NOS Nieuws - Algemeen

De lichamen van alle 67 slachtoffers die vorige week omkwamen bij de botsing tussen een passagiersvliegtuig en een helikopter bij Washington D.C. zijn geborgen. Op één na zijn de slachtoffers ook allemaal geïdentificeerd, laten de autoriteiten weten.

Daarnaast meldt de Amerikaanse onderzoeksraad voor vervoersveiligheid, de NTSB, dat er nieuwe gegevens worden onderzocht over de hoogte waarop de helikopter vloog. Volgens die gegevens zou de legerhelikopter te hoog hebben gevlogen: boven de toegestane 61 meter. Het scherm van de luchtverkeersleiding, dat zich onder meer baseert op radarsensoren, gaf 91 meter hoogte aan, zegt de NTSB. Dat cijfer zou wel naar boven zijn afgerond.

Na het ongeluk was er al veel te doen over de hoogte waarop de helikopter zou hebben gevlogen. Toen werd gesproken over circa 90 meter.

De onderzoekers benadrukken dat ze meer informatie nodig hebben om de gegevens te verifiëren. De helikopter ligt nog steeds onder water. De zwarte doos werd dit weekend wel al gevonden en boven water gehaald.

Drie militairen

Inmiddels zijn grote stukken van het vliegtuig uit de rivier de Potomac gehaald. Het gaat onder andere om de rechtervleugel, delen van de staart en de cockpit.

Woensdag kwam het vliegtuig van een dochtermaatschappij van American Airlines boven de rivier in botsing met een Black Hawk-legerhelikopter. Alle 64 inzittenden van het vliegtuig kwamen om het leven, evenals de drie militairen in de helikopter.

De Amerikaanse president Trump vindt dat er een nieuwe plek buiten Gaza gebouwd moet worden voor Palestijnen. Trump zei dat het gebied totaal is verwoest en herhaalde zijn oproep aan Jordanië, Egypte en andere landen om Gazanen op te nemen. Dat deed hij niet voor het eerst, maar dit keer zei hij dat er wat hem betreft geen tijdelijke opvangplek wordt gebouwd in die landen, maar een permanente plek.

Daarnaast sprak de Amerikaanse president op een persconferentie ook de wens uit dat de VS eigenaar wordt van de Gazastrook, om dit gebied te herontwikkelen, nadat de Palestijnen zich elders hebben gevestigd.

"We gaan er iets van maken", zei Trump. "We zullen alle gevaarlijke en niet-ontplofte bommen ontmantelen en de verwoeste gebouwen opruimen. We hebben de mogelijkheid om er iets fenomenaals van te maken, het kan de Riviera van het Midden-Oosten zijn."

Trump gaf de persconferentie samen met de Israëlische premier Netanyahu. Die is in Washington op bezoek:

Op de agenda van de twee leiders stond de nieuwe fase van het bestand met Hamas. Ook hebben ze dus gesproken over het verplaatsen van de inwoners van Gaza.

In dezelfde persconferentie meldde Trump ook dat er morgen meer gijzelaars worden vrijgelaten.

Trump noemde Gaza een sloopterrein waar bijna geen gebouw meer overeind staat. Daarom denkt hij dat er een andere plek nodig is voor Palestijnen om te leven.

De Amerikaanse president wil dat er in een of meerdere van de buurlanden vier, vijf, zes of meerdere onderkomens worden gebouwd "op mooie plekken" voor de mensen uit Gaza. Trump wil dat de buurlanden en rijke landen in het Midden-Oosten daarvoor gaan betalen.

"De gebouwen die er nog wel staan, zullen instorten", zegt Trump. "Je kunt niet in Gaza leven op dit moment. We hebben een andere locatie nodig. Het moet een plek zijn die mensen blij maakt."

Begin januari keerden de eerste Palestijnen terug naar Noord-Gaza. Niet alleen huizen, ook ziekenhuizen, scholen, winkels en landbouwgrond zijn verwoest.

Wie er in het herontwikkelde Gaza zouden moeten wonen, laat Trump in het midden. Wel zei de Amerikaanse president dat hij de Gazastrook niet als een permanente thuisbasis voor de Palestijnen ziet.

Etnische zuivering

Eind vorige maand suggereerde Trump al dat Palestijnen uit Gaza zouden kunnen verhuizen naar nabijgelegen landen. Hij riep Jordanië, Egypte en andere Arabische landen op om meer Palestijnse vluchtelingen uit de Gazastrook op te vangen.

Op die oproep werd niet enthousiast gereageerd. Verschillende landen in de regio, zoals Egypte en Jordanië, hebben al gezegd geen oren te hebben naar dit plan, maar Trump denkt dat ze alsnog zullen meewerken.

Hamas noemt de uitspraken van Trump belachelijk en absurd. Volgens een woordvoerder kunnen dergelijke ideeën tot extra spanningen leiden in de regio.

VN-chef António Guterres zei dat Trumps plan neerkomt op etnische zuivering, citeert The New York Times hem.

Een meerderheid in de Tweede Kamer steunt het voornemen van het kabinet om Schiphol niet te snel te laten krimpen en de geluidshinder met 15 in plaats van 17 procent terug te dringen. Aanvankelijk wilde de Kamer eigenlijk verder gaan. Omwonenden van Schiphol zijn teleurgesteld dat er niet meer maatregelen komen om de hinder te verminderen.

Eind vorig jaar nam de Kamer nog een NSC-motie aan die het kabinet opriep de geluidshinder met 17 procent terug te dringen. Die eigen motie liet de coalitiepartij de afgelopen avond min of meer los.

Minister Madlener van Infrastructuur en Waterstaat zei dat het kabinet uiteindelijk wel naar 17 en uiteindelijk 20 procent vermindering wil, maar dat een te snelle krimp niet kan. "Beter iets dan niets", concludeerde NSC-Kamerlid Postma daarop in het debat. Vooral het gegeven dat het kabinet uiteindelijk in stappen naar 20 procent minder geluidsoverlast wil, noemt ze positief.

Volgens Madlener heeft te snelle krimp nu te grote gevolgen voor de luchtvaartmaatschappijen. Ook voor de Nederlandse economie lijkt het Madlener onverstandig als het te snel te gaat. "Zeker als ik nu naar Trump kijk", zei hij, doelend op Trumps aangekondigde importheffingen en mogelijke handelsoorlog.

NSC laat eigen motie los

Het loslaten van het eigen voorstel kwam NSC op kritiek van onder meer GroenLinks-PvdA en de Partij voor de Dieren te staan. "U laat uw eigen motie los, teleurstellend", zei GroenLinks-PvdA-Kamerlid De Hoop, die vindt dat omwonenden en de natuur nu de dupe worden.

Partijen wezen ook op een uitspraak van de rechter vorig jaar, die stelde dat omwonenden van de luchthaven nu niet genoeg worden beschermd tegen geluidsoverlast. Onder meer de ChristenUnie vroeg Madlener hoe het besluit van nu zich verhoudt tot deze rechterlijke uitspraak.

Madlener zei die uitspraak niet te vrezen omdat de geluidshinder wel degelijk teruggaat. Ook wees hij op Europese richtlijnen die stellen dat lidstaten evenwichtig te werk moeten gaan als zij het aantal vluchten terugschroeven.

'Grenzen natuur bereikt'

Partij voor de Dieren-Kamerlid Kostic wilde van Madlener weten hoeveel vliegbewegingen in de toekomst verantwoord zouden zijn. "We moeten af van het links-rechtsdenken in deze discussie. We willen allemaal af en toe naar een familielid vliegen en dat moet blijven kunnen, maar de grenzen van de natuur zijn ook bereikt."

Kostic vroeg de minister om een onderzoek naar waar de vlieggrenzen liggen. Madlener vindt zo'n onderzoek niet nodig, Hij wees erop dat het nu zaak is de geluidshinder terug te dringen. "Uiteindelijk werkt ook het kabinet toe naar een afname van 20 procent, zij het nu in twee stappen."

Kostic noemde die reactie na afloop van het debat tegenover de NOS zorgwekkend: "Niet alleen vanwege het milieu, we hebben ook nog eens een wooncrisis in dit land."

Volgens Kostic wordt nu te veel de focus gelegd op de terugdringpercentages van 17 of 15 procent. "Het zou eigenlijk moeten gaan om het terugdringen van aantallen vliegbewegingen. Madlener heeft het over 478.000 vliegbewegingen, maar ik krijg geen informatie over waar hij dat op baseert."

