NOS Nieuws - Algemeen

De Duitse burgemeester die gisteren in Herdecke in het Ruhrgebied werd neergestoken, is vermoedelijk aangevallen door haar 17-jarige adoptiedochter. De politie heeft op een persconferentie bekendgemaakt dat de vrouw haar dochter heeft aangewezen als verdachte. Ook het Openbaar Ministerie gaat hiervan uit op basis van het gevonden bewijs.

De politie zei ook dat de burgemeester, de 57-jarige Iris Stalzer, buiten levensgevaar is. Aanvankelijk beweerde de 15-jarige adoptiezoon van Stalzer dat hij haar bij de ingang van hun woning had gevonden. Zijn moeder had volgens hem gezegd dat ze was aangevallen door een groep mannen. Op de persconferentie werd een heel ander beeld geschetst.

Kelder

Stalzer werd vermoedelijk in de kelder van haar woning neergestoken en wist zich daarna naar de begane grond te slepen. De 17-jarige dochter alarmeerde de hulpdiensten en zei dat haar moeder buiten zwaargewond was geraakt bij een beroving, maar daar zijn geen sporen van gevonden.

Hulpdiensten troffen de vrouw zittend "in een stoel" aan met meerdere steekwonden. Ze werd met een helikopter overgebracht naar een ziekenhuis. Twee messen en bebloede kleding in het huis zijn in beslag genomen.

Gisteren sloot de politie een politiek gemotiveerde daad al snel uit en meldde dat er vermoedelijk een conflict in de privésfeer achter zat. De twee adoptiekinderen werden geboeid meegenomen naar het politiebureau. Welke rol de jongen heeft gespeeld is nog niet duidelijk. De politie noemde dat een goede vraag, maar wilde er geen antwoord op geven: "dat onderzoeken we nog".

Het tweetal wordt vandaag waarschijnlijk overgedragen aan jeugdzorg. De politie zei de vader buiten de zaak te willen houden, "omdat hij eerder slachtoffer is geweest". Wat daarmee bedoeld werd, is niet duidelijk.

Verkiezing

Eind vorige maand kozen de inwoners van Herdecke SPD-politica Stalzer als burgemeester. Ze zou volgende maand aantreden, maar het is onduidelijk of dat doorgaat. "Het is allemaal nog heel vers", zegt de lokale SPD-fractievoorzitter Klaus Klostermann. "Het belangrijkste is nu dat Stalzer herstelt."

De Duitse politie krijgt meer mogelijkheden om drones uit de lucht te halen. Met een wetswijziging wil de Duitse regering de droneafweer verbeteren. Het afweren van drones is nu vaak nog ingewikkeld.

Sinds de grootschalige Russische invasie van Oekraïne in februari 2022 worden ook boven Duitsland steeds meer drones gespot. De regering gaat ervan uit dat ze in veel gevallen door Rusland zijn gestuurd. Ze zouden onder meer kritische infrastructuur, militaire terreinen en transportroutes hebben bespioneerd.

Verantwoordelijkheid verdeeld

Nu is het vaak nog lastig om illegale drones te verstoren of neer te halen. Dat komt onder meer doordat de verantwoordelijkheid daarvoor verdeeld is over meerdere autoriteiten. Bovendien is de wetgeving verouderd: daarin is met drones geen rekening gehouden.

In principe is het de taak van de deelstaatpolitie om de binnenlandse veiligheid in de 16 verschillende deelstaten te bewaken. Vliegvelden en treinstations vallen echter onder de verantwoordelijkheid van de landelijke politie. En bij militair terrein of aanvallen op het land grijpt het leger in.

Zij beschikken niet allemaal over dezelfde middelen om in te grijpen, en het hangt van de specifieke drone af waarmee die uit de lucht gehaald moet worden. Voor een kleine spionage-drone op lage hoogte kan minder grof geschut nodig zijn dan voor het type kamikaze-drone dat hoog boven Polen vloog. Daarvoor kan de inzet van gevechtsvliegtuigen of luchtafweergeschut nodig zijn, waarover alleen het leger beschikt.

90 miljoen euro

Nu wil de regering via een wetswijziging regelen dat ook de landelijke politie drones kan afschieten, maar details zijn nog onduidelijk. Daarnaast zal de landelijke politie een speciale drone-eenheid krijgen. En er moet een drone-afweercentrum komen waarin de nationale staat en de deelstaten samenwerken. Beide moeten er al voor het einde van dit jaar komen.

Ook krijgt de landelijke politie meer middelen. Volgens omroep MDR wil de regering jaarlijks 90 miljoen euro investeren in de nieuwste techniek, en komen er op de kop af 341 mensen bij.

De Bondsdag (de Duitse Tweede Kamer) en de Bondsraad moeten nog over het kabinetsplan stemmen. Komende weken buigt de regering zich ook over een aanpassing van de wet voor luchtverdediging. Die gaat mogelijk nog op de schop om ook het leger breder in te kunnen zetten voor onder meer hoog vliegende drones.

Op het spoor bij Teuge, tussen Apeldoorn en Deventer, is een trein gestrand. De passagiers zijn met alternatief vervoer naar het volgende station gebracht om hun reis daar te vervolgen. De rest van de dag rijden er geen treinen meer tussen de twee steden.

De trein was onderweg naar Deventer, schrijft RTV Oost. De stremming ontstond doordat een vrachtwagen de bovenleiding kapot trok, zegt een woordvoerder van ProRail. "Helaas is er beide kanten op 300 meter kapotgetrokken. In totaal is er dus 600 meter bovenleiding kapot."

De treinen tussen Apeldoorn en Deventer rijden de hele dag niet meer, zegt de woordvoerder. "Dit is een grote klus, het herstel zal tot diep in de nacht duren." ProRail gaat er vanuit dat het treinverkeer morgenochtend hervat kan worden.

Hoe het kan dat de vrachtwagen zoveel schade kon aanrichten, is nog niet duidelijk. "Het gebeurt helaas vaker", zegt de woordvoerder. De chauffeur is doorgereden. ProRail is in contact met het bedrijf waar de chauffeur voor werkt. "Ik heb er alle vertrouwen in dat dit ordentelijk afgehandeld zal worden."

De Radboud Universiteit zegt ontzettend geschrokken te zijn van de bezetting van een laboratorium door pro-Palestijnse demonstranten, gisteren. Volgens de universiteit en de politie hadden er doden kunnen vallen. "Ik heb de hele dag en avond gebeden dat ze naar buiten zouden komen, en godzijdank gebeurde dat zonder dat er iets mis ging", zegt rector magnificus José Sanders.

De demonstranten bezetten gisteren het magnetenlaboratorium van de campus in Nijmegen. In die ruimte bevindt zich een supergeleidende magneet "die bij onkundig gebruik, beschadiging of vernieling tot dodelijke situaties had kunnen leiden".

"Als er een stuk metaal tegen de supergeleidende magneet was gekomen, dan waren er in razend tempo stikstof en helium uitgekomen", legt hoogleraar en labdirecteur Arno Kentgens uit op een persconferentie. "Mensen in de ruimte hadden dan kunnen stikken."

De universiteit waarschuwde gisteren tijdens de demonstratie al voor het potentiële gevaar bij supergeleidende magneten en koelgassen.

