NOS Nieuws - Algemeen

Tweedehandskleding is populair. In de afgelopen twaalf jaar is het aantal winkels in tweedehandskleding met 40 procent toegenomen. Dat blijkt uit cijfers van de Kamer van Koophandel (KVK). Waar deze zaken voorheen vooral in grotere panden aan de rand van de stad zaten, zijn ze door de populariteit steeds vaker te vinden in drukbezochte winkelgebieden.

Liefhebbers kunnen hun slag met name slaan in Noord-Holland, daar zitten de meeste tweedehandskledingwinkels, gevolgd door Zuid-Holland. Met vijf winkels staat Flevoland onderaan de lijst. Tussen 2013 en 2025 nam het aantal winkels het sterkst toe in Friesland en in Zeeland. In geen enkele provincie nam het aantal af.

"Mensen willen goedkoper en duurzamer leven", zegt Kim Poldner. Volgens de hoogleraar circulaire economie sluit de trend om tweedehands te kopen daar perfect bij aan. "Daarnaast heb je ook de kans om pareltjes te vinden waar andere mensen niet mee rondlopen."

Het zijn vooral vrouwen die een tweedehandswinkel runnen. Van de 573 ondernemers zijn er 471 vrouw. Daarmee komt het aandeel vrouwelijke ondernemers in die branche ver boven het gemiddelde (38%) in het Nederlandse bedrijfsleven uit.

Meer winkels

Judith Tuinhof uit Barneveld runt haar tweedehandswinkel Oh Me Oh My al bijna vijftien jaar. "In het begin vertelden mensen niet dat ze tweedehands winkelden, het werd toen ook gedaan om te bezuinigen. Nu is het populair, dat ik zelfs mijn winkel heb verhuisd naar het centrum."

Tuinhof ziet ook in haar omgeving dat er meer winkels bij komen. Zo opende de 21-jarige Emma van de Beek aan de andere kant van het centrum van Barneveld twee maanden haar winkel YOURS Vintage. "Het gaat zo goed, veel mensen zeggen dat ik mooie spullen heb hangen", zegt Emma enthousiast. Sinds de opening heeft ze wekelijks terugkerende klanten en mensen leveren ook kleding bij haar in.

Pre-loved en pre-owned

Ook grote modemerken hebben de markt van tweedehandskleding ontdekt. Via hun eigen pre-loved en pre-owned platformen kunnen mensen hun gedragen kleding inleveren. Die kleding wordt dan weer opnieuw verkocht - volgens die merken dragen ze zo bij aan een duurzamere kledingindustrie.

Volgens Poldner is tweedehands beter, zolang het de aanschaf van nieuwe kleding vervangt. "Maar daar zit net het probleem. Als mensen heel veel tweedehands kopen en ook nog steeds nieuwe kleding, dan heeft dat een minder positieve impact op het milieu."

En de nieuwe kleding die mensen kopen is niet altijd geschikt voor een tweede leven. De afgelopen jaren is de 'ultra fast fahion' opgekomen, kleding van vooral Chinese webwinkels die in enkele dagen ontworpen en gemaakt wordt. "Kleding van die bedrijven is van ontzettend lage kwaliteit. Het is heel goedkoop, voor een paar euro heb je al de leukste jurkjes", zegt Poldner.

Uit cijfers van brancheorganisatie Kringloop Nederland blijkt dat er steeds minder kleding terechtkomt in kringloopwinkels door de opkomst van ultra fast fashion. Kringloopwinkels bieden naast kleding een breder assortiment van tweedehands items aan, zoals meubels en servies. Jarenlang groeide het aantal kringloopwinkels, begin dit jaar is dat licht gedaald.

De Koninklijke Paardekooper Group heeft uitstel van betaling aangevraagd. Het bedrijf kan niet meer aan zijn betalingsverplichtingen voldoen.

Dat blijkt uit het insolventieregister van de rechtbank. De aanvraag is gedaan bij de rechtbanken in Rotterdam en Amsterdam.

Paardekooper is een producent van verpakkingen voor tal van sectoren, zoals de industrie, de horeca, voeding, kantoren en winkels.

Te weinig geld

De fabrikant schrijft in een korte persverklaring dat het niet meer lukt om extra geld te lenen. "De afgelopen maanden hebben aandeelhouders en directie intensief gewerkt aan oplossingen om Paardekooper financieel gezond en toekomstbestendig te maken. Alles is op alles gezet om een herfinanciering rond te krijgen en voldoende kapitaal veilig te stellen om door te kunnen."

Het bedrijf zou bijna afspraken hebben kunnen maken met een nieuwe geldschieter, maar dat is toch niet rondgekomen.

700 mensen

Het familiebedrijf werd opgericht in 1919 en is wereldwijd actief in meer dan 75 landen. In 2019, toen Paardekooper 100 jaar bestond, kreeg het bedrijf het predicaat 'Koninklijk'.

Paardekooper heeft verschillende productielocaties in het land, in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Barendrecht en Beverwijk. Er werken ongeveer 700 mensen. Het is nog onduidelijk wat de surseance voor de medewerkers betekent.

In het noorden van Zweden is iets bijzonders aan de gang: een iconische houten kerk van ruim 670 ton in de stad Kiruna wordt verplaatst over een afstand van 5 kilometer. Het Nederlandse bedrijf Mammoet neemt het transport voor zijn rekening.

Het is de ultieme slow-tv, sowieso een geliefd genre in Scandinavië. Eerder konden Noren live meekijken met een zalmviswedstrijd, een lange treinreis, een Fjordencruise en keken Zweden twintig dagen lang massaal naar de elandentrek in Lapland.

Ook de verplaatsing van de kerk wordt dus rechtstreeks uitgezonden. Er wordt weer massaal ingeschakeld op de uitzending, op de Zweedse TV en verschillende livestreams, en ook de rest van de wereld kijkt mee: 75 journalisten en fotografen zijn ingevlogen om het moment vast te legen dat het gevaarte traag aan zijn reis begon vanochtend. Vlak daarvoor werd de kerk voor de zekerheid nog een keer gezegend door twee geestelijken.

Gisteren werd het gebouw al een klein stukje verplaatst naar de plek waar hij vanochtend aan de reis begon:

De 113 jaar oude kerk, in 2001 verkozen tot het mooiste gebouw van Zweden van voor 1950, moet weg omdat de grond waarop het gebouw staat instabiel is geworden na meer dan een eeuw mijnbouw in het gebied. Kiruna, 145 kilometer ten noorden van de poolcirkel, staat bekend om zijn ijzererts.

Door de mijnbouw verzakt de grond en dat bedreigt het oude centrum van de stad. Sommige huizen zijn gesloopt en verschillende historische gebouwen zijn de afgelopen jaren verplaatst naar een nieuw stadscentrum een paar kilometer verderop. Nu is de kerk aan de beurt, een van de grootste en meest symbolische gebouwen.

Topsnelheid

"Het ziet er heel spectaculair uit", zegt Wesley Overklift, een in Zweden wonende Nederlander die de verhuizing voor mijnbouwbedrijf LKAB op de voet volgt, samen met andere fotografen en cameramensen met drones. "Hij komt zo de hoek om waar wij nu staan. Het gaat heel langzaam, je ziet bijna niet dat hij beweegt."