Kostic vindt het jammer dat NSC de eigen motie heeft losgelaten, maar heeft tegelijkertijd nog wel hoop de partij aan de zijde van de PvdD te vinden in de strijd om het aantal vliegbewegingen verder omlaag te krijgen. Kostic verwijst daarbij naar studies waaruit zou blijken dat het aantal vliegbewegingen veel verder omlaag kan zonder dat dat het vestigingsklimaat zou aantasten.

De VVD wijst er juist op dat Nederland zichzelf met een te grote en snelle krimp economisch helemaal uit de markt prijst. "De Engelse en Spaanse luchtvaart groeien juist enorm. We zijn de enige in Europa die naar krimp kijken", aldus VVD-Kamerlid De Groot.

Teleurstelling bij omwonenden

Omwonenden van Schiphol, die het debat vanaf de publieke tribune volgden, reageerden na afloop teleurgesteld op de uitkomsten. Ze mogen van Madlener "gaan meedenken over een eventuele vierde aanvliegroute voor vliegtuigen naar Schiphol", maar de maatregelen om de overlast nu terug te dringen, noemen ze onvoldoende.

Omwonende Femke van Brussel vindt dat de minister de belangen van de luchtvaart voor die van de bewoners plaatst. "Heel veel mensen zitten in ernstige hinder, met allerlei gezondheidsgevolgen." Ze noemt de uitkomsten "een enorme teleurstelling".

De eerste vlucht met migranten die illegaal de VS zijn binnengekomen is onderweg naar Guantanamo Bay. Dat meldt het Witte Huis na berichtgeving van Amerikaanse media. Een militair vliegtuig zou rond de tien mensen overbrengen naar de Amerikaanse marinebasis in het oosten van Cuba.

President Trump kondigde vorige week aan dat hij de basis wil gebruiken voor het vastzetten van bepaalde immigranten die illegaal de Verenigde Staten zijn binnengekomen. "We hebben 30.000 bedden in Guantanamo om de ergste criminele vreemdelingen die het Amerikaanse volk bedreigen op te sluiten", zei hij.

Minister van Defensie Hegseth noemde Guantanamo een "perfecte plek" om migranten onder te brengen. In de afgelopen dagen zijn extra Amerikaanse militairen op de basis aangekomen om het detentiecentrum - een andere plek dan de beruchte gevangenis - in gereedheid te brengen. Volgens Amerikaanse media zou er slechts plek zijn voor zo'n 120 migranten.

Intussen probeert Mexico te voorkomen dat landgenoten in het detentiecentrum in Cuba belanden. In een bericht aan de Amerikaanse ambassade in Mexico heeft het laten weten dat het alle Mexicaanse migranten die de VS uitzet zal terugnemen.

Omstreden

De basis, die de Amerikanen al ruim een eeuw claimen, kreeg meer bekendheid toen president George W. Bush in 2002 besloot om verdachten van de terreuraanslagen van september 2001 hier vast te houden. De gevangenis is omstreden omdat er martelingen plaatsvonden en gevangenen zonder proces jaren werden vastgehouden.

Oud-presidenten Obama en Biden waren voornemens de gevangenis te sluiten en verplaatsten steeds meer gedetineerden naar andere locaties, maar tot een sluiting kwam het nooit. Momenteel zitten er vijftien gevangenen vast.

Het detentiecentrum op de marinebasis is in het verleden vaker gebruikt om migranten vast te zetten. Ook dat centrum is omstreden. Zo zouden migranten geen vertrouwelijke telefoongesprekken met bijvoorbeeld advocaten hebben kunnen voeren en mochten ze niets vertellen over de erbarmelijke omstandigheden die ze daar ervaarden.

'Marteling'

Mensenrechtenorganisaties hebben kritiek geuit op het plan van Trump. De Amerikaanse tak van Amnesty International noemde het besluit wreed. Volgens de organisatie worden migranten zo afgescheiden van advocaten en familieleden. Amnesty vreest dat buiten het zicht mensenrechten geschonden zullen worden en zet vraagtekens bij de juridische houdbaarheid.

Daar sluit Humans Rights Watch zich bij aan. "Wanneer detentie langdurig en voor een onbepaalde tijd wordt, worden, zonder de juiste controle, mensenrechten geschonden en kan het neerkomen op marteling."

Volgens minister van Binnenlandse Veiligheid Noem zijn er geen plannen om migranten voor onbepaalde tijd vast te zetten. Ook zei ze dat de Amerikaanse overheid de wet zal naleven.

De Oekraïense president Zelensky is onder voorwaarden bereid tot diplomatiek overleg met Rusland om een einde te maken aan de oorlog tegen zijn land. Hij wil "desnoods" met de Russische president Poetin onderhandelen. Bij die onderhandelingen zou ook een Europese en Amerikaanse afvaardiging aanwezig moeten zijn.

In een interview met de Britse presentator Piers Morgan zei Zelensky dat hij met Poetin zou onderhandelen als dat de enige manier is "waarop we het volk van Oekraïne vrede kunnen brengen en niet nog meer mensen verliezen".

Volgens Zelensky staat het dodental aan Oekraïense zijde na bijna drie jaar oorlog op ruim 45.000 en zijn er zo'n 390.000 gewonden gevallen. Hij schat dat er aan Russische zijde ongeveer 350.000 doden en tussen de 600.000 en 700.000 gewonden zijn. Rusland deelt geen cijfers over het aantal doden en gewonden.

"Als mensen vinden dat we de diplomatieke route moeten nemen - en ik denk dat wij er klaar voor zijn om de diplomatieke route te nemen - dan moeten de Verenigde Staten, Europa, Oekraïne en Rusland erbij zijn", zei hij tegen Morgan.

Voor Zelensky staat vast dat de westerse sancties tegen Rusland overeind moeten blijven. Als het intrekken van sancties onderdeel wordt van een deal om de oorlog te beëindigen, vergroot dat volgens de Oekraïense president het risico op een nieuwe invasie door Rusland.

Trump

Zelensky heeft de diplomatieke route lang verworpen. Hij zei steeds dat hij Rusland wil verslaan op het slagveld. In een decreet van oktober 2022 werden onderhandelingen zelfs uitgesloten zolang Poetin aan de macht is.

De terugkeer van president Trump in het Witte Huis in januari deed de speculaties over vredesbesprekingen weer toenemen.

Het rapport over schendingen van de grondrechten van de moslimgemeenschap in Almere "bevat bruikbare lessen". Dat zegt de Almeerse burgemeester Hein van der Loo in een reactie op het rapport van de Ombudsman Metropoolregio Amsterdam. De ombudsman concludeert dat de gemeente "ernstig nalatig" is geweest toen die in het geheim onderzoek deed naar moskeeën, uit zorg over radicalisering.

"Onderzoek naar radicalisme en extremisme is van groot belang voor een veilige samenleving", reageert Van der Loo. "Over hoe dat onderzoek in Almere in het verleden is vormgegeven, heeft de ombudsman een scherpe analyse geleverd. Het zijn lessen die we deels ook zelf hadden getrokken en nu al toepassen."

De burgemeester stelt "boven alles" de vertrouwensbreuk te betreuren die vanwege het onderzoek tussen de gemeente en de islamitische gemeenschap is ontstaan. Hij bood daarvoor in 2023 al zijn excuses aan.

Excuses van Schoof

Het samenwerkingsverband van moskeekoepels K9 laat vandaag echter weten geen genoegen te nemen met de excuses van burgemeester Van der Loo. Het wil ook excuses van premier Schoof. Mohamed Maksoedan, woordvoerder namens zes moskeeën in Almere, sluit zich daarbij aan.

Schoof stond tussen 2013 en 2018 aan het hoofd van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Dat orgaan adviseerde Almere om het onderzoek naar de moskeeën te laten uitvoeren door particulier onderzoeksbureau NTA. Het onderzoek werd ook met geld van de NCTV gefinancierd.

"Hij was op dat moment de meest hooggeplaatste persoon die van deze situatie af wist", zegt Maksoedan over Schoof. "Het is logisch dat je met een excuus komt voor iets wat je totaal fout hebt gedaan. Het is jammer dat wij erom moeten vragen."

De NCTV zegt in een reactie aan de NOS niets over excuses, maar zegt wel te willen werken aan het herstel van vertrouwen. Premier Schoof reageerde niet op vragen van de NOS.