De bezorgdheid ging voornamelijk daar over. "We wisten niet wat de intenties van de demonstranten waren. Stel dat ze zich daar ook zouden vastketenen met kettingen, of kwaadwillend een stoel naar die magneet hadden gegooid, wat dan?" vraagt de hoogleraar zich af.

Beveiliging

Wanneer de universiteit wordt gevraagd hoe het kan dat de demonstranten daar binnen konden komen, komt er geen duidelijk antwoord. "De ruimte is beveiligd, je moet een pasje hebben. Ook staat er op de deuren dat je er niet mag komen." De universiteit is bezig om de beveiliging van de ruimte aan te scherpen.

Het is niet duidelijk of onder de demonstranten studenten waren die werkten met de supergeleidende magneet. "We hebben niemand herkend", zegt decaan Sybrand de Jong .

Volgens een student van de actiegroep Nijmegen Student Encampment heeft de groep de actie goed voorbereid. "We begrepen de risico's van dit lab en hebben het met opzet gedaan. We hebben de risico's besproken en wisten wat we wel en niet mee naar binnen konden nemen", zegt hij tegen de NOS.

De betogers zijn boos omdat volgens hen het bestuur van de universiteit niet naar hen luistert. "We hebben zoveel brieven geschreven en demonstraties gedaan zodat ze de banden met Israël verbreken, maar het College van Bestuur luistert niet. Daarom hebben we nu besloten tot heftigere acties."

Volgens de groep waren de veiligheidsrisico's niet groot en "maakt het College van Bestuur zich meer zorgen om de apparatuur dan om ons".

Volgens de actiegroep werkt een hoogleraar van de universiteit samen met twee Israëlische universiteiten. De universiteit wil daar geen commentaar op geven. Rector Sanders zegt dat Israëlstandpunten nu niet aan de orde zijn: "het gaat hier om een veiligheidssituatie", zegt zij op de persconferentie.

'Bewust mensenlevens op het spel gezet'

Vanwege de veiligheid kon de politie het gebouw tijdens de bezetting niet betreden. Daarom verzochten politie, universiteit en burgemeester Bruls de demonstranten met klem het pand te verlaten.

De bezetters werden vannacht ingesloten en gearresteerd toen zij op eigen houtje naar buiten kwamen. Demonstranten die zich voor de ingang aan elkaar hadden vastgeketend, werden losgezaagd met een slijptol. In totaal zijn er 23 betogers gearresteerd. Zij zitten allemaal nog vast.

Volgens burgemeester Bruls ging de bezetting echt te ver. "Ik kan niet vaak genoeg herhalen hoe belangrijk ik het recht op demonstreren vind. Maar de actie van gisteren gaat over de grenzen van de wet en van wat maatschappelijk te verantwoorden is. Er zijn bewust levens op het spel gezet en dit heeft een buitensporige inzet van hulpdiensten gekost".

Volgens hem moeten de bezetters zich verantwoorden voor de rechter. "Gelukkig is de actie uiteindelijk toch veilig voor iedereen beëindigd. Mijn dank gaat uit naar alle politiemensen en hulpverleners die hiervoor gisteren in touw zijn geweest."

Hieronder zie je een video over de beëindiging van de bezetting van het Goudsmitpaviljoen:

Op dag drie van de vredesonderhandelingen over Gaza klinkt er voorzichtig optimisme uit Egypte. Vandaag zijn ook de belangrijkste onderhandelaars aangekomen.

De gesprekken begonnen maandag in de badplaats Sharm al-Sheikh. Israël en Hamas praten niet direct met elkaar: de delegaties bevinden zich in verschillende vergaderruimtes.

Waar dat gebeurt wordt geheim gehouden, maar uit kringen van Egyptische journalisten verneemt de NOS dat de gesprekken plaatsvinden in het International Congress Center van Sharm al-Sheikh. De Egyptische zender Extra News toont ook een korte video van de Hamas-onderhandelaar die daar met een bodyguard naar buiten loopt.

De betrokken landen laten heel weinig los over het verloop van de gesprekken. Toch komen er enkele details naar buiten. Zo schrijft The Independent dat het maandagavond 18 uur lokale tijd begon met een gespreksronde van vier uur, inclusief een pauze voor het avondeten.

Dinsdagochtend zou er verder zijn gepraat. Volgens het Witte Huis voerden 'technische teams' de eerste gesprekken.

Onderhandelaar overleefde aanslag

Namens Hamas is de hoofdonderhandelaar Khalil al-Hayya. Hij was het doelwit van de mislukte Israëlische liquidatiepoging in Qatar. Israël zal nu toch met hem moeten praten - al is dat dan niet face to face. De zoon van Al-Hayya werd overigens wel gedood bij de Israëlische beschieting in Qatar.

Voor Israël is Ron Dermer de belangrijkste onderhandelaar. Hij is vandaag aangekomen in Egypte en praat volgens de eerste berichten ook al persoonlijk mee. Dermer is een vertrouweling van premier Netanyahu. Sinds begin dit jaar leidt hij de onderhandelingen over het vrijlaten van de Israëlische gijzelaars in Gaza.

Ook de Amerikaanse delegatie is vandaag compleet met de komst van Trumps gezant Steve Witkoff, én Trumps schoonzoon Jared Kushner. Zij zullen de druk op de partijen opvoeren om akkoord te gaan.

Hoge Amerikaanse functionarissen zeggen tegen nieuwssite Axios dat de twee Egypte niet zullen verlaten voordat er een akkoord is over de vrijlating van de gijzelaars en een einde van de oorlog.

'Niet te snel'

De druk op Hamas en Israël om akkoord te gaan is dus enorm. Maar het is belangrijk om niet overhaast te werk te gaan, zegt Sven Koopmans. Hij is voormalig speciaal gezant van de EU voor het Midden-Oosten en sinds kort werkzaam voor de Haagse denktank HCSS. Hij schreef ook een praktische handleiding voor internationale onderhandelingen.

"Tot nu toe zijn het in Egypte voorbereidende gesprekken geweest, dat is nuttig en logisch om de onderhandelingen efficiënt te laten verlopen. Je haalt de grote namen pas later om druk op de onderhandelingen te zetten."

Dat moment lijkt met de komst van de hoofdonderhandelaars nu gekomen.

"Aan de ene kant wil men heel snel een overeenkomst, maar aan de andere kant wil je dat de partijen het akkoord serieus accepteren. Eerder hebben we gezien dat het staakt-het-vuren in Gaza in heel algemene bewoordingen was gesteld. Ik kan niet voorspellen hoe lang de gesprekken dit keer gaan duren. Als het akkoord minder gedetailleerd is dan heb je meer kans dat iedereen 'ja' zegt, maar minder kans dat het akkoord ook stand houdt."

Volgens Koopmans is het heel belangrijk dat de partijen aan hun afspraken worden gehouden. "Zo gaat het met heel veel wapenstilstanden, die worden nooit 100 procent geïmplementeerd. Daarom is het ook zo belangrijk om goed toezicht te houden op schendingen van het akkoord. En dan is de grote vraag wat Amerika gaat doen als er een grote schending is, ook als die komt van de partij waar ze het dichtst bij staan."

Trump vraagt hulp Turkije

Voor het eerst is Turkije betrokken bij de onderhandelingen. Het hoofd van de Turkse geheime dienst is naar Sharm al-Sheikh afgereisd. "President Trump vroeg specifiek of wij met Hamas wilden praten om ze te overtuigen", zegt de Turkse president Erdogan daarover.