Het gevaarte van 35 bij 40 meter kruipt vooruit met, op topsnelheid, 50 meter per uur. Dat is ongeveer dezelfde snelheid als die van een slak (0,05 kilometer per uur).

Af en toe wordt er gestopt om te kijken hoe het gaat met onderdelen die niet uit de kerk gehaald konden worden, zoals de orgelpijpen en een altaarstuk.

Het project is jaren voorbereid. "Ze zijn al zeven of acht jaar bezig met de planning", weet Overklift. "En het echte werk is al een jaar aan de gang." Dat werk bestond niet alleen uit het graven onder de kerk om de enorme rijdende platforms te installeren, ook is de weg verbreed, zijn lantaarnpalen en bomen weggehaald en is een viaduct gesloopt.

Het Nederlandse bedrijf Mammoet is ingeschakeld omdat het gespecialiseerd is in het verplaatsen van grote, zware objecten. "En ze hebben er ook het materieel voor."

Nederlandse architect

Een Nederlandse architect stond aan de wieg van het unieke project in Zweeds Lapland, de verplaatsing van het historische centrum van Kiruna.

Architect Koen Kragting moest even slikken toen hij voor het eerst in de stad boven de poolcirkel was. 's Winters kan het er min twintig tot min dertig graden zijn.

In deze podcast vertelt Kragting over het unieke project waarbij een groot deel van het oude stadshart, inclusief dus de kerk, in zijn geheel wordt verhuisd.

Morgenmiddag tussen 15.00 en 17.00 uur komt de kerk aan op zijn eindbestemming. Daarbij is ook de Zweedse koning Carl Gustav aanwezig, die een rondleiding door het nieuwe centrum van Kiruna krijgt.

Voor de bewoners van de stad is het vandaag een vreemde gewaarwording om de lege plek te zien waar meer dan een eeuw lang hun kerk stond, vertelt Overklift. "Zelfs voor mij is het raar. Maar aan de andere kant: dit is al tientallen jaren bezig, heel veel gebouwen zijn al afgebroken of verplaatst en daar liggen nu lege grasvelden."

Er is kritiek op de mijnbouw vanuit de inheemse Sami-bevolking en de milieubeweging, maar veel bewoners van Kiruna hebben juist een hechte band met de ijzermijn. "Kiruna is gesticht als mijnbouwstad", zegt Overklift. "Ze vinden het nu wel jammer dat de kerk hier weggaat, maar ze weten dat het moet. En ze zijn ook blij dat hij weer een nieuwe plek krijgt."

De huidige Kamerleden Mirjam Bikker, Pieter Grinwis en Don Ceder vormen de top-3 van de kandidatenlijst van de ChristenUnie voor de verkiezingen op 29 oktober. Op de conceptlijst, die vandaag is gepresenteerd, staat de Hardenbergse wethouder Alwin te Rietstap op vier en de Delftse wethouder Joëlle Gooijer-Medema op vijf.

Lijsttrekker Bikker is voor de tweede keer het boegbeeld van de ChristenUnie bij de Kamerverkiezingen. Ze nam in 2023 het stokje over van Gert-Jan Segers. Bij de verkiezingen in dat jaar verloor de partij, die deel had uitgemaakt van kabinet Rutte IV, twee zetels.

Volgens Bikker staan op de nieuwe lijst "bevlogen mensen en aanpakkers, die willen bijdragen vanuit geloof". Onderaan staan vier lijstduwers: EO-presentator Jurjen Ten Brinke, gospelzanger Elbert Smelt, TU-hoogleraar Cees Dekker (bekend van boeken over de relatie tussen wetenschap en geloof) en historicus Beatrice de Graaf.

De ChristenUnie komt later deze week met het conceptverkiezingsprogramma. Dat moet samen met de kandidatenlijst door de leden worden bekrachtigd op een partijcongres begin volgende maand.

Een vrouw die bekendstaat als de "ketaminekoningin" bekent schuld in de zaak rond de dood van Friends-acteur Matthew Perry. Deze Jasveen Sangha is de vijfde en laatste verdachte die een schikking overeenkomt met de openbaar aanklager, om te voorkomen dat er een proces komt.

Sangha heeft haar handtekening gezet onder vijf aanklachten, waaronder het leveren van de ketamine die Perry fataal werd. Tot nu toe ontkende ze iedere betrokkenheid. Vandaag is de hoorzitting waarin ze haar gewijzigde getuigenis zal afleggen en waarin ook de strafmaat wordt bepaald. Ze kan tot 45 jaar cel krijgen, maar de aanklagers hebben al gezegd dat ze niet de maximale straf zullen eisen.

Perry (54) overleed in oktober 2023 thuis in Los Angeles. Hij werd dood aangetroffen in zijn jacuzzi. Uit de autopsie bleek dat hij een grote hoeveelheid ketamine had genomen, waardoor hij bewusteloos raakte en verdronk. In de maanden daarna kwamen de vijf verdachten uit het onderzoek naar voren. Behalve Sangha waren dat twee artsen, Perry's assistent en een tussenpersoon bij het kopen van de ketamine.

Dealer van de rijken

Sangha neemt volgens haar advocaat "de verantwoordelijkheid voor haar handelen". Ze bekent ook dat ze aan anderen ketamine heeft geleverd, onder meer aan een man die in 2019 overleed aan een overdosis. Op sociale media plaatste ze foto's van zichzelf met rijke en beroemde mensen over de hele wereld. Volgens de aanklagers deed zij zich achter de schermen voor als dealer van dit soort mensen.

Bij een huiszoeking bij Sangha in in de buurt van Los Angeles werden grote hoeveelheden ketamine en methamfetamine gevonden. Volgens de aanklagers runde ze een illegale drugsopslag. Ze zat daarna bijna een jaar vast.

Vorige maand bekende de arts Salvador Plasencia ook al schuld. Hij en Sangha zijn de hoofdverdachten in de zaak. De drie anderen worden verdacht van betrokkenheid.

Depressie

Perry kreeg van zijn huisarts Mark Chavez ketamine voorgeschreven tegen depressies, hoewel het daar eigenlijk niet voor bedoeld is. Hij vroeg echter meer dan de arts hem wilde voorschrijven. Volgens de aanklagers kreeg hij een maand voor zijn dood ketamine van Plasencia en twee weken later van Sangha.

Twee andere verdachten bemiddelden daarbij. Vier dagen voor zijn dood kocht de acteur een grote hoeveelheid ketamine van Sangha, waaronder 25 flacons waarvoor hij 6000 dollar contant betaalde. Perry's assistent zou hem bij het toedienen van de laatste injecties hebben geholpen. Hij was ook degene die hem dood aantrof.

De acteur kampte jarenlang met verslavingsproblemen. Hij gebruikte onder meer pijnstillers en alcohol, ook al in de tijd dat hij in de populaire sitcom Friends (1994-2004) speelde. Met zijn rol van Chandler werd hij een van de populairste acteurs van zijn generatie.

Het UMCG-ziekenhuis in Groningen is enthousiast over een project waarbij statushouders met een zorgachtergrond aan het werk gaan als assistent-verpleegkundigen. In 2023 begon het ziekenhuis daarmee, om statushouders intern bekend te maken met de Nederlandse taal en het zorgsysteem.

Statushouders mogen in Nederland wonen en werken. Om als verpleegkundige aan de slag te kunnen, is een BIG-registratie nodig. Dat is een moeilijk traject, waardoor veel mensen alsnog in ongeschoold werk belanden. Om dat te voorkomen begeleidt het UMCG ze als assistent-verpleegkundige naar de registratie.