Undercover

NRC schreef in 2021 over de werkwijze van onderzoeksbureau NTA, waarna ophef ontstond. Onderzoekers bleken moskeeën undercover te bezoeken en gegevens van moskeegangers te verzamelen zonder dat die hiervan op de hoogte waren. Almere stopte vervolgens met het onderzoek.

Volgens ombudsman Munish Ramlal heeft de gemeente "uiterst dubieus" gehandeld en is er inbreuk gepleegd "op meerdere fundamentele rechten zoals privacy en godsdienstvrijheid".

Maksoedan noemt de conclusies in het rapport "pijnlijk". Hij wijst op het periodieke overleg dat de moskeeën al jarenlang met toenmalig burgemeester Weerwind en de gemeente hadden. "Radicalisering was een vast agendapunt. Als er signalen waren, deelden we die met elkaar en bedachten we daar een oplossing voor. Dan is het pijnlijk om te zien dat er een dubbele agenda was."

De moskeeën voelen zich volgens hem belazerd door de gemeente, die een infiltrant naar de gebedshuizen toestuurde. "Die persoon werd bij ons geïntroduceerd als een soort intermediair van de gemeente. Iemand die het goed met ons voor had en met ons zou meedenken, ook over radicalisering. Wij wisten niet dat hij bezig was met een rapport over onze moskee."

Maksoedan kan zich "volkomen voorstellen" dat Almere wilde weten hoe het zat met radicalisering in de moslimgemeenschap, en mogelijk binnen de moskeeën. "Maar dat is waarover we iedere keer gesprekken hadden met elkaar. Juist omdat we altijd open kaart hebben gespeeld, valt dit allemaal heel zwaar."

Juridisch onderzoek

"De excuses van de huidige burgemeester zien wij als een eerste stap om de vertrouwensbreuk weg te nemen", stelt Maksoedan namens de zes Almeerse moskeeën in een verklaring.

"Voor een volledig herstel zal een vruchtbare samenwerking nodig zijn, waarbij openheid van zaken wordt gegeven, de dialoog wordt aangegaan en concrete maatregelen worden genomen om het onverantwoorde handelen van de gemeente in de toekomst te voorkomen."

De moskeeën in Almere laten juridisch onderzoek doen "om te bepalen welke maatregelen mogelijk en noodzakelijk zijn".

Precies 200 jaar geleden kwamen honderden mensen en duizenden dieren om bij de stormvloed van 1825. Deze week wordt er volop stilgestaan bij de 'vergeten ramp' en klinken de kerkklokken in Overijssel, Friesland en Flevoland. 200 jaar geleden klonken de klokken ook al, maar toen om inwoners te waarschuwen voor het naderende onheil.

Om precies 18.25 uur, een verwijzing naar het jaartal, werden vanavond op tientallen plekken in Overijssel de kerklokken 305 keer geluid: één keer voor elk slachtoffer in die provincie. "Het heeft een aantal oorzaken dat de ramp bij niet zoveel mensen bekend is", legt historicus Martin van der Linde van de Overijsselacademie uit bij regionale omroep Oost.

"Vijf jaar later kwam de Belgische opstand, waarbij de zuidelijke provincies zich afscheidden van Nederland en België vormden. Dat was een nationaal trauma, waardoor 1825 sneller werd vergeten. Daarbij was het oosten niet het economische hart van ons land, daar was veel minder aandacht voor dan voor het westen van Nederland." Toch is de ramp qua impact te vergelijken met de Watersnoodramp in 1953, aldus de historicus.

Schokland

Ook het voormalig eiland Schokland in de huidige Noordoostpolder werd in de nacht van 3 op 4 februari 1825 geteisterd door de zeer zware storm. Het oude Emmeloord, het dorpje met toen zeventig woningen op de noordpunt van Schokland, werd deels verzwolgen door de hoge golven van de Zuiderzee. Twaalf inwoners verdronken. Eén slachtoffer overleed korte tijd later aan de gevolgen van zijn verwondingen.

"De eerste aanval van de wind kwam uit het noorden", zegt Henk van Heerde van de Schokkervereniging, de vereniging van nazaten van de vroegere bewoners van Schokland, tegen Omroep Flevoland. "De langste golven zullen daar direct de terpen van Emmeloord hebben bereikt."

De stormvloed zorgde voor overstromingen in een groot gebied:

Emmeloord was het armste dorp van het eiland en had houten huizen; 27 huizen raakten beschadigd en 25 huisjes verdwenen volledig. Ook verwoestte de storm de kerk van het katholieke dorp. Alle slachtoffers zijn vermoedelijk begraven op de begraafplaats van het dorp. Dat is alleen niet bijgehouden in een register. Voor grafmonumenten was geen geld, zegt Van Heerde.

Museum Schokland stond vanavond vanaf 18.00 uur stil bij de ramp met een herdenking met poëzie en een tijdelijke tentoonstelling.

Twee derde van Friesland onder water

In Friesland deden zondagavond al meer dan honderd kerken mee aan een herdenking. Hier luidden de kerkklokken 17 keer, voor alle Friese slachtoffers één keer. Twee derde van Friesland stond na de ramp onder water. Die trof vooral het zuiden van de provincie, zoals Weststellingwerf, de polder Nieuwland bij Workum en het merengebied, schrijft Omrop Fryslân.

De watersnood zorgde ook voor ziektes en mislukte oogsten, wat weer tot hongersnood leidde. Daardoor overleden naar schatting nog eens duizenden mensen.

Een boek over de moord op de 9-jarige Gino is na een dag uit de handel genomen na bedreigingen aan het adres van de auteur. Dat melden de uitgeverij en de maker van het boek in een verklaring.

"Om verdere escalatie en commotie te voorkomen hebben we besloten het boek niet verder te promoten en de verkoop te stoppen. We wensen de familie van Gino het allerbeste en veel sterkte bij de verdere verwerking van deze tragedie", aldus de Limburgse uitgeverij TIC en journalist Bjorn Thimister in de verklaring.

Gino werd in 2022 door Donny M. ontvoerd en om het leven gebracht. M. is eind vorig jaar veroordeeld tot een gevangenisstraf van 25 jaar en tbs met dwangverpleging.

Freelance journalist Thimister volgde de zaak rond Gino vanaf het begin en werkte volgens de uitgeverij anderhalf jaar lang aan het boek. Een van de zussen van Gino kreeg voor publicatie twee exemplaren ter inzage, schrijft L1 Nieuws.

'Inbreuk op onze rouw'

Naomi, een van de zussen van Gino, schreef gisteren op Facebook dat de nabestaanden niet blij zijn met het boek, dat zonder hun betrokkenheid is geschreven.

"Wij proberen de gruwelijkheden die ons bekend zijn geworden te verwerken nu de strafzaak is afgerond", staat in het bericht. "Dat nu, zonder onze stem en medewerking, een boek is verschenen waarin ons immense verlies wordt verhaald, voelt als een inbreuk op onze rouw en ons recht op een respectvolle verwerking."

De nabestaanden zeggen zich niet te herkennen in hoe bepaalde gebeurtenissen en personen in het boek zijn neergezet. Het bericht is vervolgens duizenden keren gedeeld op sociale media. Veel mensen reageerden onder het Facebookbericht met boosheid en onbegrip richting Thimister. De journalist is daarna naar eigen zeggen "fors bedreigd".

"Het boek bevat geen leugens en alle betrokkenen worden met respect en begrip omschreven", verweren uitgever en journalist zich. Toch halen ze het boek uit de handel. "Het is noch van de auteur noch van de uitgeverij de bedoeling geweest wie dan ook te kwetsen en het spijt ons oprecht dat we dat fout hebben ingeschat."

De Nederlands-Palestijnse Abed al-Attar heeft Gaza verlaten. Attar zegt tegen de NOS dat hij zich nu in een hotel in Jordanië bevindt en morgen naar Nederland vliegt.

De 33-jarige Almeerder reisde voor de aanval van Hamas op 7 oktober 2023 naar Gaza voor de bruiloft van een neef en kwam daar vast te zitten. Sindsdien probeerde hij terug te keren naar Nederland en vroeg hij via sociale media aandacht voor zijn zaak.

Minister Veldkamp zegt dat hij "opgelucht" is dat de Almeerder Gaza heeft verlaten. Hij was de laatste Nederlander die probeerde Gaza te verlaten.

