NOS Nieuws - Algemeen

Het bedrijfsleven is enthousiast over de ambitieuze plannen van de Europese Commissie. Voorzitter Ursula von der Leyen heeft bekendgemaakt hoe ze het concurrentievermogen van de EU wil vergroten, een thema dat sinds een alarmerend rapport van oud-president van de Europese Centrale Bank Mario Draghi eind vorig jaar bovenaan de Brusselse agenda staat.

Tegelijkertijd is nog niet duidelijk hoe de plannen uitgevoerd gaan worden, terwijl de urgentie groot is. "Dit moet snel worden opgevolgd door concrete en betekenisvolle maatregelen die de dagelijkse praktijk voor bedrijven makkelijker maakt", zegt de belangrijkste Europese bedrijfslobby, BusinessEurope.

Het rapport Kompas voor het concurrentievermogen geeft in grote lijnen weer hoe de Europese Commissie bedrijven wil helpen de strijd aan te gaan met de concurrentie uit de Verenigde Staten en China. De komende maanden en jaren wordt het in concrete voorstellen gegoten.

Van alles tegelijkertijd

De Commissie wil dit doen door simpeler regelgeving, meer innovatie en verduurzaming van de economie. Het zijn instrumenten die Adriaan Schout, onderzoeker bij Clingendael, welbekend in de oren klinken.

"Veel van de genoemde oplossingen willen we al twintig of dertig jaar", zegt hij in het radioprogramma Nieuws en Co. Hij mist een analyse van wat er allemaal al is geprobeerd en waarom dat niet is gelukt. "De oplossingen die Von der Leyen noemt zijn typisch Europees. Dat wil zeggen: ze wil van alles en veel tegelijkertijd."

Schout noemt bijvoorbeeld de mogelijkheid om bedrijven een Europese status te geven, waardoor ze niet meer aan landelijke regels zijn gebonden, maar aan Europese wetten. "Lidstaten en werknemers gaan daar niet blij mee zijn."

Investeren aantrekkelijker maken

Hans Stegeman, hoofdeconoom bij Triodos Bank, ziet in het rapport vooral een aankondiging om onder andere in te zetten op brede welvaart, onderwijs en baankwaliteit.

Ook vindt hij het interessant dat Von der Leyen investeren aantrekkelijker wil maken. "We hebben veel spaargeld, maar we prutsen nu maar wat."

Daardoor vloeit nu veel beleggingsgeld naar de Verenigde Staten, ziet hij. "We moeten zorgen dat pensioengeld in Europa wordt geïnvesteerd."

Extra lasten

Stegeman is minder positief over het terugschroeven van het aantal regels. "Het gevaar bestaat dat dan de ambities ook minder hoog zullen zijn." Hij waarschuwt voor het afschalen van duurzaamheidsinitiatieven. "Ook moeten we ervoor waken dat niet juist de huidige belangen worden gesteund, zoals de auto- en chemische industrie en landbouw", zegt hij.

Het versimpelen van de regeldruk ziet werkgeversvereniging VNO-NCW juist als een pluspunt. Veel duurzaamheidswetten zorgen voor veel extra lasten bij bedrijven, ziet de werkgeversorganisatie.

Tegelijkertijd moedigt VNO-NCW de verduurzamingsplannen van Von der Leyen aan. "Willen we de concurrentie blijven aangaan dan moeten we blijven verduurzamen", zegt een woordvoerder.

"Lagere straffen of niet, we krijgen onze collega er niet mee terug." Dat zei een marechaussee die met vijftien collega's aanwezig was op de publieke tribune bij de rechtszaak over de moord op hun collega Toon Brood. De rechter op Curaçao heeft lagere straffen opgelegd dan geëist tegen drie mannen die verantwoordelijk zijn voor de dood van de Nederlandse marechaussee op 31 mei vorig jaar.

Amon F. (20) kreeg 26 jaar cel, terwijl tegen hem 28 jaar was geëist. Hij schoot negen maanden eerder ook al iemand dood. De fatale schoten op Brood werden afgevuurd door Aivano M. (23). Hij kreeg 18 jaar opgelegd in plaats van de geëiste 20 jaar. Claverzjion N. (26) kreeg zestien jaar cel, tegen hem was achttien jaar geëist.

De chauffeur die het drietal naar het huis van Brood leidde, Glennson Z. (27), kreeg dertig maanden cel, waarvan een half jaar voorwaardelijk, en een proeftijd van drie jaar. Tegen hem was vijf jaar geëist. De rechter oordeelde dat Z. niet medeplichtig was aan de moord, maar wel betrokken bij de overval op het huis van Brood.

De rechter baseerde de straffen op richtlijnen voor vergelijkbare zaken, zonder verder uit te wijden over de lagere straffen ten opzichte van de eis. De vier mannen hoorden hun vonnis aan in gevangeniskledij, met voeten geboeid en gebogen hoofd.

Indringers

Op de avond van 31 mei vorig jaar zaten Brood, adjudant en teamleider grensbewaking van de Koninklijke Marechaussee, en zijn vrouw Sonja op de veranda van hun woning. Toen Brood een geluid uit de woonkamer hoorde, ging hij kijken en werd hij geconfronteerd met drie indringers. Tijdens een worsteling schoot een van de daders hem dood.

Sonja werd bedreigd en kon niet naar haar stervende man toe. De daders doorzochten het huis, namen spullen mee en vluchtten uiteindelijk met een gestolen auto. Het 11-jarige zoontje van het stel hield zich slapende toen een van hen zijn slaapkamer doorzocht op zoek naar geld en sieraden. De rechter noemde de handelswijze van de daders "meedogenloos".

Telefoontaps

Het onderzoek leidde snel naar de daders dankzij camerabeelden en telefoontaps. Claverzjion N. werd geïdentificeerd door de Criminele Inlichtingendienst van de Kustwacht. Uit gesprekken met zijn moeder bleek dat hij zich bewust was van de camerabeelden waarop hij deels te zien was.

De moord op Brood heeft diepe sporen nagelaten, niet alleen bij zijn familie en collega's, maar ook in de Curaçaose samenleving. De lagere straffen dan geëist werden door de aanwezige marechaussees met gefronste wenkbrauwen aangehoord.

Zowel het Openbaar Ministerie als de vier veroordeelde mannen hebben twee weken de tijd om in beroep te gaan.

De leider van HTS, Ahmed al-Sharaa, is benoemd tot interim-president van Syrië. Hij is aangewezen door de gezamenlijke rebellengroepen die het bestuur over het land hebben overgenomen. Met HTS was Sharaa feitelijk al de machthebber van het land, nadat het regime van dictator Assad door de rebellen ten val was gebracht.

HTS kondigde ook aan dat de grondwet die in 2012 onder Assad werd goedgekeurd nietig is verklaard. Sharaa zal een tijdelijke wetgevende raad vormen totdat er een nieuwe grondwet is opgesteld, zegt staatspersbureau Sana.

Daarnaast zullen alle gewapende groeperingen van het land, inclusief het leger van Assad, worden opgeheven om te worden geïntegreerd in "staatsinstellingen".

Het is onduidelijk hoelang de overgangsperiode moet duren. Sharaa zei eerder dat het nog wel vier jaar kan duren voor er verkiezingen worden gehouden. Eerder werd er al een premier aangesteld om onder meer alle instanties en ministeries draaiend houden.

Uitlevering Assad

Tijdens een top met een Russische delegatie heeft de nieuwe Syrische regering volgens persbureau Reuters erop aangedrongen om Assad uit te leveren aan Syrië. Na de val van zijn regime vluchtte Assad naar Rusland, het land dat hem jarenlang militaire steun gaf in de burgeroorlog. Het Kremlin wil niet reageren op de berichten, meldt Reuters.

Na een jarenlange burgeroorlog werd het regime van president Assad vorige maand door strijdgroepen ten val gebracht, waarvan HTS een van de belangrijkste is. Volgens Sharaa zal HTS in de toekomst worden ontbonden.

Het Openbaar Ministerie heeft ruim drie jaar gevangenisstraf geëist tegen de 53-jarige 'autonoom' Roeland M., waarvan ruim anderhalf jaar voorwaardelijk. Tegen de 54-jarige Utrechtse medeverdachte Paolo P. is 2 jaar celstraf geëist, waarvan een jaar voorwaardelijk.

De mannen worden beschuldigd van het bedreigen van agenten en een deurwaarder, en van het proberen af te persen van de politie. M. wordt daarnaast verdacht van opruiing en bedreiging met een terroristisch misdrijf.

Zo stuurde hij vorig jaar een e-mail naar de politie, waarin hij meldde dat gemaskerde mannen een politiewagen zouden klemrijden en beschieten.

Schreeuw om aandacht

Beide mannen worden volgens RTV Utrecht gezien als prominente figuren binnen de autonome beweging. Ze verspreiden hun ideeën via Telegramgroepen en sociale media.

In de rechtszaal verklaarde M. dat hij nooit iemand echt had willen bedreigen, maar dat het een "schreeuw om aandacht" was. Hij wilde in gesprek met de politie over gebeurtenissen tijdens de coronacrisis.

De bedreiging van de deurwaarder is volgens P. uit de context getrokken. Volgens hem was er geen sprake van een bedreiging, maar van een uiting.

Niet meer actief

Beide verdachten gaven aan niet langer actief te zijn in de autonome beweging. "Ik draag het gedachtegoed nog wel, maar ik doe er verder niets mee," aldus P. Hij is een gezondheidscentrum aan het opzetten en houdt zich naar eigen zeggen veel bezig met spiritualiteit. M. richt zich ook op de gezondheidszorg en zegt rust te hebben gevonden.

De officier van justitie noemt het kwalijk dat beide verdachten blijven volhouden dat ze niets verkeerd hebben gedaan. Naast de geëiste celstraf is ook een contactverbod tussen de twee mannen geëist.

In de strafeis is eveneens meegewogen dat de mannen een vooraanstaande rol spelen in de autonome beweging: "Je mag denken wat je wilt, maar niet doen wat je wilt."

De rechtbank doet op 12 februari uitspraak.

Zorgen over 'autonomen'

De Hoge Raad uitte eind 2023 al zorgen over het toenemende aantal Nederlanders dat zich 'autonoom' of 'soeverein' verklaart. Soevereinen geloven dat de overheid geen legitieme macht over hen heeft en dat zij zelf mogen bepalen of zij zich aan wetten en regels houden. In sommige gevallen weigeren zij bijvoorbeeld belastingen te betalen, de verplichte ziektekostenverzekering af te sluiten of verkeersboetes te voldoen; in extreme gevallen willen zij zelfs geen huur of hypotheek meer betalen.

Dit kan leiden tot achterstallige betalingen, uitzettingen en confrontaties met deurwaarders en de politie. De meeste soevereinen hebben geen gewelddadige bedoelingen; zij accepteren grotendeels de geldende wet- en regelgeving en streven er vooral naar zo onafhankelijk mogelijk te leven binnen het systeem, bijvoorbeeld met een eigen moestuin, onderwijs en medisch systeem.

Een klein deel van de soevereinen is wel bereid geweld te gebruiken, zo bleek uit een analyse van de AIVD, de politie en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid.

In Assen is een filiaal van McDonald's enige tijd ontruimd geweest. Op het dak van het restaurant stond een man die op de vlucht was voor de politie. Hij is inmiddels gearresteerd.

"We wilden deze man aanhouden voor een ander feit, waarna hij zich op het dak van McDonald's verschanste", zegt een woordvoerder van de politie. De Dienst Speciale Interventies (DSI) werd opgeroepen om de man te arresteren. "Dat is vereist als het om die hoogte gaat", aldus de woordvoerder.

RTV Drenthe meldde eerder dat de man op het dak mogelijk een wapen bij zich had, maar dat was volgens de politie niet het geval.

Bij de arrestatie werd ook een politiehelikopter ingezet. De omgeving van het McDonald's-filiaal was een tijd afgesloten.

In het Franse skigebied Val-Cenis in de Savoie zijn vier Noren omgekomen door een lawine. Dat meldt de politie aan het Franse persbureau AFP. Aanvankelijk werd gemeld dat het om Nederlanders ging.

De drie hoorden bij een groep van zeven skiërs die door de lawine vast kwamen te zitten. Ze waren offpiste aan het skiën toen ze werden overvallen door de lawine.

Tien hulpverleners die gespecialiseerd zijn in operaties in het hooggebergte zijn volgens AFP opgeroepen voor de reddingsactie.

Bij de afdeling wijkonderhoud en service van de gemeente Utrecht is sprake van een angstcultuur. Er wordt gepest en gediscrimineerd. Dat meldt RTV Utrecht op basis van een rapport over het werkklimaat bij de dienst.

De ondernemingsraad van de gemeente trok vorig jaar aan de bel over de werksfeer bij de afdeling. Een extern onderzoeksbureau deed onderzoek en sprak honderd medewerkers van de dienst. Het rapport is door de regionale omroep ingezien.

Binnen de afdeling, waar medewerkers onder meer verantwoordelijk zijn voor het legen van prullenbakken of het vegen van straten, is sprake van bedreiging, vernedering en racisme: "Bijvoorbeeld door denigrerende aanrakingen of omdat persoonlijke spullen worden weggepakt of verstopt", aldus de onderzoekers.

Sluimerende conflicten

Bovendien durven collega's van de afdeling het niet aan te kaarten als ze zich ergens onprettig bij voelen, uit angst buitengesloten te worden. Medewerkers geven bij de onderzoekers aan dat sprake is van vriendjespolitiek, achterdocht naar leidinggevenden en discriminatie.

Door de wegkijkcultuur worden mensen amper aangesproken op hun gedrag. Collega's lopen hierdoor lang rond met vermoedens van bijvoorbeeld pesten en racisme. "Het effect hiervan is dat beschuldigingen nooit helemaal worden opgehelderd en dat zorgt voor lang sluimerende conflicten."

Depressief

RTV Utrecht sprak met een medewerker van de dienst die al ruim een jaar ziek thuis zit. Hij zegt depressieve klachten te hebben overgehouden aan de werkcultuur en heeft regelmatig discriminatie ervaren.

Zo delen leidinggevenden in een WhatsAppgroep racistische afbeeldingen: "Bijvoorbeeld van een flitspaal met een mitrailleur en kogels aan de zijkant met de tekst: 'Flitspaal voor Marokkanen'. Iedereen gaat dan stuk van het lachen. Eerst denk je dan, okay, dit is maar één keer. Maar nee, dit gebeurt altijd."

Over de mensen die klagen over het racisme worden in de kantine opmerkingen gemaakt: "Dat is zeker zo'n buitenlander die niet tegen een grapje kan."

Gedragscode aanscherpen

Onderzoekers adviseren dat de gedragscode op de afdeling wordt aangescherpt. Daarnaast moet elke wijkpost een vertrouwenspersoon krijgen en moeten trainingen worden gegeven over management en integriteit.

De gemeente Utrecht zegt in een reactie zich de resultaten van het onderzoek aan te trekken en met de aanbevelingen aan de slag te gaan. "Alle medewerkers van de gemeente Utrecht verdienen een veilige en fijne werkplek. Situaties waar mensen zich onprettig of onveilig voelen, zoals in het artikel wordt beschreven, horen bij ons niet thuis".

Met een paar klikken en binnen enkele minuten heb je tegenwoordig met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) een gloednieuw muzieknummer te pakken. Belangenbehartiger van muziekmakers BumaStemra trok vandaag naar Brussel om Europarlementariërs ervan te overtuigen dat die modellen niet zomaar bestaande muziek van artiesten moeten kunnen gebruiken.

"Veel AI-systemen maken nu - zonder het netjes te vragen - gebruik van de nummers van artiesten en componisten trainen daarmee hun AI-systemen", zegt commercieel directeur van BumaStemra, Michiel Laan. "Eigenlijk moet het vanzelfsprekend worden dat AI-bedrijven ook licenties moeten afsluiten om die muziek te gebruiken. Dat is nu niet het geval."

Volgens Laan lopen artiesten daardoor nu en in de toekomst een flink bedrag mis. "De schatting is dat het muziekmakers 4 miljard dollar per jaar aan inkomsten kan schelen. Geld dat gemoeid is met de licenties."

Optreden met AI-muziek

"Ik denk dat het goed is om te kijken naar een manier om credits te geven voor werk van kunstenaars in het algemeen", zegt dj Reinier Zonneveld. Vandaag ging hij met BumaStemra mee naar Brussel om zijn inzichten te delen. Zonneveld trainde zelf een AI-model met zijn eigen muziek.

"Dit deed ik om beter te begrijpen hoe deze modellen werken", zegt hij. Deze muziek gebruikt Zonneveld om mee op te treden. "Dit AI-model heb ik getraind met mijn eigen muziek en niet van iemand anders."

Muziekprogramma's als Udio en Suno componeren liedjes op basis van getrainde AI-modellen. Met welke muziek deze modellen zijn getraind is onbekend. Verschillende platenmaatschappijen en auteursrechtenorganisaties denken dat Udio en Suno daarvoor zonder toestemming bestaande muziek gebruiken.

Verschillende grote Amerikaanse platenmaatschappijen, waaronder Sony Music en Universal Music, sleepten beide muziekprogramma's vorig jaar voor de rechter wegens inbreuk op auteursrechten. De Duitse organisatie GEMA die verantwoordelijk is voor het beheren van auteursrechten in Duitsland spande vorige week ook een zaak aan. De twee muziekprogramma's willen niet reageren.

Bronnen lastig te traceren

Momenteel is het nog lastig om te traceren welke bronnen zijn gebruikt voor een AI-model, aldus dj Zonneveld. "Daar zou eigenlijk een oplossing voor bedacht moeten worden. Wat zou kunnen is dat er een duidelijk overzicht wordt gegeven van welke artiesten muziek is gebruikt om een datamodel te trainen."

Volgens Laan van BumaStemra is de lobby in Brussel geslaagd "als men het belang inziet van de mogelijkheden om creativiteit en techniek goed te verbinden". "In Europa staan we echt op een tweesprong hierin."

De Europese AI-wet, die afgelopen zomer inging, moet het gebruik van AI juridisch regelen. De Europese Commissie moet nog bepalen hoe de wet precies wordt toegepast.

De Duitse Bondsdag heeft ingestemd met een motie waarin om een pakket aan vergaande asielmaatregelen wordt gevraagd. Oppositiepartijen CDU/CSU, de liberale FDP, het links-conservatieve BSW en de radicaal-rechtse AfD stemden voor de motie, waardoor er een uiterst kleine meerderheid was.

De stemming komt op een pikant moment, drie weken voor de parlementsverkiezingen van 23 februari. In totaal stemden 348 leden voor de motie van oppositieleider Friedrich Merz (CDU/CSU) en 345 tegen.

Met name het compromis met de AfD is opvallend. Tot vandaag werd samenwerking met die partij door alle partijen altijd afgewezen: de zogenoemde 'Brandmauer'. De middenpartijen zochten altijd samen naar een meerderheid voordat voorstellen in de Bondsdag werden behandeld en sloten zo altijd de AfD buiten. De partij wordt gezien als ondemocratisch, racistisch en gevaarlijk voor Duitsland.

Reactie op mesaanval

In de asielplannen staat onder meer dat er permanente grenscontroles moeten komen. De huidige controles, onder meer aan de Duits-Nederlandse grens, zijn tijdelijk. Die zouden moeten worden uitgebreid, hoewel de politie met capaciteitsproblemen kampt. Het is de vraag of dit volgens de Europese regels is toegestaan.

Verder moet er wat de voorstemmers betreft een inreisverbod komen voor alle asielzoekers die al in een ander EU-land zijn geregistreerd. Die hebben nu nog het recht om in Duitsland een aanvraag of onderzoek af te wachten. Daarnaast worden uitgeprocedeerde asielzoekers vastgezet en krijgen veiligheidsdiensten meer bevoegdheden.

De motie is een reactie op de mesaanval in Aschaffenburg, waarbij een Afghaanse vluchteling die het land uitgezet had moeten zijn, een groep kinderen aanviel. Een 2-jarig Syrisch jongetje en een 41-jarige omstander die ingreep kwamen daarbij om het leven.

Regeringspartij SPD van bondskanselier Scholz stemde tegen de motie, net als de Groenen. Samen vormen zij een minderheidskabinet. In het tumultueus verlopen debat voorafgaand aan de stemming zei Scholz al alles te doen wat binnen de wet mogelijk is om de asielstroom terug te dringen.

"We moeten de wet niet overtreden", zei Scholz. Hij waarschuwde voor het inperken van het asielrecht. "Daar moeten we niet aan tornen. Dat is een verworvenheid die is gekomen na de nationaalsocialistische heerschappij", verwees hij naar de dictatuur van de nazipartij in de jaren 30 en 40 van de vorige eeuw.

"Duitse en Europese Joden werden toen aan de grenzen teruggestuurd, dat mag niet nog een keer gebeuren. Dat mag Duitsland nooit meer toestaan."

Christendemocraten aan kop

Scholz verweet CDU/CSU-leider Friedrich Merz ook de samenwerking met de AfD, terwijl Merz zei dat hij dat nooit doet. Ook vindt hij dat het grootste land van Europa niet openlijk de EU-wetgeving mag overtreden "zoals alleen Viktor Orbán in Hongarije heeft durven doen".

Merz verdedigde de keuze om samen met de AfD op te trekken en zei dat er nu eindelijk een keer maatregelen genomen moeten worden tegen de migratie in plaats van er alleen maar over te spreken.

In de peilingen gaat op dit moment CDU/CSU ruimschoots aan kop. De AfD zou kunnen doorgroeien naar een historische 20 procent, is nu het beeld, maar alle andere partijen sluiten samenwerking met die partij uit. De SPD van Scholz staat op 16 procent.

De politie heeft drie verdachten aangehouden voor de kunstroof in het Drents Museum in Assen. Dat gebeurde in Heerhugowaard. Eerder had de politie al bekendgemaakt dat de verdachten uit Noord-Holland komen.

De verdachten zijn aangehouden "op basis van rechercheonderzoek, camerabeelden en de vele tips van het publiek", zegt de politie. Zij zitten in volledige beperkingen en mogen dus alleen met hun advocaten spreken.

Volgens de Roemeense staatssecretaris Despescu zijn de drie aangehouden personen niet Roemeens. Hij herhaalt tegen de Roemeense nieuwssite Digi24 dat zijn land continu contact heeft met de Nederlandse autoriteiten over de zaak.

Buit nog niet terug

"We zijn erg blij met het hoopvolle nieuws over de arrestaties in Heerhugowaard", schrijft het Drents museum op de eigen website. "We hebben veel respect voor de opsporingsdiensten die deze vreselijke zaak zo adequaat hebben aangepakt en wachten vol spanning de verdere ontwikkelingen af."

"Het ongeschonden terugvinden van de geroofde kunstobjecten zou voor alle betrokkenen een fantastische volgende stap zijn, niet alleen voor ons, maar met name voor de Roemeense bevolking", aldus het museum.

De politie sluit meer aanhoudingen in verband met de kunstroof van afgelopen weekend niet uit. Zo wordt er nog gezocht naar een verdachte man die op beelden van een bouwmarkt in Assen te zien is. Hij was daar een paar dagen voor de inbraak.

Dieuwertje Blok heeft opnieuw kanker en stopt met haar werk als presentator. Dat meldt haar werkgever, omroep NTR.

In een persbericht schrijft de NTR dat de ziekte niet meer te genezen is. "Vanaf nu wil Dieuwertje al haar energie richten op de behandeling van haar ziekte. Hoewel die niet meer te genezen is, blijft ze positief en genieten van wat er wel is."