Wat er achter de schermen gebeurt in Sharm al-Sheikh blijft gissen. Zo schrijft de Israëlische krant Haaretz dat er de eerste twee dagen geen echte vooruitgang is geboekt. De twee partijen zouden alleen hun standpunten hebben gepresenteerd. Nu moet blijken wat de bemiddelaars echt kunnen bereiken.

Toch toont president Sisi zich optimistisch. Hij heeft alvast president Trump uitgenodigd om naar Egypte te komen om het akkoord te ondertekenen - als dat er komt.

De Drielandentrein die sinds vorig jaar door Zuid-Limburg, België en Duitsland rijdt, krijgt vooralsnog geen boete voor de vertragingen en uitval. De provincie Limburg heeft dat besloten omdat vervoerder Arriva te maken heeft met overmacht.

Reizigers kunnen sinds juni vorig jaar gebruikmaken van de verbinding. De trein gaat van Aken via Heerlen, Valkenburg en Maastricht naar Eijsden en Luik.

Uit onderzoek van de provincie is gebleken dat vorig jaar 34 procent van de treinen niet op tijd reed. Volgens de afspraak met de provincie mag dat slechts 5 procent zijn. Ook het aantal keren dat de trein überhaupt niet reed, was vorig jaar te hoog, schrijft L1 Nieuws.

Duits spoor

Arriva is verantwoordelijk voor de trein en werkt daarbij samen met de NS en het Belgische zusterbedrijf NMBS. Volgens de provincie heeft de vervoerder moeite met het werven van voldoende personeel.

Dat komt onder meer doordat machinisten voor het traject in Duitsland een extra opleiding nodig hebben. Ook de staat van het Duitse spoor leidt volgens Limburg tot vertragingen, en daar kan Arriva niets aan doen.

"We worden op het traject richting Duitsland vaker gedwongen om aanpassingen in de dienstregeling te doen", zei een woordvoerder van Arriva eerder tegen de regionale omroep L1 Nieuws.

Obstakels

Voordat de trein daadwerkelijk begon te rijden, was er jaren over gesproken. Er waren veel obstakels te overwinnen - vervoerders, provincies en regeringen moesten het eens worden. En ook technisch moest er het nodige gebeuren. De beveiligingssystemen en de spanning op de bovenleiding zijn in alle drie de landen anders.

De regering van Tsjaad heeft de samenwerking met de van oorsprong Nederlandse natuurbeschermingsorganisatie African Parks opgezegd. Volgens de regering heeft de organisatie zich schuldig gemaakt aan wanbeheer en de dierenpopulatie onvoldoende beschermd.

African Parks beheerde sinds 2010 het Nationale Park Zakouma, het bekendste en oudste beschermde natuurgebied van Tsjaad. In 2017 werden daar het Siniaka-Minia Park en het Ennedi-reservaat, dat op de UNESCO-werelderfgoedlijst staat, aan toegevoegd.

African Parks in een non-profit organisatie die in 2000 mede werd opgezet door de Nederlandse zakenman Paul Fentener van Vlissingen.

African Parks beheerde voordat Tsjaad de samenwerking verbrak 24 parken in 13 landen op het Afrikaanse continent. Het hoofdkantoor zit in Johannesburg, in Zuid-Afrika.

Opleving van stroperij

Volgens milieuminister Djamous is de keuze om de banden met African Parks te verbreken het gevolg van de "opleving van stroperij en het ernstige gebrek aan investeringen in onder meer infrastructuur en anti-stroperijmaatregelen".

African Parks zou belangrijke clausules in de overeenkomst niet respecteren en er zouden voortdurend moeilijkheden zijn bij de samenwerking met lokale organisaties die verantwoordelijk zijn voor de beschermde gebieden. Ook zou de organisatie bij herhaling gebrek aan respect hebben getoond tegenover de regering.

Voor onderzoeksjournalist Olivier van Beemen is de terugtrekking van Tsjaad geen verrassing. Hij deed vier jaar onderzoek naar African Parks en schreef er het boek Ondernemers in het wild over, waarvoor hij dit jaar de Brusseprijs won voor het beste journalistieke boek.

'Reddende engel'

"De organisatie is er goed in geslaagd om zich te presenteren als een soort reddende engel voor noodlijdende natuurparken, maar presteert in veel gevallen lang niet zo goed als ze zelf pretendeert", zegt Van Beemen tegen de NOS. "Hun agressieve, soms gewelddadige benadering zet veel kwaad bloed." Van Beemen zegt tijdens het schrijven van zijn boek meermaals geïntimideerd te zijn door African Parks.

De beschuldigingen van Tsjaad dat African Parks geen respect heeft voor de regering en bevolking, komen volgens Van Beemen niet uit de lucht vallen. Volgens de onderzoeksjournalist erkennen zelfs interne bronnen bij African Parks dat het topmanagement er een "neokoloniale benadering" op nahoudt. "De regering voelde zich geschoffeerd."

Al gewaarschuwd

In maart werd African Parks al gewaarschuwd door Tsjaad. Zo zouden stropers vrij spel hebben in het Zakouma-park en doodden zij in de eerste drie maanden van dit jaar twee met uitsterven bedreigde neushoorns, twaalf giraffen en ook nog eens twaalf buffels.

Een derde neushoorn ging dood door fouten van personeel na het plaatsen van een zender. Het dier zou in een ondiepe plas zijn verdronken, nadat het verdoofd was voor het plaatsen van de zender.

Het is de eerste keer dat een Afrikaanse regering de samenwerking met African Parks beëindigt. De organisatie reageert niet op de beschuldigingen, maar zegt in gesprek te blijven met de Tsjadische regering.

Van Beemen denkt dat het best mogelijk is dat andere Afrikaanse landen Tsjaad zullen volgen. Bijvoorbeeld de Republiek Congo, waar African Parks eerder dit jaar erkende dat het zich schuldig had gemaakt aan het schenden van mensenrechten.

Met laptops in de hand lopen ingenieurs tussen 36 met lithium-ionbatterijen gevulde zeecontainers door. "Blijf overal van af", klinkt het naast een zoemende transformator, "alles staat onder spanning."

Hier, net buiten Dronten, wordt gebouwd aan de grootste batterij van Nederland. Op de achtergrond draaien in de herfstbries tientallen windmolens die straks de stroom leveren.

Er komen steeds meer van dit soort batterijen aan het stroomnet, bleek vanmorgen uit cijfers van Energy Storage NL, de brancheorganisatie voor energieopslag.

Toch is er geen hosannastemming. "De groei zou veel groter kunnen zijn", zegt Jeroen Neefs, van Energy Storage NL. De markt is in Nederland gunstig, maar bedrijven en financiers willen meer duidelijkheid en sturing van de overheid.

Andere landen gaan sneller

Batterijopslag speelt een belangrijke rol op het stroomnet, waar steeds meer elektriciteit van zonnepanelen en windturbines komt. De batterijen worden gebruikt om pieken in zonne- en windstroom te 'parkeren' als er te weinig vraag naar stroom is. Ze helpen het overvolle stroomnet te ontlasten en in balans te houden.