Zijn vrouw en twee dochters van 7 en 4 jaar waren al die tijd in Almere. "Mijn dochters hebben alvast cadeautjes voor mij gekocht", zei hij vorige maand in gesprek met de NOS. Hij zei zijn gezin enorm te missen. "Ik wil ze graag zien en een knuffel geven." Attar zei toen ook dat hij zich zorgen maakt over zijn ouders, die in Gaza achterblijven. Hij vertelde dat zij in slechte gezondheid verkeren.

De Almeerder kijkt terug op een heel moeilijk jaar. "Mensen hier hebben zoveel familieleden verloren en huizen zijn verwoest."

Attar vertelde eind vorige maand over de omstandigheden in Gaza:

Er zijn nu nog vier mensen met een Nederlands paspoort in Gaza. Zij willen daar blijven om familieredenen, laat het ministerie van Buitenlandse Zaken weten.

Het ministerie staat nog in contact met enkele tientallen mensen die Gaza wel willen verlaten. Dat zijn mensen zonder een Nederlands paspoort, maar ze hebben bijvoorbeeld een verblijfsstatus of mogen in het kader van gezinshereniging naar Nederland komen.

Het vertrek van zes BBB'ers uit de Statenfractie in Overijssel komt als een verrassing voor de coalitiepartijen, zeggen de fractievoorzitters tegen regionale omroep Oost. Sinds de verkiezingen van 2023 vormen BBB, VVD, GroenLinks, PvdA en SGP het provinciebestuur.

Ton Serlie, fractievoorzitter van de VVD in Overijssel, noemt de breuk "erg jammer". Zes van de vijftien Statenleden van de BBB stapten gisteravond op vanwege een "recent en onoverbrugbaar verschil". Eerder splitsten zich al twee andere BBB'ers af vanwege onvrede over de koers van de partij.

Ontevreden mensen

"Bij dit soort grote partijen die nieuw van de grond komen, kun je bijna de garantie afgeven dat ze ergens uiteenvallen", zegt Serlie. "Het is een enorme klus om zoiets te managen, zeker als je niet echt een politieke basis hebt. Die basis bestaat vooral uit mensen die ontevreden zijn en daarom de politiek zijn ingegaan."

Een gedoogconstructie, waarbij de afgesplitste BBB'ers alleen op bepaalde thema's de coalitie steunen, ziet Serlie niet zitten. "We moeten nog ruim twee jaar met elkaar door en dat vind ik een te lange periode voor zo'n constructie. We moeten eerst een poging doen om een meerderheidscoalitie tot stand te brengen."

Coalitiegenoot Jan Jonker van de SGP schrok van de BBB-breuk. "We zijn gisteravond overvallen door de berichtgeving", vertelt de fractievoorzitter. "Dit is onverwachts een grote scheur in de partij en dat roept bij ons heel veel vragen op. We gaan snel om tafel om te kijken wat de gevolgen voor de coalitie zijn."

"We laten dit eerst even op ons inwerken, het is nog zo vers", reageert Lucas Brinkhuis, fractievoorzitter van GroenLinks. Of zijn partij wil gaan samenwerken in een coalitie met de afgesplitste BBB'ers weet hij nog niet. "Dat kan ik nu echt nog niet zeggen."

Coalitiepartner PvdA heeft niet gereageerd op vragen van de regionale omroep.

De BBB werd tijdens de Provinciale Statenverkiezingen in 2023 de grootste partij in alle provincies. In 10 van de 12 provincies maakt BBB deel uit van de coalitie. Alleen in Utrecht en Noord-Brabant heeft de partij een plek in de oppositie.

In Zeeland was het afgelopen oktober ook onrustig binnen de partij. Toen stapten twee Statenleden op. Ze vonden dat de belangen van boeren niet genoeg werden behartigd binnen de coalitie.

Twee maanden niet vergaderen

In Friesland lijken de neuzen binnen de partij wel dezelfde kant op te staan, zegt politiek verslaggever Onno Falkena van Omrop Fryslân. "Fractievoorzitter Natalie Nauta slaagt er goed in om alle BBB-Statenleden binnenboord te houden. Maar als het landbouwbelang op het spel staat schroomt de BBB-fractie niet om collectief een eigen koers te varen. Vorige week nog stemde de BBB voor een motie voor het actief beheren (bejagen) van de wolf, ondanks het nadrukkelijke negatieve stemadvies van landbouwgedeputeerde Abel Kooistra van diezelfde BBB."

Wel wordt er gemord over en getwijfeld aan de daadkracht van het college van BBB, CDA, FNP en CU, zegt Falkena. "Bij gebrek aan concrete voorstellen komen Provinsjale Steaten in de maand februari niet één keer bij elkaar. Twee maanden niet vergaderen 'omdat er geen punten zijn' is in de Friese bestuurlijke verhoudingen redelijk uitzonderlijk. Desalniettemin lukt het de sterk verdeelde oppositie niet of nauwelijks om een vuist te maken tegen de oppermachtige BBB."

Front vormen

In Flevoland is BBB de grootste fractie in Provinciale Staten. Van gedoe of verdeeldheid binnen de fractie lijkt ook hier geen sprake, zegt verslaggever Richard Schuurman van Omroep Flevoland.

"Ik hoor dat er wel eens pittige inhoudelijke discussies zijn, maar naar buiten toe doet de fractie haar best om een front te vormen. Een belangrijk onderwerp waarbij duidelijk moet worden hoe BBB zich opstelt is de Landbouwvisie tot 2050, die de komende weken en maanden op de agenda van Provinciale Staten staat. Stelt BBB zich uitsluitend op als belangenhartiger van de agrarische sector of kijkt zij ook naar het algemeen belang?"

Constructief

In Noord-Holland verloopt de samenwerking met BBB "geruisloos", zegt verslaggever Maarten Edelenbosch van omroep NH. "BBB heeft vanaf het begin af aan herhaaldelijk geroepen dat ze constructief in de wedstrijd staan. En er werden ook resultaten behaald, zoals het voorstel om de schade aan agrarische grond door dieren verder aan te pakken."

"Aan de andere kant zijn er ook niet echt gevoelige dossiers op tafel gekomen. Een plan voor windmolens aan de Noorder IJplas in Amsterdam had er één kunnen zijn. BBB stemde tegen het voorstel, maar dat deden de andere coalitiepartijen ook."

In het ondiepe water naast de Oosterschelde staan enkele witte gestalten. Lepelaars, zo verraden de kenmerkende kuif en lepelvormige snavel. "Dit is een plek waar soms dertig, veertig, vijftig vogels staan", zegt lepelaaronderzoeker Sven Prins. "Voor mij is het de mooiste vogel die we hebben in Nederland. Die oranje borstband, de kuif en de geelrode keelzak, zijn hele voorkomen."

Eigenlijk horen er 's winters geen lepelaars te zijn in Nederland. Van oudsher trokken de vogels richting Senegal en Mauritanië om te overwinteren. Dieren die achterbleven vroren dood of verhongerden.

Maar winters worden milder. In 2024 was Nederland bijna 3 graden warmer dan het begin van de vorige eeuw. En sinds de jaren 60 neemt het aantal ijsdagen - hele dagen waarop het vriest in De Bilt - gestaag af. In 2023 en 2024 was er geen enkele ijsdag. Hierdoor leren lepelaars dat ze prima kunnen overwinteren in de Zeeuwse delta. Al gaat het tot dusver om een klein deel van alle vogels.

Minder verre trek

De dieren die nog wel trekken gaan ook minder ver. "Steeds meer lepelaars blijven in Europa", zegt Tamar Lok, trekvogelbioloog en voorzitter van de Werkgroep Lepelaar. In Portugal, Spanje en Frankrijk is voldoende te eten en de reis is minder gevaarlijk. "Uit onderzoek weten we dat vogels daar een grotere kans hebben om te overleven dan in West-Afrika."

De lepelaar illustreert hoe klimaatverandering het trekgedrag verandert. En dat merken vogelaars. Behalve de lepelaar zijn er 's winters meer kleine zilverreigers, kluten en veel andere watervogels, blijkt uit tellingen van vogelorganisatie Sovon.

Ook andere soorten trekken minder ver. Zo wagen steeds minder ooievaars zich aan de gevaarlijke overtocht van de Sahara en overwinteren er steeds meer in Spanje. Verder overwinteren veel zangvogels steeds minder zuidelijk in Europa.

