NOS Nieuws - Algemeen

Het is niet zomaar een EU-top, die morgen in Brussel begint. De 27 EU-leiders gaan iets nieuws doen: de hele dag praten over maar één onderwerp, defensie. Dat is hard nodig: voor Europa is het "sink or swim", erop of eronder, schrijft The Economist. Ook EU-ambtenaren maken vergelijkingen met een levensreddende operatie die ze "superbelangrijk, maar heel moeilijk" noemen.

Voor de lunch is NAVO-baas Mark Rutte uitgenodigd. De EU is voor zijn veiligheid nu grotendeels afhankelijk van belangrijkste NAVO-partner, de VS. Bij het diner schuift de Britse premier Starmer aan. Het is de eerste keer na de Brexit dat de regeringsleider van het Verenigd Koninkrijk bij een EU-top is. Als het over de veiligheid van Europa gaat, hoort hij erbij.

Die veiligheid staat onder druk, meent The Economist. Dat vergelijkt de EU met een schip dat ronddobbert op zee, en een 'superstorm' op zich af ziet komen, een Trumpnado.

De Amerikaanse president is onvoorspelbaar. Hij wil Groenland hebben, autonoom onderdeel van NAVO- en EU-lid Denemarken. Trumps verontrustende woorden komen boven op de dreiging vanuit Rusland, dat al bijna drie jaar oorlog voert in Oekraïne. Ook China wordt militair steeds sterker.

'Hogere uitgaven en meer samenwerking'

De urgentie blijkt ook uit de uitnodigingsbrief aan de regeringsleiders. Het doel is om discussie te voeren "om de weg vrij te maken" voor besluiten over de toekomst van de Europese defensie. Er moet nogal wat gebeuren, schrijft de voorzitter van de top, Antonio Costa. Hij heeft het over "twee hoofdbeginselen" waar hij de gesprekken over wil voeren.

Ten eerste moet Europa meer verantwoordelijkheid nemen voor zijn eigen defensie. Het moet veerkrachtiger, efficiënter, autonomer en betrouwbaarder worden. Daarbij horen 'aanzienlijk' hogere uitgaven.

In Brussel worden grote bedragen genoemd, tot 500 miljard euro. Ook daar wordt morgen over gesproken. "Welke gemeenschappelijke opties kunnen we gezien de aanzienlijke financieringsbehoeften overwegen?", schrijft Costa.

Daarnaast moeten de EU-landen meer gaan samenwerken, bijvoorbeeld om contracten te sluiten met de defensie-industrie, schrijft Costa. Zo kunnen landen goedkoper uit zijn dan als elke lidstaat op eigen houtje bestellingen doet.

Cursus Russisch

De discussie over Europese veiligheid is zo lastig, omdat EU-lidstaten gewoonlijk zélf beslissen over hun defensie. Meer samendoen is daarom een principiële kwestie. Eerder deze week bleek dat de PVV en BBB helemaal niets zien in nóg meer geld naar defensie.

Als alle NAVO-landen aan hun verplichtingen zouden voldoen, komt volgens de regering 60 miljard euro vrij. Maar Nederland dreigt achter te lopen op de Europese werkelijkheid.

Zowel NAVO-baas Rutte als Donald Trump zegt dat het onvermijdelijk is dat er fors meer geïnvesteerd wordt. "Als je dat niet doet, volg dan een cursus Russisch", zei Rutte eerder in het Europarlement.

Geld vrijmaken

Als er al overeenstemming zou zijn dat er aanzienlijk meer geld moet komen voor defensie, dient de volgende discussie zich aan. Want waar zouden al die miljarden dan vandaan moeten komen? In Brussel is het gesprek daarover al volop losgebarsten.

Er lijkt voorgesorteerd te worden op zogeheten eurobonds, gezamenlijke leningen waarmee de EU geld ophaalt op de kapitaalmarkt. Ook daar is Nederland fel tegen, omdat het niet te maken wil hebben met de begrotingen van andere lidstaten.

Toch gaan er al allerlei concrete ideeën rond om geld vrij te maken. De focus ligt vooral op het gebruiken van honderden miljarden die er al zijn, maar nog niet gebruikt worden voor defensie. Geld dat over is uit het coronaherstelfonds bijvoorbeeld, of miljardenleningen via het ESM, het Europese noodfonds.

Geen conclusies

Over dat andere belangrijke punt, met EU-landen samen contracten sluiten bij defensiebedrijven, denken landen ook heel verschillend. De Franse president Macron wil bijvoorbeeld dat alleen bij Europese bedrijven wapens gekocht kunnen worden met Europees geld.

Frankrijk heeft een grote wapenindustrie. Maar landen die aan Rusland grenzen, willen juist ook wapens bij de Amerikaanse industrie kopen, om Donald Trump aan boord te houden als het gaat om de Europese veiligheid.

De defensietop moet vooral gezien worden als brainstorm, het kost tijd om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. En dus volgen morgen aan het eind van de dag dan ook geen conclusies.

Maar erg lang kan de discussie niet duren. Half maart presenteert de Europese Commissie een voorstel over defensie, eind juni is de NAVO-top in Den Haag. Die kan alleen een succes worden als de Europese NAVO-landen Trump tevreden kunnen stellen. Daarvoor moeten harde toezeggingen komen van EU-landen om fors meer geld te gaan uitgeven aan Europa's eigen verdediging.

Met de reactie van Mexico en Canada op de importheffingen van president Trump lijkt het erop dat de eerste stappen in een handelsoorlog zijn gezet. De twee landen komen met een eigen belasting op producten uit de Verenigde Staten.

Canada doet er 25 procent bovenop, van Mexico is nog niet bekend hoe hoog de heffing zal zijn. Ook China is bezig met een reactie op de heffingen in de VS, die komende dinsdag ingaan.