Maar bedrijven die een batterij willen bouwen, worstelen in Nederland met hoge kosten. Zo is het hier duurder om stroom af te nemen van, of te leveren aan het stroomnet dan in omliggende landen. En die nettarieven lijken te blijven stijgen. In Duitsland en België zijn batterijen (tijdelijk) vrijgesteld van die nettarieven.

Het aantal batterijen groeit in omliggende landen dan ook sneller. "Op dit moment hebben we in Nederland 35 megawatt aan batterijen in aanbouw", zegt Harry Talen, CEO van energiebedrijf Engie Nederland. "In België, waar het elektriciteitsnet half zo groot is, hebben we ongeveer tien keer zoveel batterijen in aanbouw."

Hoge kosten voor stroomnet

Ook in het Verenigd Koninkrijk groeit de opslagmarkt sneller. Er staan daar nog veel grotere batterijen gepland. Britse bedrijven krijgen een subsidie om (batterij)capaciteit beschikbaar te hebben om stroom te leveren als er een tekort is. Nederland onderzoekt momenteel of er een vergelijkbaar systeem moet komen.

Een vrijstelling van de nettarieven lijkt er voorlopig niet in te zitten. Het ministerie van Klimaat en Groene Groei waarschuwt dat de kosten voor het stroomnet dan zouden worden verdeeld over nog minder aansluitingen. Dat zou de toch al hoge nettarieven nog verder opdrijven.

Geen officieel doel voor batterijen

"De groei van batterijen gaat in Nederland doorzetten", zegt Coen Hutters, specialist energietransitie bij Raboresearch. "Maar de prognoses lopen ver uiteen. Het blijft een heel aantrekkelijke markt, maar de nettarieven drukken zwaar. En het is de vraag hoeveel vertrouwen er straks is."

Volgens netbeheerder Tennet heeft Nederland in 2030 zo'n 5 tot 10 gigawatt batterijvermogen nodig. Dat is veel meer dan er op dit moment staat. Engie-CEO Talen vreest dan ook dat dit niet wordt gehaald.

De branche betreurt dat de overheid geen doelstelling heeft voor de hoeveelheid opslag die er moet komen. "Het is gek dat we niet weten hoe groot het potentieel is van opslag om problemen als netcongestie aan te pakken", zegt Neefs van Energy Storage NL.

Volgens hem is het dan ook makkelijker om beleid te maken. Het ministerie stelt dat in 2027 mogelijk bekend wordt hoeveel opslag Nederland nodig heeft nadat is afgestemd met andere Europese landen.

Werken aan draagvlak

In Dronten is het dus wel gelukt. Daar hebben ze de batterij 'achter de meter gezet'. Hij vangt de wind- en zonstroom op voordat die op het elektriciteitsnet komt. Dat scheelt flink in de nettarieven. En er zijn meer projecten die het zo aanpakken, zoals het batterijpark dat Engie bouwt in Lelystad.

Bij de bouw doken er ook nog praktische obstakels op. "De provincie en gemeente hadden geen ervaring met grote batterijprojecten", zegt Gert Naber, bestuursvoorzitter van Flevo-BESS, het bedrijf achter de batterij. Ook waren ze bang voor overlast. Op verzoek van de gemeente kwam er een omgevingsfonds.

Naber zegt dat er hard is gewerkt aan draagvlak in de buurt. Mensen kregen de kans certificaten te kopen, en dus financieel te profiteren. En hij heeft goede hoop voor de toekomst. Op het terrein is nog ruimte vrij voor nog meer batterijen. Ernaast zijn al twee stukken bouwrijp gemaakt.

Huizenkopers kunnen volgend jaar voor woningen tot 470.000 euro een hypotheek met Nationale Hypotheek Garantie (NHG) afsluiten. Dat is 20.000 euro meer dan dit jaar. Elk jaar wordt deze grens opnieuw vastgesteld.

Huizenkopers kunnen zichzelf verzekeren voor het geval dat ze hun woonlasten tijdelijk niet kunnen betalen, bijvoorbeeld wanneer ze hun baan verliezen of te maken krijgen met een scheiding. Als de woning dan noodgedwongen verkocht moet worden, neemt de NHG de eventuele restschuld over.

Om voor de garantie in aanmerking te komen, betalen mensen eenmalig een premie bij het afsluiten van een hypotheek. Deze premie is vorig jaar al verlaagd van 0,6 procent naar 0,4 procent van het hypotheekbedrag. Dat blijft zo. Vanwege de garantie geven hypotheekverstrekkers korting op de hypotheekrente.

Hogere grens voor energiebesparing

Ook bij een hypotheek waarbij het geld voor een deel wordt gebruikt voor verduurzamingsmaatregelen, gaat de grens volgend jaar omhoog, naar 498.200 euro. Carla Muters van NHG benadrukt dat het belangrijk is om verduurzaming ook te ondersteunen. "Tijdens de wintermaanden kunnen huishoudens flink besparen door hun huis beter te verduurzamen en met deze stijging krijgen ze daar meer ruimte voor."

Verder geldt er vanaf 2026 één grens voor alle soorten woningen. Hiermee vervalt de aparte grens voor woonwagens en standplaatsen. Dit komt doordat de kenmerken van woningen veranderen, zegt Muters. "Denk bijvoorbeeld aan de opkomst van tiny houses of een woonboot, mits er geen aandrijving onder zit." Deze vallen vanaf volgend jaar ook onder dezelfde grens. Volgens NHG "heeft inmiddels ruim 40 procent van alle koopwoningen in Nederland een hypotheek met NHG."

Vaak gehoorde kritiek is dat de grens nog steeds onder de gemiddelde woningwaarde ligt en ook dat het voor starters lastig is om een hypotheek met NHG af te sluiten. Muters van NHG, benadrukt dat ze kiezen voor stabiliteit en zekerheid. "Dit betekent dat bij een daling van de huizenprijzen de grens niet direct mee daalt, maar bij een stijging ook niet één op één mee stijgt."

De NHG-grens wordt ieder jaar opnieuw bepaald. NHG volgt daarvoor, met wat vertraging, de ontwikkeling van de huizenprijzen.

De regerende militaire junta in Burkina Faso heeft acht hulpverleners opgepakt op verdenking van spionage en verraad. Ze werken voor hulporganisatie INSO, die in Den Haag is gevestigd. Onder de gearresteerde medewerkers zijn geen Nederlanders.

Het gaat om twee Fransen, een Tsjech, een Malinees en vier Burkinezen, onder wie de landendirecteur en plaatsvervangend directeur van de non-profitorganisatie. De organisatie zegt dat ze al enige tijd geleden zijn aangehouden, maar dat is niet eerder gemeld. De werknemers zitten nog steeds vast.

INSO is een internationale non-profitorganisatie die zich inzet voor de veiligheid van humanitaire hulpverleners in conflict- en risicogebieden.

INSO ontkent

De minister van Veiligheid in Burkina Faso zegt dat INSO "gevoelige veiligheidsinformatie, die schadelijk kan zijn voor de nationale veiligheid en de belangen van Burkina Faso, heeft verzameld en doorgegeven aan buitenlandse mogendheden".

INSO ontkent alle beschuldigingen en stelt dat er geen geheime of militaire informatie is verzameld. De organisatie zegt in een verklaring een gerespecteerde non-profit organisatie te zijn die in meer dan twintig landen veiligheidstrends bijhoudt en dat de informatie die medewerkers verzamelen niet vertrouwelijk is, maar bedoeld om hulpverleners veilig te laten werken.