Eerdere aankomst, later vertrek

Sommige soorten zie je juist minder in Nederland. Deze vogels broeden in het Noordpoolgebied, zoals de kleine rietgans, kleine zwaan en het nonnetje. Voor hen zijn de omstandigheden in Denemarken, Zweden of Finland inmiddels zacht genoeg om daar te overwinteren.

"Ook de timing van de trek verandert", zegt Henk van der Jeugd, hoofd van het vogeltrekstation van het Nederlands Instituut voor Ecologie. "In het algemeen komen vogels eerder aan en vertrekken ze later."

Klimaatverandering is daarbij zelden de enige oorzaak. Het kan zijn dat vogels leefgebieden kwijtraken, of dat het er om andere redenen slecht of juist goed gaat, schetst Van der Jeugd. "Maar de patronen zijn zo algemeen en het gebeurt bij zoveel soorten van groot tot klein dat ik er zeker van ben dat je het voor een groot deel aan het klimaat kan toeschrijven."

Nieuwe broedgebieden

De veranderingen vallen het meest op bij watervogels. Hun trekgedrag leren ze vooral van ouders en soortgenoten. Daardoor kan het gedrag sneller veranderen.

Zeker vogels die broeden in het Noordpoolgebied moeten zich aanpassen. Die regio warmt zo veel sneller op dan de rest van de wereld dat ganzen er te laat dreigen te komen voor de beste periode om te broeden.

Daarom slaan brandganzen tussenstops waar ze bijtanken steeds vaker over. En de kleine rietgans vond zelfs een nieuw broedgebied, ontdekte Bart Nolet, ganzenonderzoeker aan het Nederlands Instituut voor Ecologie. Een deel van de vogels verruilde het opgewarmde Spitsbergen voor het koudere Nova Zembla. Zo komt de kleine rietgans toch op tijd.

Het zijn hoopvolle ontwikkelingen, zegt Van der Jeugd van het trekvogelstation. Vogels blijken weerbaar tegen klimaatverandering. Alleen geldt dat meer voor vogels die gedrag aanleren dan voor vogels waarbij de trek in de genen zit.

Nederlandse zangvogels als de fitis, huiszwaluw en zomertortel kampen met een afname. Het lijkt er niet op dat zij zich kunnen aanpassen. Over hun toekomst is Van der Jeugd somberder.

Toch zijn er zelfs zangvogels die snel reageren. Niet alle zwartkoppen trekken meer naar Zuid-Europa, maar ze gaan steeds vaker naar Engeland. De oorzaak blijkt een verandering in hun genen. Als ze daar succesvol overwinteren, zullen steeds meer vogels die trek ondernemen, verwacht Van der Jeugd.

Lepelaarkenners Tamar Lok en Sven Prins vinden de aanwezigheid van de lepelaars toch vooral een positief verhaal. Maar de vogels zijn nu wel kwetsbaar, mocht het toch weer een keer stevig vriezen. Eenmaal gekozen voor een overwinteringsplek vertrekken lepelaars niet meer. Een langere periode vorst kan zeker de zwakkere vogels fataal worden.

"We laten andere landen geen misbruik meer van ons maken", vatte Donald Trump zijn buitenlandpolitiek samen bij zijn beëdiging. In de twee weken sindsdien schokte hij de internationale gemeenschap met zijn uitwerking daarvan: een dreiging Groenland binnen te vallen, aangekondigde importheffingen voor Canada en Mexico, een tik op de neus voor bondgenoot Colombia en de belofte het Panamakanaal terug te nemen. Europa zoekt nog naar een manier om om te gaan met de onverholen machtspolitiek.

"Ik vind dat we hem soms te makkelijk afschrijven als een idiote clown, er zit echt wel een rationale achter", zegt voorzitter Tim Masselink van de Nederlandse Beroepsorganisatie voor Onderhandelaars. "Vriendelijk vragen werkt niet altijd internationaal gezien, dus als je wordt gezien als iemand die niet alleen bluft, maar ook daadwerkelijk decreten gaat uitvaardigen, dan heeft dat effect."

Dat Trump graag een knuppel in het diplomatieke hoenderhok gooit, ligt volgens Masselink in zijn aard. "Hij komt natuurlijk uit een andere sector. Hij is een vastgoedondernemer, een straatvechter die denkt in winnaars en verliezers - en zichzelf graag ziet als winnaar."

Korfballen met een freefighter

Voor bondgenoten betekent dat omschakelen, gewend als ze zijn aan een internationale gemeenschap die sinds de Tweede Wereldoorlog vooral consensus en overeenstemming zoekt. "Vergelijk het met een korfbalvereniging, waar al jaren vaste afspraken gelden en een onderlinge band bestaat", zegt Europakenner Mendeltje van Keulen van De Haagse Hogeschool. "En dan rent er ineens een freefighter het veld in."

Hoewel Trump zijn pijlen nog niet op Europa heeft gericht, ziet Van Keulen al knelpunten: Europese regels over sociale media of AI bijvoorbeeld, of de scheve handelsbalans met de VS. "Het succes van Europa als regelmacht zit Trump in de weg bij het bereiken van zijn Amerikaanse doelen." Conflict lijkt dus een kwestie van tijd.

"Het belangrijkste is dan dat Europa één lijn blijft trekken, wat qua handelsbeleid zal lukken omdat we die bevoegdheden aan Brussel hebben overgedragen. We kunnen dus terugslaan met importheffingen, ook al vinden we dat principieel onjuist. Er zijn al regeringsleiders die vinden dat we moeten overgaan op Buy European, met soepeler aanbestedingsregels voor onze bedrijven."

Masselink is er nog niet van overtuigd dat zo'n oog-om-oogreactie het beste is. Het kan juist helpen om Trump even te laten bungelen. "Bij een handelsoorlog reageert men vaak met eigen importheffingen: de VS scoort 1-0 en dan slaan wij terug met 1-1. Maar als je even niets doet, wordt het niet zomaar 2-0. Je hoeft niet tegen elkaar op te boksen, je kan ook goed nadenken: wat wil hij nou, waar zitten zijn belangen?"

Wake-upcall

Zo is een van Trumps grote grieven dat Europa het zich wel heel comfortabel heeft gemaakt onder Amerika's defensieparaplu. Niet voor niets dreigde hij in zijn eerste termijn zelfs uit de NAVO te stappen als landen niet de afgesproken defensienorm van twee procent zouden halen.

Defensie-experts hamerden al jaren op meer Europese slagkracht, en de oorlog in Oekraïne en gerommel met onderzeese kabels benadrukken het belang daarvan verder, zegt ook Van Keulen. "Europa wordt wakker in een boze wereld. En die boze wereld is niet alleen Trump, hij is meer de wekker."

Trumps botte methode kan daarbij bevrijdend werken, meent Masselink. Zelf praat Trump graag over het volgen van zijn "gezond verstand", waarbij hij niet schuwt afspraken en organisaties die in zijn ogen niet werken overboord te zetten, zoals hulporganisatie USAID, de Wereldgezondheidsorganisatie of het Klimaatakkoord van Parijs.

"Het is disruptief: hij doet dingen die lang ondenkbaar waren. Dat kan ook een positief effect hebben, dat mensen weer durven nadenken over hoe we onze wereldorde eigenlijk hebben georganiseerd."

Macht of invloed?

Van Keulen waarschuwt echter dat het kind nu met het badwater wordt weggegooid. "Het is als overheid belangrijk om voorspelbaar te zijn. We hebben nu 80 jaar ervaring met een rechtsorde gebaseerd op instituties en internationale afspraken. Als die in het geding komt, weten ondernemers bijvoorbeeld niet meer of investeren in klimaatmaatregelen loont. Om nog maar te zwijgen van de miljoenen mensen voor wie Amerikaanse ontwikkelingshulp van levensbelang is."

Bovendien speelt dit landen als China en Rusland in de kaart, voorspelt ze. "Als binnen de internationale rechtsorde een van de belangrijkste spelers, altijd een loyale bondgenoot, zich niet meer aan de regels houdt, dan worden partijen die dat sowieso al deden in hun ondermijnende gedrag versterkt. Dat leidt tot meer chaos."

