NOS Nieuws - Algemeen

Kijkers die gisteren even na 21.30 inschakelden op NPO 1 keken misschien even wat vreemd op. Ze vielen in een live-nieuwsuitzending met Tijs van den Brink over een grote stroomstoring in de provincies Utrecht, Zuid-Holland en Zeeland, compleet met verslaggevers, een tafel met deskundigen, premier Schoof en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).

Maar het was allemaal nep. Dat werd voor de kijkers van Black-out die erin trapten pas duidelijk toen onder in beeld de tekst verscheen: "Let op! Deze gebeurtenissen zijn niet echt, maar geven een realistisch beeld van de gevolgen van grote stroomuitval."

De bedoeling

"Alles was zo realistisch mogelijk", zei regisseur Hans de Kleine in NOS Met het Oog op Morgen. "Ik wilde dat die uitzending live zou zijn om de mensen die aan tafel zouden aanschuiven de urgentie mee te geven van dit gebeurt echt. Dus iedereen moest mee in die rol." Dat moest bij de kijker het bewustzijn creëren dat dit werkelijk realiteit kan worden.

In de research ontdekten de makers dat het niet de vraag is of er een grootschalige stroomstoring kan komen, maar wanneer. "Het zou in theorie morgen kunnen gebeuren", zei De Kleine. "Hoe voorbereid ben je dan? Dat wilden we op een bepaalde manier communiceren. Vandaar dat we voor die vorm hebben gekozen."

Vrije hand

De Kleine zei dat hij en zijn collega's ondanks de medewerking van het kabinet volledig de vrije hand hebben gehad. "Maar we wilden wel dat het verhaal de scenario's zouden volgen die gehanteerd worden door bijvoorbeeld de NCTV." In de scenario's die de overheid gebruikt staat onder meer dat mensen aan het plunderen slaan, dat telefoonmasten uitvallen en dat in ziekenhuizen de gevolgen voelbaar worden.

De makers moesten vaststellen dat er bij de overheid zelf ook verbeterpunten zijn. Zo werkte de gemeente Utrecht aan de uitzending mee. De crisisbeheersingsafdeling bleek op de 21e verdieping van het stadskantoor te zitten. Dat is een probleem als ook de lift het niet meer doet. "Dat was een leuk inzicht voor de crisismanagers daar."

Verwend

De Kleine stelde in de voorbereiding vast dat de inwoners van Nederland slechter op crisissituaties zijn voorbereid dan mensen in het buitenland. "Wij Nederlanders zijn heel erg verwend dat alles het altijd maar doet. En als dat niet zo is, gaan we ervan uit dat het binnen twee uur is opgelost. Inmiddels is de wereld aan het veranderen."

De belangrijkste les voor De Kleine was dat hij ook zelf niet goed is voorbereid op langdurige stroomuitval of een andere crisissituatie. Je moet je voorbereiden op de eerste 72 uur, beaamde hij. "Eten, drinken, kaarsen, cash geld en noem maar op. En zorgen dat je een plan hebt dat je ook met je gezin besproken hebt."

Shell hoeft zich niet extra in te spannen om de uitstoot van schadelijke stoffen te verminderen. Het gerechtshof in Den Haag veegt in een hoger beroep een eerdere uitspraak van de rechtbank van tafel.

Milieudefensie had in 2021 via de rechter afgedwongen dat Shell de uitstoot van CO2 versneld moest terugdringen. Die uitspraak was internationaal geruchtmakend en er was dan ook veel aandacht voor het hoger beroep.

In de uitspraak van het hof leek het balletje in eerste instantie diezelfde kant op te rollen. De rechter herhaalde dat bescherming tegen klimaatverandering een mensenrecht is.

"Juist producten van ondernemingen als Shell hebben een klimaatprobleem teweeggebracht", stelde het hof. Shell heeft een eigen verplichting om meer te doen tegen klimaatverandering dan wettelijk is vastgelegd.

Zinloos

Maar om Shell meer te laten doen dan andere energieproducenten heeft volgens het hof geen enkele zin. Shell te verplichten te stoppen met het doorverkopen van olie en gas van andere bedrijven is volgens het hof zinloos: concurrenten zouden het werk van Shell dan gewoon overnemen.

Bij Milieudefensie kwam de uitspraak hard aan. De actiegroep verbaasde in mei 2021 vriend en vijand door Shell met succes voor de rechter te slepen over de uitstoot van CO2. De rechter vond toen dat de oliegigant te weinig eigen verantwoordelijkheid nam door te wijzen naar de wettelijke regels.

Klimaatverandering brengt mensenrechten zoals het recht op leven en een ongestoord gezinsleven in gevaar, zo redeneerde de rechtbank. En daarmee kunnen individuele bedrijven ook privaatrechtelijk verantwoordelijk worden gehouden.

Het gerechtshof onderschrijft dat. Over de opdracht om de eigen uitstoot eind 2030 te hebben verminderd met 45 procent ten opzichte van het niveau van 2019, oordeelde het hof dat Shell hier al mee bezig is: "Shell doet al wat Milieudefensie van haar vordert."

Over de belangrijkste opdracht, namelijk om er ook voor te zorgen dat toeleveranciers en klanten ook minder uitstoten, oordeelde het hof anders dan de rechtbank. Volgens het hof is de praktijk namelijk veel complexer. Een bedrijf dat bijvoorbeeld energie op kolen opwekt kan via Shell overstappen op gas. Dat stoot ook CO2 uit, erkende het hof, maar aanzienlijk minder dan kolen.

Doorverkoop

Ook de opdracht voor Shell om te stoppen met het doorverkopen van olie en gas van andere producenten heeft volgens het hof weinig zin. "Het is dan niet aannemelijk dat de fossiele brandstoffen de eindgebruiker niet bereiken. Het is mogelijk dat de olie en gas via andere tussenhandelaren worden verkocht."

Bij Milieudefensie kwamen de tranen los na de uitspraak. Ook omdat de organisatie met de rechterlijke zege op zak meer bedrijven wilde dwingen tot aanpassen van beleid. Zo heeft Milieudefensie zijn pijlen na Shell gericht op ING. Als de bank de uitstoot niet vermindert en vervuilende klanten vasthoudt, wil Milieudefensie ook ING via de rechter hiertoe dwingen. Op de eigen website noemt Milieudefensie ook ABN Amro, Ahold Delhaize, KLM en Unilever als grote vervuilers.

De premier van Nieuw-Zeeland, Christopher Luxon, heeft officieel excuses aangeboden in het parlement voor het wijdverspreide misbruik en de mishandeling van honderdduizenden kinderen en kwetsbaren in zorginstellingen van de overheid en de kerk. Ruim tweehonderd slachtoffers luisterden naar de excuses in het parlement.

Luxon had in juli dit jaar aangekondigd zijn excuses te gaan aanbieden. Uit onderzoek van een overheidscommissie bleek dat bijna een derde van de 650.000 kinderen en kwetsbare volwassenen die tussen 1950 en 2019 in een Nieuw-Zeelandse zorginstelling zaten te maken kreeg met fysiek, seksueel, verbaal of psychologisch misbruik. Nog veel meer werden uitgebuit of verwaarloosd, concludeerde de commissie.

Een groot deel van hen behoorde tot de inheemse Maori-bevolking. Meer dan tachtig procent van de Maori-kinderen in zorginstellingen werd mishandeld of misbruikt in zorginstellingen.

Luxon zei dat het hem speet dat de kinderen niet geloofd werden als ze het misbruik meldden en dat zorgverleners hun ogen ervoor sloten en niet ingrepen.

"Het was verschrikkelijk. Het was hartverscheurend. Het was verkeerd. En het had nooit mogen gebeuren", zei Luxon. "Voor velen van jullie heeft het de loop van hun leven veranderd en daarvoor moet de regering verantwoordelijkheid nemen."

Een financiële compensatie is daar onderdeel van, maar hoe die er precies uit komt te zien is nog niet bekend.

Nationale herdenkingsdag

Luxon kondigde ook aan dat 12 november een nationale herdenkingsdag moet worden en dat "bewezen daders" van bijvoorbeeld straatnaamborden zullen worden verwijderd.

Naast de premier boden ook anderen hun excuses aan. Het gaat onder meer om het ministerie van Sociale Ontwikkeling, de politie en gezondheidsdiensten. In sommige gevallen werden zij uitgejouwd door de toehoorders, meldt The New Zealand Herald.

Veel slachtoffers vinden dat de excuses te laat komen en dat die zonder een concrete compensatieregeling weinig voorstellen.

Voor het eerst leggen duizenden apotheekmedewerkers in het hele land het werk neer. Ze eisen een hoger loon en betere werkomstandigheden. Vakbonden FNV en CNV verwachten vandaag zo'n tienduizend actievoerders op het Malieveld in Den Haag.

De afgelopen negen weken hebben apotheekmedewerkers al een estafettestaking gehouden voor een betere cao, maar omdat daarmee niet het gewenste resultaat is bereikt wordt er vandaag dus landelijk gestaakt.

"Een staking op deze schaal is nog nooit eerder gebeurd", zegt Manon van Essen van CNV. "Veel apothekersassistenten zijn vrouw. Ze hebben dit vak gekozen omdat ze het leuk en belangrijk werk vinden." Geld was dus niet de motivatie, maar steeds meer medewerkers hebben moeite met rondkomen, getuigt Paula Kleijbergen, die al dertig jaar werkt als apothekersassistent in Rotterdam-Zuid.

"Ik draai voornamelijk nachtdiensten, het werk is zwaar en er ligt een grote verantwoordelijkheid bij ons." Kleijbergen, die al bij de eerste stakingen betrokken was, heeft gezien hoe de groep groeide en ook luider werd. "In het begin stonden ze erbij maar wisten ze niet goed wat ze moesten doen. Ondanks dat we daar staan om voor onze rechten op te komen, voelen we ons wel schuldig naar de patiënten toe."

Ook bij de vakbonden horen ze dit terug. Het gevoel dat ze mensen in de steek laten. "De medewerkers zijn lang loyaal gebleven aan de werkgever en de patiënten. Maar het wordt moeilijk om nieuw personeel te vinden. Jongeren kijken ook naar wat het werk hen oplevert en het salaris voor medewerkers van openbare apotheken is niet best", zegt Van Essen.

Goedkoopste medicijnen

Marieke van de Schepop-Smit uit Vaassen (Gelderland) heeft al 15 jaar ervaring als apothekersassistent en verdient maandelijks zo'n 1600 euro netto voor 20 uur . "Het salaris speelt zeker een rol, maar er zijn ook andere zaken waar we tegenaan lopen die het werk niet makkelijk maken." Zo heeft ze sinds 2008 veel zien veranderen toen het preferentiebeleid werd ingevoerd. Dat beleid bepaalt dat de goedkoopste medicatie wordt vergoed. "Dat kan dus betekenen dat patiënten een ander medicijn krijgen dan ze gewend waren. Dat leidt tot verwarring en onvrede aan de balie."

Ook Kleijbergen kan daarover meepraten. "Nadat een patiënt van de dokter komt, zijn wij het laatste loketje, waar we vaak nog worden gezien als doosjesschuivers. Maar ons werk bestaat uit meer dan dat. De dokter rekent erop dat wij de laatste controle doen. Is de dosis geschikt? Gaat dat samen met de andere medicatie die de patiënt al inneemt?" Er moet dus het een en ander worden uitgelegd en soms vinden er ook moeilijke gesprekken plaats als een medicijn niet beschikbaar is. Dat leidt soms tot agressie aan de balie.

Spoedgevallen

Uit een eerder onderzoek is gebleken dat die agressie ook een reden is voor apotheekmedewerkers om te stoppen. Zo wijken ze uit naar een functie als apothekersassistent in een ziekenhuis waar ze vallen onder een andere cao. "Daar kunnen mensen zo'n 600 tot 800 euro meer verdienen en dat wringt", zeggen de vakbonden.