'Leerzame periode'

Zo leren de deelnemers het zorgsysteem en de taal kennen terwijl ze onder begeleiding werken in een bij hun achtergrond passende baan. Een van hen is Ayse Celik. Zij begon in 2023 aan het project. "Ik heb veel steun gehad van mijn collega's en begeleiders", zegt ze. Inmiddels heeft ze haar BIG-registratie gekregen en kan ze officieel aan de slag als verpleegkundige. "Ik ben er heel blij mee."

Ook Aneeq Nazir begon zo'n twee jaar geleden aan het project. "Ik wilde heel graag in de zorg blijven werken", zegt hij. Net als in Pakistan, waar hij vandaan komt. Nazir heeft het traject afgerond en mag zelfstandig aan de slag. "Het duurde lang, maar het was een hele leerzame periode", zegt hij. "Het gaat steeds beter."

Uitstekende aanvulling

Magda Ros van het UMCG is trots op de deelnemers. "De eerste twee hebben het hele traject afgerond en werken hier inmiddels als volwaardig verpleegkundige. Ze zijn super goed en een uitstekende aanvulling voor ons team."

In het begin merkte Ros duidelijk cultuurverschillen. "Vooral het verschil in hiërarchie. Hier is iedereen gelijk, terwijl in andere landen de dokter echt de baas is. Dat is wennen."

Meer plekken

Het UMCG is niet het enige ziekenhuis in het Noorden dat een dergelijk traject faciliteert. Ziekenhuizen uit Assen, Drachten en Leeuwarden doen mee.

Daarnaast wordt het project op landelijk niveau opgeschaald door de stichting Het Potentieel Pakken en BIG Support. Daar gaan onder meer Amsterdam UMC en Erasmus MC aan meedoen.

Het aantal screeningbureaus dat sollicitanten doorlicht neemt toe. Dat meldt het AD op basis van opgevraagde cijfers van de Kamer van Koophandel.

In de afgelopen vijf jaar steeg het aantal screeningsbedrijven van 268 in 2020 naar 353 dit jaar. Het gaat om bedrijven in de categorie opsporingsdiensten.

Deze bureaus hebben de mogelijkheid om diploma's, certificaten en werkervaring te controleren. Ook verklaringen omtrent gedrag en BIG-registratie, nodig om een beroep in de zorg uit te kunnen oefenen, worden gecheckt.

Nepdiploma's

Vorige maand berichtte het AD over de handel in nagemaakte zorgdiploma's. Honderden zorgmedewerkers zouden zonder ervaring toch aan de slag zijn gegaan, onder meer in de gehandicapten- en ouderenzorg.

Drie mensen zouden een criminele organisatie hebben gevormd rond de handel in valse zorgcertificaten, zogenaamde EVC's (Erkenning Verworven Competenties-certificaten). Deze certificaten moeten bewijs leveren over opgedane ervaring. Ook kunnen deze de basis vormen voor een mbo-diploma.

Door gesjoemel met diploma's, mede door misbruik van AI, lijkt het erop dat werkgevers argwanender zijn geworden. Om die reden nemen ze vaker een screeningsbureau in de arm.

In het AD geven de screeningsbureaus aan dat het niet alleen gaat om zorgbedrijven die hulp inschakelen. Ook in de advocatuur, bij banken, accountantskantoren en casino's worden er screeningsbureaus ingezet.

Het was een korte nacht voor Irina Ostapchuk-Maat. Tot gisteravond laat volgde ze het overleg in het Witte Huis over de oorlog in haar geboorteland. Vanmorgen al vroeg volgden de reacties op haar telefoon van familie en vrienden uit het land. Ook de tv staat inmiddels weer aan.

"Je hart ligt nog steeds daar", zegt Ostapchuk-Maat, die 20 jaar geleden voor studie naar Nederland kwam en hier bleef voor de liefde. "Je leeft mee met iedereen die doodmoe is van de oorlog, van de sirenes, van het mensenverlies, van slapen in schuilkelders en parkeergarages."

Pijnlijk vond ze dan ook zaterdag de hartelijke ontvangst in Alaska. De rode loper die Trump voor Poetin uitrolde is voor haar doordrenkt in Oekraïens bloed. Een Russische pr-overwinning om wanhopig van te worden.

Vanmorgen is ze hoopvoller gestemd. Concrete uitkomsten mogen er nog niet zijn, ze is opgelucht dat Trump niet blijft hangen in Russische retoriek en Zelensky niet dwong een ongunstig vredesakkoord te tekenen bij het kruisje.

"Ik was bang dat Zelenksy zou worden gedwongen om land af te staan. Dat wil niemand in Oekraïne. Bijna iedereen weigert een centimeter aan Poetin af te staan, omdat daar heel veel om gevochten is."

Europese steun

Zelensky kreeg in ieder geval niet weer een uitbrander als bij zijn laatste bezoek. De president had dan ook zijn legerkleding verruild voor een ingetogen pak en betoonde zich allervriendelijkst tegen Trump.

"Ik denk dat hij zijn best heeft gedaan", concludeert Ostapchuk-Maat. En extra rugdekking zal ook hebben geholpen: "Ik denk dat het resultaat mede komt doordat Europese leiders zijn meegegaan. Gelukkig."

Verslaggever Wessel de Jong in Oekraïne:

"De grote vrees in Kyiv was dat Zelensky een aantal onmogelijke territoriale eisen voorgelegd zou krijgen en hij die dan zou hebben moeten afwijzen, waarop Trump dat als voorwendsel kon gebruiken om zijn handen er helemaal van af te trekken. Zo'n moment van buigen of barsten is er niet gekomen en dat is misschien wel de belangrijkste winst van gisteravond. Heeft Zelensky Trump helemaal aan zijn zijde? Hij is hem in ieder geval niet kwijt."

De betrokken Europese leiders reageerden eveneens gematigd positief. Over het ruilen van gebied, waar Trump eerder nog over sprak, is het nu niet gegaan. De inzet is juist om snel een overleg tussen Rusland en Oekraïne te bewerkstelligen, misschien binnen een paar dagen al.

Ook is het gegaan over wat de VS en vooral Europa kunnen doen als men daadwerkelijk tot een staakt-het-vuren of vredesovereenkomst komt. Hoewel hij het eerder vooral een Europese kwestie leek te vinden, zegt Trump nu dat de VS bereid is een coördinerende rol te spelen. Of Rusland daar ook mee wil instemmen is de vraag: Poetin heeft altijd gezegd troepen uit NAVO-landen als een provocatie te zien.

VS-correspondent Sjoerd den Daas:

"De Europese leiders hebben er alles aan gedaan om Trump ervan te overtuigen dat niet Zelensy of Europa het probleem is. Dat is aardig gelukt: na de Alaskatop droeg Trump veel wensen uit van het Kremlin: geen NAVO-lidmaatschap, de Krim opgeven. Grote winst is dat het nu niet geëscaleerd is en Oekraïne niet een vredesovereenkomst ingerommeld. Merz en Macron konden tussen de complimentjes door wat zaadjes planten over de wensen van Europa. Er is dus veel besproken en weinig besloten, maar de bal ligt in ieder geval weer bij Poetin."