De landendirecteur van de ngo werd op 28 juli al opgepakt. De ngo werd drie dagen later geschorst wegens "het zonder toestemming verzamelen van gevoelige gegevens". Kort daarna werden de andere zeven werknemers opgepakt.

'Volledig meegewerkt'

INSO zegt de afgelopen maanden volledig te hebben meegewerkt aan het onderzoek van de autoriteten in Burkina Faso. Ook heeft de organisatie meermaals geprobeerd om direct het gesprek aan te gaan met de minister van Veiligheid.

INSO noemt de beschuldigingen vanuit Burkina Faso verontrustend. Ook zegt de ngo zich onvermoeibaar in te zetten voor de vrijlating van de collega's en de valse beschuldigingen aan te pakken.

In Burkina Faso zijn door het hele land gewapende groepen actief. Het leger greep in 2022 de macht. Sindsdien maakt de militaire junta de dienst uit in het West-Afrikaanse land.

De Nobelprijs voor Scheikunde gaat dit jaar naar drie onderzoekers voor hun werk aan de ontwikkeling van zogenoemde metaalorganische raamwerken. Deze 'sponzen' kunnen fruit langzamer laten rijpen en PFAS uit water scheiden en zijn daarmee "buitengewoon nuttig", concludeert het Nobelprijscomité.

Omdat drie wetenschappers aan de wieg stonden van de ontwikkeling van de eerste metaalorganische raamwerken "en hun potentieel hebben aangetoond", krijgen de Japanner Susumu Kitagawa, de Brit Richard Robson en de Amerikaans-Jordaanse Omar Yaghi samen de Nobelprijs voor Scheikunde.

Een metal-organic framework of MOF is een soort spons die andere moleculen kan opnemen. Ze kunnen water uit woestijnlucht winnen of verontreinigende stoffen uit water halen. Ook zijn er MOF's die koolstofdioxide afvangen, PFAS uit water scheiden, extreem giftige gassen beheersen of fruit langzamer laten rijpen door het ethyleengas in de vrucht op te vangen.

Nobelprijswinnaar Robson, de pionier op het gebied van MOF's, is verbonden aan de Universiteit van Melbourne in Australië. Kitagawa werkt aan de Universiteit van Kyoto in Japan en Yaghi aan de Universiteit van Californië in Berkeley.

Uitreiking 10 december

Het Nobelprijscomité maakte de winnaars van de Nobelprijs voor Scheikunde bekend in Stockholm. Gisteren ging de onderscheiding voor Natuurkunde naar drie wetenschappers voor hun onderzoek op het gebied van kwantummechanica. Maandag ging de Nobelprijs voor Geneeskunde naar twee Amerikanen en een Japanner voor hun onderzoek naar het menselijk immuunsysteem.

Later deze week volgen nog de Nobelprijzen voor Literatuur en Vrede, begin volgende week is Economie aan de beurt. Elke winnaar krijgt 11 miljoen Zweedse kronen, ongeveer een miljoen euro. Als er in een categorie meerdere winnaars zijn wordt het prijzengeld verdeeld. De prijzen worden op 10 december uitgereikt, de sterfdag van de Zweedse chemicus Alfred Nobel.

De politie heeft een 23-jarige man uit Vlaardingen aangehouden die wordt verdacht van het seksueel afpersen van vijf vrouwen. De man ontving in totaal meer dan 10.000 euro van de vrouwen.

Hij dreigde beeldmateriaal online te verspreiden of de foto's te delen met familie en vrienden van de vrouwen. Om dit te voorkomen moesten de vrouwen hem betalen. Deze afpersmethode wordt sextortion genoemd.

Contact via games en sociale media

De verdachte zocht contact met de vrouwen via online videogames en socialemediaplatforms. Op den duur verplaatste het contact zich naar WhatsApp of werd er fysiek afgesproken. De vrouwen komen uit Arnhem, Doetinchem, Amsterdam, Den Haag en Breda, meldt Omroep Gelderland. Het contact tussen de vrouwen en de man duurde maanden tot jaren.

De man wist de vrouwen zo ver te krijgen dat ze seksueel getinte beeldmateriaal naar hem stuurden. Ook verkreeg hij inlogcodes van socialemedia-accounts van de vrouwen, waardoor hij toegang had tot privé beeldmateriaal. De man dreigde die beelden online te verspreiden en eiste geld van de vrouwen.

De politie zegt dat er mogelijk nog meer aangiftes zullen volgen van andere slachtoffers die gelinkt zijn aan deze zaak. Bij de aanhouding van de verdachte heeft de politie onder meer telefoons en laptops in beslag genomen.

De politie zegt dat er angst en schaamte heerst bij de vrouwen, maar maakt duidelijk dat het slachtoffer nooit schuld heeft aan sextortion.

Na zeven jaar procederen hebben ruim 5000 Groningers een schikking getroffen met de Nederlandse Aardoliemaatschappij (NAM). Een advocaat had namens hen een massaclaim ingediend voor de immateriële schade die zij leden door aardbevingen als gevolg van gaswinning.

Advocatenbureau DeHaan Advocaten & Notarissen begon in 2018 namens 5300 Groningers een rechtszaak tegen de NAM. De eisers wilden compensatie zien voor de mentale schade, die zij hadden geleden als gevolg van de gaswinning.

Na vele zittingen, beroepen en uiteindelijk een uitspraak van de Hoge Raad in het voordeel van de Groningers hebben de twee partijen de afgelopen jaren onderhandeld over een schikking. De uitkomst daarvan en de uiteindelijke regeling zijn nu bekend, meldt RTV Noord.

Foto op het dartbord

Er zijn drie soorten vergoedingen waar gedupeerden, die deelnamen aan de massaclaim, aanspraak op kunnen maken: het gaat om compensatie van immateriële schade en gederfd woongenot en extra vergoedingen.

Hoe ziet de vergoedingsregeling eruit?

Wanneer er bij een woning minimaal twee keer schade is vastgesteld, hebben huishoudens per persoon recht op minimaal 2500 euro smartengeld. Bij ieder extra schadegeval kan dat bedrag worden opgehoogd met 1250 euro. Bij vier schadegevallen hebben bewoners dus per persoon recht op 5000 euro.

Daarnaast maken de gedupeerden aanspraak op een compensatie voor gemist woongenot als zij minstens één schade hebben geleden. De hoogte van dit bedrag wordt eenmalig uitgekeerd aan het hele huishouden.

Als gedupeerden zijn verhuisd, wordt de compensatie eenmalig uitgekeerd. De hoogte van het bedrag wordt dan gebaseerd op de postcode van de getroffen woning. Zo krijgt een huishouden uit Zeerijp, midden in het aardbevingsgebied, het maximale bedrag van 2709 euro en een gezin uit de stad Groningen 222 euro.

Voor sommige huishoudens zijn er nog extra vergoedingen. In het geval dat een woning versterkt moest worden, er sprake was van sloop of nieuwbouw of er sprake was van een acuut onveilige situatie, kan het bedrag nog verder oplopen.

Advocaat Pieter Huitema is blij met de regeling. "Het is heel gaaf om voor zo'n grote groep zo'n resultaat te bereiken", zegt hij tegen RTV Noord. "We hebben toch zo'n twee jaar aan de onderhandelingstafel gezeten, maar het resultaat mag er zijn."

