NOS Nieuws - Algemeen

Na maanden van discussie heeft de Duitse Bondsdag een controversiële resolutie aangenomen om antisemitisme harder te straffen. De voorstellen moeten het Joodse leven in Duitsland beschermen, maar volgens tegenstanders wordt hiermee de vrijheid van meningsuiting ingeperkt en pro-Palestijnse stemmen het zwijgen opgelegd.

De plannen komen na een gemelde toename van Jodenhaat, die volgens partijen in het parlement in tientallen jaren niet zo groot is geweest. Het aantal meldingen van antisemitische daden in Duitsland is het afgelopen jaar verdubbeld. In de meeste gevallen ging het om het beschadigen van eigendommen en het aanzetten tot haat.

"Het antisemitisme wordt gevoed door zowel rechts-radicale bewegingen als islamistische groepen als gevolg van immigratie", zegt CDU-Bondsdaglid Gitta Connemann, een van de pleitbezorgers van de resolutie. "Maar het wordt ook gevoed door uiterst-linkse groepen. Het kent vele vormen."

Omstreden definitie

De resolutie bevat meerdere maatregelen om antisemitisme harder te straffen, zoals mensen van een opleiding sturen en het verbieden van organisaties die oproepen tot een boycot van Israël. De meeste aandacht gaat uit naar het voorstel dat er geen subsidie meer mag gaan naar 'antisemitische organisaties en projecten'.

Wetenschappers, kunstenaars en mensenrechtenorganisaties waarschuwen voor repressie, censuur en beperking van vrijheden. Kern van het probleem is de gekozen beschrijving voor antisemitisme. Daarvoor is gebruik gemaakt van een internationaal aanvaarde definitie, die nadrukkelijk geen juridische formulering is. Daarbovenop heeft de Duitse Bondsdag een cruciale zin toegevoegd: "Ook de staat Israël - die wordt opgevat als Joods collectief - kan het doelwit zijn van dergelijke aanvallen". Dat stelt volgens tegenstanders kritiek op Israël gelijk aan antisemitisme.

Protest komt ook uit Joodse hoek, onder meer van de prominente violist Michael Barenboim. "Het gaat hier niet om het beschermen van het Joodse leven in Duitsland, maar om steun bieden aan Israël", zegt hij in Jena, voorafgaand aan een concert. "Deze resolutie richt zich puur tegen kunstenaars en academici die solidair met Palestina zijn."

"Geen enkel land heeft de afgelopen decennia zo'n gewelddadige illegale bezetting uitgevoerd als Israël. Als ik dat zeg, kan ik als antisemiet wordt bestempeld", vervolgt Barenboim. Ook woorden als 'genocide' en 'apartheid' zouden niet meer mogen, zegt hij. "Op die manier kunnen we geen discussie meer voeren over Israël."

Boycot

Ontvangers van subsidie mogen geen antisemitisme verspreiden of het bestaansrecht van Israël in twijfel trekken en kunnen daarop gecontroleerd worden. Zo'n 'opinietest' kan eenvoudig misbruikt worden, waarschuwt onder meer Amnesty International. Ook zou het ertoe kunnen leiden dat artiesten of wetenschappers zich niet meer durven uiten over Israël, uit angst voor mogelijke (financiële) consequenties.

De resolutie past in de onderdrukking van pro-Palestijnse stemmen in Duitsland, zegt Barenboim. Hij wijst op talloze voorbeelden van geannuleerde optredens of samenwerkingen met pro-Palestijnse artiesten of organisaties om politieke redenen. "Daarmee bewegen we ons in een zeer gevaarlijke richting."

CDU'er Connemann vindt de kritiek onterecht. "De vrijheid van meningsuiting wordt in Duitsland zeer breed beschermd. Het gaat hier om Jodenhaat en dat is zeer goed te herkennen." Kritiek op Israël mag, benadrukt ze, maar bijvoorbeeld het oproepen tot een boycot van Israëlische producten niet. "Antisemitisme kan herkend worden als je 'Israël' kan vervangen door 'Joden', dan is het in principe antisemitisme."

Waar die grens precies ligt, is afhankelijk van de context. Het uitspreken van de woorden 'Free Gaza' an sich mag, maar het mag niet begeleid gaan met het verbranden van een Israëlische vlag, schetst de politicus. "In twijfelgevallen is het aan de rechter of overheid om tot een beslissing te komen, zoals in zoveel zaken gebeurt."

Brede politieke steun

Met de val van de regeringscoalitie is de Duitse politiek grotendeels lamgelegd, maar op dit dossier zijn de brede middenpartijen opvallend eensgezind. In de Bondsdag stemde alleen de links-conservatieve BSW tegen; Die Linke onthield zich van de stemming.

De resolutie moet ertoe leiden dat 'gaten' in het strafrecht worden gedicht, zeggen de partijen. Bijvoorbeeld in de asielregels: "Iemand die Duitser wil worden, moet kunnen aantonen dat hij het bestaansrecht van Israël accepteert", vindt Collemann. "Dat is de staatsraison van Duitsland, als gevolg van de Duitse geschiedenis en de verantwoordelijkheid voor de Holocaust." Dat betekent dat voor de Duitse staat het voortbestaan en de bescherming van Israël van levensbelang is.

De Joodse violist Barenboim vindt dat die historische verantwoordelijkheid verkeerd wordt opgevat. "Het is de Duitse verantwoordelijkheid om het internationale recht te bevorderen en te handhaven, en niet het steunen van een illegale bezetting en mogelijke genocide."

In een gevangenis in Ecuador zijn 15 doden gevallen bij een gevecht tussen gevangenen. Het gebeurde in de beruchte Litoral-gevangenis. 14 mensen raakten gewond.

De gevangenis in de kuststad Guayaquil is de grootste van het land en geregeld het toneel van rellen en massamoorden. In 2021 vielen er bij dagenlange rellen ruim honderd doden. Vijf gedetineerden werden onthoofd.

De autoriteiten hebben geen verdere details gegeven over wat er precies is gebeurd in de gevangenis. De politie en het leger zijn ingezet om de situatie onder controle te krijgen. Lokale media schrijven dat er helikopters boven de gevangenis vlogen.

Dodelijkste gevangenis

De gevangenissen in Ecuador behoren tot de gewelddadigste van Latijns-Amerika. De complexen zijn overvol, er is veel corruptie en bendegeweld is er aan de orde van de dag.

Veel bendes zijn verbonden met de alsmaar toenemende drugshandel in het land. Ook in de gevangenis dragen bendeleden wapens, die naar binnen zijn gesmokkeld.

Ontsnapping drugsbaas

In januari ontsnapte een beruchte bendeleider uit dezelfde Litoral-gevangenis. Twee bewaarders werden ervan verdacht dat ze hadden geholpen bij die ontsnapping.

Adolfo 'Fito' Machias zat een straf van 34 jaar uit voor grootschalige drugshandel en moord.

Staatssecretaris Paul wil een plan van het vorige kabinet doorzetten om de Inspectie van het Onderwijs een rol te geven bij het toezicht op het informeel onderwijs, zoals bijvoorbeeld weekendscholen. De inspectie zelf ziet daar niets in.

Paul wil dat het makkelijker wordt om op te treden tegen lessen die aanzetten tot haat, discriminatie of geweld, staat in een voorstel waarop burgers en organisaties nu commentaar kunnen geven. Volgens het plan moet de minister van Onderwijs in het uiterste geval de instelling kunnen sluiten.

