiddeld bijna 1 op de 17 automaten buiten gebruik (5,8 procent) terwijl de norm 3,5 procent is. Bij automaten waar je munten kunt storten gaat het trouwens beter: daar worden de normen afgelopen jaar wel gehaald.

Het afgelopen jaar heeft Geldmaat 2500 automaten vervangen, waardoor ze minder storingsgevoelig moeten zijn. Het vervangen van de automaten leidde er wel toe dat ze dagen buiten gebruik waren.

'Zorgelijk'

Het niet halen van de normen heeft vooralsnog geen consequenties voor de banken. Ze liggen niet vast in een wet. Vorig jaar benadrukte het ministerie van Financiën wel dat het zorgelijk is als de doelen niet worden gehaald. In een nieuwe reactie zegt het ministerie dat Geldmaat beterschap heeft beloofd.

Er wordt gewerkt aan een wet waarin banken worden verplicht voldoende opties aan te bieden om contant geld op te nemen. Het wetsvoorstel wordt volgende maand naar de Tweede Kamer gestuurd.

Goedemorgen! Vandaag nemen presentator Philip Freriks en zijn sidekick Maarten van Rossem afscheid van De slimste mens. En het Drents Museum opent een week na de kunstroof weer zijn deuren.

Eerst het weer: de zon schijnt geregeld en het blijft over het algemeen droog. Het wordt zo'n 7 graden bij een matige zuidwestenwind.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de storingen op en werkzaamheden aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De politie maakte grote fouten voorafgaand aan de dubbele moord na een ruzie over een woning in het Drentse Weiteveen, blijkt uit een evaluatie van de politie zelf. Risico's werden onderschat, een wapenvergunning werd niet ingetrokken en de vele meldingen in de zaak werden niet aan elkaar gelinkt.

Martin Sitalsing, politiechef van de Eenheid Noord-Nederland, zegt dat de politie zijn professionele standaard niet heeft gehaald. "Dat vind ik bijzonder pijnlijk en dat betreur ik", reageert hij bij RTV Drenthe.

Of de moorden voorkomen hadden kunnen worden, valt niet te zeggen. Wel staat vast dat de politie anders had moeten handelen. Er werden zo'n tachtig meldingen gedaan bij de politie, voornamelijk over smaad, intimidatie en bedreiging. Veel meldingen werden opgevat als losse incidenten, waardoor de politie niet goed doorhad dat de ruzie escaleerde.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De Oekraïners bestoken grote delen van Rusland met drones. Maar ze hebben ook eigen raketprogramma's. Kleine uitvinders en ondernemers werken hard mee aan het minder afhankelijk maken van hun land van buitenlandse wapens. Zoals Serhii Birjoekov:

Fijne dag!

Boeren die willen stoppen dreigen geraakt te worden door de recente uitspraak van de Raad van State over de stikstofuitstoot. De Raad van State oordeelde in december dat boeren, bedrijven en bouwers die iets nieuws gaan doen een nieuwe stikstofvergunning moeten aanvragen.

Het kabinet is bang dat hierdoor de stoppersregeling voor boeren in gevaar komt, zo melden Haagse bronnen. Voor die stoppersregeling hebben zich bijna 1700 agrariërs aangemeld die er wel voor voelen om hun bedrijf te beëindigen.

"We zijn in kaart aan het brengen of dit zo gelezen moet worden of niet", zegt minister Wiersma van Landbouw. "Want het kan niet de bedoeling zijn dat je als boer juist als je wilt stoppen in de problemen komt. Het is heel vervelend dat boeren die een superingewikkeld besluit hebben genomen nu weer in onzekerheid zijn. Dat kan niet de bedoeling zijn."

De stoppersregeling is vooral bedoeld voor de grootste agrarische stikstofuitstoters (piekbelasters) en wordt in Den Haag gezien als een van de meest effectieve oplossingen voor het stikstofprobleem.

Appartementen bouwen

De regeling is bedacht door voormalig minister voor Natuur en Stikstof Van der Wal, die het een "woest aantrekkelijke regeling" noemde. Met zeer gunstige financiële voorwaarden wilde het kabinet zo veel mogelijk boeren, vooral in de buurt van natuurgebieden, verleiden om vrijwillig te stoppen. Gedwongen uitkoop van boeren was ook voor het vorige kabinet geen optie.

Het probleem is nu dat in de regeling is afgesproken dat stoppende boeren nog wel 15 procent van de stikstofruimte uit hun vergunning mogen gebruiken. Dat maakt het mogelijk dat ze bijvoorbeeld nog andere dieren in plaats van koeien houden. Paarden en schapen stoten veel minder stikstof uit dan koeien. Of een boer kan bijvoorbeeld een camping beginnen of appartementen bouwen op het afgestoten boerenbedrijf.

Zeer urgent

Het lijkt erop dat ze hier door de uitspraak van de Raad van State toch een nieuwe natuurvergunning voor moeten aanvragen, terwijl de boeren ervan uitgingen dat dat niet hoefde. Het is onzeker of ze zo'n nieuwe vergunning nog kunnen krijgen. Er wordt al te veel stikstof uitgestoten en bij de vergunningverlening wordt vooral gekeken of de natuur eronder lijdt.

Niet alleen het kabinet maakt zich hier zorgen over, ook de provincies vrezen de gevolgen van de uitspraak van de Raad van State. De agrarische site Stal en Akker citeert een ambtenaar van de provincie Brabant, die in een online bijpraatsessie het probleem "zeer urgent" heeft genoemd.

Alsnog afhaken

Zowel bij de provincies als op het ministerie van Landbouw zoeken juristen uit wat de consequenties zijn voor stoppende boeren. Ook wordt gekeken of er nog uitzonderingen mogelijk zijn. De vrees is dat boeren alsnog afhaken als blijkt dat de regeling waar ze zich voor hebben aangemeld minder gunstig blijkt te zijn.