De schikking kwam er niet zonder slag of stoot. "Vroeger dacht ik altijd dat mijn foto op het dartbord hing bij de NAM, maar we hebben heel constructief onderhandeld. Soms was het lastig, maar we hadden allebei het doel om er met een goede regeling uit te komen."

Schadebureau

De uitvoering van de regeling is toevertrouwd aan een schadebureau. Dat bureau zal de komende maanden contact opnemen met betrokkenen, onder andere om ontbrekende informatie op te vragen. De vergoedingen worden in fases afgehandeld.

Dit najaar wordt de eerste groep van ongeveer honderd mensen uitgenodigd. Vanaf begin volgend jaar volgen de andere groepen. De afhandeling per persoon duurt enkele maanden. Het is de bedoeling dat alle claims in 2026 in behandeling zijn genomen.

Senator Cees van de Sanden vertrekt bij de VVD en gaat in de Eerste Kamer verder als eenmansfractie. Hij zegt tegen de Volkskrant dat zijn partij is "weggedreven van de eigen kernwaarden: vrijheid, verantwoordelijkheid, verdraagzaamheid, sociale rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid".

Van de Sanden is het er niet mee eens dat de VVD steun uitsprak voor onder meer het Uganda-plan, de antifa-motie en de asielplannen van de PVV. "De partij is besluiten gaan ondersteunen en uitspraken gaan doen die ik niet in lijn kan brengen met die kernwaarden, of die daar zelfs haaks op staan", zegt hij tegen de krant. "Ook waren er besluiten die op gespannen voet staan met de rechtsstaat."

Tanja Klip, fractievoorzitter van de VVD in de Eerste Kamer, laat weten dat ze pas vanochtend hoorde dat Van de Sanden opstapt. "Hij heeft me daarmee compleet overvallen. Ik betreur zijn besluit en het feit dat hij voornemens is zijn VVD-zetel mee te nemen."

Regeringspartijen VVD en BBB hebben nu vier zetels minder in de Eerste Kamer dan bij aanvang van het kabinet-Schoof. Eerder verlieten drie BBB'ers hun partij: Robert Croll stapte over naar D66, Eric Kemperman naar Forum voor Democratie en Pim Walenkamp gaat verder als eenmansfractie.

GroenLinks-PvdA nu grootste partij

De verhoudingen in de Eerste Kamer zijn hiermee flink opgeschud: niet meer de BBB, maar GroenLinks-PvdA is nu de grootste fractie. Ook zijn er vier eenmansfracties: 50Plus, OPNL, Walenkamp en Van de Sanden. Dat zorgt voor een nog onzekerder toekomst voor de twee asielwetten, die het demissionaire kabinet nog dit jaar door de Eerste en Tweede Kamer wil loodsen.

Gisteren was er een expertbijeenkomst in de Eerste Kamer, waar onder meer de politie, het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) vertelden welke gevolgen zij verwachten als de asielwetten worden ingevoerd. De organisaties waren zeer kritisch. Zo hebben zij sterke twijfels of de instroom erdoor omlaag gaat.

Het COA is daarnaast bang dat asielzoekers door de nieuwe wetten langer in de opvang verblijven, waardoor er juist meer plekken nodig zijn. De politie denkt niet dat het zin heeft om het illegaal verblijf in Nederland strafbaar te maken. Volgens de politie kan het juist averechts werken, omdat mensen dan uit zicht verdwijnen.

'Grote maatschappelijke onrust'

Uit vragen van senatoren bleek dat zij met de forse kritiek van de uitvoeringsorganisaties in de maag zitten. "Ik heb weinig draagvlak gehoord en gevoeld", zei een VVD-senator. "Stelt u nu voor dat deze wetten toch niet meer behandeld worden en we opnieuw beginnen, om betere wetgeving te maken. Bent u dan niet heel ongerust met ons dat er grote maatschappelijk onrust gaat ontstaan?"

Beide asielwetten moeten met een novelle (een wijzing van een wetsvoorstel dat al in behandeling is, red.) nog opnieuw langs de Tweede Kamer. De bedoeling is dat de Eerste Kamer er daarna nog dit jaar over stemt.

De Franse premier Sébastien Lecornu zegt dat er een grote wil is binnen de Franse regering om samen voor het eind van het jaar een begroting te hebben. Dat zei hij vanochtend in een korte persconferentie. Twee dagen geleden maakte Lecornu bekend af te treden, maar president Macron accepteerde zijn ontslag niet.

De afgelopen dagen voerde de premier gesprekken met verschillende partijen, net als vandaag. Tot nu toe laten die gesprekken zien dat partijen bereid zijn een begroting rond te krijgen, zei Lecornu. Ook waarschuwde hij dat het imago van Frankrijk op het spel staat als de begroting er niet komt.

Lecornu is hoopvol en het lijkt erop dat het Franse parlement nu niet ontbonden hoeft te worden. Dat betekent dat er ook geen nieuwe verkiezingen nodig zijn.

Later vandaag zal hij president Macron ontmoeten om verslag te doen van zijn gesprekken. Ook geeft Lecornu vanavond een interview op de Franse zender France 2.

Vijfde premier

Een paar dagen geleden gaf Lecornu aan dat hij wilde stoppen als premier. In zijn ontslagspeech zei hij dat hij bereid was tot het sluiten van compromissen, maar dat de partijen met wie hij samenwerkte dat niet als vooruitgang zagen. President Macron vroeg Lecornu om een laatste poging te doen om de politieke crisis op te lossen.

Als Lecornu af zou treden, zou dat nog geen maand na zijn aantreden zijn geweest. Hierdoor zou Frankrijk nog dieper in een politieke crisis belanden. De 39-jarige Lecornu is de vijfde premier in minder dan twee jaar tijd.

Correspondent Frankrijk Frank Renout:

"Sébastien Lecornu is bezig met politiek koorddansen. Aan de ene kant is er een hopeloos verdeeld parlement, dat het afgelopen jaar drie regeringen tegenwerkte en naar huis stuurde. En aan de andere kant moet er een begroting komen en moet er fors bezuinigd worden, vindt president Macron.

De demissionaire regering van Lecornu heeft geen meerderheid in het parlement. Dus moet hij steun zoeken bij andere partijen.

De premier benadrukt nu in zijn besprekingen met politieke partijen dat voor Frankrijk economisch gevaar dreigt als er géén begroting voor 2026 komt en als er niet bezuinigd wordt. Dat zet die partijen onder druk. Niemand wil worden aangewezen als schuldige als Frankrijk straks ook echt in ernstige financiële problemen komt.

Maar als er straks inhoudelijk moet worden gepraat over pijnlijke ingrepen, zal iedereen kleur moeten bekennen. Want veel partijen willen niet verantwoordelijk worden gehouden voor een potentieel faillissement van Frankrijk, maar ook niet voor bezuinigingen die Franse kiezers hard gaan treffen."

Frankrijk verkeert in een economische crisis, met een begrotingstekort van 5 procent van het bruto binnenlands product. Dat is het hoogste binnen de EU. Dat begrotingstekort en de aangekondigde bezuinigingen leidden de afgelopen maanden tot veel maatschappelijke onrust in Frankrijk.