Dit zijn beelden vanuit het Witte Huis tijdens de top:

Het Kremlin hield steeds directe gesprekken af en is ook nu nog niet happig, ondanks het telefoongesprek van 40 minuten dat Trump onmiddellijk pleegde met Poetin.

Een regelrechte afwijzing durfde topadviseur Oesjakov niet aan, maar veel verder dan dat het Kremlin "openstaat om de gesprekken op te schalen naar een hoger niveau" ging hij ook niet.

Ruslandcorrespondent Geert Groot Koerkamp:

"Ook vanuit Moskou is Trump overstelpt met complimenten, maar wat de twee concreet hebben besproken blijft vaag. Poetin heeft eerder gezegd niet per se tegen een ontmoeting met Zelensky te zijn, maar pas als er duidelijke afspraken zijn over een vredesakkoord. En dat is nog 'ver weg', zei Poetin nog kort geleden.

Onduidelijk blijft ook de Russische houding ten aanzien van westerse veiligheidsgaranties. Moskou zou daar volgens Trump mee akkoord zijn, maar dat is op geen enkele manier bevestigd. Tot dusverre was Rusland steeds nadrukkelijk tegen zowel de aanwezigheid van westerse troepen of adviseurs in Oekraïne, alsook westerse militaire hulp aan het land in welke vorm dan ook."

Vandaag overleggen de landen van de Europese Unie digitaal over hoe nu verder te gaan, net zoals er op het NAVO-hoofdkwartier, in het Witte Huis, tussen de coalition of the willing en in andere gremia overleg zal zijn hoe er concreet invulling kan worden gegeven aan de uitgedragen overeenstemming.

Wat moet Oekraïne bijvoorbeeld precies opofferen voor vrede? En hoe moet die "Artikel 5-achtige" veiligheidsgarantie er uit komen te zien, waarmee de VS en Europa nieuw Russisch geweld moeten voorkomen?

EU-correspondent Chris Ostendorf, vanuit Brussel:

"Eerst zien, dan geloven lijkt vooralsnog de houding te zijn van Europa. Commissievoorzitter Von der Leyen deelt weliswaar trots de groepsfoto waarop Europese leiders Zelensky flankeren in het Witte Huis, maar de doelen die Europa stelt zijn nog ver weg.

Veiligheidsgaranties worden door Trump met de mond beleden, maar over de hardheid daarvan zijn grote twijfels onder Europese politici. En of Poetin daadwerkelijk aan de onderhandelingstafel zal plaatsnemen bestaat scepsis. Opgelucht zijn de EU-leiders wel dat er geen concessies zijn afgedwongen over grondgebied.

Los van Hongarije zijn de EU-landen het wel eens over de strategie: Europa zal de druk op Poetin moeten opvoeren, om uiteindelijk tot echte resultaten te komen."

Irina Ostapchuk-Maat is hoopvoller gestemd dan na de Alaskatop, maar waarschuwt dat alles zal afhangen van Poetins luimen en de wil van de internationale gemeenschap hem te beteugelen.

"Oekraïners vertrouwen Poetin niet, want we herinneren ons allemaal wat er gebeurde na de Minsk-akkoorden." Europese leiders meenden daarmee een oplossing te hebben gevonden voor het conflict in Oost-Oekraïne, maar het weerhield Poetin uiteindelijk niet van een volledige invasie.

"Toen wilde ook iedereen geloven dat er vrede kwam. Maar wat is er gebeurd? Zeven jaar later viel Rusland Oekraïne opnieuw aan."

Een Amerikaanse vrouw die verdacht wordt van betrokkenheid bij de moord op haar ex-partner wordt voorlopig niet uitgeleverd aan de Verenigde Staten. Dat heeft de rechtbank in Groningen besloten. Eerst moet worden uitgesloten dat haar bij terugkeer de doodstraf wacht.

De 33-jarige vrouw verbleef dit jaar drie weken ongezien in het aanmeldcentrum in Ter Apel, samen met haar 4-jarige dochter. Ze was op dat moment voortvluchtig. Ze werd op 9 maart samen met haar kind ingeschreven als asielzoeker in Nederland en kreeg toen ook een vreemdelingennummer van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).

Hoe het kan dat de voortvluchtige vrouw naar Nederland kon reizen en in Ter Apel asiel kon aanvragen, is nog onduidelijk.

De vrouw zit sinds april vast in afwachting van een uitleveringsverzoek van de VS. Maar voorlopig wordt ze dus niet uitgeleverd. Het is onduidelijk of zij bij haar terugkeer in Amerika wordt veroordeeld tot de doodstraf.

Volgens de Groningse rechtbank moet dat eerst worden uitgezocht. "Er is nadere informatie nodig van de Amerikaanse autoriteiten waaruit moet blijken dat de doodstraf niet zal worden opgelegd", aldus het vonnis.

Moeder ook verdacht

De Amerikaanse wordt verdacht van betrokkenheid bij de moord op haar 29-jarige ex-vriend vier jaar geleden in de stad Lyman. Op dat misdrijf is in de staat South Carolina de doodstraf gesteld.

De vrouw sloeg na de moord op de vlucht. Haar moeder werd eind maart aangehouden in Amerika - ook zij wordt verdacht van betrokkenheid bij de moord op haar schoonzoon. Daarna kreeg de politie ook de 33-jarige vrouw in het vizier die dus naar Nederland bleek te zijn gevlucht. Volgens Amerikaanse media waren er problemen tussen de verdachte en het slachtoffer. Hij was al eens aangehouden voor bedreiging van zijn ex.

De 4-jarige dochter die mee was naar Nederland, werd eerder door Amerikaanse rechters toegewezen aan de vader van de vermoorde ex-partner.

Het is nog niet bekend wanneer de rechtbank zich opnieuw over de uitlevering buigt.

De 55 landen van de Afrikaanse Unie gaan zich inzetten voor het wereldwijd gebruik van de Equal Earth-kaart, een wereldkaart die de grootte van landen in verhouding tot elkaar beter laat zien dan de oude maar nog veel gebruikte mercatorprojectie.

"Het lijkt misschien alleen maar een kaart, maar dat is het in werkelijkheid niet", zegt Selma Malika Haddadi van de Afrikaanse Unie tegen persbureau Reuters. Volgens haar ziet Afrika er bij een mercatorprojectie "onbeduidend" uit terwijl het na Azië het grootste continent is en het thuis van meer dan 1 miljard aardbewoners.

De mercatorprojectie werd in de 16e eeuw bedacht door de Vlaamse cartograaf Gerard Mercator voor de zeevaart. Zijn methode om kaarten te ontwerpen werkte goed, maar is problematisch bij het maken van een wereldkaart, waarbij de oppervlakte van een bol op een plat vlak moet worden weergegeven.

Bij het gebruik van de mercatormethode zien gebieden dichter bij de Noord- of Zuidpool er naar verhouding groot uit en gebieden dichter bij de evenaar relatief klein.

Het gevolg is dat Afrika en Zuid-Amerika verhoudingsgewijs klein uitvallen en Europa en een land als Rusland verhoudingsgewijs groot. Toch wordt mercatorprojectie wereldwijd nog veel gebruikt, bijvoorbeeld door Google en zelfs door de VN.

Hieronder zie je twee voorbeelden van hoe het formaat van landen wordt vertekend door de mercatorprojectie:

Twee Afrikaanse ngo's proberen daar wat aan te doen. Moky Makura van de Africa No Filter noemt de mercatorkaart de oudste mis- en disinformatiecampagne. "Die moet stoppen", zegt ze tegen Reuters.

Fara Ndiaye van Speak Up Africa zegt dat het gebruik van de mercatorprojectie het denken over Afrika negatief beïnvloedt, met name bij kinderen die de kaart op school zien.

De ngo's zijn daarom samen de Correct The Map-campagne begonnen om het gebruik van de Equal Earth-projectie te stimuleren. Die geeft de oppervlakteverhoudingen tussen landen en continenten realistisch weer.

Afrika-correspondent Elles van Gelder:

"De campagne Correct The Map draait om meer dan het promoten van een realistischer wereldkaart: om het rechtzetten van een koloniale erfenis die het continent tot op de dag van vandaag marginaliseert.

Je kan de roep om een eerlijkere kaart ook zien in het kader van een bredere dekolonisatiebeweging waar ook het teruggeven van geroofde kunstschatten, het ter discussie stellen en neerhalen van koloniale monumenten deel van uitmaken en ook het herschrijven van geschiedenisboeken vanuit een Afrikaans perspectief.

Allemaal bedoeld om los te breken van de koloniale erfenis en het continent op een juiste en gelijkwaardige manier af te beelden en te presenteren."

Ook dit jaar zitten Nederlandse wateren vol met waterplanten. Dat leidt tot problemen bij watersporters en boten, maar ook aan de kant blijven badgasten liever weg. "Het stinkt enorm", zegt Henk Wijga van de reddingsdienst.

De waterplant, fonteinkruid, heeft een reinigende werking en produceert zuurstof. In principe is dat gunstig voor het onderwaterleven, maar de plant groeit zo snel dat er boven water problemen ontstaan.

Zoals in het Gooimeer. Wijga moet dit jaar weer vaak uitrukken omdat boten of mensen verstrikt zijn geraakt in fonteinkruid. "Die plant heeft binnen een mum van tijd het hele meer overgenomen", vertelt hij vanuit zijn reddingsboot tegen NH. "Ik denk dat het zo'n 10 jaar geleden begon en het is nu niet meer weg te denken."

Door warmer weer en schoon water groeien in Nederland de laatste jaren steeds meer waterplanten. Het fonteinkruid, niet te verwarren met alg, groeit zo hoog dat het tot aan de wateroppervlakte komt. Als boten daar doorheen varen, kan het fonteinkruid verstrikt raken in de motor waardoor die oververhit raakt. "En dan krijgen wij een melding dat een boot in brand staat", zegt Wijga.

Rotte eieren

Afgestorven fonteinkruid wordt door de wind en boten meegesleept naar stranden. Dat maakt dat mensen wel twee keer nadenken of ze daar een dag willen recreëren, zegt Wijga. Niet alleen omdat het groene spul niet uitnodigt tot een verkoelende duik, ook omdat "die zooi ruikt naar rotte eieren".

Volgens de reddingsvrijwilliger is er maar één oplossing: "Maaien, maaien, maaien." Hij hoopt dat gemeenten rondom de meren in het Gooi meer gaan samenwerken om het probleem aan te pakken.

Een maaiboot haalt bij het maaien van de waterplanten een stuk van de bovenkant weg. Daarbij worden wortels in tact gelaten, zodat de groei niet volledig stopt.

Ook in andere randmeren in Flevoland groeien waterplanten razendsnel en -hoog. En ook daar ondervinden watersporters en boten er last van. Ze worden daar al jaren gemaaid en vernietigd.

Zonde, vindt specialist in actief biologisch waterbeheer Jiry de Waal. "Ze zijn niet nutteloos", zegt hij tegen Omroep Flevoland. "Het is een stofzuiger van nitraten en fosfaten. Het is een directe concurrent van rotzooi die je niet wil zoals algen, wieren en kroos."

Great Barrier Reef

De Waal vindt fonteinkruid een mooie zuurstofplant, zegt hij. "Het geeft in het water de indruk van een soort kelpwoud. Het is onze Great Barrier Reef, maar dan in de randmeren."

Daarom gaat hij regelmatig naar het Eemmeer om versgemaaide fonteinkruid op te halen. Want dat kan prima doorleven in hobbyvijvers. "Ik bind de planten samen in bosjes en verkoop ze weer door."

Door de reinigende werking van de plant, kan deze nog meer worden ingezet, denkt De Waal. "Bijvoorbeeld in wateren die nog niet aan standaarden voor waterkwaliteit voldoen. Daar voegt hij echt wat toe."

Nederlandse huishoudens beleggen steeds meer geld direct in defensiebedrijven. Dat blijkt uit cijfers van de Nederlandsche Bank (DNB). In het tweede kwartaal steeg de waarde van deze defensiebeleggingen naar 832 miljoen euro. Begin 2023 bedroeg dit nog 87 miljoen euro.

De waardestijging komt voor 44 procent door aankopen van nieuwe aandelen. Voor de rest kwam de gestegen waarde door koersstijgingen.

DNB denkt dat onder meer de aankondiging van Duitsland eerder dit jaar om de Schuldenbremse ofwel schuldenrem voor defensie los te laten met de stijging te maken heeft. Hierdoor kan meer in defensie geïnvesteerd worden. Ook de aankondiging van de Europese strategie voor de defensie-industrie speelt mee volgens de bank.

Rheinmetall

Het is ook voor het eerst, sinds DNB het in 2018 begon bij te houden, dat een defensiebedrijf onderdeel is van de top 25 bedrijven waarin huishoudens het meest direct beleggen. Het gaat om Rheinmetall, de Duitse wapenfabrikant die vooral defensievoertuigen verkoopt. Het bedrijf profiteert al tijden van de spanningen in de wereld.

Van de defensiebeleggingen van Nederlandse huishoudens ging 63 procent naar dit Duitse bedrijf. Begin 2023 bezaten Nederlandse huishoudens nog 15 miljoen euro, twee maanden geleden was dit 521 miljoen euro.

Ook de gehele beleggingsomvang van huishoudens, dus inclusief beleggingsfondsen en obligaties, stijgt. De totale waarde stijgt met bijna 3 procent naar 194 miljard euro. Eerder dit jaar verloren beleggers nog veel geld nadat de beurzen wereldwijd inzakten als reactie op de Amerikaanse importheffingen. Ook zorgde een lagere dollarstand voor een dalende waarde van veel aandelenportefeuilles, maar die verliezen zijn dus veelal goedgemaakt.

Goedemorgen! De onderhandelingen tussen de vakbonden en de NS over een nieuwe cao worden hervat en de Kiesraad maakt bekend welke politieke partijen aan de Tweede Kamerverkiezingen in oktober meedoen.

Eerst het weer: Vandaag schijnt overal de zon, er is nauwelijks bewolking. Het wordt 21 graden in het noorden tot 29 graden in het zuiden van het land.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Europese leiders zijn tevreden over de Oekraïnetop in het Witte Huis vannacht. Ook de Oekraïense president Zelensky verliet Washington met een goed gevoel na zijn gesprek met president Trump. De leiders hopen snel vervolgstappen te kunnen zetten op weg naar vrede in Oekraïne. Daarvoor zou er binnen enkele weken al een gesprek tussen Zelensky en de Russische president Poetin moeten volgen. President Trump kondigde aan daar vannacht al meteen met het Kremlin over te hebben gebeld.