Over ingrijpen in het informeel onderwijs wordt al jaren gepraat. Informele scholen worden niet betaald door de Nederlandse overheid en ze staan niet onder toezicht van de inspectie. Het vorige kabinet wilde daar verandering in brengen. Toenmalig minister Wiersma maakte zich onder meer zorgen over de manier waarop salafistische moskeescholen functioneren.

Niet alleen islamitische scholen

Tegen het vorige voorstel kwamen veel bezwaren naar buiten, onder andere van de inspectie zelf. Die is ook over het plan van Paul zeer kritisch. In het nieuwe, aangepaste voorstel staat dat de inspectie toezicht kan gaan houden als er een redelijk vermoeden is dat de wet wordt overtreden én een onafhankelijke commissie daarover advies heeft gegeven.

Paul benadrukt dat er nu bijna geen mogelijkheden zijn om in het informeel onderwijs in te grijpen als er serieuze signalen zijn dat kinderen worden aangezet tot discriminatie of haat en daarmee worden opgezet tegen de Nederlandse samenleving: "Op reguliere scholen doen we dit ook, dus het is niet meer dan logisch dat we diezelfde kinderen ook buiten deze schooldeuren hiervoor behoeden."

In haar toelichting verwijst ze overigens niet alleen naar islamitische scholen. Ze wil ook kunnen ingrijpen bij bijvoorbeeld bijlesinstituten, Chinese weekendscholen, jongerenverenigingen en zondagsscholen.

"Bewust heimelijke activiteiten"

De inspectie is het ermee eens dat er stappen moeten worden gezet tegen radicalisering, maar ziet niets in de "route van het onderwijstoezicht". De instantie vindt zichzelf niet geschikt voor het toezicht op "bewust heimelijke activiteiten. Dat zou leiden tot een andersoortige taak, die niet aansluit bij het huidige instrumentarium".

Verder heeft de inspectie "principiële zorgen over het verworden tot scheidsrechter in morele discussies in kerkelijke, politieke en maatschappelijke sfeer".

In Lyon is een man zwaar mishandeld met een steen, net als vorige week in Rotterdam. Hij is daardoor om het leven gekomen. De politie houdt er rekening mee dat beide slachtoffers door dezelfde persoon zijn aangevallen.

Het slachtoffer in Rotterdam raakte zwaargewond nadat een man een zware stoeptegel op zijn hoofd gooide, terwijl hij op straat lag te slapen. Hij werd in kritieke toestand opgenomen in het ziekenhuis. Het lichaam van het slachtoffer in Frankrijk, een dakloze man, werd gisteren gevonden vlak bij station Lyon Perrache.

De politie wist kort na de aanval in Rotterdam al te melden dat de dader met de trein richting Brussel was vertrokken. "Daarom doen de politie in Frankrijk en Nederland samen onderzoek naar het vermoedelijke verband tussen beide zaken", aldus de politie.

Internationaal treinverkeer

De politie weet nog niet wie de dader is en hoopt dat meer getuigen zich melden. Specifiek reizigers in het internationale treinverkeer wordt gevraagd om naar de verdachte uit te kijken en 112 te bellen als hij wordt gezien.

Het vermoeden bestaat dat hij op en neer reist, zegt de politie. "Het is daarom niet uitgesloten dat de man ook weer in België of Nederland is."

In het tv-programma Opsporing Verzocht deelde de politie vanavond bewegend beeld van de man, in de hoop dat mensen hem herkennen. In het programma werd benadrukt dat de kans groot is dat de man weer in Nederland is.

Op de klimaattop in de Azerbeidzjaanse hoofdstad Bakoe is een eerste resultaat geboekt. Landen zijn het eens over regels voor het maken van en handelen in koolstofkredieten. Afgelopen jaren lukte het niet hierover een akkoord te bereiken.

Diverse landen hebben morrend ingestemd, omdat ze door een procedurele truc inhoudelijk niets meer mochten veranderen aan het voorstel. Op voorgaande toppen praatten onderhandelaars mee over concept-afspraken. Door een verandering in de procedure mochten ze nu alleen 'ja' of 'nee' zeggen.

Er klinkt veel kritiek op deze gang van zaken. "Aan de ene kant snap ik dat zij gefrustreerd zijn dat het al twee jaar niet is gelukt", zegt Isa Mulder, beleidsexpert bij Carbon Market Watch, een actiegroep die de handel in koolstofrechten kritisch volgt. "Maar dit schept wel een gevaarlijk precedent voor de toekomst."

Kookstellen uitdelen

CO2-markten-expert Jos Cozijnsen van Anthesis Group, een dienstverlener op het gebied van duurzaamheid, vreest dat de truc als een boemerang kan terugkomen. "Het VN-proces is traag en langzaam, maar je kunt dat niet kortsluiten."

Nu de laatste inhoudelijke obstakels zijn weggenomen, kan er komende jaren een marktplaats ontstaan voor koolstofkredieten onder VN-toezicht.

Dat moet zo in zijn werk gaan: projecten kunnen koolstofrechten uitgegeven als ze de uitstoot van broeikasgassen verminderen, en zo de opwarming van de aarde afremmen. Bijvoorbeeld door het omhakken van bos te voorkomen, methaan van vuilnisbelten op te vangen of kookstellen uit te delen zodat mensen niet meer koken op houtvuurtjes.

Meer ambitie mogelijk

Het idee is dat de handel voor alle partijen interessant is. Arme landen verdienen geld aan hun inspanningen. Dat kunnen ze bijvoorbeeld gebruiken om zich te wapenen tegen de gevolgen van klimaatverandering.

Rijke landen of bedrijven compenseren uitstoot die ze niet kunnen vermijden, of alleen tegen hoge kosten. "Niet elk bedrijf of elk land kan even snel naar beneden", zegt Cozijnsen. "Dit is een heel mooi systeem omdat het flexibiliteit geeft en meer ambitie mogelijk maakt."

Niet goed dichtgetimmerd

Er bestaat al een vrijwillige markt in koolstofrechten, maar die kreeg afgelopen jaren felle kritiek. Zo zou de vermeden uitstoot van broeikasgassen te rooskleurig worden voorgesteld. Ook zou de vermindering in uitstoot niet altijd blijvend zijn, bijvoorbeeld als niet-omgehakte bossen alsnog sneuvelen door een bosbrand.

Strikte regels moeten ervoor zorgen dat landen en bedrijven vertrouwen hebben in de VN-marktplaats. "De methodologie die nu in Bakoe is aangenomen ziet er redelijk goed uit", zegt Isa Mulder van Carbon Market Watch.

Alleen vindt ze dat niet is gegarandeerd dat broeikasgassen ook op lange termijn uit de lucht blijven. "Dat is niet goed dichtgetimmerd, en dat is een grote tekortkoming."

Ze is ook op principieel vlak sceptisch. "Wij vrezen dat de handel in rechten vooral wordt gebruikt om door te gaan met business as usual", zegt ze. "En dat landen en bedrijven niet investeren in zelf echt minder uitstoten."

Verder heeft ze er moeite mee dat de lasten van het terugdringen van CO2-uitstoot op dee manier weer bij arme landen belanden, die maar weinig uitstoten.

Cozijnsen benadrukt het belang van goede regels. Alleen dan is een markt fair en willen bedrijven en landen een goede prijs betalen. Een deel van de opbrengst gaat sowieso naar aanpassingen tegen de effecten van klimaatverandering en er zijn diverse waarborgen ingebouwd.

Hij verbaast zich wel over de felle kritiek op deze handel. "Ik volg het klimaatbeleid al 30 jaar en al 30 jaar proberen partijen dit tegen te houden", zegt hij. "De internationale handel in koolstofrechten is een voorbeeld van solidariteit en houdt de aanpak van klimaatverandering betaalbaar."

Niet dubbel tellen

Met dit akkoord zijn de laatste politieke obstakels weggenomen voor een marktplaats, maar die kan nog niet worden ingevoerd. Zo moeten er nog allerlei praktische zaken geregeld worden.

Ook politiek moeten er nog punten worden afgehandeld. Zo is het de bedoeling dat landen en bedrijven aangekochte koolstofrechten straks ook kunnen meetellen om te voldoen aan formele klimaatdoelen. Regels moeten ervoor zorgen dat hierbij niet dubbel wordt geteld. Maar hierover is nog geen overeenstemming.

Wat staat er nog meer op de agenda bij de klimaattop in Bakoe? Check onze uitlegvideo:

In politiek Den Haag wordt als verklaring voor de gebeurtenissen in Amsterdam gesproken over een "integratieprobleem". Ook premier Schoof sloot zich daar gisteren bij aan: volgens hem heeft dat probleem zich "in de afgelopen vijftig jaar" ontwikkeld. Vandaag onderstreepten diverse politici van coalitiepartijen deze analyse.

Is er inderdaad sprake van zo'n 'integratieprobleem'? Een lastig te beantwoorden vraag, vindt Jaco Dagevos. Hij doet bij het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) al jaren onderzoek naar het thema.

Ja, zegt hij, veel jongeren met een migratieachtergrond hebben niet het gevoel dat ze een volwaardig onderdeel van de maatschappij zijn. "Dat komt doordat ze vaak niet als burger worden gezien, maar slechts als deel van een problematische groep, een etnische of een religieuze."

Groeiend onbehagen

En dat er gescheiden werelden zijn in Nederland, staat volgens de SCP-onderzoeker ook vast. "Maar uit onderzoek blijkt ook dat de tweede generatie juist veel meer contact heeft buiten de eigen groep. Dat is echt een verschil met de eerste generatie migranten, die vaak de taal niet goed sprak en vooral in eigen kring verkeerde."

Ook op sociaaleconomisch vlak doen de migrantenkinderen en -en kleinkinderen het beter dan hun ouders. Dagevos: "Als je kijkt naar bijvoorbeeld de arbeidsparticipatie en het opleidingsniveau, dan gaat het echt de goede kant op."

Toch groeit het onbehagen onder de tweede en derde generatie. Dit noemen wetenschappers de 'integratieparadox': degenen die het meest zijn 'geworteld', ervaren het vaakst discriminatie en uitsluiting.

Discriminatie en uitsluiting

Mensen die meer zijn geïntegreerd en participeren, worden juist meer blootgesteld aan uitsluiting, bijvoorbeeld op de arbeidsmarkt of in het onderwijs, schrijft het SCP in het twee jaar geleden gepubliceerde onderzoek 'Gevestigd, maar niet thuis'.

Aspecten als ervaren uitsluiting, het gevoel dat personen met een migratieachtergrond niet dezelfde kansen hebben en er uiteindelijk niet bij horen, lijken volgens de onderzoekers een rol te spelen bij sociale samenhang, politieke representatie en institutioneel vertrouwen. "Dit onderstreept nog maar eens dat integratieprocessen niet los gezien kunnen worden van discriminatie en uitsluiting."

Ook speelt mee, constateert het SCP, dat de tweede generatie meer meekrijgt van de politieke en maatschappelijke discussie over integratie, migratie, racisme en de islam. "Dit alles geeft voeding aan sombere opvattingen over de mogelijkheden en kansen van personen met een migratieachtergrond in Nederland."

De jongere generaties worden hier extra door geraakt, zegt Dagevos. "Veruit de meeste jongeren zijn hier geboren, opgegroeid en naar school gegaan. Ze voelen zich Turk of Marokkaan, maar zeker ook Nederlander. De tweede en derde generatie probeert hun plek op te eisen, feitelijk gezien een vorm van emancipatie. Maar in maatschappelijke discussies worden ze vaak gereduceerd tot onderdeel van een probleemgroep."

De SCP-onderzoeker pleit ervoor dat soort frames niet te gebruiken. "Daarmee span je het paard achter de wagen. Schoof heeft ook gezegd dat hij bruggen wil slaan, dat we met elkaar verder moeten. Als je problemen wil oplossen, is het belangrijk dat je geen groepen wegzet. Mensen, en vooral jongeren, krijgen dan het idee dat ze geen volwaardig burger zijn. Het draagt dus niet bij aan de oplossing."

Onderdeel van Nederland

Politici krijgen inmiddels van meerdere kanten het verwijt dat zij olie op het vuur gooien en zich gematigder zouden moeten uiten. Zelf vinden zij dat onterecht. Caroline van der Plas (BBB): "Het is onze taak om dit te benoemen, te signaleren en er iets aan te doen."

Ook PVV-leider Wilders begrijpt het verwijt niet. "Ik zeg gewoon wat waar is. En eindelijk wordt het nu ook door andere mensen benoemd." Dilan Yesilgöz van de VVD: "Als ik dit niet kan benoemen, wat doe ik hier dan?"

Dagevos wil niet pleiten voor het onbenoemd laten van problemen, zoals antisemitisme of intolerantie ten opzichte van lhbti'ers. De SCP-onderzoeker erkent dat het misschien weinig concreet klinkt, maar de enige manier om mensen de kans te geven om te integreren is ze te beschouwen als individu en "serieus te nemen als burger".

Of zoals het in zijn publicatie staat: "Er is niet alleen beleid nodig dat gericht is op sociaaleconomische participatie, maar ook beleid dat groepen insluit en duidelijk maakt dat zij onderdeel zijn van Nederland."

De hoogste geestelijke binnen de Anglicaanse Kerk, Justin Welby, treedt af nadat vorige week een vernietigend rapport naar buiten was gekomen over kindermisbruik in de Anglicaanse Kerk.

De aartsbisschop van Canterbury stond onder grote druk om te vertrekken. Zo eiste de bisschop van Newcastle dat hij zou opstappen en een petitie waarin werd gevraagd om zijn aftreden werd meer dan 13.000 keer ondertekend.

Uit het rapport blijkt dat Welby te weinig heeft gedaan nadat hij was geïnformeerd over kindermisbruik door de inmiddels overleden John Smyth. In het rapport wordt het beeld geschetst van een doofpotaffaire. Smyth, die als vrijwilliger bij de kerk actief was, zou ruim honderd jongens en mannen hebben misbruikt.

Smyth nooit veroordeeld

Toen de toenmalige kerkleiders er in de jaren 80 over hoorden, werd dat binnenskamers gehouden. De politie werd niet ingeschakeld, Smyth werd aangespoord om het Verenigd Koninkrijk te verlaten en naar Afrika te gaan. Dat deed hij, maar hij bleef zich vergrijpen aan tientallen jongens, eerst in Zimbabwe en later in Zuid-Afrika. Smyth overleed in 2018 en is nooit veroordeeld.

Welby was sinds 2013 aartsbisschop van Canterbury. In de verklaring waarin hij zijn vertrek aankondigt, schrijft hij dat hij dat jaar te horen kreeg dat de politie op de hoogte was gesteld. Daarmee ging hij ervan uit dat er een "passende oplossing" zou volgen.

Ten onrechte, zegt hij nu. In het rapport werd geconcludeerd dat de passieve houding van de kerk een "gemiste kans" was om Smyth vervolgd te krijgen en dat de kerkleiders, inclusief Welby, actie hadden "kunnen en moeten" ondernemen.

"Het is volkomen duidelijk dat ik persoonlijk en institutioneel de verantwoordelijkheid moet nemen voor de lange en traumatiserende periode tussen 2013 en 2024", schrijft de 68-jarige Welby. Volgens hem moet zijn vertrek worden gezien als signaal dat de Church of England serieus werk wil maken van verandering en een veilige omgeving in de kerk.

De Britse premier Starmer respecteert het besluit van Welby, laat hij weten. Het is nog niet bekend wanneer hij aftreedt. In de tussentijd wil Welby in gesprek met slachtoffers van seksueel misbruik in de Anglicaanse Kerk.

Welby heeft zijn ontslag ingediend bij koning Charles. Die is hoofd van de Anglicaanse Kerk. Als belangrijkste geestelijke doet de aartsbisschop van Canterbury ook de kerkelijke zaken rond de koninklijke familie.

Zo kroonde hij Charles vorig jaar tot koning, leidde hij de uitvaartdienst van koningin Elizabeth en trouwde hij in 2018 Charles' jongste zoon Harry met actrice Meghan Markle.

In Israël is Holocaust-overlevende Betty Bausch-Polak (105) overleden. Tot op hoge leeftijd vertelde zij jongeren over wat haar en haar familie tijdens de Tweede Wereldoorlog was overkomen. Ook schreef ze met haar zus Lies het boek Bewogen stilte. Voor haar inzet werd ze in Nederland en Duitsland onderscheiden.

"Velen hebben gruwelijke dingen meegemaakt, ook vrouwen", vatte ze eens haar drijfveer samen. "Ik moest wel in leven blijven, zodat ik er nog over kon vertellen."

Bausch-Polak werd in 1919 geboren in een bemiddeld orthodox-joods gezin in Amsterdam. Haar ouderlijk huis grensde aan de Hollandsche Schouwburg, de plek van waaruit de Joodse bevolking van de stad later zou worden weggevoerd naar de kampen.

Toen er oorlog dreigde, trouwde ze snel met haar verloofde Philip de Leeuw om bij hem te kunnen blijven toen hij tijdens de mobilisatie als luitenant in het oosten van land werd gestationeerd. De inval maakte een eind aan hun plannen om samen naar Palestina te verhuizen.

Geen Jodenster

Het echtpaar weigerde om zich te houden aan de anti-Joodse verordeningen van de bezetter. Dus geen fiets of radio inleveren, niet laten registreren als Jood, geen Jodenster dragen. "Ze moeten maar zien dat ze me te pakken krijgen", verwoordde ze haar houding later in een interview.

Bausch-Polak dwong zichzelf zelfverzekerdheid en nonchalance uit te stralen, dagelijks oefenend voor de spiegel om de juiste lichaamstaal te vinden. "Je moest doen alsof je geen angst had."

Bij Duitse controles sprak ze soldaten onomfloerst aan. "'Wat ben ik blij dat u me aanhoudt. Ik ben zo moe van die fiets met houten banden, kunnen we even gezellig kletsen?' Daarna reed ik weer vrolijk weg."

Twintig onderduikadressen

Hoewel pogingen om naar Engeland te ontkomen mislukten, wist het echtpaar aanvankelijk het ergste te ontlopen. Pas toen ze in januari 1943 nipt ontsnapten aan de ontruiming van het Apeldoornsche Bos, het Joods psychiatrisch ziekenhuis waar ze onderdak hadden gevonden, besloten Philip en Betty gescheiden onder te duiken.

Twintig onderduikadressen zou ze verslijten en meerdere valse identiteitspapieren. Omdat op een van die valse persoonsbewijzen stond dat de eigenaar een litteken op de keel had, schakelde Betty zelfs een welwillende arts in om dat ook bij haar aan te brengen.

Haar familie dook niet onder en werd weggevoerd. "Ik zie mijn ouders nog staan, keurig aangekleed", herinnerde Bausch-Polak zich. "Ze zijn weggehaald en nooit meer teruggekomen." Vader Frederik en moeder Grietje werden samen vermoord in Sobibor.

Zuster Juul haalde de bevrijding net, maar overleed kort daarna aan de ontberingen die ze had doorstaan in Bergen-Belsen, iets wat haar broer Jaap wel op het nippertje overleefde. Een derde zus, Lies, was al eerder bevrijd bij een gevangenenruil met in Palestina opgepakte Duitsers.

Ook haar man Philip de Leeuw stierf. Hij was in het verzet beland en werd opgepakt bij een sabotageactie van een spoorlijn in november 1944. Betty kon vrijkomen doordat geen van beiden doorsloeg tijdens verhoor.

"Philip bleef achter", was de conclusie. "Toen ik vrijkwam, barstte ik in tranen uit." De Leeuw werd enkele weken later door de Duitsers gefusilleerd.

"Toen de Duitsers weg waren was ik totaal alleen op de wereld. Ouders, schoonouders, zus en man: allemaal omgekomen. En geen geld."

Wraak of verzoening

Bausch-Polak hertrouwde met kunstenaar Dolf Bausch en verhuisde naar Israël. Aanvankelijk zweeg ze over haar verdriet, maar na de dood van haar tweede man begon ze voorlichting te geven. Ze gaf interviews, schreef Bewogen stilte in 2004 en ontmoette duizenden jongeren in Nederland, Duitsland en de VS.

"Als ik vlak na de oorlog een revolver had gehad, zou ik hebben geschoten", bekende ze een groep jongeren eens toen haar werd gevraagd of ze haatgevoelens koesterde. "Maar je moet het verlangen naar wraak onderdrukken. Wraak vernietigt niet anderen, maar jezelf."

Ze vond het vooral belangrijk een nieuwe generatie te herinneren aan de wandaden uit het verleden. "Oudere mensen kun je niet meer veranderen", was haar overtuiging. "Jonge mensen moeten zorgen voor een betere wereld."

Het was een boodschap die haar in in 2016 Ridder in de Orde van Oranje-Naussau maakte en een jaar eerder al het Bundesverdienstkreuz had opgeleverd. Betty Bausch-Polak droeg die hoogste Duitse onderscheiding bij de herdenking in Rhenen op de plek waar haar man was doodgeschoten, als teken van verzoening.

Grote agrarische bedrijven kopen boeren op de Veluwe op. Daar zitten ook boeren bij die zich hadden aangemeld voor de uitkoopregelingen van de overheid. Dat melden bronnen binnen de agrarische sector aan Omroep Gelderland.

Het gaat onder meer om bedrijven als Van Drie, dat onderdeel is van kalfsvleesproducent VanDrie Group, en diervoederbedrijf Klaremelk. Beide concerns erkennen dat ze boerenbedrijven opkopen.

Om hoeveel boerderijen het gaat, willen ze niet zeggen. "Het gaat om enkele kalverhouderijen waar een overeenkomst mee is gesloten en om enkele waar een gesprek mee wordt gevoerd", zegt een woordvoerder van Van Drie tegen de omroep.