Door de uitspraak van de Raad van State en de Greenpeace-uitspraak van de rechter vorige week heeft het kabinet een ministeriële werkgroep opgericht, die voor eind maart met plannen wil komen om het stikstofprobleem in Nederland op te lossen.

De politie maakte grote fouten voorafgaand aan de dubbele moord in het Drentse Weiteveen, begin vorig jaar. Dat blijkt uit een evaluatierapport van de politie zelf. Risico's werden onderschat, een wapenvergunning werd niet ingetrokken en de vele meldingen in de zaak werden niet aan elkaar gelinkt.

Richard K. wordt ervan verdacht op 16 januari vorig jaar op klaarlichte dag twee mensen te hebben doodgeschoten. Hij had met de slachtoffers een hoogoplopend conflict over de verkoop van het ouderlijk huis van K. Het pand zou gebreken hebben.

Hij doodde eerst de 44-jarige Ineke, die in de auto zat bij het huis. Daarna vermoordde hij haar partner, de 38-jarige Sam, die zich in de woning bevond. De 12-jarige zoon van het stel was daar getuige van.

Martin Sitalsing, politiechef van de Eenheid Noord-Nederland, zegt dat de politie voorafgaand aan de moorden zijn professionele standaard niet heeft gehaald. "Dat vind ik bijzonder pijnlijk en dat betreur ik", reageert hij bij RTV Drenthe.

Niet goed genoteerd

Of de moorden voorkomen hadden kunnen worden, valt niet te zeggen. Wel staat vast dat de politie anders had moeten handelen. Zo werden ongeveer tachtig meldingen gedaan bij de politie, voornamelijk over smaad, intimidatie en bedreiging. Veel meldingen werden opgevat als losse incidenten, waardoor de politie niet goed doorhad dat de ruzie escaleerde.

Verschillende afdelingen werkten te weinig samen en informatie werd niet of niet goed genoteerd. "Elke afdeling legt iets op zijn manier vast. Sommigen leggen helemaal niets vast. Al die signalen zijn nooit bij elkaar gebracht en daar is vervolgens ook geen regie op gevoerd als het gaat om het inschatten van risico's", aldus Sitalsing.

'Beeld dat niemand het zag aankomen, klopt niet'

Slachtofferadvocaat Sébas Diekstra, de advocaat van de nabestaanden van Ineke, noemt het in een reactie goed dat de politie erkent dat er fouten zijn gemaakt. "Maar het beeld dat niemand dit zag aankomen, klopt simpelweg niet. De vader van Ineke waarschuwde herhaaldelijk, zelfs bij een chef binnen de politie", zegt Diekstra.

"Hij wees erop dat de verdachte wapens had en vreesde een escalatie precies zoals die uiteindelijk is gebeurd. In een van zijn eerste berichten schreef hij zelfs: 'Als dit niet opgelost wordt op korte termijn en het gaat echt mis'. Toch werd er niets mee gedaan."

Diekstra noemt de erkenning van fouten een stap, maar vindt het niet genoeg. Hij zegt dat het rapport aantoont dat er heel concrete signalen waren, maar dat die zijn genegeerd.

"Politiewerk mag dan complex zijn, maar dit was dat niet. Als een conflict escaleert en er zijn duidelijke risico's, moet je gewoon ingrijpen. Dit gaat niet om regels die veranderd moeten worden, maar om het simpelweg doen van je werk. Nieuwe protocollen leiden alleen maar af van die simpele waarheid", besluit hij.

Wapenvergunning

K. was sinds 2004 in het bezit van een jachtwapenvergunning. In de zomer van 2023 deed zijn vriendin melding bij de politie, omdat K. een hersenaandoening zou hebben waardoor hij overprikkeld kon zijn.

De politie plaatste hem op een speciale lijst voor mensen met een dergelijke vergunning waarbij 'iets bijzonders' speelt. Het plan was om bij hem langs te gaan om te kijken of zijn vergunning ingetrokken moest worden, maar zover is het niet gekomen.

Een agent die op basis van een melding bij K. langsging, was niet op de hoogte van de wapenvergunning en vroeg er dus niet naar. Een andere agent, die specifiek verantwoordelijk was voor wapenvergunningen, kreeg geen contact met hem. "Er werd verder geen actie ondernomen", staat in het rapport.

Tegen K. werden meerdere aangiftes gedaan. Een deel daarvan kreeg geen vervolg. "Dat wordt samen met het Openbaar Ministerie beoordeeld. Toen is besloten dat het onvoldoende prioriteit had of dat er geen strafrechtelijke vervolging mogelijk was", aldus de politiechef. "Maar pas in de optelsom zie je hoe ernstig de situatie was."

Stalking

Toen een van de slachtoffers naar de status van een aangifte informeerde, werd gezegd dat die nog in behandeling was. In werkelijkheid was de aangifte echter al afgesloten. De betrokkene voelde zich niet serieus genomen door de politie. De gang van zaken rondom de aangiftes wordt in het rapport als mogelijke oorzaak voor deze indruk gezien.

Er werd ook geprobeerd om aangifte te doen van stalking. Die aangifte werd wel opgenomen, maar niet expliciet als stalking geregistreerd. "Bij stalking draait het meestal om ex-partners, beroemde personen of bijzonder obsessieve gevallen. In dit geval was er sprake van een intens conflict over een woning, waarbij mensen van alles naar elkaars hoofd slingeren. Het aspect van stalking was in deze situatie moeilijker te herkennen."

Geen zorgmelding

Er werden ook meerdere meldingen bij de politie gedaan omdat er kinderen in het spel waren. Voor hun veiligheid werd gevreesd. Desondanks werd hier geen zorgmelding van gemaakt, terwijl dat wel had gemoeten.