In september waren twee keer in korte tijd grootschalige protesten tegen de geplande bezuinigingen. De demonstranten uitten hun ongenoegen over de groeiende armoede en ongelijkheid in het land. De bezuinigingen raken onder meer de zorg, en hebben gevolgen voor de koopkracht. Zo wordt er bijvoorbeeld gekort op de ziektekostenvergoeding.

Volt wil niet in debat met Forum voor Democratie over klimaat en heeft daarom het NOS-lijsttrekkersdebat op NPO Radio 1 van aanstaande vrijdag afgezegd. Volt hekelt het klimaatstandpunt van het FVD "dat de klimaatcrisis structureel ontkent en die klimaatwetenschappers in het verleden 'hekserij' verweet", zo laat de partij in een persbericht weten.

Volt zegt geworsteld te hebben met de vraag of het aan het debat met Forum moet deelnemen. "Na lang wikken en wegen - en tegen de achtergrond van de snelle radicalisering in onze samenleving - komen we tot de conclusie dat wij geen zuurstof meer willen geven aan een partij die liegt."

Thema's

De NOS heeft de lijsttrekkers van alle partijen in de Tweede Kamer uitgenodigd om aanstaande vrijdag in een 2,5 uur durende radio-uitzending te debatteren over een aantal actuele thema's. Ze gaan met elkaar in discussie over onder meer wonen, asiel, de financiële situatie van Nederlanders, arbeidsmigratie, internationale veiligheid, klimaat en energie en vertrouwen in de politiek.

De twee oppositiepartijen Volt en Forum voor Democratie is gevraagd om over klimaat te praten en over de vraag wat er zou moeten gebeuren om het onderwerp weer op de politieke agenda te krijgen.

Volt wijst erop dat experts waarschuwen voor de gevaren van verdere normalisering van extreemrechts en wil naar "die wetenschap luisteren". "Wij zijn van mening dat dit debat bijdraagt aan normalisering van het ontoelaatbare."

Accepteren

De NOS laat weten het jammer te vinden dat Volt zich terugtrekt uit het radiodebat. "Wij nodigen voor onze radio- en televisiedebatten altijd alle partijen uit die in de Tweede Kamer zitten en die meedoen aan de verkiezingen", zegt hoofdredacteur Giselle van Cann van NOS Nieuws. "De keuze van Volt om niet mee te doen hebben we te accepteren."

Forum voor Democratie laat via X weten "hogelijk verbaasd" te zijn over de beslissing van Volt. "In een democratische rechtsstaat hoort het vrije debat centraal te staan", aldus de partij. "Juist in verkiezingstijd is het van groot belang dat kiezers kennis kunnen nemen van de verschillende visies die politieke partijen vertegenwoordigen. De kiezer heeft recht op een open en inhoudelijke confrontatie van ideeën."

De SP zal nu met Forum voor Democratie in debat gaat over klimaat en energie. SP-leider Dijk heeft ook een debat met D66 en BBB over het thema wonen.

In het noordwesten van Myanmar zijn minstens 32 mensen gedood en ruim 50 mensen gewond geraakt na een aanval met paragliders van het leger. Dat meldt het Myanmarese medium The Irrawaddy. Onder de doden en gewonden bij de aanval op de plek waar een boeddhistisch festival gaande was, waren ook meerdere kinderen.

De paragliders gooiden maandagavond bommen af op het moment dat er een wake bij kaarslicht werd gehouden. "Voor zover ik weet zijn er 32 mensen omgekomen, onder wie vijf leden van de geweldloze beweging en de verzetsstrijders die het gebied beschermen. De rest zijn burgers", zegt een inwoner tegen The Irrawaddy. Door de explosies was het moeilijk om de slachtoffers te identificeren.

Lichtfestival

De plaats die werd aangevallen, ligt in de regio Sagaing. Die regio, die eerder dit jaar werd getroffen door een zware aardbeving, is vaker doelwit van het leger, omdat grote delen ervan onder controle staan van vrijwilligersmilities die na de staatsgreep zijn opgericht om het militaire regime in Myanmar te bestrijden.

Deze groepen, bekend als de People's Defence Force (PDF), vormen ook het lokale bestuur. Een lid van de lokale PDF zegt tegen de BBC dat ze tijdens de viering informatie hadden gekregen over een mogelijke luchtaanval. Er werd nog geprobeerd de bijeenkomst te beëindigen, maar de paragliders waren er sneller dan verwacht. De man raakte zelf gewond aan zijn been.

Correspondent Mustafa Marghadi sprak vorig jaar de gewapende oppositie in Myanmar en zag het effect van het conflict op de bevolking:

De mensen waren bij elkaar gekomen ter ere van het Thadingyut-festival, ook bekend als het Lichtfestival. Het markeert het einde van de boeddhistische vastentijd. De wake bij kaarslicht was georganiseerd als een vreedzaam protest tegen de junta en de aanstaande nationale verkiezingen.

Ook werd er opgeroepen tot de vrijlating van politieke gevangenen, onder wie Aung San Suu Kyi. Zij is de democratisch gekozen leider die tijdens de staatsgreep van het Myanmarese leger in 2021 werd afgezet en gevangengezet.

Amnesty International heeft gezegd dat het gebruik van gemotoriseerde paragliders door de junta om gemeenschappen aan te vallen onderdeel is van een "verontrustende trend". Lokale media hebben eerder gemeld dat de junta steeds vaker kiest voor paramotors vanwege een tekort aan vliegtuigen en helikopters.

Door de internationale sancties van de afgelopen jaren is het voor de junta moeilijker geworden om militair materieel aan te schaffen.

Correspondent Zuidoost-Azië Mustafa Marghadi:

"Het bombarderen van burgerdoelen is een bekende tactiek van het leger. Het doel is om burgers af te schrikken met verzetsgroepen samen te werken, en in dit geval was er de hoop leden van verzetsgroepen te raken, ongeacht de aanwezigheid van onschuldige burgers.

Het leger is de afgelopen maanden bezig met een kleine opmars in sommige gebieden. Mede dankzij dit soort luchtaanvallen en ook kleine grondoffensieven boekt het weer terreinwinst op etnische milities en het verzet. Iets wat de afgelopen twee jaar, tot aan de dodelijke aardbeving in maart, vrij zeldzaam was."

Het kabinet wil boven de Noordzee een permanent testgebied voor drones openstellen. Het gaat om een luchtruimzone die van Katwijk tot aan de Rotterdamse haven loopt. De bedoeling is dat die "na de zomer van 2026" in gebruik wordt genomen. De indeling van het luchtruim moet nog wel worden aangepast.

Het is "hard nodig" om te gaan testen met drones die ver buiten het zicht van de piloten "autonoom vliegen", vertelt demissionair staatssecretaris Tuinman van Defensie in het NOS Radio 1 Journaal. Hij vindt dat Nederland voorbereid moet zijn op dronedreigingen.

Tuinman verwijst naar Oekraïne "waar natuurlijk een drone-oorlog aan de gang is" en vliegvelden in Europa "die op zwart gaan" vanwege dreigingen met drones. Maar er moet ook getest worden met civiele toepassingen, vindt de staatssecretaris, zoals het vliegen met spullen van ziekenhuis naar ziekenhuis.

Strandgangers

Het idee is om een soort luchttunnel in te stellen, die van het oude defensievliegveld Valkenburg in Katwijk naar het testgebied boven de Noordzee loopt. De vlucht gaat over de stranden, maar dagjesmensen hoeven zich volgens Tuinman geen zorgen te maken. Het testgebied begint pas boven zee.