De overheid heeft uitkoopregelingen opgezet waarmee ze veehouders willen stimuleren hun bedrijf te beëindigen. Er is een uitkoopregeling voor piekbelasters (bedrijven die veel stikstof uitstoten in de buurt van een kwetsbaar natuurgebied), en veehouders die dat niet zijn.

Piekbelasters kunnen zich voor 120 procent van de waarde van hun bedrijf laten uitkopen. Voor andere veehouders geldt dat zij tot 100 procent van de waarde van hun bedrijf kunnen krijgen.

De maatregel is bedoeld om het aantal veebedrijven te verminderen. Daardoor wordt de stikstofuitstoot teruggedrongen, waardoor kwetsbare natuur beter wordt beschermd.

Moderne stallen behouden

De huidige uitkoopregelingen zijn interessanter voor boeren met relatief nieuwe stallen, omdat die meer waard zijn. Van Drie en Klaremelk geven aan dat ze met het opkopen van boeren moderne stallen juist willen behouden. "Om de duurzaamheidsdoelen die we als sector hebben afgesproken te halen, is het wenselijk om stallen te behouden die toekomstbestendig zijn", aldus Van Drie.

Klaremelk vindt de huidige opkoopregeling 'kapitaalvernietiging'. "Het lijkt alsof de overheid zoveel mogelijk moderne stallen, die een stuk duurzamer zijn dan oudere stallen, wil kopen en slopen. Het kan dat er door de opkoopregeling voornamelijk oude stallen overblijven. Die verdwijnen daarna vanzelf. Zo blijft er op den duur geen sector meer over", zegt de woordvoerder.

De woordvoerder van Klaremelk geeft toe dat het ook in het belang van het concern is om zoveel mogelijk stallen te behouden. "Natuurlijk. Het gaat erom dat we ook in de toekomst als bedrijf door kunnen gaan."

Bronnen zeggen tegen de omroep dat de twee bedrijven meer geld bieden dan de overheid. Daardoor is het aantrekkelijker om aan hen te verkopen, ook omdat - in tegenstelling tot de landelijke opkoopregeling - de stallen niet van dat geld nog gesloopt moeten worden en de agrariër geen beroepsverbod krijgt. Ze kunnen zelfs in dienst van Van Drie of Klarenmelk blijven doorgaan op hun bedrijf. Op vragen hierover gaan beide bedrijven niet in.

Minister herkent signalen

Minister Wiersma van Landbouw zegt de signalen over opkopende agrobedrijven te herkennen. "Elke boer die zijn of haar bedrijf vrijwillig beëindigt, heeft de vrijheid om zelf te kiezen op welke manier. Het doel van dit kabinet is niet om zoveel mogelijk boeren te laten stoppen maar de boeren die willen stoppen, willen we ondersteunen."

Volgens de minister komen de stikstofdoelen niet in gevaar doordat agrobedrijven boeren opkopen. "Alleen wanneer dit op grotere schaal zou gebeuren, en dat is ons niet bekend, zou het effect hebben op de stikstofreductie die we via regelingen bereiken."

Wel zegt ze dat ketenpartijen worden aangesproken op hun verantwoordelijkheden. "Wat ons betreft maakt het opkopen van bedrijven voor de eigen productiecontinuïteit daar geen deel van uit."

Het is niet nieuw dat andere partijen boerenbedrijven uitkopen. Eerder werden al boeren uitgekocht door De Schiphol Group en Rijkswaterstaat. De extra stikstofruimte die daardoor vrijkwam, werd gebruikt voor de luchthavens of het mogelijk maken van de verbreding van de A27.

Restaurateurs zijn begonnen met het weghalen van de oude vernislaag van het schilderij De Nachtwacht in het Rijksmuseum in Amsterdam. Daarmee is het tweede deel van de restauratie van Rembrandts bekendste werk na vijf jaar vooronderzoek van start gegaan, maakt het Rijksmuseum bekend. Met het verwijderen van de oude vernislaag wil het museum het meesterwerk toekomstbestendig maken.

In de video zie je wat voor monnikenwerk dat is:

Met een speciaal absorberend doek halen acht restauratoren de vernis weg. De laag is tijdens een restauratie in 1975 en 1976 aangebracht. Eventueel oudere achtergebleven resten vernis worden vervolgens voorzichtig met een wattenstaafje en oplosmiddel verwijderd.

Dat gebeurt onder een microscoop. De restauratie vindt plaats in een zaal die speciaal daarvoor is ingericht. Achter een glazen muur kunnen bezoekers van het museum vanaf een afstand zien hoe het meesterwerk van Rembrandt wordt opgeknapt.

Volgens het museum zijn vooraf wetenschappelijk onderzoek en tests gedaan om tot de beste restauratiemogelijkheden te komen. Een team van restauratoren, conservatoren en wetenschappers heeft De Nachtwacht de afgelopen jaren met onder meer AI bestudeerd.

Niet eerder aangetroffen techniek

Operatie Nachtwacht, zoals de restauratie heet, ging in 2019 van start. Het project liep bijna een jaar vertraging op vanwege de coronapandemie. Tijdens het vooronderzoek ontdekten wetenschappers dat Rembrandt een niet eerder aangetroffen techniek gebruikte om zijn schilderij uit 1642 tegen vocht te beschermen.

De schilder gebruikte loodhoudende olie die hij onder de grondlaag op het doek aanbracht. Dat deed hij omdat De Nachtwacht tegen de buitenmuur van de Kloveniersdoelen in Amsterdam kwam te hangen, waar het vochtig was.

NSC'er Tjebbe van Oostenbruggen wordt de nieuwe staatssecretaris van Financiën. Hij is de opvolger van zijn partijgenoot Folkert Idsinga. Die stapte anderhalve week geleden op na kritiek uit de Tweede Kamer over het niet openbaren van zijn zakelijke belangen.

Van Oostenbruggen (45) zit sinds december vorig jaar in de Tweede Kamer voor NSC. Hij hield zich daar al met financiën bezig en hij voerde ook het woord over werkgelegenheid en arbeidsmigratie.

Ondernemer

Van Oostenbruggen, die internationale bedrijfskunde heeft gestudeerd, werkte voor hij in de Kamer kwam in het bedrijfsleven, als manager en als ondernemer. Hij heeft daarmee tientallen miljoenen euro's verdiend.

Van Oostenbruggen was onder meer partner in een bedrijf voor financieel management en voor juridische en fiscale thema's bij participaties en hij had een bedrijf dat organisaties hielp met het inhuren van flexibele arbeid.

Hij vindt dat er te weinig ondernemers in de Kamer zitten. Eerder zei hij dat hij wilde bijdragen aan een beter ondernemersklimaat. "Ik denk dat je in de Kamer veel meer invloed hebt op de economische veerkracht van Nederland dan als individuele ondernemer", zei hij in de zomer tegen het AD.

Meer vertrouwen in overheid

Kort nadat Pieter Omtzigt vorig jaar had aangekondigd dat hij een eigen partij zou beginnen, meldde Van Oostenbruggen zich aan voor een plaats in de Tweede Kamer en hij kwam op de vijftiende plaats op de kandidatenlijst van NSC.

Van Oostenbruggen zegt dat hij als staatssecretaris tevreden is "als Nederlanders meer vertrouwen hebben in de overheid, beter grip hebben op hun financiële situatie en vertrouwen hebben in de financiële toekomst, ook als het een keer tegenzit." Hij noemt "een eerlijke, inclusieve en solidaire arbeidsmarkt cruciaal voor een goed functionerende economie en daarmee de bestaanszekerheid van ons allemaal".

