NOS Nieuws - Algemeen

In de afgelopen drie maanden zijn de cao-lonen met 6,8 procent gestegen ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar geleden, meldt het CBS op basis van nieuwe cijfers. De loonstijging is gelijk aan het vierde kwartaal van 2023. Dat was toen de hoogste loonstijging in ruim veertig jaar.

In de zorg ging het personeel er de afgelopen maanden gemiddeld ruim 7 procent op vooruit. Volgens het CBS werken zo'n 1,6 miljoen Nederlanders in de zorg. Een loonstijging in die sector maakt dus veel uit voor het totaal.

De lonen stegen in juli, augustus en september het hardst in de particuliere sector, met 7,3 procent. Met name medewerkers van woningbouwverenigingen (12,4 procent) en horecapersoneel (10,8 procent) zijn erop vooruitgegaan.

Gecorrigeerd voor inflatie

Dat de lonen in sommige sectoren hard stijgen, terwijl de inflatie enigszins gedempt is, heeft vooral te maken met cao's die pas dit jaar zijn aangepast. Een deel van het extra salaris moet de pijn van de duurdere boodschappen en hogere maandelijkse rekeningen verzachten. Gecorrigeerd voor inflatie blijft er een gemiddelde loonstijging van 3,1 procent over.

Goedemorgen! De Tweede Kamer debatteert over het besluit van het kabinet om bijna 200 Afghaanse beveiligers en hun gezinnen toch niet naar Nederland te halen. En in Leiden wordt vandaag gevierd dat het 450 jaar geleden is dat de stad werd bevrijd van de Spanjaarden.

Eerst het weer: vandaag is het droog en laat de zon zich regelmatig zien. Bij een matige noordoostenwind wordt het 13 tot 15 graden. Komende nacht koelt het flink af: naar 2 tot 5 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten?

Wat heb je gemist?

Het Israëlische leger heeft een luchtaanval uitgevoerd op het district Basta-Bachoura, meldt onder meer de BBC. Volgens Libanese overheidsmedewerkers was een medische faciliteit het doelwit, die volgens de Britse publieke omroep was gelieerd met Hezbollah. Bij de aanval kwamen zeker zes mensen om het leven en raakten zeven anderen gewond, meldt het Libanese ministerie van Volksgezondheid.

Ook in het zuiden van de stad, waar meer luchtaanvallen zijn geweest, heeft Israël vannacht aanvallen uitgevoerd.

Lees meer over de situatie in Libanon in ons Midden-Oostenblog.

Ander nieuws uit de nacht:

En dan nog even dit:

Fotograaf Eddy van Wessel heeft de oorlog in Oekraïne van dichtbij vastgelegd. Hij reed met zijn eigen auto naar Oekraïne en maakte onder meer foto's van militairen in actie. De tentoonstelling 'War Stories. Ukraine up close' is te zien in het Nationaal Militair Museum.

"Ik denk dat we ons de waanzin niet kunnen voorstellen waar je in terechtkomt als jouw dorp de frontlijn wordt", zegt hij:

Fijne donderdag!

Caravans worden door de toename van elektrische en hybride auto's steeds lichter. Door het voorttrekken van een zware traditionele caravan, gaat de accu van deze auto's snel leeg. Op de Kampeer & Caravan Jaarbeurs in Utrecht wordt daarom de zogeheten lichtgewichtcaravan gepresenteerd.

Om 11.00 uur is het al druk bij de ingang van de Jaarbeurs. Kampeerfanaten struinen door grote zalen gevuld met de nieuwste caravans en tenten. Ook de nieuwe lichtgewichtcaravans hebben veel bekijks. In plaats van zo'n 2,50 meter is de nieuwkomer maar 1,85 meter breed, vertelt Maarten de Roos van Easy Caravanning, die met zijn caravans op de beurs staat.

Ook wordt hij van andere materialen gemaakt. "Aan de buitenkant ziet het eruit alsof het massief hout is, maar in de kern zit hoogwaardig schuim. Daarmee bespaar je veel gewicht." Het schuim maakt de caravan 30 tot 40 procent lichter, schat de verkoper in.

En dat maakt veel verschil. "Met een traditionele caravan kan zo'n elektrische auto misschien 150 kilometer rijden, maar dan is het wel gebeurd." De nieuwe caravans zijn wel een stukje duurder, laat de verkoper weten. "Lichte materialen zijn duurder, helaas. Omdat het nog niet zoveel wordt gebruikt."

Ook daktenten zijn in trek als alternatief. Die kunnen worden opgezet op het dak van een auto.

Toenemende verkoop

De caravansector had jarenlang te kampen met dalende verkopen. Maar sinds kort wint de caravan weer aan populariteit. "We zien het totale aantal caravans juist weer stijgen, tot ruim 420.000 stuks," zegt Leo Diepemaat, voorzitter van branchevereniging Kampeer en Caravan Industrie (KCI). "De caravan is in Nederland bezig aan een revival."

Dit jaar werden er tot nu toe 7 procent meer nieuwe caravans verkocht dan in dezelfde periode vorig jaar. In heel Europa daalt de verkoop van caravans juist. In Nederland waren ook kampeerauto's in trek. De verkoop hiervan nam toe met 12,5 procent.

Mooi weer

Op de kampeerbeurs is die populariteit te merken. Ook bezitters van elektrische en hybride auto's komen langs. "We zijn op zoek naar een kleine caravan. Deze mag niet te zwaar zijn, want we hebben een auto met een kleine motor", vertelt een bezoeker.