Ook Masselink ziet dat Trump vooral voor winst op de korte termijn gaat. "We hebben het vaak over het verschil tussen macht en invloed. Trump onderhandelt vanuit een machtspositie: 'Ik ben hier de grote baas, jullie kunnen me allemaal wat'. Terwijl iemand als Al Gore echt invloed heeft opgebouwd, met de klimaatboodschap van zijn film An Inconvenient Truth. Daarom hield hij invloed toen hij geen vicepresident meer was, terwijl Trump aan het eind van deze termijn niet veel internationale vrienden zal hebben."

Het is vandaag precies 25 jaar geleden dat de wereld kennismaakte met The Sims. Miljoenen mensen over de hele wereld bouwden in het computerspel hun eigen virtuele wereld en maakten hun eigen Sims. Een kwarteeuw later is het spel nog altijd erg populair.

The Sims, uitgebracht door het Amerikaanse Electronic Arts en ontwikkeld door Maxis, was een vervolg op hun simulatiespel Sim City, waarin je een stad kon bouwen. Bedenker Will Wright zou erop gekomen zijn doordat hij zijn huis verloor bij een brand en een nieuw huis moest bouwen.

"Ik kan me herinneren dat ik tijdens het spelen van Sim City altijd al benieuwd was naar wat er binnen in de gebouwen in die stad gebeurde", zegt Len Maessen, gameredacteur bij NRC. "The Sims maakte het mogelijk om achter die gevels te kijken. Dat voelde als een revolutie."

In het spel kun je naar eigen inzicht een huis bouwen, meubels kiezen, het geslacht en de geaardheid van je Sims bepalen, hun kleding kiezen en hun levens bepalen. Ook kun je je Sims relaties laten beginnen, kinderen laten krijgen en ze zelfs vermoorden.

Toch is niet alles te sturen, want de Sims hebben ook een eigen wil. Zo kunnen ze besluiten om een bevel van een speler compleet te negeren.

Toen het spel in 2000 op de markt kwam was het meteen een hit. Een van de belangrijkste redenen voor die populariteit is volgens Maessen de maakbaarheid van het leven van je Sims.

"Het is een soort visie op het dagelijks leven waarin jij als speler alles helemaal zelf kunt bepalen. Een plek waar je je kan uitleven met je eigen 'wilde woondromen' en de levens van de poppetjes precies zo kan invullen als je wilt. Je kunt een heerlijke soap creëren of je eigen droomleven."

Zwembadtrapje

Ook het eerder genoemde ombrengen van de poppetjes lijkt belangrijk voor de aantrekkelijkheid van het spel. Het trapje weghalen uit het zwembad is waarschijnlijk wel de bekendste methode om een eind te maken aan het leven van een Sim.

"Veel jonge spelers vinden het toch wel leuk om te zien wat er gebeurt als hun Sim doodgaat", zegt Maessen. "De maker heeft daar later nog op ingespeeld door de Sims in gesprek te laten gaan met Magere Hein. Ze kunnen hem dan smeken om hun Sim terug te brengen."

Onder de tientallen miljoenen spelers wereldwijd zijn veel vrouwen en veel spelers die zichzelf niet als 'gamer' definiëren, zegt Maessen. "Ik hoor vaak mensen zeggen: 'ik speel eigenlijk geen games, maar wel The Sims'."

"Het voelt voor veel mensen niet echt als een game omdat de stereotypen over games, zoals dat er met vuurwapens tekeer moet worden gegaan, hier niet spelen. Het is veel meer gericht op rust en maakbaarheid. God spelen en in je eigen tempo doen waar je zin in hebt. En ondertussen vergeet je even de echte wereld om je heen."

Alle soorten relaties

Vanaf de eerste versie waren alle soorten relaties mogelijk voor de Sims, dus ook relaties met het eigen geslacht. "Dat was revolutionair, maar gebeurde eigenlijk een beetje per ongeluk. Binnen het bedrijf was een hoop gehakketak over of dat wel of niet moest kunnen. Tijdens de presentatie van het spel voor de pers lieten ze per ongeluk een versie zien waarin dat kon en daarin begonnen toen twee vrouwen elkaar te zoenen. Daarna konden ze dat er natuurlijk niet meer uithalen."

In latere versies van het spel konden mensen van hetzelfde geslacht ook trouwen en werd er steeds meer ingezet op diversiteit. Er kwamen meer huidskleuren voor de Sims en ook bijvoorbeeld in het eten van de Sims kwam steeds meer culturele verscheidenheid.

In totaal verschenen van het spel vier versies en een enorme reeks aan uitbreidingspakketten. Het spel kan ook zonder uitbreidingen worden gespeeld, maar dat is volgens Maessen wel een beetje saai, omdat er dan veel opties ontbreken. "Het is wel erg vercommercialiseerd. Als je al die uitbreidingen koopt, ben je honderden of misschien wel duizenden euro's kwijt."

Ook na 25 jaar trekt het spel nog steeds nieuwe spelers. In 2024 kwamen er 15 miljoen nieuwe spelers bij, zegt Electronic Arts. Misschien dat de wereld van de Sims, zonder vooroordelen over gender, geslacht, leeftijd of achtergrond en zonder discriminatie, nu meer dan ooit in een behoefte voorziet om aan de harde werkelijkheid te ontsnappen.

Bij de schietpartij op een school voor volwassenenonderwijs in Örebro in Zweden zijn naar schatting elf mensen gedood. Dat heeft de Zweedse politie bekendgemaakt. Een exact aantal kon de politie in eerste instantie nog niet geven.

Gisteravond sprak de politie op een persconferentie over ongeveer tien doden. Later op de avond meldde de politie dat het nu om elf doden gaat. "Het aantal gewonden is nog steeds onduidelijk", schrijft de politie in een online bericht. "Op dit moment hebben we geen informatie over hoe het met de gewonden gaat."

De dader is een van de doden. De politie zegt niet uit te gaan van een terroristisch motief. Ook was de dader niet bekend bij de politie.

Eerder had de politie gezegd dat er zes gewonden naar het ziekenhuis waren gebracht. Een van hen was de vermoedelijke dader. Volgens het ziekenhuis verkeert een van de gewonden nog altijd in levensgevaar.

'Niet speculeren'

De Zweedse premier Kristersson sprak op een persconferentie over "de ergste schietpartij in de geschiedenis" van het land. "Er ontbreken nog veel antwoorden, ik kan ze ook niet geven", zei hij. Hij riep op om niet te speculeren over wat er is gebeurd en wat de motieven waren.

Er is nog veel onduidelijk over de schietpartij in Örebro, zo'n 200 kilometer ten westen van hoofdstad Stockholm. Urenlang was er een grote politiemacht bij de school. In eerste instantie zei de politie niet te weten of er een of meerdere daders waren. Inmiddels zegt de politie ervan uit te gaan dat de dader alleen handelde, maar helemaal zeker zijn ze daar nog niet van.

Een ooggetuige vertelt dat ze een slachtoffer hielp voordat de hulpdiensten ter plaatse waren:

Op het terrein zijn ook verschillende andere scholen gevestigd. Studenten en leerlingen op het terrein werden geëvacueerd naar nabijgelegen gebouwen. Volgens de politie gebeurde dit omdat het onduidelijk was of er meer aanvallen zouden volgen. Na enkele uren konden ze onder begeleiding vertrekken.

Eerdere aanvallen

De Zweedse premier sprak eerder vanmiddag op X van een "erg pijnlijke dag voor heel Zweden". Hij zegt mee te leven met iedereen wiens schooldag werd verstoord door terreur. "Opgesloten zitten in een klaslokaal en vrezen voor je eigen leven is een nachtmerrie die niemand zou moeten meemaken."

Aan het eind van de middag meldden lokale media dat de politie een huis in de stad had afgezet met hekken. Het zou de woning zijn van de verdachte, een 35-jarige man. De politie zelf meldt op meerdere plekken in de stad onderzoek te hebben gedaan.

De minister van Justitie zei dat Zweden niet eerder zoiets had meegemaakt. Hij verwees daarbij naar de zwaardaanval op een school in Trollhättan en een aanval op een school in Malmö. Daarbij kwamen in beide gevallen twee mensen om het leven.

De school zal de komende week gesloten blijven. Andere scholen in de stad gaan morgen wel weer open.

Bij een grote internationale actie tegen illegale dieren- en plantenhandel hebben Interpol en de Werelddouaneorganisatie (WDO) bijna 20.000 levende dieren in beslag genomen. Er werden onder andere grote katachtigen, vogels, schubdieren, primaten en reptielen gevonden.

