NOS Nieuws - Algemeen

Een schilderij dat ruim zestig jaar geleden werd gevonden door een schroothandelaar in een huis op het Italiaanse Capri, is volgens kunstexperts een echte Picasso.

Luigi Lo Rosso stuitte in 1962 op het werk, dat opgerold in een kelder lag in een huis dat hij aan het leeghalen was. Hij nam het mee naar huis en hing het op. Het schilderij was gesigneerd met de kenmerkende handtekening van de wereldberoemde Spaanse kunstenaar, maar die werd niet door Lo Rosso herkend. En zo hing het schilderij tientallen jaren in een goedkoop lijstje in de woning.

Totdat de zoon van Lo Rosso, Andrea, een encyclopedie over kunstgeschiedenis kreeg van zijn tante en daarin een vergelijkbaar kunstwerk aantrof. De zoon vond dat opmerkelijk, waarop de familie uiteindelijk besloot een team van experts in te schakelen. Na jaren van "complex onderzoek" kon uiteindelijk bepaald worden dat de handtekening op het werk van Picasso zelf was, meldt The Guardian.

De doorslag hierbij gaf de opinie van Cinzia Altieri, een grafoloog en lid van het wetenschappelijk comité van de Arcadia Foundation. Die stichting houdt zich bezig met taxaties, restauraties en toeschrijvingen van kunstwerken.

'Verschrikkelijk'

"Nadat alle andere onderzoeken van het schilderij waren afgerond, kreeg ik de taak om de handtekening te bestuderen", zei Altieri tegen The Guardian. "Ik heb er maanden aan gewerkt en heb het vergeleken met een aantal van zijn originele werken. Er is geen twijfel dat de handtekening van hem is. Niets wijst op een vervalsing."

De afgebeelde figuur is Dora Maar, een Franse fotografe en schilder die vaak de "muze" van Picasso wordt genoemd. Het was al bekend dat er een werk van Dora Maar bestond, genaamd Buste de Femme (Dora Maar). Dat schilderij werd in 1938 geschilderd en in 1999 gestolen van het jacht van een Saudische sjeik. De Nederlandse "kunstdetective" Arthur Brand spoorde het twintig jaar later weer op.

Andrea, de zoon van de schroothandelaar die inmiddels 60 jaar is, zei tegen The Guardian dat hij aanvankelijk alleen stond in de zoektocht om de kunstenaar te achterhalen. "Ik bleef tegen mijn vader zeggen dat de handtekening vergelijkbaar was, maar hij begreep het niet. Ook toen ik ouder werd, kon ik het niet loslaten." Ook de moeder van Andrea had weinig met het kunstwerk, zegt Lo Rosso. "Ze wilde het schilderij niet houden en bleef maar zeggen dat ze het verschrikkelijk vond."

6 miljoen euro

Andrea zocht ook contact met de Picasso Foundation in Malaga. Deze stichting heeft het laatste woord bij het bepalen van de echtheid van een Picasso. Maar de stichting ging ervan uit dat er sprake was van een vervalsing en toonde geen interesse.

De Arcadia Foundation gaat nu het verzamelde bewijs dat het om een echte Picasso gaat, presenteren aan de Picasso Foundation. Andrea Lo Rosso zegt tegen Il Giorno dat hij het doek laat veilen als officieel wordt vastgesteld dat het om een Picasso gaat. Tot die tijd ligt het kunstwerk in een kluis. De waarde wordt geschat op 6 miljoen euro.

Het Openbaar Ministerie eist een jaar cel, waarvan 6 maanden voorwaardelijk, tegen psycholoog Wim van Dijk vanwege het herhaaldelijk overtreden van de Geneesmiddelenwet. In de rechtbank in Den Bosch betoogde Van Dijk (80) dat hij juist heeft gehandeld bij het verstrekken van antibraakmiddel aan ten minste 200 mensen.

Hij leverde het antibraakmedicijn mee met zelfdodingspoeder 'Middel X', zodat dat middel na toediening in het lichaam zou blijven. Toch gaat de zaak niet over hulp bij zelfdoding, omdat niet kan worden vastgesteld of Van Dijk direct betrokken is geweest bij sterfgevallen. Het OM wil dat hij wordt gestraft omdat Van Dijk willens en wetens zonder vergunning handelde.

Zelf bepalen

Van Dijk, voorzitter van Stichting Levenseinderegie, is voor een grondige herziening van de euthanasiewet en het recht op zelfbeschikking. Daarvoor begon hij te pleiten na de dood van zijn vrouw, die leed aan dementie en in een gesloten afdeling van een verpleeghuis verbleef. Haar overlijden ging volgens hem gepaard met onnodig veel lijden.

Daarop begon hij met de handel in antibraakmiddel en Middel X. Hij kocht het bij de veroordeelde Alex S. in. Belangstellenden konden via zijn website met hem in contact komen. Na een gesprek besloot hij of hij de middelen wilde verkopen. Naar eigen zeggen heeft hij daar in twee gevallen van afgezien omdat hem niet duidelijk was voor wie deze waren bestemd. Hij spreekt zelf van "burgerlijke ongehoorzaamheid".

Het OM blijft erbij dat Van Dijk de wet heeft overtreden en eraan heeft bijgedragen dat mensen een einde hebben aan hun leven hebben gemaakt. Ook vindt justitie dat Van Dijk gewiekst handelde door geen boekhouding bij te houden en alleen contante betalingen te accepteren.

In oktober uitspraak

Volgens zijn advocaat handelde Van Dijk niet uit eigenbelang, maar vanuit medemenselijkheid. Zijn cliënt zou ervan overtuigd zijn dat hij anderen hielp. De advocaat verzocht de rechtbank om Van Dijk, in het geval van een veroordeling, schuldig te verklaren zonder oplegging van straf, en de discussie over zelfbeschikking bij het levenseinde over te laten aan het parlement.

Op 15 oktober doet de rechtbank in Den Bosch uitspraak.

De Haagse ex-wethouder Richard de Mos stelt de Nederlandse staat en de gemeente Den Haag aansprakelijk voor de schade die hij heeft geleden door de corruptiezaak tegen hem. Dat meldt De Mos op X. De politicus werd eerder door de rechtbank en het gerechtshof vrijgesproken van corruptie.

Bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 kreeg de door De Mos opgerichte partij Hart voor Den Haag de meeste stemmen. Het leverde De Mos en zijn collega Rachid Guernaoui een plek op in het college, maar een jaar later werden de wethouders verdacht van corruptie en deelname aan twee criminele organisaties.

Beiden verloren hun wethouderschap en de partij van De Mos werd gedurende het corruptieonderzoek buitenspel gezet. De rechtbank sprak De Mos en Guernaoui vorig jaar vrij. Afgelopen juni deed het gerechtshof dat ook. Wel oordeelde het hof dat de mannen hun ambtsgeheim hadden geschonden. De Mos kreeg daar een voorwaardelijke geldboete voor van 2000 euro.

Geleden schade

Volgens de advocaat van De Mos, Arthur de Groot, hebben zijn cliënt en zijn partij schade geleden door het proces en kunnen de gemeente Den Haag en de Staat daarvoor aansprakelijk voor worden gesteld. "Rondom het proces is veel gebeurd en gezegd, ook door mensen die in functie waren. Ook is bijvoorbeeld het strafdossier gelekt naar de media. Daar zijn de instanties voor aansprakelijk", zegt hij tegen Omroep West.

Het gaat volgens De Groot niet alleen om zaken die zijn gebeurd, maar ook om zaken die zijn nagelaten. "Instanties zijn ook verantwoordelijk voor iets dat niet gebeurt, zoals het niet corrigeren van onjuiste informatie of het niet naleven van de onschuldpresumptie, het recht dat iemand onschuldig is tot het tegendeel is bewezen."

Vervolgstappen

Of De Mos een schadevergoeding gaat eisen, is nog niet duidelijk. De Groot zegt dat de mogelijke vervolgstappen nog worden onderzocht. "We hebben nog geen bedrag berekend en gaan nu eerst informatie verzamelen", zegt hij. "Puur in theorie kan het er bijvoorbeeld op uitdraaien dat we met de instanties in gesprek gaan. Maar het kan er ook toe leiden dat De Mos naar de rechter stapt."

De Mos spreekt op X van een "keiharde smaad- en lastercampagne". Het is volgens Omroep West niet toevallig dat De Mos juist deze dag uitkiest om de gemeente Den Haag en de Staat aansprakelijk te stellen. Het is vandaag precies vijf jaar geleden dat de Rijksrecherche zijn woning en zijn kantoor in het stadhuis doorzocht.

Belastingregels zitten non-profitorganisaties die willen samenwerken in de weg. De regels maken het bijvoorbeeld in de zorg en het onderwijs moeilijker om de krachten te bundelen en zo efficiënter te gaan werken.

Dat concludeert fiscalist Maiko van Bakel in zijn promotieonderzoek 'De fiscale gevolgen van samenwerking door non-profitorganisaties'. Hij stelt vast dat organisaties die samenwerken vaak meer belasting moeten betalen dan wanneer ze alleen werken.

Duurdere zorg

In het onderzoek geeft Van Bakel enkele voorbeelden. Zo moet een groep zorgverleners, waaronder huisartsen, fysiotherapeuten en apothekers, btw in rekening brengen omdat ze samenwerken via een stichting. Die stichting was opgericht om de zorg voor patiënten met chronische of complexe aandoeningen te verbeteren.

Normaal geldt voor zorgverleners een vrijstelling van btw. Maar voor de stichting geldt die vrijstelling niet. De zorgverleners moeten btw in rekening brengen bij de stichting, waardoor de zorg duurder wordt.

De zorgverleners proberen via de rechter een btw-vrijstelling te krijgen. Hun geschil met de Belastingdienst over het interpreteren van de regels ligt nu bij de Hoge Raad.

Het wegnemen van fiscale obstakels voor non-profitorganisaties die willen samenwerken verdient meer aandacht, vindt Van Bakel.

"Het kabinet hamert in het hoofdlijnenakkoord en het regeerprogramma op meer onderlinge samenwerking, bijvoorbeeld tussen kleine ziekenhuizen en tussen Rijk en regio's", zegt hij. "Ook het personeelstekort vraagt om doelmatiger samenwerken. Dan is het raar dat het hen zo moeilijk wordt gemaakt om de krachten te bundelen."

Onderwijsregio's

Een ander voorbeeld gaat over schoolbesturen, lerarenopleidingen en leraren die samenwerkingsverbanden oprichten. Dat gebeurt nu in verschillende onderwijsregio's om opleidingen beter op de praktijk af te stemmen en het personeelstekort aan te pakken.

Als de partijen hun personeel uitlenen aan het samenwerkingsverband, moeten zij volgens de geldende regels 21 procent btw betalen aan de stichting. Ook kan er vennootschapsbelasting bij komen kijken. "Eigenlijk een soort boete op efficiënter werken", zegt Van Bakel.

De fiscalist ziet dat samenwerkende non-profitorganisaties uiteindelijk meestal wel iets kunnen regelen met de Belastingdienst. "Maar de regels en procedures zijn ontzettend ingewikkeld. Het kan jaren duren voordat er een regeling is getroffen. En soms moet zelfs de rechter er aan te pas komen."

Van Bakel ziet dat vooral kleinere organisaties hinder ondervinden van ingewikkelde belastingregels als zij samen willen werken. "Die clubs hebben vaak niet door wat voor belastingregels er komen kijken bij samenwerken. Dit kan tot gedoe leiden als de Belastingdienst na een paar jaar controleert en ontdekt dat er toch nog belasting betaald moet worden."

Wel regelingen voor bedrijven

Voor bedrijven die willen gaan samenwerken, zijn er allerlei regelingen om te voorkomen dat zij door de samenwerking extra belasting moeten gaan betalen. Non-profitorganisaties kunnen van sommige van deze regelingen geen gebruik maken of moeten aan strengere regels voldoen. Ook kan het per sector verschillen of ze toegang hebben tot bepaalde regelingen. "De wetgever zou hierin meer gelijkheid moeten aanbrengen," vindt Van Bakel.

Van Bakel verdedigt zijn proefschrift op 4 oktober aan de Tilburg University.

PVV-leider Wilders weet niet of de PVV "nog heel lang vrolijk wil doorgaan". Binnenkort praat het kabinet over eventuele noodmaatregelen in het asielbeleid. De PVV wil dat het kabinet een beroep doet op 'buitengewone omstandigheden' waardoor een deel van de Vreemdelingenwet buiten werking kan worden gesteld. Maar binnen de coalitie ligt dat heel gevoelig en met name NSC zet daar vraagtekens bij.

Premier Schoof voert over de kwestie afzonderlijke gesprekken met de fractievoorzitters van de regeringspartijen. Wilders zei vandaag dat hij altijd bereid is om te praten, maar dat het "spannend wordt". Volgens hem moet er heel wat gebeuren als de partijen eruit willen komen en dat het zonder de noodknop een heel moeilijk verhaal voor de PVV wordt. Met de noodknop doelde hij op de buitengewone omstandigheden op grond van de Vreemdelingenwet.

'Weinig speelruimte'

Op de vraag van journalisten of hij ook bereid is iets in te leveren, antwoordde de PVV-leider: "Als ik dat al was, ga ik dat niet aan u vertellen". Wilders benadrukte dat zowel in het hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB, als in het regeerprogramma afspraken zijn gemaakt over de noodprocedure en dat hij de coalitiepartners daaraan zal houden: "Ik hoop dat men inziet dat dit niet alleen is afgesproken, maar dat er voor ons ook heel weinig speelruimte is."

Na de interviews met de pers voegde Wilders er via X nog een boodschap aan toe. "Ons land dreigt één groot AZC te worden", zegt hij, waarna hij weer wijst op het belang dat hij hecht aan "noodmaatregelen". "Als NSC weer wegduikt dan slopen ze dit kabinet."

Bal bij kabinet

Waarnemend NSC-fractievoorzitter Van Vroonhoven wilde er vandaag weinig meer over kwijt dan dat de bal bij het kabinet ligt. Ze benadrukte nog eens dat er een "deugdelijke motivering" moet komen voor het noodplan. Van Vroonhoven verwees ook naar wat ze twee weken geleden zei bij de Algemene Beschouwingen in de Tweede Kamer. Ze zei toen "er een hard hoofd" in te hebben dat het noodplan er komt, maar ook "dat we het gaan proberen".

Premier Schoof sprak in dat Kamerdebat de verwachting uit dat het kabinet twee tot vier weken nodig zou hebben om een besluit te nemen. Komende vrijdag staan de noodmaatregelen niet op de agenda van het kabinet. Mogelijk duurt het nog wel een paar weken voor er knopen worden doorgehakt.

In de Zwitserse stad Zürich heeft een man drie 5-jarige kinderen neergestoken, meldt de politie. Een van hen raakte zwaargewond. De twee andere kinderen zijn met lichte verwondingen naar het ziekenhuis gebracht.

De drie kinderen waren volgens lokale media met een begeleider op weg van school naar de naschoolse opvang. "Ik hoorde kinderen schreeuwen en toen kwamen er veel politieagenten", zei een getuige tegen de Zwitserse nieuwssite NZZ.

Kort na de steekpartij werd een verdachte opgepakt: een 23-jarige man uit China. De begeleider van de kinderen en een getuige overmeesterden de dader en hielden hem vast tot de politie arriveerde.

Waarom de man de kinderen aanviel is niet duidelijk. De politie gaat niet uit van een terroristisch motief.

De Tweede Kamer voert de druk op minister Agema van Volksgezondheid op om het Zuyderland-ziekenhuis in Heerlen toch volledig open te houden. Een ruime meerderheid wil dat de minister verantwoordelijkheid neemt om het ziekenhuis open te houden, inclusief een geboortecentrum, intensive care en spoedeisende hulp.

Opmerkelijk genoeg stemde ook Agema's eigen partij, de PVV, voor de motie van GroenLinks-PvdA en SP, net als coalitiepartner BBB.

Vorige week zei de minister in het debat over de kwestie dat zij niet gaat over het aanbod van zorg. Dat is aan de directie van het ziekenhuis. Wel wil ze nog één keer gaan praten met de bestuurders van het Zuyderland. Agema noemt dat "een ultieme poging" om de directie op andere gedachten te brengen, maar verder wil ze niet gaan. "Geen valse hoop."

Andere voorstellen van Kamerleden om de toekomst van het Zuyderland-ziekenhuis veilig te stellen, wees ze resoluut van de hand. Maar een meerderheid nam die voorstellen vandaag toch aan. Zo vindt de Kamer dat er pilots moeten komen met een vast budget voor spoedzorg en om de administratieve lasten te halveren.

Te weinig personeel

De directie van het ziekenhuis wil de gespecialiseerde spoedzorg onderbrengen op de vestiging in Sittard-Geleen. De zorg op beide locaties volwaardig houden is te duur en bovendien is er te weinig personeel voor.

Tijdens de verkiezingscampagne hebben verschillende partijen, waaronder de PVV, beloofd dat ze de zorg in het ziekenhuis in Heerlen op het huidige niveau gingen houden. De Tweede Kamer vindt dat Agema die "belofte aan de mijnstreek" moet nakomen.

Het is de bedoeling dat het gesprek tussen de minister en de directie van het Zuyderland volgende week plaatsvindt. Daarna wil de Kamer opnieuw met haar praten over de toekomst van de zorg in Zuid-Limburg.

In een reactie aan de NOS zegt bestuursvoorzitter Jongen van het Zuyderland Ziekenhuis "zeer ongelukkig" te zijn met de gang van zaken. Volgens hem is de minister door de Tweede Kamer met een "mission impossible" opgezadeld.

Jongen zegt dat het ziekenhuis er "niet aan kan voldoen", niet vanuit "halstarrigheid" maar "vanwege enorme personeelstekorten".

Volgens Jongen kan de politiek beter investeren in leefstijlinterventies. "Een Spoedeisende Hulp op elke hoek lost niks op. Geef ons een beetje vertrouwen. Het plan dat we hebben gepresenteerd deugt. Het merendeel van de zorg in Heerlen blijft overeind."

Mogelijk tienduizenden gedupeerden en herstelkosten die in de tientallen miljoenen euro's kunnen lopen. Veel is nog onduidelijk, maar gevreesd wordt dat een groot aantal chronisch zieken jarenlang te weinig of juist te veel uitkering heeft ontvangen.

Uitvoeringsinstantie UWV heeft een fors aantal fouten gemaakt bij het verstrekken van de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen (WIA). Vandaag is het aan de Tweede Kamer om minister Van Hijum hierover vragen te stellen. De fouten kwamen begin vorige maand aan het licht. Wat is er aan de hand bij het UWV en wat zijn de oorzaken van deze fouten? De NOS deed een rondgang en zet de belangrijkste problemen op een rij.

Het rommelt al jaren bij het UWV. Sinds 2021 stuurt de instantie elk jaar een brief naar de minister met zogenoemde knelpunten. De uitvoeringsinstantie gaat gebukt onder steeds complexere wetgeving en betrokkenen schetsen een beeld van doorgeslagen efficiëntie.

Ook de Algemene Rekenkamer concludeerde vorig jaar al dat de WIA complex is en niet goed uitvoerbaar. Veel problemen zijn met elkaar verbonden, maar de grootste boosdoener is, volgens betrokkenen, de ingewikkelde wetgeving.

Veel regels

Er zijn zoveel regels om vast te stellen of iemand recht heeft op een WIA-uitkering en de hoogte ervan dat er sprake is van een zeer tijdrovend proces. Vaststellen of iemand arbeidsongeschikt is of ander werk kan doen, is bijzonder lastig omdat elke situatie anders is.

Berekening van de hoogte van de uitkering is lastig omdat daarvoor moet worden gekeken naar het dagloon. En dat dagloon verandert regelmatig. Een ander probleem is dat steeds meer mensen de afgelopen jaren tijdelijke contracten kregen of zzp'er waren. Dat betekent dat steeds meer gegevens bepalend zijn voor de vaststelling en de hoogte van een uitkering. De kans op fouten is dan groter.

Het UWV heeft al jaren een tekort aan verzekeringsartsen waardoor de wachttijden fors zijn opgelopen. Ook het aantal WIA-aanvragen is toegenomen. In 2018 waren het er zo'n 65.000, in 2023 bijna 85.000. Op dit moment wachten meer dan 13.000 mensen op duidelijkheid over hun uitkering.

Verouderde ICT-systemen

Een ander probleem zijn de verouderde ICT-systemen. De uitkeringsinstantie zegt daarover: "Het UWV werkt voor een groot deel met verouderde computersystemen die nog steeds voldoen, maar die niet makkelijk aan te passen zijn op nieuwe en veranderende wetgeving en veranderingen in de samenleving."

Mensen die een WIA-uitkering hebben, krijgen ook vaak toeslagen zoals een huur- of zorgtoeslag. Maar als ze weer gaan werken veranderen ook de toeslagen. Ook die berekening is weer complex door de verschillende typen WIA-uitkeringen, erkent het UWV. "De gevolgen zijn niet te overzien, mensen durven daardoor vaak de stap naar werk niet te zetten", zegt een UWV-woordvoerder.

Ook de Landelijke Cliëntenraad (LCR) hoort dit vaak. "Er is al superveel onzekerheid als mensen weer proberen te werken. Gaat het lukken of toch niet? Voor veel mensen is de onzekerheid rond toeslagen een extra drempel", zegt LCR-voorzitter Fatma Koşer Kaya.

Klachtenafhandeling

Als mensen eenmaal een probleem hebben met het UWV, is het vaak lastig antwoorden te krijgen, zegt de Landelijke Cliëntenraad. "Op individueel niveau zien we dat mensen er niet echt wijzer van worden. Ze blijven na gesprekken vaak nog onzeker. Soms worden problemen weggewuifd onder het mom van: we weten echt wel wat we doen", zegt Koşer Kaya.

Volgens de LCR moet de hele UWV-dienstverlening tegen het licht worden gehouden. Het UWV zelf is bezig met een verbeterplan. Het is de bedoeling dat in november aan minister Van Hijum te presenteren. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zegt te kijken naar korte- en langetermijnverbetering van het WIA-stelsel.

Nederland gaat burgers helpen met hun terugkeer uit Libanon vanwege de onzekere veiligheidssituatie in het land. Minister van Buitenlandse Zaken Veldkamp spreekt van honderden Nederlanders, maar een precies aantal noemt hij niet.

Er wordt binnen enkele dagen een vliegtuig gestuurd. Defensie heeft een militair vliegtuig beschikbaar gesteld en er wordt gekeken of er nog vliegtickets geregeld kunnen worden op commerciële vluchten. Verder kijkt het ministerie of er met andere landen plannen gemaakt kunnen worden om Nederlanders het land uit te krijgen.

Nederland organiseert tot nu toe geen evacuatievluchten, maar riep al wel bijna een jaar Nederlanders op uit Libanon te vertrekken. Het is niet duidelijk hoeveel Nederlanders er verblijven, omdat er geen registratieplicht is. Om in aanmerking te komen voor een repatriëring moet eerst een crisiscontactformulier worden ingevuld, benadrukt minister Veldkamp.

Hij vindt niet dat Nederland nu te laat in actie komt en stelt dat Nederland gelijk oploopt met andere landen.

Familie

Andere Europese landen, zoals Duitsland, Groot-Brittannië en Bulgarije zijn al begonnen met het terughalen van landgenoten. Een vliegtuig van de Duitse luchtmacht is gisteren al teruggekeerd met ambassadepersoneel en hun familie en morgen landt een vliegtuig in Libanon om Britse staatsburgers op te halen.

De situatie in Libanon wordt steeds gevaarlijker, nu Israël begonnen lijkt met een grondoffensief. In het zuiden van Libanon worden volgens Israël "beperkte en gerichte" acties gevoerd tegen Hezbollah-doelen.

Nieuwsuur sprak met Nederlanders in Libanon die voor de keuze staan om terug te worden gehaald:

In de Tweede Kamer groeide de druk op het kabinet om Nederlanders snel uit Libanon weg te halen. De Kamer was bang dat het kabinet, net als in augustus 2021 in Afghanistan, te laat in actie zou komen.

Pas enkele dagen nadat de Taliban het land volledig in handen hadden gekregen, lukte het Nederland om mondjesmaat Nederlandse burgers terug te halen. Uiteindelijk oordeelde een commissie hard over de aanpak. De evacuatie was chaotisch en traag verlopen.

Het kabinet gaat met aanbieders van betaaldiensten praten over het controleren van de leeftijd van mensen die in winkels iets kopen en achteraf betalen. Die toezegging deed staatssecretaris Coenradie van Justitie aan een bezorgde Tweede Kamer.

Er zijn al langer zorgen over dat het voor minderjarigen makkelijk is leeftijdscontroles te omzeilen en onlineaankopen achteraf te betalen, terwijl dat verboden is. Vorige week werd bekend dat betaalbedrijven ook op grote schaal in 'fysieke winkels' achteraf betalen mogelijk willen maken. Er was al een beperkt aantal winkels waarin dat kan, maar de betaaldiensten willen dat binnenkort flink uitbreiden.

Schulden

Kamerleden van veel partijen zijn daar ontstemd over. Ze benadrukten dat veel mensen door iets te kopen wat ze pas later hoeven te betalen in de schulden komen en dat dat probleem nu waarschijnlijk groter wordt. ChristenUnie-Kamerlid Ceder zei dat "wat online al voor veel leed zorgde straks niet meer weg te denken is in alle winkelstraten van Nederland".

Hij zou het liefst zien dat "dit onzalige plan van tafel gaat". En naast oppositiepartijen is ook regeringspartij VVD kritisch. Kamerlid Kisteman van die partij vroeg of het kabinet achteraf betalen in fysieke winkels niet helemaal wil verbieden.

Overcreditering

Coenradie zei dat het kabinet op die laatste vraag zal terugkomen. In het algemeen wilde ze wel kwijt dat de opkomst van achteraf betalen in winkelstraten ook haar zorgen baart. "Het verhoogt de kans op overcreditering door consumenten en in het bijzonder door jongeren".

Het kabinet gaat op korte termijn met de branche praten. Het was al met de aanbieders in gesprek over betere controles bij onlineaankopen, maar daar komt nu een extra overleg over fysieke winkels bij. Voor eind 2026 staan er nieuwe wettelijke regels op stapel. Coenradie benadrukte verder dat het kabinet over twee weken met nieuwe plannen komt voor de aanpak van schulden.

KLM vliegt tot zeker het eind van het jaar niet meer op Tel Aviv. Dat bevestigt een woordvoerder van KLM aan de NOS na berichtgeving van persbureau ANP. Daarmee schort de Nederlandse luchtvaartmaatschappij de vluchten naar Israël dus langer op. Twee maanden geleden was al besloten om tot 26 oktober niet meer naar Tel Aviv te vliegen.

Een woordvoerder van KLM zegt dat dit besluit onlangs is genomen. Door de oorlog tussen Israël en Hezbollah lopen de spanningen in die regio steeds verder op.

KLM vliegt sowieso niet op Beiroet, de hoofdstad van Libanon. Transavia besloot in augustus al om vluchten van en naar Tel Aviv te annuleren tot 31 maart 2025. Vluchten naar Beiroet zijn geannuleerd tot 3 november.

De Europese luchtvaartautoriteiten hebben dit weekend gezegd dat maatschappijen het luchtruim van Israël en Libanon moeten mijden. Die aanbeveling geldt in ieder geval tot 31 oktober.

Bij een Russische artillerieaanval op de Oekraïense stad Cherson zijn vanochtend zes burgers gedood, meldt de regionale aanklager.

De aanval was in de buurt van een lokale markt waar groente werd verkocht en een halte van het ov. De regionale gouverneur heeft de inwoners van Cherson naar aanleiding van de aanval opgeroepen de rest van de dag binnen te blijven.

Vandaag staat Oekraïne in het teken van de Dag van de Verdedigers. Rond het moment waarop een minuut stilte werd gehouden voor de mensen die door Rusland zijn gedood, werd Cherson beschoten.

Cherson ligt in het zuiden van Oekraïne, aan de westelijke oever van de rivier Dnipro. Het grootste deel van de provincie, die ook Cherson heet, kwam al vroeg in de oorlog in Russische handen, maar het Oekraïense leger wist de stad later in 2022 te heroveren.

De stad ligt dicht bij het front en wordt nog voortdurend door Rusland bestookt. Burgers zijn dan vaak doelwit en de aanvallen lijken vooral bedoeld om de bevolking te terroriseren.

De communistische Volksrepubliek China is vandaag 75 jaar, maar groots wordt het jubileum niet gevierd en een militaire parade blijft uit. Dat komt onder meer doordat in China het getal 75 niet gezien wordt als een kroongetal. Maar dat is niet de enige reden. In het land voeren momenteel economische problemen de boventoon, de malaise is overal voelbaar.

Aan de vooravond van de 75e verjaardag waarschuwde partijleider Xi Jinping het volk om "voorbereid te zijn op regenachtige dagen" en op "grootse beproevingen". Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, moet het gehele land leunen op "de partij en het leger", vervolgde hij. Xi klonk veel minder positief dan een jaar geleden bij de viering van de 74e verjaardag.

Bijna het langst aan de macht

De Volksrepubliek China werd in 1949 uitgeroepen door Mao Zedong en sindsdien is China een eenpartijstaat. Op de Noord-Koreanen na, zijn de communisten er wereldwijd het langst aan de macht.

Het land en de Partij hebben grote veranderingen doorgemaakt. Onder Mao kwamen tientallen miljoenen Chinezen om het leven, onder meer door de collectivisatie van de landbouw en de Culturele Revolutie. Na de dood van Mao in 1976 heeft de Partij zich daarna opnieuw 'uitgevonden'. Vergaande economische hervormingen werden doorgevoerd, maar politiek werden de touwtjes stevig in handen gehouden.

Sinds eind jaren 70 zijn de levensverwachting en levensstandaard enorm toegenomen, en China is een machtige speler op het wereldtoneel geworden. Het land is technologisch hoogstaand en grote delen van de bevolking zijn nu rijk en welvarend.

Kwakkelende economie

Die grote economische groei is waar de Partij vandaag de dag zijn steun onder het volk op baseert. Maar met de kwakkelende economie, staat de communistische machthebber voor een legitimiteitsprobleem.

De verwachte economische groei, na de coronapandemie en de levensontwrichtende lockdowns, bleef uit. De huizenmarkt blijft een zorgenkindje, en het land heeft te kampen met deflatie, achterblijvende binnenlandse consumptie en een laag consumentenvertrouwen.

Vorige week kondigde de Centrale Bank van China een uitgebreid pakket stimuleringsmaatregelen aan, waar de markten positief op reageerden. Maar op korte termijn zal de gemiddelde Chinees daar weinig van merken. Zeker niet de onderlaag van de samenleving, waar de economische klappen het hardst worden gevoeld.

Veel infrastructuur- en bouwprojecten zijn stil komen te liggen de afgelopen paar jaar. Daardoor zijn veel mensen werkloos geraakt. "Ik ben pas sinds drie jaar dagloner. Daarvoor had ik een vaste baan, maar ze hebben me ontslagen", zegt meneer Li op de Houba-daglonersmarkt in de stad Guiyang. "Eerst kon je als dagloner makkelijk een baantje vinden, nu niet meer."

Maar niet alleen de onderlaag van de samenleving heeft het moeilijk. Ook hoopopgeleide mensen komen slecht aan het werk. Xu Hui volgt een bachelor in Duurzame Energie in Guiyang. Hoewel de Chinese overheid miljarden investeert in duurzame energie heeft ze weinig vertrouwen in haar zoektocht naar een baan. "De concurrentie is groot, werkgevers zijn er maar weinig, en werkzoekenden zijn met veel", zegt ze.

De werkloosheidscijfers onder de jeugd blijven hoog. Vorig jaar stopten de autoriteiten zelfs met het publiceren van deze cijfers, om verdere sociale onrust te voorkomen. Nu staat het percentage op 19 procent, volgens de cijfers van het Chinese Nationaal Bureau van Statistiek.

Oneerlijkheid

Deze economische problemen leiden tot het breed gedeelde gevoel dat de huidige generatie minder kansen heeft dan de vorige generatie. Chinezen ervaren hun economie als steeds oneerlijker. Amerikaans onderzoek wijst uit dat Chinezen in de eerste jaren van deze eeuw van mening waren dat wie arm was, dat aan zichzelf had te danken. Steeds meer mensen denken daar inmiddels anders over: ze wijzen onder meer op de kansenongelijkheid in de Chinese samenleving.

De groeiende onvrede stelt het regime voor een serieuze uitdaging. Maar om kritiek te onderdrukken, beschikt de Chinese Communistische Partij over beproefde middelen als censuur en overheidspropaganda. En met surveillancetechnieken worden kritische Chinezen scherp in de gaten gehouden.

Grote techbedrijven bepalen met algoritmes welk nieuws iemand te zien krijgt en dat vormt een bedreiging voor een goed werkende democratie. Dat staat in een onderzoek van het Commissariaat voor de Media.

Met name jongeren (op wie het onderzoek zich richtte) die hun informatie vooral van sociale media halen, missen door de algoritmes een deel van het nieuws.

Het commissariaat noemt dat schadelijk omdat jongeren een gevarieerd en pluriform nieuwsaanbod nodig hebben om zich een mening te kunnen vormen en "een gezond publiek debat" te kunnen voeren.

Uit het onderzoek komt naar voren dat 78 procent van de jongeren het nieuws oppikt van Instagram, Tiktok en YouTube. Nieuws komt daar vaak automatisch voorbij. Jongeren zijn er niet bewust naar op zoek.

Minder in aanraking met nieuws

Onderzoeker Karin Schut zegt dat jongeren thuis minder in aanraking komen met nieuws. "Ik ben opgegroeid met de tv om acht uur aan voor het journaal. Dus dat keken we mee. Dat gebeurt nu minder. Ook ligt de krant minder op tafel. Dat betekent niet dat die niet meer gelezen wordt, maar vaak digitaal. Daarmee komt nieuws thuis minder vaak automatisch voorbij."

Jongeren gebruiken zoekmachines voor het vinden van extra informatie en om te controleren of iets klopt. Nieuwswebsites of -apps worden daarvoor een stuk minder gebruikt.

Hierdoor zijn jongeren voor hun informatievoorziening vooral afhankelijk van de grote techbedrijven op wie niemand op dit moment greep heeft, zegt het commissariaat. Dat pleit daarom voor het zo snel mogelijk reguleren van de big tech.

Afspraken nodig tussen pers en tech

Daarvoor zijn volgens het commissariaat afspraken nodig tussen nieuwsorganisaties en publieke omroepen met de techplatformen. Ook moet er wet- en regelgeving komen en goed toezicht. Op die manier moet een gevarieerd, breed nieuwsaanbod een prominentere plek krijgen in het aanbod van sociale media.

Ook moeten er nieuwe verdienmodellen voor de nieuwssector worden ontwikkeld, bepleit het commissariaat. "In Australië is Google gaan betalen voor de doorgifte van nieuws", geeft onderzoeker Schut als voorbeeld.

Voor nieuwsorganisaties is het lastig om geld te verdienen met nieuws op sociale media. Dat geldt met name voor private nieuwsmerken. Zo verdienen kranten vooral geld aan oudere, betalende abonnees en commerciële televisieorganisaties aan advertentie-inkomsten op televisie. Op sociale media wordt vooral geld verdiend door de techbedrijven zelf.

Platform speciaal voor jongeren

Grote landelijke nieuwsmerken zoals De Telegraaf, RTL Nieuws, NU.nl of de NOS zijn bij driekwart van de jongeren bekend.

Vooral nieuwsmerken met een platform specifiek gericht op jongeren doen het goed. Nieuws wordt daar met name gevolgd als jongeren de invalshoek interessant vinden, of als het het nieuwsonderwerp specifiek over jongeren gaat.

Met name NOS Stories en NOS op 3 lukt het om veel jongeren te bereiken. Daarnaast doen Cestmocro en RapNieuwsTV het goed op sociale media. Dit zijn populaire diensten die zelf geen nieuws maken, maar wel verspreiden.

Zij gebruiken beeldtaal en communicatiemogelijkheden die ongebruikelijk zijn in de traditionele journalistiek. Video's hebben een pakkend begin en zijn snel gemonteerd zodat ze opvallen tussen de andere video's op sociale media.

Als er geen op jongeren gerichte content is, kan het ook niet door het algoritme worden opgepikt, zegt onderzoeker Karin Schut. "Jonge nieuwsgebruikers missen daardoor diversiteit en mogelijk ook betrouwbare en interessante berichtgeving."

Om voeling te houden met jonge nieuwsgebruikers is een doelgerichte, eigen aanpak voor nieuwsorganisaties noodzakelijk. Onderzocht moet worden of ze daarbij tijdelijke subsidies kunnen krijgen, zegt het Commissariaat voor de Media.

De meeste microplastics in Nederland zijn afkomstig van slijtende banden van auto's en vrachtwagens. Dat blijkt uit onderzoek van het RIVM, in opdracht van het ministerie voor Infrastructuur en Waterstaat. Het RIVM keek waar de deeltjes het meest vrijkomen en waar ze eindigen. Het overgrote deel, 80 procent, belandt in de bodem.

Naar hoe schadelijk die microplastics zijn voor de gezondheid wordt nog volop onderzoek gedaan. Wel is duidelijk dat microplastics een negatieve impact hebben op het milieu. Ze breken niet of nauwelijks af, en worden soms alleen maar kleiner tot enkele nanometers, dat gelijk is aan een miljardste van een meter.

Volgens het RIVM is er verder onderzoek nodig naar maatregelen om de uitstoot van microplastics te verminderen. Het meest voor de hand liggende advies: minder plastic gebruiken. Toch is in sommige gevallen het gebruik van plastic minder schadelijk of belastend voor het milieu dan bijvoorbeeld papier of katoen.

Het ontwikkelen van betere autobanden die minder slijten kan helpen de uitstoot te verminderen. Consumenten kunnen het beste op banden rijden die goed op spanning zijn, en versleten banden tijdig vervangen.

Het RIVM gaat aan de hand van dit onderzoek verder kijken naar oplossingen die de politiek kan inzetten.

Zijn honderdste verjaardag vandaag is niet de mijlpaal waar Jimmy Carter naar uitkeek. Hoewel geen enkele andere oud-president van de VS ooit die leeftijd bereikte, wil Carter het toch vooral nog iets langer volhouden: hij hoopt in zijn belangrijke swingstate Georgia nog zijn stem te kunnen uitbrengen op partijgenoot Kamala Harris.

Carter werd een eeuw geleden geboren in het dorpje Plains in de staat, de plek waar hij nu nog altijd woont. Hoewel hij inmiddels palliatieve zorg ontvangt, volgt hij volgens zijn familie de actualiteit nog altijd met interesse.

"Vooral de laatste maanden was hij erg geïnteresseerd in het wereldnieuws, in de politiek", zei kleinzoon Jason recent over zijn pawpaw. "Toen we hem vroegen of hij uitkeek naar zijn honderdste verjaardag antwoordde hij dat hij vooral zin had om op Kamala Harris te stemmen".

Poststemmen

Daarvoor moet Carter in ieder geval tot 15 oktober in leven blijven, de datum dat poststemmen in Georgia kunnen worden ingeleverd. Als het stembiljet daarna is verwerkt door het stemlokaal, telt zijn stem op 5 november ook mee mocht hij komen te overlijden.

Verrassend hoeft de keuze voor Harris niet te zijn: Carter noemde de Republikeinse presidentskandidaat Trump eerder al een onwettig president omdat die de verkiezingen met hulp uit Rusland zou hebben gewonnen. Ook noemde hij Trump "een ramp" op het gebied van mensenrechten.

Trump zette Carter daarop weg als een rampzalig president die door de geschiedenis zou worden vergeten.

Carter krijgt al sinds februari vorig jaar hospicezorg, een bijzonder lange periode. Gemiddeld maken patiënten aan het eind van hun leven slechts 63 dagen gebruik van dergelijke verzorging, maar voor Carter staat de teller al op 19 maanden.

Daarbij kreeg hij in de tussentijd ook nog eens te maken met de dood van zijn geliefde vrouw Rosalynn, die in november vorig jaar op 96-jarige leeftijd overleed na een huwelijk van 77 jaar. Haar uitvaart was de laatste keer dat hij in het openbaar verscheen. Hij zag er toen fragiel uit in zijn rolstoel en nam niet het woord bij de ceremonie.

"We dachten eigenlijk dat hij het niet lang meer zou maken", gaf Jason recent toe. "Maar hij geeft zichzelf over aan Gods plan, hij weet dat hij niet de leiding heeft."

Voor zijn honderdste verjaardag werd dit weekend al een feestje gehouden, een benefietconcert in Atlanta met 4000 gasten bedoeld om geld in te zamelen voor doelen waar Carter zich voor inzette. Jason Carter typeerde het als een "heel cool feest voor een heel coole gast".

Ook zittend president Biden heeft zijn voorganger al gefeliciteerd. Hij zei diep respect te hebben voor de moed, overtuiging en medemenselijkheid van de oud-president. "Ik bewonder u verdorie heel erg."

Biden stond ook kort stil bij het overlijden van Carters vrouw. "We weten dat dit de eerste verjaardag zonder Rosalynn is. Het is dus bitterzoet, maar we weten ook dat ze altijd bij u zal zijn. Ze is in uw hart, daar zal ze nooit verdwijnen."

Reizen met het openbaar vervoer of de auto is te duur voor veel gezinnen en stellen met één modaal inkomen. Dat leidt ertoe dat huishoudens moeilijke keuzes moeten maken, blijkt uit onderzoek dat het Nibud uitvoerde in opdracht van de Mobiliteitsalliantie, een samenwerkingsverband van (openbaar) vervoerorganisaties.

Al eerder was bekend dat de armste tien procent van Nederland financiële problemen heeft met reizen. Nu blijkt dat niet alleen de armste groep hier moeite mee heeft, maar dat ook gezinnen en stellen die leven van 1 modaal inkomen honderden euro's tekortkomen om te reizen, als ze niet besparen op andere kosten.

'Tast sociaal weefsel samenleving aan'

Tussen 2015 en 2023 zijn de kosten om te reizen met bijna dertig procent gestegen, iets meer dan de inflatie van 26 procent. De gestegen kosten komen onder meer door duurdere benzine en verhoogde prijzen voor de trein en ander openbaar vervoer.

Uit het onderzoek blijkt dat het weinig verschil maakt of een gezin of stel gebruikmaakt van het ov of de auto. Het ov is relatief goedkoper, maar in een auto passen meer mensen, waardoor het verschil in kosten niet zo groot is.

Ook is te lezen dat bewoners in de stad minder geld kwijt zijn aan vervoer dan mensen die verder weg van de stad wonen. Mensen in de stad hebben meer toegang tot openbaar vervoer of kunnen de fiets gebruiken, waar dit in minder stedelijke gebieden minder voor de hand liggende vervoersmiddelen zijn.

Volgens de Mobiliteitsalliantie heeft het gebrek aan mobiliteit niet alleen gevolgen voor de mensen zelf, maar "tast dit ook het sociaal weefsel van de samenleving aan". De voorzitter van de mobiliteitsalliantie vindt het essentieel dat het betaalbaar is om te reizen. "Of dat nu is om naar werk of een sollicitatie te gaan, een ouder te bezoeken om te mantelzorgen of om naar de sportclub te gaan."

Grote groepen Nederlanders moeten hier steeds moeilijkere afwegingen in maken, zegt de voorzitter. "Onze samenleving is hiervan de verliezer."

Aanpak probleem

Volgens de organisatie krijgt niet iedereen een reiskostenvergoeding van de werkgever, terwijl het fiscaal aantrekkelijk kan zijn om werknemers deze tegemoetkoming wel te geven. Dat hoeft niet alleen voor de auto of het ov te zijn, maar zou ook voor de fiets of scooter kunnen, stelt de organisatie. Ook vindt de organisatie het belangrijk dat duidelijk is wat reizen kost omdat die informatie nu niet overal te vinden is.

Daarnaast vindt de Mobiliteitsalliantie dat de overheid meer moet doen om wonen, werken en voorzieningen dichter bij elkaar te brengen, omdat deze behoeften het reisgedrag van mensen bepalen.

Nederland zal zich volgende week van stemming onthouden als er binnen Europa gesproken wordt over nieuwe maatregelen om de verspreiding van kinderporno tegen te gaan via berichtendiensten als WhatsApp, Instagram, TikTok of Signal. Minister Van Weel van Justitie schrijft aan de Tweede Kamer dat het kabinet nog steeds zorgen heeft over de bescherming van grondrechten als privacy in het plan.

Ons land zal zich onthouden en dat actief kenbaar maken, schrijft Van Weel. Dat betekent volgens hem dat Nederland daarmee gerekend zal worden tot de landen die inhoudelijk tegen zijn, waardoor de kans klein is dat het voorstel doorgaat.

Het kabinet kiest er niet voor om helemaal tegen te stemmen. In zijn brief wijst de minister erop dat ook "de positie van ons land in het Europese krachtenveld" heeft meegespeeld bij de afweging.

Bij de bijeenkomst van de ministers van Justitie van de lidstaten ligt volgende week een compromisvoorstel van Hongarije op tafel. Daarin worden berichtendiensten verplicht om software te installeren die het berichtenverkeer moet controleren op bekende afbeeldingen van kindermisbruik. Als zo'n afbeelding wordt aangetroffen, moeten de bedrijven dat melden bij de autoriteiten.

Impact

"Nederland erkent de urgentie van de bestrijding van kinderpornografisch materiaal volledig", stelt de minister. "Tegelijkertijd is het kabinet van mening dat er op dit moment onvoldoende duidelijk is over de impact van de voorgestelde maatregelen."

Vanmorgen nog riepen Kamerleden en tech-experts het kabinet op om niet in te stemmen met de voorstellen. Het is volgens hen nog totaal niet duidelijk hoe de scan precies moet gaan werken. De software moet nog ontwikkeld worden. En omdat er dagelijks zo veel appjes verstuurd worden, is ook bij een kleine foutmarge de kans groot dat veel mensen ten onrechte worden beschuldigd.

Net als de briefschrijvers heeft Van Weel grote zorgen over de veiligheid en het brief- en telecommunicatiegeheim als het Hongaarse voorstel doorgaat. Berichten tussen burgers mogen alleen gelezen worden als er een concrete verdenking is.

'Wet moet van tafel'

Een van de briefschrijvers, GroenLinks-PvdA-Kamerlid Kathmann, reageert opgelucht op het standpunt van de minister. "De blokkerende minderheid in Europa blijft overeind", al vindt ze eigenlijk dat Nederland gewoon volmondig tegen moet stemmen. "Die wet wordt keer op keer van de plank gehaald en moet niet in de ijskast, maar van tafel."

Volgens Kathmann is het voorstel voor de berichten-scan een vorm van massasurveillance "waarvan de AIVD de risico's voor de digitale weerbaarheid te groot acht. De wet is gevaarlijk en onveilig."

In Thailand zijn meer dan twintig jonge scholieren en leraren omgekomen toen de bus waarin ze zaten in brand vloog. De brand brak uit in een buitenwijk van de hoofdstad Bangkok.

De 44 passagiers waren onderweg voor een schoolreisje. Over de leeftijd van de slachtoffers is niets bekend, maar de scholieren zouden op de basisschool en de middelbare school zitten. Hulpdiensten zijn nog bezig met het onderzoek.

Het duurde even voor ze de bus in konden vanwege de hitte. Nog niet alle lichamen zijn geborgen, maar door het aantal overlevenden te tellen, wordt uitgegaan van 23 doden. Het gaat om twintig scholieren en drie leraren.

Klapband

De chauffeur van de bus zou het ongeluk hebben overleefd, maar is waarschijnlijk gevlucht. De minister van Binnenlandse Zaken zegt dat hij nog niet is gevonden.

Op video's die op sociale media rondgaan is te zien dat de hele bus in brand stond en dat er zwarte rookpluimen uitkwamen. Een reddingswerker vermoedt dat de brand is ontstaan door een klapband, waardoor het voertuig langs een wegversperring schraapte.

De premier van Thailand heeft haar medeleven betuigd aan de passagiers en nabestaanden van de slachtoffers. Ze zegde toe dat de overheid de medische kosten zou betalen en de familie van slachtoffers zal compenseren.

Israëls grondoffensief in Libanon zal zich alleen richten op plekken waar Hezbollah aanwezig is langs de grens met Israël. Dat zegt legerwoordvoerder Hagari in de eerste persconferentie sinds het begin van het offensief afgelopen nacht.

Dit zouden dorpen zijn in het zuiden van Libanon. "Hezbollah veranderde Libanese dorpen naast Israëlische dorpen in militaire bases", zegt Hagari in de verklaring. "Hezbollah wilde hiervandaan een aanval als 7 oktober uitvoeren." Deze claim heeft het leger vaker gedaan in de afgelopen maanden.

Hagari claimt ook dat deze oorlog niet gericht is tegen het Libanese volk, maar spreekt daarbij niet over de 1 miljoen Libanezen die zijn gevlucht voor het geweld in het zuiden van hun land of de burgerslachtoffers die omkwamen bij Israëlische luchtaanvallen.

Israël zei vannacht Libanon met grondtroepen binnen te zijn gevallen voor "beperkte en gerichte" acties tegen Hezbollah-doelen die "een acute dreiging vormen" voor Noord-Israël. Na de Hamas-aanval van 7 oktober nam Hezbollah dat gebied onder vuur met raketten. Israël heeft vorige maand de veiligheid van burgers daar tot een van zijn oorlogsdoelen gemaakt.

Elite-eenheid ingezet

Het Israëlische leger spreekt van een zware strijd in Zuid-Libanon. Er worden onder meer commando's en paratroepen van een elite-eenheid ingezet.

Veel details over de strijd zijn er nog niet, mede doordat journalisten uit het gebied worden geweerd: in opmaat naar de aanval verklaarde Israël de noordelijke regio tot militaire zone, waar geen burgers mogen komen.

Inwoners van Zuid-Libanon meldden in de loop van de nacht aanvallen op plaatsen bij de grens. Getuigen spraken tegen persbureau Reuters van zware aanvallen op het grensplaatsje Aita al-Shaab, waarbij ook drones en helikopters ingezet werden. In het nabijgelegen Rmeish waren ook de lichtsporen van aanvallen te zien.

"Israël wil de infrastructuur van Hezbollah vernietigen, tunnels en opslagplaatsen met name", vermoedt defensiespecialist Peter Wijninga van het Haags Centrum voor Strategische Studies. "Die zijn soms moeilijk te bereiken met alleen luchtaanvallen. Je moet weten waar ze zitten en dat zie je gewoon moeilijker vanuit de lucht."

'Beperkte en gerichte acties'

Israël begon een week geleden met zware luchtaanvallen op Hezbollah-doelen in Libanon, enkele dagen nadat die terreurorganisatie was getroffen door een golf van exploderende apparatuur. Afgelopen weekend werd Hezbollah-leider Nasrallah gedood bij een luchtaanval.

Of dit grondoffensief het einddoel voor Israël dichtbij brengt, betwijfelt Wijninga. Want om een eind te maken aan de raketaanvallen "moet je eigenlijk veel dieper Libanon in", waarschuwt hij. "De vraag is of Israël zich dat kan veroorloven en of de rest van de wereld dat toelaat."

Iran zou bijvoorbeeld bondgenoot Hezbollah militair te hulp kunnen schieten, ondanks waarschuwingen van Israël en de VS dat er dan ernstige consequenties zullen volgen. Ook Syrië kan ingrijpen, dat land heeft nog altijd veel invloed in Libanon. "Je weet nooit hoe het gaat, maar dit heeft een groot risico om uit te breiden."

'Geen bezetting'

Israëlische troepen vochten in 2006 voor het laatst in Libanon tegen Hezbollah, in een oorlog die na enkele weken van gevechten onbeslist eindigde. Israëlische functionarissen zeggen anoniem tegen CNN dat het offensief geen "langdurige bezetting" tot doel heeft. Het zou dus geen herhaling moeten worden van de Israëlische bezetting van Zuid-Libanon tussen 1982 en 2000. Die was bedoeld om een buffer te creëren tegen aanvallen.

Het Libanese regeringsleger lijkt zich momenteel afzijdig te houden van het conflict, net zoals in 2006. Een bron meldt aan persbureau Reuters dat Libanon gisteravond laat zijn eigen troepen tot op ongeveer 5 kilometer van de grens heeft teruggetrokken. Een legerwoordvoerder wilde dat bevestigen noch ontkennen.

Interim-premier Mikati zegt dat zijn land momenteel een van de gevaarlijkste periodes uit zijn geschiedenis meemaakt. Hij wees erop dat bijna een vijfde van de totale bevolking op de vlucht is geslagen, ongeveer een miljoen mensen. Hij riep op tot internationale noodhulp.

VN-afspraken

Mikati zei gisteren nog dat zijn land zich wil houden aan de VN-afspraken die in 2006 werden gemaakt over een staakt-het-vuren tussen Hezbollah en Isräel. Destijds werd tevergeefs afgesproken dat het de Hezbollahstrijders ten zuiden van de Litani zouden worden vervangen door het regeringsleger.

Ook Hagari verwees in zijn statement naar VN-resolutie 1701. "Israël en Libanon hadden afgesproken dat er geen strijders, militaire faciliteiten of wapens in Zuid-Libanon zouden zijn behalve van de regering en vredestroepen. Maar 18 jaar later is Hezbollah het grootste niet-statelijke leger en wemelt het er van terroristen en wapens."

"Als Libanon en de rest van de wereld Hezbollah niet bij onze grens vandaan kunnen houden, hebben we geen keuze dan het zelf te doen", redeneerde Hagari. "We zullen niet nog eens een '7 oktober' laten gebeuren, aan welke grens dan ook."