Een ander staat al te kijken bij de lichtgewichtcaravan. "We hebben de voorganger gehad. We zagen deze caravan op Facebook voorbijkomen, dus we waren benieuwd hoe hij eruitziet."

Een stel dat net een prototype van de caravan uitkomt, is dit jaar al met een lichtgewichtcaravan de hort op geweest. "Je moet er wel even aan wennen dat je goed moet plannen waar je gaat tanken." Al met al was het een succes. "Maar wel met mooi weer," zegt de bezoeker. "Anders is het gauw te klein."

De Amerikaanse president Biden en zijn vicepresident Harris hebben een bezoek gebracht aan drie staten die zwaar zijn getroffen door orkaan Helene.

De orkaan kwam vorige week aan land en heeft in meerdere staten in het zuidoosten een ravage aangericht. Het dodental blijft oplopen: van 150 gisteren naar meer dan 180 officieel getelde doden nu, onder wie ook een aantal hulpverleners.

Nog veel meer mensen worden vermist. De kans is groot dat de meesten van hen geen contact kunnen opnemen met familie, omdat in veel regio's de stroom is uitgevallen en zendmasten het hebben begeven. Nog altijd zitten miljoenen huishoudens zonder stroom.

Presidentieel bezoek

Biden bezocht verschillende getroffen steden en dorpen in North en South Carolina. Vicepresident Harris was in Georgia en zei dat ze de "uitzonderlijke verwoestingen met eigen ogen wilde zien". Ze prees ook de behulpzaamheid van mensen: "Mensen komen samen en helpen vreemden." Biden stapte onder meer in een helikopter om de ravage vanuit de lucht te bekijken.

Presidentskandidaat Donald Trump bezocht het rampgebied eerder deze week.

In Tennessee zijn elf mensen om het leven gekomen die werkten in een fabriek in het plaatsje Erwin. De politie onderzoekt waarom zij nog aan het werk moesten. Pas toen het water de parkeerplaats van de fabriek bereikte en de stroom uitviel, werd de fabriek gesloten en werden de werknemers naar huis gestuurd.

Sommigen slaagden erin weg te rijden van de fabriek, terwijl anderen vast kwamen te zitten op een snelweg. Het water steeg daar zo hoog dat hun auto's wegspoelden.

Op video's is te zien dat de weg is ondergelopen met vies, bruin water en dat het tegen de deuren van de fabriek van Impact Plastics klotst. Vijf mensen konden worden gered, vier medewerkers worden nog steeds vermist.

Het Mexicaanse leger heeft in het zuiden van Mexico op een groep van 33 migranten geschoten die in een pick-uptruck zaten die probeerde een militaire controle te ontwijken. Zes van hen zijn daarbij om het leven gekomen, meldt het ministerie van Defensie. Twaalf anderen raakten gewond.

De groep bestond onder meer uit Egyptenaren, Nepalezen, Cubanen en Pakistanen. Volgens de betrokken militairen kwamen zij tijdens een patrouille een konvooi van drie voertuigen tegen. Ze zouden schoten hebben gehoord en vervolgens ook hebben geschoten. Eén van de voertuigen week met hoge snelheid uit.

Volgens het leger gebeurde het incident eergisteren rond 20.50 uur in de deelstaat Chiapas. Het leger zag de truck die met hoge snelheid reed. Achter de truck reden nog twee andere pick-uptrucks die vaak in verband worden gebracht met bendeleden, melden lokale media.

In afwachting van het onderzoek zijn de betrokken soldaten op non-actief gesteld. Militairen worden al jaren ingezet tegen drugskartels en voor andere interne veiligheidszaken.

Detentiecentrum Rotterdam moet uitgeprocedeerde asielzoekers steeds vaker weigeren omdat het te vol zit, meldt NRC na eigen onderzoek. Het ministerie van Asiel en Migratie bevestigt aan de krant dat hierdoor een tijdelijke stop is afgekondigd voor vreemdelingenbewaring.

Hoewel de krant geen cijfers noemt, zegt een bron dat een aantal ongedocumenteerde asielzoekers die na een vergrijp in de vreemdelingenbewaring terecht hadden moeten komen, zijn vrijgelaten vanwege het volle detentiecentrum.

Het detentiecentrum in Rotterdam is de enige vreemdelingenbewaring in Nederland. Daarin kunnen uitgeprocedeerde asielzoekers die niet meewerken aan hun uitzetting worden vastgezet. Op dit moment zitten er vooral Algerijnen en Marokkanen.

Zij worden 'veiligelanders' genoemd: asielzoekers met vrijwel geen kans op asiel in Nederland. Een woordvoerder van het ministerie meldt aan NRC dat deze groep "in combinatie met het capaciteitstekort" zorgt voor drukte.

Leeggemaakt

Gevangenissen in Nederland kampen met tekorten aan personeel en plekken. Een afdeling in Rotterdam waar eerst uitgeprocedeerde asielzoekers zaten, is vorige maand leeggemaakt om Nederlandse gevangenen in te zetten. Een bron uit de vreemdelingendetentie meldt aan de krant dat het een kwestie is van "eigen criminelen eerst".

De capaciteitsproblemen spelen ook in de psychiatrische zorg. Vorige week werd bekend dat de Dienst Justitiële Inrichtingen overweegt asielzoekers met psychiatrische problemen in kliniek Veldzicht in Balkbrug te weren om ruimte te maken voor tbs'ers.