Het Kremlin hield vannacht de boot daarover nog af. Topadviseur Oesjakov zei dat Rusland "ervoor openstaat om de gesprekken op te schalen naar een hoger niveau", maar wilde het nog niet hebben over een bijeenkomst van de presidenten. Wellicht koerst Moskou eerst nog aan op gesprekken op ministerieel niveau.

De leiders zouden het ook grotendeels eens zijn geworden over veiligheidsgaranties voor Oekraïne. Hoewel Rutte achteraf zei dat er nog geen concrete plannen waren om militairen in te zetten, berichtte Trump later dat Europese landen daarin het voortouw zullen nemen en de VS een coördinerende rol zal spelen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De komende dagen wordt op de dijk bij Den Helder het WK tegen de wind in racen gehouden, schrijft de regionale zender NH. Studenten uit de hele wereld hebben voertuigen ontworpen waarmee ze aangedreven door de wind zo snel mogelijk tegen de wind in proberen te rijden.

Fijne dag!

2024 was het dodelijkste jaar voor hulpverleners ooit geregistreerd, meldt VN-hulporganisatie OCHA. In dat jaar werden 383 hulpverleners gedood, dat zijn 90 slachtoffers meer dan een jaar eerder.

De meeste doden vielen in de oorlogen in Gaza (181) en Sudan (60). Volgens OCHA raakten vorig jaar ook 308 hulpverleners gewond. Verder werden 125 hulpverleners ontvoerd en 45 gearresteerd of vastgehouden. De slachtoffers waren vooral lokale medewerkers, meldt OCHA.

In totaal waren er volgens de hulporganisatie 861 veiligheidsincidenten in 42 landen.

VN-kinderrechtenorganisatie Unicef zegt geschrokken te zijn van de cijfers. "De rode lijn is allang overschreden", zegt Unicef-directeur Suzanne Laszlo. "Hulpverleners houden levenslijnen open, maar worden zelf doelwit, vaak zonder enige consequentie voor de daders."

Geweld door overheden

De hulporganisatie ziet dat de laatste jaren overheden ook steeds vaker geweld gebruiken tegen hulpverleners. Daardoor wordt het verlenen van hulp aan mensen die het nodig hebben steeds lastiger.

Laszlo: "Onder internationaal humanitair recht zijn aanvallen, intimidatie en willekeurige detentie van hulpverleners, en het vernietigen of plunderen van hulpgoederen verboden."

Volgens Unicef dreigt ook 2025 een dodelijker jaar te worden voor hulpverleners als er niet wordt ingegrepen.

Laszlo roept de internationale gemeenschap op om hulpverleners te beschermen "zodat zij levensreddende hulp aan kinderen kunnen blijven bieden".

Europese leiders zijn tevreden over de Oekraïnetop in het Witte Huis vannacht. De Oekraïense president Zelensky sprak na afloop van een positief gesprek en noemde het "de beste ontmoeting" die hij ooit met president Trump gehad had. Een schril contrast met het gebekvecht waar een eerder bezoek nog mee eindigde.

De leiders hopen snel vervolgstappen te kunnen zetten op weg naar vrede in Oekraïne. Daarvoor zou er binnen enkele weken al een gesprek tussen Zelensky en de Russische president Poetin moeten volgen. President Trump kondigde aan daar vannacht al meteen met het Kremlin over te hebben gebeld.

"Aan het einde van de gesprekken heb ik president Poetin gebeld om voorbereidingen te treffen voor een ontmoeting, op een nader te bepalen locatie, tussen presidenten Poetin en Zelensky", schreef Trump op Truth Social. "Daarna volgt dan een trilateraal gesprek, met mijzelf erbij."

'Ontmoeting op korte termijn'

De Duitse bondskanselier vertelde dat Trump het gesprek met de Europese leiders zo'n 40 minuten onderbrak om Moskou te bellen. Volgens hem wordt ernaar gestreefd om binnen twee weken een ontmoeting te regelen tussen Poetin en Zelensky. De Franse president Macron had het zelfs over een ontmoeting binnen enkele dagen.

Het Kremlin hield vannacht de boot daarover nog af. Topadviseur Oesjakov zei dat Rusland "ervoor openstaat om de gesprekken op te schalen naar een hoger niveau", maar wilde het nog niet hebben over een bijeenkomst van de presidenten. Wellicht koerst Moskou eerst nog aan op gesprekken op ministerieel niveau.

De Russische terughoudendheid drukte de stemming in Washington niet. "Ik moet bekennen dat ik niet wist welke kant dit op zou gaan", zei Merz achteraf. "Maar mijn verwachtingen zijn overtroffen." Ook NAVO-chef Rutte sprak van een "erg succesvolle dag in Washington."

Dit zijn een aantal video's vanuit het Witte Huis:

De leiders zouden het ook grotendeels eens zijn geworden over veiligheidsgaranties voor Oekraïne. Hoewel Rutte achteraf zei dat er nog geen concrete plannen waren om militairen in te zetten, berichtte Trump later dat Europese landen daarin het voortouw zullen nemen en de VS een coördinerende rol zal spelen.

Rutte noemde die toezegging een doorbraak. De plannen voor veiligheidsgaranties moeten deze week worden uitgewerkt, meldden verschillende leiders na de ontmoeting in het Witte Huis. Rutte en andere leiders spraken de afgelopen dagen wel meermaals over garanties die lijken op artikel 5 van de NAVO, waarin staat dat een aanval op één land geldt als een aanval op allen.

Veiligheidsgaranties blijven nog wel een heikel punt, omdat Rusland het onacceptabel vindt als er militairen van NAVO-landen in Oekraïne worden gestationeerd.

Staakt-het vuren of vredesakkoord?

Er blijven ook twijfels over de intenties van de Russen. Zo noemde de Finse president Stubb Poetin "niet te vertrouwen" en gaf bondskanselier Merz aan dat hij betwijfelt of Poetin het aandurft om met Zelensky in gesprek te gaan. De Franse president Macron uitte zijn twijfels of Poetin wel vrede wil. "Zijn uiteindelijke doel is zoveel mogelijk gebied te veroveren, om Oekraïne te verzwakken." Macron stelde na de bijeenkomst dat als onderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne mislukken, er zwaardere sancties aan Rusland moeten worden opgelegd.

Zelensky zei dat hij geen voorwaarden stelt voor een ontmoeting, omdat die alleen maar tot extra vertraging leiden. Wel zei hij dat hij zich niet kan voorstellen dat er onderhandelingen worden gevoerd zonder een staakt-het-vuren. Poetin wilde daar tot nu toe niet aan, omdat hij stelt dat Oekraïne de gelegenheid krijgt zich te hergroeperen als zijn militaire druk wegvalt.

Trump liet zich de afgelopen tijd afwisselend uit over de noodzaak van een staakt-het-vuren. Na de Alaskatop was hij het eens met Poetin dat er meteen ingezet kan worden op een permanent vredesakkoord, omdat "bestanden het nooit lang volhouden". Hoewel hij dat nu herhaalde tegen Zelensky, zei hij na overleg met de Europese leiders dat "wij allemaal natuurlijk het liefst een onmiddellijk staakt-het-vuren willen terwijl er gewerkt wordt aan een vredesakkoord."