De presentator van onder meer het Het Sinterklaasjournaal en NTR Podium was afgelopen jaar afwezig omdat bij haar kanker was geconstateerd. In april liet ze weten dat een neusamputatie moest ondergaan.

Benoemd tot Ridder

Blok (67) groeide op in Nederhorst den Berg. In 1980 begon ze als omroepster bij de KRO en later stapte ze over naar de VARA.

In de jaren 90 keerde ze terug naar de KRO en presenteerde ze het programma Ontbijt TV. Sinds 2001 is ze het gezicht van Het Sinterklaasjournaal. Afgelopen jaar verving Merel Westrik haar.

Eind vorig jaar werd Blok benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Blok kreeg de koninklijke onderscheiding voor haar inzet voor goede doelen als VluchtelingenWerk Nederland, de Hartstichting en het Wereld Natuur Fonds en als spreker bij lezingen in aanloop naar 5 mei.

Aan de beterende hand

In diezelfde periode was ze te gast in het programma De Publieke Tribune op NPO Radio 1. In het programma blikte ze terug op 2024 en zei ze dat het weer wat beter met haar ging.

"Anders zat ik hier niet", zei ze tegen presentator Coen Verbraak. "Het gaat absoluut weer de goede kant op. Ik ben ook weer bezig met andere dingen: ik ga in februari weer aan het werk voor de radio, ik zet me weer in voor andere dingen. Ik ben er weer."

Op 7 februari zou Blok weer te horen zijn als presentator van het NPO Klassiek-programma NTR Podium. Blok vraagt mensen buiten haar kring van geliefden en naasten haar privacy te respecteren.

Nederland koopt 22 rupsvoertuigen om drones uit de lucht te kunnen schieten. Dat heeft staatssecretaris Tuinman van Defensie bekendgemaakt. Het gaat om zogenoemde Skyrangers. De eerste voertuigen kunnen mogelijk in 2028 worden geleverd. Defensie trekt er 1,3 miljard euro voor uit.

De rupsvoertuigen maken gebruik van sensoren die vijandige drones kunnen detecteren:

Voor het opsporen en volgen van doelen gebruikt het voertuig radars, camera's en lasers. Het in Duitsland gemaakte wapensysteem heeft een snelvuurkanon voor het beschieten van drones, vliegtuigen en helikopters. Verder beschikt het systeem over raketten waarmee ook doelen verder weg kunnen worden geraakt.

Oekraïne en Midden-Oosten

"De voortdurende oorlog in Oekraïne en de ontwikkelingen in het Midden-Oosten laten het toenemende belang zien van unmanned aircraft systems (onbemande luchtvaartuigen, red.), zoals drones, op het slagveld", zegt Tuinman. "We moeten nu en in de toekomst beter opgewassen zijn tegen vijandelijke drones en andere dreigingen vanuit de lucht."

Volgens Tuinman kan Nederland met de Skyrangers de eigen militairen beter beschermen "en zorgen we voor de noodzakelijke gevechtskracht". Volgens de staatssecretaris geeft Nederland hiermee invulling aan de behoeften van de NAVO. Om de 22 voertuigen te kunnen bemannen en onderhouden zijn 125 extra personeelsleden nodig bij defensie.

Nederland beschikt zelf overigens ook over drones. Aanvankelijk waren die strikt bedoeld om inlichtingen te vergaren, maar ze worden de komende jaren uitgerust met wapens.

De afgelopen jaren heeft defensie er miljarden bijgekregen, onder meer om het wapenarsenaal te updaten en uit te breiden.

Ja, er was turbulentie afgelopen jaar, zegt ASML's nieuwe CEO Christophe Fouquet. Die werd veroorzaakt door een trager herstel van de chipmarkt. Toch staat het bedrijf er goed voor en behaalde het zelfs een recordomzet, zij het op het nippertje.

Ook het nieuwe jaar begon onrustig: de komst van de Chinese AI-chatbot DeepSeek veroorzaakte begin deze week een dag lang paniek op de beurs. De app is bijna net zo goed als Amerikaanse concurrenten zoals ChatGPT, maar heeft veel minder rekenkracht nodig en is in de praktijk daardoor goedkoper. DeepSeek wordt wel beïnvloed door de Chinese censuur.

Het riep de vraag op of de enorme groei die steeds is voorspeld, niet overdreven is. Ook de koers van ASML ging flink onderuit: in een dag gingen miljarden euro's aan waarde verloren (inmiddels is die schade alweer flink ingelopen).

Verrassingen

Fouquet - die DeepSeek overigens nog niet heeft geprobeerd - maakt zich geen zorgen over de Chinese chatbot. Sterker nog: hij beschouwt de komst ervan als goed nieuws.

Een van de grootste uitdagingen van AI op dit moment zijn de kosten, zegt hij. "Alles wat die naar beneden kan brengen, is goed nieuws. Wat je deze week zag, op een bepaalde manier, is hoe je het trainen van AI goedkoper kan maken." Verrassingen zoals DeepSeek horen erbij, zegt de CEO, en daar zullen we aan moeten wennen.

Hij verwacht dat zijn bedrijf er ook profijt van zal hebben. "Op de lange termijn gaat goedkopere AI zorgen voor meer toepassingen en meer vraag. En dus zijn er meer kansen voor ASML."

Fouquet is sinds april vorig jaar de baas bij ASML. Hij is als natuurkundige een technicus in hart en nieren, die bovendien in de praktijk op dat gebied ook eindverantwoordelijk draagt, in tegenstelling tot zijn voorganger Peter Wennink. Vandaag was zijn vuurdoop voor de nationale en internationale pers.

Met de Fransman aan het roer heeft ASML een nieuw gezicht naar buiten die het anders aanpakt. Wennink, schuwde de laatste jaren stevige uitspraken niet, maar het is duidelijk dat we die van Fouquet niet hoeven verwachten.

Wel uit hij zijn zorgen over het tempo van innovatie in Europa. "Als je kijkt naar de VS, naar China, dan zijn dat twee hele sterke blokken. Onze leiders in Europa moeten omstandigheden creëren waaronder bedrijven hier goed kunnen concurreren met China en de VS. En ik denk dat dit steeds belangrijker wordt de komende maanden en jaren erna."

Hij pleit in het bijzonder voor minder regels. "Ik denk dat dit een van de grootste verschillen is tussen Europa, de VS en China." Welke regels ASML het liefst geschrapt ziet worden, zegt hij niet, maar hij wijst er wel op dat het voor start-ups in de EU lastiger is om investeringen binnen te halen.

Tegelijkertijd wil hij ook niet te negatief zijn over Europa. "Het is niet allemaal donker. Er zijn een aantal terreinen waarop we het heel goed doen. Onderwijs is er een van, net als talent."

Exportcontroles en tarieven

Vroeg of laat krijgt ASML te maken met de nieuwe regering in de VS. Fouquet zegt desgevraagd dat daarmee nog geen "echt sterk contact" is geweest.

Vorige week nog sprak premier Schoof de verwachting uit dat het nieuwe Amerikaanse landsbestuur- overigens net als de regering van Biden hiervoor - druk zal blijven zetten als het aankomt op exportcontroles. Ook binnen ASML is de verwachting dat dit de komende jaren een onderwerp van discussie blijft. Het is een realiteit waarmee de organisatie al jaren leeft.

Fouquet verwacht geen last te krijgen van handelstarieven. "Tarieven op onze machines maken ze gewoon duurder voor de VS." Het is vrijwel ondenkbaar dat ASML de machines in Amerika in elkaar gaat zetten. Dat gebeurt nu allemaal in Veldhoven, waarna de machines in onderdelen in speciaal ontwikkelde containers per vliegtuig worden overgevlogen naar de bedrijven die ze afnemen.

Het aantal mensen dat in Nederland kampt met griep neemt nog steeds snel toe. Vooral in de afgelopen week steeg het aantal meldingen behoorlijk. Sinds vandaag is er zelfs officieel sprake van een griepepidemie, meldt onderzoeksinstituut Nivel.

Er is pas sprake van een officiële griepepidemie als twee weken achter elkaar minimaal 53 op de 100.000 mensen zich met griepklachten melden bij de huisarts. Afgelopen week hebben 76 op de 100.000 mensen dat gedaan. De week daarvoor ging het om 58 op de 100.000 mensen.

Daarmee is de jaarlijkse griepepidemie officieel begonnen. Vorig jaar was er ook vanaf eind januari een griepepidemie. Die duurde toen tot eind maart.

De griepgolf veroorzaakt op verschillende plekken in het land problemen. Afgelopen vrijdag meldde de Nederlandse Vereniging voor Spoedeisende Hulp Artsen al dat de planbare zorg in sommige ziekenhuizen wordt afgeschaald door het hoge aantal ziekmeldingen. Ook scholen zien veel griepgevallen: de klassen zijn leger en voor de klas staan soms invallers.

Het bedrijfsleven zit er in heel Europa op te wachten: nieuwe EU-plannen om de economie uit het slop te trekken. "Europa moet snel aan de slag met het verbeteren van haar concurrentiekracht", zei voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen vandaag bij de presentatie van die plannen. "De rest van de wereld wacht niet op ons."

De nood is hoog. De Europese industrie is in crisis en heeft al lange tijd moeite om China en de Verenigde Staten bij te blijven. Tijdens de presentatie van haar nieuwe Commissie voor het Europees Parlement in november zei Von der Leyen al dat het verbeteren van de Europese concurrentiekracht de eerste prioriteit van haar nieuwe periode zou worden.

Het plan bouwt voort op het rapport van de Italiaanse oud-premier Draghi. Hij schreef uitgebreid over de problemen rondom de Europese concurrentiekracht. Volgens hem staat Europa voor een "existentiële uitdaging". Want Europa is niet innovatief genoeg, onveilig én verduurzaamt te traag, schreef hij in zijn rapport.

Zwaktes

Om die Europese "zwaktes", zoals Von der Leyen ze noemt, aan te pakken, wil de Europese Commissie de regelgeving veel simpeler maken. Bedrijven zouden nu te veel tijd kwijt zijn aan bureaucratie.

De Commissie komt nog met een ander aantrekkelijk aanbod voor bedrijven. Op dit moment hebben alle EU-landen eigen regels voor bedrijven. Maar er komen nieuwe, aparte regels. Bedrijven die in heel Europa actief zijn kunnen ervoor kiezen om daaronder te vallen in plaats van onder verschillende nationale regels.

Om het gebrek aan innovatie tegen te gaan wil de Europese Commissie nieuwe industrieën zoals kunstmatige intelligentie, kwantumtechnologie en biotechnologie een boost geven. Start-ups moeten makkelijker kunnen groeien in Europa.

Voor het vergroenen van de economie en industrie op een concurrerende manier wil de Europese Commissie de energieprijs verlagen door nieuwe energie-infrastructuur en meer duurzame energie. Ook komen er plannen om de staalindustrie, chemische industrie en auto-industrie te vergroenen. Onder andere door meer in te zetten op recyclen.

Veiligheid

Europa moet ook minder afhankelijk worden van andere landen voor haar veiligheid. Daarvoor komt er een strategie voor betere defensiesamenwerking. Ook burgers moeten beter voorbereid zijn op rampen, zoals gevolgen van klimaatverandering en oorlog. De Europese Unie moet ook haar handelsrelaties aanhalen met andere landen om de toestroom van producten uit verschillende bronnen te garanderen.

Om al deze ideeën mogelijk te maken, moet geld makkelijker door Europa kunnen bewegen. Dan kunnen bedrijven makkelijker investeringen ophalen. Verder moet Europees geld vaker naar innovaties en nieuwe technologieën gaan.

Minder rompslomp

Vanuit het Europees Parlement klinkt tevredenheid over de ideeën van de Commissie. "Rusland, China en de VS spelen het spel bikkelhard, daar moeten wij in mee", reageert CDA-Europarlementariër Tom Berendsen.

Ook volgens Bas Eickhout, Europarlementariër van GroenLinks-PvdA, snijden de plannen de juiste prioriteiten aan. "De race om de economie van de toekomst te winnen gaat keihard, Europa dreigt achterop te raken."

Het vereenvoudigen van Europese regels loopt als een rode draad door het hele plan. "De bureaucratische rompslomp waar ondernemers mee te maken hebben, is een onnodige belemmering en vertraagt innovatie", zegt Europarlementariër Jeannette Baljeu van de VVD. "Door wetgeving te harmoniseren tussen lidstaten kunnen we ondernemers echt vooruithelpen."

Zorgen

Maar er leven ook zorgen dat die vereenvoudiging uiteindelijk vooral zal zorgen voor minder strenge regels voor bedrijven op het gebied van milieu en mensenrechten. "Het grote risico is dat we alleen toekomen aan wat makkelijk is: regels schrappen", vreest Eickhout. "Met de sloophamer door Europa."

Maar Von der Leyen weerspreekt dat dat zal gebeuren. "Onze doelen blijven in steen gebeiteld. Maar we zullen bijsturen waar nodig. Soms als iets niet mogelijk is, soms als iets niet ambitieus genoeg is."

Voor CDA'er Berendsen is het belangrijkste dat de Commissie snel met de uitgewerkte wetten en actieplannen komt. "Dit zijn nog maar plannen, actie moet nu snel volgen. Ik zie hierin veel dingen die nodig zijn, maar we moeten goed opletten wat er straks écht in komt te staan."

De presentatie vandaag moet het startschot zijn voor een een lange reeks wetten en plannen voor de Europese economie. De komende jaren zal de concurrentiekracht van Europa hoog op de agenda staan. De Commissie gaat nu aan de slag om alle aangekondigde plannen uit te werken.

De Brabantse gemeente Deurne gaat toch niet 168 vluchtelingen opvangen. De ondernemer op wiens terrein dat zou gebeuren, heeft zich teruggetrokken. Dat doet hij volgens de gemeente onder druk van de omgeving.

Vorige week kondigde Deurne aan dat het van plan is om vanaf april tijdelijk opvang te gaan bieden aan bijna 170 mensen. De groep verblijft nu nog in de nabijgelegen gemeente Heeze-Leende, maar die opvang stopt per april. Vanaf dan zouden de mensen voor maximaal een half jaar in Deurne worden opgevangen.

De vluchtelingen zouden verblijven op het terrein van groenonderhoudsbedrijf Panhuijzen Groen. De eigenaar, die zelf op het terrein woont, had daarvoor medewerking verleend aan de gemeente. Nu trekt hij zich terug.

Dat komt volgens de gemeente omdat hij, zijn gezin en zijn medewerkers veel druk vanuit de omgeving ervaren. Het is niet duidelijk waar die uit bestond en wie die druk uitoefenden. Ook is niet bekend of de man persoonlijk onder druk is gezet. De gemeente laat weten begrip te hebben voor het besluit van de ondernemer.

De mogelijke komst van de opvang leidde tot onrust onder omwonenden. Maandagavond hield de gemeente een informatiebijeenkomst voor bewoners die binnen een kilometer van de geplande opvang wonen. Ondertussen werd op het plein bij het gemeentehuis geprotesteerd door tientallen andere wijkbewoners.

De vijftig mensen die op de bijeenkomst afkwamen verlieten deze nadat burgemeester Greet Buter niet kon garanderen dat de opvang echt tijdelijk zou zijn. De eigenaar van het groenonderhoudsbedrijf zou namelijk in gesprek zijn met het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) over meerjarige asielopvang op zijn terrein, schrijft Omroep Brabant.

"Wij spreken als gemeente echt over tijdelijke opvang", zegt een woordvoerder van de gemeente Deurne. "Maar we willen ook niet verzwijgen dat de eigenaar van het terrein gesprekken had met het COA, dus 100 procent garantie kunnen we niet geven."

Het is onduidelijk of de gemeente Deurne op zoek gaat naar een andere opvanglocatie.

Een trein is gisteravond bij het station Heerenveen IJsstadion tegen een betonblok gereden. Het blok was met andere spullen op het spoor gegooid en werd door de trein enkele kilometers meegesleept tot station Heerenveen. ProRail en NS doen aangifte, schrijft Omrop Fryslân.

Hoewel niemand gewond raakte, spreken beide treinorganisaties van een "levensgevaarlijk incident".

De politie heeft vannacht twee jongens gesproken die vlak bij het spoor waren. Zij zijn niet aangehouden, maar worden wel betrokken bij het onderzoek, meldt een woordvoerder van de politie. "Dan moet blijken of zij betrokken zijn geweest."

Meer spullen

Rond 23.30 uur reed een trein vol op het betonblok, zegt een woordvoerder van ProRail. Dat was niet het eerste incident met spullen op het spoor die avond. Machinisten maakten daar eerder die avond in dezelfde omgeving twee keer melding van.

Meerdere machinisten voelden rond 22.30 uur dat ze over iets heen reden, vertelt de woordvoerder. "Dat zijn waarschijnlijk kleine stenen geweest. Daar hebben we ook sporen van gevonden."

Stoel, tafel, oude kerstboom

Daarop verzocht ProRail treinen in de buurt hun snelheid te minderen "om de boel in de gaten te houden". Uiteindelijk bleek dat er nog meer op het spoor lag. Het ging om een stoel, een tafel en een oude kerstboom. "Het moet niet gekker worden", aldus de ProRail-woordvoerder. Een machinist is gestopt en heeft de spullen weggehaald.

Niet veel later reed dus een andere trein tegen een groot betonblok aan. "Het is buitenproportioneel om beton op het spoor te hebben", zegt de woordvoerder. De trein had volgens hem kunnen ontsporen. "Het moet afgelopen zijn. Dit is bizar."

Bij de politie zijn na de uitzending van Opsporing Verzocht van gisteren nog eens 120 tips binnengekomen over de diefstal van Roemeense archeologische schatten uit het Drents Museum in Assen. De politie maakt niet duidelijk of de gouden tip die leidt naar de daders of de buit ertussen zit.

Vanmiddag heeft de politie foto's van een van de verdachten vrijgegeven. De man wordt in verband gebracht met de inbraak. Hij is een aantal dagen voor de inbraak gezien in een bouwmarkt in Assen. De politie roept mensen die de man herkennen op zich te melden.

De politie schrijft op X het enorm op prijs te stellen dat het publiek zo massaal meedenkt en informatie deelt na de uitzending van Opsporing Verzocht. De 120 nieuwe tips komen boven op de ruim 50 tips die na de roof dit weekend al waren binnengekomen.

In het opsporingsprogramma vertelde de politie dat de daders van de gewelddadige inbraak en kunstroof mogelijk uit Noord-Holland afkomstig zijn. Sporen op en rond het Drents Museum leidden tot die verdenking.

Gouden helm

Afgelopen zaterdagnacht bliezen onbekenden de ingang van het Drents Museum op. Ze stalen binnen enkele minuten een aantal historische schatten, afkomstig uit Roemenië. Daaronder is een helm die van bijna zuiver goud is. De archeologische topstukken waren uitgeleend door het Nationaal Historisch Museum in Boekarest en werden in Assen tentoongesteld.

De diefstal wordt in Roemenië hoog opgenomen. De directeur van het Nationaal Historisch Museum is ontslagen en Roemenië overweegt een claim tot schadevergoeding in te dienen bij het Drents Museum. De Roemenen zijn niet te spreken over de beveiliging van hun nationale erfgoed.

Na minder dan twee jaar stopt Ton van Veen als bestuursvoorzitter van supermarktketen Jumbo. Hij verlaat het bedrijf binnen enkele maanden, wie hem opvolgt is nog niet bekend.

"Jumbo verlaten was voor mij absoluut geen makkelijk besluit om te nemen, want na meer dan twintig jaar intensief verbonden te zijn met Jumbo, heb ik een groot 'geel hart'", aldus Van Veen. Jumbo is eigendom van de familie Van Eerd. Tot september 2022 was Frits van Eerd de topman. Maar in die maand kwam naar buiten dat hij verdacht wordt van witwassen, waarna hij terugtrad als topman, in eerste instantie tijdelijk.

Ton van Veen verving Van Eerd toen eerst tijdelijk en sinds maart 2023 definitief. Daarvoor had hij juist een stap terug gedaan binnen de top van Jumbo, omdat hij meer tijd wilde besteden aan familie en andere zaken buiten Jumbo.

'Uitdagende tijd'

"De onverwachte gebeurtenissen leidden tot de vraag van familie Van Eerd om de rol van CEO op me te nemen. Met als doel om het bedrijf door een zeer uitdagende tijd te loodsen", zegt Van Veen daar nu over. "Er ligt nu een goed fundament voor verdere groei. Dit voelt als een logisch moment om het stokje over te dragen."

Colette Cloosterman-van Eerd, mede-eigenaar van Jumbo en de zus van Frits van Eerd, zegt al bezig te zijn met gesprekken met mogelijke opvolgers van Van Veen. "In een lastige periode zijn onder zijn leiding belangrijke stappen gezet die de basis onder de Jumbo-formule en het vertrouwen in de organisatie hebben versterkt. Wij gaan hem na al die jaren enorm missen."

Afgelopen september is de rechtszaak tegen Frits van Eerd begonnen. Hij wordt verdacht van het herhaaldelijk witwassen van grote bedragen. Hij is niet de hoofdverdachte in die zaak. Dat is de Drentse autohandelaar Theo E. Die is teambaas van een motorsportploeg.

Volgens het Openbaar Ministerie kreeg Van Eerd ook allerlei dure cadeaus van of via E., zoals een dieplader voor het vervoer van auto's, zes luxe gereedschapskisten en verschillende crossmotoren. In ruil daarvoor zou hij Jumbo voor honderdduizenden euro's sportploegen hebben laten sponsoren.

Een 25-jarige man uit Brunssum is vorige week aangehouden voor betrokkenheid bij een terroristische aanslag in Brussel. Dat bevestigt het Belgische Federaal Parket aan dagblad De Limburger. Afgelopen weekend werd ook op de luchthaven van de Spaanse stad Málaga een verdachte aangehouden.

Rond een voetbalwedstrijd van België tegen Zweden werden in oktober 2023 twee Zweedse voetbalsupporters doodgeschoten. Een derde raakte gewond. De twee verdachten die nu zijn aangehouden, zouden geholpen hebben bij de aanschaf van het moordwapen.

België heeft Nederland en Spanje gevraagd de verdachten over te leveren. De Brunsummer komt vrijdag in Amsterdam voor de rechter vanwege het uitleveringsverzoek, waarna hij naar België kan worden gebracht.

Schutter geradicaliseerd

De 45-jarige schutter, de Tunesiër Abdesalem Lassoued uit Brussel, werd op de dag na de aanslag in een café in Schaarbeek doodgeschoten door de politie, bij een poging hem te arresteren. In een videoboodschap die vlak na de aanslag rondging op sociale media eiste hij de verantwoordelijkheid voor de aanslag op en zei dat hij geïnspireerd was door de terroristische organisatie Islamitische Staat.

Lassoued opende met een automatisch wapen het vuur op Zweedse supporters in de aanloop naar de EK-kwalificatiewedstrijd tussen België en Zweden. De mannen zaten in een taxi op weg naar de wedstrijd.

Beelden van de avond van de aanslag:

Later bleek dat Lassoued jarenlang illegaal in België verbleef. Hij vroeg in 2019 asiel aan, maar dat werd afgewezen. Tunesië vroeg in 2022 om zijn overlevering, maar dat verzoek bleef liggen bij justitie in Brussel. Hij werd onder meer verdacht van mensenhandel en bedreiging. Ook waren er signalen dat hij was geradicaliseerd. Hij stond niet op een terreurlijst.

De Belgische minister van Justitie Van Quickenborne noemde dat "een fout met dramatische gevolgen". Hij bood zijn excuses aan aan de slachtoffers en nabestaanden en trad af vanwege "deze onaanvaardbare fout".