Door het afsteken van vuurwerk bij een kermis in Weert hebben acht mensen gehoorklachten, meldt de politie.

De persoon die vermoedelijk het vuurwerk afstak is aangehouden. Het gaat om een 25-jarige man uit de gemeente Sittard-Geleen.

Het stuk vuurwerk ontplofte na de afsluitende vuurwerkshow op de kermis. De politie benadrukt dat de legale vuurwerkshow van de kermis niets te maken heeft met het stuk vuurwerk dat daarna werd afgestoken en gehoorklachten opleverde.

Hulpdiensten

Hoe het gaat met de acht mensen die gehoorklachten hebben en of hun gehoorschade permanent is, meldt de politie niet. De acht slachtoffers hebben zich gemeld bij de hulpdiensten, wordt alleen gedeeld.

De politie doet nog verder onderzoek en roept getuigen en mensen die mogelijk gehoorbeschadiging hebben opgelopen op zich te melden.

Het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) begint volgende maand met een nieuwe regeling voor de afhandeling van aardbevingsschade. Inwoners van Groningen en Noord-Drenthe die in het verleden minder dan 10.000 euro kregen, kunnen hun schadevergoeding laten aanvullen tot dat bedrag.

Zo'n 26.000 mensen hebben zich aangemeld voor de Aanvullende Vaste Vergoeding (AVV), zoals de regeling officieel heet. Naar schatting komen in totaal zo'n 110.000 huishoudens voor deze afhandeling in aanmerking. Voor kleine gebouwen en objecten, zoals garageboxen en schuren, wordt het bedrag aangevuld tot maximaal 5000 euro.

Het IMG wil met de nieuwe regeling verschillen uit het verleden rechtzetten. Sommige gedupeerden kregen vroeger van het IMG en andere schadeafhandelaren bepaalde schades wel vergoed, andere gedupeerden niet, schrijft RTV Noord.

"Waar mensen werken, zijn verschillen. Met de aanvullende vergoeding trekken we deze verschillen uit het verleden voor een deel gelijk", zegt IMG-bestuursvoorzitter Henk Korvinus.

Het gaat dus niet alleen om bedragen die het IMG zelf uitkeerde, maar ook om vergoedingen van voorlopers Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade in Groningen (TCMG), Centrum Veilig Wonen (CVW) en de NAM.

Definitieve schadeafhandeling

Het IMG kijkt bij elke aanvraag hoeveel er aan de gedupeerde is uitgekeerd. Als dat minder dan 10.000 euro is, staat vermeld hoeveel geld het IMG aanvult. Het geld moet vervolgens binnen acht weken op de rekening staan. Bij de meeste gedupeerden zal een deskundige ook langskomen om de schade op te nemen.

Gedupeerden die voor de AVV kiezen, komen niet meer in aanmerking voor andere schaderegelingen. "Alleen als er een nieuwe beving plaatsvindt waarvan wordt vastgesteld dat die tot schade geleid kan hebben, is het dan nog mogelijk om nieuwe schade te melden", aldus het IMG.

Stapsgewijs afgehandeld

Het IMG wil de aanvragen stapsgewijs afhandelen. Daarbij worden de mensen die zich voor de AVV inschrijven sneller geholpen dan de bewoners die dat niet doen. Het schadeloket start in november met de eerste groep gedupeerden. Dat zijn de 26.000 bewoners die zich al hebben ingeschreven voor de nieuwe regeling.

Aangezien er in totaal zo'n 110.000 huishoudens voor de AVV in aanmerking komen, verwacht het IMG dat de regeling nog meerdere jaren zal lopen. "Uiteindelijk komt iedereen die voldoet aan de voorwaarden aan de beurt", aldus IMG-bestuursvoorzitter Korvinus.

Zo'n duizend mensen hebben in de Oude Kerk van Putten de razzia van begin oktober 1944 herdacht. Na de herdenkingsdienst liepen enkele duizenden mensen mee in een stille tocht door het Gelderse dorp. Daar werden in de Tweede Wereldoorlog ruim 650 burgers door de Duitse bezetters afgevoerd naar concentratiekampen.

"Bijna iedere Puttenaar heeft wel familie die toen is weggevoerd", zegt Gert van Dompseler van Stichting Oktober 44. Voor hem zijn het de drie broers van zijn opa, vertelt hij tegen een NOS-verslaggever. Zelfs tachtig jaar later zijn de wonden in het dorp nog niet geheeld. "Er zijn nog steeds mensen die niet kunnen slapen als deze dag eraan komt. Nog steeds zijn er tranen."

Koning Willem-Alexander was aanwezig bij de herdenking:

De koning sprak met vier nabestaanden en liep daarna langs 659 kinderen. Zij symboliseerden het aantal jongens en mannen dat door de Duitsers op 1 en 2 oktober 1944 is weggevoerd.

De razzia was een wraakactie door het Duitse leger. Het Puttense verzet had de nacht ervoor een auto van de Wehrmacht beschoten. Op 1 oktober moesten alle dorpelingen zich melden op een plein. De vrouwen en kinderen werd van de mannen gescheiden.

De eerste groep werd vrijgelaten, maar de mannen werden weggevoerd. Ook werden ruim honderd huizen in de plaats in brand gestoken door Duitse militairen.

De jaarlijkse herdenking in Putten is steevast drukbezocht. De ceremonie werd vandaag traditiegetrouw afgesloten bij "De treurende weduwe", het monument ter nagedachtenis aan de slachtoffers dat in 1949 door koningin Juliana is onthuld.

Op verzoek van Zwitserland heeft de Nederlandse politie maandag huiszoeking gedaan in het Haarlemse kantoor van Philip Nitschke, de uitvinder van de zelfdodingscapsule Sarco. Dat bevestigt het Openbaar Ministerie na berichtgeving in de Volkskrant.

Bij de huiszoeking in het pand van Exit International, de 30.000 leden tellende beweging van Nitschke die strijdt voor zelfbeschikking, zouden onder meer computers in beslag zijn genomen. Ook zou de politie het eerste niet-functionerende prototype van de Sarco hebben meegenomen.

Onlangs overleed in Zwitserland een Amerikaanse vrouw in de capsule gevuld met stikstofgas. De 64-jarige vrouw was de eerste die de zelfdodingscapsule heeft gebruikt. Na haar dood zijn door de Zwitserse politie enkele mensen gearresteerd die bij haar overlijden betrokken waren.

Voldoet niet aan de wet

Nitschke, de uitvinder van de Sarco, is een Australische arts die in Nederland woont. Hij koos met opzet voor het plaatsen van de capsule in Zwitserland, omdat hulp bij zelfdoding daar onder bepaalde voorwaarden is toegestaan.

Maar volgens de Zwitserse minister van Volksgezondheid Baume-Schneider voldoet de Sarco niet aan de wet. Toezichthouder Swissmedic constateerde begin vorige maand dat de capsule geen medisch apparaat is. Er moet nog worden vastgesteld welke wetgeving van toepassing is op de capsule.

Het is niet bekend of Zwitserland om de uitlevering van Nitschke of zijn vrouw Fiona Stewart heeft gevraagd. Stewart is jurist en bestuurder van The Last Resort, de Zwitserse organisatie die de Amerikaanse vrouw heeft begeleid bij haar zelfdoding.

De grote zaak rond Sean Combs, die wordt verdacht van seksueel misbruik, heeft een niet aflatende online geruchtenstroom teweeggebracht. Experts zeggen dat hierin nep steeds moeilijker van echt te onderscheiden valt. "Kritisch kijken blijft belangrijk."

De beschuldigingen tegen Combs, artiestennaam Diddy, spelen al langer. Vorige maand werd al bekend dat de 54-jarige rapper, producer en platenbaas werd aangeklaagd voor afpersing, seksuele uitbuiting en mensenhandel voor prostitutiedoeleinden. Hij werd twee weken geleden gearresteerd en zit vast.

Vannacht werd bekendgemaakt dat nog eens 120 slachtoffers hem beschuldigen van seksueel geweld. Het zou gaan om een even groot aantal mannelijke en vrouwelijke slachtoffers. Een van hen zou op 9-jarige leeftijd zijn misbruikt. Het zou de eerste keer zijn dat Combs wordt aangeklaagd wegens seksueel misbruik van minderjarigen.

Maar naast de beschuldigingen die door advocaten naar buiten worden gebracht, regent het op sociale media ook van de "aanwijzingen" die moeten "bewijzen" dat Diddy schuldig is.

Dat hoort helemaal bij deze tijd, zegt mediawetenschapper Simone Driessen van de Erasmus Universiteit. "We zien veel mensen online detective spelen. Iets wat ook wel web sleuthing wordt genoemd: mensen die nadat ze een true crime-serie hebben gezien op zoek gaan clues en hints van wie daders of slachtoffers zijn. Dat doen ze ook bij zaken als die van Diddy."

Nepfoto van Kamala Harris

Hierin spelen twee factoren een rol, zegt Driessen. Enerzijds keren mensen zich tegen de beroemdheid die van ernstige feiten wordt beschuldigd, maar anderzijds levert het ook veel aandacht op om met een zogenaamde 'ontdekking' te komen die de schuld van de beroemdheid opnieuw bevestigt.

"Zeker als het om een obscuur detail gaat, of iets heel extreems", zegt Driessen. "Als dat heel veel wordt overgenomen, levert dat de 'ontdekker' ervan zelf een soort beroemdheidsstatus op."

Niet alleen Diddy, maar ook andere bekende figuren worden bij de zaak betrokken. Zo werd er een foto van Kamala Harris verspreid, die suggereerde dat de vicepresident ook aanwezig was geweest bij seksfeesten, zogenoemde freak offs die door Diddy zouden zijn georganiseerd.

Die foto werd ook door haar rivaal voor het presidentschap Donald Trump gedeeld op zijn Truth Social-account::

Voordat duidelijk werd dat het een nepfoto was, was die al veelvuldig verspreid. En ook Justin Bieber wordt veelvuldig in verband gebracht met de zaak. Zo zou hij een nummer hebben uitgebracht waarin hij zou zingen over dat hij op een feestje van de muziekproducent was geweest. Ook dat nummer bleek nep en gemaakt door AI.

Maar geloven mensen dit soort verhalen dan ook echt? Daar lijkt het wel op, zegt Driessen. "Jongeren zien TikTok en Instagram als legitieme nieuwsbron. Maar of ze alles geloven is de vraag. Ik denk dat de meeste jongeren wel kritisch kijken naar wat ze zien."

"Kritisch blijven kijken is heel belangrijk", zegt Sander Duivestein, auteur van het in 2021 verschenen boek Echt Nep. "Dat betekent per definitie niets vertrouwen wat je leest op TikTok, Snapchat, X of Telegram."

Volgens Duivestein is de manier hoe nieuws en feiten worden verspreid door het internet totaal veranderd. "Vroeger hadden we een verzuilde maatschappij, maar nu is er sprake van een soort hyperverzuiling. Iedereen kan zijn eigen realiteit creëren en daar zijn 'volgelingen' bij zoeken."

Het is bijna onmogelijk om nepberichten uit te bannen, zegt Duivestein. "Op het internet wint de leugen het van de waarheid. Sensationele leugens worden razendsnel verspreid door de onderliggende algoritmes van sociale media. De correctie hierop, de waarheid, wordt slechts door weinig mensen gezien."

Daarom ligt er een belangrijke taak bij het onderwijs, de overheid en de journalistiek op gebied van voorlichting en wetgeving, zegt Duivestein. Verder zijn er online tools die kunnen helpen. "Denk aan Truepic, waarmee authentieke afbeeldingen kunnen worden onderscheiden van gefabriceerde. Maar dat is ook niet waterdicht."

Topje van ijsberg

Duivestein zegt dat de combinatie van technologische oplossingen en menselijke expertise noodzakelijk blijft voor de meest betrouwbare verificatie van afbeeldingen. "Het herkennen van subtiele details die typisch zijn voor AI-gegenereerde afbeeldingen, zoals onregelmatigheden in schaduwen of vingers, vereist vaak het menselijk oog."

Dat er juist zoveel geruchten over de zaak-Diddy worden verspreid, komt ook omdat er nog veel onduidelijk is, zegt Driessen. "De zaak moet nog beginnen en omdat er zoveel beschuldigingen tegen hem zijn, is het misschien moeilijker voor mensen om te weten wat ze moeten geloven. Het maakt het er in ieder geval niet eenvoudiger op."

De inlichtingen- en veiligheidsdiensten vinden het zeer waarschijnlijk dat een andere staat verantwoordelijk is voor de recente hack bij de politie. Dat meldt minister Van Weel van Justitie in een brief aan de Tweede Kamer. Er wordt niet gezegd om welk land het gaat.

Door de hack zijn de "werkgerelateerde contactgegevens" van bijna alle 65.000 politiemedewerkers buitgemaakt. Het gaat daarbij om namen, e-mailadressen en telefoonnummers. In enkele gevallen zouden ook privégegevens zijn gestolen.

In een Kamerdebat vandaag zei Van Weel dat ook de contactgegevens van een aantal wat hij noemt "ketenpartners" zijn bemachtigd, zoals officieren van justitie, reclasseringsmedewerkers en advocaten. Zij zijn op de hoogte gesteld.

Van Weel schrijft dat de inlichtingendiensten AIVD en de MIVD al langer waarschuwen voor de toename van "offensieve cyberactiviteiten" van een aantal landen. "De korpschef en ik nemen de hack bij de politie uiterst serieus. De politie zet samen met nationale (veiligheids)partners alles op alles om politiemedewerkers te beschermen en verdere schade te voorkomen."

'Geen standaard crimineel'

Dat een land achter de hack zit geeft volgens beveiligingsonderzoeker Rickey Gevers aan dat het een "serieuze zaak" is. "Als een land dit heeft gedaan, weet je zeker dat ze als doel hadden deze contactgegevens te verzamelen. Als het een crimineel was geweest die per ongeluk deze lijst had gehackt, was het een heel andere situatie geweest. De gevolgen waren dan wellicht minder groot geweest."

Gevers legt uit dat bij dit soort hacks makkelijk het onderscheid is te maken tussen een crimineel of een staat. "Als het een standaard crimineel is, zie je vaak dat er geautomatiseerde tools doorheen worden geramd. Bij een serieuze partij zie je dat er vernuftige tools worden ingezet en dat er heel gericht naar specifieke informatie wordt gezocht."

Hij noemt Rusland en Iran als mogelijke daders. "Van die landen hebben we vaker gezien dat ze zich actief met rechtszaken of met criminele organisaties bemoeien. In het geval van Rusland was dat het geval bij de MH17-rechtszaak en van Iran weten we dat ze hebben samengewerkt met de mocromaffia. Maar het blijft speculeren."

Undercoveragenten

Volgens de politie zijn medewerkers met een aantal gevoelige functies afgeschermd binnen de organisatie, onder wie undercoveragenten. Zij zouden niet op de lijst staan.

De hack werd begin vorige week ontdekt en afgelopen vrijdag bekendgemaakt. Dit veroorzaakte veel onrust onder politiemensen. Bij de Nationale Politiebond kwamen direct "immens veel meldingen" binnen over het lek, aldus voorzitter Nine Kooiman. "Agenten zijn bang voor ongewenst bezoek op hun woonadres of ongevraagde belletjes." De politie heeft een meldpunt geopend.

De korpschef van de politie heeft alle medewerkers vandaag opgeroepen tot waakzaamheid.

De Europese Commissie wil de invoering van een wet die ontbossing moet tegengaan met een jaar uitstellen. Die zou nu op zijn vroegst eind 2025 gaan gelden voor grote bedrijven en een half jaar later voor kleine bedrijven.

In de wet is regelgeving vastgelegd voor importproducten die met ontbossing in verband worden gebracht, zoals hout, palmolie en koffie. De producenten moeten aantonen dat er geen ontbossing heeft plaatsgevonden voor het maken van hun product.

De Europese Commissie zegt dat zowel bedrijven binnen als buiten de EU langer de tijd nodig hebben om aan de wet te wennen.

Het voorstel tot uitstel moet nog wel worden goedgekeurd door het Europees Parlement en de EU-landen. Die hadden in 2023 met de wet en de ingangsdatum ingestemd. Gelet op nieuwe geluiden uit de EU-landen en in het parlement zal het uitstel er waarschijnlijk komen.

Bijl aan de Green Deal

Europarlementariër Sander Smit van de BBB is blij met het uitstel. "Bedrijven verkeren al lange tijd in grote onzekerheid hoe zij aan de regels moeten voldoen, terwijl zware boetes op de loer liggen", zegt hij.

Volgens D66-Europarlementariër Gerben-Jan Gerbrandy gaat er ook een politiek signaal uit van het uitstel. "Ursula von der Leyen zet nu niet alleen in woord, maar ook in daad de bijl aan haar eigen Europese 'Green Deal'. Dit is een puur politiek besluit, om te laten zien dat ze bereid is groene maatregelen op te offeren", aldus Gerbrandy.

Het Wereld Natuur Fonds noemt het voornemen "een klap in het gezicht van 1,2 miljoen Europeanen die hebben opgeroepen een einde te maken aan ontbossing als gevolg van EU-consumptie".

"Uitstel van de wet betekent feitelijk een jaar langer ontbossing toestaan, terwijl we bossen hard nodig hebben om de aarde leefbaar te houden", stellen Greenpeace en Milieudefensie.

In de eerste acht maanden van dit jaar heeft een recordaantal buitenlandse toeristen Spanje bezocht. 64,8 miljoen mensen trokken naar het land, een stijging van 11,2 procent ten opzichte van 2023. In verschillende Spaanse steden protesteerden inwoners dit jaar juist tegen massatoerisme.

Spanje is, na Frankrijk, wereldwijd de populairste vakantiebestemming. Op een toerismeconventie op het eiland Tenerife deze week noemde minister Hereu toerisme "een groot succes voor het welzijn, de sociale cohesie en de economische ontwikkeling van Spanje". Tegelijkertijd erkent hij dat er veranderingen nodig zijn in de sector.

In onder meer Barcelona, Málaga en op de Canarische Eilanden groeit de weerstand tegen de massa's toeristen die die plaatsen overspoelen. Inwoners klagen met name over stijgende woonkosten, maar ook over verslechterde arbeidsomstandigheden en overlast.

Demonstranten gingen in juni de straat op in Málaga. Ze zeggen dat ze de stad uit worden gejaagd:

In het buitenland lijken hun klachten aan dovemansoren gericht, want ook in de maanden na de protesten nam de stroom toeristen naar Spanje niet af. In de zomermaanden juli en augustus stond de teller op 21,8 miljoen, eveneens een record.

De populairste bestemmingen waren Catalonië (de regio waarin Barcelona ligt), de Canarische Eilanden en de Balearen, waar onder andere Mallorca en Ibiza onder vallen. De meeste toeristen kwamen uit het Verenigd Koninkrijk, gevolgd door Frankrijk en Duitsland. Nederland staat op plek vijf.

Hitte en bosbranden

Ook de hitte en bosbranden in Zuid-Europa vorig jaar waren voor Nederlandse toeristen geen reden om af te zien van een vakantie in het zuiden. Begin dit jaar zagen Nederlandse reisorganisaties het aantal boekingen naar Spanje, Italië en Griekenland toenemen ten opzichte van 2023, een jaar waarin die landen werden geteisterd door extreem weer.

Intussen nemen verschillende toeristische hotspots zelf maatregelen om de overlast tegen te gaan. Zo is het op de eilanden Mallorca en Ibiza sinds dit voorjaar verboden om alcohol te drinken op straat.

De burgemeester van Barcelona kondigde in juni aan dat hij in 2028 de vergunning wil intrekken van de ruim 10.000 appartementen in de stad die nu beschikbaar zijn voor kort verblijf. De huurprijzen in de stad zijn in de afgelopen tien jaar gestegen met 68 procent.

Het Franse oliebedrijf Total gaat samen met een Amerikaans bedrijf 10 miljard dollar investeren in olieboringen voor de kust van Suriname. Het boren zou in 2028 moeten beginnen en 220.000 vaten per dag moeten opleveren.

De opbrengst daarvan zou het Zuid-Amerikaanse land uit de financiële crisis moeten trekken. De inkomsten voor Suriname zouden in de honderden miljoenen per jaar kunnen lopen.

"Vandaag is een historische dag", zei president Santokhi gisteren na de bekendmaking. "Een dag die onze toekomst zal bepalen."

Twijfel

Een beslissing over de investering liet lang op zich wachten. De olievelden werden in 2020 ontdekt, maar internationale oliebedrijven twijfelden of de investeringen zich wel zouden terugbetalen. De olie bleek namelijk moeilijker te winnen dan gedacht.

Ook zijn er zorgen over klimaatverandering. Suriname heeft nu al te lijden onder kusterosie en zwaardere regenval. Vorig jaar sprak toenmalig milieuminister Tjong-Ahin in Nieuwsuur al van een "duivels dilemma" wat betreft de olieboringen. "Aan de ene kant weet je dat het milieugevaar op ons afkomt. Aan de andere kant zoeken wij naar een doorbraak om het leven van onze mensen een beetje beter te maken."

Economische crisis

Volgens president Santokhi zullen de opbrengsten worden gebruikt om de levensstandaard van Surinamers te verhogen. Het land kampt al jaren met een economische crisis. De inflatie is torenhoog, er heerst bittere armoede en het land heeft een staatsschuld van 3,5 miljard euro.

De CEO van Staatsolie, dat namens Suriname de olie-activiteiten beheert, zegt dat Suriname "nooit meer hetzelfde zal zijn". Tegelijkertijd waarschuwt hij voor de valkuil van slecht bestuur. Hij wijst op de grote olievoorraden van Venezuela, terwijl dat land nog steeds kampt met grote economische problemen.

De politie heeft vannacht in twee woningen in Heerlen wapens gevonden. In een van de huizen ging het om wapens en andere attributen uit beide wereldoorlogen.

Die werden gevonden in een woning aan de Valkstraat. Volgens de politie was een kamer in het huis ingericht "als een soort museum". De verzameling bestond onder meer uit machinegeweren, dolken, granaten en munitie.

In een woning aan het Fossielenerf werden ook wapens gevonden, maar hier ging het om politiewapens. De bewoners van beide woningen zijn aangehouden op verdenking van overtreding van de wapenwet, meldt de regionale omroep L1.

De Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) doet onderzoek naar de gevonden wapens. Dat moet uitwijzen of het om echte wapens gaat en of de wapens onklaar gemaakt zijn.

De Nederlandse luchtvaartondernemer Martin Schröder is op 93-jarige leeftijd overleden. Hij is bekend als de oprichter van Martinair. Ruim een halve eeuw vervoerde de luchtvaartmaatschappij passagiers. Het bedrijf is nog steeds actief als vrachtvervoerder en onderdeel geworden van KLM.

De familie Schröder heeft zijn dood bekendgemaakt. "Met het overlijden van onze lieve echtgenoot, vader en opa nemen we afscheid van een echte Nederlandse luchtvaartpionier. Martin is de man geweest die vliegen toegankelijk heeft gemaakt voor een breed Nederlands publiek", laten de nabestaanden weten in een verklaring.

Schröder kampte al enige tijd met een broze gezondheid. Hij is vandaag overleden in zijn woonplaats Noordwijk. "De laatste vlucht van Martin Schröder zal in besloten familiekring plaatsvinden", laat de familie weten.

Martin's Air Charter

Schröder begon als piloot in de jaren 50 bij de luchtmacht. In 1958 richtte hij Martin's Air Charter op, wat later Martinair zou worden. Hij was niet echt blij met die eerste naam, zei hij in een interview met BN De Stem. Zijn jurist had Martin's Air Charter verzonnen, omdat talloze andere door Schröder ingediende namen al bleken te bestaan.

De vlieger begon de onderneming met één toestel. Hij verzorgde rondvluchten boven Schiphol overdag en daarnaast begon hij ook 's nachts te vliegen, met bijvoorbeeld een lading bloemen naar Zweden.

's Ochtends bij terugkomst deed hij dan soms meteen weer een rondvlucht voor passagiers. "Nee, er was geen werk- en rusttijdenregeling of een 38-urige werkweek", zei hij 2011 tegen de regionale krant.

De eerste buitenlandse charterbestemming was het Spaanse eiland Mallorca. In de toptijd vervoerde het bedrijf jaarlijks drie miljoen passagiers naar vijftig bestemmingen over de hele wereld. Schröder was enorm trots op zijn bedrijf en medewerkers.

'Streng en lastig'

Daarnaast was hij veeleisend. "Ik streng? Zeg maar gerust lastig", zei hij in het gesprek met BN De Stem. Zo controleerde hij soms 's nachts of iedereen aan het werk was. Of stond hij met zijn Jaguar voor kantoor om te voorkomen dat medewerkers te vroeg naar huis gingen.

Schröder was tot 1998 directeur van het door hem opgerichte bedrijf. Tien jaar later werd de luchtvaartmaatschappij onderdeel van KLM. Het moederbedrijf zag dat passagiersvluchten niet meer rendabel waren en daarom stapte Martinair in 2011 volledig over op vrachtverkeer.

Behalve met vrachtvluchten houdt het bedrijf zich ook bezig met technisch onderhoud van Embraer-vliegtuigen. Ook is er tientallen jaren een Martinair Vliegschool op Lelystad Airport geweest.

Vliegramp bij Faro

Een dieptepunt voor Schröder en zijn luchvaartmaatschappij was de vliegramp bij Faro in december 1992. Een toestel van Martinair crashte bij de Portugese stad en 54 mensen kwamen om het leven. Een groep nabestaanden uitte later kritiek op het optreden van de directeur in de nasleep van de ramp.

Schröder had gezegd dat hij bij hen "een hand op de schouder" zou leggen. Maar volgens EenVandaag hebben tientallen nabestaanden daar nooit iets van gemerkt. De topman heeft dat zelf altijd tegengesproken.

"U moest eens weten wat er allemaal niet door ons extra, vrijwillig, uit ons hart vandaan, met inspanning van heel veel allemachtig goede Martinair-medewerkers is gedaan", zei Schröder er later over.

De vliegramp leidde uiteindelijk tot een rechtszaak. In 2020 oordeelde de rechtbank dat het bekend was dat piloten verkeerd hebben gehandeld, maar dat nabestaanden daarover niet waren ingelicht. Martinair was destijds onderdeel geworden van KLM, waardoor de Nederlandse staat deels aansprakelijk werd gesteld voor het drama.

PostNL mag in de toekomst langer gaan doen over het bezorgen van post. Nu moeten brieven en andere 'brievenbuspost' nog binnen 24 uur op de plaats van bestemming zijn. Minister Beljaarts van Economische Zaken wil daar 48 uur van maken.

In de praktijk worden brieven nu al vaak niet binnen 24 uur bezorgd. Beljaarts constateert dat de betrouwbaarheid van de postbezorging "helaas significant is afgenomen" en hij vindt de kwaliteit niet langer acceptabel.

Door de termijn te verlengen hoopt hij dat de bezorging betrouwbaarder wordt. Uit onderzoek van toezichthouder ACM blijkt dat consumenten en zakelijke gebruikers betrouwbaarheid belangrijker vinden dan snelheid. De minister wil een "betrouwbare, betaalbare en bereikbare postvoorziening".

PostNL had zelf om de langere bezorgtijd gevraagd. Het bedrijf wilde dat de termijn later nog zou worden opgerekt tot 72 uur, maar Beljaarts noemt de uitbreiding naar 48 uur "niet automatisch de opstap naar een bezorgtijd van 72 uur".

Belangrijke stap

Het postbedrijf is wel blij met het plan. "Dit is een belangrijke stap om de Universele Postdienst in de toekomst betrouwbaar, bereikbaar en betaalbaar te houden." Wel benadrukt PostNL dat financiële steun vanuit de overheid noodzakelijk is en dat ze de bezorgtijd in de toekomst het liefst nog verder zouden oprekken.

De Universele Postdienst (UPD) is een aantal postdiensten waarvan in de wet staat dat die in heel Nederland voor iedereen tegen gelijke en betaalbare tarieven beschikbaar moet zijn. PostNL is de uitvoerder van de UPD.

Geen subsidie

De aanpassing gaat waarschijnlijk begin 2026 in. Aan de uitbreiding verbindt de minister wel voorwaarden. PostNL moet 95 procent van de post op tijd bezorgen en het bedrijf mag de prijs van een postzegel alleen binnen bepaalde marges verhogen.

PostNL krijgt geen subsidie van de overheid, waar het wel om had gevraagd, en de bezorging blijft vijf dagen in de week, van dinsdag tot en met zaterdag.

Voor medische post en rouwbrieven blijft gelden dat die uiterlijk binnen 24 uur bij de geadresseerde moet zijn, zes dagen per week.

Volgens de minister is de aanpassing van de bezorgtijd een eerste maatregel. Volgend jaar wil hij met een bredere visie komen op de toekomst van de postdienstverlening.

Urban Mobility, het bedrijf achter de fatbikes van Doppio, is failliet verklaard door de rechtbank in Amsterdam.

Verschillende media berichten dat het besluit van verzekeraars om fatbikes niet meer te verzekeren tegen diefstal, de doorslag gaf. "Hierdoor stopten ook leasemaatschappijen met het aanbieden van Doppio's producten", citeren ANP en RTL Z uit een brief die oprichter Peter Eiselin naar de aandeelhouders zou hebben gestuurd. Eiselin was voor de NOS niet beschikbaar voor commentaar.

De laatste tijd was er veel te doen over fatbikes. Zo stemde een grote meerderheid van de Tweede Kamer voor een helmplicht en een verbod op de fatbike voor jongeren onder de 14 jaar. Volgens Eiselin heeft die publieke discussie ook een rol gespeeld bij het faillissement, schrijft hij verder in de brief.

"Daarnaast zorgden aanhoudende negatieve publiciteit rond fatbikes en de toestroom van illegaal geïmporteerde en opgevoerde modellen voor verdere druk op de verkoopcijfers." De curator laat weten dat de mogelijkheden voor een (gedeeltelijke) doorstart nog worden onderzocht.

CDA'er Mirjam van 't Veld wordt waarnemend burgemeester van de gemeente Groningen. De oud-burgemeester van onder meer Amstelveen volgt Koen Schuiling (VVD) op, die sinds 2019 burgemeester was.

Schuiling (65) kondigde vorige maand aan vroegtijdig te stoppen, omdat hij "niet langer de benodigde energie" heeft voor de baan. Hij vertrekt per 23 oktober als burgemeester. Enkele dagen later, op 28 oktober, begint Van 't Veld aan haar nieuwe functie, meldt RTV Noord.

Commissaris van de Koning René Paas benoemde de 54-jarige Van 't Veld na overleg met de fractievoorzitters van de gemeente Groningen. Het is de bedoeling dat ze aanblijft tot er een geschikte opvolger voor Schuiling is gevonden.

Van 't Veld is een ervaren bestuurder. Tot juni was ze waarnemend burgemeester van Almelo. Eerder was ze burgemeester van Maarssen, Stichtse Vecht en Amstelveen. Ook was ze enkele jaren voorzitter van de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV).

Enkele weken nadat Schuiling zijn vertrek had aangekondigd, werd bekend dat Schuiling eerder dit jaar een boete heeft gekregen voor aanstootgevend gedrag. Die aantijging doet Schuiling zelf af als een "pijnlijk misverstand" en hij zegt de boete aan te vechten bij de rechter.