Volgens Interpol werden de dieren om verschillende redenen verkocht, "bijvoorbeeld als voedsel, omdat men er medicinale krachten aan toeschrijft, als luxegoederen of verzamelobject, als huisdier of als wedstrijd- en showdier", schrijft de organisatie in een verklaring.

5200 schildpadden in een koffer

Ook zijn er honderdduizenden dierlijke producten, hout en planten van beschermde soorten gevonden. De grootste inbeslagnames betroffen hout, dat veelal werd gevonden in zeecontainers. Zo werd in Indonesië 134 ton aan hout aangetroffen in een container.

Andere confiscaties werden vaak gedaan op vliegvelden en bij postverwerkingscentra. In India werden op een vliegveld bijna 5200 levende schildpadden ontdekt in een koffer.

In totaal zijn 365 verdachten opgepakt en zes internationale criminele netwerken geïdentificeerd. Honderd bedrijven worden ervan verdacht te hebben gehandeld in beschermde dier- en plantsoorten.

Bij de in beslag genomen dieren wordt indien mogelijk DNA afgenomen voordat ze naar opvangcentra worden gebracht. Interpol zegt dat het een cruciaal onderdeel is voor het vervolgen van de verdachten. "Het helpt bij het bevestigen van de soort en de herkomst of verspreiding ervan." Ook zou het inzichten geven in nieuwe smokkelroutes en opkomende trends.

138 landen deden mee aan de jaarlijkse operatie, genaamd Thunder. Het is daarmee de grootste actie sinds het begin van de operatie in 2017, zegt Interpol.

De rechtbank in Den Bosch heeft straffen opgelegd aan zeven mannen die de verboden motorclub Satudarah hebben voortgezet. Volgens de rechter hebben de mannen de organisatiestructuur en de hiërarchische lijnen in stand gehouden. Ze organiseerden Satudarah-gerelateerde evenementen, droegen kleding van de motorclub en stelden attributen beschikbaar. De mannen communiceerden met versleutelde berichten in chatgroepen.

Een 31-jarige man uit Enschede werd veroordeeld tot acht jaar cel, ook vanwege drugshandel. Hij zou de initiatiefnemer van de invoer van duizenden kilo's cocaïne uit Colombia zijn. Twee mannen uit Tilburg van 48 en 42 jaar zijn veroordeeld tot straffen van acht en zeven jaar, voor onder meer handel in cocaïne en MDMA.

Nog eens vier mannen zijn alleen veroordeeld voor het voortzetten van Satudarah, en niet voor drugshandel. De rechtbank veroordeelde daarnaast drie verdachten voor drugshandel, zonder bewezen link met Satudarah.

Verboden clubs

Satudarah werd in 2018 verboden. Volgens de rechter was de motorclub een gevaar voor de openbare orde vanwege criminele activiteiten. Vorige maand werden in Tilburg nog mannen opgepakt in een café waar volgens de politie leden van de club waren samengekomen.

Ook de motorclubs Hells Angels en No Surrender werden verboden. De politie maakte vorige maand bekend dat er steeds meer kleinere motorclubs zijn ontstaan na de verboden. Er zijn inmiddels al meer dan tachtig kleine outlaw motorcycle gangs (OMG's), die vaak radicaler zijn dan de grotere clubs. Verdenkingen van geweld komen daar relatief vaak voor.

Twee diepe kloven op de maan, in omvang vergelijkbaar met de Grand Canyon in de VS, zijn in het tijdsbestek van slechts enkele minuten ontstaan. Ter vergelijking: rivierwater deed er tientallen miljoenen jaren over om de Grand Canyon uit te slijten. De onderzoekers hebben hun bevindingen gepubliceerd in het wetenschappelijke blad Nature Communications, op basis van de waarnemingen van meerdere maanmissies. De kloven zijn ontstaan onmiddellijk nadat een meteoriet de maan 3,81 miljard jaar geleden raakte.

Die meteoriet-inslag is nog steeds zichtbaar als de Schrödinger-krater, vernoemd naar de natuurkundige Erwin Schrödinger. Bij die inslag werd allerlei materiaal de lucht ingeslingerd, met snelheden tot meer dan een kilometer per seconde. De kloven ontstonden door de inslag van dat opgeslingerde materiaal.

De grootste van de twee kloven, Vallis Planck, is 280 kilometer lang en op het diepste punt 3,5 kilometer diep, bijna twee keer zo diep als de Grand Canyon. De kleinere van de twee, Vallis Schrödinger, is 2,7 kilometer diep.

De ontstaansgeschiedenis van de kloven duurde tussen de 5 en 15 minuten, maar waarschijnlijk minder dan 10 minuten. Op dat moment bestonden ze nog uit twee rijen kraters, het gevolg van verschillende inslagen. In de loop van de tijd zijn delen van de kraterwanden ingestort en verweerd, waardoor er twee lange kloven ontstonden. "Erg interessant onderzoek", reageert Marc Heemskerk, die als exogeoloog het oppervlak van onder meer de maan en Mars bestudeert. "De onderzoekers hebben verschillende technieken en modellen gecombineerd. Daardoor weten we nu dat de kloven vrijwel onmiddellijk ontstonden".

Artemis-missie

Heemskerk benadrukt net als de onderzoekers zelf het belang van deze studie voor het Artemisprogramma, dat in 2027 weer mensen op de maan hoopt te zetten. Die missie gaat onder meer op zoek naar watervoorraden op de maan, nodig om een langer verblijf mogelijk te maken, maar zal ook de vroege geschiedenis van de maan onderzoeken. Door de impact van de meteoor is een deel van het gesteente op de maan gesmolten. "Als gesteente gesmolten is, kun je de leeftijd niet meer nauwkeurig vaststellen", zegt Heemskerk. "Dankzij deze studie weten we nu heel precies waar dat gesmolten gesteente ligt."

Impact

De onderzoekers hebben ook in kaart gebracht hoe groot de impact van de meteoriet destijds moet zijn geweest: het equivalent van honderddertig keer ineens alle kernwapens afschieten die op aarde aanwezig zijn. Die enorme kracht had echter nauwelijks invloed op de bewegingen van de maan, zegt Heemskerk: "De impact zou een verandering van zo'n 0,1 meter per seconde hebben kunnen geven aan de baan van de maan. Alleen al de natuurlijke variatie van de beweging van de maan is veel groter."

China heeft na een paar dagen radiostilte gereageerd met tegenmaatregelen op de extra heffingen van tien procent die president Trump heeft ingesteld op alle Chinese producten afgelopen weekend. Sommige Amerikaanse producten zullen nu met 10 en 15 procent extra worden belast.

Deze heffingen worden op 10 februari van kracht. Ook worden enkele Amerikaanse bedrijven bestraft of onderzocht. Trump en Chinese leider Xi zullen hier later vandaag telefonisch over praten.

Importheffingen en handelsrestricties

China is van plan een importheffing in te voeren van 15 procent op steenkool en vloeibaar aardgas en een importheffing van 10 procent op onder andere ruwe olie, landbouwmachines en pick-uptrucks. Deze importheffingen komen boven op de bestaande heffingen op Amerikaanse producten.

De extra heffingen zullen geen groot effect hebben op de handelsbalans van China. Vorig jaar kwam minder dan 2 procent van alle Chinese aardolie-import uit de VS. De Chinese import van Amerikaanse vloeibare gassen betrof minder dan 6 procent van alle gasimporten.

Peking kondigde ook exportbeperkingen aan voor verschillende kritieke grondstoffen, namelijk metalen zoals wolfraam en molybdeen. Om deze metalen te exporteren hebben Chinese bedrijven nu een vergunning nodig. Dit geldt niet alleen voor export naar Amerika, maar ook voor export naar Europa en de rest van de wereld.

Deze metalen worden onder andere gebruikt voor smartphones, batterijen, medicijnen, infraroodraketten en munitie. China is wereldleider in het delven en verwerken van deze metalen.

Aanvullende sancties

China heeft twee Amerikaanse bedrijven, PVH Group en Illumina Inc., op de zogenoemde onbetrouwbare-entiteitenlijst gezet. De twee bedrijven zouden schuldig zijn aan het "in gevaar brengen van de rechten en belangen van Chinese bedrijven".

Met deze classificering kan de Chinese overheid de bedrijven een hele reeks aan straffen opleggen, van handelsrestricties tot geldboetes en het intrekken van visa voor werknemers. Welke straffen de bedrijven krijgen, is nog niet bekend.