Grondgebied

Zelensky zei na het overleg dat hij lang met de Amerikaanse president had gesproken over Oekraïens grondgebied. Hij had zelfs nog een stevige discussie over de kaarten van het Witte Huis waarop volgens hem verkeerde frontlinies stonden afgebeeld, maar hij haastte zich te zeggen dat het meningsverschil in goede harmonie was verlopen.

NAVO-chef Rutte stelde dat dit onderwerp verder niet besproken is in de bijeenkomst waar ook de Europese leiders bij aanwezig waren. Dit onderwerp zou pas ter tafel moeten komen wanneer er een ontmoeting plaatsvindt tussen Rusland en Oekraïne. Rutte onderstreepte dat grondgebied pas ter sprake kan komen als er veiligheidsgaranties voor Oekraïne zijn.

Samenvattend keek de Britse premier Starmer positief terug op het ingelaste topoverleg. Hij noemde de doorbraak over veiligheidsgaranties en concrete beweging richting vervolgstappen "precies waar hij op uit was". "Ik ben tevreden dat we dat bereikt hebben."

De politie heeft dertien boetes uitgedeeld aan chauffeurs van touringcars bij festival Decibel in Hilvarenbeek. Een van de chauffeurs was onder invloed van drugs, meldt de verkeerspolitie.

Het dancefestival Decibel Outdoor op het terrein van de Beekse Bergen trekt jaarlijks zo'n 120.000 bezoekers. Sommige bezoekers maken gebruik van een touringcar om van en naar het festivalterrein te reizen.

De verkeerspolitie controleerde zaterdag de touringcars en hun chauffeurs. Bij de grote controle waren agenten uit Rotterdam, Amsterdam, Noord-Brabant en Twente betrokken.

Geen rijbewijs

Een van de beboete chauffeurs had geen rijbewijs. Een ander overtrad de verplichte rij- en rusttijden. Twee chauffeurs werden betrapt op het rijden zonder de juiste tachograaf, het apparaat dat de rij- en rusttijden, de snelheid en de afgelegde afstand registreert, schrijft Omroep Brabant.

De politie deelde ook boetes uit voor problemen met de touringcars. Zo was er in een touringcar geen noodhamer aanwezig en had een van de touringcars kapotte koplampen.

"De controle werd gehouden om te zorgen voor een eerlijke, veilige en betrouwbare markt voor het personenvervoer", aldus de verkeerspolitie.

De Amerikaanse conservatieve (nieuws)zender Newsmax heeft een schikking getroffen met stemcomputerfabrikant Dominion in een smaadzaak. De nieuwszender betaalt het bedrijf 67 miljoen dollar (zo'n 57 miljoen euro).

De zender beweerde dat president Trump de verkiezingen van 2020 verloor doordat de uitslag was gemanipuleerd door het bedrijf dat stemcomputers leverde.

Dominion klaagde Newsmax vanwege die beweringen in 2021 aan. Uit documenten over interne gesprekken binnen de pro-Trump zender blijkt dat medewerkers van Newsmax wisten dat de beweringen onjuist waren.

Ook blijkt uit de documenten dat medewerkers waarschuwden voor de complottheorieën van sommige gasten die op de zender waren uitgenodigd.

Fox News

Een rechter oordeelde eerder dit jaar dat de beweringen van Newsmax vals en onjuist waren. Een jury moest nog beslissen hoe hoog de schadevergoeding zou worden.

Zover is het niet gekomen: vrijdag troffen beide partijen een schikking.

Eerder klaagde Dominion ook nieuwszender Fox News aan voor beweringen dat er bij de presidentsverkiezingen in 2020 gefraudeerd was met de stemcomputers. Dominion eiste in die zaak 1,5 miljard dollar.

Ook in die zaak trof het bedrijf een schikking met de nieuwszender. Fox News betaalde toen 787,5 miljoen dollar (ruim 675 miljoen euro).

Onno Hoes wordt waarnemend burgemeester van Tilburg. De prominente VVD'er volgt tijdelijk zijn partijgenoot Theo Weterings op die eind deze maand vertrekt. Hoes was in het verleden onder meer burgemeester van Maastricht, waarnemend burgemeester van de gemeenten Haarlemmermeer en Roermond en partijvoorzitter van de VVD.

Hoes (64) werd vanmiddag door de commissaris van de Koning beëdigd, in overleg met de vertrouwenscommissie die door de gemeenteraad was samengesteld. "We kijken ernaar uit om de komende maanden samen te werken voor onze stad en dorpen en alle Tilburgers", zegt Henk van Tilborg, voorzitter van de vertrouwenscommissie en plaatsvervangend voorzitter van de gemeenteraad.

"De ervaring die Onno Hoes meeneemt op het gebied van veiligheid en openbare orde is voor Tilburg heel belangrijk", zegt Van Tilborg. "In de profielschets voor de burgemeester hebben we daarnaast ook gezegd dat menselijkheid geen bijzaak is, maar het fundament onder het ambt. We hebben er het volste vertrouwen in dat Onno Hoes de komende maanden daar ook invulling aan zal geven."

Zwaar werk

In het voorjaar maakte Weterings (66) bekend eerder afscheid te nemen als burgemeester, omdat het werk veel van hem vraagt. De "intensiteit van het werk en de lange werkweken" ziet hij steeds meer als een beperking. Ook wil de VVD'er gezien zijn leeftijd de komende jaren "tijd en ruimte hebben voor gezamenlijke activiteiten" met zijn vrouw.

Het is niet voor het eerst dat Hoes Weterings opvolgt. Toen de geboren en getogen Tilburger in 2017 stopte als burgemeester van Haarlemmermeer en naar Tilburg vertrok, werd Hoes waarnemend burgemeester in die gemeente.

De Oekraïense president Zelensky heeft in het Witte Huis naar eigen zeggen zijn beste ontmoeting ooit gehad met president Trump. De twee spraken over allerlei "gevoelige onderwerpen", waarbij Zelensky veiligheidsgaranties voor Oekraïne noemde en het repatriëren van Oekraïense gevangenen en ontvoerde kinderen.

Meteen bij aanvang bleken de onderlinge verhoudingen uitstekend. In zijn kantoor, het Oval Office, zei Trump dat hij vereerd was met het bezoek van Zelensky. Hij zei dat als alles goed gaat, er een trilateraal gesprek zal volgen. Dat zou betekenen dat Trump met Poetin en Zelensky om tafel gaat. Maar als dat nu niet lukt, is het volgens Trump "geen einde verhaal".

Zelensky herhaalde dat hij er geen probleem mee heeft om met Poetin om tafel te gaan. De Oekraïense president bedankte Trump voor de ontmoeting en diens steun in de oorlog tegen Rusland. Eerder schreef hij op sociale media dat "Rusland kan alleen tot vrede worden gedwongen door kracht en president Trump heeft die kracht".

Voor het overleg was ongeveer een uur uitgetrokken, maar een half uur ging op aan het beantwoorden van vragen van de pers. De sfeer daarbij was veel harmonieuzer dan in februari, toen Trump en zijn vicepresident Vance Zelensky de mantel uitveegden omdat hij niet dankbaar genoeg was voor de Amerikaanse steun en te weinig respect toonde. Trump ging nu ook uitgebreid in op vragen over binnenlandse kwesties.

