NOS Nieuws - Algemeen

De identiteit van de verdachte van de moord op de 17-jarige Lisa uit Abcoude is nog altijd "niet met 100 procent zekerheid vastgesteld". Dat maakte het Openbaar Ministerie vandaag bekend. Waarom duurt het zo lang om zijn identiteit te achterhalen en wat maakt dit zo lastig?

Dat komt doordat de man geen papieren heeft, zoals een paspoort, ID-bewijs of geboorteakte. Hij is een asielzoeker die nog maar kort in Nederland is. Na zijn aanhouding heeft hij zijn naam opgegeven, zijn leeftijd (22) en gezegd dat hij uit Nigeria komt.

Dat lijkt overeen te komen met wat hij heeft verklaard bij zijn asielaanvraag, zegt het OM in Amsterdam. Maar omdat hij geen identiteitsbewijs heeft, zijn deze gegevens niet meteen te verifiëren.

Vaker zonder paspoort

"Het komt met enige regelmaat voor dat vreemdelingen niet in het bezit zijn van documenten om hun identiteit mee aan te tonen", zegt een woordvoerder van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Daar kunnen verschillende oorzaken voor zijn. "Bijvoorbeeld dat iemand z'n papieren niet mee heeft kunnen nemen, dat ze zijn afgenomen onderweg of in een oorlog zijn kwijtgeraakt."

Ook raden mensensmokkelaars asielzoekers aan om hun paspoort weg te gooien. "Dat is niet altijd het beste advies, maar vaak gebeurt het wel", vertelt Viola Bex-Reimert, universitair hoofddocent aan de Universiteit Utrecht. Soms leveren asielzoekers wel andere papieren aan, zoals stempassen, diploma's of vonnissen van rechtbanken. "Daar moet dan weer de echtheid van vastgesteld worden."

In sommige gevallen duiken identiteitsbewijzen later alsnog op, ziet de IND. Bijvoorbeeld omdat familieleden of de autoriteiten in het land van herkomst de documenten opsturen.

Geloofwaardig

Als er helemaal geen documenten zijn, kijkt de IND vooral of de verklaringen van de asielzoeker geloofwaardig zijn. "De identiteit hoeven we daarvoor niet precies vast te stellen", zegt de woordvoerder.

Volgens Hemme Battjes, hoogleraar Europees asielrecht aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, hoeft in asielzaken ook niet altijd alles bewezen te worden. Iets aannemelijk maken kan genoeg zijn. "Tot voor kort kregen alle Syriërs een verblijfsvergunning, als aannemelijk gemaakt kon worden dat zij daar echt vandaan kwamen. Een naam is dan minder belangrijk."

De IND heeft allerlei methoden om te controleren of het verhaal van een asielzoeker klopt. Zo kan de dienst taaltesten afnemen of een asielzoeker vragen zijn vroegere woonplaats tot in detail te beschrijven.

Als iemand bijvoorbeeld beweert uit een bepaald dorp in Somalië te komen, kijken experts van de IND op satellietbeelden of beschrijvingen van de omgeving kloppen. "Als je van A naar B loopt, waar kom je dan langs?" is een voorbeeld van een vraag die een asielzoeker dan kan krijgen. Of: "Noem eens de publieke voorzieningen in een straal van 5 kilometer van jouw huis?"

Twee maanden in Nederland

De man die anderhalve week geleden is gearresteerd voor de moord op Lisa uit Abcoude en voor een eerdere verkrachting, verbleef in een asielopvang in Amsterdam-Zuidoost. Iedereen die een asielaanvraag doet, heeft volgens hoogleraar Battjes recht op opvang.

Ook daarvoor is zekerheid over een identiteit niet per se nodig. "Wel worden van iedere asielzoeker vingerafdrukken afgenomen en ingevoerd in een Europees systeem, waar je kunt zien of iemand al asiel heeft aangevraagd in een andere lidstaat of daar is uitgezet."

De vingerafdrukken en het DNA van de verdachte van de moord op Lisa komen niet voor in de "Nederlandse en Europese databanken", zegt het OM. Hij was pas twee maanden in Nederland en werd niet eerder verdacht van strafbare feiten.

Naam niet nodig

In een poging zijn opgegeven naam, leeftijd en herkomst te controleren, heeft het OM nu verschillende landen (waaronder Nigeria) om nadere informatie over de verdachte gevraagd. Dat is een tijdrovende klus. Zekerheid over zijn identiteit kan daarom nog wel een tijd op zich laten wachten. In het uiterste geval kan bevestiging zelfs helemaal uitblijven.

Maar om hem te kunnen vervolgen is een naam niet per se noodzakelijk, zegt het OM. Zo houdt de politie soms ook krakers of demonstranten aan die hun naam niet willen geven en bij wie het niet lukt om erachter te komen wie ze zijn. Zij worden dan als NN (nomen nescio, naam onbekend) ingeschreven en vervolgd.

Een internationale organisatie van genocideonderzoekers concludeert dat Israël genocide pleegt in Gaza. Bij de in Den Haag gevestigde International Association of Genocide Scholars (IAGS) zijn zo'n vijfhonderd wetenschappers aangesloten.

86 procent van de wetenschappers die hun stem uitbrachten steunden de resolutie waarin staat dat Israël zich schuldig maakt aan misdaden tegen de menselijkheid, oorlogsmisdaden en genocide.

"Het beleid en de acties van Israël voldoen aan de wettelijke definitie van genocide", schrijven de wetenschappers in de resolutie.

Oproep aan Israël

De IAGS roept Israël op onmiddellijk alle acties die neerkomen op genocide te staken. Het gaat om "de doelbewuste aanvallen op burgers, onder wie kinderen, uithongering, en het onthouden van humanitaire hulp, brandstof en andere dingen die noodzakelijk zijn voor het overleven van de bevolking."

Ook roepen de wetenschappers Israël op te stoppen met onder andere seksueel geweld en het onder dwang verplaatsen van de bevolking.

Het Genocideverdrag van de VN

In 1948 legden de VN-landen in een verdrag vast wat genocide is: een doelbewuste poging om een (deel van een) groep te vernietigen op basis van nationaliteit, ras, religie of etniciteit.

Als voorbeelden noemt het verdrag het doden van mensen, of het voorkomen van geboorten binnen de groep en het gedwongen verplaatsen van kinderen.

Het verdrag verplicht de landen ook om genocide te voorkomen.

In totaal zijn er meer dan 50.000 kinderen gedood of gewondgeraakt, schrijft de organisatie op basis van VN-cijfers. "Deze vernietiging van een groot deel van een groep komt neer op genocide."

De wetenschappers verwijzen voor dit argument ook naar een genocidezaak die werd aangespannen tegen Myanmar. Zeven landen, waaronder Nederland, beschuldigen Myanmar van genocide op de Rohingya, een etnische minderheid uit het westen van Myanmar.

"Het feit dat kinderen het doelwit zijn, wijst erop dat het de bedoeling is om een groep als zodanig te vernietigen, althans gedeeltelijk", stellen de landen in die zaak. Dat is ook nu van toepassing, vindt de IAGS.

Reactie Israël

Ook wijzen de onderzoekers op uitspraken van Israëlische politici en legercommandanten over het aanrichten van "maximale schade" en het veranderen van de Gazastrook in een "hel".

Het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft fel gereageerd op de beschuldiging van genocide en noemt die "schandalig". Volgens het ministerie heeft de organisatie geen informatie geverifieerd bij de Israëlische overheid en baseert ze zich op "leugens van Hamas".

Druk op Nederland

Het is de negende keer dat de IAGS, die ruim dertig jaar bestaat, genocide vaststelt. De wetenschappers roepen alle landen die zich hebben aangesloten bij het Internationaal Strafhof (ICC) op hun verplichtingen na te komen.