PVH Group, het moederbedrijf van merken als Tommy Hilfiger en Calvin Klein, ligt al langer onder vuur in China. Het bedrijf gebruikt geen katoen uit de Chinese provincie Xinjiang meer. Mensenrechtenorganisaties en buitenlandse overheden beschuldigen China ervan gebruik te maken van dwangarbeid door Oeigoeren in de katoenindustrie. Door Xinjiangse katoen te boycotten, discrimineert PVH Group Chinese bedrijven, aldus het Chinese Ministerie van Handel.

Illumina Inc. is een biotechnologiebedrijf gespecialiseerd in zogeheten DNA-sequencing en genoomanalyse. DNA-sequencing is een manier om te achterhalen in welke volgorde de bouwstenen van DNA staan. Genoomanalyse is belangrijk voor het opsporen van ziekten. Illumina Inc. is marktleider in China en lag eerder onder vuur vanwege datalekken waarbij data van Chinese patiënten op straat kwamen te liggen. Dit ligt mogelijk ten grondslag aan de Chinese beslissing het bedrijf op de onbetrouwbare-entiteitenlijst te plaatsen.

Daarnaast is China een anti-monopolieonderzoek gestart naar Google. Dit is opvallend, aangezien de meeste Google-diensten zoals de zoekmachine, e-maildiensten en kaarten sinds 2014 volledig geweerd worden door China. Google's besturingssysteem Android wordt in China in aangepaste versies aangeboden. Verdere informatie over het onderzoek is nog niet vrijgegeven door Peking.

Rechtszaak WTO

Dit weekend kondigde China al aan een rechtszaak aan te spannen bij Wereldhandelsorganisatie (WTO). De Chinese minister van Handel stelt dat "de importheffingen van de VS ernstig in strijd zijn met de WTO-regels en een typische praktijk van unilateralisme en handelsprotectionisme."

Op de vraag hoe deze aanklacht zich verhoudt tot de maatregelen die China nu zelf lijkt te nemen, wordt in de Chinese staatsmedia niet ingegaan.

De politie heeft een man uit Zundert aangehouden voor de ontvoering en mishandeling van een andere man afgelopen weekend in Breda. Het slachtoffer werd vrijdagnacht door drie mensen meegenomen in een busje.

De verdachte, een man van 24, is gisterenavond thuis aangehouden. De politie heeft zijn woning doorzocht en zijn auto in beslag genomen. De man zit in beperkingen en mag alleen contact hebben met zijn advocaat. Hij wordt donderdag voorgeleid aan de rechter-commissaris.

De politie doet verder geen mededelingen over de verdachte. Over de ontvoering is ook nog veel onbekend. Wel is duidelijk dat het waarschijnlijk een gerichte actie was.

Het slachtoffer werd bij de parkeerplaats van een sportcomplex ontvoerd. Een dag later heeft hij zichzelf in goede gezondheid gemeld bij de politie, maar het is niet duidelijk wat er in de tussentijd met hem is gebeurd. De politie vermoedt dat het slachtoffer en de ontvoerders elkaar kenden, schrijft Omroep Brabant.

De politie sluit meer aanhoudingen niet uit.

Dat het kabinet niet direct maatregelen treft na het laatste onderzoek naar gezondheidsrisico's voor omwonenden van geitenstallen, is voor oppositiepartijen "onbestaanbaar". Een aantal coalitiepartijen kijkt milder naar de reactie van het kabinet.

"Schandalig", zegt partijleider Ouwehand van de Partij voor de Dieren. "De gezondheid van de burgers moet altijd voorop staan." ChristenUnie-Kamerlid Grinwis zegt dat het kabinet "echt moet ingrijpen".

Vandaag kwam er een RIVM-onderzoek naar buiten waarin -niet voor het eerst- een verband werd vastgesteld tussen longontstekingen en geitenhouderijen. Wie binnen 2 kilometer van een geitenboerderij woont heeft meer kans op de longaandoening en hoe dichterbij je woont, hoe groter de kans, concludeert het RIVM. Naar schatting overlijden hierdoor jaarlijks tussen de 20 en 100 mensen.

Het kabinet kondigt naar aanleiding van het onderzoek geen maatregelen aan, maar heeft extra advies gevraagd aan de Gezondheidsraad. Ingewijden in de top van het kabinet vertellen dat de discussie hierover hoog is opgelopen tussen minister Agema van Volksgezondheid en Wiersma van Landbouw. Agema (PVV) zou maatregelen willen treffen, maar Wiersma (BBB) wil daar niet aan. Zij wil eerst meer zekerheid, en tot die tijd moeten geitenhouders worden ontzien.

Niet bagatelliseren

VVD-Kamerlid Van Campen kan de redenering van Wiersma volgen. "De gevolgen voor de volksgezondheid moeten we niet bagatelliseren", zegt hij. Maar hij wijst erop dat maatregelen ingrijpend kunnen zijn voor de sector. "Dus je moet ook niet te hard van stapel lopen."

Coalitiegenoot Van der Plas (BBB) wijst erop dat het RIVM dan wel een correlatie tussen geitenhouderijen en longontstekingen heeft vastgesteld, maar dat daarmee niet vaststaat dat er een oorzakelijk verband is. "Er moet wel echt duidelijk iets aangetoond worden", stelt de partijgenoot van minister Wiersma.

Het onderzoek van de RIVM richtte zich ook op mogelijk verklaringen van het verband tussen geitenhouderijen en longontstekingen. De onderzoekers denken daarbij in de richting van bacteriën, maar schrijven dat het "moeilijk te bewijzen" is dat de bacteriën uit de stallen "de directe oorzaak" zijn van de longontstekingen.

Eerdere onderzoeken

Dat er een verband is tussen longontstekingen en geitenhouderijen is vaker vastgesteld. In 2021 concludeerde het RIVM bijvoorbeeld dat mensen die in landelijke gebieden wonen met veel veehouderijen een grotere kans (26-60 procent) hebben op een longontsteking dan mensen die in landelijke gebieden wonen met minder of geen veehouderijen in de buurt. Geitenhouderijen bleken daarbij een belangrijke boosdoener.

In 2014 toonde RIVM-onderzoek aan dat er 30 tot 50 procent meer kans is op longontsteking in een straal van twee kilometer rond een geitenhouderij. Kamerlid Bromet van GroenLinks-PvdA noemt het "onbestaanbaar" dat het kabinet nu nog steeds geen maatregelen neemt. "Als iets al jaren bekend is en je stelt het steeds maar uit, dan zet je de gezondheid van mensen op het spel."

Het kabinet heeft dus wel extra advies gevraagd aan de Gezondheidsraad over hoe om te gaan met dit RIVM-onderzoek. De uitkomst daarvan wordt eind dit jaar verwacht. Grinwis (ChristenUnie) vindt dat veel te lang duren: "Uitstel is een strategie van dit kabinet. De tijd van geitenpaadjes is echt voorbij".

CDA-Kamerlid Vedder vindt ook dat het advies van de Gezondheidsraad "wat sneller" moet kunnen. "Volgens mij moeten we niet nog een rondje onderzoek gaan doen, maar moeten we gewoon stappen gaan zetten." Van Campen (VVD) wil ook van het kabinet weten "of dat niet te lang duurt".

Donderdag debat

Volgens ingewijden leeft binnen het kabinet de hoop dat de Tweede Kamer minister Wiersma kan aanzetten om toch sneller maatregelen te nemen. Komende donderdag staat er een debat met Agema en Wiersma op de planning over zoönosen en dierziekten en daar zou dat kunnen gebeuren. Dan wordt waarschijnlijk ook duidelijk hoe coalitiepartijen NSC en PVV erin staan; die wilden vandaag nog niet inhoudelijk reageren.

GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren en ChristenUnie gaan in het debat in ieder geval pleiten voor een onmiddellijke geitenstop. De afgelopen jaren hebben verschillende provincies al een stop op nieuwe geitenbedrijven en/of uitbreidingen ingesteld. Toch is het aantal geiten de afgelopen decennia flink toegenomen.

Dat komt onder meer doordat de provincies Friesland, Groningen en Zeeland geen stop hebben. Ook is er in sommige provincies alleen een stop op nieuwe bedrijven; bestaande geitenbedrijven kunnen wel uitbreiden.