Ook was er gelegenheid voor een grap over Zelenskys pak:

Zelensky sprak voorafgaand aan zijn ontmoeting vandaag van zeer serieuze gesprekken, waarin voor hem een einde aan de oorlog en veiligheidsgarantie voor Oekraïne vooropstaan. "Als we over vrede spreken voor één Europees land, dan hebben we het over vrede in heel Europa."

Zelensky schreef ook dat zijn land "klaar is voor een echt bestand en voor het neerzetten van een nieuwe veiligheidsstructuur". Hij zei er niet bij wat hij daarmee precies bedoelt.

Volgens Trump willen de Europese NAVO-leiders met wie hij vandaag ook spreekt graag dat de Verenigde Staten veiligheidsgaranties bieden aan Oekraïne, zoals die ook binnen de NAVO gelden. Dat zou betekenen dat een nieuwe Russische aanval op Oekraïne ook door de VS gezien wordt als een aanval op heel Europa. "Zij willen die bescherming en ze vinden dat erg belangrijk. We zullen hen daarbij helpen", zei Trump zonder verder te specificeren wat hij daarmee bedoelt.

Trump en Zelensky waren het erover eens dat de oorlog moet stoppen:

Zelensky staat er in Washington niet alleen voor. Trump ontvangt ook een zware Europese afvaardiging, met daarin onder anderen de Franse president Macron, de Duitse bondkanselier Merz en de Britse premier Starmer. Zij willen met hun aanwezigheid in het Witte Huis laten zien dat ze pal achter Oekraïne staan en zullen Trump ervan proberen te overtuigen hun kant te kiezen en niet te luisteren naar de Russische president Poetin.

De Europese leiders zijn op stel en sprong naar Washington gereisd na de topontmoeting tussen Trump en Poetin afgelopen vrijdag in Alaska. Toen bleek dat Trump vindt dat er over vrede in Oekraïne kan worden gesproken zonder dat eerst een staakt-het-vuren wordt afgesproken. Dat is juist wat Oekraïne en de Europese landen wel als voorwaarde zien.

In het Oval Office bevestigde Trump vandaag dat wat hem betreft er geen bestand hoeft te zijn om aan onderhandelingen te beginnen. Hij zei ook dat hij na de gesprekken met Zelensky en de Europese delegatie met Poetin zal bellen.

Veiligheidsgaranties

Bij aanvang van het overleg met de Europese leiders zei Trump dat de veiligheidsgaranties voor Oekraïne een belangrijk gespreksonderwerp zijn. Volgens hem is Poetin vrijdag in Alaska al akkoord gegaan met dergelijke afspraken.

"We gaan hier nu bespreken wie wat zal doen", zei Trump. "Ik ben ervan overtuigd dat we een afspraak kunnen maken waarmee we in de toekomst elke agressor tegen Oekraïne kunnen afschrikken." Ook wil hij het hebben over het uitruilen van gebiedsdelen.

De Europese leiders benadrukten veelal het belang van vrede. "Dat willen we allemaal", zeiden Starmer en Macron. Beiden herhaalden ook dat vrede belangrijk is voor de veiligheid van heel Europa, niet alleen voor Oekraïne.

Het Israëlische leger kampt met een groeiend tekort aan manschappen en bereidt zich daarom ook voor op het rekruteren van jonge Joden uit de diaspora, vooral uit de Verenigde Staten en Frankrijk. Dat meldt legerzender Galei Tzahal.

De stap komt op een gevoelig moment: terwijl legerchef Eyal Zamir plannen goedkeurt voor een nieuwe grootschalige aanval op Gaza-stad. Tegelijk ligt er een voorstel om tussen de 80.000 en 100.000 reservisten op te roepen.

Politieke druk versus militaire grenzen

De combinatie van een tekort aan soldaten, vermoeidheid onder reservisten en oplopende politieke druk legt de spanningen bloot in Israël. Zamir bepleitte eerder een belegeringsstrategie om slachtoffers onder gijzelaars en militairen te voorkomen, maar dat werd door defensieminister Israel Katz terzijde geschoven. Katz stelde dat Israël "met volle kracht" moet optreden, omdat Hamas volgens hem geen bereidheid toont om gijzelaars vrij te laten.

Volgens bronnen binnen het leger kan de grondinvasie in Gaza-Stad tot ver in 2026 duren. Het plan richt zich op gevechten in dichtbebouwde wijken, inclusief hoogbouw waarin Hamas volgens Israël guerrilla-eenheden geïnstalleerd heeft.

Oproep van reservisten: hoge tol

Voormalig generaal Giora Eiland noemt de schatting van 100.000 reservisten overdreven, maar erkent dat zo'n oproep ontwrichting teweegbrengt. "Velen van hen zijn gewone burgers - studenten of zakenmensen - die al eerder in deze oorlog gediend hebben. Elke reservist kost de staat bovendien gemiddeld 400 euro per dag. Voor 100.000 mensen, maandenlang, is dat economisch nauwelijks houdbaar", zegt hij.

Behalve de financiële tol wijst Eiland op de mentale en maatschappelijke uitputting: "De oorlog duurt nu al 22 maanden. Israël heeft nooit eerder zo lang in zo'n intens conflict gezeten."

Volgens Yossi Mekelberg, analist bij denktank Chatham House, wordt de maatschappelijke impact steeds zichtbaarder. "Veel reservisten hebben al meer dan 400 dagen gediend. Aanvankelijk - na de Hamas-aanval van 7 oktober 2023 - kwam iedereen opdagen, nu is het nog maar 50 procent. Het leger houdt dat stil omdat het politiek slecht oogt."

Hij ziet niet alleen uitputting, maar ook groeiende morele twijfel. "Reservisten weten precies wat er in Gaza van hen wordt gevraagd. Als je uitgeput bent en twijfelt aan het nut van de missie, neemt de bereidheid af."

De mobilisatieplannen vallen samen met hevige protesten in Israël, geleid door families van gijzelaars. Afgelopen weekend trokken tienduizenden mensen door Tel Aviv. Premier Netanyahu beschuldigt hen ervan Hamas te helpen, wat de kloof tussen de regering en de samenleving verder vergroot.

Ook binnen de politieke en militaire top groeit de spanning. Katz en Zamir botsten recentelijk over legerbenoemingen. Katz beschuldigde de chef-staf van "beïnvloeding door anti-regeringsadviseurs", terwijl het leger benadrukte dat de procedure volgens de regels verloopt.

Diaspora als noodoplossing

Het tekort aan soldaten wordt ook veroorzaakt door de weigering van de ultraorthodoxe charedim om in dienst te gaan. Zij houden zo tienduizenden mannen buiten het leger.

De diaspora-rekrutering moet dat gat deels gaan vullen, al gaat het voorlopig om een zeer bescheiden aantal van zo'n 700 nieuwe soldaten per jaar.

Volgens Eiland ziet de legerleiding dat er nauwelijks nog goede opties zijn in Gaza. "Toch blijft het vertrouwen in het leger groot. Als Zamir zegt dat de operatie nodig is, zullen reservisten uiteindelijk gehoor geven", zegt Eiland.

Mekelberg vermoedt dat de harde toon over de bezetting van Gaza-Stad ook een politiek doel dient: "Het kan een onderhandelingstactiek zijn, een spel van wie als eerste knippert. Maar Netanyahu's deadline om Hamas vóór 7 oktober dit jaar te verslaan, maakt de situatie gevaarlijk."