NOS Nieuws - Algemeen

"Wij redden onze druzenbroeders en schakelen de bendes van het regime uit." Met die woorden richtte de Israëlische premier Netanyahu zich deze week in een videoboodschap tot de 150.000 druzen in Israël.

Terwijl hij sprak, bombardeerden Israëlische straaljagers Syrië. Daarbij werd onder meer het ministerie van Defensie in Damascus geraakt - een aanval die live op de Syrische televisie te zien was. Volgens Netanyahu wil Israël de druzen in Zuid-Syrië beschermen, maar critici zien vooral eigenbelang: Israël wil Syrië verdeeld en militair zwak houden.

"De algemene opvatting is dat Israël vooral uit is op een zwak en gefragmenteerd Syrië", zegt Midden-Oostenkenner Erwin van Veen van Instituut Clingendael. "De bescherming van de druzen, en ook de banden met de Koerden, passen in dat streven om lokale groepen zoveel mogelijk autonomie te geven en zo het centrale gezag vanuit Damascus te ondermijnen."

Het idee is simpel, denkt Van Veen: geen sterke tegenmacht betekent minder dreiging voor Israël. "Of dat zo uitpakt is de vraag, want zwakke, verdeelde staten creëren vaak juist nieuwe dreigingen."

Nieuwe testcase

Israël wil al decennia geen Syrische militairen in de buurt van de Golanhoogvlakte. Door de Israëlische aanvallen ontstaat de facto een bufferzone rondom het in 1981 geannexeerde gebied, internationaal nog steeds erkend als Syrisch. Netanyahu hamert erop dat Israël alleen vrede duldt met een gedemilitariseerd zuiden van Syrië.

Ook volgens Israëlisch analist Ori Goldberg speelt er meer dan wat Netanyahu verkoopt als humanitaire plicht. "'Verdeel en heers' is een bekende Israëlische tactiek. Israël heeft hetzelfde gedaan met de Palestijnen, in Libanon en nu in Syrië."

Volgens hem speelt ook de oorlog in Gaza een rol. "Israël voelt zich alleen veilig als het volledig naar eigen inzicht en zonder consequenties kan handelen. Syrië lijkt een nieuwe testcase voor die aanpak."

Geweld in Sweida

De situatie in de provincie Sweida, waar zo'n 700.000 druzen wonen, is explosief. Oude spanningen tussen druzen en bedoeïenen laaiden recent op na enkele ontvoeringen. Er zouden honderden mensen zijn omgekomen.

De nieuwe Syrische president Ahmed al-Sharaa probeert ondertussen tevergeefs de controle over het gebied te herwinnen. Er zijn meldingen van plunderingen in en rond Sweida en beelden van standrechtelijke executies circuleren op sociale media. Israël grijpt die chaos aan om militair op te treden, naar eigen zeggen ter bescherming van de druzen, van wie een grote groep in Israël dienstplicht heeft en die loyaal dienstdoen in het leger.

"De Israëlische druzen voelen zich verplicht om hun geloofsgenoten in Syrië te helpen, ook al hebben de meesten geen directe familiebanden," zegt Rami Zeedan, docent aan de Universiteit van Kansas en hoofdredacteur van het Druze Studies Journal. "Er heerst een sterk broederschapsgevoel, versterkt door het druzische geloof in reïncarnatie."

Kwetsbare positie

Hij wijst erop dat Netanyahu's belofte om de druzen te beschermen met applaus werd ontvangen binnen de Israëlische gemeenschap. "Toch maken Israëls acties het voor de Syrische druzen ingewikkelder, omdat ze zo als collaborateurs met Israël kunnen worden weggezet."

De grootste bedreiging voor de Syrische druzen komt in zijn ogen echter uit hun eigen land. "Hun kwetsbare positie binnen Syrië vormt het grootste gevaar, niet per se Israël."

Volgens de Amerikaanse denktank Institute for the Study of War (ISW) voerde Israël sinds dinsdag zeker 160 luchtaanvallen uit in Zuid-Syrië en Damascus. Vannacht meldde de Amerikaanse Syrië-gezant dat Israël en Syrië het eens zijn geworden over een staakt-het-vuren.

Goldberg betwijfelt het nut van deze Israëlische aanvallen. "Er is geen echt militair doel voor de oorlog in Gaza, en hetzelfde geldt voor Syrië. Israël gedraagt zich als een kind, het lijkt het strategisch bewustzijn van een mug te hebben. Het is de controle kwijt." Voor Syrië ziet hij geen groot Israëlisch masterplan, zoals voor de bezette Westelijke Jordaanoever. "Daarvoor is deze chaos te willekeurig."

Persoonlijk belang

Van Veen ziet dat Israëls aanpak botst met andere spelers in de regio. "Turkije, de Golfstaten, Saudi-Arabië en zelfs de Amerikanen lijken te mikken op een sterk en centraal geleid Syrië. Dat gaat onherroepelijk tot botsingen leiden, zeker als Israël zich acties permitteert zoals het bombarderen van het Syrische ministerie van Defensie of het presidentieel paleis."

Van Veen wijst ook op Netanyahu's persoonlijke belang. "Hij probeert uit alle macht de rechtszaal, en mogelijk de gevangenis, te ontlopen. Het voortduren van de oorlog in Gaza, de aanval op Iran, en nu ook die op Syrië zijn allemaal manieren om een voortdurende nationale noodtoestand te creëren zodat hij als premier kan zeggen: dit is niet het moment om in de rechtbank te verschijnen."

In Düsseldorf zijn gisteravond bij een vuurwerkshow negentien mensen gewond geraakt, van wie vier ernstig. Volgens ooggetuigen ontplofte er vuurwerk te laag bij de grond. De show was onderdeel van de jaarlijkse kermis in de Duitse stad.

Omroep WDR meldt dat vuurwerk zijwaarts vloog en laag tot ontploffing kwam. Op beelden is te zien hoe kort na een explosie in de lucht een tweede explosie op de grond afgaat.

De politie gaat uit van een ongeluk. Volgens de brandweer was het vuurwerk de verkeerde kant op gericht. De organisator zegt tegen de WDR dat een ingestorte lanceerhelling de waarschijnlijke oorzaak was.

Vanwege het ongeluk werd de kermis voortijdig stopgezet. Gewonden werden op straat behandeld.

Een federale rechter in de VS heeft een streep gezet door de sancties van president Trump tegen het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag.

In februari besloot Trump financiële straffen en visumrestricties in te stellen voor mensen die het ICC helpen bij het onderzoek naar Amerikaanse burgers en bondgenoten van de VS. Sindsdien kan het hof zijn werk nauwelijks meer uitvoeren.

Vrije meningsuiting

Volgens de rechter is Trumps decreet een ongrondwettelijke beperking van de vrijheid van meningsuiting. Zij zegt dat "het decreet de vrije meningsuiting flink meer beperkt dan nodig is om het beoogde doel te bereiken".

Ze zegt dat mensen en bedrijven nu gestraft worden voor het samenwerken met medewerkers van het Strafhof, "ongeacht of die medewerking te maken heeft met een onderzoek van het Strafhof naar de VS, Israël of een andere bondgenoot".

Het Witte Huis en het ICC hebben nog niet gereageerd op het vonnis. President Trump heeft de gewoonte om gerechtelijke vonnissen te negeren.

De directeur van het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam is ontslagen. Vorige maand werd Birgit Donker al op non-actief gesteld.

Volgens de raad van toezicht van het museum volgt het ontslag op een intern onderzoek naar haar functioneren dat werd ingesteld na meldingen van personeelsleden. Zo zou er sprake zijn van een angstcultuur en een giftige werkomgeving.

Donker zei dat beeld niet te herkennen. Volgens haar kwam uit onderzoeken die in het museum waren gedaan niets naar boven.

De toezichthouders zeggen dat uit het nieuwste onderzoek is gebleken dat de directeur herhaaldelijk informatie heeft achtergehouden of onjuist heeft gepresenteerd. De raad zegt dat Donker weliswaar veel heeft bereikt voor het museum maar dat dat "nooit ten koste mag gaan van sociale veiligheid en mentale gezondheid van de medewerkers". Doordat Donker het toezicht "op ondeugdelijke wijze" probeerde te beïnvloeden, is er een vertrouwensbreuk ontstaan.

Vervolgstappen

Donker zegt zich niet te herkennen in de conclusies van het onderzoek. "Ik heb met grote teleurstelling kennis genomen van het besluit van de raad om mij, op basis van een onderzoek dat ze zelf hebben uitgevoerd, ontslag aan te zeggen", schrijft ze op Instagram. 'Ik heb me niet gehoord en geloofd gevoeld in het onderzoek." Ze laat weten zich te beraden op vervolgstappen.

Donker leidde het het Nederlands Fotomuseum sinds 2018. Daarvoor was ze onder meer hoofdredacteur van NRC. Het museum denkt de komende tijd na over wie de nieuwe directeur wordt.

Goedemorgen! Vandaag is de veertiende etappe van de Tour de France met een zware rit door de Franse Pyreneeën. En de Nederlandse waterpolosters nemen het op tegen olympisch kampioen Spanje in de kwartfinale van het WK in Singapore.

Eerst het weer: de dag begint op veel plaatsen zonnig en al snel warmt het op. Het wordt 26 tot lokaal 31 graden. Later neemt vanuit het zuiden de bewolking toe en is er kans op regen- en onweersbuien.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Israël en Syrië zijn het eens geworden over een staakt-het-vuren in het zuiden van Syrië. Dat schrijft de ambassadeur van de VS in Turkije op X. De deal is gesloten door de Israëlische premier Netanyahu en de Syrische president Sharaa, aldus Tom Barrack, die ook de Amerikaanse Syrië-gezant is. Hoe het bestand er precies uitziet, is onduidelijk. Barrack deelde verder geen details over de deal. Wel roept hij alle strijdende milities op de wapens neer te leggen.

Er wordt al bijna een week gevochten in de regio Sweida tussen druzen en bedoeïenen. Kort na het uitbreken van de gevechten greep het Syrische regeringsleger in. Vervolgens mengde ook Israël zich in de strijd met luchtaanvallen. Israël zei de druzen te willen beschermen.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

Gisteren was de laatste etappe van de Nijmeegse Vierdaagse. Een recordaantal van bijna 43.000 deelnemers kon bij de streep het felbegeerde Vierdaagsekruis ophalen.

Militairen die meelopen met de Vierdaagse worden streng gecontroleerd op hun bepakking. De regels zijn helder: militairen dragen 10 kilo op hun rug. Wie dat niet heeft, wordt gediskwalificeerd.

Fijne zaterdag!

In alle regio's is de zomervakantie begonnen. Gisteren hadden ook de leerlingen uit de regio midden hun laatste schooldag. Toch hebben kinderen bij wie ze het thuis minder breed hebben niet altijd een toptijd in de vakantieperiode.

"Want de zomervakantie hoort leuk te zijn", zegt Irene Boersma van het Nationaal Fonds Kinderhulp. "Maar als je thuis geen geld hebt om erop uit te gaan, zijn zes weken een lange tijd om vrij te zijn."

Op reis gaan is voor veel Nederlanders geen vanzelfsprekendheid. "De armoede is zich aan het verdiepen", concludeerde ook directeur Harm Goossens van het Rode Kruis twee maanden geleden nog.

Dat herkent Boersma. "In april signaleerden wij al een zorgwekkende stijging in hulp voor basisvoorzieningen." Het kinderfonds deelt deze zomer daarom opnieuw zomerpakketten uit aan kinderen die opgroeien in armoede. "Als er nauwelijks geld is voor een bed, kleding of persoonlijke verzorging dan is er al helemaal geen geld voor iets leuks in de zomervakantie."

In het pakket zit ook een bon voor een dagje uit naar een pretpark. "Wat wat we vooral zien, is schaamte na de vakantie. Iedereen komt terug op school met mooie verhalen van vakanties in Frankrijk, Spanje of Italië, maar deze kinderen hebben vaak niets om over te vertellen."

In 2018 werden nog 2000 pakketten uitgedeeld, nu zijn dat er 7500. "Dat is wat wij aankunnen natuurlijk, er leven helaas meer kinderen in armoede."

Ook bij de Vakantiebank zetten ze zich in om kinderen toch iets bijzonders te laten meemaken in de zomervakantie. Zij bieden vakanties aan voor mensen die in de bijstand zitten. "Wij kunnen gewoon niet aan de vraag naar onze vakanties voldoen", zegt Pim Loeff. "Als we duizenden vakanties zouden aanbieden, zouden al die plekken bezet zijn."

Vorig jaar zijn met de welzijnsorganisatie ruim 700 gezinnen een week weggeweest. "Dit jaar kunnen we een kleine 900 gezinnen een week in Nederland op pad sturen", zegt Loeff. "Daarmee bezorgen we ook heel wat kinderen de kans een mooi verhaal te vertellen als ze straks weer terug zijn op school."

Het geeft ook hun ouders een impuls, vertelt Loeff. "De kinderen mee kunnen nemen op vakantie doet wat met het gevoel van eigenwaarde. Het geeft ook bij hen zelfvertrouwen. De gezinnen die wij ondersteunen leven al in onzekerheid en met veel problemen, een week op vakantie kan ze een extra boost geven om door te gaan. Vakantie biedt in dat opzicht een ervaring die nog jaren nawerkt."

Flinke korting

In Brielle is het jaarlijkse Speelstad Brielle al dertig jaar stijf uitverkocht. "En we hoeven niet eens reclame te maken", lacht organisator Eveline Sandifort. Voor 11,50 euro kunnen kinderen daar drie dagen komen spelen. "Vergis je niet", zegt Sandifort. "Dat is veel geld voor klanten van de Voedselbank, maar deze kinderen kunnen kosteloos komen spelen."

Ook op de Utrechtse buurtcamping gaat het ongeveer zo, vertelt een van de organisatoren Wiet de Ronde. Daar zijn in meerdere parken dit weekend campings ingericht. "Het is echt een start van de zomervakantie voor iedereen. Wie dat kan betalen koopt een kaartje voor 75 euro voor een heel weekend, wie dat niet kan krijgt een flinke korting. Echt met als doel iedereen een echt vakantieweekend te bezorgen."

Het Jeugdjournaal sprak enkele jaren geleden met de toen 9-jarige Taiza. Zij was nog nooit op vakantie geweest:

Jaarlijks komt voor ongeveer 200 patiënten die een nieuwe nier nodig hebben de mogelijkheid tot transplantatie te laat. Dat blijkt uit cijfers van de Nierstichting.

Op het eerste gezicht is dit aanhoudende tekort opmerkelijk: sinds de wijziging van de Wet op orgaandonatie, vijf jaar geleden, is in principe iedereen donor. Daardoor is het aantal potentiële donoren sterk toegenomen, ook als het om nieren gaat. In 2020 waren 442 niertransplantaties mogelijk. Dat aantal is in 2024 al naar 639 nieren gestegen. Maar het is dus niet genoeg.

"Het aantal donoren mag dan zijn toegenomen", zegt Tom Oostrom, directeur van de Nierstichting. "Het aantal mensen dat een nieuwe nier nodig heeft ook."

De Nierstichting begint daarom een bewustwordingscampagne. Vanwege de dubbele vergrijzing, waarbij een steeds groter deel van de bevolking ouder wordt én steeds langer leeft dan vroeger, zal het aantal mensen met falende nieren groter worden. "Wat wellicht een verschil kan maken is als mensen niet alleen een nier afstaan wanneer ze overlijden, maar wanneer ze leven."

Ontzettend boos

Een gezond mens kan zonder problemen één van de twee nieren afstaan en daarna ongecompliceerd een lang leven leiden. Het gebeurt nu ook al. Jaarlijks doneren ongeveer 500 mensen één nier, vaak binnen hun familie als daar een hulpvraag is. Maar het afstaan van een orgaan om iemands leven te redden is en blijft een groot en ingrijpend besluit.

"Die vraag wordt dan vaak ook niet als vrijblijvend ervaren", weet Marion Siebelink. Zij is hoofd van het transplantatiecentrum van het UMC Groningen en voorzitter van de medisch-ethische commissie van de Nederlandse Transplantatie Vereniging.

"Gewoon 'nee' zeggen is in theorie makkelijk, maar blijkt in de praktijk vaak best ingewikkeld en kan schuldgevoelens veroorzaken. Wat als je een nier niet durft af te staan aan een familielid? Omdat je dit te eng vindt of omdat je liever aan je kind doneert, mocht die ooit een nier nodig hebben. Zoiets kan de verhoudingen binnen een familie totaal veranderen."

Marianne Hoekstra heeft dat ook ervaren. Haar zus zou haar nier afstaan tot uit medisch onderzoek bleek dat het niet veilig was. Hoekstra had weinig tijd over. Haar gezondheid nam snel af. Ze vroeg in haar sociale omgeving of iemand een nier wilde afstaan.

"Sommige mensen reageerden positief, maar andere mensen reageerden ontzettend boos. Ze vonden dat ik te veel van ze vroeg. Ik begrijp dat mensen het zo kunnen ervaren."

Weinig gezondheidsrisico's

Een verre kennis, Jeroen Ester, bleek wel een geschikte donor. En sinds maart heeft ze een goed werkende nieuwe nier. "Je geeft iemand een nieuw leven, maar je krijgt er ook echt een cadeau voor terug", zegt Ester. "Want het is echt een cadeau om te zien wat jouw nier voor een ander kan betekenen."

De Nierstichting hoopt dat meer bewustwording meer mensen kan helpen in hun overweging om zich te melden als "donor bij leven". Mensen kunnen daarvoor terecht bij elk academisch ziekenhuis en ook anoniem doneren, als na onderzoek blijkt dat hun nier geschikt is.

"We willen vooral misverstanden uit de weg helpen. Bijvoorbeeld dat je alleen kunt doneren aan familieleden. Daarnaast gaat een nier van een levende donor gemiddeld twee keer zo lang mee, ruim twintig jaar. Ook zijn er weinig gezondheidsrisico's. Voordat je überhaupt mág doneren moet je een zeer uitgebreid onderzoekstraject hebben doorstaan. Wie wordt geselecteerd kan na de operatie relatief snel vaak alles weer doen."

"De toenemende zorgvraag en behoefte aan nierdonoren dwingt ons tot een maatschappelijk gesprek over doneren bij leven", aldus Oostrom.

'Geen makkelijke antwoorden'

"Dat gesprek is zeker essentieel", zegt ook Siebelink van de transplantatievereniging. "De dubbele vergrijzing begint en vereist maatschappelijke gewetensvragen."

"Want hoe kunnen we op een ethisch verantwoorde manier de maatschappij vragen na te denken over donatie bij leven? En hoe moeilijk ook, moeten we soms niet erkennen dat we niet elk leven kunnen redden? Maar wie of wat bepaalt dat? Leeftijd? Levensstijl? Makkelijke antwoorden zullen het niet zijn."

Oostrom benadrukt dat de Nierstichting niet heel Nederland oproept om een nier te doneren. "Dat zou te ver gaan. Maar we willen in ieder geval wel dat men weet dat dit speelt. Want linksom of rechtsom zullen we dit gesprek vroeg of laat met elkaar moeten voeren."

De topman van het Amerikaanse bedrijf Astronomer is op non-actief gesteld, nadat hij eerder deze week live tijdens een concert leek te worden betrapt op het hebben van een affaire.

Andy Byron, ceo van databedrijf Astronomer, kwam namelijk voor de ogen van tienduizenden fans vol in beeld op een groot scherm tijdens een concert van Coldplay in het Gillette Stadium, eerder deze week in Foxborough.

Hij omhelsde op dat moment innig een vrouw. Dat bleek alleen niet zijn eigen vrouw te zijn, maar de baas van personeelszaken bij het bedrijf, Kristin Cabot.

Toen de twee doorkregen dat ze in beeld waren op de zogenoemde kisscam, sloeg Cabot meteen de handen voor haar gezicht en draaide ze zich om. Byron dook omlaag en verdween zo uit beeld.

Het opmerkelijke tafereel viel Coldplay-zanger Chris Martin ook op. "Of ze hebben een affaire, of ze zijn gewoon heel erg verlegen", grapte hij.

Het bewuste moment:

Kort na het concert gingen de beelden viraal en sindsdien is het moment een dankbaar onderwerp voor makers van memes. Ook werd de identiteit van de twee razendsnel achterhaald door media in de VS, net als het feit dat beiden getrouwd bleken.

Een verklaring van Byron die op het internet circuleerde, bleek niet van zijn hand te zijn. Een reactie van het bedrijf liet een tijdje op zich wachten, tot er gisteravond een bericht op X verscheen met de aankondiging van een formeel onderzoek.

Het bedrijf onderstreepte daarbij dat het veel waarde hecht "aan de waarden en cultuur" binnen het bedrijf. "En van onze leiders wordt verwacht dat ze de norm stellen in zowel gedrag als verantwoording."

Een paar uur later maakte Astronomer via X bekend dat Byron op non-actief is gesteld en dat er de komende dagen meer informatie zal worden gedeeld. Het is niet bekend of ook Cabot op non-actief is gesteld. De twee hebben zelf nog niet publiekelijk gereageerd.

Israël en Syrië zijn het eens geworden over een staakt-het-vuren in het zuiden van Syrië. Dat schrijft de ambassadeur van de VS in Turkije op X.

De deal is gesloten door de Israëlische premier Netanyahu en de Syrische president Sharaa, aldus Tom Barrack, die ook de Syrië-gezant van de VS is. Het bestand wordt onder meer gesteund door de VS, Jordanië en Turkije, schrijft hij. Vanuit Syrië en Israël is er nog niet gereageerd op de Amerikaanse aankondiging.

Hoe het bestand er precies uitziet, is onduidelijk. Barrack deelde verder geen details over de deal. Wel roept hij alle strijdende milities op de wapens neer te leggen.

Er wordt al bijna een week hard gevochten in de Zuid-Syrische regio Sweida tussen druzen en bedoeïenen. Kort na het uitbreken van de gevechten greep het regeringsleger hard in.

Daar werd door de druzen, die een moeizame relatie hebben met de nieuwe Syrische regering, wisselend op gereageerd. Verschillende druzische milities gingen de strijd aan met het leger. Ook Israël meldde zich in de strijd met luchtaanvallen.

Wie zijn de druzen?

Druzen vormen een kleine religieuze groepering van zo'n miljoen mensen in het Midden-Oosten. Ze wonen verspreid over Libanon, Israël, Syrië en Jordanië.

In Syrië vormen ze zo'n 3 tot 4 procent van de bevolking. Ze wonen met name in het zuiden in en bij Sweida en op de door Israël illegaal geannexeerde Golanhoogten. De druzen hebben wortels in de sjiitische islam, maar hebben een sterke eigen cultuur en identiteit.

Eerder dit jaar legden we in dit stuk onder meer uit waarom Israël zich mengt in het complexe conflict tussen Syrische pro-regeringsstrijders en de druzen.

Volgens de Israëlische premier Netanyahu waren de luchtaanvallen deels bedoeld om de druzen te beschermen, maar wilde Israël ook voorkomen dat het Syrische leger zich in het zuiden van het land zou vestigen, nabij de grens met Israël.

Woensdag voerde Israël ook een droneaanval uit op het hoofdkwartier van het Syrische leger in Damascus.

Volgens het in het Verenigd Koninkrijk gevestigde Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten (SOHR), dat via een lokaal netwerk in Syrië informatie verzamelt, zijn bijna 600 mensen gedood bij de geweldsescalatie. Ook zijn er volgens de VN bijna 80.000 mensen op de vlucht geslagen.

Eerdere pogingen deze week om een staakt-het-vuren te bewerkstelligen tussen de strijdende partijen mislukten.

De VS en Venezuela hebben gevangen met elkaar uitgeruild. Met de deal heeft Venezuela tien Amerikanen vrijgelaten die vastzaten in Venezolaanse gevangenissen. Tegelijk zijn er in El Salvador 252 Venezolanen vrijgelaten die eerder dit jaar door de regering-Trump zijn gedeporteerd naar het Midden-Amerikaanse land.

De Venezolanen zijn door El Salvador met twee vliegtuigen teruggestuurd naar hun geboorteland.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio dankt op X de president van El Salvador voor het mogelijk maken van de deal. Volgens hem is "elke Amerikaan die onterecht vastzat in Venezuela nu vrij".

De vrijgelaten Amerikanen in het vliegtuig:

De Venezolaanse president Maduro was ook verheugd. In een speech sprak hij van "een dag vol zegeningen en goed nieuws" voor zijn land.

President Bukele van El Salvador zegt op X dat Venezuela ook politieke gevangenen heeft vrijgelaten. Hij schrijft verder dat de overeenkomst het resultaat is van maandenlange onderhandelingen "met een tiranniek regime", doelend op het regime van Maduro.

Wet uit 1798

De Venezolanen zijn eerder dit jaar door Trumps regering zonder normaal proces naar El Salvador gestuurd, omdat ze bendeleden zouden zijn. Maar familieleden en advocaten van veel van hen hebben dat tegengesproken.

Trump beriep zich bij het uitzetten op de Alien Enemies Act, een oorlogswet uit 1798 die tot dat moment slechts drie keer was gebruikt door presidenten.

In El Salvador kwamen de Venezolanen terecht in de beruchte CECOT-megagevangenis. Mensenrechtenorganisaties uiten al langer hun zorgen over de omstandigheden in deze gevangenis.

De NOS sprak eerder met Nelson Suárez-Trejo, wiens broer was gedeporteerd. Hij herkende zijn broer op beelden uit de CECOT-gevangenis, waarop hij met kaalgeschoren hoofd en handen geboeid op de rug voorovergebogen zat in een lange rij gevangenen. Suárez-Trejo laat aan de NOS weten dat zijn broer een van de Venezolanen is die nu is vrijgelaten.

De NS wil weer gesprekken voeren met vakbonden VMMC en FNV, die eerder deze week het eindbod voor een nieuwe cao van het spoorbedrijf hebben afgewezen. Een van die twee bonden, VVMC, gaat vanwege die geplande gesprekken voorlopig niet staken, schrijft VVMC in een persbericht.

VVMC en FNV zijn de twee grootste spoorwegvakbonden.

VVMC laat weten dat er donderdag al een eerste gesprek is gevoerd met de NS, en dat het bedrijf nu nadenkt over "een oplossing". De bond benadrukt wel "snelheid in het proces" te willen houden en ook dreigen er nieuwe stakingen "wanneer NS ons niet voldoende tegemoetkomt met betere voorstellen", aldus de VVMC.

Komende weken gesprekken

De leden van de derde vakbond die betrokken was bij de onderhandelingen, CNV, gingen wel akkoord met het eindbod. Die vakbond sluit dan ook niet aan bij de gesprekken die er de komende weken gevoerd gaan worden, schrijft CNV op de eigen site.

Dat verandert als de partijen het in de komende weken het eens kunnen worden over aanpassingen aan het eindbod. Volgens CNV wil de NS dan in de tweede helft van augustus formeel met alle partijen weer om de tafel.

De NS en de bonden kunnen het al tijden niet eens worden over een nieuwe cao. NS-medewerkers legden al vier keer het werk neer, twee keer konden er door het hele land geen NS-treinen rijden.

Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden heeft ingestemd met het schrappen van bijna 8 miljard euro aan uitgaven aan de publieke omroep en hulp aan het buitenland, waaronder noodhulp. De door president Trump zo gewenste wet is met een nipte meerderheid door het Huis afgehamerd: 216 stemmen voor, 213 tegen.

Donderdag werd het voorstel al goedgekeurd door de Senaat, die nog een bezuiniging van 345 miljoen euro op hiv- en aidsbestrijding wist te voorkomen. De stemmingen verliepen bijna volledig volgens partijlijnen. Zowel in het Huis als in de Senaat stemden slechts twee Republikeinse partijgenoten van Trump tegen.

Niet alle Republikeinen waren gelukkig met de bezuinigingen, maar vrijwel alle afgevaardigden in het Huis steunden het voorstel, uit angst om anders de woede van Trump over zich af te roepen. De president zal de wet nu op korte termijn ondertekenen.

Lokale stations

Met de bezuiniging op de nationale publieke omroep is ruim 950 miljoen euro gemoeid. Volgens het Witte Huis is de publieke omroep te links. "Twee mediaorganisaties die op belachelijke wijze jarenlang belastinggeld hebben gebruikt voor hun eenzijdige agenda", zei woordvoerder Karoline Leavitt daar gisteren over. De beide zenders, PBS en NPR, hebben dat altijd ontkend.

PBS maakt televisie en bedient zo'n 330 lokale tv-stations in het land. NPR doet hetzelfde voor de meer dan 1500 publieke radiozenders met radiocontent en podcasts. Vooral bij die lokale stations, die de ingekochte content combineren met hun eigen lokale nieuws, zal de pijn gevoeld worden. Meer nog dan PBS en NPR zijn zij direct afhankelijk van publieke gelden. Aan die geldstroom zou kort na de zomer een einde kunnen komen.

Correspondent VS Sjoerd den Daas:

"Trumps aanvallen op de media zijn allesbehalve nieuw. Door te dreigen met rechtszaken kreeg hij eerder de tv-zenders ABC en CBS al op de knieën. Bij PBS en NPR is dat niet nodig: hij heeft het door de Republikeinen gecontroleerde Congres zover gekregen de geldkraan dicht te draaien.

Geld dat eerder al opzij was gezet, afgehamerd door beide partijen in het Congres, wordt nu alsnog teruggehaald omdat Trump dat van hen vraagt. Dat is hoogst ongebruikelijk: het Congres gaat over het huishoudboekje van de overheid, maar buigt nu dus voor de druk van de president.

Uit een recente peiling van de Corporation for Public Broadcasting bleek dat een meerderheid (62%) van de Amerikanen wil dat publieke media gratis toegankelijk blijven. Een vergelijkbaar aantal (64%) voelt wel voor een onafhankelijke ombudsman die erop toeziet dat het nieuws onpartijdig is."

Een van de Republikeinse tegenstemmers, een senator uit Alaska, wees erop dat de stations niet alleen nieuws brengen. Met name buiten de grote steden hebben lokale stations ook een functie bij natuurrampen, stelde zij. "Ze waarschuwen voor tsunami's, aardverschuivingen en vulkaanuitbarstingen."

Juist tijdens het debat in de Senaat deed zich voor de kust van Alaska een zware aardbeving voor. De publieke zenders zonden een tsunamiwaarschuwing uit en adviseerden kustbewoners om hoger gelegen gebied op te zoeken. NPR-baas Katherine Maher noemde het dichtdraaien van de geldkraan deze week al een "reëel risico voor de openbare veiligheid" in Amerika.

Hulp buitenland

Bij de bezuiniging op hulp aan het buitenland gaat het om bijna 7 miljard euro. Dat geld was onder meer bedoeld voor noodhulp voor de bevolking van landen die door natuurrampen en oorlogen zijn getroffen. De Democraten waarschuwden dat het schrappen ten koste gaat van de goodwill die de VS in de wereld geniet en dat China in het gat zal springen.

Het banaan-kunstwerk Comedian van Maurizio Cattelan is opnieuw slachtoffer geworden van een soort van vandalisme. De Italiaanse kunstenaar heeft een tentoonstelling in een dependance van het Centre Pompidou in de Franse stad Metz. Een bezoeker haalde de banaan van de muur en at hem op voordat de beveiliging kon ingrijpen.

De bezoeker, een zekere Peter, zei volgens Le Républicain Lorrain dat hij geschokt was toen hij hoorde dat de waarde van het kunstwerk op meer dan 6 miljoen euro wordt geschat.

Erg lekker

Het kunstwerk bestaat uit een verse banaan, een stuk ducttape en de muur waartegen hij is geplakt. Niet iedereen kan daarmee omgaan.

In 2019 ging het al mis, op een expositie in Miami waar Cattelan het werk voor het eerst toonde. Een collega van hem at de banaan op. Uit bewondering, zei de dader. "Ik hou van de kunstwerken van Maurizio Cattelan en ben echt dol op deze installatie. Het is erg lekker." Hij werd niet vervolgd.

En in 2023 vergreep een Zuid-Koreaanse kunststudent zich in Seoul aan het werk. Ook hij at de banaan op, maar plakte de schil terug op de muur. Het museum vond dat geen probleem. Hij had nog niet ontbeten, liet het weten. Ook tegen deze student werden geen stappen ondernomen.

Nieuwe banaan

Het Centre Pompidou-Metz loste het probleem van de opgegeten banaan snel op. Hij werd vervangen door een nieuwe banaan. Dat gebeurt geregeld, vanwege de beperkte houdbaarheid van bananen, maar wel volgens een "gedetailleerd protocol, voorgeschreven door de artiest", aldus het museum.

Vorig jaar werd een versie van Comedian in New York geveild voor 6,2 miljoen dollar:

Het Openbaar Ministerie heeft een celstraf van zes maanden geëist tegen een 40-jarige man die verdacht wordt van het hebben van onveilige seks terwijl de ander dat niet wilde, ook wel stealthing genoemd. Volgens het OM gebruikte de man tijdens de seks stiekem geen condoom, terwijl hij wist dat zijn bedpartner dat niet wilde.

De verdachte en het slachtoffer leerden elkaar kennen op een datingapp en hadden vorig jaar augustus seks. Toen de vrouw vroeg of de verdachte condooms bij zich had, zou hij daar bevestigend op hebben geantwoord.

Tijdens de seks gebruikte de man echter geen condoom, stelt het OM. "Ook niet als de vrouw daar nogmaals om vraagt. Zelfs als het slachtoffer daarna nog een keer duidelijk maakt dat ze het op deze manier niet wil, gaat de verdachte verder."

Man uit de bosjes

De verdachte ontkent dat er voorafgaand gesprekken zijn gevoerd over het gebruik van condooms, meldt Rijnmond. "Daar hebben we het totaal niet over gehad en ze wist dat ik geen condooms bij me had." Hij zegt dat seks tegen de wil van de ander niet bij hem past. "Ik respecteer vrouwen altijd en houd me eraan als grenzen worden aangegeven."

Volgens de officier van justitie staat vast dat de verdachte wist dat de vrouw geen onveilige seks wilde. Het OM ziet dit als een vorm van verkrachting. "Het is geen klassieke verkrachting door een man uit de bosjes, maar wel een vorm van verkrachting door het ontbreken van de wil bij het slachtoffer."

Er is volgens het OM tastbaar bewijs, zoals een WhatsApp-gesprek tussen de twee dat een dag later plaatsvond. De vrouw schreef toen: "Doorgaan terwijl ik vroeg een condoom aan te doen, is niet oké. Doorgaan terwijl ik zei dat ik dit niet wilde, is niet oké. Je hebt gelogen toen ik vroeg of je condooms bij je had."

Op de zitting zei de 40-jarige verdachte andermaal dat zij dat niet heeft gevraagd, maar op WhatsApp zegt hij daar niets over. Wel schreef hij: "Vergeef me als ik een fout heb gemaakt."

Niet strafbaar

Bij stealthing wordt een condoom tijdens de seks stiekem afgedaan of niet gebruikt, terwijl met de sekspartner wel is afgesproken om veilige seks te hebben. In Nederland zijn er de afgelopen jaren twee rechtszaken geweest waarbij de verdachten voor stealthing werden berecht. In beide gevallen werden de verdachten vrijgesproken omdat er niet genoeg bewijs was.

Stealthing was destijds nog niet opgenomen in de wet en daarom niet strafbaar. Sinds vorig jaar juli kunnen daders hiervoor wel worden veroordeeld.

Belangrijke aanpassing

In de nieuwe zedenwet staat een belangrijke aanpassing: wie bewust negeert dat de ander eigenlijk geen seks wil, kan voortaan worden vervolgd voor verkrachting. Ook zonder dreiging of geweld kan voortaan sprake zijn van aanranding of verkrachting, als er geen wederzijdse instemming is voor seks.

Het is de eerste keer dat iemand voor stealthing wordt vervolgd sinds de nieuwe zedenwet van kracht is. De rechtbank doet op 1 augustus uitspraak.

De chef van de Israëlische geheime dienst Mossad, David Barnea, heeft deze week de Amerikaanse gezant Steve Witkoff om hulp gevraagd bij het overtuigen van andere landen om honderdduizenden Palestijnen uit Gaza op te nemen. Dat meldt de doorgaans goed ingevoerde Amerikaanse nieuwssite Axios.

Barnea bracht vorige week een bezoek aan Washington, waar hij een ontmoeting had met Witkoff. Hij zou daar de Amerikaanse gezant hebben toevertrouwd dat Israël in gesprek is met Ethiopië, Indonesië en Libië. Volgens Barnea staan zij welwillend tegenover dit plan, maar zou de VS kunnen helpen door hen iets te bieden in ruil voor het opnemen van Palestijnen.

Het is niet bekend hoe Witkoff op het voorstel van de Mossad-chef heeft gereageerd, maar volgens de bronnen heeft hij niets toegezegd.

Kamp in Rafah

Begin deze maand presenteerde de Israëlische defensieminister Katz plannen voor de gedwongen verplaatsing van alle Palestijnen in Gaza naar een gesloten kamp. In eerste instantie zouden 600.000 Palestijnen zich moeten vestigen op de puinhopen van Rafah, maar in het voorstel moeten uiteindelijk alle Palestijnen daar gaan wonen. Het gedwongen verplaatsen of verdrijven van een bevolking komt neer op etnische zuivering.

De Israëlische premier Netanyahu spreekt vaker over het verplaatsen van Palestijnen naar andere landen, al benadrukt hij dan dat het gaat om vrijwillige verplaatsing. Het is echter de vraag in hoeverre er sprake is van vrijwilligheid, nu het grootste gedeelte van de Gazastrook in puin ligt en Israël nog altijd bepaalt wie er waar hulp krijgt.

Ook de legerleiding slaat een andere toon aan dan de defensieminister. Volgens de legerleiding is het concentreren en verplaatsen van de Gazaanse bevolking geen oorlogsdoel.

Trumps plannen voor Gaza

De Amerikaanse president Trump liet begin dit jaar al weten dat er een nieuwe plek buiten Gaza moet komen voor de Palestijnse bevolking. Hij riep onder meer Jordanië en Egypte op om de Palestijnse bevolking op te nemen. De Gazastrook zou moeten worden herontwikkeld en niet langer een thuis zijn voor de Palestijnen. Het gebied zou wat Trump betreft moeten worden omgebouwd tot de "Rivièra van het Midden-Oosten".

Dat voorstel kon direct op felle kritiek rekenen. Onder meer VN-secretaris-generaal António Guterres zei dat het plan neerkomt op etnische zuivering. Ook de Arabische landen willen niet meewerken met dit idee.

Vervolgens zou de Amerikaanse regering Israël hebben laten weten dat ze op zoek moesten naar andere landen die de Palestijnen uit Gaza zouden willen opnemen. Netanyahu zou die opdracht aan de Mossad hebben gegeven.

Intern ontheemd

Sinds de terreuraanslag van Hamas op 7 oktober 2023 zijn de meeste Palestijnen ontheemd. Voor veel van hen geldt dat ze al meerdere keren halsoverkop op de vlucht zijn geslagen vanwege Israëlische aanvallen. Steeds meer gebieden binnen de Gazastrook zijn in handen van het Israëlische leger.

Nadat de Israëlische regering maandenlang humanitaire hulp tegenhield, mag sinds eind mei alleen de Amerikaans-Israëlische organisatie GHF voedselhulp verstrekken aan de Palestijnse bevolking. De organisatie heeft drie distributiepunten in het zuiden van de Gazastrook en slechts een in het midden van de Gazastrook. Internationale hulporganisaties zijn daar kritisch over, omdat hiermee voedselhulp wordt ingezet als instrument om Palestijnen naar het zuiden te drijven.

Na de laatste kilometers op de Via Gladiola is vanavond de laatste loper van de Nijmeegse Vierdaagse de finish op de Wedren gepasseerd. Daarmee is de 107de editie van de wandeltocht geëindigd. Een recordaantal van bijna 43.000 deelnemers kon bij de streep het felbegeerde Vierdaagsekruis ophalen.

Vanochtend vroeg kwam rolstoeler Ronald van Dort, net als de afgelopen twee jaar, als eerste over de eindstreep. Hij deed er dit keer vijf uur en tien minuten over, zei hij tegen Omroep Gelderland. Wandelaars konden tot 18.00 uur vanavond finishen.

In totaal begonnen dit jaar meer dan 45.000 lopers de Vierdaagse. De wandelaars legden iedere dag 30, 40 of 50 kilometer af. Vandaag vielen nog 411 lopers uit, 42.777 deelnemers liepen de wandeltocht uit. Daarmee geldt deze editie als een recordjaar.

Het vorige record stamt uit 2016, toen er vanwege de honderdste editie van het evenement extra startbewijzen beschikbaar waren. In dat jaar voltooiden 42.557 deelnemers de Vierdaagse .

Goede voorbereiding

Volgens de organisatie is het lage aantal uitvallers dit jaar opvallend. In totaal waren dat er 2762, 2,5 procent minder dan het jaar hiervoor. De organisatie denkt dat dat mede te danken is aan de goede voorbereiding van deelnemers.

Zo zouden wandelaars goed trainen en "het net zo serieus nemen als een marathon". Ook waren de weersomstandigheden met uitzondering van een regenachtige woensdag goed, stelt de organisatie. Uit cijfers bleek eerder dat mensen van 82 verschillende nationaliteiten hebben meegedaan.

100.000 gladiolen

Langs de kant stonden zoals gebruikelijk duizenden mensen om de deelnemers aan te moedigen, samen met 100.000 gladiolen. Die bloem wordt traditiegetrouw aan deelnemers gegeven om ze te feliciteren met het uitlopen van de wandeltocht.

Drie van de afvallers zijn militairen. Die moeten minstens 10 kilo aan gewicht dragen terwijl ze de Vierdaagse lopen.

Het Rode Kruis heeft bijna 3200 wandelaars met blaren geholpen. Dat zijn er minder dan vorig jaar, toen er vierhonderd mensen meer met twee of drie blaren hulp nodig hadden.

Wel waren de blaren van wandelaars "extremer en groter" doordat het op de tweede dag hevig regende. Mensen liepen daardoor een groot deel van de dag met natte sokken en schoenen, waardoor je sneller blaren krijgt. Het Rode Kruis is tot na middernacht bezig geweest met het prikken van blaren.

16 kilometer tape

Veel wandelaars hadden volgens de hulporganisatie zelf voorbereidingen getroffen door hun voeten in te tapen. "Het meest verbaasd waren we over wandelaars die hun voeten met ducttape hadden afgeplakt", stelt de hulporganisatie.

In totaal zijn er de afgelopen wandelweek meer dan 16 kilometer aan medische tape, ruim 33.000 gaasjes en 16 liter desinfectiemiddel gebruikt.

Los van enkele kleine incidenten tijdens de Vierdaagsefeesten, is het evenement volgens burgemeester Bruls van Nijmegen "voortreffelijk verlopen."

De Amerikaanse songwriter Alan Bergman is op 99-jarige leeftijd overleden. Hij schreef met zijn vrouw Marilyn de teksten van veel hits voor met name film en televisie. Het leverde het duo onder meer drie Oscars op.

Het echtpaar Bergman had vooral in de jaren 60, 70 en 80 succes met liefdesballades, die ze schreven voor uiteenlopende artiesten. Onder hen waren Frank Sinatra, Tony Bennett en Michael Jackson.

Een bijzondere band had het duo met zangeres en actrice Barbra Streisand. Die scoorde hits met de Bergman-composities You Don't Bring Me Flowers (een duet met Neil Diamond, voor de serie All That Glitters) en The Way We Were (voor de gelijknamige film).

In 2011 bracht Streisand het album What Matters Most uit, met alleen liedjes die door het echtpaar Bergman waren geschreven.

Alan en Marilyn Bergman, die in 2022 overleed, werden voor hun werk talloze keren onderscheiden. Oscars kregen ze voor Windmills of Your Mind van Noel Harrison (uit The Thomas Crown Affair), The Way We Were en de soundtrack van Yentl, een door Streisand geschreven en geregisseerde film waarin zij ook zelf de hoofdrol speelde. Verder wonnen de Bergmans meerdere Grammy's en Emmy's.

In het zuiden van Syrië zijn opnieuw gevechten uitgebroken tussen druzen en bedoeïenen. Het Syrische regeringsleger zal worden ingezet om "het conflict tussen de partijen op te lossen", melden Syrische autoriteiten.

De regeringstroepen zullen worden ingezet in de regio Sweida. Syrische regeringsfunctionarissen zeggen tegen persbureau AP dat het leger afspraken heeft met een aantal druzengroeperingen om het gebied in te trekken om de stabiliteit in de regio te herstellen en de staatsinstituties te beschermen.

Het is nog onduidelijk wanneer het leger van plan is Sweida binnen te trekken. Verslaggevers van persbureau Reuters hebben konvooien van de Syrische overheid gezien in de nabijgelegen provincie Daara. Volgens hen zijn de konvooien daar gestopt, in afwachting van toestemming om Sweida binnen te gaan. Ook zagen zij duizenden bedoeïenen de stad in trekken.

Israël stemt in met beperkte toegang

Eerder vandaag ontkende het Syrische ministerie van Binnenlandse Zaken nog dat het leger opnieuw naar Sweida zou gaan. Die ontkenning volgde op nieuws uit Israël. "In het licht van de voortdurende instabiliteit in het zuidwesten van Syrië, heeft Israël ermee ingestemd om beperkte toegang van de (Syrische) binnenlandse veiligheidstroepen tot het district Sweida toe te staan voor de komende 48 uur", citeert persbureau Reuters een anonieme Israëlische functionaris.

Nadat er vorig weekend gevechten waren uitgebroken tussen de druzen en bedoeïenen, greep het regeringsleger hard in. Daar werd door de druzen, die een moeizame relatie hebben met de nieuwe Syrische regering, wisselend op gereageerd. Verschillende druzische milities gingen de strijd aan met het leger.

Het Israëlische leger viel vervolgens het Syrische leger aan. Volgens de Israëlische premier Netanyahu waren de luchtaanvallen deels bedoeld om de druzen te beschermen, maar wilde Israël ook voorkomen dat het Syrische leger zich in het zuiden van het land zou vestigen. Sweida ligt in de buurt van de grens met Israël. Woensdag voerde Israël ook een droneaanval uit op het hoofdkwartier van het Syrische leger in Damascus.

Eerder deze week liet de Israëlische minister van Defensie weten dat Israël het Syrische leger zou blijven aanvallen zolang het zich niet had teruggetrokken uit Sweida. Israël zou nu dus wel akkoord zijn gegaan met de aanwezigheid van het Syrische leger bij Sweida.

Moordpartijen en vernedering

Al snel kwamen er beelden en verhalen vanuit Syrië die een beeld schetsten van vernederingen en moordpartijen, ook door het Syrische regeringsleger. Te zien was hoe mannen in burgerkleding werden geëxecuteerd en hoe de snorren van druzische mannen werden afgeschoren. Die snorren zijn een symbool van trots voor de druzen. Ook druzen zouden zich schuldig hebben gemaakt aan mensenrechtenschendingen.

De Syrische president Sharaa noemde in een televisietoespraak de bescherming van de druzen een prioriteit en beloofde de daders van de misstanden aan te pakken. Sharaa zegde sinds zijn aantreden herhaaldelijk toe alle religieuze en etnische minderheden in het land te beschermen.

Wie zijn de druzen?

Druzen vormen een kleine religieuze groepering van zo'n miljoen mensen in het Midden-Oosten. Ze wonen verspreid over Libanon, Israël, Syrië en Jordanië.

In Syrië vormen ze zo'n 3 tot 4 procent van de bevolking. Ze wonen met name in het zuiden in en bij Sweida en op de door Israël illegaal geannexeerde Golanhoogten. De druzen hebben wortels in de sjiitische islam, maar hebben een sterke eigen cultuur en identiteit.

Dinsdag werd er een staakt-het-vuren afgekondigd, maar dat hield geen stand. Nadat gisteren opnieuw een wapenstilstand werd afgesproken trokken de Syrische regeringstroepen zich terug uit de stad.

Volgens het in het Verenigd Koninkrijk gevestigde Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten (SOHR), dat via een lokaal netwerk in Syrië informatie verzamelt, zijn bijna 600 mensen gedood bij de geweldsescalatie.

Er zijn al jarenlang spanningen tussen de druzen en de bedoeïenen. De meeste conflicten gaan over de toegang tot water en land, maar ook over de distributie van de synthetische drug captagon. Het geweld laaide op nadat er een druzische groenteboer was ontvoerd.

Tienduizenden mensen zijn op de vlucht geslagen voor het geweld in de regio. De Verenigde Naties hebben geen toegang tot het gebied om humanitaire en medische hulp te verlenen aan de bevolking.

De Utrechtse burgemeester Sharon Dijksma laat er geen misverstand over bestaan, een dag nadat ze in het nauw werd gebracht door pro-Palestinademonstranten. Agressie en intimidatie horen niet thuis in de raadszaal, zegt ze.

"Ik snap de emoties heel erg goed. Ik begrijp dat mensen heel erg veel zorgen hebben over wat er nu in Gaza gebeurt. Ik begrijp dat ze zeggen: deze genocide moet stoppen, want dat is de boodschap", zegt Dijksma tegen de NOS. "Tegelijkertijd denk ik van: ja, als je dat vindt, dat vinden we allemaal in de raad. Dan moet je je juist gedragen, respect hebben voor elkaars mening en vooral luisteren. Niet de vergadering verstoren."

Het ging gisteravond mis in de Utrechtse raadszaal toen een burgermotie over het boycotten van Israëlische producten en organisaties werd weggestemd. Een deel van het publiek verstoorde de vergadering door leuzen te roepen en weigerde te vertrekken.

Veel tijd kwijt

Dijksma had op dat moment de politie kunnen inschakelen. Maar, zegt ze een dag later, ze deed dat om meerdere redenen niet. "Kijk, als de politie komt, moeten ze met een grote groep komen om dit goed te kunnen afhandelen, dan ben je echt veel tijd kwijt. Dat is een hele operatie, en dan zou je ook zien dat er een enorme geweldsexplosie in een raadszaal kan plaatsvinden. Dat leek me nou niet bepaald een prettige uitkomst."

Ze wilde ook graag door met de raadsvergadering en schatte in dat het verantwoord was met de demonstranten mee naar buiten te lopen. Daar probeerden betogers haar te beletten terug naar binnen te gaan.

Uiteindelijk lukte dat toch met een auto via de achteruitgang. "Ik heb er geen spijt van. Ik heb gedaan wat ik kon", zegt ze, zelfs al leek het even niet veilig. "Ik ben niet zo bang uitgevallen."

Tegelijkertijd is ze niet blij met wat er is gebeurd, ook al snapt ze de emoties rond Gaza. "Dat mensen boos zijn en veel pijn voelen snap ik ontzettend goed. Ik ben ook moeder. Ik snap wat daar gebeurt en dat dat je kan raken. Maar niet dat je daarbij agressie en intimidatie nodig hebt."

Ze wijst erop dat in meer plaatsen de afgelopen jaren raadsvergaderingen zijn verstoord door demonstranten. "Als wij straks in dit land alleen nog maar raadsvergaderingen kunnen organiseren waarbij we ongeveer van tevoren de politie moeten inschakelen, dan gaan we echt een verkeerd pad op. Dat moet stoppen. Je ziet het bij de komst van asielzoekerscentra, je ziet het gisteren in mijn stad rond een ander thema, en ik maak me daar echt zorgen over."

Ze ziet een rol voor bestuurders zoals zijzelf. "Wij moeten uitleggen dat dit niet hoort. Dat dit niet past in een democratie."

'Uitkomst was frustrerend'

Medhat Alamawi voerde gisteren in de gemeenteraad het woord namens actiegroep Utrecht4Palestine. Hij zegt tegen RTV Utrecht dat hij geen spijt heeft van de manier waarop de avond is verlopen.

"De emoties liepen hoog op", zegt Alamawi. De actiegroep had verwacht dat de motie zou worden aangenomen. "Wij voeren actie tegen genocide. Utrecht zou daarin het voortouw kunnen nemen met dit boycotbeleid."

Maar de motie werd weggestemd met 35 stemmen tegen en 8 stemmen voor. "Deze uitkomst is frustrerend als je al twee jaar lang tegen genocide strijdt." Alamawi vindt de chaos die na de stemming ontstond begrijpelijk. "Het gaat niet om de uitbreiding van een dierentuin, het gaat om het stoppen van een genocide."

Daadkrachtig optreden

Tegelijkertijd is er wellicht ook iets van te leren voor de toekomst, geeft hij aan. "Of we het een volgende keer anders zouden aanpakken, moeten we nog binnen de groep bespreken", zegt hij tegen de regionale omroep. "Maar als mensen hun emoties willen uiten, is het voor mij moeilijk om daar iets van te zeggen."

De commissaris van de Koning in Utrecht, Hans Oosters, keurt de verstoring van de raadsvergadering af. Hij heeft "respect voor het dappere, daadkrachtige optreden van burgemeester Sharon Dijksma", schrijft hij op X. "Emotie over dit onderwerp is begrijpelijk, maar kan nooit een vrijbrief zijn om een democratisch proces te verstoren."

Na ruim 20 minuten van vragen van journalisten lijkt de Duitse bondskanselier Merz geïrriteerd te raken. "Er is géén crisis", bezweert hij. Bij zijn afsluitende 'zomerpersconferentie' wil de aanwezige pers maar één ding weten: komt er een oplossing voor de zogenoemde Richterwahlkrimi? Daarover hield Merz zich op de vlakte.

De Duitse coalitiepartijen zijn in een impasse beland over de benoeming van nieuwe rechters voor het Grondwettelijk Hof. Vorige week werd een stemming hierover, die normaal geruisloos verloopt, van de agenda gehaald. De reden: de kandidaat die door regeringspartij SPD naar voren was geschoven kon niet op steun rekenen van coalitiegenoot CDU/CSU.

Het gaat om Frauke Brosius-Gersdorf, hoogleraar staatsrecht aan de Universiteit van Potsdam. Zij zou volgens haar tegenstanders te links zijn, onder meer omdat ze voorstander is van het legaliseren van abortus en zich eerder voor een vaccinatieplicht uitsprak. Ook werd ze vorige week plots beschuldigd van plagiaat in haar proefschrift.

De plagiaatbeschuldiging bleek bij nader inzien onterecht. En haar abortusstandpunt werd vooral door radicaal-rechtse media uit zijn verband gerukt. Zo ging rond dat Brosius-Gersdorf voor abortus tot vlak voor de geboorte zou zijn, maar in werkelijkheid pleitte ze voor geboorteafbreking tot de twaalfde week. Het leidde tot harde aanvallen vanuit de kerk en de rechts-extremistische AfD.

Terugtrekken

Dat de aantijgingen zijn weerlegd, brengt CDU/CSU niet op andere gedachten. De christendemocraten leggen het probleem bij haar. "Het is niet de bedoeling dat een kandidaat voor het Hooggerechtshof tot polarisatie leidt", zei minister Dobrindt van Binnenlandse Zaken vandaag. Net als CSU-leider Söder hint hij erop dat de kandidaat-rechter zich terugtrekt.

Grondwettelijk Hof

Het Grondwettelijk Hof is de hoogste rechtsprekende macht in Duitsland en kan wetten intrekken als ze in strijd zijn met de grondwet. Het Hof is gevestigd in Karlsruhe en telt zestien rechters die voor maximaal acht jaar worden aangesteld. Zij worden deels door de Bondsdag en deels door de Bondsraad gekozen. Vooral de grote middenpartijen schuiven afwisselend rechters naar voren. Zij moeten door twee derde van de Bondsdagleden worden goedgekeurd. Dat verloopt normaal gesproken geruisloos.

Het gaat CDU/CSU dus niet om de vraag óf de kritiek op Brosius-Gersdorf terecht is, maar dát er kritiek is. Aanblijven als kandidaat zou het Grondwettelijk Hof schaden. Daar gaat de SPD, die haar naar voren schoof, vooralsnog niet in mee.

Ook Brosius-Gersdorf zelf deinst niet terug. In een goed bekeken talkshow van omroep ZDF trad zij dinsdag in de schijnwerpers om zich te verweren. "Het gaat niet meer alleen om mij", zei ze strijdbaar. "Het gaat om wat er gebeurt als zulke campagnes tegen een persoon succes hebben, wat dat doet met het land en de democratie."

De hoogleraar zocht ook contact met haar critici. Het leidde ertoe dat een van de meest uitgesproken tegenstanders, de aartsbisschop van Bamberg, zijn kritiek na een telefoongesprek inslikte. Hij zou "verkeerd geïnformeerd" zijn en betuigt "diepe spijt" voor zijn opmerkingen over haar in zijn zondagse preek.

Brosius-Gersdorf wil ook graag in gesprek met de CDU/CSU-fractie in de Bondsdag, maar die uitnodiging wordt vooralsnog afgehouden.

Impasse duurt voort

Een snelle oplossing lijkt niet voorhanden. Een voorstel van de Groenen om terug te komen van reces voor een nieuwe stemming is door de regeringspartijen afgewezen. CDU/CSU en SPD verwijzen naar "interne gesprekken". Pas in september zal dan een nieuwe stemronde plaatsvinden.

Tijdens de persconferentie van Merz, die grotendeels om deze kwestie draaide, wilde hij weinig loslaten over de politieke krimi. "De coalitiepartijen zoeken naar een oplossing en ik heb daar vertrouwen in." Volgens de bondskanselier is het normaal dat een beginnende coalitie hoogte- en dieptepunten kent.

Merz weigert zijn partijgenoten te vragen om voor Brosius-Gersdorf te stemmen. "Als iemand gewetensbezwaren heeft, kan ik diegene niet dwingen." Hij spreekt zelf ook geen expliciete steun uit voor de kandidaat. "Ik zal haar beoordelen als er opnieuw gestemd wordt." Wat hem betreft is het onzeker of zij als kandidaat-rechter aanblijft.

Merz lijkt een vertragingstactiek in te zetten door de kwestie tot september te laten voortduren. Op dit moment blijven beide kampen echter vasthouden aan hun positie. Daardoor blijft de politieke impasse over een stemming, die voorheen een formaliteit was, voortduren.