NOS Nieuws - Algemeen

De man die heeft bekend dat hij zijn 25-jarige buurman in Stampersgat heeft doodgeschoten, handelde naar eigen zeggen uit zelfverdediging. Dat zei Gerben van V. vandaag tijdens een pro-formazitting in Breda. Volgens de verdachte was er geen sprake van een racistische daad.

De rechtbankvoorzitter zei dat er tot nu toe in het dossier geen aanknopingspunten zijn gevonden voor een racistisch motief. Maar het Openbaar Ministerie benadrukte dat het te vroeg is voor conclusies over het motief, omdat het onderzoek nog loopt.

Het dodelijke schietincident in het West-Brabantse dorp maakte veel los afgelopen zomer, zowel binnen Stampersgat als daarbuiten. Het slachtoffer, Hamza el Baghdadi, werd voor de deur van zijn woning beschoten en overleed ter plekke. Zijn vrouw en pasgeboren zoontje waren op dat moment thuis. De 55-jarige buurman Gerben van V. werd na het incident meteen aangehouden.

Op sociale media verschenen berichten over een slepende ruzie over parkeerplaatsen tussen de verdachte en het slachtoffer, maar ook verhalen waarin mensen zich afvroegen of de verdachte een racistisch motief had. Er doken berichten op die de verdachte op X en internetfora zou hebben geplaatst met beledigende, haatdragende, kritische en rancuneuze teksten over de islam, het christendom en ook over diverse linkse politici.

'Zelfverdediging'

"Ik vind het stuitend dat ik neergezet word als een of andere racist die om zich heen heeft lopen schieten", citeert Omroep Brabant de verdachte.

De verdachte heeft bekend, zei de officier van justitie vandaag. "Hij heeft telkens aangegeven meermaals op het slachtoffer te hebben geschoten." Een psychiater heeft Van V. onderzocht en concludeert dat er geen aanwijzingen zijn voor een ziekte of stoornis.

Het Openbaar Ministerie wil echter nog geen conclusies trekken, omdat het onderzoek nog loopt. "Het benoemen van motieven kan het OM pas doen als alles is onderzocht. Onderzoek naar zijn uitingen op sociale media is nog steeds in volle gang. Wij kunnen nog geen uitspraak doen over het motief of mogelijke motieven", zei de officier.

In januari 2025 is er weer een pro-formazitting in deze zaak.

Hasna A. heeft in de rechtszaal ontkend dat ze tijdens haar verblijf in Syrië twee jezidi-vrouwen als slaaf heeft gebruikt. Het was vandaag de eerste dag van de strafzaak tegen de 33-jarige vrouw uit Hengelo. In Nederland stond nog niet eerder iemand terecht voor een misdrijf gepleegd tegen jezidi's.

A. reisde in 2015 met haar 4-jarige zoontje af naar Syrië om zich aan te sluiten bij de terroristische organisatie IS. "Ik wilde in het kalifaat een nieuw leven opbouwen", verklaarde ze vandaag in de rechtszaal van Schiphol. Ze trouwde er met een IS-strijder en kreeg nog drie kinderen, tot ze van hem scheidde.

Volgens het Openbaar Ministerie heeft ze zich naast deelname aan een terroristische organisatie ook schuldig gemaakt aan het in een hulpeloze toestand brengen van haar 4-jarige autistische zoontje. Ze nam hem mee naar Syrië, waar hij niet naar school kon.

Misdaad tegen de menselijkheid

De afgelopen jaren werden er al meerdere IS-vrouwen veroordeeld voor hun steun aan de terroristische organisatie. Maar de strafzaak tegen A. is uniek, omdat ze ook terechtstaat voor slavernij. Dat geldt als een misdaad tegen de menselijkheid.

Ze zou in de periode mei 2015 tot december 2015 en van april tot augustus 2016 twee jezidi -vrouwen als slaaf hebben gebruikt in de Syrische stad Raqqa. A. zou de vrouwen volgens justitie vele uren per dag schoonmaakwerk hebben laten verrichten en zou hen ook hebben laten zorgen voor haar zoontje.

De slachtoffers worden door de rechtbank aangeduid met de namen Z. en S. De eerste woont de strafzaak bij vanachter een scherm, zodat ze alleen zichtbaar is voor de rechters. De rechtbank wil zo haar anonimiteit waarborgen, omdat ze behalve slachtoffer een belangrijke getuige is.

Z. heeft verklaard dat ze voor A. moest koken en wassen. A. ontkent zelf dat ze opdrachten uitdeelde. Ze beweert dat ze na haar huwelijk door haar echtgenoot in een huis werd geplaatst, waar al het huishoudelijk werk werd verricht door een jezidi-vrouw.

A. wist naar eigen zeggen wel dat de vrouw daar tegen haar wil werd vastgehouden. "Maar ik leefde mijn eigen leven, teruggetrokken op mijn eigen kamer. Ik maakte mijn eigen bed op en maakte mijn eigen kamer schoon", aldus A.

Nieuwsuur sprak in Irak de 18-jarige Fawziya, die ook tot slaaf werd gemaakt:

Mirjam Blom, persofficier bij het Rotterdamse Openbaar Ministerie, vertelde de NOS vorig jaar over de anonieme verklaring van de jezidi-vrouw. "Ze bevond zich in een vreselijke situatie", zei Blom. "Ze moest van 's ochtends tot 's avonds laat huishoudelijk werk doen. Ook werd ze vernederd en gedwongen om te bidden."

De volgende zitting in de zaak is aankomende woensdag.

Een op de vijf Nederlanders had het afgelopen jaar last van een allergie, blijkt uit de jaarlijkse gezondheidsenquête van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In 2014 gaf 18 procent van de ondervraagde Nederlanders nog aan last te hebben gehad van een allergie. In 2023 was dat 21 procent.

Volgens de enquête komen allergieën het vaakst voor bij jongvolwassenen. Van de ondervraagden tussen de 25 en 35 jaar geeft 30 procent aan klachten te hebben. Geslacht lijkt ook een rol te spelen: vrouwen hebben vaker een allergie dan mannen, maar bij jongeren tot 15 jaar hebben juist jongens vaker een allergie.

Ook zijn er verschillen tussen de stad en het platteland. Het CBS meldt dat bijna een kwart van de inwoners in steden en stedelijke gebieden een allergie hebben, tegenover 17 procent op het platteland.

De enquête zoomt niet in op de typen allergieën waarvan de ondervraagde Nederlanders last hebben. Wel is uit onderzoek bekend dat zo'n 20 procent van de Nederlanders last heeft van hooikoorts, een allergische reactie op pollen in de lucht.

Droge huid

Dat er een stijging lijkt te zijn in het aantal mensen dat last heeft van een allergie, klinkt niet gek voor kinderarts-allergoloog Monique Gorissen. Zij en haar collega's zien de afgelopen twintig jaar steeds vaker jonge kinderen die naar de huisarts komen met allergieën als hooikoorts en huisstofmijt of klachten als eczeem. "In de leerboeken staat dat die voornamelijk voorkomen bij basisschoolkinderen en tieners, maar dat is inmiddels niet meer het geval."

De toename lijkt onder meer door een droge huid te komen. "Dat klinkt misschien vreemd, maar de huid is een van onze grootste organen en functioneert als een barrière, maar in de afgelopen decennia is onze huid steeds droger geworden." De droogte zorgt ervoor dat de huid minder goed werkt als barrière.

Oplosmiddelen en weekmakers

Volgens Gorissen zitten schoonmaakmiddelen als waspoeder en vaatwastabletten achter het droger worden van onze huid. "Veel van deze producten bevatten oplosmiddelen die in de kleding of op borden blijven zitten, zelfs na het wassen. Dit kan schadelijk zijn voor de huid en is mogelijk een van de belangrijkste oorzaken van huidproblemen en allergieën."

De middelen kunnen ertoe leiden dat het immuunsysteem verstoord raakt en gaat reageren op dingen als voedsel, dierenharen of pollen. Kinderartsen als Gorissen raden aan om daarom bij jonge kinderen zo min mogelijk waspoeder te gebruiken en indien het mogelijk is, de vaatwasser te vermijden. "Eenvoudig is het niet, in onze maatschappij omringen we ons met schoonmaakmiddelen en daardoor is het overal."

Niet te vette zalf

Een droge huid lijkt snel genoeg opgelost te zijn door er zalfjes en crèmepjes op te smeren, maar ook daar moeten mensen mee oppassen, zegt Gorissen. Een te vette huid kan namelijk juist meer stof aantrekken.

Ook wordt er onderzoek gedaan naar zalf met zogenoemde ceramiden, een belangrijk onderdeel van de huid. "Dat zijn specifieke vetbestanddelen van de huid, waarvan we nu weten dat allergische mensen ze missen. Er wordt nu gekeken of er niet al te vette zalven gemaakt kunnen worden die de ceramiden aanvullen."

Een boer in het Noord-Brabantse Heukelom vond gisterochtend een geslacht kalf in zijn wei. Waarschijnlijk is het dier door onbekenden gedood voor het vlees, zegt de politie.

In de buurt van een provinciale weg werden stukken vlees en voetsporen gevonden. Er is nog niemand opgepakt.

In eerste instantie vermoedde de boer dat een wolf het dier had aangevallen. Een wolvenexpert stelde later vast dat het kalf door mensen om het leven moet zijn gebracht. Dat blijkt uit de doorgesneden keel en verwijderde ingewanden van het dier.

Vaker geslacht

Het is niet de eerste keer dat een boer een van zijn dieren verminkt terugvindt. Zo werden meerdere schapen in Deventer en Wilp geslacht, onder andere op een kinderboerderij.

Eerder deze maand kreeg een Roemeens echtpaar zes maanden gevangenisstraf, nadat de politie in 2022 achttien stukken schapenvlees in hun vriezer aantrof. In totaal zou het echtpaar meer dan twintig schapen hebben gedood in weilanden in Gelderland en Overijssel.

Interpol is opnieuw verzocht een Amerikaans echtpaar te zoeken in verband met de dood van het Nederlandse model Ivana Smit in Maleisië. De 18-jarige overleed in 2017 onder verdachte omstandigheden, nadat ze mee naar huis was gegaan met het stel in hoofdstad Kuala Lumpur.

De 51-jarige Amerikaanse man en zijn 37-jarige vrouw worden verdacht van moord. De politie in Maleisië heeft Interpol gevraagd een zogenoemde Blue Notice uit te vaardigen. Die melding is bedoeld om internationaal de verdachten te lokaliseren of informatie over hen te vergaren. Het is geen verzoek tot een directe arrestatie: een Red Notice.

De Maleisische politie verzocht Interpol voor het eerst in 2020 om het echtpaar op te sporen, maar het is onduidelijk wat er met dat verzoek is gebeurd. Via verschillende wegen hebben de nabestaanden geprobeerd een doorbraak in de zaak te forceren, schrijft het ANP.

Rechtszaak tegen autoriteiten

Zo vroeg de advocaat de premier van Maleisië vorig jaar nog om hulp. Ook Rutte zou als premier bij zijn collega in Maleisië hebben aangedrongen op voortgang in de zaak. De nabestaanden hebben een rechtszaak aangespannen tegen de lokale autoriteiten, omdat de zaak volgens hen nooit gedegen is onderzocht. Deze zaak zou vandaag dienen, maar is uitgesteld tot volgend week.

Op 7 december 2017 werd de Nederlandse vrouw dood gevonden na een val vanaf de twintigste verdieping van een woontoren. Ze had daarvoor verbleven in het appartement van het Amerikaanse echtpaar.

'Doofpot'

Een rechtbank oordeelde dat er sprake was geweest van een ongeval. Desondanks waren er sporen gevonden van een mogelijke worsteling. Een Britse privédetective en een Nederlandse patholoog zeiden dat Smit vermoedelijk al dood was voordat ze van het balkon viel. Ze spraken van een doofpotaffaire.

In hoger beroep werd de familie van de Nederlandse in het gelijk gesteld en moest er een moordonderzoek worden geopend. Het is onduidelijk of het Amerikaanse stel ooit is gehoord in de zaak, of waar de twee verblijven.

'Drank en drugs'

In gesprek met Britse media heeft het echtpaar gezegd dat de dood van Smit een ongeluk was. Ze zeiden destijds dat ze al langer contact hadden met de 18-jarige. Samen met haar hadden ze een avond gefeest en drugs en alcohol gebruikt, zo stellen de twee Amerikanen. De man en vrouw lagen naar eigen zeggen te slapen toen ze werden gewekt door agenten, die hen vertelden dat Smit was omgekomen.

Onder leiding van Arnold Karskens was er bij Ongehoord Nederland (ON) sprake van een wijdverbreide angstcultuur. Dat staat in een vandaag verschenen rapport over de omroep. Naar aanleiding van het onderzoek, dat werd uitgevoerd in opdracht van de raad van toezicht, werd Karskens vrijdag ontslagen als bestuursvoorzitter en lid van het bestuur.

De man die de omroep eind 2019 mede oprichtte, was in augustus door de raad van toezicht al achtereenvolgens op non-actief gesteld en voorlopig geschorst. Hij sprak toen, en opnieuw vrijdag in een persverklaring op X, van een coup tegen hem door de toezichthouders en vindt dat het onderzoek "aan alle kanten rammelt". De verwijten aan zijn adres zijn "oncontroleerbare anonieme verdachtmakingen over vermeend grensoverschrijdend gedrag". Karskens was vanmiddag niet bereikbaar voor de NOS.

"Elf medewerkers hebben zich in een brief positief uitgelaten over mijn functioneren, maar hun mening wordt niet meegenomen", zegt hij. De onderzoekers schrijven dat er drie medewerkers hebben aangegeven dat het schorsen van Karskens onnodig was.

Volgens het rapport, opgesteld door een trainings- en adviesbureau uit Ermelo, heerste voor het gedwongen vertrek van Karskens bij ON een verstoorde werkcultuur, "waarin medewerkers zich niet vrij voelden om hun mening te uiten, misstanden te melden of op een constructieve manier samen te werken". Dat lag volgens de onderzoekers vooral aan het leiderschap van Karskens. Zijn wil was wet: hij "verwachtte gehoorzaamheid en respect" omdat het "zijn omroep betrof".

Intimidatie

Op de werkvloer waren intimidatie, verbaal geweld, pesten en machtsmisbruik aan de orde van de dag, staat in het rapport. Karskens kwam volgens een geïnterviewde vaak erg dicht bij als hij iets wilde zeggen, soms op een paar centimeter van je gezicht. "Dat voelde zeer intimiderend, vooral als je het niet met hem eens was."

Medewerkers zeiden tegen de onderzoekers dat ze zich vaak onder druk gezet voelden om zonder tegenwerpingen mee te gaan in de beslissingen van Karskens, zelfs als ze het daar niet mee eens waren. Volgens de geïnterviewden kon hij anders uitbarsten. Karskens kwam "vaak schreeuwend binnen als hij niet tevreden was met ons werk" en begon eens "te schreeuwen dat hij de expert was en dat we niets zonder hem konden doen. Bovendien zou hij met baanverlies hebben gedreigd.

Ook zou er sprake zijn geweest van seksueel grensoverschrijdende opmerkingen door Karskens. Hij zou over een vrouwelijke collega die wegliep hebben gezegd dat ze een "lekker kontje had." Ook zou Karskens tegen een medewerkster hebben gezegd dat zij te korte kleding droeg, omdat ze hem wilde verleiden. "Hij is 70, waar slaat het op?", was haar reactie aan de interviewers.

Hoog personeelsverloop

De negatieve werkomgeving leidde tot een hoog verloop van personeel en een hoog ziekteverzuim. In de paar jaar dat de omroep bestaat, zijn er volgens het rapport vijftien medewerkers vertrokken. "Op een (huidig) personeelsbestand van twintig medewerkers is dit hoog te noemen", schrijven de onderzoekers.

Ze zeggen dat ze interviews hielden met achttien van de twintig medewerkers. Alleen de twee tijdelijke bestuurders - oud-PVV-Kamerlid Harm Beertema (interim-voorzitter) en zakelijk directeur Nienke van Herksen van der Meijden - werden niet geïnterviewd. Ook twee oud-medewerkers zijn gevraagd naar hun bevindingen.

Karskens weigerde volgens de onderzoekers, ondanks herhaaldelijke verzoeken, om op hun voorwaarden met hem te spreken. Zo zou hij hebben geëist dat de anonimiteit van de werknemers werd opgeheven. "Al hun bronnen worden anoniem opgevoerd. Wat valt er te verbergen, vraag ik me dan af", stelde Karskens vrijdag.

Daisy Mohr vertelt in de podcast hoe iedereen in Libanon in angst leeft en welk effect dat heeft op mensen, en ook op haarzelf. "Het is een nare film waar we in terecht zijn gekomen. Het is allemaal groter, heftiger en onvoorspelbaarder de afgelopen twee weken dan we ooit hadden kunnen bedenken."

Dit is niet de eerste oorlog die ze meemaakt, zegt ze ook, "maar toen had ik geen drie kinderen, waar ik nu natuurlijk ook voor moet zorgen dat ze veilig blijven."

Daisy had ook een bijzonder gesprek met de enige Nederlandse soldaat die als blauwhelm in het zuiden van Libanon gestationeerd is; het gebied waar nu zwaar gevochten wordt en waarvan Israël de VN heeft opgeroepen alle mensen daar weg te halen. Majoor Mandy vertelt hoe ze onder de grond in bunkers schuilen, op rantsoen leven en de explosies in hun lijf kunnen voelen dreunen. Maar weggaan wil ze niet.

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie en montage: Elisabeth Steinz

Redactie: Anouk Kantelberg en Judith van de Hulsbeek

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren.

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag twintig minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

NOS Amerika Kiest: iedere week praten de correspondenten van Bureau Washington je bij over het laatste nieuws rond de presidentsverkiezingen.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en Van der Wulp: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

In Duitsland is een 80-jarige voormalig Stasi-officier veroordeeld tot 10 jaar cel voor een moord 50 jaar geleden. Martin Naumann schoot in 1974 een Poolse vluchteling van dichtbij dood.

Het is de eerste keer dat een voormalig Stasi-agent wordt veroordeeld voor moord tijdens zijn dienst, bijna 35 jaar na de val van de Berlijnse Muur. Historici noemen de uitspraak van grote symbolische betekenis om het onrecht van de communistische dictatuur te herstellen.

Op 29 maart 1974 meldde de 38-jarige Czesław Kukuczka zich bij de controlepost aan de Friedrichstrasse in Berlijn waar Naumann werkte. Kukuczka verkeerde in de veronderstelling dat hij toestemming had om naar West-Berlijn te reizen en dacht de vrijheid te hebben bereikt. Maar slechts een paar meter nadat hij de grens was gepasseerd, werd hij door Numann in zijn rug geschoten.

De rechter zei vanochtend dat er geen twijfels zijn dat de moord is uitgevoerd op bevel van de Stasi. De mensen die opdracht gaven om de man dood te schieten, kunnen echter niet meer worden berecht, zei de rechter ook.

Bomdreiging

Kukuczka had eerder gedreigd een bom af te laten gaan bij de Poolse ambassade als hij niet zou worden toegelaten tot West-Duitsland. Daarop kreeg de Pool een visum. Achteraf bleek het om een nepmelding te gaan.

Uit onderzoek is naar voren gekomen dat het ambassadepersoneel het plan van Kukuczka om de ambassade op te blazen aan de Stasi had doorgegeven. Het Stasi-personeel kreeg vervolgens het bevel om Kukuczka "onschadelijk te maken" als hij de grens tussen Oost- en West-Berlijn zou passeren.

Volgens de aanklager liep Kukuczka in een hinderlaag. Vorig jaar oktober werd Naumann aangeklaagd. Het Berlijnse parket had in deze zaak twaalf jaar gevangenisstraf geëist.

Hinderlaag

Martin Naumann heeft de beschuldigingen altijd ontkend. Zijn advocaat pleitte dat Kukuczka vanwege de bommelding niet onschuldig was en dat hij had kunnen weten dat de autoriteiten naar hun wapens zouden grijpen.

De familie van Kukuczka zegt niet te weten wat hij van plan was geweest als hij West-Duitsland had bereikt. Mogelijk zou hij hebben willen verhuizen naar de VS.

Het onderzoek naar de moord besloeg decennia. Eerder werd de zaak al gestaakt. Maar in 2021 werd die weer opgepakt nadat Polen een Europees arrestatiebevel voor Naumann had uitgevaardigd.

Er is door onderzoekers onder meer gebruik gemaakt van archieven van de Stasi. Ook werden drie West-Duitse schoolmeisjes die getuige waren van de moord tijdens de rechtszaak bevraagd.

Een automobilist is vanochtend gewond geraakt bij een verkeersruzie bij Dinteloord. Volgens de politie had de man ruzie met een andere automobilist en werd hij tijdens een worsteling op de weg geduwd. Een voorbijgaande auto reed vervolgens over zijn hand.

Het voorval gebeurde rond 07.30 uur op de Steenbergseweg, voor de afslag bij Dinteloord. Volgens de politie zouden de twee bestuurders ruzie hebben gekregen over bumperkleven. "Dat wilden ze uitvechten op de vluchtstrook", zegt een woordvoerder.

De man wiens hand is overreden is naar het ziekenhuis gebracht. De bestuurder die hem duwde, is ervandoor gegaan. Het ging volgens de politie waarschijnlijk om een Poolse man, die in een donkere Audi zonder kentekenplaat reed.

De politie is zowel naar hem op zoek als naar de bestuurder die de man heeft aangereden, meldt Omroep Brabant.

"Als ik iets in mijn hoofd heb, moet dat gebeuren op dat moment." Dat zei verdachte Donny M. vanochtend aan het begin van de rechtszaak over de moord op de 9-jarige Gino.

M. vertelde dat hij Gino in de avond van 1 juni 2022 zag lopen in Kerkrade. "Het was net of een knop omging. Mijn focus was alleen nog op hem. Ik wilde iets met hem doen. Op seksueel gebied."

Gino verdween die avond spoorloos uit een speeltuin in Kerkrade. Drie dagen later werd hij dood gevonden in Geleen, niet ver van het huis van Donny M. Die had de politie verteld waar het lichaam lag toen agenten hem door DNA op het spoor waren gekomen.

In de rechtbank vertelt Donny M. wat er met hem gebeurde toen hij Gino zag lopen:

M. bekende twee jaar geleden in een voorbereidende zitting al dat hij Gino heeft ontvoerd, misbruikt en gedood. In de afgelopen jaren deed de politie veel extra onderzoek naar wat er precies is gebeurd. Het verhaal van de verdachte kwam namelijk niet altijd overeen met de DNA-sporen die zijn gevonden. De nabestaanden van Gino hopen deze week meer duidelijkheid te krijgen.

Meerdere drugs

In de eerste uren van de rechtszaak vandaag besprak de rechter met M. de aanloop naar de ontvoering. Die vertelde dat hij op 1 juni 2022 eigenlijk moest werken, maar in plaats daarvan met zijn auto ging rondrijden in Zuid-Limburg.

Op het moment dat hij Gino aan het begin van de avond in Kerkrade tegenkwam, had M. al verschillende soorten drugs gebruikt. Eén type drugs deed hij toen voor het eerst: buisjes met een soort cocktail waarover M. had gehoord dat je er geil van wordt. "Ik werd er steeds nieuwsgieriger naar. Ik wilde weten wat het zou doen."

In Kerkrade volgde M. het jongetje naar het speelveldje en had seksuele gedachten. Op het speelveldje ging M. voetballen met Gino. De seksuele gedachtes verdwenen even, maar kwamen volgens de verdachte weer terug toen Gino zei dat hij naar huis moest.

"Ik heb hem voorgehouden dat ik hem naar huis zou brengen. Toen heeft hij volgens mij zijn step gepakt en zijn we naar mijn auto gelopen."

Paniek in de auto

Toen M. niet bij zijn huis stopte, raakte Gino in paniek, zei M. Hij vroeg aan het jongetje om op de grond van de bijrijdersstoel te gaan zitten, zodat hij niet zichtbaar was. "Dat ging eerst rustig. Maar toen hij dat niet deed, werd ik boos."

Gino huilde en schreeuwde. "Ik werd helemaal gek van dat geschreeuw", zei M. Vanwege de paniek stopte de verdachte bij een zwembad in Landgraaf, naar eigen zeggen met als doel om Gino daar achter te laten. Hij pakte eerst Gino's step uit de auto, en werd op dat moment aangestaard door een vrouw die ook op de parkeerplaats was.

M. was naar eigen zeggen bang dat Gino aan haar zou vertellen dat hij was ontvoerd. Daarop liet M. de step achter, en nam het jongetje mee. De officier van justitie vroeg M. waarom hij niet eerst Gino uit de auto had gezet, als hij zo graag van het jongetje af wilde. "Zo dacht ik niet."

De ondervraging gaat vanmiddag verder over wat er daarna gebeurde in het huis van M. Voor de strafzaak zijn in totaal vier dagen uitgetrokken. De uitspraak wordt verwacht op 27 november.

De Nobelprijs voor Economie gaat dit jaar naar de Turks-Amerikaanse Daron Acemoglu, de Brits-Amerikaanse Simon Johnson en de Brit James A. Robinson. Ze krijgen de prijs voor hun onderzoek naar hoe het verschil in welvaart tussen landen ontstaat.

De drie deden onderzoek naar hoe instituties zich vormen in een land en hoe die instituties vervolgens de ontwikkeling van de rijkdom van een land beïnvloeden.

Ze beargumenteren op basis van hun onderzoeken onder meer dat je voor economische groei in een land vaak politieke stabiliteit nodig hebt.

"Het verminderen van de grote inkomensverschillen tussen landen is een van de grootste uitdagingen van onze tijd", zegt Jakob Svensson, voorzitter van het Nobelcomité voor Economie. "De prijswinnaars hebben laten zien hoe belangrijk maatschappelijke instituties zijn om dit te bereiken."

Noord- en Zuid-Korea

Acemoglu en Johnson schreven samen in 2012 het populairwetenschappelijke boek Waarom sommige landen rijk zijn en andere arm. Daarin hebben ze het bijvoorbeeld over de verschillen tussen Zuid- en Noord-Korea.

"In Zuid-Korea legt de overheid verantwoording af aan de burgers en heeft de bevolking volop economische kansen; het land is zeer welvarend", aldus de Nederlandse uitgever bij het verschijnen van dat boek. "Noord-Korea wordt dictatoriaal geregeerd en kent al tientallen jaren onderdrukking en hongersnood."

Alle drie de winnaars zijn verbonden aan Amerikaanse universiteiten, Acemoglu en Johnson aan het Massachusetts Institute of Technology en Robinson aan de University of Chicago.

Bijna 14.000 huishoudens in Noord-Limburg die sinds dit weekend worden geadviseerd hun drinkwater te koken, moeten dat in ieder geval tot en met donderdag nog doen. Dat meldt Waterleiding Maatschappij Limburg (WML). In het kraanwater werd eind vorige week een lichte verontreiniging met de E. colibacterie gevonden, beter bekend als de poepbacterie.

Vanwege de verontreiniging meldde WML vrijdag dat drinkwater uit voorzorg drie minuten gekookt zou moeten worden voordat het gedronken of gebruikt wordt. Het kookadvies geldt sindsdien in delen van de gemeenten Horst aan de Maas, Venray en Bergen.

Door de verontreiniging en het kookadvies ontstond er afgelopen weekend in de omgeving een run op flesjes water in supermarkten. Volgens L1 was het flessenwater in veel supermarkten al snel uitverkocht.

Verontreiniging in pompstation

Het waterbedrijf denkt inmiddels te weten waar de besmetting vandaan komt: een drinkwaterkelder in een pompstation in Grubbenvorst. "Deze locatie is geïsoleerd en zit niet meer in het drinkwatersysteem", zegt een woordvoerder tegen L1. De bacterie kan zich zo dus niet verder verspreiden.

Het pompstation pompt grondwater op, waarna het wordt gezuiverd. Dit gezuiverde drinkwater wordt opgeslagen in een drinkwaterkelder en vervolgens via de drinkwaterleiding verspreid. "We onderzoeken nu hoe de bacterie daar terecht is kunnen komen", aldus de woordvoerder.

Drie minuten koken

WML spreekt van een lage concentratie van de bacterie; alleen mensen met een verminderde weerstand kunnen kans hebben op maag- en darmklachten. Het advies geldt voor water dat gebruikt wordt om te drinken, ook voor vee en huisdieren, tandenpoetsen en bij het koken. Voor de douche, de afwas of schoonmaken hoeft het water niet gekookt te worden.

Donderdag wordt bekeken of het kookadvies verlengd moet worden. Volgens WML moet er eerst meermaals geen E. coli meer zijn aangetroffen, voordat het kan worden opgeheven.

Ook in Apeldoorn poepbacterie

In Apeldoorn werd bij een controle begin deze maand ook de poepbacterie aangetroffen. Ook daar moeten mensen hun drinkwater koken.

Drinkwaterbedrijf Vitens heeft de eigen voorraadkelders opnieuw gevuld en is in afwachting van testuitslagen die moeten uitwijzen of het water weer schoon is.

In het centrum van Amsterdam is vannacht een explosie geweest bij een advocatenkantoor. Bewoners rondom de Spuistraat hoorden rond 05.00 uur een enorme knal.

Na de ontploffing ontstond er brand. De politie zegt dat er een explosief is gebruikt dat gericht was tegen het advocatenkantoor en spreekt daarom van opzet.

Waarom het advocatenkantoor in de Spuistraat doelwit is, is onbekend. De politie vraagt mensen die op de hoogte zijn van een conflict met het advocatenkantoor zich te melden.

In het pand zitten meerdere advocaten die gespecialiseerd zijn in sociale rechtshulp.

Tien van de veertien Nederlandse universiteiten staan er financieel niet goed voor, zo blijkt uit onderzoek van accountancykantoor EY. In 2023 maakten de universiteiten in totaal een verlies van ruim 100 miljoen euro.

Vorig jaar sloten de universiteiten het jaar af met een gezamenlijke schuld van 105 miljoen euro, berekent het bureau. Dit jaar verdubbelt dat ruim, is de verwachting van EY. Uit het onderzoek blijkt ook dat door de voorgenomen bezuinigingen van het kabinet de universiteiten nog dieper in de financiële malaise kunnen komen.

"De universiteiten hebben de afgelopen periode best wat voor de kiezen gekregen", zegt onderzoeker Ralph Poulssen van EY. Dan gaat het bijvoorbeeld over de salariskosten die flink zijn gestegen door de nieuwe cao's. "Als de inkomsten niet meestijgen, beland je in de rode cijfers." Welke universiteiten verlies draaien staat niet in het onderzoek.

Bezuinigen

In het regeerakkoord staat dat het kabinet het aantal internationale studenten wil verminderen. Daardoor zullen de universiteiten minder geld binnenkrijgen. "Dat betekent dat de cijfers waar we nu naar kijken, nog slechter uitvallen", legt Poulssen uit. "Daarom moeten de universiteiten zo snel mogelijk in actie komen."

Universiteiten kiezen er nu voor om bepaalde investeringen door te schuiven. Dat kan weer impact hebben op de begroting, vertelt de EY-onderzoeker. "Een investering, zoals verduurzamen of digitaliseren, kan ook weer kosten besparen."

De universiteiten hebben tegen EY gezegd dat ze bezig zijn om bezuinigingen voor te bereiden. Het gaat dan vooral om bezuinigingen op personeel en huisvesting. Daardoor neemt het aantal studenten per college toe.

De afgelopen twee jaar heeft de politie ruim de helft minder undercoveroperaties uitgevoerd dan gebruikelijk, schrijft De Telegraaf. De leiding had hiertoe besloten vanwege kritische rapporten over misstanden en de zelfdoding van een infiltrant. De undercoverafdeling van de politie wordt hervormd.

Infiltranten werden te veel aan hun lot overgelaten, concludeerden onderzoekscommissies in verscheidene rapporten. In de aanloop naar de zelfdoding van een agent, in 2021, was sprake geweest van een opeenstapeling aan ernstige fouten.

"We hebben besloten dat we opnieuw moeten beginnen om alle aanbevelingen goed op te kunnen volgen", zegt Rob van Bree, hoofd van de nieuwe Eenheid Landelijke Opsporing en Interventies, tegen de krant. Het team werd tijdelijk verkleind en er werden veiligheidsmaatregelen getroffen voor medewerkers.

In binnen- en buitenland werd een aantal operaties voortgezet, maar het totale aantal inzetten is volgens Van Bree met ruim de helft gedaald. Hij noemt dat pijnlijk maar noodzakelijk voor de veiligheid van collega's.

'Eerst nog opstarten'

Op 1 januari begint het nieuwe team. Voorheen was de naam van de undercoverafdeling Werken Onder Dekmantel (WOD) en dat wordt straks Under Cover Team (UCT). Het is onduidelijk wanneer de ploeg weer op volle sterkte kan draaien. "Het team moet nog opstarten", wordt Van Bree geciteerd.

In de nieuwe samenstelling komt er volgens de politieleiding meer aandacht voor het welzijn van agenten. Verder is de opleiding aan de Politieacademie aangescherpt, gelden nieuwe eisen voor teamleden en mag een undercoveragent nog maximaal acht jaar ingezet worden als infiltrant.

'Termijn steeds verlengd'

"Er waren voorheen teamleden die twaalf jaar of langer dienden doordat hun termijn telkens werd verlengd", zegt Manon van Rosmalen, Hoofd Operatiën van het domein Interventies en Specialistische Opsporing. "Dat doen we niet meer."

Infiltrant A-4265, zoals zijn codenaam luidde, maakte een eind aan zijn leven na een uit de hand gelopen operatie. Onderzoekers concludeerden achteraf dat hij onvoldoende is begeleid. Risico's waren niet goed ingeschat en signalen werden gemist dat het niet goed ging met de agent.

Goedemorgen! De gemeente Westerwolde en het COA staan opnieuw tegenover elkaar in de rechtbank. Daarnaast begint de inhoudelijke zaak tegen de verdachte die terechtstaat voor de moord op de 9-jarige Gino.

Eerst het weer: Vrij veel bewolking, en vooral in het midden en zuiden van het land regen. In de loop van de middag klaart het op. Het wordt niet warmer dan 9 tot 12 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Bij een drone-aanval op een legerbasis in het midden van Israël zijn 4 Israëlische militairen om het leven gekomen. Dat meldt een woordvoerder van het leger. Meer dan 50 militairen raakten gewond; 7 van hen zijn er slecht aan toe.

Het Israëlische leger zegt dat Hezbollah achter de aanval bij de stad Binyamina zit. Volgens Israëlische media vuurde Hezbollah twee drones af. Eén drone is door de luchtverdediging neergehaald. De tweede drone trof de kazerne bij Binyamina.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Hoewel je in de meditatieruimte op de Universiteit van Maastricht "alles mag doen wat goed voelt", was seks hebben niet de bedoeling. Toch gebeurde dat in het 'mindfulnest', dat daarom nu wordt weggehaald.

Fijne maandag!

In veel regio's hebben de mensen die in de gaten moeten houden of bedrijven illegaal giftige stoffen in het afvalwater lozen onvoldoende kennis van zaken. Dat blijkt uit onderzoek van de regionale omroepen en de NOS naar het functioneren van omgevingsdiensten.

Die diensten controleren bijvoorbeeld of bedrijven die werken met gevaarlijke stoffen zich aan de regels houden. Ze adviseren gemeenten en provincies over het verlenen van milieuvergunningen en moeten optreden als zij milieudelicten constateren.

Bij zeker 10 van de 28 omgevingsdiensten is de kwaliteitscontrole op afvalwater onvoldoende. Bij de Friese omgevingsdienst FUMO zijn bijvoorbeeld tekortkomingen in opleiding en aanvullende kennis van de medewerkers met deze specialiteit. RUD Utrecht geeft aan dat de medewerkers die dit werk doen niet voldoen aan alle opleidingseisen.

Bij de RUD Limburg Noord is het 'werkpakket' te klein, waardoor medewerkers op dit gebied onvoldoende vlieguren kunnen maken. Deze frequentie-eis is een van de criteria waar kwaliteit van omgevingsdiensten aan getoetst wordt.

Personeelstekort

Uit eerder onderzoek van de regionale omroepen en de NOS bleek al dat het de omgevingsdiensten niet lukt om genoeg milieucontroles uit te voeren. Hoofdreden was een tekort aan deskundig personeel.

Uit nieuwe onderzoeken van de diensten blijkt dat er daardoor te weinig zicht is op lozingen in het riool, vergunningverlening en toezicht en handhaving op het gebied van milieuzaken. Bij veel omgevingsdiensten is het kennisniveau hierover onder de maat.

Door sommige diensten worden daarom externe medewerkers ingehuurd, wat duurder is.

Een proef uitgevoerd in Noord-Holland toont aan hoe belangrijk het is dat het toezicht goed op orde is. Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, drinkwaterbedrijf PWN en drie omgevingsdiensten onderzochten samen wat bedrijven in die regio aan afvalwater lozen. Ze namen monsters van het afvalwater en analyseerden dat op verschillende giftige stoffen.

Ze keken daarbij naar de zogenaamde "zeer zorgwekkende stoffen". Dat zijn de meest schadelijke stoffen die kunnen voorkomen bij lozing van bedrijfsafvalwater in het riool en die gevaarlijk kunnen zijn voor het oppervlaktewater. Het gaat dan om bijvoorbeeld zware metalen zoals arseen en lood, maar ook om PFAS.

De resultaten waren niet mals bij veel van de 77 bedrijven waar monsters werden genomen van het afvalwater. "Daaruit bleek dat 80 procent van de bedrijven een of meer zorgwekkende stoffen loost", aldus het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

Niet altijd bewust

Het ging om een beperkte steekproef, maar de uitkomst is alarmerend genoeg om het waterschap te doen concluderen dat controles op de lozingen belangrijk zijn.

De betrokken bedrijven loosden lang niet altijd bewust giftige stoffen, bleek ook uit het onderzoek. Daarom is het van belang, aldus het waterschap, dat deze bedrijven adviezen krijgen over wat ze wel of niet kunnen lozen. Ook is gericht toezicht bij bedrijfssoorten die veelvuldig vervuild water lozen noodzakelijk.

Jaarlijkse verplichting

Omgevingsdiensten zijn verplicht jaarlijks te rapporteren over hun kwaliteitscriteria. Uit onderzoek van de regionale omroepen en de NOS blijkt dat omgevingsdiensten Veluwe, Brabant Noord en Twente dit de afgelopen jaren niet hebben gedaan.

Omgevingsdienst Veluwe deed dit niet vanwege een fusie, Omgevingsdienst Brabant Noord heeft alleen een 'niet-schriftelijke evaluatie' gedaan. En Omgevingsdienst Twente geeft aan niet aan de kwaliteitscriteria te voldoen, maar heeft geen zicht op welke tekortkomingen er zijn.

Dagenlang werd met man en macht gezocht naar de 9-jarige Gino, nadat de jongen op een avond in juni 2022 spoorloos verdween uit een speeltuin in Kerkrade. Drie dagen later werd hij dood gevonden in Geleen, niet ver van het huis van verdachte Donny M. Die had verteld waar het lichaam lag. Deze week wordt de rechtszaak tegen M. behandeld. Daarmee komt het einde in zicht van een roerige zaak.

Zo liepen de emoties bij nabestaanden van Gino hoog op, tijdens de allereerste zitting twee jaar geleden. Donny M. bekende daar dat hij Gino had ontvoerd, gedrogeerd, misbruikt en gedood. "Wat er is gebeurd, wat ik heb gedaan, is afschuwelijk", zei hij. Familieleden van Gino riepen onder meer verwensingen naar de verdachte.

Een zus van Gino had toen al samen met andere vrouwen ingebroken bij het huis van Donny M. Ze waren op zoek naar "antwoorden".

Hoop op 'compleet verhaal'

Die antwoorden hopen nabestaanden vandaag eindelijk te krijgen, zegt hun advocaat Phil Boonen. De politie heeft de afgelopen twee jaar veel extra onderzoek verricht naar wat er precies is gebeurd. Het verhaal van de verdachte kwam namelijk niet altijd overeen met de dna-sporen die zijn gevonden.

M. heeft verklaard dat hij een kussen op het hoofd van Gino heeft gedrukt, maar op het kussen is geen dna gevonden. Ook in de auto waarin Gino is meegenomen, zijn geen sporen van het jongetje aangetroffen. En op camerabeelden is hij ook niet te zien.

"We hopen het verhaal compleet te krijgen", zegt Boonen namens de twee zussen van Gino. "Wat verdachte vertelt, lijkt wel binnen een half uur te zijn gebeurd."

Verdwenen bij buitenspelen

Gino logeerde bij zijn zus in Kerkrade, toen hij 's avonds tijdens het buitenspelen verdween. De politie zette meteen een grote zoekactie op touw. Tientallen vrijwilligers meldden zich om te helpen.

Een dag na de verdwijning van de 9-jarige jongen werd zijn step gevonden in Landgraaf, vijf kilometer verderop. Dna-sporen leidden de politie naar verdachte Donny M., die in 2017 al veroordeeld was voor het misbruiken en mishandelen van twee jongetjes.

Later, in 2021, werd ook nog eens kinderporno op zijn telefoon gevonden. Het toestel was door de politie in beslag genomen, maar door een fout werd er geen verder onderzoek naar gedaan. De politie lichtte ook geen andere partijen in dat M. opnieuw de fout in was gegaan.

De dood van Gino had grote impact in Kerkrade. Duizenden mensen liepen in 2022 mee in een herdenkingstocht:

Niet alleen bij de politie, maar ook bij eerdere hulpverlening aan de verdachte ging het mis. M. kwam al vroeg in zijn leven in aanraking met veel instanties. Doordat de overdracht tussen al die verschillende hulpverleners niet altijd goed ging, werden het risico dat M. opnieuw een zedenmisdrijf kon plegen verkeerd ingeschat. Bij zijn veroordeling in 2017 werd M. omschreven als "een ernstig beschadigde jongeman", maar de kans op herhaling werd ingeschat als matig.

Na de dood van Gino raadden de onderzoekers alle instanties die te maken hebben met zedendelinquenten aan om nog beter op te letten.

Andere zaak

Tijdens de rechtszaak deze week wordt ook nog een andere zaak tegen Donny M. behandeld. Hij wordt ook verdacht van seksueel misbruik van een andere minderjarige jongen in 2019. Beelden daarvan zouden op de telefoon van M. zijn gevonden.

In de zaak rond de moord op Gino was er ook nog een tijdje een tweede verdachte in beeld. De politie pakte ook een vriend van M. op, die geholpen zou hebben om het lichaam van de jongen te laten verdwijnen. Een half jaar later besloot het OM de zaak te seponeren. Hij was onterecht als verdachte aangehouden.

Zussen hebben vertrouwen

In de rechtszaal moet vandaag blijken wat het uitvoerige onderzoek in de zaak heeft opgeleverd aan bewijs, naast de verklaringen van Donny M. zelf. De zussen van Gino hebben in ieder geval vertrouwen in een goede afloop van het proces, vertelt hun advocaat Boonen: "Er lijkt genoeg te liggen waar de rechtbank mee aan de slag kan."

Omdat de rechtbank grote drukte verwacht, kan publiek de zaak volgen in het buurtcentrum in de Maastrichtse wijk Daalhof. Woensdag spreekt de officier van justitie de strafeis uit. Eerder is geadviseerd om Donny M. bij een veroordeling ook tbs op te leggen.

Op 27 november doet de rechtbank uitspraak. De moeder van Gino zal het vonnis nooit horen. Zij overleed kort na de eerste zitting in 2022.

China is begonnen met grootschalige militaire oefeningen in de zee rond Taiwan. Aan de oefening doen marineschepen en gevechtsvliegtuigen mee. Een kaart die Peking online heeft gezet toont dat de strijdkrachten actief zijn in zes gebieden ten noorden, oosten en westen van Taiwan.

Het communistische China erkent het democratische Taiwan niet als soevereine staat, maar ziet het als afvallige provincie. Tussen de landen zijn al lange tijd toenemende spanningen.

Het Chinese ministerie van Defensie zegt dat ze oefenen voor gevechten op zee en op land, en het innemen en overnemen van strategische plekken zoals havens. Het Chinese leger noemt de acties van vandaag onder meer "een sterke afschrikking voor de separatistische troepen".

De Taiwanese regering spreekt van een schaamteloze provocatie door China. Het leger was zondag al in hoogste staat van paraatheid gebracht, nadat een Chinees vliegdekschip op de radar was gesignaleerd.

China heeft zelfs niks gezegd over de omvang, maar meldt wel dat wel dat het een gezamenlijke militaire oefening betreft van het leger, de marine, de luchtmacht en de raketmacht. Die laatste legertak is verantwoordelijk voor kernwapens en raketten.

Taiwan zegt dat het in ieder geval 25 vliegtuigen, zeven marineschepen en vier andere schepen heeft gesignaleerd.

De VS zegt zich ernstige zorgen te maken over de oefeningen. "De reactie van China met militaire provocaties op een routineuze jaarlijkse toespraak is ongerechtvaardigd en riskeert escalatie", zegt het ministerie van Buitenlandse Zaken in een reactie. De Amerikanen roepen op tot terughoudendheid te zijn in acties "die de vrede en stabiliteit in de Straat van Taiwan en in de bredere regio kunnen ondermijnen."

Toespraak president Lai

De start van de Chinese acties volgt op een toespraak van de Taiwanese president Lai op 10 oktober, de nationale feestdag van Taiwan. Lai herhaalde toen zijn belofte om zich "te verzetten tegen annexatie of een inbreuk op onze soevereiniteit".

Lai staat kritisch tegenover China. Kort na zijn inauguratie hield China ook militaire oefeningen in de zeeën rond Taiwan. Die hadden de naam Joint Sword 2024A, die van vandaag Joint Sword 2024B.

Judith de Kom is op 93-jarige leeftijd overleden. Ze was de dochter van de Surinaamse verzetsheld en schrijver Anton de Kom en had zijn eerherstel tot levensopgave gemaakt. Op hoge leeftijd maakte ze mee hoe het kabinet excuses maakte voor de omgang met hem.

"Haar leven lang heeft zij zich ingezet voor een betere wereld en voor het eerherstel van haar vader", staat in een verklaring van de familie. "Voor haar was het levensmotto 'Om te weten waar je heen gaat, moet je weten waar je vandaan komt' van groot belang."

De afgelopen jaren kwam er, onder meer door inspanningen van zijn dochter, meer aandacht voor het leven en werk van Anton de Kom. Zo is hij in 2020 als eerste Surinamer opgenomen in de canon van Nederland. Twee jaar geleden werd ook een gedenksteen onthuld. Bij de Nationale Herdenking op de Dam in Amsterdam legde Judith de Kom vorig jaar een krans neer voor haar vader.

Kort daarna volgden excuses van het kabinet voor het leed dat De Kom en zijn gezin hebben ondervonden door toedoen van Nederland. Judith de Kom kreeg persoonlijk een excuusbrief van toenmalig vicepremier Hoekstra en zei dat ze blij en trots was dat het zover was gekomen.

Zo werd de excuusbrief vorig jaar overhandigd aan Judith de Kom en haar broer Ad:

Vorige maand verscheen nog het boek Ik omhels je onafgebroken, met brieven van Judith de Kom aan haar vader (opgetekend door Ida Does). Tegen de uitgever zei ze kort na de boekpresentatie: "De krans is gelegd, het boek is er. Nu kan ik rusten."