Het ICC in Den Haag vaardigde eind vorig jaar arrestatiebevelen uit tegen premier Netanyahu en voormalig minister van Defensie Gallant. Als zij reizen naar landen die zich hebben aangesloten bij het ICC moeten die hen arresteren.

Toenemende druk

Met hun resolutie scharen de genocidewetenschappers zich achter een groeiende groep organisaties en deskundigen die stellen dat Israël genocide pleegt in Gaza.

Ook de druk op de Nederlandse regering om maatregelen te nemen tegen Israël neemt toe. Een belangrijke adviescommissie van de regering schreef vorige maand dat Nederland juridisch verplicht is om genocide in een ander land te voorkomen.

Het College van de Rechten van de Mens kwam eveneens met een oproep aan de Nederlandse regering om zwaardere maatregelen te nemen tegen Israël.

Drones zijn een van de groeisectoren in China. Ze zijn ook al veel verder in de samenleving geïntegreerd dan in Europa. Je kan in China drones eten laten bezorgen, pesticiden laten spuiten en zelfs branden laten blussen. In de wereldwijde toeleveringsketens is China de dominante speler.

Militair is China ook toonaangevend in drones. De Chinese drone-industrie is niet het meest hoogtechnologisch, maar China is wel de snelste producent van drones, produceert de grootste aantallen en is het wendbaarst om verbeteringen in de productielijnen door te voeren. Chinese drones worden wereldwijd ingezet op het slagveld, van Thailand en Israël tot Rusland en Oekraïne.

De hoofdontvanger van Chinese drones is Rusland. China heeft vorig jaar exportrestricties ingesteld op drones naar Rusland en Oekraïne, maar in de praktijk weten Chinese dronesverkopers die restricties slim te ontwijken.

De Russische president Poetin is nu voor een meerdaags bezoek in China, voor de Shanghai Cooperation Organisation-top (SCO) en voor een grote militaire parade in Peking die wordt gehouden om te vieren dat 80 jaar geleden een eind aan de Tweede Wereldoorlog in Azië kwam. Bij die parade krijgen de nieuwste Chinese dronetechnologieën een hoofdrol.

Dronehoofstad Shenzhen

De dronehoofdstad van China is Shenzhen, de thuisbasis van dronegigant DJI. Dat bedrijf heeft meer dan 90 procent van de wereldwijde dronemarkt voor consumenten in handen. In het kielzog van DJI springen drone-startups als paddenstoelen uit de grond.

Grote bedrijven implementeren drones in hun werk. Bezorgplatform Meituan heeft in Shenzhen zo'n 40 landingsplatforms waar hun drones af- en aanvliegen met bestellingen. Veel toepassingen zitten nog in de testfase, maar de ambities zijn groot.

De drone-industrie in China kan zich snel ontwikkelen doordat vergelijkbare of complementaire industrieën, zoals die van e-auto's, al ver ontwikkeld zijn. Honderden toeleveranciers in bedrijfsclusters werken nauw met elkaar samen. Voor droneproducenten betekent dit lagere prijzen en hogere productie.

"China loopt ver voor in de productie van materialen en het gebruik. Maar loopt achter in dronesoftware, zoals besturingssystemen", vertelt Liu Shaoshan van het Shenzhen Instituut voor Kunstmatige Intelligentie en Robotica.

De overheid heeft ook een belangrijke rol gespeeld. Doordat drones al op zoveel manieren gebruikt mogen worden, leren de makers en gebruikers nog sneller wat werkt en wat niet. Door snelle feedback tussen consument en fabriek, vindt productverbetering rap plaats. Elke dag rollen verbeterde versies van de drones van gisteren van de band.

De scepsis voorbij

Het bedrijf Jiusi maakt drones die zonnepanelen en ramen van wolkenkrabbers kunnen wassen. "Acht jaar geleden waren onze klanten nog sceptisch. Wat kunnen drones nou beter dan betrouwbare werklieden? Dat is nu volledig gedraaid", zegt oprichter Dan Xiaojiang. Hij bedient ook klanten in Zuid-Korea, de Verenigde Arabisch Emiraten, Turkije en Ierland.

In China liggen de gigantische zonnepanelenparken vaak op afgelegen plekken in de woestijn. Zand en vuil op de panelen vermindert de werking, dus moeten ze regelmatig schoongemaakt worden. "Nu hoeven glazenwassers niet meer af te reizen naar die afgelegen gebieden, noch gevaar te lopen op hoge hoogtes", zegt hij.

De inzet van drones is ook economische noodzaak. Er zullen in China steeds minder glazenwassers, bezorgers en taxichauffeurs zijn, omdat het land gigantisch vergrijst. De Chinese overheid zet daarom hard in op robotisering, mechanisering en kunstmatige intelligentie om de gevolgen van de afnemende beroepsbevolking te verzachten.

Het momentum lijkt er voor de sector, maar toch houdt Liu Shaoshan nog een slag om de arm. "Of het economisch efficiënt is om drones voor alles te gebruiken, weten we nog niet. We gaan het zien in de komende vijf jaar."

Doorsturen naar derde landen

Minder twijfel is er over de toepasbaarheid van drones op het slagveld. De vraag naar Chinese drones is zowel in Rusland als in Oekraïne hoog. Chinese bedrijven innoveren wat af en produceren grote volumes.

Vorig jaar heeft de Chinese overheid de drone-export naar Rusland en Oekraïne verboden. Verkopers van Chinese drone- en drone-verdedigingssystemen steken niet onder stoelen of banken dat ze dat met gemak omzeilen. "Dan stuur je je spullen gewoon naar een derde land, en stuur je het vanuit daar door naar Rusland of Oekraïne," zegt een droneverkoper tegen de NOS.

Bij het Centrum Seksueel Geweld (CSG) zijn in de week van de moord op Lisa ruim 300 meldingen binnengekomen. Dat zijn er meer dan de weken daarvoor, meldt het CSG na vragen van de NOS.

Het CSG biedt hulp aan iedereen die, online of offline, een nare seksuele ervaring of seksueel misbruik heeft meegemaakt. In de week van de moord op de 17-jarige Lisa uit Abcoude en de recente zedenzaken waarbij vrouwen slachtoffer waren, werd vaker naar het meldpunt gebeld: 307 keer, tegenover 270 telefoontjes de week ervoor, 259 de week dáárvoor en 249 de week daarvoor.

"We denken dat deze toename vooral te maken heeft met een grotere meldingsbereidheid: mensen voelen zich door de actualiteit gesteund of aangemoedigd om hulp te zoeken en te praten over wat ze hebben meegemaakt", zegt een woordvoerder van het CSG.

Herinneringen

Ook de impact van de moord op Lisa speelt een rol, zegt Iva Bicanic, directeur Kennisontwikkeling van het CSG. "Als er incidenten zijn die maatschappelijke onrust veroorzaken, zoals ook bij de Metoo-beweging en vorig jaar na de rechtszaak tegen Ali-B, dan zien we een tijdelijke piek."

Lisa werd 's nachts, op weg van het Leidseplein in Amsterdam naar haar huis in Abcoude, aangevallen door een 22-jarige man en gedood. Enkele dagen eerder werd een vrouw die een wandeling maakte langs de Amsterdamse Weesperzijde, door diezelfde man seksueel misbruikt. In diezelfde week werden ook in Zeist twee vrouwen slachtoffer van seksueel geweld.

"Zulke incidenten veroorzaken onrust, ook bij mensen die eerder in hun leven seksueel geweld of misbruik hebben meegemaakt", zegt Bicanic. "Dat activeert herinneringen en roept emoties op: mensen voelen zich dan onrustig of gestrest, worden bang of verdrietig, en bellen of chatten met ons. En dat is maar goed ook, want daar zijn we voor."

Durven te bellen

De telefoongesprekken kunnen gaan over allerlei vormen van seksueel geweld. Wegens de privacy gaat het CSG niet in op de aard van de incidenten. Het CSG bekijkt na het eerste telefoongesprek wat er nodig is om iemand psychologisch, medisch of juridisch te ondersteunen.

"We hebben niet het beeld dat seksueel geweld door onbekenden vaker voorkomt. In de meeste gevallen gaat het om situaties waarin dader en slachtoffer elkaar kennen", zegt een woordvoerder. "Wel is het zo dat meer mensen durven te bellen om hulp. Dat het taboe daarop minder wordt en dat mensen weten dat ze zich niet schuldig hoeven te voelen, lijkt me een positieve tendens."

De moord op Lisa heeft de discussie over de veiligheid van vrouwen in Nederland aangewakkerd. Zaterdagnacht fietsten Dolle Mina's in zeker 19 steden van het centrum van de stad naar plekken die zij onveilig vinden, om de nacht terug te eisen. Zondag gingen duizenden mensen de straat op in Utrecht om zich uit te spreken tegen femicide. In Nederland wordt gemiddeld elke acht dagen een vrouw vermoord.

De premier van Irak heeft de historische al-Nuri-moskee in de stad Mosul heropend. Dat gebeurt acht jaar nadat de moskee werd verwoest door militanten van de Islamitische Staat (IS).

De meer dan 850 jaar oude moskee, bekend om zijn scheefstaande minaret, geldt als een van de belangrijkste gebouwen in de historische stad. IS veroverde de stad in 2014 en riep het kalifaat uit in het gebedshuis.

Toen Iraakse troepen IS in 2017 uit de stad verdreven, blies de terreurorganisatie een groot deel van de moskee op. De 45 meter hoge minaret sneuvelde.

Een jaar later werd aangekondigd dat de moskee herbouwd zou worden. De restauratie wordt uitgevoerd door de Verenigde Arabische Emiraten in samenwerking met Unesco en het Iraakse ministerie van Cultuur. Vorig jaar vond Unesco zware explosieven in de muren van de moskee.

Mijlpaal

De Iraakse premier al-Sudani noemt de herbouw van de moskee "een mijlpaal die alle vijanden herinnert aan de heldhaftigheid van de Irakezen". Naast de moskee werden ook door de oorlog beschadigde kerken herbouwd.

De scheefstaande minaret vóór en na de herbouw:

Op zijn hoogtepunt heerste IS over grote delen van Syrië en Irak. Burgers werden onderdrukt en kregen een extreme interpretatie van de islam opgelegd en religieuze minderheden werden aangevallen.

Ook doodden IS-strijders duizenden leden van de jezidi-minderheid en ontvoerden ze vrouwen en kinderen, van wie velen het slachtoffer werden van seksueel misbruik en mensenhandel. Deze misdaden zijn onder meer door de Verenigde Naties, de Europese Unie en de Tweede Kamer aangemerkt als genocide.

Tegenwoordig is IS nog maar een schim van de beweging die het ooit was. De afgelopen jaren neemt het aantal aanslagen dat de terreurorganisatie pleegt in Irak en Syrië wel weer toe.

Bij opgravingen op het Antoniusplein in Blerick zijn vijf skeletten gevonden en een deel van de fundering van een kerk gevonden. Het gebedshuis stond honderden jaren geleden in het stadsdeel van de gemeente Venlo.

Het was al bekend dat er in Blerick ooit een kerk stond, gebouwd rond het jaar 1230, de Lambertuskerk. Waar precies was echter onduidelijk. Archeologen hebben nu een deel van de fundering uitgegraven.

"De funderingen werden in 1949 ook al eens uitgegraven", zegt archeoloog Pien Heggen tegen L1 Nieuws. "Maar niet geregistreerd." Daar zal binnenkort verandering in komen.

De gemeente Venlo is bezig met verschillende werkzaamheden in het stadsdeel Blerick. Onder meer de bestrating wordt vernieuwd en er komt een nieuw riool.

Tijdens de graafwerkzaamheden werden ook vijf skeletten gevonden. Volgens Heggen gaat het om restanten van zo'n 400 jaar oud. Die inschatting kon ze maken na een inspectie van een gebit: in een daarvan zat een gaatje. "En in het algemeen zijn mensen rond het jaar 1600 begonnen met het eten van suiker."

De vondst is "één grote happening", zegt Hans Huijs van Wijkoverleg Blerick. "Al veel mensen zijn even komen kijken, de pastoor ook. We hopen de geschiedenis van het plein op een plakkaat te kunnen zetten. Er moet in ieder geval iets mee gebeuren."

Een premier die op één avond bij maar liefst zes radio- en tv-uitzendingen te gast is, is wel heel uitzonderlijk. De Franse premier Bayrou vond dit gisteravond nodig om landgenoten ervan te overtuigen dat hij moet bezuinigen.

Het Franse begrotingstekort is met ruim vijf procent van het bruto binnenlands product (bbp) het hoogste van de eurozone. Ook de staatsschuld is hoog, alleen Italië en Griekenland hebben een hogere schuld.

Bayrou wil daarom wil 44 miljard euro besparen om het begrotingstekort terug te dringen. Maar bezuinigen blijkt lastig en leidt al tijden tot grote politieke onrust.

Stilstaande groei

Veel landen liepen de laatste jaren grote tekorten op door coronasteun en het tegengaan van de energiecrisis door de Oekraïne-oorlog. "In de meeste landen is dat tekort verminderd omdat die steun werd afgebouwd," zegt Rabobank-econoom Maartje Wijffelaars. Maar Frankrijk lukte dat alleen minder goed.

In Frankrijk wordt veel te veel uitgegeven, ziet ze. "Er gaat vooral gigantisch veel geld naar de sociale kant zoals naar uitkeringen, vergeleken met andere landen. Dat is onhoudbaar." En dat terwijl Fransen wel veel belasting betalen, benoemt Wijffelaars.

Bovendien presteert de Franse economie al vrij zwak, aldus Bert Colijn, econoom bij ING. "Je ziet dat consumptie van huishoudens achteruitgaat, investeringen niet sterk zijn en er niet geprofiteerd wordt van export. De groei staat eigenlijk een beetje stil."

Duitsland, waar het ook al een tijdje minder gaat, kondigde recent aan meer te gaan investeren om de economie te stimuleren. "Duitsland gaat hiervoor meer lenen, maar dat kan Frankrijk moeilijk doen, want die moet de hand dus op de knip houden", vertelt Colijn.

Dure rente

Een groot begrotingstekort leidt tot meer problemen. Zo is de rente die Frankrijk betaalt voor leningen de afgelopen jaren al flink opgelopen. Daarmee verdubbelden de afgelopen vijf jaar de rentelasten voor Franse overheid.

Als het overheidstekort niet daalt, zet deze stijging alleen maar door, voorziet Wijffelaars. Investeerders hebben namelijk minder vertrouwen in Franse overheid en vragen daarom meer rente leningen.

Ondertussen hebben Europese landen juist afgesproken om meer te investeren in defensie. Wijffelaars: "Als Frankrijk niet in staat is te investeren in defensie, dan wordt het ook moeilijker voor heel Europa."

Europese afspraken

In de Europese Unie is afgesproken dat een land maximaal een begrotingstekort van drie procent van het bbp mag hebben. Frankrijk heeft in overleg met de Europese Commissie al een plan gemaakt hoe het daar voor 2030 weer onder kan zakken, vertelt Wijffelaars.

"Dat gaat in stapjes, door ieder jaar wat te bezuinigen. Maar als deze bezuiniging van Bayrou er nu niet komt, lopen ze al achter. Dan zal de Commissie wel aan de bel trekken."

De deskundigen benadrukken dat een recessie of zelfs faillissement van het land niet nabij is. "Het is niet zo dat we nu Griekse taferelen gaan krijgen", zegt Colijn, "maar het is echt nog wel de verwachting dat Frankrijk economisch gezien nog even blijft aanmodderen."

Frankrijk-correspondent Frank Renout:

"Frankrijk staat aan de vooravond van een aantal spannende politieke weken. Premier Bayrou, nog geen negen maanden aan de macht, moet waarschijnlijk ontslag nemen.

Een grote meerderheid van de Fransen vindt zijn bezuinigingsplannen veel te ver gaan. Ze hebben het gevoel dat de 'gewone' Fransen gedupeerd worden. Daarom zijn er voor volgende week woensdag overal protestbijeenkomsten aangekondigd. Dat zijn 'spontane' acties, georganiseerd op sociale media. Voor de week erna hebben de Franse vakbonden acties aangekondigd.

Maar ook in het parlement is verzet tegen de bezuinigingen. Bayrou leidt een centrumrechtse minderheidsregering. En de grote oppositiepartijen, links en radicaal-rechts, zijn tegen de plannen van de premier. Samen hebben die oppositiepartijen een meerderheid.

Bayrou heeft het parlement daarom om een vertrouwensstemming gevraagd, waarbij de partijen voor of tegen zijn beleid stemmen. Als een meerderheid volgende week maandag tegen Bayrou stemt, moet hij opstappen. Een meerderheid heeft al aangekondigd de premier naar huis te willen sturen."

De gemeente Valkenburg aan de Geul heeft aangifte gedaan tegen de eigenaar van de Wilhelminatoren die afgelopen maart instortte. Dat heeft burgemeester Daan Prevoo vandaag laten weten aan de gemeenteraad.

Volgens Prevoo zijn eigenaren van rijksmonumenten verplicht die in stand te houden. Hij zegt dat dat in het geval van de Wilhelminatoren onvoldoende is gebeurd door Geenen Holding Valkenburg.

"Het verwaarlozen van noodzakelijk onderhoud aan een rijksmonument, waardoor het monument beschadigd raakt of in gevaar komt, is strafbaar", aldus de burgemeester.

Geen vergunningen

Volgens de gemeente zijn er in de afgelopen 25 jaar geen vergunningen verleend voor (grootschalig) onderhoud aan de Wilhelminatoren - op die van de vervanging van de zesde verdiepingsvloer vorig jaar na.

"Dit kan betekenen dat er niet of nauwelijks onderhoud heeft plaatsgevonden óf dat werkzaamheden hebben plaatsgevonden zonder de benodigde vergunningen", stelt Prevoo. "Wat wel vaststaat, is dat in het recente verleden uit diverse inspectierapporten is gebleken dat sprake is van achterstallig onderhoud."

Gebreken

Controleurs van de gemeente constateerden in 2014 al gebreken in de Wilhelminatoren, bleek vorige week uit onderzoek van website Heuvelland Vandaag en dagblad De Limburger. Hoewel de gemeente dreigde met bestuursrechtelijke maatregelen als de eigenaar die gebreken niet binnen een maand zou repareren, bleef reparatie uit en ondernam de gemeente verder geen actie.

Prevoo liet daarover weten dat hij pas na het instorten van de toren te horen kreeg over de zorgen die er waren over de veiligheid van de constructie.

De aangifte staat los van het instorten van het monument, benadrukt Prevoo. Het is puur gericht op het "verwaarlozen van de instandhoudingsplicht.".

Verplichte veiligheidscontroles

De gemeente wil daarnaast een "duidelijk signaal" geven dat achterstallig onderhoud niet wordt getolereerd. Volgens Prevoo had de impact van de instorting veel groter kunnen zijn, bijvoorbeeld als het overdag was gebeurd in plaats van in de vroege ochtend. "Dan waren er tientallen slachtoffers te betreuren geweest, mogelijk met dodelijke afloop."

Vanmorgen werd duidelijk dat Valkenburg aan de Geul elke twee jaar alle monumenten gaat controleren die toegankelijk zijn voor publiek. Hoe die verplichte veiligheidscontrole eruit gaat zien en wie die gaat uitvoeren, is nog onduidelijk.

"We moeten ons verzetten tegen de Koude Oorlogmentaliteit en blokconfrontatie." Deze oproep deed de Chinese president Xi Jinping vandaag in het bijzijn van twintig niet-westerse staatshoofden die in China bijeen zijn voor de Shanghai Cooperation Organisation-top (SCO). Toch lijkt China met de top vooral een alternatief machtsblok voor het Westen te willen neerzetten.

De SCO begon ooit als een zeskoppige organisatie, gericht op regionale veiligheid. Inmiddels is de organisatie zowel in leden als in missie uitgebreid. De SCO heeft zichzelf de laatste jaren herontdekt: de kracht zit nu in handel.

Als het aan Xi en zijn Russische ambtsgenoot Poetin ligt, vormt de SCO de basis voor een nieuwe economische wereldorde. De SCO als "megamarkt", die als alternatief kan dienen voor de VS, zonder dat land bij naam te noemen.

Heffingen

Naast Poetin zijn ook de Indiase premier Modi en tal van andere Aziatische leiders aanwezig op de top. Wat velen met elkaar gemeen hebben, is dat ze lijden onder het protectionistische economische beleid van de VS.

Vorige week voerde de VS een importheffing van maar liefst 50 procent in tegen goederen uit India. Voor Pakistan geldt een tarief van 19 procent, en ook voor China regende het eerder dit jaar heffingen.

En voor Rusland en Iran, beide lid van de SCO, gelden al jaren Amerikaanse en Europese sancties. Genoeg aanleiding voor de landen om zich, onder aansporing van China, meer op elkaar te richten.

Alleenheerschappij

Volgens de Chinese president begeeft de wereld zich op een kruispunt. Hij vindt dat ontwikkelingslanden hun krachten moeten bundelen. En China faciliteert dat graag. Xi riep vandaag op tot de oprichting van een nieuwe SCO-ontwikkelingsbank.

Hiermee gaat een langgekoesterde wens van Peking in vervulling. Het land probeert al jaren een alternatief betalingssysteem aan de man te brengen, waarbij er meer gehandeld wordt in de Chinese yuan ten koste van de dollar.

Peking zal dit jaar nog een slordige 2 miljard yuan (omgerekend 240 miljoen euro) aan subsidies en een kleine 10 miljard yuan (1,2 miljard euro) aan leningen verstrekken aan landen die aangesloten zijn bij de SCO-bank.

Hoewel China de mond vol heeft van "inclusiviteit", "soevereiniteit" en het "verzet tegen alleenheerschappij", lijken die waarden voor China zelf niet op te gaan. Iedereen mag zich aansluiten bij de initiatieven, zolang ze zich maar wel voegen naar de Chinese principes. Op de SCO-top is dan ook alleen de president van Belarus als volledig Europees land aanwezig.

Alle ruimte voor Poetin

De roodste loper werd de afgelopen dagen uitgerold voor Poetin. In zijn toespraak waarin hij alle ruimte kreeg om de aanwezige leiders toe te spreken - een eer die slechts een aantal staatshoofden was toebedeeld - pleitte hij voor een Euraziatisch veiligheidssysteem dat de belangen van alle landen respecteert.

Ook legde hij de schuld voor de oorlog in Oekraïne bij het Westen en de NAVO en stelde hij dat de acties van Rusland een reactie waren op westerse provocaties. Daarna sprak hij zijn steun uit voor de economische plannen van China om regio minder afhankelijk te maken van de dollar.

De Russische leider blijft nog tot en met woensdag in China. Dan woont hij een parade bij om het einde van de Tweede Wereldoorlog te vieren.

De toespraken tijdens de opening van het academisch jaar in Enschede, Eindhoven en Amsterdam zijn meerdere keren kort onderbroken door demonstranten. Actievoerders spraken zich uit tegen de onderwijsbezuinigingen en maakten de sprekers harde verwijten over de Nederlandse houding ten opzichte van Israël.

De Universiteit van Twente en Hogeschool Saxion hadden demissionair premier Schoof uitgenodigd om het academisch jaar te openen. Demissionair minister van Defensie Brekelmans sprak op de Technische Universiteit Eindhoven.

Op de UvA werd de openingsceremonie vroegtijdig beëindigd, meldt Het Parool. Meerdere pro-Palestijnse actievoerders uitten hun onvrede tijdens de toespraak van rector magnificus Peter-Paul Verbeek.

Bezuinigingen

In zijn toespraak stond Verbeek stil bij de intimidaties en bedreigingen waarmee Joodse studenten te maken krijgen. "Dat zulke ervaringen plaatsvinden op onze universiteit, een plek die juist ruimte moet bieden voor openheid, ontmoeting en veiligheid voor álle studenten en medewerkers is buitengewoon zorgwekkend", zei Verbeek.

Demonstranten protesteerden tijdens de lezing van Schoof in Enschede onder meer tegen de bezuinigingen op het onderwijs en de Nederlandse houding ten opzichte van Israël. Een van hen herhaalde de leus "nee tegen bezuinigingen". De actievoerder werd binnen enkele minuten verwijderd uit de zaal.

Een andere demonstrant hield een Palestijnse vlag omhoog. "Nooit meer fascisme", riep hij:

Hierna ging Schoof kort in op de verstoringen. Hij zei dat hij voor deze opening in gesprek was gegaan met de demonstranten buiten, maar dat hij snapte dat niet alle onvrede had kunnen wegnemen. "Dat had ik ook niet verwacht, want er is te veel aan de hand, in Nederland en de wereld."

Schoof zei blij te zijn dat mensen zich betrokken voelen en de vrijheid hebben om zich te uiten. "Ik luister, maar zou dat ook omgekeerd zeer waarderen", zei Schoof. Vanuit de zaal klonk er applaus, waarna Schoof zijn lezing hervatte.

Onderzoekers en hoogleraren

Er was ook een ander vorm van protest: lege stoelen. Een aantal onderzoekers en hoogleraren lieten op die manier hun protest tegen de komst van Schoof zien. Universiteitskrant UToday sprak een aantal van hen.

Zo liep een van de professoren niet mee in de formele optocht van hoogleraren voorafgaand aan de opening. Ze vroeg aandacht voor de reorganisatie van haar faculteit, waardoor 10 procent van haar collega's ontslagen wordt. "Een direct effect van het beleid van Schoof."

Tijdens de onderhandelingen over de Voorjaarsnota, spraken de toenmalige coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB af om 400 miljoen euro op onderwijs bezuinigen.

In een open brief aan het College van Bestuur van de universiteit uitten meerdere actiegroepen vorige maand hun onvrede over de uitnodiging aan Schoof.

Protest Eindhoven

In Eindhoven werd Brekelmans in de rede gevallen door pro-Palestijnse actievoerders. Zij beschuldigen de Nederlandse regering van medeplichtigheid aan het Israëlische optreden in Gaza. Een van hen riep dat Brekelmans "bloed aan zijn handen" heeft.

"Laten we in gesprek blijven en niet tegen elkaar schreeuwen", zei Brekelmans. Hij zei dat woorden als deze ertoe leiden dat politici stoppen. "Ze hebben impact op mensen, hun familie en hun leven."

Nicolien van Vroonhoven staat komende verkiezingen toch niet op de kandidatenlijst van Nieuw Sociaal Contract. Ze ziet daarvan af, nu de NSC-leden haar van plaats 2 naar plaats 4 hebben gezet. De stemming van de leden ziet ze als "een duidelijk signaal".

"Het was een jaar van vechten, verlies en teleurstellingen", zegt Van Vroonhoven. "Ik begrijp dat de leden van mening zijn dat ik daar medeverantwoordelijk voor ben, al hoopte ik met de rest van de ploeg de weg omhoog weer terug te vinden."

Van Vroonhoven volgde eerder dit jaar Pieter Omtzigt op als fractievoorzitter. Daarna maakte ze na enige aarzeling bekend ook als lijsttrekker mee te willen doen aan de verkiezingen. Twee maanden later begon ze daar openlijk weer over te twijfelen.

Toch terug

Ze besloot uiteindelijk toch definitief geen lijsttrekker te worden en zelfs de Haagse politiek helemaal te verlaten. Oud-minister Eddy van Hijum nam haar rol als lijsttrekker over.

Tot ieders verrassing prijkte een paar maanden later de naam van Van Vroonhoven toch weer achter Van Hijum op de NSC-kandidatenlijst. "Om te laten zien waarom we dit zijn begonnen", zo zei Van Vroonhoven. "Het werk is nog niet af."

Maar de leden van haar partij zien dat anders. Zij zorgen er dus voor dat Van Vroonhoven, twee plekken op de lijst zakt. Het is de enige verschuiving in de lijst die de leden hebben doorgevoerd. Hanneke Boerma, die een paar maanden voor NSC staatssecretaris van Buitenlandse Handel was, trok zichzelf terug van de lijst.

Van Vroonhoven blijft wel in Kamer

Van Vroonhoven blijft wel in de Tweede Kamer. Daar krijgt ze vanaf morgen gezelschap van Van Hijum, die dan als nieuw Kamerlid wordt geïnstalleerd. De oud-minister van Sociale Zaken vervangt Diederik Boomsma, die vanwege zijn vertrek naar JA21 zijn zetel opgaf.

"Ik ben blij dat Van Vroonhoven haar werk als Kamerlid de komende weken gewoon doorzet", zegt Van Hijum. "Zij heeft onder moeilijke omstandigheden leidinggegeven aan de fractie en verdient daar alle waardering voor."

Het is nog niet gelukt om met 100 procent zekerheid de identiteit vast te stellen van de man die wordt verdacht van de moord op de 17-jarige Lisa en het ernstige seksuele misdrijf aan de Weesperzijde in Amsterdam. Dat meldt het Openbaar Ministerie.

Het achterhalen van de persoonsgegevens is moeilijk omdat de man niet in het bezit is van papieren. Hij verbleef in een locatie van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) in Amsterdam.

Het OM zegt dat hij zelf verklaart dat hij uit Nigeria komt. Dat komt overeen met de informatie die hij in de asielprocedure gaf. Eerder had het OM gemeld dat het vermoedelijk om een 22-jarige man gaat.

Een aantal landen is "om nadere informatie" gevraagd. Daarbij wordt specifiek Nigeria genoemd.

DNA niet in databanken

Het DNA en de vingerafdrukken van de verdachte zijn ook gecontroleerd in de Nederlandse en Europese databanken. Hierin komt de verdachte niet voor, schrijft het OM.

Sinds de persconferentie van 22 augustus zijn er bij de politie 300 meldingen binnengekomen. Het OM zegt in het belang van het onderzoek nog niets te kunnen zeggen over de aard van de meldingen.

De man wordt ook verdacht van een derde incident, op 10 augustus in Amsterdam, ook op de Weesperzijde. Dat leek aanvankelijk een straatroof, maar de politie ziet het nu als een mogelijk zedendelict. Daarom vroeg de politie tijdens de persconferentie of nog meer mensen dergelijke zaken hadden meegemaakt.

De verdachte blijft nog zeker 90 dagen langer vastzitten.

Studenten gaan weer de collegebanken in en op hogescholen en universiteiten wordt vandaag de opening van het nieuwe studiejaar gevierd. Met gemengde gevoelens voor een deel van de Joodse studenten, die de afgelopen tijd te maken hadden met intimidaties en bedreigingen.

"Ze vertelden me hoe zij hun davidster afdoen, hun keppel thuislaten en zich eenzaam en buitengesloten voelen. Sommigen vertelden mij in tranen dat ze zich vreemden aan hun eigen universiteit voelen", zegt Peter-Paul Verbeek, rector magnificus van de Universiteit van Amsterdam (UvA) bij de opening van het academisch jaar.

"Dat zulke ervaringen plaatsvinden op onze universiteit, een plek die juist ruimte moet bieden voor openheid, ontmoeting en veiligheid voor álle studenten en medewerkers is buitengewoon zorgwekkend." Verbeek zegt "in te grijpen waar nodig" en roept studenten en medewerkers op het te melden als ze te maken krijgen met "bedreiging, intimidatie, discriminatie of haatdragende uitingen".

Amsterdam en Nijmegen

Cijfers over hoeveel Joodse studenten zich bedreigd voelen, zijn er niet. Volgens de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding speelt het onder meer in Amsterdam en in Nijmegen. Dit zijn ook plekken waar meerdere pro-Palestijnse demonstraties hebben plaatsgevonden.

Vorig jaar waren er meerdere pro-Palestijnse demonstraties bij universiteiten. Bij de Roeterseilandcampus van de UvA werden 140 mensen aangehouden. Tijdens en na de protesten ervoeren Joodse studenten gevoelens van onveiligheid.

Hoewel het vooral lijkt te spelen sinds de oorlog in Gaza, zeiden Joodse studenten aan de UvA en de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam daarvoor ook al een toenemend anti-Israël sentiment te ervaren.

Antisemitische teksten

Student Yoram Groen, bestuurslid bij de VU Jewish Union (VUJU), vertelt dat studenten die een evenement van de Joodse studentenvereniging bezochten, na afloop werden lastiggevallen en uitgescholden met teksten als 'er is geen plaats voor zionisten op de campus' en 'zionistische varkens'. "Als je met een keppel loopt, word je de hele dag aangesproken en wordt er 'free Palestine' naar je geroepen."

Volgens Groen heeft de universiteit geen duidelijk beleid om ervoor te zorgen dat Joodse studenten "zich weer veilig kunnen voelen op de instelling, zonder hierbij het recht op demonstratie of vrijheid van meningsuiting te beperken".

"Helaas is onze studentenvereniging de dupe, evenementen moeten zwaar beveiligd worden, daar hebben wij veel last van. Posters worden beklad met antisemitische teksten."

De VU zegt "diep geraakt" te worden door de gedeelde ervaringen, elke vorm van discriminatie en geweld te veroordelen en actie te hebben ondernomen. Bij strafbare feiten wordt aangifte gedaan en bij "uitingen die als kwetsend of aanstootgevend worden ervaren" worden mensen aangesproken.

Vertrouwenspersoon of studieadviseur

Landelijk studentenrabbijn Yanki Jacobs spreekt regelmatig Joodse studenten. Volgens hem voelen veel van hen zich onveilig, omdat men ervaart dat "Israël en iedereen die het land steunt wordt gedemoniseerd". "De meeste mensen zijn natuurlijk niet antisemitisch, maar het conflict is helaas wel naar Nederland geïmporteerd."

De rabbijn hoort van studenten dat ze wennen aan het gevoel van onveiligheid. "Er ontstaat een bepaalde nuchterheid: 'het hoort er nu eenmaal bij'. Voor een deel van onze studenten is de studententijd daardoor niet per se leuk meer. Het is drie jaar blokken, maar buiten de colleges blijven ze weg van de campus."

Jacobs adviseert de studenten eerst om binnen de instelling contact te zoeken met een vertrouwenspersoon of studieadviseur. "Als dat niet lukt neem ik contact op met de universiteit om hopelijk tot een oplossing te komen. In veel gevallen blijken problemen misverstanden die we samen kunnen oplossen, maar natuurlijk niet altijd."

Correctie

In een eerdere versie van dit artikel zei Yoram Groen dat de VUJU zelf de beveiliging van evenementen moest betalen. Dat is onjuist, de universiteit betaalt.

Ewald Engelen, de echtgenoot van Marianne Thieme -oprichter van de Partij voor de Dieren- staat op de lijst van de nieuwe dierenpartij Vrede voor Dieren (VvD). Naast Engelen staat ook de oud-voorzitter Ruud van der Velden van de Partij voor de Dieren op de kandidatenlijst van de nieuwe partij, die in wezen een afsplitsing is van de Partij voor de Dieren.

Van der Velden staat op nummer drie, hoogleraar financiële geografie Engelen op vijf. Lijsttrekker is Pascale Plusquin, jaren Statenlid in Limburg en een van de oprichters van de nieuwe partij. Marianne Thieme is niet betrokken bij de nieuwe partij en heeft ook geen ambities om weer politiek actief te worden, laat ze aan de NOS weten.

Plusquin maakte een maand geleden bekend een nieuwe partij te beginnen, samen met Jurgen Suurmeijer, tot voor kort lid van de raad van advies van de Partij voor de Dieren, en Annemarie van Gelder, eerder voorzitter van de Friese afdeling van de partij.

De oprichters vinden dat de Partij voor de Dieren de pacifistische beginselen te veel verlaten heeft door open te staan voor extra investeringen in defensie. "Bij herbewapening delven dieren altijd het onderspit", zeggen ze.

Discussie in de partij

In het verkiezingsprogramma van de Partij voor de Dieren stond dat de partij tegen herbewapenen is, maar de fractie in de Tweede Kamer veranderde begin dit jaar van standpunt. Dat leidde tot flinke discussie in de partij, onder meer ook op het partijcongres in juni.

Leden van de partij discussieerden daar of extra bewapenen een noodzakelijke stap voor de Europese veiligheid is of een militaristische draai die niet bij de pacifistische grondslag van de partij hoort.

Volgens Ouwehand en de fractie zijn de tijden "zodanig veranderd" dat het helaas wel nodig is om te investeren in defensie. "Zonder een vrije rechtstaat kun je ook niet strijden voor klimaat en natuur", aldus Ouwehand.

'Kiezersbedrog'

De oprichters van de nieuwe VvD zien echter de basiswaarden in gevaar gekomen. "Dieren kunnen niet demonstreren of opinieartikelen schrijven. Wij moeten voor hen opkomen. En als je opkomt voor dieren en milieu kun je niet anders dan tegen herbewapening zijn" aldus Plusquin bij de oprichting tegen de NOS. Er is volgens haar dringend behoefte aan een partij die "exclusief voor dieren opkomt en zich niet laat afleiden door geopolitieke vraagstukken".

Ruud van der Velden, oud voorzitter van de Partij voor de Dieren, nu nummer drie op de lijst van de nieuwe partij: "In die geopolitieke vraagstukken staan dieren nooit centraal. De wapenwedloop wordt als enige optie tegen oorlogsdreiging gepresenteerd maar dat is het niet. Eerst worden die ellendige wapens op dieren uitgetest, daarna wordt door de oorlog hun leefklimaat vernield. Wij willen inzetten op praten en een staakt het vuren."

Thieme, oprichter van de Partij voor de Dieren, sprak in maart in een opiniestuk in Trouw van kiezersbedrog. Door het nieuwe defensie-standpunt van de partij was er geen pacifistische partij meer die ook voor dieren opkomt en waren sommige mensen in haar ogen "dakloos" geworden.

In die zin vindt ze de nieuwe partij logisch, zegt ze vandaag tegen de NOS. Maar ze ziet de VvD eerder als "aanvulling dan als afsplitsing" van de Partij voor de Dieren en hoopt dat beide partijen geen concurrenten worden maar goed kunnen samenwerken.

Al maanden wordt er gezocht naar een advocaat voor Nederlands zwaarste crimineel: Ridouan Taghi. Gisteravond verliep een deadline voor advocaten om zich te melden en morgen gaat Taghi's hoger beroep verder, maar de vraag is of dat wel echt kán. Want wie stapt er na acht voorgangers, van wie er drie zijn opgepakt, nog naar voren?

In deze podcast vertelt strafrechtadvocaat Jan Hein Kuijpers wat je als advocaat bij zo'n besluit tegen elkaar afweegt en wat het betekent om in zo'n grote zaak te stappen. Kuijpers staat twee andere verdachten in het Marengo-proces bij en was in het verleden advocaat van Willem Holleeder, nadat diens advocaat Bram Moszkowicz het werk moest neerleggen. Hij kent het wereldje en alles wat erbij komt kijken als je advocaat bent in complexe strafzaken van verdachten uit het criminele milieu. "Het is ook gewoon leuk", zegt hij.

Justitie-redacteur Remco Andringa zet uiteen wat de gevolgen van Taghi's advocatenprobleem zijn voor het hoger beroep in het Marengo-proces en welke scenario's er liggen voor als het Taghi niet lukt om een advocaat te vinden.

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie en montage: Elisabeth Steinz

Redactie: IJsbrand Terpstra en Ulrike Nagel

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag 20 minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en De Rooy: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door de NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

De Dolle Mina's Limburg meldt dat deelnemers aan de actie 'Wij eisen de nacht op' te maken hebben gehad met seksuele intimidatie of ander ongewenst gedrag. Ze roepen deelnemers die lastig zijn gevallen op zich te melden.

In de nacht van zaterdag op zondag liepen en fietsten deelnemers door zeker negentien plaatsen. Dat deden ze om aandacht te vragen voor onveiligheid voor vrouwen op straat. De protesten verliepen niet vlekkeloos.

Zowel in Maastricht als in andere steden zijn dit weekend incidenten geweest, melden de Dolle Mina's. Daarbij waren voornamelijk mannen betrokken. "Helaas zijn er landelijk te veel verhalen en nare ervaringen gedeeld over seksuele intimidatie die plaatsvond tijdens onze rustige, maar luide actie", schrijft de Limburgse tak van de feministische beweging.

De Dolle Mina's zijn op dit moment dan ook meldingen uit hele land aan het verzamelen. Tot nu zijn er meldingen binnengekomen uit negen steden, zegt Dolle Mina Nynke van Zwol. Het gaat in ieder geval om Eindhoven, Maastricht, Leiden, Amersfoort, Zwolle, Groningen, Amsterdam, Rotterdam en Utrecht.

Route aangepast

Het gaat tot nu toe om allerlei soorten meldingen. Zo werden vrouwen in Maastricht bij het protest onder meer nagefloten, bedreigd en in de billen geknepen, schrijft De Limburger. Zowel de Limburgse tak als die in Amersfoort deelden op Instagram meerdere incidenten. Daarbij melden vrouwen bespuugd en achtervolgd te zijn door mannen. In Amersfoort meldt iemand dat blikken op deelnemers werden gegooid en dat mensen werden uitgescholden.

In Leiden werd de stoet uitgejoeld en is er een ei gegooid. De organisatie in Eindhoven laat weten dat de actie grotendeels positief is verlopen, maar dat halverwege de route omgelegd moest worden. Dat gebeurde op het Stratumseind, een uitgaansgebied in het centrum.

De stoet werd begeleid door de politie, beveiliging en stewards, maar toch werd gekozen voor een andere route. Mannen riepen vrouwonvriendelijke en nare dingen, zegt de organisatie van de fietsactie, zowel tegen vrouwen als mannen. Ook werd de stoet continu tegengehouden en werd een vrouw bij haar heupen gepakt door een man. In Eindhoven liep ook de burgemeester en mannelijke wethouders mee. Zij zijn volgens de organisatie geschrokken van wat ze horen en zagen tijdens de fietstocht.

Ook hartverwarmend

Zowel verschillende lokale organisaties als actievoerders benadrukken dat de protesten ook zeker als hartverwarmend zijn ervaren. Actievoerders vertellen dat er veel mensen langs de routes hen juist aanmoedigden. Ook was er gejuich en applaus te horen. Verder waren ze erg blij met de begeleiding van onder meer de politie en handhavers van de gemeentes.

Van Zwol laat verder weten dat individuele actievoerders aangifte zullen doen. De Dolle Mina's zelf overwegen dit ook. "We zijn op dit moment aan het uitzoeken of dat kan."

Mensen die een nare ervaring willen delen, kunnen dat doen bij het meldpunt seksuele intimidatie van hun gemeente of bij Dolle Mina's zelf. Ook wordt mensen op het hart gedrukt om naar een vertrouwenspersoon te gaan en van zich te laten horen op sociale media.

Voormalig minister van Economische Zaken Robert Habeck van de Duitse Groenen heeft het parlement verlaten. Met zijn vertrek, dat hij vorige week had aangekondigd, trekt een van de bekendste Groenen zich terug uit de Duitse politiek.

Habeck werd in 2021 vicekanselier in de zogenoemde 'stoplichtcoalitie' in Duitsland, samen met de sociaal-democratische SPD en de liberale FDP. Het was voor het eerst in ruim vijftien jaar dat de Groenen weer in de regering zaten.

In die regering moest Habeck als minister van Economische Zaken en Klimaatbescherming direct na zijn aantreden een energiecrisis zien af te wenden, die dreigde na de Russische inval in Oekraïne. Hij koos daarvoor pragmatische oplossingen die binnen zijn partij controversieel zijn, zoals kerncentrales langer laten draaien langer en kolenwinning door laten gaan.

Zijn zogenoemde verwarmingswet, die onderdeel was van zijn beleid om Duitsland te verduurzamen, leidde in 2023 tot veel strijd tussen de coalitiepartijen.

Nieuwe deuren open

Bij de vervroegde landelijke verkiezingen deed Habeck een gooi naar het bondskanselierschap. Dat mislukte. Na bijna 15 procent van de stemmen in 2021 kelderen de Groenen dit keer naar 11,6 procent. Sinds het aantreden van het kabinet-Merz in mei was hij weer gewoon parlementslid.

Over zijn persoonlijke toekomst zei Habeck in een Instagram-video waarin hij zijn vertrek aankondigde: "Soms moet je deuren sluiten zodat er nieuwe kunnen openen. Ik sluit er nu een, maar ik weet zeker dat er nieuwe deuren zullen openen."

Dat zullen met name de deuren van internationale onderzoeksinstellingen worden: Habecks toekomstige dienstverbanden zijn onder meer bij het Deens Instituut voor Internationale Studies in Kopenhagen en de Universiteit van Californië in Berkeley.

Correspondent Duitsland Chiem Balduk:

"Begin dit jaar had hij nog de hoop bondskanselier te worden, nu treedt Robert Habeck terneergeslagen terug. Na de afstraffing bij de verkiezingen liggen de Groenen een beetje in de touwen. Vooral de jonge kiezer liep in groten getale weg naar Die Linke, dat voor stevig links beleid en pro-Palestijnse posities staat. In peilingen staan de partijen inmiddels op gelijke hoogte, wat een jaar geleden nog ondenkbaar was.

Habeck stond juist voor de meer realistische stroming. Hij bracht de partij naar het midden en naar het centrum van de macht. Als minister nam hij maatregelen die in zijn ogen nodig waren maar tegen de groene idealen in gingen. Dat heeft hem veel krediet gekost.

Een nieuwe, aansprekende leider ontbreekt nog. Daarmee ligt de vraag open of de Groenen verder gaan als constructieve middenpartij of juist weer wat idealistischer en linkser worden. In Habecks afscheidsinterviews zagen we hem minder hoffelijk dan we hem kennen: de CDU-Bondsdagvoorzitter werd ongeschikt genoemd, CSU-leider Söder een 'worstvreetfetisjist'. Misschien zien we daar een nieuwe stijl: een tikkie feller en populistischer, en daarmee zichtbaarder."

Hulpmedewerkers zoeken in de Afghaanse provincie Kunar nog altijd naar slachtoffers onder de ingestorte gebouwen. Volgens het Taliban-regime zijn er zeker 812 doden en 2800 gewonden gevallen. Internationale hulp komt moeilijk op gang, zegt de VN.

De VN-missie in Afghanistan spreekt van een verschrikkelijke ramp. Honderden mensen zouden nog vastzitten onder het puin. "Kinderen liggen onder het puin, ouderen liggen onder het puin", zegt een van de dorpelingen tegen persbureau Reuters. "We hebben hulp nodig. Er is niemand die ons kan komen helpen de doden te bergen."

De VN zegt dat de uitrol van hulp wordt bemoeilijkt door Amerikaanse bezuinigingen op humanitaire hulp. Zo zijn klinieken gesloten en zijn er minder helikopters.

"De daadwerkelijke levering van hulp is getroffen door de bezuinigingen, maar ook het aantal mensen die we ter plaatste hebben is veel minder dan zes maanden geleden", zegt Kate Carey van het VN Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Zaken in Afghanistan.

Hulpmedewerkers vervoeren slachtoffers met een helikopter naar ziekenhuizen:

Het Taliban-regime doet een beroep op de internationale gemeenschap om hulp te geven. "We hebben het nodig, want heel veel mensen zijn omgekomen of hebben hun huis verloren", zegt een woordvoerder. Het Rode Kruis laat weten dat de zusterorganisatie Rode Halve Maan in kaart brengt hoeveel en welke hulp er nodig is.

Save the Children stuurt medische teams naar de zwaarst getroffen districten in de provincie Kunar. "Medische noodhulp, watertransport, voedsel, spullen voor onderdak en kinderbescherming zullen prioriteit moeten krijgen", aldus de organisatie.

Ook Artsen zonder Grenzen heeft contact met de lokale autoriteiten om te horen wat er aan medische hulp nodig is.

De internationale persbureaus hebben nog bijna geen beeld uit het zwaarst getroffen gebied, de provincie Kunar. Daar lag het epicentrum van de beving van 23.47 uur plaatselijke tijd gisteravond met kracht 6. Het regime zei eerder vandaag dat daar 610 doden zijn geteld. In het veel dichter bevolkte Nangarhar, met de stad Jalalabad, waren dat er 12.

Moeilijk toegankelijk

Kunar is ook onder normale omstandigheden moeilijk toegankelijk. Door de beving zijn wegen geblokkeerd geraakt waardoor reddingsteams de afgelegen dorpjes, met huisjes gebouwd van hout en leem, nog moeilijk kunnen bereiken.

Door de beving zijn zeker drie dorpen zijn volledig verwoest. "Het aantal slachtoffers loopt waarschijnlijk op als we toegang tot afgelegen gebieden krijgen", zei een woordvoerder van het ministerie van Gezondheid tegen het Afghaanse Ariana News.

De beving werd gevolgd door meerdere naschokken, waaronder twee met een kracht van 5,2.

Het epicentrum van de aardbeving lag ten oosten van de hoofdstad Kabul:

Vaker bevingen

Afghanistan ligt in het gebied waar de Indische en Euroaziatische aardplaten op elkaar botsen. Daardoor doen zich vaak aardbevingen voor.

Twee jaar geleden werd de westelijke provincie Herat in een week tijd door drie zware bevingen getroffen, waarbij zo'n 2500 mensen zouden zijn omgekomen.

In 2022 werd het oosten van Afghanistan ook al door een aardbeving getroffen. Toen kwamen er 1000 mensen om.

Daling hulpgelden

De beving in 2022 kwam op een moment dat de hulp aan Afghanistan al fors was gedaald: van 32,5 miljard euro naar 654 miljoen euro. Dat werd mede-ingegeven door de stelselmatige onderdrukking van vrouwen door de Taliban en de beperkingen die het regime aan hulpverleners oplegde.

De radicaal-islamitische beweging was in augustus 2021 aan de macht gekomen. Hulporganisaties die vrouwen in dienst hielden, raakten hun vergunning kwijt.

Het vliegtuig van Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft gisteren boven Bulgarije te maken gehad met een langdurige storing van het gps-systeem. Daardoor moest de piloot het toestel uiteindelijk neerzetten zonder hulp van elektronische navigatie, via fysieke kaarten.

Von der Leyen landde uiteindelijk veilig in de Bulgaarse stad Plovdiv:

Een woordvoerder van de Europese Commissie zegt op basis van informatie van de Bulgaarse autoriteiten dat Rusland mogelijk achter het verstoren van het systeem zit. Rusland wordt vaker beschuldigd van 'gps-jamming', waarmee de gps-signalen van satellieten in een bepaald gebied worden verstoord met een stoorzender.

De krant Financial Times meldde vanochtend als eerste het 'jammen' van Von der Leyens vliegtuig. Kort daarna bevestigde de woordvoerder van de Europese Commissie het nieuws. Von der Leyen is bezig aan een vierdaagse rondreis langs EU-landen die grenzen aan Rusland en Belarus. Die reis wordt niet afgebroken, aldus de woordvoerder.

Gevaarlijke situaties

Er werd de laatste tijd door verkeersvliegers vaker melding gemaakt van storingen en gps-spoofing, het opzettelijk overstemmen van het gps-signaal met een valse plaatsbepaling. Waar het eerder maar een handvol keren gebeurde, waren er in 2024 maar liefst 150 meldingen, met name in het Midden-Oosten.

Luchtvaartautoriteiten zeggen dat het vaak gaat om valse signalen die strijdende partijen uitzenden om vijandelijke drones en gevechtsvliegtuigen in de war te brengen. Dergelijke praktijken kunnen echter gevaarlijke situaties opleveren voor de burgerluchtvaart, doordat vluchten ongemerkt uit koers kunnen raken.

De Natuurbrug Zandpoort kan voor het eerst sinds de oplevering in 2013 volledig open. De brug moest de Amsterdamse Waterleidingduinen en Nationaal Park Zuid-Kennemerland bij Zandvoort verbinden, maar werd kort na de bouw afgesloten met een hek om damherten tegen te houden. Dat hek gaat waarschijnlijk dit jaar nog weg.

De herten verplaatsten zich van het ene duingebied naar het andere en plantten zich daarom in rap tempo voort in beide gebieden. De hertenpopulatie bleef maar groeien. Met name Zandvoort had daar veel last van. In beide natuurgebieden werden de afgelopen tien jaar - ondanks protesten - ruim 16.000 herten afgeschoten.

Honderden

Het hek bij de ecobrug bleek effectief in het tegenhouden van herten. Vanwege het jarenlange afschot zijn inmiddels nog enkele honderden herten over. Dat kleine aantal vormt geen bedreiging meer voor de natuur en bollenvelden in Zandvoort.

"Waarschijnlijk gaat het hek voor het einde van het jaar weg. Camera's en boswachters houden daarna wel goed in de gaten hoeveel herten naar welke kant oversteken. We willen natuurlijk niet dat er weer schade ontstaat in bepaalde gebieden", legt een woordvoerder van beheerder Waternet uit bij de regionale omroep NH.

Geen rechtszaak

Vorig jaar dreigde de stichting Animal Rights met een rechtszaak als het hek niet snel zou verdwijnen. "Een natuurgebied verandert door dit soort hekken in een afgesloten safaripark, een schiettent. Dat kan niet de bedoeling zijn", zei Erwin Vermeulen, juridisch adviseur bij Animal Rights toen.

Vermeulen is blij dat het hek verdwijnt en er geen rechtszaak komt. Afschot van herten gaat echter de komende winters door. "We blijven beheren, maar dan gaat het om kleinere aantallen", legt de woordvoerder van Waternet uit.