Het is de bedoeling dat er in deze zone geen ander vliegverkeer meer plaatsvindt. De ministeries van Defensie en Infrastructuur en Waterstaat en de provincie Zuid-Holland ondertekenen vandaag een samenwerkingsovereenkomst in het onderzoekscentrum voor sensorgerelateerde technologie, dat inmiddels op het voormalige defensieterrein is gevestigd.

Inbraken, ramkraken, overvallen en diefstallen: meerdere keren per maand is het raak bij Nederlandse juweliers. De branche is het zat en komt nu met een app om collega's te waarschuwen voor de werkwijze van de criminelen.

De waarschuwingsapp is een initiatief van de Federatie Goud en Zilver en is gesubsidieerd door het ministerie van Justitie en Veiligheid. Het doel is om het aantal incidenten in de branche te verlagen, laat het ministerie weten.

De app is een aanvulling op alle bestaande veiligheidsmaatregelen bij juwelierszaken. Ondernemers kunnen in de app melding maken van een incident of een poging daartoe. Andere juweliers met de app krijgen daar vervolgens een melding van, met informatie over de werkwijze van de criminelen.

"Van dat laatste - de modus operandi van criminelen - kunnen we een hoop leren", zegt Patrick Thio van de Federatie Goud en Zilver. "Dan kun je als ondernemer maatregelen treffen."

Overvallen, plofkraken, inbraken

Een van de misdrijven waar juweliers mee te maken krijgen, zijn overvallen. Aan het begin van dit jaar waren dat er volgens de politie opvallend veel. In de eerste vier maanden waren er veertien overvallen op juweliers, terwijl dat er in heel 2024 elf waren.

Bij Juwelier Punte in Utrecht hebben ze sinds de oprichting in 1959 van alles meegemaakt: inbraak, roof, overval, fraude met creditcards, diefstal met geweld, en het meest recent een plofkraak in 2021. "Ze hebben toen aardig wat horloges en sieraden meegenomen, zegt eigenaar Ruud Reijers. "Maar de schade aan de ramen, het rolluik en de gevel was het grootst: 175.000 euro."

Na een misdrijf is het volgens Reijers "elke keer weer moed verzamelen". "Je probeert optimistisch te blijven en treft maatregelen om de kans dat criminelen slagen zo klein mogelijk te maken." Hij is daarom enthousiast over de nieuwe app. "Een gewaarschuwd mens telt voor twee."

Pushbericht bij incident

De app is bedoeld voor alle ondernemers in de juweliersbranche, zegt Thio van de Federatie Goud en Zilver. Wel moet je eerst een uitnodigingslink krijgen van de federatie. "We willen natuurlijk niet dat criminelen er gebruik van maken", legt de bestuurder uit.

Een juwelier die te maken krijgt met bijvoorbeeld inbraak of winkeldiefstal kan in de app een melding maken. Collega's krijgen dan direct een pushbericht met het soort incident, tijdstip en locatie. De melder kan nog extra informatie toevoegen, die eerst wordt gecheckt door de Federatie Goud en Zilver.

"Wij kijken: valt er nog iets uit te halen wat interessant is voor collega's?", zegt Thio. "Is er bijvoorbeeld een rolluik opgekrikt, en had deze ondernemer geen grondslot? Dan is het goed om ondernemers nog eens te wijzen op de noodzaak daarvan."

In verband met privacy worden er geen beelden van verdachten of persoonsgegevens gedeeld. Een algemene beschrijving van de daders mag wel, laat het ministerie weten. "Zoals het aantal personen, de lengte en kleding."

Rookmachines

Reijers van Juwelier Punte heeft zijn winkel na de plofkraak in 2021 nog beter beveiligd. "We hebben nu een zwaardere pui, een beveiligingssluis, een uitgebreidere live view zodat de politie kan meekijken, en rookmachines waardoor criminelen helemaal niets meer zien." Maar, zegt Reijers: "Als criminelen binnen willen komen, verzinnen ze altijd wel wat."

De ondernemer gaat de nieuwe app zeker gebruiken. "En hopelijk ook veel andere collega's, want het werkt natuurlijk het best als zo veel mogelijk juweliers meedoen."

Eerder dit jaar kropen dieven in Eindhoven door een gat in de muur bij een pand dat werd gerenoveerd om in de naastgelegen juwelierszaak voor tonnen aan sieraden te stelen:

Op zeker 216 plekken in Nederland zijn staalslakken gebruikt. Dat is bijna twee keer zoveel als eerder werd aangenomen, blijkt uit onderzoek van NU.nl en Investico, dat op gang kwam na tips van lezers. Dankzij die meldingen ontdekten journalisten ruim honderd nieuwe locaties waar staalslakken liggen.

Omdat overheden en aannemers het gebruik van het grindachtige materiaal lange tijd niet hoefden bij te houden, was er geen landelijk overzicht van de locaties waar het restproduct uit de staalindustrie ligt.

Verre van compleet

Afgelopen voorjaar brachten NU.nl en Investico al in beeld dat op meer dan honderd plekken door het hele land staalslakken liggen. Na dat onderzoek werd duidelijk dat die inventarisatie verre van compleet was door het gebrek aan registratie. Daarom riepen de journalisten lezers op tips in te sturen.

Volgens de nieuwssite stroomde de mailbox vol met foto's van "mysterieus" grind dat aan een magneet bleef kleven, verhalen over honden die na een wandeling rode ogen kregen en een bericht van een voormalige sluismeester die schepen vol staalslakken zag binnenvaren.

In samenwerking met De Groene Amsterdammer, Omroep Zeeland en het Noordhollands Dagblad klopten ze aan bij gemeenten, provincies en natuurbeheerders om te kijken of er daadwerkelijk staalslakken op paden lagen. Daardoor komen er nu 109 plekken bij, waardoor het totaal op 216 locaties uitkomt. Ook dat aantal wordt nog steeds als incompleet gezien.

Wat zijn staalslakken?

Staalslakken zijn restproducten die vrijkomen bij de productie van staal. De slakken, in Nederland afkomstig van Tata Steel, worden vaak gebruikt als bouwmateriaal, bijvoorbeeld voor fundering van wegen, maar ook voor wandelpaden of geluidswallen.

Wanneer dit materiaal in contact komt met water, kunnen er schadelijke stoffen vrijkomen. Dat kan leiden tot milieuproblemen, zoals vervuiling van oppervlaktewater en vissterfte. Als mensen direct in contact komen met het materiaal, kan dat leiden tot bloedneuzen of oogletsel.

Het eerste onderzoek, van het voorjaar, leidde tot vragen in gemeenteraden en provinciale staten. Sommige gemeenten gingen zelf op zoek naar locaties met staalslakken. Zo wist Bloemendaal het materiaal zelf in kaart te brengen.

Speelplaatsen

Op andere plekken zijn staalslakken verwijderd na onderzoeken, bijvoorbeeld in woonwijken of bij speelplaatsen in Muiden, Amstelveen, Texel, Den Haag en Heusden. Vaak ging het om paden of hofjes in woonwijken of in de buurt van speelplaatsen en scholen.

Nieuwsuur deed vorige maand onderzoek naar staalslakken: