NOS Nieuws - Algemeen

Het kabinet wil zich nog niet uitspreken over wat er misging voorafgaand aan de dodelijke steekpartij in Nieuwegein, waar zaterdag een 11-jarig meisje werd gedood. PVV-leider Wilders had minister Van Weel van Justitie en Veiligheid naar de Kamer geroepen voor het vragenuur.

Van Weel zei dat hij vanwege het lopende onderzoek niet veel kwijt kan over de zaak. Wel bevestigde hij dat de 29-jarige verdachte bekend was bij politie en justitie en dat hij meermaals is veroordeeld.

Ook stond de man sinds 2022 onder toezicht van de reclassering en liep hij bij verschillende zorginstellingen. Het kabinet laat uitzoeken wat er gedaan is met meldingen over zijn gedrag en "wie wat wist".

Verwijten Wilders

Volgens Wilders is het onaanvaardbaar dat zo'n verwarde man vrij rondloopt en in een wijk wordt geplaatst waar veel kinderen wonen, "waar hij de buurt terroriseert". Hij verwijt Van Weel te veel bureaucratische antwoorden te geven zonder het probleem aan te pakken. "Dit is een flutantwoord. We hebben geen woorden nodig, maar daden", aldus Wilders.

De minister benadrukt dat het van belang is om de zaak goed te onderzoeken en dit ook zorgvuldig te doen. "Anders doen we iedereen tekort." Wel vraagt hij zich net als Wilders af waarom de verdachte vrij rondliep. Van Weel eist daar ook antwoorden op. Hij spreekt van een "een onherstelbaar en hartverscheurend drama" dat "diepe sporen" nalaat.

'Incidententafel'

Morgen is er een "incidententafel", opgezet door staatssecretaris Coenradie van Justitie, waarbij alle betrokken partijen de zaak bespreken. Daar zullen onder meer de politie, zorginstellingen, de reclassering en de Inspectie Justitie en Veiligheid aan tafel zitten.

Dat overleg moet duidelijk maken "wie wat wist, en wat daarmee gedaan is". Toch verwacht Van Weel dat het nog wel een paar weken duurt voordat hij de resultaten van het onderzoek bekend kan maken.

De omgang met verwarde personen en de samenwerking van de instanties is al jaren onderwerp van discussie. Van Weel kan niet zeggen of deze problemen in dit geval ook een rol hebben gespeeld. Ook deed hij geen uitspraken over vraag of de privacyregels de aanpak van politie en hulpverleners in de weg hebben gestaan.

Verschillende media melden dat de verdachte werd behandeld bij zorginstelling Fivoor en dat hij kampte met ernstige psychische problemen en verslavingen. Fivoor levert intensieve en forensische psychiatrische zorg en behandelt mensen die overlast veroorzaken.

Fivoor laat desgevraagd weten dat het vanwege het medisch beroepsgeheim niet kan ingaan op de achtergrond van de verdachte en ook niet kan zeggen of hij bekend was bij de kliniek.

Wel kan de woordvoerder bevestigen dat het "echt wat doet" met de mensen die voor Fivoor werken om de naam van hun kliniek zo in de media te zien. "Dat wordt in het hele land zo gevoeld", zegt de woordvoerder van de zorginstelling.

"We zijn een van de grootste forensische psychiatrische zorgverleners van Nederland en zien dus doelgroepen met ingewikkelde problematiek." Hij benadrukt dat de medewerkers dag in dag uit hun best doen om deze mensen van de juiste zorg te voorzien.

Meermaals in opspraak

Recent kwam Fivoor meermaals in opspraak. Begin dit jaar werd in Den Dolder een 76-jarige vrouw doodgestoken door een patiënt van de psychiatrische kliniek in het dorp. En afgelopen weekend ontsnapte er een patiënt van Fivoor met tbs met voorwaarden.

In de kliniek van Fivoor in Den Dolder verbleef ook Michael P. toen hij in 2017 Anne Faber verkrachtte en vermoordde.

De 19-jarige Rodynho E. is veroordeeld tot dertig maanden gevangenisstraf, waarvan tien voorwaardelijk, voor een poging om een vuurwerkaanslag te plegen op het huis van de Vlaardingse loodgieter Ron van Uffelen en zijn gezin.

E. probeerde samen met anderen in de nacht van 13 op 14 augustus vorig jaar zwaar vuurwerk te laten exploderen voor de woning van de loodgieter. De mortierbommen werden wel aangestoken, maar gingen niet af. Volgens de rechtbank had E. een leidinggevende rol.

De aanslag volgde kort op de dood van de loodgieter. Hij was op 12 augustus overleden nadat hij met hartproblemen naar het ziekenhuis was gebracht. Zijn weduwe denkt dat zijn dood het gevolg was van de eindeloze reeks bedreigingen en aanslagen waar hij en zijn gezin slachtoffer van waren.

Die reeks aanslagen duurde veertien maanden. Van Uffelen zei voor zijn dood voortdurend niet te weten wie de daders waren en waarom ze het op hem hadden gemunt. In totaal kregen hij en zijn gezin te maken met 27 bedreigingen, aanslagen of pogingen daartoe.

'Volstrekt gewetenloos'

E. handelde op 14 augustus volstrekt gewetenloos, oordeelt de rechtbank in het vonnis. Terwijl de bewoners nog volop in rouw waren, moesten ze die nacht opnieuw hun woning verlaten. E. dacht uitsluitend aan zijn eigen financiële gewin en de wensen van zijn opdrachtgevers, aldus de rechtbank.

Die rekent het hem ook aan dat hij gebruik maakte van kwetsbare handlangers, zoals een chauffeur die een drugsschuld bij hem had, en een minderjarige jongen die de vuurwerkbommen moest leggen in ruil voor grotere klussen die hem veel geld op zouden leveren. Daarom werd de verdachte ook schuldig bevonden aan criminele uitbuiting.

De advocaat van E. had gevraagd zijn cliënt volgens het jeugdstrafrecht te berechten. De rechtbank ging daar niet in mee, mede omdat hij al eerder was veroordeeld voor ernstige delicten. E. moet ook een schadevergoeding van 5000 euro betalen en hij moet zich laten behandelen. Ook is er een contact- en locatieverbod opgelegd.

In Den Haag is vanmiddag een petitie overhandigd om aandacht te vragen voor de moeflon. Het wilde oerschaap loopt in Nederland al honderd jaar rond, maar heeft nog steeds de status van een exoot die gedoogd wordt. En dat moet veranderen, vindt Vereniging De Moeflon. De belangenclub pleit er in de petitie voor om de moeflon te kwalificeren als een inheemse diersoort en het dier een beschermde status te geven.

De moeflon is een oerschaap, oorspronkelijk afkomstig van Sardinië en Corsica. De wilde schapen werden aan het begin van de vorige eeuw hier uitgezet voor de jacht. Zo'n honderd jaar later is de moeflon nog altijd in Nederland te vinden, maar het dier is officieel gezien nog altijd een exoot.

Geef de moeflon een kans, heet de petitie die Vereniging De Moeflon vanmiddag overhandigde aan de Kamercommissie Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur. Volgens de belangenclub gaat het niet goed met de diersoort, en leven er op dit moment nog zo'n vijftig exemplaren in het land.

Het Nationaal Park De Hoge Veluwe is één van de belangrijkste plekken waar het oerschaap voorkomt:

Zo is de populatie in het Nationaal Park De Hoge Veluwe sinds de komst van de wolf zo goed als verdwenen. In 2021 leefden er nog ruim driehonderd moeflons in het park, maar ze werden in oktober van dat jaar geëvacueerd om ze te beschermen tegen de wolf.

Dat gebeurde nadat medewerkers van het park tientallen kadavers van moeflons hadden gevonden. Het dier is volgens het park erg belangrijk voor de diversiteit, omdat moeflons de heide kaalvreten en het heidelandschap zo behouden.

Omdat de moeflon een exoot is die gedoogd wordt, heeft het dier geen beschermde status. In de petitie probeert Vereniging De Moeflon duidelijk te maken waarom dat moet veranderen. Zo is de wilde schapensoort volgens de vereniging "een uiterst kosteneffectief en efficiënt dier voor het beheer van heide en stuifzanden".

Bovendien eet de moeflon als enige grazer de jonge loten van de grove den, zegt Cees Krijger, medeoprichter van Vereniging De Moeflon, tegen Omroep Gelderland. "Als grazer doet de moeflon op de Hoge Veluwe het werk van 125 vrijwilligers. Die moeten anders continu de hei op om de jonge boompjes weg te halen."

Grazers

Volgens ecoloog Wieger Wamelink van de Wageningen Universiteit spelen grazers als de moeflon een belangrijke rol bij het behoud van het heidelandschap. "Als je de heide in stand wilt houden, heb je inderdaad grazers als de moeflon nodig. Maar ik denk dat je daar ook andere grazers voor kunt gebruiken."

Wamelink denkt dat het afschaffen van de exoot-status in dat verband logisch zou zijn. "Bovendien: planten zijn in Nederland na honderd jaar ook geen exoot meer. Dat zou ook voor dieren kunnen gelden. En de moeflon is ook geen invasieve soort, hij bedreigt geen andere diersoorten."

Lange adem

Het aanbieden van de pleitnota in Den Haag is het begin van een proces dat nog wel een tijdje gaat duren, denkt Krijger van Vereniging De Moeflon. "Het is een kwestie van de lange adem. Via de commissie komt het uiteindelijk op de bordjes van de verschillende politieke partijen. Die moeten vervolgens gaan kijken of ze de moeflon een beschermde status willen geven", zegt hij.

"Alleen de politiek kan die status veranderen. En daar hopen we dus op. Want de iconische beelden van de moeflons op de Gelderse heide, die zijn toch fantastisch? Dat is het beschermen waard."

De overheid moet stoppen met subsidies voor de aanschaf van warmtepompen in wijken waar plannen zijn voor de aanleg van een warmtenet. Dat adviseert de Algemene Rekenkamer aan het kabinet in een vandaag gepresenteerd rapport.

Bij een warmtenet wordt warm water afkomstig van industrie of aardwarmte met leidingen naar woningen gebracht die hiermee verwarmd worden.

Als een hele woonwijk overschakelt op een warmtenet dan zijn de kosten voor de overheid volgens de rekenkamer relatief laag. Maar voor gebruikers van zo'n warmtenet zijn de kosten juist vaak hoog. Om die reden haken in veel grote steden zowel woningcorporaties als particuliere huiseigenaren af. Zij kiezen dan bij verduurzaming voor een -hybride- warmtepomp.

Warmtepompen vergroten druk op elektriciteitsnet

Die warmtepompen draaien op elektriciteit. Als een hele woonwijk de huizen op elektriciteit gaat verwarmen, moet het elektriciteitsnet verzwaard worden. De kosten hiervan worden volgens de rekenkamer ten onrechte niet meegenomen in de financiële beoordeling van warmtenetten. Met subsidie voor warmtepompen, houdt de overheid deelname aan een warmtenet tegen, aldus de rekenkamer.

Een warmtepomp gaat zo'n vijftien jaar mee. Zodra een huiseigenaar geïnvesteerd heeft in een warmtepomp van vele duizenden euro's, verdwijnt de belangstelling voor aansluiting op een warmtenet. De ontwikkeling van warmtenetten begint vaak bij de deelname van een woningcorporatie. Daarnaast wordt geprobeerd zo veel mogelijk particulieren huiseigenaren in de buurt mee te krijgen. Hoe meer gebruikers hoe lager de kosten van een warmtenet zijn.

De kosten voor de aanleg van een warmtenet worden nu voor een groot deel afgewend op de gebruikers. Dit maakt voor hen het gebruik van een warmtenet vaak relatief duur. De rekenkamer adviseert de overheid daarom om te kijken naar andere manieren van financiering. Door de aanleg van warmtenetten financieel aantrekkelijker te maken, voorkomt de overheid dat de krapte op het elektriciteitsnet nog verder toeneemt.

Geen concurrentie bij warmtenet

Waar mensen die hun huis met gas of elektriciteit verwarmen kunnen kiezen uit verschillende energieleveranciers, zitten gebruikers van een warmtenet vast aan een contract met één bedrijf.

Tot vorig jaar werden deze huishoudens volgens de rekenkamer onvoldoende beschermd tegen hoge prijzen. Inmiddels kan de Autoriteit Consument en Markt (ACM) beter ingrijpen bij te hoge tarieven. De rekenkamer roept het kabinet op om snel te evalueren of dit voldoende bescherming van warmtenetgebruikers biedt.

Kabinet wil keuzevrijheid behouden

Het kabinet is voorlopig niet van plan om de keuzevrijheid van huishoudens voor een warmtepomp of aansluiting op een warmtenet te beperken. In een reactie op het rapport van de Algemene Rekenkamer laten de verantwoordelijke ministers dat weten; "Voor het draagvlak van klimaatbeleid, de wijkaanpak en warmtenetten is het belangrijk dat er keuzevrijheid is."

Wel onderzoekt het kabinet de mogelijkheid van overheidsdeelname om de ontwikkeling van warmtenetten vlot te trekken.

Een grote groep organisaties, van het bedrijfsleven tot de milieubeweging en boeren, roept het kabinet gezamenlijk op om haast te maken met goed en duidelijk klimaat- en energiebeleid. In een brief aan premier Schoof waarschuwen ze dat Nederland achterop dreigt te raken. Door steeds met wisselend beleid te komen, dreigen faillissementen, waarschuwen ze.

De brede waaier aan organisaties, waaronder werkgeversorganisatie VNO-NCW, vakbonden, Greenpeace, Netbeheer Nederland en boerenorganisatie LTO, hebben zich verenigd in de Maatschappelijke Alliantie. Hoewel de ondertekenaars het regelmatig op veel punten oneens zijn, roepen ze nu eenstemmig op tot klimaat- en energiebeleid waar op gebouwd kan worden. "Niets doen is geen optie."

Dat benadrukt ook voorzitter Kees Vendrik van het Nationaal Klimaat Platform (NKP), dat de brief ook heeft ondertekend. "Het is niet alleen geen optie, maar het is ook niet gratis. Als de transitie nu zou stilvallen, of perspectief blijft uit, dan zal dat ons economisch veel kosten", waarschuwt hij.

Zolang het beleid steeds wisselt, weet niemand waar hij of zij aan toe is en is het moeilijk om goede investeringen te doen om bijvoorbeeld minder energieafhankelijk van het buitenland te zijn. "Of het nu gaat om de grote industrie, het midden- en kleinbedrijf, boeren en tuinders, zelfstandigen, werknemers of burgers en hun energiegemeenschappen: allen hebben nood aan een helder perspectief van uw kabinet", is te lezen in de brief.

'Kabinet biedt geen perspectief'

"Het hoofdlijnenakkoord van het kabinet bood geen versnelling, maar maakte juist met een aantal ingrepen een pas op de plaats", gaat Vendrik verder. "Denk bijvoorbeeld aan de verplichting om bij de vervanging van een cv-ketel per 2026 een warmtepomp aan te schaffen. Daar is het kabinet van afgestapt en die markt is in elkaar gezakt. Sommige bedrijven die zich hierin specialiseerden gaan nu failliet. Dat is geen perspectief bieden."

In hun brief aan Schoof schrijven de organisaties dat verduurzaming onterecht vaak wordt gezien als belemmering voor welvaart en bestaanszekerheid. Ze zeggen dat Nederland als kennisland ook aanjager kan zijn van duurzame technologie. Kortom: er valt veel geld te verdienen. "Laat dat de bron zijn van onze toekomstige welvaart."

De organisaties waarschuwen het kabinet dat andere landen hun bedrijfsleven klaarstomen voor een duurzame toekomst. "Zij weten: stilstand is achteruitgang. Dat is niet zonder gevolgen voor Nederland: zonder consistent en toereikend beleid verliezen we belangrijke bronnen van brede welvaart, werkgelegenheid en een duurzame leefomgeving."

Zónder stabiel beleid en investeringen in de energietransitie blijft Nederland afhankelijk van energie uit andere landen, klinkt het. Onder meer de hoge energie- en nettarieven zitten Nederlandse ondernemers in de weg. Netcongestie wordt "een ernstige hindernis voor bedrijven en gemeenten die willen verduurzamen" genoemd.

De organisaties bieden een lijst met maatregelen. Zo wordt opgeroepen tot investeringen in duurzame manieren om geld te verdienen en bijvoorbeeld een goede verbinding met de rest van Noordwest-Europa om duurzame energie uit te wisselen. Ook moet het kabinet snel keuzes maken over de nettarieven.

'Grip op toekomst'

Verder roepen ze op om ervoor te zorgen dat boeren en tuinders die willen verduurzamen, in staat blijven om goed rond te komen. De organisaties noemen het noodzakelijk "dat iedereen kan meedoen". Ze stippen aan dat mensen met een kleine beurs met hoge energierekeningen zitten, omdat er bijvoorbeeld nog geen alternatief is voor de salderingsregeling.

"We kunnen echt meer grip krijgen op onze toekomst en daarvoor vragen we van het kabinet om door te gaan met de klimaat- en energietransitie, om perspectief te bieden", vat Vendrik de boodschap van de vele organisaties samen. "Dat hebben burgers en bedrijven nodig. Het is nu echt aan het kabinet om te laten zien dat ze deze oproep goed verstaan."

BBB-leider Van der Plas ontkent dat de verhoudingen in haar partij slecht zijn en dat er in de fractie niet geluisterd wordt naar elkaar. Ze zegt dat niet zij, maar een meerderheid van de Tweede Kamerfractie de standpunten bepaalt.

"Er is democratie in de fractie. Alles wat we besluiten gebeurt in meerderheid en ik trek ook wel eens aan het kortste eind", zegt Van der Plas in een reactie op het plotselinge vertrek van het BBB-Kamerlid Lilian Helder. "Iedereen die mij kent weet dat ik niet ondemocratisch, niet autoritair en geen tiran ben".

Verrassing

Helder kondigde gistermiddag in een justitiedebat haar vertrek aan, ook tot verrassing van haar eigen fractie. Van der Plas en haar rechterhand Kamerlid Vermeer moesten het nieuws uit tweede hand horen en reageerden dan ook verbaasd.

Helder zei dat ze zich in de BBB-fractie niet gehoord en gezien voelt. Om haar deskundigheid van justitie en politie werd ze zelden gevraagd en het woordvoerderschap op dit terrein werd haar deels ontnomen.

Slecht

Ook zegt ze dat haar mening nooit gevraagd is over het hoofdlijnenakkoord tussen PVV, VVD, NSC en BBB. "De verhoudingen zijn slecht. Ik voel mij geen deel van de fractie", aldus Helder, die in 2023 overstapte van de PVV naar BBB.

Van der Plas herkent zich niet in de kritiek. "Het is haar waarneming en het spijt me dat het zover is gekomen." Ze benadrukt dat de BBB een jonge partij is en dat dit met vallen en opstaan gepaard gaat.

Onoverbrugbaar

Zo kijkt ze ook naar het vertrek, eveneens gisteren, van zes van de vijftien Statenleden in Overijssel. BBB werd daar in 2023 in één klap de grootste partij en nu zijn er negen BBB-Statenleden over. Er is een "onoverbrugbaar" verschil van mening over de koers.

De partijleider benadrukt dat het met BBB-politici op veel plekken, zoals de Waterschappen, in de Provinciale Staten, de Eerste en Tweede Kamer, "hartstikke goed" gaat.

Van der Plas had gisteren overigens geen goede dag, voegt ze er aan toe. "Het was niet leuk, het was niet de meest glorieuze dag van ons leven."

In de stad Örebro in Zweden zijn vijf mensen neergeschoten bij een school voor volwasseneneducatie. Een van hen is de vermoedelijke dader, heeft de politie bekendgemaakt tijdens een persconferentie. De operatie van de politie is nog steeds in volle gang, omdat niet wordt uitgesloten dat er meer daders zijn.

Er is nog veel onduidelijk over de toedracht. De politie sprak in eerste instantie over "poging tot moord, zwaar wapenbezit en brandstichting". Het is niet bekend of er doden zijn gevallen, ook is niet duidelijk of er meerdere daders zijn.

Zes mensen zijn naar het ziekenhuis gebracht. Volgens de Zweedse krant Aftonbladet zijn vier van hen geopereerd. Een van hen is zwaargewond. Twee mensen zijn lichtgewond.

Veel politie

Na de schietpartij werd een grote politiemacht op de been gebracht bij de Risbergska-school in de stad. Aftondbladet meldt dat kort voor de persconferentie nog veel politie aanwezig was bij de school. Ook vlogen er helikopters in de omgeving. De politie meldt dat de school doorzocht wordt.

In de video de eerste beelden van de situatie in en bij de school:

De politie zou bij de operatie zelf ook zijn beschoten. Volgens Aftonbladet zou er met automatische wapens zijn geschoten. Geen van de betrokken agenten raakte gewond. Mensen in de buurt van de school zijn opgeroepen binnen te blijven.

Op het terrein van de school zijn ook verschillende andere scholen gevestigd. Studenten en leerlingen op het terrein werden geëvacueerd naar nabijgelegen gebouwen. De politie laat weten dat dit nodig was omdat het onduidelijk was of er nog meer aanvallen zouden volgen. De politie gaat hier inmiddels niet meer vanuit en is begonnen met het evacueren van de nabijgelegen gebouwen.

De Zweedse premier spreekt op X van een "erg pijnlijke dag voor heel Zweden". Hij zegt mee te leven met iedereen wiens schooldag werd verstoord door terreur. "Opgesloten zitten in een klaslokaal en vrezen voor je eigen leven is een nachtmerrie die niemand zou moeten meemaken." Ook hij zegt dat de politieactie nog altijd gaande is.

Lokale media melden dat de politie een huis in de stad afzet met hekken. Het zou gaan om de woning van de verdachte.

Bij de woningbrand in het Drentse dorp Valthermond van gisteravond is iemand om het leven gekomen. Een tweede slachtoffer, dat lichtgewond raakte, is aangehouden.

De brand brak aan het begin van de avond uit. De brandweer wist te voorkomen dat het vuur oversloeg naar naastgelegen woningen. Binnen werd een slachtoffer gevonden.

Gisteren werd nog gemeld dat deze persoon zwaargewond naar het ziekenhuis was gebracht, maar vandaag laat de politie weten dat het slachtoffer al dood werd gevonden. De politie onderzoekt nog om wie het gaat.

Later werd in de buurt een 35-jarige man uit Emmen aangetroffen met brandwonden. Hij is aangehouden en naar een ziekenhuis gebracht. Wat zijn exacte betrokkenheid was bij de brand wordt onderzocht

Oorzaak nog niet bekend

De oorzaak van de brand is nog niet bekend. Volgens de politie is de brand mogelijk ontstaan door een explosie die eraan voorafging. Ook tijdens de brand waren volgens de politie meerdere ontploffingen. Gisteren bestond het vermoeden dat er vuurwerk lag in de woning. Of dat echt zo is, wordt nog onderzocht.

Het onderzoek naar het ontstaan van de brand en de explosies gaat vandaag verder. Daarbij is ook de Explosieven Opruimingsdienst Defensie betrokken, meldt RTV Drenthe.

De Britse acteur Brian Murphy (92) is overleden. Hij was vooral bekend van zijn rol als George Roper in de sitcoms Man about the house (Man over de vloer) en George & Mildred, die in de jaren 70 werden uitgezonden.

In Man about the house speelden George en Mildred Roper, vertolkt door Yootha Joice, de wat oudere buren van de jonge hoofdpersonages. George zat zwaar onder de plak bij Mildred.

Het contant ruziemakende stel werd zo populair dat ze een eigen serie kregen. In aflevering 1 van George & Mildred namen ze afscheid van hun appartement in Londen en verhuisden ze naar een woning buiten de stad. Dit tot afgrijzen van hun nieuwe buurman, die bang was dat zijn huis minder waard werd omdat de Ropers ernaast woonden.

George & Mildred kreeg vijf seizoenen en ook nog een speelfilm. Die werd opgedragen aan Joice, die in 1980 plotseling overleed voordat de film in première ging.

Shakespeare

Murphy begon zijn carrière in de jaren 50 op het toneel. Hij had diverse rollen in Shakespeare-producties. Ook na George & Mildred bleef hij als acteur actief, zowel op het toneel als op televisie en in films.

Hij was getrouwd met actrice Linda Regan, in Nederland bekend van Hi-de-Hi! een comedy over de gebeurtenissen op een vakantiekamp.

Oud-voetballer Peter Houtman maakte een dikke week geleden bekend dat er bij hem de ziekte van Alzheimer is geconstateerd. Onmiddellijk werd de link gelegd met koppen. Want dat was wat de 67-jarige Rotterdammer in zijn jaren bij Feyenoord en FC Groningen goed kon en daarom ook vaak deed.

Spelersvakbond VVCS liet dit weekend in een reactie weten zich sterk te maken voor een verbod op koppen in het voetbal.

Voormalig profvoetballer en kopspecialist Harris Huizingh snapt dat wel. "Koppen kan niet goed zijn, maar verbieden gaat me nou net iets te ver...", zegt hij tegen RTV Noord.

'Houtman was mijn held'

Net als Houtman kon ook de inmiddels bijna 62 jaar oude Huizingh koppen als geen ander. Houtman was zijn grote voorbeeld, met wie hij bij FC Groningen op de bijvelden van het Oosterparkstadion urenlang trainde op dat onderdeel. "Natuurlijk schrok ik van zijn bericht", vertelt hij.

"Ik had het genoegen en de eer om een tijdje met hem te mogen voetballen. En vooral op het gebied van koppen heb ik heel veel van hem geleerd. Daar hebben we met z'n tweeën uren op getraind, tot aan koppijn toe, dat we dachten: nu is het wel weer even mooi geweest. Dus ja, ik ben wel geschrokken. Ook omdat ik Peter ken als een superaardige collega."

Huizingh denkt al decennia na over de gevaren die koppen met zich meebrengt. "Aan het begin van m'n carrière stond ik er natuurlijk nog niet zo bij stil", zegt de Tovenaar van Ter Apel, die in 2001 na achttien jaar met betaald voetbal stopte. "Maar tijdens m'n laatste jaren heb ik er wel vraagtekens bij gezet en me hardop afgevraagd of al dat koppen wel gezond was."

De conclusie die hij voor zichzelf trok, was helder: dat was het niet. Bovendien kwam Huizingh vaak gehavend uit de strijd door zaken die zijdelings met het koppen te maken hadden. "Door elleboogjes of doordat je met de koppen tegen elkaar kwam. Ik heb regelmatig hersenschuddingen gehad en vaak m'n kaak eens gebroken, m'n oogkas ook. Allemaal door het koppen."

Want koppen was nou eenmaal zijn grote kwaliteit. "Daarom trainden we er altijd heel fanatiek op, met de buitenspelers. Op trainingen kop je dus tientallen keren. Koppen komt aan op sprongkracht, op gevoel en op timing, en dat kweek je door het heel veel te doen."

"Gelukkig is de kwaliteit van die ballen enorm verbeterd, want in mijn tijd waren er echt megaharde ballen bij. Als je veertig jaar geleden zo'n natte bal kopte, had je die veter op je voorhoofd staan."

Huizingh maakt zich nu zorgen. "Ik word binnenkort 62. Ik heb weleens momenten dat ik ergens niet op kan komen, dat ik wat vergeetachtig word. En dan denk ik: heeft het nou gewoon met de leeftijd te maken of komt dat door het koppen? Daar krijg je de vinger natuurlijk niet achter. Maar het staat buiten kijf dat koppen gewoon hartstikke ongezond is."

Boeken en films

Er zijn intussen - vooral in Amerika - meerdere boeken verschenen over de gevolgen van hoofdletsel in relatie tot sport. Ook Hollywood - Concussion, met Will Smith in de hoofdrol - besteedde er intussen aandacht aan.

Huizingh volgt alles op het gebied van Chronische Traumatische Encefalopathie (CTE), een aandoening die veel voorkomt bij mensen die regelmatig hoofdletsel hebben gehad. Volgende week verschijnt er ook in Nederland een boek over het fenomeen: 'Mijn hoofd doet gek, koppen en hersenschade in het Nederlandse voetbal' van Anton Slotboom.

Huizingh: "Ik lees vooral de artikelen van medisch specialisten. Met name over het verband tussen letsel en topsport. Kijk, topsport is per definitie ongezond, omdat je altijd balanceert op het randje van wat je lichaam aankan."

Maar punt bij een hersenbeschadiging, weet Huizingh: als het eenmaal beschadigd is, dan herstelt het niet weer. "Dan is het klaar. Zo langzamerhand brokkelt dat af, of het is afgebrokkeld tijdens je carrière. Daar doe je later niks meer aan."

Huizingh nam die wetenschap mee toen hij zelf trainer werd bij de amateurs. "Toen heb ik aan het koppen eigenlijk nooit veel aandacht besteed. En in de jeugd al helemaal niet. Dat deed ik heel bewust. Ik trainde die gastjes van zes tot en met negentien jaar, maar tot ze een jaar of twaalf waren, heb ik nooit op koppen getraind. Omdat ik vanuit mijn ervaring weet dat het niet gezond is."

Naar aanleiding van de mededeling van Houtman en zijn Alzheimer liet oud-speler Evgeniy Levchenko, voorzitter van VVCS, afgelopen weekend nog maar eens weten dat wat de spelersvakbond betreft het koppen maar moet verdwijnen uit het voetbal. "Er moet iets gebeuren. Je kunt dit niet continu wegstoppen en onderin een la leggen", aldus de Oekraïner in het Algemeen Dagblad.

'Verbieden? Nee, dat gaat me weer te ver'

Dat gaat Huizingh echter een stap te ver. "Koppen hoort nu eenmaal bij voetbal", zegt hij. "Goeie koppers en goeie kopgoals zijn natuurlijk fantastisch om te zien. Koppen is een van de charmes en een belangrijk onderdeel van het voetbal. Als je het koppen gaat verbieden, wordt het helemaal een gebrei van heb ik jou daar. Dus daar ben ik geen voorstander van."

"Misschien", denkt de oud-spits, "kunnen ze het nog meer in de materialen zoeken. Misschien kan een bal nog iets zachter worden, waardoor de impact wat minder wordt. Het blijft echter lastig. Al zitten er natuurlijk aan heel veel sporten schadelijke aspecten."

President Poetin heeft opdracht gegeven voor de organisatie van een jaarlijks terugkerend internationaal muziekfestival. De première van het Intervision Internationaal Muziekconcours moet nog dit jaar plaatsvinden in Moskou.

Rusland mag sinds 2022 niet meer meedoen aan het Eurovisie Songfestival. Rusland begon toen een groot offensief tegen Oekraïne en die oorlog is nog altijd gaande. Meerdere landen riepen daarom op Rusland van deelname uit te sluiten.

Bij Europa

Het Eurovisie Songfestival was populair in Rusland. Er keken veel mensen naar en Russische deelnemers eindigden vaak hoog in de uitslag. In 2008 won de Russische zanger Dima Bilan de editie in Belgrado.

Het meedoen aan dat festival was voor de Russische bevolking een bewijs dat ze bij Europa hoorden, zegt Hubert Smeets van het Kennisplatform Raam op Rusland. "Deelname aan het Songfestival was, waarom weet ik ook niet, het symbool daarvan."

Belangrijk

In 2023 deed het Russische ministerie van Cultuur al een voorstel om met een eigen internationaal songfestival te komen. Dat zou in de herfst van dit jaar moeten plaatsvinden. Er zouden zo'n twintig landen aan mee moeten doen. Gedacht werd aan landen van de voormalige Sovjet-Unie en ook Brics-landen als China en India.

"Dat is, denk ik, een poging om te laten zien aan de bevolking dat Rusland er buiten Europa wel toe doet", zegt Smeets. "Ze zijn bijna overal van afgesneden. "Ze doen niet meer mee aan het Eurovisie Songfestival en aan de competities van de UEFA. Ook van alle andere sportcompetities zijn ze uitgesloten en aan de Olympische Spelen mogen ze alleen onder neutrale vlag meedoen."

Intervision Song Contest

De naam Intervision Internationaal Muziekconcours doet denken aan die van de Intervision Song Contest. Dat was tijdens de Koude Oorlog de tegenhanger van het Eurovisie Songfestival van toenmalige communistische landen in Midden- en Oost-Europa.

Die overeenkomst in naam is volgens Smeets een bewuste keuze. Er wordt een sentiment mee opgeroepen. "Rusland beschouwt zich als de opvolger van de Sovjet-Unie. Ze appelleren daarmee aan de naoorlogse tijd tot 1990 toen de Sovjet-Unie een wereldmacht was."

Beelden van de Intervision Song Contest in het Poolse Sopot in 1977:

In Utrecht is gisteravond een brandoefening gehouden in de Domtoren. De brandweer oefende hierbij hoe ze de bekende toren moesten ontruimen en hoe ze een brand moeten blussen.

De fictieve brand brak uit op 40 meter hoogte en op dat moment was ook een rondleiding bezig met tientallen mensen. Tijdens de oefening vluchtte een groep mensen naar boven en een ander deel van de groep naar beneden. Voor de gelegenheid kwam er ook rook uit de toren, afkomstig van een rooksimulator. Voor de operatie werden drie blusvoertuigen en een ladderwagen ingezet. Voor het oefenen van het blussen werd geen water gebruikt.

'Markant gebouw zonder grote vluchtroutes of liften'

Omdat de ruim 112 meter hoge Domtoren een uniek gebouw is, is het belangrijk om noodsituaties goed te oefenen, zegt Jan Boekschoten van de veiligheidsregio tegen RTV Utrecht. "Het is een markant gebouw, dat natuurlijk geen grote vluchtwegen of liften heeft", vertelt hij. "Dus langs dezelfde wegen waar wij naar boven moeten met de slangen, moeten de mensen ook naar beneden. Dat vergt wel wat afstemming."

Ook vanwege de hoogte van het historische gebouw moest er bij de oefening nagedacht worden over hoe de toren moet worden ontruimd. "Onze ladderwagen kan tot 32 meter hoog komen. Dus tot dat punt kunnen we mensen van buitenaf naar beneden halen", zegt Boekhoven. "De mensen die hoger de toren in zijn gevlucht, zouden ook weer via de trap naar beneden moeten."

Volgens Boekschoten is het bestrijden van een brand in de Domtoren een lastige klus. "We hebben voor dit soort panden natuurlijk een soort aanvalsplan: waar zitten de mensen en zijn ze in direct gevaar? Hoe kunnen we bij ze komen? En dan bekijken we hoe we die mensen uit het pand kunnen halen, en om de brand te blussen natuurlijk."

Zowel de brandweer als BHV'ers van de Domtoren werkten in de oefening samen om zich voor te bereiden op een noodsituatie. De oefening werd georganiseerd door de Veiligheidsregio Utrecht, Utrecht Marketing en de politie.

FC Utrecht is nog maar twee overwinningen verwijderd van een ticket voor de bekerfinale. "Ik ruik De Kuip al een beetje", zegt FC Utrecht-trainer Ron Jans in aanloop naar de kwartfinale tegen Heracles Almelo. De bekerkoorts is aangewakkerd bij de oefenmeester en hij vindt dat zijn spelers dit ook moeten hebben nu de eindstrijd steeds dichterbij komt.

Anderhalve week geleden speelde FC Utrecht met 1-1 gelijk bij Heracles. "Er zat toen geen overtuiging in. Dat misten we in de afronding, maar ook in het verdedigen", zegt verdediger Mike van der Hoorn over dat duel van vorige maand. "We scoorden niet en hielden hen in leven. Dat wil je niet hebben."

Strafschoppen?

"Bekerpotjes kunnen in ieder geval niet gelijk eindigen. Nu moet er een winnaar komen", gaat Van der Hoorn verder. Mocht het duel in de reguliere speeltijd een gelijke stand opleveren, dan wordt er verlengd. Levert dat ook geen winnaar op, dan zullen strafschoppen de beslissing moeten brengen.

De spelers van FC Utrecht sloten de laatste training dan ook af met het oefenen van strafschoppen. "Maar als er druk op staat, is het anders. Toch doen we het om even het gevoel van een penalty nemen te hebben. Dat hebben we iedere ronde geoefend", vertelt Jans.

Haller in de basis?

Michael Brouwer stond tot nu toe tijdens de bekerduels met FC Lisse, AFC en RKC Waalwijk onder de Utrechtse lat. Jans wilde niet uit de doeken of dat tegen Heracles ook het geval is. "De opstelling zal je morgen wel zien....", hult de coach zich een dag voor de ontmoeting in nevelen.

Wel lijkt Jans er op te hinten dat Sébastien Haller in de basis zal staan. De oefenmeester denkt dat het niet per se een goede overweging is om de spits nu rust te geven. "Soms is het beter om gespaard te worden op trainingen zodat je fris bent in wedstrijden. Tegen PEC hebben we hem er op tijd afgehaald. Dat was niet voor niks. Dat heeft ook met de bekerwedstrijd te maken."

Van der Hoorn bekeek de competitiewedstrijd van afgelopen weekend - het 3-3 gelijkspel tegen PEC Zwolle - vanaf de zijkant vanwege een schorsing. "Het was geen goede eerste helft. De tweede helft zag ik meer spirit en je zag waar dat toe leidde."

"Maar vanaf de bank is het makkelijker analyseren. Als je bij rust met 2-0 achter staat, zit je je natuurlijk wel te ergeren", aldus Van der Hoorn.

Als FC Utrecht de beker wint, gaat het de groepsfase van de Europa League in, maar eindigen de Utrechters als derde in de eredivisie, dan is dat goed voor een ticket voor de voorrondes van de Champions League. Van der Hoorn weet wel welk scenario zijn voorkeur heeft.

"Derde worden. De kans om in de Champions League te spelen moet je koesteren." Maar hij vindt het bereiken van Europees voetbal via de beker, met een prijs in de hand, wel de mooiste manier. "Uiteraard..."

Jans bekerwinnaar

Jans won als trainer in 2014 de beker door met PEC Zwolle in een historische finale met 5-1 van Ajax te winnen. Die prestatie gebruikt hij niet bij iedere bekerronde in zijn bespreking. "Dat verhaal heb ik verteld voor de wedstrijd tegen FC Lisse. Ik ga niet elke keer hetzelfde verhaal vertellen, maar ik heb het wel over 'bekerkoorts'."

"Ik heb bekerkoorts en dat moeten de spelers ook hebben. Bij het duel met FC Lisse was de beker nog ver weg, maar het komt nu dichterbij. Nu ruik ik De Kuip al een beetje. Dan gaat het kriebelen."

Weer is er een verband vastgesteld tussen longontstekingen en geitenhouderijen. Wie binnen 2 kilometer van een geitenboerderij woont heeft meer kans op de longaandoening en hoe dichterbij je woont, hoe groter de kans, concludeert het RIVM. Naar schatting overlijden hierdoor jaarlijks tientallen mensen. Het kabinet is het niet eens over eventuele extra maatregelen, maar heeft advies gevraagd aan de Gezondheidsraad.

De onderzoekers hebben berekend dat onder de ongeveer 1,5 miljoen mensen die binnen een straal van 2 km van geitenhouderijen wonen naar schatting 1200 tot 6600 extra longontstekingen per jaar voorkomen. Geschat wordt dat dit resulteert in ongeveer 100 tot 600 ziekenhuisopnamen en 20 tot 100 extra sterfgevallen per jaar.

Discussie tussen ministers

Ingewijden in de top van het kabinet vertellen dat de discussie over het onderzoek hoog is opgelopen tussen minister Agema van Volksgezondheid en Wiersma van Landbouw. Agema (PVV) zou wel degelijk maatregelen willen treffen om omwonenden te beschermen, maar Wiersma (BBB) wil daar niet aan. Zij wil eerst meer zekerheid, tot die tijd moeten geitenhouders worden ontzien.

De hoop bij anderen in het kabinet is dat de Tweede Kamer minister Wiersma aanzet om toch maatregelen te nemen. Komende donderdag staat er een debat met Agema en Wiersma op de planning over zoönosen en dierziekten.

Het kabinet vraagt naar aanleiding van het RIVM-onderzoek aan de Gezondheidsraad onder meer of uitgesloten kan worden of er andere oorzaken voor de longontstekingen te bedenken zijn. Ook wordt gevraagd of het verband nu "wetenschappelijk aanvaard" te noemen is. Pas na advies van de raad, dat "eind dit jaar" wordt verwacht, wil het kabinet zich "beraden op verdere stappen".

Eerdere onderzoeken

Dat er een verband is tussen longontstekingen en geitenhouderijen is al vaker vastgesteld. In 2021 concludeerde het RIVM bijvoorbeeld dat mensen die in landelijke gebieden wonen met veel veehouderijen een grotere kans (26-60 procent) hebben op een longontsteking dan mensen die in landelijke gebieden wonen met minder of geen veehouderijen in de buurt. Geitenhouderijen bleken daarbij een belangrijke boosdoener.

De GGD adviseerde destijds al om terughoudend te zijn met uitbreiding of vestiging van geitenhouderijen in de buurt van gevoelige bestemmingen, zoals woningen, kinderopvang en scholen. Het risico op longontstekingen is groter naarmate de afstand tot een geitenboerderij kleiner is, schreef de GGD.

In 2014 toonde RIVM-onderzoek ook al aan dat er dertig tot vijftig procent meer kans is op longontsteking in een straal van twee kilometer rondom een geitenhouderij. De afgelopen jaren hebben verschillende provincies al een stop op nieuwe geitenbedrijven en/of uitbreidingen ingesteld, schrijven Agema en Wiersma aan de Kamer.

Evenwel is het aantal geiten in Nederland de afgelopen decennia flink gestegen. Volgens een woordvoerder van het ministerie van Landbouw komt dat onder meer doordat de provincies Friesland, Groningen en Zeeland geen stop hebben. Ook is er in sommige provincies alleen een stop op nieuwe bedrijven; bestaande bedrijven kunnen wel uitbreiden.

Hoe dan ook kiest het kabinet er nu dus voor om voorlopig niets te doen.

Het 15-jarige meisje dat donderdag na een half uur werd gered uit een gekantelde bus bij Zwartewaal, was bedolven door een laag modder. Dat bevestigt een woordvoerder van de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond na berichtgeving van het AD. De scholiere ligt nog altijd zwaargewond in het ziekenhuis.

De streekbus waarin het meisje zat, kwam donderdagmiddag op een provinciale weg in botsing met een personenauto en belandde in een greppel. De hulpdiensten hadden veel moeite om de passagiers eruit te krijgen. De bus hing in een hoek van 45 graden. Brandweerlieden moesten een ruit kapotslaan om erin te klimmen.

Het lukte de brandweer aanvankelijk om acht mensen uit de bus te krijgen, van wie er vier lichtgewond bleken te zijn. Het waren onder anderen leerlingen van een middelbare school in Brielle.

Graven met de handen

De hulpdiensten bleven doorzoeken. "Je weet tenslotte niet zeker of iedereen eruit is", zegt de woordvoerder. "Je wil als hulpverlener nooit dat je een slachtoffer over het hoofd ziet." Bovendien had een van de inzittenden gezegd dat een meisje dat voor haar zat nog niet was gevonden.

Vlak achter de bestuurdersplek lag een flinke laag modder, waarin hulpverleners met hun handen gingen graven. Toen vonden ze het 15-jarige meisje.

Ze werd met spoed naar het ziekenhuis vervoerd, waar ze in een kunstmatig coma werd gebracht. De rector van haar school zegt tegen het AD dat ze nog altijd op de intensive care ligt.

Over de toedracht van de botsing tussen de bus en de auto is nog altijd geen duidelijkheid. De politie doet daar onderzoek naar.

Inspecteurs van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) hebben vorige maand bijna 66.000 illegale vapes en vapevloeistof in beslag genomen.

Sinds begin vorig jaar is de verkoop van vapes met een andere smaak dan tabaksmaak verboden en sinds begin dit jaar kan de NVWA verboden vapes en zogenoemde e-liquids (vulling voor vapes) in beslag nemen. Die zijn nog vrij makkelijk te krijgen, schreef NOS Stories eerder.

De 66.000 illegale vapes en vulvloeistoffen werden gevonden in zes winkels en een garagebox, in Amsterdam, Rotterdam, Almere en Eindhoven. De producten worden vernietigd.

Verkoop online

Over de meeste verkopers die in overtreding waren, geeft de NVWA geen verdere details. Alleen over een winkelier in Almere wordt meer informatie gegeven. Deze winkelier bleek 28.000 vapes en flesjes met zoete smaakjes in zijn winkel te hebben, die in beslag werden genomen.

De winkelier ging vervolgens door met illegale verkoop online. In een kelderbox vonden inspecteurs nog eens ruim 5000 vapes. In de winkel van de verkoper werden ook 10 kilo henneptoppen in beslag genomen waarna de winkel op last van de burgemeester is gesloten.

Importeurs en winkeliers riskeren een eerste boete van tussen de 450 euro tot 2250 euro als ze elektronische sigaretten met een smaakje in de handel brengen. Ook moeten ze de kosten van de vernietiging betalen. Boetes kunnen bij herhaalde overtreding oplopen tot 22.500 euro.

In Nieuwegein is een inzamelingsactie opgezet voor de uitvaart van de 11-jarige Sohani, die zaterdag werd doodgestoken. De ouders van het meisje komen uit Eritrea en willen hun dochter daar begraven.

De inzameling is georganiseerd door ouders van basisschool De Tweeklank, waar Sohani op school zat. Er was vanochtend ruim 30.000 euro gedoneerd en vanmiddag stond de teller al op meer dan 40.000 euro. Het beoogde bedrag was 26.000 euro. Het is de bedoeling dat Sohani donderdag naar Eritrea wordt gebracht voor de uitvaart.

Sander Kaldenhoven, een van de ouders die de actie zijn gestart, zegt tegen RTV Utrecht dat de Eritrese gemeenschap ook te hulp is geschoten. "Die schiet nu alle kosten voor. Dat zijn niet alleen familieleden maar ook gewoon Eritreeërs die willen helpen. Met de inzameling willen wij de ouders helpen om het straks weer terug te kunnen betalen, zo komen ze niet in de financiële problemen . We hadden niet verwacht dat het zo snel zou gaan, het is hartverwarmend."

Nadat het doelbedrag was gehaald, werd de inzameling even gesloten, maar later weer geopend na vragen van mensen die nog wilden doneren. "Ze vroegen of er niet nog meer nodig was voor na de uitvaart, om de ouders te steunen. De familie van Sohani gaf aan dat fijn te vinden, dus toen hebben we de inzameling weer geopend", zegt Kaldenhoven.

De klasgenoten van Sohani en hun ouders zijn volgens hem goed opgevangen op school, waar gisteren slachtofferhulp en ook de burgemeester aanwezig waren.

'Verdachte werd behandeld'

Inmiddels komen er meer details naar buiten over de verdachte, de 29-jarige Hamza L. De man heeft een lang strafblad met eerdere geweldsdelicten, mishandelingen en bedreigingen, melden De Telegraaf en de Volkskrant. Zo zou hij ervan worden verdacht zijn moeder te hebben bedreigd met de dood.

Hij werd volgens de kranten behandeld bij zorginstelling Fivoor en volgde daar een speciaal traject voor gevaarlijke psychiatrische patiënten.

De afgelopen dagen zeiden wijkbewoners dat er al vaker voor de man is gewaarschuwd vanwege zijn verwarde gedrag. Een van hen liet weten dat vorige week donderdag en vrijdag nog meldingen zijn gedaan bij de politie, omdat hij "weer buiten stond te schreeuwen". Buurtbewoners typeren de verdachte als iemand die erg op zichzelf leefde en de gordijnen dichthield.

Beroepsgeheim

Een woordvoerder van Fivoor kan vanwege het medisch beroepsgeheim niet ingaan op de achtergrond van de verdachte en of hij bekend was bij de kliniek. Wel kan hij bevestigen dat het "echt wat doet" met de mensen die voor Fivoor werken om de naam van hun kliniek zo in de media te zien.

"Dat wordt in het hele land zo gevoeld", zegt de woordvoerder van de zorginstelling. "We zijn een van de grootste forensische psychiatrische zorgverleners van Nederland en zien dus doelgroepen met ingewikkelde problematiek." Hij benadrukt dat de medewerkers dag in dag uit hun best doen om deze mensen van de juiste zorg te voorzien.

De verdachte zit vast in volledige beperkingen, wat betekent dat hij geen contact mag hebben met de buitenwereld, behalve met zijn advocaat. Hij wordt vandaag voorgeleid voor de rechter-commissaris.

In de hersenen van mensen zitten mogelijk enkele grammen microplastics. Dat blijkt uit een onderzoek van de Universiteit van New Mexico, gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift Nature.

Er is nog weinig bekend over hoe schadelijk microplastics voor mensen zijn. Het RIVM pleitte al eerder voor meer onderzoek.

Het microplastic dat in het onderzoek het meest werd aangetroffen was polyethyleen, dat zit in verpakkingsmateriaal zoals plastic flesjes. De onderzoekers detecteerden per gram hersenweefsel zo'n 5000 microgram plastics. Tegen de Volkskrant zegt Matthew Campen, die meewerkte aan het onderzoek, dat een volledig mensenbrein in potentie enkele grammen microplastics bevat, wat volgens hem neerkomt op "het equivalent van een plastic lepel."

De wetenschappers hebben de hersenen onderzocht van mensen die tussen 2016 en 2024 zijn overleden. Bij mensen die in 2024 stierven werd tot 50 procent meer microplastics gevonden dan bij mensen die eerder dood gingen.

Ook in andere delen van het menselijk lichaam, zoals de nieren, werden microplastics gevonden. Dat waren er echter een stuk minder dan in de hersenen.

Microplastics zijn heel kleine vezels en stukjes plastic die maximaal een paar millimeter groot zijn. Ze ontstaan als een stuk plastic breekt en komen ons lichaam in via eten, drinken en de lucht. Omdat plastic in de natuur amper afgebroken wordt, verdwijnt het plastic bijna niet. De meeste microplastics komen de natuur in via slijtage van autobanden.

In deze afbeeldingen zijn in het omcirkelde vak de microplastics te zien:

De wetenschappers hebben ook de hersenen van twaalf overleden mensen met dementie onderzocht. Bij die mensen werden drie tot vijf keer meer microplastics aangetroffen dan bij mensen zonder dementie. De onderzoekers zeggen dat dit niet per se betekent dat er een oorzakelijk verband is. Neurotoxicoloog Remco Westerink zegt tegen de Volkskrant dat bij dementie stoffen van buiten makkelijker binnendringen, wat het grotere aandeel microplastics kan verklaren.

De wetenschappers zagen ook dat de lever en nieren in staat zijn om plastic uit het lichaam te werken, maar of dit ook voor de hersenen mogelijk is, is nog onbekend.

Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat leeftijd, geslacht, doodsoorzaak of etniciteit geen rol spelen in de hoeveelheid microplastics in de hersenen.

De gemeente Almere is "ernstig nalatig" geweest tegenover de moslimgemeenschap door moskeeën in het geheim te laten infiltreren. Dat schrijft de Ombudsman Metropool Amsterdam in een rapport (.pdf). Volgens de ombudsman heeft de gemeente inbreuk gepleegd op grondrechten zoals privacy en godsdienstvrijheid.

De zaak speelde in 2021. De gemeente Almere maakte zich al jaren zorgen over radicalisering onder salafistische moslims en schakelde daarom het particulier onderzoeksbureau NTA in. Dat gebeurde op advies van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). In totaal gingen ongeveer tien gemeenten in zee met NTA.

Maar toen NRC eind 2021 schreef over de werkwijze van NTA, ontstond ophef. Onderzoekers bleken moskeeën undercover te bezoeken en gegevens van moskeegangers te verzamelen zonder dat die hiervan op de hoogte waren. Almere stopte vervolgens met het onderzoek.

'Gemeente onbetrouwbaar'

Ombudsman Munish Ramlal verwijt het gemeentebestuur dat het te veel heeft vertrouwd op NTA door geen duidelijke afspraken te maken over de werkwijze. "De gemeente heeft nagelaten zelf voorafgaand goed eigen onderzoek te doen naar de rechtmatigheid van deze praktijken, terwijl zij zou moeten hebben kunnen begrijpen dat het een gevoelige materie betreft", staat in zijn rapport. De toenmalige burgemeester was Franc Weerwind, die later minister voor Rechtsbescherming zou worden.

De handelwijze heeft volgens de ombudsman het vertrouwen van de islamitische gemeenschappen in Almere ondermijnd. "Het gevolg is dat moskeebesturen die steeds samenwerkten met de gemeente om radicalisering samen te voorkomen, hun vertrouwen volledig zijn kwijtgeraakt doordat de gemeente zich als onbetrouwbaar heeft getoond."

Bovendien informeerde het college de gemeenteraad niet vooraf over de onderzoeksmethoden van NTA. Er werd voor gekozen om de onderzoeksresultaten pas achteraf te delen, maar zo kon de raad haar controlerende taak niet uitoefenen, aldus Ramlal.

Door het stof

De ombudsman doet een aantal aanbevelingen aan Almere. Zo moet er wat hem betreft een structurele toets komen op het gebied van mensenrechten en ethiek. Ook moet werk worden gemaakt van het herstel van vertrouwen door de moslimgemeenschap.

De huidige burgemeester Van der Loo had al eerder excuses aangeboden aan de islamitische gemeenschap over de kwestie. In een reactie tegen de ombudsman gaat de gemeente nu opnieuw door het stof over de inzet van de heimelijke onderzoeksmethoden.

"Hoewel de gemeente destijds de oprechte intentie had om haar maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen, wordt met de kennis van nu erkend dat de uitvoering niet altijd de juiste was", aldus Almere. Inmiddels is de gemeente naar eigen zeggen overgegaan op "een benaderingswijze die volledig anders is".

Moskeeën ontevreden

De reactie leidt niet tot tevredenheid bij de K9, een samenwerkingsverband van regionale moskeekoepels. De organisatie wil concreter horen wat Almere gaat doen om discriminatie tegen te gaan, zegt een woordvoerder tegen persbureau ANP.

Verder wil de K9 niet alleen excuses van de gemeente, maar ook op landelijk niveau. Premier Schoof stond tussen 2013 en 2018 aan het hoofd van de NCTV, het orgaan dat onderzoeksbureau NTA naar voren schoof. "Hij zou door zijn verleden dé persoon kunnen zijn die het vertrouwen kan herstellen", zegt de woordvoerder. "Hij kan zeggen: er zijn grote fouten gemaakt, we gaan het helemaal anders doen."

Banken willen inzicht in telefoongegevens van klanten om fraude tegen te gaan. Ze willen kunnen checken of iemand die een grote overboeking doet in gesprek is. Dat zou erop kunnen wijzen dat de klant slachtoffer is van een babbeltruc van criminelen.

De Nederlandse Vereniging van Banken pleit samen met de vereniging van telecombedrijven NLconnect voor verandering van de telecomwet om het mogelijk te maken. Nu kan het niet vanwege privacyregels.

Bij bankfraude bellen criminelen zogenaamd namens de bank en vragen tijdens het gesprek een grote overboeking te doen. Volgens de banken is in meer dan 75 procent van bankfraude het slachtoffer in gesprek tijdens de overboeking.

"Het in gesprek zijn is een extra aanwijzing dat er fraude in het spel is", zegt Jelle Wijkstra van de Nederlandse Vereniging van Banken. "Vervolgens kijken we of er nog meer aanwijzingen zijn en als dat dan het geval is dan houden we de boeking even tegen tot er contact is met de klant. Dan vragen we of diegene niet in het ootje wordt genomen voordat we de betaling doen."

Schade

Afgelopen jaar bleek dat criminelen nog altijd een truc gebruiken waardoor het lijkt alsof ze bellen met een nummer van de bank. Banken vergoeden de schade uit coulance, maar doen dat lang niet meer in alle gevallen.

In het Verenigd Koninkrijk kunnen banken al controleren of een klant aan het bellen is. De banken zeggen dat het aantal geslaagde fraudepogingen met ongeveer 40 procent is afgenomen.