Zakelijke belangen

Idsinga heeft uiteindelijk toch openheid gegeven over zijn zakelijke belangen, nadat hij al was afgetreden. Op vragen of Van Oostenbruggen ook een lijst met zijn belangen naar buiten zal brengen, antwoordde de aankomend staatssecretaris dat hij "tegenover de premier 100 procent transparantie heeft betracht en dat die daar een verslag van zal maken".

Betekent dat dat iedereen dan inzicht krijgt in zijn financiële belangen?: "Als de Kamer zaken vraagt, zul je er heel goed over moeten nadenken wat je transparant maakt. In mijn geval is er al heel veel transparant vanwege het feit dat ik als grote onderneming de afgelopen jaren praktisch alles heb moeten publiceren." Van Oostenbruggen benadrukte dat hij zich aan de regels zal houden.

In de Zuid-Chinese stad Zhuhai zijn 35 mensen om het leven gekomen bij een sportcentrum toen een auto op ze inreed. Ook raakten 43 mensen gewond, meldt de Chinese staatszender CCTV. De BBC meldt dat dat de aanrijding buiten een stadion gebeurde, waar op dat moment veel mensen aan het sporten waren.

De 62-jarige bestuurder van de auto is gearresteerd. Volgens de Chinese politie was er opzet in het spel. De man zou woedend zijn geweest over zijn scheiding.

Het incident gebeurde aan de vooravond van een belangrijke vliegshow met onder meer militaire vliegtuigen. In verband daarmee waren op dat moment zware veiligheidsmaatregelen van kracht.

President Xi Jinping heeft gezegd dat alles moet worden gedaan om de gewonden te behandelen. Ook eist hij dat de dader wordt gestraft.

Het sportcomplex, waar regelmatig honderden inwoners komen sporten op onder meer een atletiekbaan en een voetbalveld, blijft tot nader order gesloten.

Let op: deze beelden zijn schokkend. Mensen liggen op de grond, niet bekend is, hoe zij eraan toe zijn:

De sinterklaasintocht door het Groningse Hoogezand en Sappemeer gaat dit jaar niet door. Dat heeft de organiserende stichting besloten nadat vrijwilligers zijn bedreigd. Het bestuur van de stichting zegt de veiligheid van de vrijwilligers en bezoekers niet meer te kunnen garanderen.

Bij de intocht aanstaande zaterdag zouden zowel roetveegpieten als volledig zwart geschminkte pieten te zien zijn. Volgens de Stichting Vrienden Sinterklaas Intocht Hoogezand Sappemeer werden de vrijwilligers gisteren bedreigd. In een daaropvolgende spoedvergadering is gisteravond besloten om de intocht af te blazen.

"Het gaat om meerdere dreigingen voor zowel de uitvoering van Zwarte Piet maar ook om die van Roetveeg Piet", meldt de stichting op Facebook. "Het had voor ons een groot feest moeten worden, maar helaas kunnen wij dit nu niet meer waarmaken."

Intocht Muntendam ook afgelast

Uit welke hoek de dreigingen komen, wil secretaris Herman Meertens van de organisatie tegen RTV Noord niet zeggen. "Dat hebben we zo besloten. We willen geen olie op het vuur gooien." De stichting is van plan aangifte te doen van de bedreigingen.

Eerder werd de intocht in het nabijgelegen Muntendam ook al afgelast, schrijft de omroep. Daar kregen twee leden van de organiserende werkgroep een dreigbrief waarin de afzender eiste dat tijdens de intocht alleen roetveegpieten zouden worden gebruikt.

"Dit doet pijn." Zo euforisch als aanhangers van actiegroep Milieudefensie waren nadat de rechtbank ze in het gelijk had gesteld in de zaak tegen Shell, zo aangeslagen zaten ze vanmorgen op de trappen van het gerechtshof in Den Haag.

"De strijd tegen klimaatverandering is een marathon en geen sprint", zei directeur Donald Pols nadat hij zijn tranen had gedroogd. Milieudefensie geeft niet op, wil hij maar zeggen.

Bij Shell hield het juridische team de gezichten na de uitkomst van het hoger beroep stevig in de plooi. Juichen was er voor de oliegigant niet bij. "Daar is dit onderwerp te serieus voor", reageert Frans Everts, president-directeur van Shell Nederland. Blijdschap is er wel. "We denken dat deze uitspraak de juiste is voor de wereldwijde energietransitie, voor Nederland en voor ons bedrijf."

De vraag naar benzine en diesel voor auto's of naar gas voor verwarming en stroom kan niet bij de rechtbank verminderd worden, is de belangrijkste conclusie van het gerechtshof over de uitspraak van de rechtbank van ruim drie jaar geleden. Ook ging het hof niet mee in de opdracht die de rechter Shell oplegde, om de eigen uitstoot eind 2030 te hebben verminderd met 45 procent ten opzichte van het niveau van 2019.

"Het hof vindt het te moeilijk om Shell een bepaald percentage voor het verminderen van CO2-uitstoot van klanten en leveranciers te gaan voorschrijven, onder meer omdat het voor de uitstoot niet uitmaakt als een ander bedrijf die handel dan voortzet", legt Gerrit van der Veen, bijzonder hoogleraar milieurecht aan de Rijksuniversiteit Groningen, uit.

Geen effect

De eveneens in Groningen docerende hoogleraar energie-economie Machiel Mulder is het daarmee eens. Hij schreef voor de juristen van Shell hierover eerder een rapport. Waar de rechtbank dat terzijde schoof, vindt het hof zijn conclusies juist.

"Als Shell deze zaak had verloren dan zouden er meer rechtszaken volgen die eigenlijk geen effect hebben. Want als Shell een vergunning van een olie- en gasveld teruggeeft, dan gaat een ander het doen. De facto gebeurt er dan niet zo veel."

Dat vindt Branda Katan, advocaat bij kantoor Stibbe en bijzonder hoogleraar ondernemingsrecht aan de Universiteit Leiden, een belangrijk oordeel van het hof. "In de rechtspraak zie je vaak dat als de een het doet, dit een ander niet ontslaat van de eigen verantwoordelijkheid", stelt ze.

Het hof onderschrijft de rechterlijke uitspraak dat klimaatverandering een mensenrechtenschending is en dat olie- en gasbedrijven een eigen verantwoordelijkheid hebben. "De wet geldt voor iedereen. Maar het hof zegt: 'Er is geen wet die precies zegt hoeveel Shell moet reduceren. En wij kunnen dit niet zelf vaststellen'."

Hoogleraar Van der Veen krijgt de indruk dat de inmiddels veranderde Europese regels een grote rol hebben gespeeld in het hoger beroep: "Een rechter kijkt naar de wet- en regelgeving die er nu ligt. Dat zijn ook regels waar Shell zich aan moet houden en zich blijkbaar ook aan houdt. Er is veel regelgeving bijgekomen sinds de uitspraak uit 2021. Daarom kun je ook met geen mogelijkheid zeggen dat de rechtbank het toen verkeerd had gezien."

Mulder noemt het belangrijk dat ook in het hoger beroep de mensenrechtenschending door gevaarlijke klimaatverandering overeind is gebleven. "Je kunt individuele bedrijven erop blijven aanspreken. Voor de milieubeweging is het belangrijk dat ze nu goed gaan nadenken over wat wel effectief is. Namelijk: het richten van de pijlen op overheden. Want die geven vergunningen af voor olie- en gasvelden en tankstations."

Nieuwe investeringen aanvechten

Elbert de Jong, hoogleraar privaatrecht aan de Universiteit Utrecht, ziet dat Shell zich ondanks het gelijk in het hoger beroep secuur moet houden aan de belofte om de uitstoot te verminderen.

"Er ligt een taak voor de rechter om op klimaatverplichtingen toe te zien. Daarbij hint het hof erop dat een zaak die het aanbod van fossiele producten en voorgenomen investeringen in bijvoorbeeld olie- en gasvelden aankaart wellicht kansrijker was geweest."

Dat ziet ook Katan: "Het hof zegt duidelijk dat investeringen van Shell in nieuwe olie- en gasvelden op gespannen voet kunnen staan met de klimaatdoelstellingen. Maar omdat Milieudefensie niet had geëist dat dit wordt stopgezet, deed het hof hier geen uitspraak over. Het biedt wel mogelijkheden om dit verbod in een nieuwe zaak alsnog te eisen."

PVV-leider Wilders en BBB-leider Van der Plas vinden het tijd voor "rigoureuze maatregelen" tegen de mensen die verantwoordelijk zijn voor gewelddadige en antisemitische acties zoals gisteravond in Amsterdam. "De tijd van praten is voorbij", zeiden zij bij het coalitieoverleg van PVV, VVD, NSC en BBB.

"Ik waarschuw hier al meer dan tien jaar voor. Men heeft totaal niets met de westerse normen en waarden maar met de islamitische waarden, en die staan haaks op de onze." Volgens Wilders waren de daders bijna allemaal Marokkanen. Van der Plas sprak over "Marokkaanse en Noord-Afrikaanse jongeren met een islamitische achtergrond".

Wilders zegt dat de video's die rondgaan voor zich spreken en ook Van der Plas en VVD-leider Yesilgöz hebben al conclusies getrokken over de achtergrond van de daders. De autoriteiten hebben zich daar nog niet over uitgelaten. Er zijn tientallen arrestaties verricht, maar er zijn nog geen rechterlijke uitspraken gedaan.

Na afloop van de wedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv van donderdag werden Israëliërs op verschillende plekken in de Amsterdamse binnenstad opgejaagd en mishandeld door kleine groepen relschoppers. Op video's is te horen dat er antisemitische scheldwoorden worden geroepen, in sommige gevallen wordt er ook verwezen naar slachtoffers van de oorlog in Gaza. Ook zijn er beelden van Maccabi-supporters die zich misdragen.

Yesilgöz benadrukt dat zij niet een hele groep verantwoordelijk wil maken voor de daden van individuen. "Maar ik weet wel waar het misgaat met deze mensen", zegt zij. "Die leren thuis, op islamitische weekendscholen en op televisiezenders van de landen van herkomst dat vrouwen minderwaardig zijn, dat joden niet het recht hebben om te leven. Dan kun je wel op scholen Holocausteducatie geven, maar als ze steeds horen dat Hitler zijn werk niet heeft af kunnen maken dan gaat er dus echt iets mis."

Olie op het vuur

De drie partijleiders vinden het oordeel dat zij olie op het vuur gooien en gematigder zouden moeten praten onterecht. Van der Plas: "Het is onze taak om dit te benoemen, te signaleren en er iets aan te doen." Ook Wilders begrijpt het verwijt niet. "Ik zeg gewoon wat waar is. En eindelijk wordt het nu ook door andere mensen benoemd." Yesilgöz: "Als ik dit niet kan benoemen, wat doe ik hier dan?"

Wilders wil dat het snel mogelijk wordt om van daders met twee nationaliteiten de Nederlandse in te trekken. Yesilgöz wijst dat niet op voorhand af. "Op dit moment moeten we naar alles kijken. Maar ik mag hopen dat eerst de daders worden opgepakt en voor de rechter komen. Zo ver zijn we nog niet eens."

Voor Van der Plas is duidelijk dat het gaat om een maatschappelijk probleem. "We zien nu dat dit niets met Maccabi-supporters te maken heeft maar met Jodenhaat", zegt Van der Plas. "Voor integratieklasjes is het te laat. We lopen zo achter de feiten aan. Die gasten lachen ons keihard uit. Ik zeg niet dat we alle Marokkanen het land uit moeten gooien maar we moeten wel iets doen."

Waarnemend fractievoorzitter Van Vroonhoven (NSC) is naar eigen zeggen niet bang om dingen te benoemen en de vinger op de zere plek te leggen. Maar ze is niet zover als de premier gisteren "om het meteen een en al bij het integratievraagstuk te leggen". Van Vroonhoven: "Wij zijn iets voorzichtiger. Wij zoeken ook naar de gemeenschappelijke waarden."

Spoeddebat

De gemeenteraad van Amsterdam heeft vandaag een spoeddebat met burgemeester Halsema over de rellen en het geweld rond de voetbalwedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv. De Tweede Kamer bepaalt later vanmiddag wanneer een debat met het kabinet plaatsvindt, mogelijk is dat woensdag.

En vanmiddag ontvangen premier Schoof en een kabinetsdelegatie vertegenwoordigers vanuit organisaties betrokken bij de Joodse gemeenschap, onderwijs, cultuur, sport, openbaar vervoer, bedrijfsleven, veiligheid en lokaal bestuur. Die bijeenkomst is op het Catshuis. Na afloop staat Schoof de pers te woord.

De Duitse regerinspartij SPD en oppositiepartij CDU/CSU zijn het eens over een verkiezingsdatum voor de Bondsdag, de Duitse Tweede Kamer. Dat zou 23 februari zijn. Dat melden meerdere Duitse media op basis van bronnen. Bondspresident Steinmeier moet die datum dan nog goedkeuren. Dat is naar wordt aangenomen een formaliteit.

De regeringscoalitie, die tot vorige week bestond uit de sociaaldemocratische SPD, De Groenen en de liberale FDP, verkeert in crisis. Bondskanselier Scholz (SPD) ontsloeg vorige week minister van Financiën Lindner. Scholz zei dat hij geen vertrouwen in Lindner meer had, regeren met hem zou onmogelijk zijn geworden, Lindner is tevens leider van de FDP. De FDP trok daarom zijn andere ministers terug.

Scholz kondigde vorige week aan dat hij in januari de Bondsdag zou vragen of die de regering nog steunde. In maart zouden de kiezers dan naar de stembus kunnen.

Volgens DPA drong CDU/CSU-leider Merz aan om op een snellere stembusgang. Scholz zal volgens Der Spiegel in december de vertrouwensvraag stellen. De Bondsdag zal het kabinet dan wegsturen, waardoor de Duitsers al op 23 februari naar de stembus kunnen.

Er zijn dit jaar al meer wolvenaanvallen geregistreerd dan in heel 2023. Dat blijkt uit een analyse van persbureau ANP van gegevens van BIJ12. Deze organisatie houdt voor de provincies het totaal aantal wolven bij en regelt schadevergoedingen als vee door wolven is aangevallen.

In de eerste negen maanden van dit jaar zijn er 491 wolvenaanvallen geregistreerd, tegenover 399 aanvallen in 2023. Het is mogelijk dat het werkelijke aantal wolvenaanvallen hoger ligt, want mensen zijn niet verplicht om melding te doen bij BIJ12.

Daarnaast zijn alleen aanvallen meegeteld waarvan het zeker is dat de schade door een wolf is aangericht. Bij ruim 160 aanvallen in de afgelopen maanden blijft dat onduidelijk.

Uit de gegevens van BIJ12 blijkt dat de wolf vooral in Gelderland vaak toeslaat. In die provincie staat de teller op 237 wolvenaanvallen. Dat zijn er meer dan twee keer zoveel als in 2023. In Noord-Brabant neemt het aantal geregistreerde wolvenaanvallen juist sterk af. In 2020 ging het om zeker 50, vorig jaar waren het er 22 en nu zijn het er 12. In 5 gevallen is nog niet bekend of een wolf achter de schade zit.

Een woordvoerder van de provincie Noord-Brabant zegt tegen het ANP dat een wolf die zich in het zuidoosten van de provincie had gevestigd, al een tijd weg is. "En van zwervende wolven waren er dit jaar ook minder in Brabant. Maar dat zijn natuurlijk dagkoersen die zomaar kunnen veranderen."

Schadevergoeding

Boeren van wie de schapen of andere dieren zijn aangevallen, kunnen een schadevergoeding krijgen. Dit jaar is er door provincies al bijna 400.000 euro uitgekeerd, bijna evenveel als in heel 2023. Voor sommige veehouders is het nog de vraag of ze recht hebben op een tegemoetkoming.

In bijna alle gevallen hadden deze boeren volgens de gegevens van BIJ12 niet genoeg voorzorgsmaatregelen genomen, zoals het plaatsen van wolfwerende rasters en het 's nachts ophokken van vee.

Een modern Russisch fregat met hypersonische raketten heeft een doortocht gemaakt door Het Kanaal. Het schip werd tijdens zijn reis geschaduwd door Britse marineschepen. Ook de Nederlandse marine bevestigt het schip te hebben gevolgd op zijn reis. Op beelden die zijn vrijgegeven door de Russische marine is bijvoorbeeld een Nederlands kustwachtvliegtuig te zien en volgens een Nederlandse marinewoordvoerder waren er ook enkele Nederlandse schepen bij betrokken.

Onder internationale scheepvaartwetten is het Rusland toegestaan Het Kanaal te doorkruisen, ook met marineschepen. Het is wel gebruikelijk dat de strijdkrachten van omringende landen die vaartuigen nauwlettend volgen. "Het gebeurt wel vaker", zegt een woordvoerder van de Nederlandse marine. "Vanwege de situatie in de wereld worden ze wel wat meer in de gaten gehouden."

In dit geval ging het om de gloednieuwe Admiraal Golovko, die voor het eerst een lange reis maakt. Het schip van de Noordelijke Vloot, vernoemd naar een admiraal uit de Tweede Wereldoorlog, werd in december opgeleverd en voer begin deze maand uit van de basis in Severomorsk voor een wereldreis. De afgelopen dagen voerde het multifunctionele fregat al trainingen uit in de Barentsz- en Noordzee.

In een persbericht schrijft de Russische marine dat de Golovko ook in Het Kanaal oefeningen deed, zoals anti-terreurtrainingen en ontwijkingsmanoeuvres voor aanvallen vanaf zee en uit de lucht. De Noordelijke Vloot liet eerder al weten dat de reis bedoeld is om "de aanwezigheid van de marine te verzekeren in verafgelegen strategische wateren".

Doorvaart verzekeren

Internationale marines laten zich vaker zien op internationale vaarroutes om zich te verzekeren van de doorgaanbaarheid ervan. Zo koos de Zr. Ms. Tromp eerder dit jaar nog een route tussen Taiwan en China door om het internationale recht van vrije doorvaart in de Straat van Taiwan te benadrukken.

Sinds de Koude Oorlog varen de Russen zo al met enige regelmaat door Het Kanaal. In september begeleidde de Britse marine nog vier Russische schepen door die zeestraat. "Door zichtbaar en consequent aanwezig te blijven laat de Royal Navy toewijding zien aan het NAVO-bondgenootschap en de maritieme veiligheid", verklaarde een marinewoordvoerder eerder over het volgen.

"Het Kanaal is een van de drukste vaarroutes wereldwijd. Het nauwlettend volgen van Russische oorlogsschepen in Britse wateren en omliggend gebied, zorgt ervoor dat ze zich aan de zeewetten houden en schrikt kwalijk gedrag af."

Nieuwe generatie raketten

Nieuw aan de doorvaart van de afgelopen dagen is dat de Golovko is uitgerust met hypersonische Zircon-raketten. Die nieuwe generatie kruisraketten zijn door hun hoge snelheid moeilijk te onderscheppen.

De Zircons hebben een bereik van 900 kilometer. Omdat ze een snelheid van 10.000 kilometer per uur kunnen halen, heeft een tegenstander nauwelijks tijd om te reageren als ze worden afgevuurd. Ook maakt afweergeschut minder kans om de raketten uit de lucht te schieten.

De raketten zijn vooral bedoeld om in te zetten tegen andere schepen, maar Rusland maakt er sinds begin dit jaar ook gebruik van voor aanvallen op gronddoelen in Oekraïne.

Rusland publiceerde in 2022 beelden van een Zircon-test door een zusterschip van de Golovko:

Forensisch specialisten hebben sterke aanwijzingen dat er menselijke resten zijn gevonden in de woning in Heerhugowaard waar door de politie wordt gezocht naar overblijfselen van de in 2021 verdwenen Albert Visser. Een 31-jarige man uit Heerhugowaard is opgepakt.

De politie zegt tegen de NOS dat de sporen in de woning zijn gevonden, niet in de tuin. Verder onderzoek moet uitwijzen of het inderdaad menselijke resten zijn en van wie. Of de aangehouden man de zoon is van Albert Visser, wil de politie niet bevestigen.

Financieel conflict

De destijds 67-jarige Albert Visser werd in oktober 2021 door een vriend als vermist opgegeven bij de politie. Negen maanden nadat hij voor het laatst was gezien. Hij woonde in het huis dat nu wordt onderzocht. De politie ging destijds niet direct uit van een misdrijf, maar doet dat inmiddels wel.

De zoon kocht drie jaar geleden het huis van zijn vader die vervolgens een kamer bij hem huurde. Er ontstond een hooglopend financieel conflict tussen de twee. Toen de rechtszaak begin 2021 diende, kwam Visser al niet meer opdagen.

Dagboek

De politie vond eerder al een dagboek van de verdwenen man, waarin hij dagelijks de meterstanden noteerde. De laatste keer dat hij dat deed was op 10 januari 2021. "Omdat er sindsdien geen enkel teken van leven meer van hem is vernomen, is het zeer aannemelijk dat hij er niet meer is", aldus de politie.

De politie besteedt vanavond in het tv-programma Opsporing Verzocht aandacht aan de zaak.

Bij een woning in Barendrecht is vannacht opnieuw een explosie geweest. Het is de derde keer in korte tijd dat het raak is op hetzelfde adres.

De explosie was rond 02.30 uur bij de woning aan de Mandenmakerij. Niemand raakte gewond. Wel raakte de deur beschadigd en is een ruit gesprongen, meldt Rijnmond. Voor zover bekend is de dader nog op de vlucht. Het onderzoek is nog in volle gang.

Vorige week ging ook al twee keer een explosief af bij het huis. De eerste keer gebeurde dat in de nacht van zondag op maandag. Toen brak er ook brand uit en raakten twee auto's beschadigd. Een dag later was er rond 23.00 uur opnieuw een explosie.

Na de tweede explosies liet de gemeente Barendrecht weten beveiligingscamera's te plaatsen in de straat.