In het rapport staan aanbevelingen voor de politie. Incidenten moeten sneller in een breder verband geplaatst kunnen worden. Ook moet informatie beter worden geregistreerd en moet sneller de samenwerking worden gezocht, niet alleen intern maar ook met externe partijen, zoals het OM en de gemeente.

Op 12 en 13 februari wordt de zaak inhoudelijk behandeld in de rechtbank van Assen. Richard K. heeft bekend de twee mensen te hebben vermoord.

Er waren al langer zorgen om de veiligheid van het Ronald Reagan vliegveld bij de Amerikaanse hoofdstad Washington D.C. Gisteren botste daar een passagiersvliegtuig op een militaire helikopter. Vermoedelijk zijn daarbij alle 67 inzittenden om het leven gekomen.

Piloten en luchtvaartexperts waarschuwden al eerder voor ingewikkelde omstandigheden rond het vliegveld. Onder meer de drukte in het luchtruim, de korte landingsbanen en complexe vliegroutes door verschillende 'no-go zones' maakten het volgens de ervaringsdeskundigen zeer moeilijk navigeren.

Aan persbureau Reuters vertellen verschillende piloten over hun ervaringen met het vliegveld. Het is er druk, met twee vliegvelden, een militair vliegveld en beveiligde zones boven het Witte Huis en Pentagon. "Je moet echt je beste beentje voor zetten wil je vertrekken of landen bij Ronald Reagan Airport", vertelt een ex-piloot. Een andere piloot omschrijft bij persbureau AP de omstandigheden op het vliegveld als een "ramp in wording". "We roepen al veel langer tevergeefs dat zoiets zou kunnen gebeuren", aldus een voormalig piloot.

De oorzaak van het ongeluk is nog niet bekend. Inmiddels zijn wel de zwarte dozen met vluchtgegevens en gespreksopnames uit de cockpit van het verongelukte vliegtuig gevonden. De onderzoeksraad voor vervoersveiligheid NTSB heeft nog zeker een maand nodig om deze uit te lezen en met een rapportage te komen. Ook aan boord van de helikopter zou een zwarte doos aanwezig zijn geweest. Die is nog niet teruggevonden.

Bekijk beelden van de crash:

De klachten over drukte zijn de laatste jaren - net als het aantal commerciële vluchten - toegenomen. Militaire vliegtuigen en helikopters vliegen er heel dicht bij elkaar.

"Er is echt maar een kleine marge, zelfs als iedereen precies doet wat 'ie moet doen", zegt een oud-medewerkers van de Amerikaanse luchtmacht. Helikopters moeten soms op zicht navigeren. Piloten vertellen dat ze het daarbij soms moeilijk vinden om onderscheid te maken tussen de lichten van het vliegtuig en die van de stad. Ook de communicatie tussen vliegtuigen en helikopters is een probleem, omdat ze een andere frequentie gebruiken. Communicatie gaat via de verkeerstoren.

Bijna-botsingen

De drukte op het vliegveld van Washington D.C. heeft al eerder bijna tot ongelukken geleid. Persbureau Reuters turfde in de database van het Aviation Safety Reporting System het aantal incidenten met helikopters rondom het vliegveld. Sinds de jaren 80 werden er zeker 26 gevallen van een bijna-botsing gemeld.

Een week voor de crash filmde een passagier hoe twee legerhelikopters op tientallen meters langs zijn vlucht vlogen:

Een dag voor de vliegramp was er ook al een incident met een helikopter. The Washington Post schrijft op basis van een geluidsopname van de luchtverkeersleiding dat een piloot door de nabijheid van de helikopter een landing af moest breken en een extra rondje moest vliegen. Uiteindelijk kon het vliegtuig wel veilig landen.

In een persconferentie na het ongeluk zegt de Amerikaanse president Trump dat het diversiteitsbeleid van zijn voorgangers Biden en Obama het luchtruim onveiliger heeft gemaakt. Hij leverde geen bewijs voor die stelling.

De Zweedse premier Kristersson zegt dat er bij de moord op anti-Koran-activist Salwan Momika mogelijk een link is met "buitenlandse mogendheden".

De 38-jarige Irakese vluchteling Momika werd gisteren doodgeschoten in een woning in Södertälje, in de buurt van Stockholm. Hij was op dat moment live te zien op TikTok, hoewel het moment waarop hij wordt doodgeschoten alleen te horen was. Er zijn tot nu toe vijf mensen opgepakt. De politie meldt niet of onder hen ook de mogelijke schutter zit.

"Ik kan verzekeren dat de veiligheidsdiensten zeer betrokken zijn bij het onderzoek, want er is natuurlijk een risico dat er een connectie is met een buitenlandse mogendheid", zegt Kristersson. Vicepremier Busch noemt de moord "een bedreiging voor onze vrije democratie". Hierop moet volgens haar worden gereageerd "met de volledige kracht van onze maatschappij".

Asiel

Momika kwam in 2017 naar Zweden voor een lezing. In 2018 vroeg hij asiel aan en in 2021 kreeg hij een verblijfsvergunning voor drie jaar. Hij werd bij het grote publiek bekend toen hij in 2023 begon met het verbranden van exemplaren van de Koran. Hij stond onlangs voor de rechter voor opruiing en zou zijn straf deze week te horen krijgen.

Met zijn dood komt die zaak tegen hem te vervallen. Een andere man die in dezelfde zaak terechtstond zou ook deze week het vonnis te horen krijgen, maar dat is vanwege de dood van Momika naar maandag verplaatst.

Het ochtendprogramma Jan-Willem Start Op! op NPO Radio 2 heeft voor de tweede keer de Gouden RadioRing gewonnen. De RadioRingen, publieksprijzen voor Nederlandse radioprogramma's, zijn uitgereikt in poppodium De Vorstin in Hilversum.

Jan-Willem Start Op! wordt gepresenteerd door Jan-Willem Roodbeen en Jeroen Kijk in de Vegte, met NOS-nieuwslezer Carmen Verheul. Het programma van BNNVARA is te horen sinds de zomer van 2018, en won in 2020 ook al deze prijs.

Prijzen FunX en 538

Presentator Emmely de Wilt, ook te horen op NPO Radio 2, won de RadioRing voor Populairste Presentator. Zij is sinds 2020 de stem van het avondprogramma Het Oor Wil Ook Wat.

De Ring voor de beste podcast ging naar Over Mijn Lijk van BNNVARA-presentator Tim Hofman, een vervolg op zijn tv-programma over ongeneeslijk zieke jongeren.

Oeuvre Award met eerbetoon

In De Vorstin werden ook de Marconi Awards uitgereikt, prijzen voor radioprogramma's die door een vakjury worden toegekend.

Eind vorig jaar werd al bekend dat FunX-presentator Fernando Halman de Marconi Oeuvre Award zou krijgen voor zijn ochtendshow, die al 15 jaar loopt. Die werd vanavond aan hem uitgereikt.

Halman stond in zijn dankwoord uitgebreid stil bij het overlijden van zijn producer en regisseur Gerwin Visser (25), die ook regelmatig als sidekick te horen was. Hij overleed deze week toen hij in Costa Rica in zee was gaan zwemmen.

Julia van Reyendam (Radio 538) werd door de vakjury bestempeld als "leergierig, goed voorbereid en positief", en kreeg de prijs voor Aanstormend Talent. Haar werkgever won ook de Marconi Award voor Beste Zender.

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) oordeelt dat Italië het recht op leven schendt van bijna drie miljoen mensen die in de regio rond Napels wonen op vergiftigde grond.

Het is een uitspraak in een langslepende zaak die burgers hadden aangespannen tegen de Italiaanse overheid. Al decennialang wordt er in de regio Campanië in Zuid-Italië illegaal afval gedumpt en verbrand door de camorra, de Napolitaanse maffia. Het gebied heeft daarom de bijnaam Terra dei Fuochi, het land van vuur.

De camorra verbrandt niet alleen afval, maar heeft in het gebied ook vaten met chemisch afval begraven, waardoor bodem en grondwater ernstig verontreinigd zijn. Families hebben daardoor al generaties lang ernstige gezondheidsklachten. Verschillende soorten kanker komen er beduidend vaker voor dan in de rest van het land.

Het Hof geeft de Italiaanse regering nu twee jaar de tijd om de situatie aan te pakken. Er moet een informatieplatform komen waar inwoners inzage kunnen krijgen in gegevens over de mate van vervuiling van hun woonplaats en de gezondheidsrisico's daarvan.

Generaties lang ziek

In 2021 bevestigde het Nationaal Gezondheidsinstituut dat er een causaal verband is tussen het verbranden van het afval en de vele ziektegevallen in de regio. Onder meer borstkanker en leukemie komen in het gebied veel vaker voor dan gemiddeld, vooral bij kinderen tot 14 jaar.

Het EHRM stelt dat de autoriteiten sinds 1988 op de hoogte waren van de problemen, maar tot nu toe niet genoeg heeft gedaan om inwoners te helpen. Het gebied waar de illegale afvalbranden plaatsvinden, tussen Napels en Caserta, is al lange tijd in de greep van de camorra.

Geen enkele poging om dit probleem op te lossen is tot dusver succesvol gebleken. Of de uitspraak daar verandering in gaat brengen, is nog maar de vraag.

Het EHRM oordeelt dat de Italiaanse overheid in elk geval harder zijn best moet doen. "De Italiaanse autoriteiten hebben het probleem niet met de zorgvuldigheid aangepakt die gezien de ernst van de situatie gerechtvaardigd zou zijn", valt te lezen in de uitspraak.

De politie heeft een opvallende stap gezet om verder te komen in het onderzoek naar de gestolen Roemeense kunstschatten uit het Drents Museum. Het heeft de identiteit van twee van de drie verdachten die al vastzitten bekendgemaakt. Ook zijn er foto's van de twee mannen gepubliceerd, zonder dat hun gezicht onherkenbaar is gemaakt.

Als argument geeft de politie dat het terugvinden van de gestolen helm en armbanden uit het museum in Assen de hoogste prioriteit heeft. "We kiezen hier echt voor omdat we op zoek zijn naar de gestolen topstukken. Dat is het belangrijkste", aldus een woordvoerder van de politie. De inbraak heeft tot grote woede van Roemenië geleid. De objecten waren uitgeleend door het Nationaal Historisch Museum in Boekarest.

"Natuurlijk wegen we het zorgvuldig af, maar de focus ligt op de topstukken", reageert de woordvoerder op een vraag over de privacy van de opgepakte verdachten. "Het tonen van de beelden is noodzakelijk voor het onderzoek om de kunstschatten terug te vinden."

Het delen van de foto's en namen van de twee verdachten is afgestemd met het Openbaar Ministerie, dat altijd leiding geeft aan opsporingsonderzoeken. Het OM bevestigt dat, maar wil tot de voorgeleiding van de verdachten verder niks zeggen.

Woensdag werden in Heerhugowaard drie mensen opgepakt in verband met de kunstroof. De politie is de drie op het spoor gekomen door de vondst van een tas en kleding in Assen. De identiteit van de derde opgepakte verdachte, een vrouw uit Heerhugowaard, wordt vooralsnog niet bekend gemaakt.

In een persconferentie naar aanleiding van de vliegramp nabij Washington D.C., afgelopen nacht, heeft de Amerikaanse president Trump hard uitgehaald naar zijn voorgangers Obama en Biden. Na een minuut stilte voor de slachtoffers en hun nabestaanden, besteedde de net aangetreden president het grootste deel van zijn persconferentie aan het bekritiseren van zijn voorgangers.

Volgens Trump heeft hun beleid om het ambtenarenbestand diverser te maken geleid tot onveilige situaties bij de FAA, de Amerikaanse luchtvaartautoriteiten, waar ook de luchtverkeersleiding onder valt.

Trump leverde geen bewijs voor die stelling en de oorzaak van de crash is nog niet bekend. Er is vooralsnog geen reden om aan te nemen dat de luchtverkeersleiding een fout heeft gemaakt.

Het onderzoek naar de oorzaak van de crash is nog in volle gang. Intussen zijn wel de zwarte dozen met vluchtgegevens gevonden. De National Transportation Safety Board, de overheidsorganisatie die alle luchtvaartincidenten onderzoekt, zegt met zo'n vijftig mensen non-stop onderzoek te doen en verwacht binnen een maand met een voorlopig rapport te komen.

Tekort aan luchtverkeersleiders

Wel is er al jarenlang een tekort aan luchtverkeersleiders in de VS. Op het moment van de crash, zo meldt The New York Times op gezag van een intern document van de FAA, was één luchtverkeersleider zowel helikopters als vliegtuigen aan het instrueren rondom het vliegveld van Washington. Dat is eigenlijk de taak van twee werknemers, zegt de krant.

Ook heeft de drukte op het vliegveld van Washington D.C. eerder bijna tot ongelukken geleid. Een dag voor de vliegramp was er ook al een incident met een helikopter. The Washington Post schrijft op basis van een geluidsopname van de luchtverkeersleiding dat een piloot door de nabijheid van de helikopter een landing af moest breken. Uiteindelijk kon het vliegtuig wel veilig landen.

Aan persbureau Reuters vertellen verschillende piloten over hun ervaringen met het vliegveld. Naast de drukte en een korte landingsbaan, is ook de communicatie met militaire vliegtuigen en helikopters een probleem, omdat die een andere frequentie gebruiken. "Je moet echt je beste beentje voor zetten wil je vertrekken of landen van Ronald Reagan Airport", vertelt een ex-piloot. Een andere piloot omschrijft de omstandigheden op het vliegveld als "een ramp in wording".

'Hoogste niveau van genialiteit'

"Bij mij staat veiligheid voorop", aldus Trump. Alleen "getalenteerde" mensen mogen volgens hem bij de luchtverkeersleiding werken, "mensen op het hoogste niveau van genialiteit."

Trump haalde een document tevoorschijn waarvan hij zei dat het beleid was onder Biden en Obama: "De FAA had als beleid om mensen te werven met zware geestelijke en fysieke beperkingen. Ongelofelijk, toch?"

Toen hem gevraagd werd of het diversiteitsbeleid van zijn voorgangers de oorzaak was van de crash, zei Trump: "Dat zou zomaar kunnen."

De verwijten van Trump komen hem te staan op zware kritiek van Democratische kopstukken. "Het is één ding voor internetdeskundigen om hun complottheorieën rond te strooien", zo zei de vooraanstaande Democratische senator Chuck Schumer tegen journalisten, "Maar het is heel iets anders als de Amerikaanse president het doet." De uitspraken van Trump noemde hij "misselijkmakend."

Pete Buttigieg, de minister van Transport onder Biden, zei op sociale media dat "er onder mijn leiding precies nul vliegtuigrampen zijn geweest, ook al zijn er in die tijd miljoenen vluchten geweest. Er zijn gezinnen aan het rouwen en de president zou leiding moeten geven in plaats van te liegen."

De Britse zangeres en actrice Marianne Faithfull is op 78-jarige leeftijd overleden, zo meldt de BBC.

Faithfull brak in de jaren 60 door als zangeres en scoorde onder meer een top 10-hit in het Verenigd Koninkrijk met de single As Tears Go By, mede geschreven door de Rolling Stones-leden Mick Jagger en Keith Richards. Ze was in de tweede helft van de jaren 60 enkele jaren de partner van Jagger, en werd als zangeres ontdekt op een feestje van de Stones.

Medio jaren 60 scoorde ze hits met singles als Come and Stay With Me en This Little Bird, afkomstig van haar eerste twee albums. Door haar muziek en bekende vrienden uit de rockwereld werd Faithfull een bekend gezicht van de rebelse rockscene in Londen, met alle drank- en drugsgebruik dat daarbij hoorde: in 1968 werden zij en Jagger opgepakt voor het bezit van cannabis, een jaar later raakte ze voor het eerst in coma door een overdosis slaappillen in Australië.

In de jaren 60 brak Faithfull ook door als actrice: ze speelde onder meer de hoofdrol in de film The Girl on a Motorcycle (1968), met Alain Delon als tegenspeler.

In de jaren 70 had ze te kampen met grote problemen, na de relatiebreuk met Jagger: ze leed aan anorexie, raakte verslaafd aan heroïne en zwierf enige jaren dakloos door Londen. Die ervaringen verwerkte ze in 1979 in haar comeback-album Broken English, haar eerste plaat in ruim tien jaar tijd.

Daarop stond ook een van haar grootste hits, The Ballad of Lucy Jordan. Het album leverde Faithfull een Grammy-nominatie op, voor beste rockzangeres.

Met terugwerkende kracht, zo vertelde Faithfull aan journalisten, had ze ook positieve kanten leren zien aan het leven als dakloze in Londen: "Als junkie had ik een benijdenswaardig leven. Ik had totale anonimiteit, iets dat ik niet meer gekend had sinds ik 17 was."

Haar doorbraaksingle As Tears Go By:

De oorzaak van haar overlijden is niet bekend. Begin 2020 werd ze getroffen door covid, waardoor ze tijdens een wekenlang verblijf in een Londens ziekenhuis wederom in coma raakte. Ze herstelde daarvan, tegen de verwachtingen van het medisch personeel in, en slaagde erin haar 22ste en laatste album te voltooien: She Walks in Beauty.

Faithfull bleef sindsdien echter last houden van long covid-klachten, zoals vermoeidheid en ademhalingsproblemen. Ze is volgens Britse media in maart 2022 verhuisd naar een verzorgingstehuis voor artiesten en kunstenaars op leeftijd.

Haar woordvoerder zegt in een verklaring dat "Marianne vreedzaam is overleden in Londen, in het gezelschap van haar liefhebbende familie. Ze zal zeer gemist worden."

Op een bedrijventerrein in Medemblik woedt een uitslaande brand in een industriepand. Daarbij komt veel rook vrij waar asbestdeeltjes in zitten. De brand woedt bij een gebouw waar kunststof wordt verwerkt, meldt regionale omroep NH. Het pand is grotendeels verwoest.

Asbest

Met het oog op de gevaarlijke stoffen doet de brandweer een dringende oproep aan mensen om uit de buurt te blijven "We zien dat mensen nog steeds in de rook blijven staan." Inwoners van de Noord-Hollandse stad hebben een NL-Alert ontvangen.

De brand brak aan het begin van de avond uit. Een woordvoerder van de brandweer roept mensen op om niet naar het industrieterrein te komen. "Geef hulpverleners de ruimte. Want zij moeten hun werk kunnen doen om de brand te blussen."

De jeugdhulpinstantie William Schrikker Stichting (WSS) heeft excuses aangeboden aan de biologische moeder van het meisje dat in Vlaardingen door haar pleegouders werd mishandeld. In andere gevallen gaat de pleegzorg doorgaans wel goed, zegt de stichting, hoewel er geen garanties zijn dat dat altijd zo is.

Samen met stichting Enver had de William Schrikker Stichting passende hulp en begeleiding moeten bieden aan het pleegmeisje in Vlaardingen, maar daarin schoten zij tekort, blijkt uit een vandaag gepubliceerd inspectierapport.

Signalen

Wekenlang kwamen er geen hulpverleners bij de pleegouders thuis, ondanks signalen dat het meisje gevaar liep. "De woede die er in Nederland hierover is, heb ik ook gehad", zegt Fred Teeven. Hij is voorzitter van de raad van toezicht van Partners voor Jeugd, waaronder de William Schrikker Stichting valt.

De stichting heeft ruim 8000 kinderen onder toezicht en ruim 800 mensen in dienst. Teeven: "We hebben protocollen, kwaliteitsdocumenten en dan toch blijkt het in de menselijke uitvoering niet goed te gaan."

Zo stapten medewerkers van de stichting niet naar de rechter ondanks signalen dat het meisje mogelijk niet veilig was en werd onvoldoende informatie uitgewisseld tussen beide verantwoordelijke stichtingen.

'In gebreke gebleven'

Ook stichting Enver erkent de fouten die in het rapport staan. Hoewel beide organisaties zeggen verbeteringen te hebben doorgevoerd en te gaan doorvoeren, is er geen garantie dat het in alle gevallen goed gaat in de pleegzorg, zegt Teeven. "Daar kan niemand voor instaan. Al is het wel onze taak om te zorgen dat het wel zo is."

De twee stichtingen staan onder extra toezicht van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en de Inspectie Justitie en Veiligheid omdat er te weinig vertrouwen is dat zij de aanbevolen verbeteringen kunnen doorvoeren.

De inspecties hebben ook aangekondigd onderzoek te gaan doen naar het individueel handelen van meerdere medewerkers van Enver en WSS. Bij WSS wordt onderzoek gedaan naar drie medewerkers, bevestigt Teeven. "Wij hebben als werkgever nog geen aanleiding gezien die drie mensen te schorsen. Maar dat is nu, dat kan altijd anders zijn."

Enver wil evenmin inhoudelijk op het onderzoek naar de medewerkers ingaan. Wel bevestigt de organisatie dat een medewerker op non-actief is gesteld. "In augustus 2024 is dat gebeurd, naar aanleiding van informatie in de media, het onderzoek van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en onze eigen interne analyse."

'Boos en verdrietig'

De biologische moeder van het meisje dat bij het pleeggezin in Vlaardingen zat is boos en verdrietig, meldt de organisatie Namens de Familie, onderdeel van Slachtofferhulp. "Boos omdat haar dochter volledig aan haar lot lijkt te zijn overgelaten. En verdrietig omdat het meisje nooit meer helemaal de oude zal worden. Haar leven is voor altijd zwaar getekend."

Toch is er ook sprake van opluchting, zegt de stichting. "Hoewel ze haar dochter er niet mee terug krijgt, lucht het lezen van het rapport de moeder van het meisje ook op. Het staat nu zwart op wit dat zij zich terecht grote zorgen maakte over het welzijn van haar dochters."

Geen nieuwe regels

Het kabinet noemt de conclusies van de inspecties "schokkend voor de hele samenleving" en omarmt de aanbevelingen. "We kunnen niet genoeg benadrukken hoe zeer wij doordrongen zijn van de ernst van de fouten die zijn gemaakt in de zorg voor dit meisje en de gevolgen die het heeft voor haar en haar familie", schrijft staatssecretaris Struycken van Justitie samen met zijn collega's van Onderwijs en VWS aan de Tweede Kamer.

"Het is cruciaal dat de betrokken organisaties de noodzakelijke stappen zetten om de veiligheid van kinderen blijvend te borgen", staat in de brief. Toch gaat het kabinet vooralsnog geen nieuwe regels opstellen om dit soort situaties te voorkomen, omdat uit de rapporten blijkt dat "de regels, protocollen en controles er wel waren, maar dat deze niet of onvoldoende werden nageleefd".