Hoewel het nu nog gaat om deze drie landen, staat ook de Europese Unie een extra belasting te wachten op producten die naar de VS worden geëxporteerd. En dat kan er op termijn voor zorgen dat wij in Europa flink meer moeten gaan betalen voor spullen die we uit Amerika halen.

Want deze verhoging van tarieven komt grotendeels terecht bij de eigen burger. Nu nog zijn dat vooral de Amerikanen, zegt Bert Colijn, hoofdeconoom bij ING. "Dit is gewoon een extra belasting. Bedrijven zullen de extra kosten voor het grootste deel aan de consument doorrekenen."

Sterk en concurrerend

Dat is Klaas Knot, econoom en topman bij de Nederlandsche Bank, met hem eens. "Dit spel kent alleen maar verliezers. De wereldeconomie heeft ons ontzettend veel welvaart gebracht, maar de consument gaat hiervoor betalen", zei hij in het tv-programma Buitenhof.

Er zijn nog geen concrete belastingen aangekondigd voor de Europese Unie, maar die komen er volgens president Trump wel aan. Hoeveel dat gaat worden en wanneer die dan zouden ingaan, is niet duidelijk.

Volgens Knot is Europa wel voorbereid op eventuele heffingen. "Europa is een machtig handelsblok met 400 miljoen consumenten. We moeten Europa sterk en concurrerend maken. De grootste markt waar we verkopen is Europa zelf."

Hogere inflatie

Door het opleggen van tarieven zal de inflatie weer toenemen, wat betekent dat producten duurder worden. Dat gebeurde in de eerste termijn van Trump ook al. Econoom Colijn: "In 2018 verhoogde Trump de heffingen op wasmachines. De eerste drie maanden was er geen effect omdat er nog oude voorraad was, maar daarna stegen de prijzen toch echt."

Ook zal de dollar sterker worden ten opzichte van de euro, zegt Knot, maar dat is niet per se slecht nieuws. Als Amerikanen meer Europese waar krijgen voor hun dollar kan dat ervoor zorgen dat de Europese export toeneemt. Het is trouwens al jaren zo dat Europa veel meer producten aan Amerika verkoopt dan andersom.

Volgens Colijn is dat gat moeilijk te verkleinen met importheffingen: de Amerikanen kopen nu eenmaal veel spullen.

De aangekondigde importheffingen zijn overigens niet nieuw in de wereldhandel. Ook oud-president Biden voerde meerdere belastingen in, waaronder een die ertoe leidde dat elektrische auto's uit China 100 procent duurder werden. Daar komt met de nieuwe heffing nog eens 10 procent bovenop.

Maar ook de Europese Unie kan er volgens Knot wat van. In de eerste termijn van Trump dreigde de EU met forse heffingen op Amerikaanse producten.

De Europese Commissie werkt ook nu aan een reactie voor als er heffingen komen voor Europa, denkt Colijn. Zover is het nog niet, Europa is nog in overleg met de Amerikanen over de wederzijdse handel. De EU kan bijvoorbeeld meer vloeibaar aardgas en wapens kopen van de Amerikanen, waardoor de handel iets meer gelijkgetrokken wordt. Toch acht Colijn een harde reactie niet uitgesloten. "Maar daar wordt niemand beter van."

De Nederlandse consument merkt nu nog niks van de opkomende handelsoorlog. Dat is pas als er ook tarieven worden opgelegd aan producten vanuit de EU. Mocht het zover komen, dan zullen de prijzen in heel Europa gaan stijgen.

Langs de kust van Terschelling is een kilometerslange oase met zoet water ontstaan. Het zogenoemde groene strand is acht tot tien kilometer lang en dat is bijzonder, zegt hoogleraar kustecologie Tjisse van der Heide tegen Omrop Fryslân: "Ik heb dit op die schaal, met die lengte, nog nooit gezien."

De zoetwateroase is ontstaan aan de rand van de Noordzee, van Midsland aan Zee tot net voorbij Oosterend. Het fenomeen is niet nieuw op de Waddeneilanden, maar dit formaat wel.

"Ik vind het heel bijzonder. Het heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld en dit wordt eigenlijk een nieuwe natte duinvallei met een zoetwatermilieu", zegt boswachter Remi Hougee van Staatsbosbeheer.

Een groen strand ontstaat door het natuurlijke proces van stranden die breder worden. "Dan is er meer zand en dat hoopt zich op. Dan kunnen er kleine duintjes ontstaan voor de hoge duinen. Tussen die hoge en lage duinen ontstaat een luwte die ook minder overstroomt", legt Hougee uit.

Dynamiek van de duinen

Het water wordt gefilterd door de duinen. "Bij storm komt er zo nu en dan wat zout water overheen, maar over het algemeen wordt dat water juist heel zoet", legt kustecoloog Van der Heide uit.

De oase van zoet water is positief voor de natuur op het eiland, zegt de boswachter. De afgelopen tijd zijn al meerdere zoetwatersoorten gespot, zoals de bruine pad en de watermunt. "Dat is heel uniek om op het strand tegen te komen. Bovendien is dit weer een mooi broedgebied voor strandbroeders. Dus ik ben heel benieuwd wat het uiteindelijk gaat opleveren."

Dat de zoetwateroase nu zo lang is, betekent niet dat hij er ook permanent blijft. Van der Heide: "Wat bijzonder is aan dit soort systemen is dat ze ook zomaar weer kunnen verdwijnen. "De stranden kunnen ook smaller worden, en dan komt het zoute water weer dichterbij. Maar dat hoort bij de dynamiek van de duinen."

Bij een mortieraanval op een openluchtmarkt in de Sudanese stad Omdurman zijn gisteren ten minste 54 mensen omgekomen. Dat melden lokale gezondheidsautoriteiten. Veel van de slachtoffers zijn vrouwen en kinderen die de Sabrein-markt bezochten, vlak bij de hoofdstad Khartoem. Minstens 158 mensen raakten gewond.

De aanval werd uitgevoerd door de paramilitaire groep Rapid Support Forces (RSF), die al bijna twee jaar lang een burgeroorlog voert met het regeringsleger. De RSF heeft nog niets over deze aanval gezegd.

'Onophoudelijke oorlog tegen gewone mensen'

Een lokale medewerker van Artsen zonder Grenzen, die werkt in het nabijgelegen ziekenhuis Al-Naw, zegt "een absoluut bloedbad" te hebben gezien op de eerstehulpafdeling.

"De levens van tientallen mensen zijn verwoest, het lijkenhuis hier achter me puilt uit. Dit is het zoveelste voorbeeld van de onophoudelijke oorlog die hier in Sudan wordt gevoerd tegen gewone mensen."

Een woordvoerder van de regering zegt dat de aanval "de zoveelste misdadige actie is van deze militie. Het is een schaamteloze schending van de internationale mensenrechten." In de burgeroorlog kwamen sinds april 2023 minstens 28.000 mensen om. Beide strijdende partijen zijn beschuldigd van mensenrechtenschendingen, eerder deze maand werd de RSF door de VS beschuldigd van genocide.

Aanvallen zoals deze komen wekelijks voor: vorige week werd het enige nog functionerende ziekenhuis in de westelijke stad Al-Fashir getroffen door een aanval van het RSF, daarbij vielen 70 doden. Deze stad in de westelijke regio Darfur wordt al maandenlang belegerd door de RSF.

De plaatsen waar de afgelopen week tientallen doden vielen bij RSF-aanvallen:

De politie is een onderzoek gestart naar meldingen van zedenincidenten in Oud-Beijerland, in Zuid-Holland. De afgelopen tijd zijn er meerdere meldingen bij de politie binnengekomen over een man die kinderen benaderde. In zeker een geval heeft de man ook daadwerkelijk ontucht gepleegd met een kind.

De man zou zowel jongens als meisjes op straat benaderen in de plaats in de Hoeksche Waard, ten zuiden van Rotterdam. Er is nog niemand opgepakt. Het Openbaar Ministerie heeft samen met de politie een Team Grootschalige Opsporing opgezet. Dat is een team van specialisten dat wordt ingezet bij complexe zaken met een grote maatschappelijke impact.

Het team verzamelt momenteel camerabeelden uit Oud-Beijerland en bekijkt die. Ook zijn er de komende dagen meer agenten aanwezig op de plekken waar de incidenten hebben plaatsgevonden.

Vanwege de privacy van slachtoffers deelt de politie geen verdere details over de zaak. "Dat neemt niet weg dat we de bezorgdheid van en impact op buurtbewoners goed kunnen begrijpen."

In Nieuwegein wordt met verslagenheid gereageerd op de dood van het 11-jarige meisje. Op de plaats waar het meisje gisteren is doodgestoken liggen bloemen en worden kaarsjes aangestoken.

"Het is verschrikkelijk. Nog maar 11 jaar oud, waar gaat het over. Echt verschrikkelijk", zegt een vrouw die om de hoek woont. Buurtbewoners kunnen niet geloven dat juist in hun buurt zoiets is gebeurd.

Het meisje was onderweg naar een vriendinnetje toen een man haar plotseling aanviel en om het leven bracht met messteken. Een 29-jarige man werd kort erna in een tuin in de buurt aangehouden door de politie. Lopende het onderzoek wil de politie verder niks zeggen. Gisteravond laat zei politiewoordvoerder Wim Hoonhout in het radioprogramma Met het Oog op Morgen dat het "zeer reëel" is dat ze elkaar "totaal niet" kenden.

Rustige buurt

"Het heeft een enorme impact hier in de buurt. Het is een vrij rustige buurt met mensen die hier al heel lang wonen. Er spelen altijd veel kinderen en dan gaat plotseling helemaal fout", zegt buurtbewoner Pieter van Zwieten. Hij woont al vijftig jaar in de buurt.

Een van de buurtkinderen zegt dat het meisje erg lief was en dat hij vaak met haar speelde. "Het is altijd gewoon rustig in de straat en opeens gebeurde dit", zegt de jongen. "Ik ging best vaak met haar buitenspelen, maar nu niet omdat ik bij mijn moeder was."

Van Zwieten vertelt over wat hij meekreeg van de dood van zijn buurmeisje:

Het gebeurde allemaal recht voor zijn deur. "Ik was in de tuin bezig en hoorde veel geluid en herrie. Ik vond het erg lang duren en ben gaan kijken. Ik zag het kind liggen", vertelt hij.

Het incident gebeurde precies onder een keramiek beeld van spelende kinderen. Van Zwieten heeft een van de kinderen een klein rouwbandje gegeven. "De vader van het kind was niet te troosten. Hij gilde en schreeuwde", vertelt de buurman met een brok in zijn keel.

Volgens verschillende buurtbewoners is er al vaker voor de man gewaarschuwd vanwege verward gedrag. Dat beaamt ook Van Zwieten. "Zelfs donderdagavond en vrijdagochtend is er nog gebeld dat hij weer buiten stond te schreeuwen."

De politie zegt in een reactie te onderzoeken of er meldingen zijn gedaan en over wie deze gingen.

Mes gevonden

Op foto's is te zien dat zondag in de buurt van de Anemoonstraat op het dak van een schuurtje een mes gevonden is. De politie kan de vondst nog niet bevestigen. De verdachte zit in volledige beperkingen, wat wil zeggen dat hij alleen contact mag hebben met zijn advocaat.

Een recordaantal mensen heeft gisteren hun diploma in ontvangst mogen nemen voor het molenaarsexamen. Nederland heeft er daardoor 110 nieuwe molenaars bij.

Er gingen in totaal 118 mensen op voor hun examen. Uiteindelijk wisten 95 mensen te slagen voor het examen voor windmolenaar en 15 voor watermolenaar. Niet eerder waren het er zo veel, zegt de Hollandsche Molen, de vereniging die zich inzet voor de monumentale wind- en watermolens. "Ze zijn hard nodig om de molens te laten draaien en malen", zegt directeur Nicole Bakker.

"Dat we weer zoveel mensen die gegrepen zijn door molens dit prachtige vak hebben kunnen bijbrengen maakt ons trots", zegt Eelco van Norren van het Gilde van Molenaars, dat de opleiding tot molenaar verzorgt.

Het Gilde en de Hollandsche Molen zien dat de interesse voor het vak de laatste tijd aan het stijgen is. "We constateerden de afgelopen jaren al dat we steeds meer geslaagden mochten verwelkomen. Het is een overduidelijk bewijs dat er belangstelling is voor het molenaarsambacht", zegt Bakker van de Hollandsche Molen.

De belangstelling is er ook steeds meer onder tieners. Ze worden gegrepen door de techniek, bijvoorbeeld Coen van de molen van Buursink in Markelo, die op zijn 18e zijn diploma haalde. "Als je echt in een molen bent dan hoor je alle historische verhalen en zie je de techniek. Een molen is veel bijzonderder dan jongeren denken", zei hij eerder tegen omroep Oost.

Anderen kiezen het beroep vanwege de rust. "Als ik terugkom van een vrijdagmiddag op de molen, dan ga ik helemaal rustig en relaxed het weekend in", zegt Liesbeth van Binnenbeke tegen L1 Nieuws. "Het molenaarschap en op de molen zijn is een soort virus. Er zijn zoveel verschillende facetten aan het vak."

Nederland telt zo'n 1200 molens. Meestal worden ze gerund en onderhouden door vrijwilligers, maar er zijn ook beroepsmolenaars.

Menselijke schedels uit Papoea-Nieuw-Guinea zijn deze week in het Missiemuseum in het Limburgse dorp Steyl onderzocht via een röntgenscan. De eerste resultaten blijken goed nieuws voor het museum, dat de schedels het liefste teruggeeft aan het Zuidoost-Aziatische land.

De vijf schedels zijn begin vorige eeuw uit Papoea meegenomen door missionarissen en belandden uiteindelijk in het museum in Steyl. Eind vorig jaar laaide de discussie over het tentoonstellen van menselijke resten op, nadat een Amsterdams veilinghuis een schedel uit Benin te koop had aangeboden. Meer dan tweehonderd wetenschappers en activisten protesteerden. Het veilinghuis besloot nooit meer menselijke resten te veilen.

Onheil

Ook voor het Missiemuseum zijn de schedels een pijnpunt. Ze zijn destijds meegenomen op een manier die nu als onethisch wordt beschouwd, al zijn ze wel vrijwillig afgestaan.

Andere musea in Nederland gaven eerder schedels en skeletten terug aan de landen van herkomst. Papoea-Nieuw-Guinea zit echter niet te wachten op de schedels. De lokale bevolking weet niet van wie de schedels zijn. Als de schedels van vijanden zijn, geloven veel inwoners dat dat onheil brengt.

Conservator Paul Voogt besloot daarom herkomstonderzoek te doen. Dankzij de röntgenfoto's kunnen onderzoekers meer achterhalen over de mensen achter de schedels. "Als het vijanden waren, zijn ze vaak met geweld onthoofd en die sporen moet je dan terug kunnen vinden", legt Voogt uit bij L1 Nieuws.

De schedels in het Missiemuseum:

Antropoloog Paul Wolff Mitchell van de Universiteit van Amsterdam vindt de eerste resultaten van het röntgenonderzoek "indrukwekkend". "Dit is echt de moeite waard. Gelukkig kunnen we de botten nu goed zien ondanks de dikke laag klei die eromheen zit." Wolff Mitchell gaat ervan uit dat de hoofden niet beschadigd zijn. Dat zou erop duiden dat de schedels van voorouders zijn. Het Limburgse museum hoopt dat een museum in Papoea-Nieuw-Guinea de schedels overneemt.

Voorlopig blijven de schedels nog in Limburg en vindt nog verder onderzoek plaats. Zo wordt de klei die om de schedels zit in een laboratorium onderzocht.

In de Franse Alpen hebben zo'n 1500 mensen de nacht moeten doorbrengen in noodopvanglocaties. Ze waren gestrand door rotsblokken op de weg, als gevolg van een aardverschuiving. Een automobilist raakte gewond.

Drie grote rotsblokken kwamen terecht op de N90 bij Aigueblanche, ten noorden van Moûtiers in de Savoie, waardoor verschillende skigebieden onbereikbaar werden. Het verkeer stond vast tot 30 kilometer verderop. Volgens de Franse politie stonden er gisteravond zo'n 10.000 auto's stil.

Het waren vooral wintersporters die op weg waren naar skigebieden als Tarentaise, La Plagne en Les Arcs.

Nog steeds vertraging

Het duurde uren voor het verkeer kon worden omgeleid via een tunnel die normaal niet voor doorgaand verkeer wordt gebruikt. Dat leidt nog steeds tot vertraging. De autoriteiten verwachten dat het enkele dagen duurt voor het verkeer er weer normaal kan doorstromen, meldt de ANWB.

Omliggende gemeenten als Aix-les-Bains, Albertville, Montmélian, Moûtiers en Macot-La Plagne boden opvangplekken aan. Er werden gymzalen opengesteld, maar ook particulieren boden slaapplaatsen aan.

De rotsblokken op de weg:

Veel mensen in Nederland ontwaakten vanochtend met een winters tafereel zoals we dat maar weinig zien: strakblauwe lucht, felle zon en een bevroren landschap. In De Lier in het Westland en in Winterswijk werd deze ochtend volop geschaatst op natuurijs, dankzij een paar graden vorst én hulp van vrijwilligers.

Schaatsers op het ijs in Winterswijk:

De ijsbaan in De Lier kon vanochtend voor het allereerst deze winter open. Het vroor de afgelopen tijd wel vaker 's nachts, maar mist gooide telkens roet in het eten, want daardoor kan ijs minder goed ontstaan. Gisteravond om 22.30 uur begonnen de vrijwilligers al met het prepareren van de ijsbaan. Met een sproei-installatie is urenlang een dun laagje water op de betonnen ondergrond gespoten.

Om 08.30 konden honderden mensen tegelijk schaatsen. De ijsbaan is open "zolang het kan", zei clubvoorzitter Wim van den Berg tegen Omroep West. Het wordt vanmiddag namelijk een graad of 5, waardoor het ijs zal smelten.

Volgens Omroep Gelderland zijn tussen de 200 en 300 liefhebbers naar de schaatsbaan van de Winterswijkse IJsvereniging gekomen. Voorzitter Auke Spijkstra zegt dat de baan er goed bij ligt. "Negen millimeter ijs ligt er op de 400-meterbaan. Ruim voldoende om al die schaatsers te laten genieten."

Bij een auto-ongeluk op de provinciale weg N46, ten noordoosten van Groningen, is een 58-jarige man omgekomen. Volgens de politie botsten gisteravond rond 23.15 uur een personenauto en een bestelbusje tegen elkaar. Waardoor dat kwam is nog niet bekend, maar het was erg mistig op het moment van het ongeluk.

Het bestelbusje belandde in een sloot, de auto sloeg over de kop op de weg. De bestuurder van de auto, een 58-jarige man uit Appingedam, overleed ter plaatse. De bestuurder van de bestelbus is naar het ziekenhuis gebracht. Hoe het met deze persoon is is niet bekend.

Het KNMI waarschuwde vanochtend voor mist in Groningen. Aan het einde van de ochtend werd die waarschuwing ingetrokken.

Het Israëlische leger verstevigt zijn greep op bezette gebieden verder. Het leger moet aanwezig blijven in de stad Jenin op de Westelijke Jordaanoever, ook na het uitvoeren van de grootschalige aanval waar het mee bezig is, aldus de legerchef afgelopen week. Ook blijft het leger aanwezig op de Hermonberg in Syrië, die voorheen een gedemilitariseerde bufferzone was.

Een schending van de soevereiniteit, maar in de woorden van defensieminister Katz "om de veiligheid te waarborgen" van bewoners van de naastgelegen Golanhoogten en van Israël. Een vaak gehoord argument voor het bezetten van grondgebied, de aanwezigheid van militairen en het bouwen van illegale nederzettingen is dat van 'nationale veiligheid' voor Israël en zijn inwoners.

Een week geleden maakte het leger ook bekend dat Israëlische troepen zich voorlopig niet zullen terugtrekken uit het zuiden van Libanon, ook al was het wel de afspraak bij het staakt-het-vuren tussen Hezbollah en Israël. Als reden geeft Israël dat Libanon zijn eigen verplichtingen van het bestand niet nakomt, vooralsnog wordt de Israëlische aanwezigheid gedoogd.

Maar in Libanon wordt gevreesd dat het leger zich niet zal terugtrekken en een stukje van hun grondgebied blijft bezetten, net als tijdens de burgeroorlog in de jaren 80. Bovendien hopen Israëlische kolonisten dat zij daar kunnen gaan wonen. In december wisten kolonisten er een tentenkamp op te zetten, met de slogan "Libanon is van ons". Kort daarna werd het ontruimd door het leger.

Nederzettingen

De regering onder premier Netanyahu wil dat kolonisten meer grondgebied innemen. Op de Golanhoogten, in Syrië, wil de regering flink bijbouwen en moet de Israëlische bevolking daar, nu 20.000 inwoners, verdubbelen. Het gebied wordt door Israël bezet en geannexeerd, maar dat wordt internationaal alleen door de Verenigde Staten erkend.

Op de bezette Westoever eigenen zowel de regering als joodse kolonisten zich in hoog tempo Palestijns grondgebied toe. Ze bouwen er illegale buitenposten, die vervolgens vaak door de regering worden goedgekeurd als nederzetting. Daardoor worden Palestijnen steeds vaker uit hun woonplaats verjaagd, en raken ze ook landbouwgrond, wegen en watervoorzieningen kwijt.

De Palestijnse Autoriteit heeft op papier een vorm van zelfbestuur op een deel van de Westoever, maar in de praktijk stelt dit weinig voor. Zo heeft het Israëlische leger de afgelopen jaren tientallen invallen gedaan in Jenin, dat bekendstaat als bolwerk van gewapend verzet tegen de bezetting, terwijl de stad onder Palestijns bestuur valt. Nu is het leger ook nog van plan om daar permanent te blijven.

Annexatie

Het zou de opmaat kunnen zijn naar een steeds verdere annexatie van de Westoever, een grote wens van de kolonistengemeenschap en ultrarechtse ministers in het kabinet van Netanyahu, die zelf ook kolonist zijn. Zij hopen dat de Amerikaanse president Trump hen daarin zal steunen. Trump schortte een dag na zijn aantreden de sancties tegen gewelddadige kolonisten op.

De Amerikaanse ambassadeur die door Trump werd aangesteld, is voorstander van de nederzettingen. Volgens hem "bestaat er niet zoiets als een Palestijn". De nieuwe VN-ambassadeur zei dat Israël een "bijbels recht" heeft op de Westoever. De bezetting van de Palestijnse gebieden is illegaal en moet het per direct stoppen, oordeelde het Internationaal Gerechtshof vorig jaar nog.

NOS-correspondent Nasrah Habiballah neemt je in deze video mee langs de vele militaire checkpoints op de Westoever:

In het steeds verder uitbreiden van territorium buiten hun eigen grenzen zien sommigen ook het plan voor een 'Groot Israël', dat grote delen van omliggende landen moet beslaan. Sommige Israëliërs vinden dat zij historisch gezien recht hebben op dit territorium. Zo zei de ultrarechtse minister Smotrich dat Israël zich uiteindelijk zal moeten uitbreiden tot aan de Syrische hoofdstad Damascus.

Naast religieuze of ideologische redenen speelt net zo goed mee dat Israël nu een politieke kans ziet om zijn gebied uit te breiden, zegt Erwin van Veen, conflictonderzoeker en Midden-Oostendeskundige bij instituut Clingendael. "In Libanon en Syrië maakt het leger opportunistisch gebruik van de situatie. Op de Westoever is dat anders, daar is de facto al sprake van een annexatie."

Toekomst van Gaza

De grote vraag is hoe de toekomst van Gaza en de Palestijnen daar eruitziet. Het leek erop dat het leger delen langere tijd bezet zou houden, maar met het ingaan van het bestand heeft het leger zich teruggetrokken tot in de bufferzone, waar alle infrastructuur vernietigd is. Vooralsnog houdt het staakt-het-vuren stand, maar daarmee is er nog geen eind gekomen aan de oorlog.

Op verschillende conferenties spraken kolonisten en ministers afgelopen jaar de hoop uit om opnieuw nederzettingen te bouwen. Die waren er tot 2005 in Gaza, tot de regering besloot om het leger en de kolonisten terug te trekken. Trump wil dat meer dan een miljoen Palestijnen zich "tijdelijk of permanent" naar Egypte of Jordanië verplaatsen. Arabische landen reageerden daar afwijzend op.

De 24-jarige man die gisternacht in Breda werd ontvoerd, is weer terecht. De politie meldt dat hij in goede gezondheid is teruggevonden. Voor de ontvoering zijn nog geen verdachten opgepakt.

De man werd in de nacht van vrijdag op zaterdag ontvoerd vanaf een parkeerplaats bij een sportcomplex aan de rand van de stad. Bij de parkeerplaats liggen een atletiekvereniging en een hockeyclub.

Het slachtoffer zou door meerdere personen in zwarte kleding met bivakmutsen een busje in gestopt zijn. Volgens de politie waren de ontvoerders vuurwapengevaarlijk. De familie van de man maakte zich ernstige zorgen, mede omdat hij afhankelijk is van medicijnen die hij in moet nemen.

Iets na middernacht meldde de politie dat de man weer terecht is. Verdere details ontbreken. De politie wil in verband met het onderzoek naar de ontvoering niet zeggen hoe de man weer is vrijgekomen.

De politie vermoedt dat de ontvoering een gerichte actie is geweest. Wat de aanleiding is geweest is echter nog altijd onduidelijk. De politie zegt dat het onderzoek daarnaar nog in volle gang is.

Bij een zalencentrum in Rotterdam is vanochtend vroeg geschoten. Daar was op dat moment een feest aan de gang. Twee mensen raakten gewond en moesten met spoed naar het ziekenhuis. Ze verkeren in kritieke toestand, meldt de politie.

Er zijn twee mensen opgepakt. Het gaat om een 43-jarige man uit Amsterdam en een 46-jarige man uit Rotterdam. De politie onderzoekt nog wat hun rol is geweest bij de schietpartij.

De schietpartij was rond 04.00 uur bij een feestlocatie aan de Galvanistraat. Volgens de politie werden er meerdere schoten gelost. Op straat zijn kogelhulzen gevonden.

Omstanders troffen een van de gewonden buiten aan op de Marconistraat, een straat verderop. Het andere slachtoffer lag binnen in het zalencentrum.

Op het moment van de schietpartij was er in het complex een evenement aan de gang. Er waren volgens de politie veel mensen die getuige waren van de schietpartij. Zij zijn na het incident door agenten naar buiten geleid.

Goedemorgen! Ajax en Feyenoord spelen in Amsterdam tegen elkaar en komende nacht worden in de Verenigde Staten de Grammy Awards uitgereikt.

Eerst het weer: in het noordoosten begint de dag grijs en tijdens de eerste ochtendhelft vriest het op grote schaal. Vanmiddag schijnt de zon uitbundig en bij weinig wind wordt het 3 tot 5 graden.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Amerikaanse president Trump heeft importheffingen aangekondigd voor Canada, Mexico en China. Het gaat om heffingen van 25 procent voor producten uit Canada en Mexico. Voor gas uit Canada geldt een heffing van 10 procent. Op producten uit China komt een heffing van 10 procent, bovenop de tarieven die al voor producten uit dat land bestonden. Volgens het Witte Huis gaan de importheffingen komende dinsdag in. Hiermee vervult Trump een van zijn verkiezingsbeloften. Verwacht wordt dat alle drie de landen met tegenmaatregelen komen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Hoe versla je een van de snelste mannen die ooit op het ijs heeft gestaan? Het antwoord op die vraag heeft Nederlander Jenning de Boo nog niet. De Amerikaan Jordan Stolz heerst dit jaar op de korte afstanden, hoewel de Boo wel dichterbij komt. Gisteren was de Amerikaan echter weer een klasse apart op de 500 meter. Stolz reed 33,91, voor het eerst onder de 34 seconden op een laaglandbaan.

Ook op de 1500 meter maakte hij enorme indruk:

Fijne zondag!

Canada, Mexico en China reageren fel op de aangekondigde importheffingen van de Verenigde Staten. Vanaf aanstaande dinsdag geldt er in de VS een heffing van 25 procent voor producten uit Canada en Mexico. Op producten uit China komt een heffing van 10 procent, boven op de tarieven die al voor producten uit dat land bestonden.

Trump wil de drie landen dwingen om de productie en de verspreiding van fentanyl te stoppen. Ook wil hij Canada en Mexico onder druk zetten om de illegale migratie naar de VS aan te pakken.

Tegenmaatregelen

De Canadese premier Trudeau kondigde als reactie invoerheffingen van 25 procent aan op goederen uit de VS. Hij waarschuwde dat de heffingen de VS zouden schaden en dat Canada zich niet zal laten intimideren. Canada en de Verenigde Staten zijn langdurige bondgenoten en werken al tientallen jaren intensief samen op zowel economisch als politiek vlak. Ze delen de langste landgrens ter wereld.

Trudeau richtte zich tot de Amerikanen en zei dat de heffingen de kosten voor levensonderhoud zullen verhogen, "inclusief de prijzen in de supermarkt en de benzine bij het tankstation". Ook zei hij dat dat de Amerikaanse invoerheffingen in strijd zijn met de vrijhandelsovereenkomst die enkele jaren geleden werd ondertekend door beide landen.

Trudeau moedigde ook de Canadezen aan om Canadese producten te kopen en in eigen land op vakantie te gaan, in plaats van naar de VS.

De premier zei dat er nog wordt gekeken naar een aantal andere maatregelen, bijvoorbeeld met betrekking tot de uitvoer van kritieke mineralen naar de VS, de aanschaf van energie uit dat land en de invulling van andere economische samenwerkingsverbanden.

Mexicaanse heffingen

Ook de Mexicaanse president Sheinbaum liet kort na de aankondiging van president Trump weten met tegenmaatregelen te komen. Ze zei dat dit zowel heffingen op Amerikaanse producten zullen zijn als andere maatregelen. Details daarover werden nog niet gedeeld.

In een bericht op sociale media zei Sheinbaum dat haar regering de voorkeur geeft aan de dialoog in plaats van confrontatie, maar dat Mexico nu gedwongen wordt om op dezelfde manier te reageren.

De Verenigde Staten zijn verreweg de belangrijkste buitenlandse markt voor Mexico. Andersom heeft Mexico twee jaar geleden China ingehaald als de grootste bestemming voor de Amerikaanse export.

Volgens de Canadese premier Trudeau gaan Canada en Mexico nauw samenwerken om zich tegen de nieuwe invoerheffingen van de Verenigde Staten te verzetten. Hij benadrukte dat beide landen sterk staan door die samen op te trekken.

De Chinese minister van Buitenlandse Zaken Wang zei dat China "noodzakelijke maatregelen" gaat nemen tegen de heffingen. Volgens Wang is fentanyl een Amerikaans probleem.

Bij een raketaanval op een school in de door Oekraïne bezette stad Soedzja zijn zeker vier mensen omgekomen. De stad ligt in de regio Koersk, waar Oekraïense troepen sinds augustus vorig jaar grote delen bezetten.

Er lagen na de aanval bijna honderd mensen onder het puin, van wie er in ieder geval 84 onder vandaan gehaald zijn. Meerdere personen zijn zwaargewond.

Het schoolgebouw is volledig verwoest. Het wordt gebruikt om inwoners te evacueren uit het gebied. Het zou vooral om ouderen gaan.

Een Oekraïense legerchef zegt dat het gaat om een opzettelijke aanval door Rusland. Hij zei dat alles eraan wordt gedaan om de overlevenden te redden. President Zelensky zegt dat dit de manier is hoe Rusland oorlog voert. "Ze vernietigden het gebouw, hoewel er tientallen burgers aanwezig waren", schreef hij op X. "Rusland bombardeert zijn eigen burgers."

De Oekraïense president deelde deze beelden op sociale media:

Rusland spreekt alle berichten tegen en zegt juist dat het een Oekraïense aanval betrof. Volgens hen kwam de raket van Oekraïens grondgebied.

Vanaf dinsdag zijn alle goederen die Amerikanen importeren uit China 10 procent duurder. De heffing is een vergelding voor de grote hoeveelheden van het verslavende fentanyl die volgens president Trump via China de VS binnenkomen. President Trump kondigde de maatregel zaterdag aan.

Het Witte Huis hoopt dat Amerikanen door zo'n heffing, die ook is opgelegd aan Mexico en Canada, meer producten zullen kopen van Amerikaanse makelij. De vraag is nu voor Chinezen: welke tegenmaatregelen kan het land nemen om de schade beperkt te houden?

Vooral elektronica

De elektronicasector zal naar verwachting het hardst getroffen worden door de heffingen. Apparatuur zoals telefoons, televisies en witgoed is verreweg de grootste productgroep die China naar de VS exporteert. In 2023 bestond 30 procent van alle Amerikaanse import uit China uit elektronica.

Andere producten die Amerikanen veel van China afnemen zijn speelgoed, sportartikelen, kleding en meubels. Momenteel gelden er al importtarieven op een hele reeks goederen uit China, zoals elektrische auto's (100 procent) en staal en aluminium (25 procent). Daar komt nu nog eens 10 procent bovenop.

Welke tegenmaatregelen kan China nemen?

De maatregelen die China kan nemen zijn beperkt. China kan allereerst importheffingen instellen voor Amerikaanse consumentengoederen. Maar dit zet niet veel zoden aan de dijk, aangezien de Chinese consument relatief weinig Amerikaanse goederen koopt. Ook zou deze maatregel haaks staan op Chinese initiatieven om buitenlandse investeerders aan te trekken, nu de eigen economische groei terugloopt.

Om de schade te beperken kan China wel de nationale munt devalueren, de yuan. In dat geval worden Chinese goederen goedkoper in het buitenland. Het nadeel hiervan is dat de import van bijvoorbeeld grondstoffen hiermee ook duurder wordt voor China zelf. Dat treft dan weer het maakproces van veel producten.

Ook kan China de export van bepaalde goederen naar de VS verbieden, zoals zeldzame grondstoffen die cruciaal zijn voor de Amerikaanse technologische ontwikkeling. In november stelde China al een verbod in op de export van onder meer gallium en germanium naar de VS. Die zijn nodig voor de productie van bijvoorbeeld halfgeleiders.

China denkt na over een uitbreiding van deze exportverbodslijst. Gedacht wordt aan grafiet, dat gebruikt wordt voor machine- en installatietechniek, maar ook in de medische technologie en de waterstoftechnologie.

'Goed gesprek' tussen Xi en Trump

Afgelopen maand spraken president Xi en Trump elkaar voor de eerste keer sinds Trump aan zijn tweede termijn begon. Volgens een verklaring van Peking was het een goed gesprek. Zo zou Trump "uitkijken naar een goede relatie met Xi" en aangegeven hebben dat "Amerika en China samen tal van wereldproblemen kunnen oplossen". Ook zouden de leiders van de twee grootste economieën ter wereld overeenstemming hebben bereikt op een aantal onderwerpen. Welke onderwerpen dat zijn, werd niet genoemd.

De heffing die nu door Trump is ingesteld, is trouwens flink lager dan de 60 procent waarmee hij in zijn verkiezingscampagne dreigde. Ook is het tarief significant lager dan de importheffing van 25 procent die Mexico en Canada om hun oren kregen. Het eerste goede gesprek tussen Xi en Trump zou een mogelijke verklaring kunnen zijn voor de relatief lage importheffing.

In het noordoosten van Australië zijn duizenden mensen geëvacueerd vanwege extreme regenval en de daaropvolgende overstromingen. Tot nu toe is er één persoon omgekomen, doordat een reddingsboot waarin de persoon zat omsloeg.

Vooral de stad Townsville en het gebied daaromheen zijn de waterstanden hoog. Reddingsdiensten hebben al meerdere mensen gered die vastzaten op hun daken. Grote delen van de stad zitten zonder stroom. De verwachting is dat de Herbert-rivier in de regio de hoogste waterstand in bijna zestig jaar gaat bereiken.

De afgelopen dagen heeft het gebied in Queensland te maken gehad met tropische buien. In de afgelopen 24 uur tijd viel zo'n 700 millimeter regen. Meteorologen verwachten dat de zware regenval de komende dagen aan zal houden. Pas halverwege volgende week zou het droger moeten worden in het gebied.

In de afgelopen jaren is de oostkust van Australië regelmatig getroffen door overstromingen vanwege zware regenval.

De Amerikaanse president Trump heeft zaterdag importheffingen aangekondigd voor Canada, Mexico en China. Het gaat om heffingen van 25 procent voor producten uit Canada en Mexico. Voor olie en gas uit Canada geldt een heffing van 10 procent.

Op producten uit China komt een heffing van 10 procent, boven op de tarieven die al voor producten uit dat land bestonden. Volgens het Witte Huis gaan de importheffingen komende dinsdag in. Hiermee vervult Trump een van zijn verkiezingsbeloften. Verwacht wordt dat alle drie de landen met tegenmaatregelen komen.

Met de heffingen wil Trump dat het leven van de gewone Amerikanen goedkoper wordt. De president spreekt daarnaast van een noodtoestand die verband houdt met instroom van fentanyl, andere drugs en vreemdelingen in de Verenigde Staten. Trump wil de drie landen dwingen om de productie en de verspreiding van fentanyl te stoppen. Ook wil hij Canada en Mexico onder druk zetten om de illegale migratie naar de VS aan te pakken.

"Al deze zaken hebben ingrijpende gevolgen voor onze natie, brengen levens in gevaar en leggen een zware druk op de gezondheidszorg, openbare diensten en gemeenschappen", schrijft Trump in een verklaring. Daarin staat ook dat de tarieven van kracht blijven "totdat de crisis verlicht is". Er worden geen details gegeven over wat de drie landen moeten doen om weer van de importheffingen af te komen.

Volgens Trump hebben Canada en Mexico een belangrijke rol gespeeld in de problemen die de VS heeft met bendeleden, smokkelaars en allerlei soorten illegale drugs die het land binnenkomen. "Onder meer door niet voldoende aandacht en middelen in te zetten en niet op een zinvolle manier samen te werken met de instanties in de Verenigde Staten", staat in de verklaring.

Verwachte inflatie

Volgens experts kunnen de importtarieven ertoe leiden dat de Amerikaanse economie minder hard zal groeien en dat het leven in de VS juist duurder wordt, onder meer door verwachte inflatie. Ook zouden Canada en Mexico in een recessie kunnen komen. Op sociale media zei Trump dat de maatregel noodzakelijk is "om Amerikanen te beschermen."

Door de heffingen ontstaat er een economisch conflict met de twee grootste handelspartners van de VS: Mexico en Canada. De Canadese premier Justin Trudeau heeft Canadezen verteld dat er moeilijke tijden voor hen kunnen aanbreken, maar dat Ottawa klaar is om te reageren met vergeldingsheffingen. De Mexicaanse president zei zaterdag rustig te blijven. "Ik weet dat de Mexicaanse economie zeer krachtig en zeer sterk is."