Daarom moet er vooral ingezet op betere naleving, stelt het kabinet. De bewindslieden overwegen bijvoorbeeld om het verplicht te maken voor scholen om bij twijfel altijd advies te vragen aan Veilig Thuis. Daarnaast vinden ze dat de screening van pleegouders beter moet. Voor de zomer wil het kabinet de Kamer informeren over het verloop van de verbeteringen.

In de doorgaans rustige Schoorlaan in Heerhugowaard is de schok groot vanwege de arrestaties, gisteren, van twee bewoners. Volgens De Telegraaf en de regionale omroep NH gaat het om een jong stel dat is opgepakt in verband met de kunstroof in het Drents Museum. De politie kan lopende het onderzoek niks bevestigen.

Buurtbewoners die De Telegraaf sprak zeggen dat de twee jonge kinderen hebben, onder wie een baby. Het ongeloof in de straat is groot. "Het leek erop dat hij gewoon naar zijn werk ging. Zij was altijd thuis bij de kinderen. Zij bezig met een kunstroof? Dat zal toch niet?", vraagt een buurtbewoner zich af.

Aanhoudingen

De politie hield gisteren in totaal drie verdachten aan in Heerhugowaard. Er wordt nog steeds gezocht naar een vierde verdachte. Van hem heeft de politie foto's vrijgegeven. Een aantal dagen voor de inbraak is de man gezien in een bouwmarkt in Assen.

Na de roof vond de politie in een sloot achter het Drents Museum een hamer, die vermoedelijk is gebruikt bij de inbraak. Ook werd in Alkmaar een uitgebrande auto aangetroffen, niet ver van Heerhugowaard. Waarschijnlijk is de auto gestolen en door de daders gebruikt bij de kunstroof.

Archeologische topstukken

In de nacht van vrijdag op zaterdag werd de ingang van het Drents Museum opgeblazen. Binnen enkele minuten werden archeologische topstukken uit Roemenië buitgemaakt, waaronder de gouden helm van Cotofenesti van bijna zuiver goud. Tot op heden zijn de stukken nog niet teruggevonden.

Het museum in Assen is bijna een week gesloten geweest. Morgen opent het weer zijn deuren.

Een streekbus is in de buurt van het Botlekgebied in een greppel beland na een botsing met een auto. Het ongeluk gebeurde rond 16.00 uur op de provinciale weg N218 in het dorp Zwartewaal in de gemeente Voorne aan Zee. Twintig mensen zaten in de bus, van wie er een aantal gewond zijn geraakt, schrijft de regionale omroep Rijnmond.

Een van de gewonden werd pas na een halfuur gevonden, gereanimeerd en naar het ziekenhuis gebracht. Hoe deze persoon eraan toe is, is niet bekend. Drie lichtgewonden zijn ook naar het ziekenhuis gebracht.

De automobilist is door de brandweer uit het voertuig gehaald. Onbekend is of deze persoon gewond is. Wel is de schade aan de auto groot: de voor- en zijkant zijn volledig ingedeukt en er liggen brokstukken op de weg. Ook de wielen staan scheef.

Hoe het tot een botsing kon komen, is niet bekend. Volgens een lokale fotojournalist reed de bus vermoedelijk over de busbaan op de provinciale weg en werd het voertuig aangereden door de auto, die vanuit een zijweg kwam.

Schrijver en dichter Sholeh Rezazadeh schrijft dit jaar het Boekenweekgedicht. Het thema van de Boekenweek, die dit jaar in maart voor de 90ste keer wordt gehouden, is 'Je moerstaal'.

Voor de uit Iran afkomstige Rezazadeh is Nederlands juist niet haar moerstaal. Toen ze in 2015 als twintiger naar Nederland kwam, begon ze onze taal te leren. "Aan de ene kant is dat erg beperkend. Soms wil ik iets zeggen, maar vind ik het juiste woord niet of weet ik niet zeker of het in het Nederlands ook mooi klinkt", legt Rezazadeh uit.

"Maar aan de andere kant geeft het mij ook een soort vrijheid. Juist omdat ik de taal niet zo goed ken en niet zo veel emotionele herinneringen heb met de taal. Het geeft me ruimte om makkelijker te bewegen en dieper te gaan. Het opent zeker nieuwe deuren voor mij. Ook binnen mij."

Vorig jaar verscheen Rezazadehs poëziedebuut Neem ruim zei de zee. De bundel markeerde niet alleen haar poëtische entree in Nederland maar ook het begin van haar bredere missie: meer poëzie in Nederland.

In Iran is poëzie veel meer in de spreektaal vervlochten. "Je groeit er op met poëzie. Het is overal en dat zie je ook heel erg in de taal terug", zegt Rezazadeh. "Die is metaforisch en romantisch. Ik schrijf vaak over natuur en emoties en daar zijn in het Nederlands veel te weinig woorden voor."

In het Perzisch zijn vaak veel meer woorden nodig om iets te zeggen dan in het Nederlands, waardoor het volgens haar al snel poëtisch wordt. "Dat zit al in de woorden en de zinsopbouw. Zo is de uitdrukking voor iemand missen in het Perzisch 'mijn hart verkrampt voor jou' en als je empathie wil tonen 'heb je medehart'."

Als voordeel van schrijven in het Nederlands noemt ze de directheid van de taal. "De mooie kant van het Nederlands is dat het heel makkelijk is om in korte zinnen best veel dingen te kunnen schrijven, juist omdat de taal zo direct is."

Geneeskunde

Sholeh Rezazadeh kwam in 1989 in de Iraanse stad Tabriz ter wereld. Haar passie voor schrijven begon al op jonge leeftijd. Op de lagere school schreef ze haar eerste gedicht.

Later ging ze geneeskunde studeren aan de universiteit in Tabriz, voornamelijk omdat het haar vaders wens was.

In 2015 verhuisde ze voor de liefde naar Nederland en greep die kans aan om voor haar passie te kiezen. Ze begon direct met het leren van de Nederlandse taal. Zes jaar later verscheen haar debuutroman, De hemel is altijd paars.

Voor dat boek, dat onder meer gaat over haar vader die verslaafd was aan opium, kreeg ze verschillende prijzen, waaronder de Bronzen Uil publieksprijs. Haar tweede roman Ik ken een berg die op me wacht verscheen in 2023.

Verbindende kracht

Rezazadeh beschouwt de dichtkunst als een verbindende kracht. "Je mag in een gedicht in de dromen van iemand kijken of in iemands hoofd. Dus het is heel erg intiem. En als je dat leest, raakt dat jou heel erg van binnen. Dat is verbinding."

Daarnaast kan het voor verbinding zorgen tussen mensen die hetzelfde gedicht hebben gelezen. Zo heeft in Iran volgens haar iedereen een bundel in huis van Hafez, de legendarische veertiende-eeuwse dichter.

Verder is poëzie ook een vorm van communicatie, zegt Rezazadeh. Ze geeft als voorbeeld een situatie waarin ze met haar rug naar oudere mensen toe gaat zitten. "In het Perzisch zeggen die mensen dan "bloemen hebben geen rug". Eigenlijk bedoelen ze dan dat ik niet zo mag zitten, met mijn rug naar hen toe."

Zevende Boekenweekdichter

Rezazadeh is de zevende Boekenweekdichter, na onder anderen Babs Gons, Ester Naomi Perquin en Bart Chabot. Haar gedicht wordt bekendgemaakt in het weekend voor de Boekenweek, die loopt van 12 tot en met 23 maart.

Rezazadehs werk wordt in de Boekenweek op verschillende plekken getoond en voorgedragen. Het Boekenweekgedicht staat ook op speciale linnen tassen die boekhandels en bibliotheken die week cadeau geven aan klanten en leden.

Verbeter de infrastructuur en bereikbaarheid, zorg voor voldoende voorzieningen op het gebied van zorg en onderwijs en stimuleer de woningbouw flink. Dat zijn enkele aanbevelingen uit een onderzoek naar de mogelijke komst van twee nieuwe kerncentrales in het Zeeuwse Borssele. De onderzoekers benadrukken dat de bouw van de centrales naar verwachting veel personeel van buiten Zeeland aantrekt.

Het kabinet wees de gemeente Borsele in december 2022 aan als voorkeurslocatie voor de bouw van nieuwe kerncentrales. Voornamelijk omdat de enige kerncentrale van Nederland daar al staat. De provincie Zeeland en de gemeente Borsele lieten onderzoek doen naar de impact van de twee nieuwe kerncentrales op de directe omgeving en de regio. De onderzoekers concluderen dat de bouw van de centrales een megaproject is dat zowel kansen als uitdagingen met zich meebrengt.

'Bouw van de kerncentrales tijdelijk grote impact op het gebied'

Zo hebben de bouwwerkzaamheden tijdelijk een grote impact op het gebied, blijkt uit het rapport. Volgens de onderzoekers zijn er tijdens de bouwperiode, die naar verwachting tien tot vijftien jaar zal duren, grote aantallen personeel van buiten Zeeland nodig, onder wie arbeidsmigranten. Tijdens de piekfase zal dit uitkomen op zo'n 8000 extra mensen. Dat leidt ertoe dat de vraag naar (tijdelijke) woonruimte, openbaar vervoer en voorzieningen in de regio tijdelijk toeneemt.

Als het gaat om de leefomgeving, dan ervaren mensen die binnen een straal van acht kilometer rond de bouwlocatie wonen volgens de onderzoekers de meeste overlast. Dan gaat het vooral om geluidoverlast, fijnstof en lichtvervuiling, schrijft Omroep Zeeland.

Positieve effecten zien de onderzoekers vooral op economisch gebied. De bouw en de exploitatie van de kerncentrales stimuleren de economie, doordat lokaal geld zal worden uitgegeven. Het kabinet heeft al miljarden gereserveerd voor de bouw van de centrales. Een deel daarvan zal worden geïnvesteerd in Zeeland.

Het zou nieuwe inwoners kunnen helpen als er zo veel mogelijk voorzieningen als winkels en scholen in de regio blijven. "We verwachten dat nieuwe banen ontstaan, het vestigingsklimaat verbetert, de materiële welvaart gemiddeld gezien toeneemt en er kansen ontstaan voor een gevarieerder en aantrekkelijker onderwijsaanbod", aldus de onderzoekers. Wel kunnen er negatieve gevolgen zijn voor de sociale cohesie in kleine dorpen, mede door verdringing op de woningmarkt en culturele botsingen.

Aanbevelingen

In het rapport doen de onderzoekers enkele aanbevelingen om de negatieve impact te beperken. Zo moeten de infrastructuur en bereikbaarheid verbeterd worden. Ook moeten op het gebied van zorg en onderwijs voldoende voorzieningen worden gecreëerd en moet de woningbouw een forse impuls krijgen. Zo zouden er campussen ingericht kunnen worden voor bouwpersoneel om de druk op de woningmarkt te verminderen, stellen de onderzoekers.

Het rapport benadrukt dat de bouw van twee nieuwe kerncentrales een project is van "on-Nederlandse omvang". Er zijn omwonenden die er slecht van slapen. Daarom moeten de zorgen van bewoners serieus worden genomen, aldus de onderzoekers.

Verder wijzen de onderzoekers op het belang om snel te investeren in onderwijs. Tijdens de bouwfase zal er met name technisch personeel nodig zijn dat onder meer gespecialiseerd is in montage, metaal, civiele techniek en elektrotechniek. Ook ondersteunend personeel voor bijvoorbeeld catering, schoonmaak en beveiliging moet worden aangetrokken.

Of de kerncentrales er daadwerkelijk komen, is nog niet zeker. Het kabinet moet nog een besluit nemen over een definitieve locatie.