Die eisen nu een loonsverhoging van minimaal 6 procent, met terugwerkende kracht vanaf 1 juli en een minimumuurloon van 16 euro. Ook willen ze dat alle gewerkte uren worden uitbetaald. Dus ook alle voorbereidingsmomenten voordat de apotheek opengaat.

Hoewel de staking is gericht op de werkgevers, zeggen veel apothekers hun personeel te steunen. "Ze hebben hun personeel gestimuleerd om mee te doen met de staking", zegt een woordvoerder van de werkgeversvereniging zelfstandige openbare apothekers (WZOA). De apothekers zeggen namelijk dat ze niet genoeg geld hebben om de salarissen te verhogen. Daarmee is de staking ook een aanklacht tegen de zorgverzekeraars en de politiek.

De WZOA verwacht dat er vandaag zo'n duizend apotheken gesloten zullen zijn. "Er zullen wel apothekers aanwezig zijn voor spoedgevallen", aldus een woordvoerder.

Kleijbergen en van de Schepop-Smit staan in ieder geval niet in de apotheek. Zijn zijn allebei op het Malieveld. "We doen ertoe, we mogen ons laten horen. Het gevoel dat we patiënten in de steek laten blijft, maar als we er niet staan laten we onszelf in de steek."

Goedemorgen! In Amsterdam houdt de gemeente een spoeddebat over de gewelddadigheden in de stad en veel apotheken zijn gesloten vanwege een staking.

Eerst het weer: In het zuidwesten nog wat regen, maar straks veel zon, ondanks wat sluierbewolking. Een matige noordoostenwind en 9 tot 12 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

De Amsterdamse burgemeester Halsema heeft in een uitgebreide brief aan de gemeenteraad informatie gedeeld over de gewelddadige gebeurtenissen rond de voetbalwedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv van vorige week. De brief is mede ondertekend door politiechef Holla en hoofdofficier De Beukelaer.

In het feitenrelaas van de driehoek staat onder meer dat de gemeente, politie en het Openbaar Ministerie op de ochtend van de wedstrijd de mogelijkheid besprak om de wedstrijd te verbieden. De driehoek nam dat besluit uiteindelijk niet, onder meer omdat er geen juridische onderbouwing voor was. Ook werd er gevreesd dat de situatie uit de hand zou lopen, omdat er al veel supporters in de stad waren.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Het Sinterklaasjournaal is weer van start gegaan, voor het eerst sinds 2001 met een andere presentator, omdat Dieuwertje Blok ziek is. Merel Westrik is haar vervanger.

Ondanks de andere presentator verliep het programma als vanouds. Er waren direct problemen: een zieke Sinterklaas, een brug die niet opengaat, en een nieuwe stuurman, die een routekaart kreeg op 'hoofdlijnen'.

Het onderdeel 'kort nieuws' in de eerste aflevering besteedde aandacht aan het feit dat niet Blok maar Westrik aan de desk zat:

Fijne dag!

In de rechtbank van Den Haag buigen rechters zich over de stikstofzaak van Greenpeace tegen de Staat. De milieuorganisatie eist dat de overheid de stikstofneerslag op de meest kwetsbare natuur snel en drastisch naar beneden brengt. Het is om meerdere redenen een spannende zaak, vinden experts met wie de NOS sprak.

Milieuorganisaties voeren al jaren rechtszaken over stikstof tegen verschillende overheden. Dat soort zaken gaat altijd over een of meer specifieke vergunningen, maar Greenpeace wil nu dat de rechter een uitspraak doet over het stikstofbeleid als geheel. Daarmee doet de zaak denken aan de klimaatzaak van Urgenda, waarin de rechter de Staat verplichtte om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen.

Greenpeace maakt zich zorgen over verschillende soorten beschermde natuur die volgens wetenschappelijk onderzoek door langdurige overbelasting onherstelbaar beschadigd raken. "We zitten in de hoogste alarmfase voor de natuur in Nederland", zegt Greenpeace-directeur Andy Palmen. Daarom wil de milieuorganisatie de overheid dwingen om met concreet beleid te komen.

Omdat sommige soorten natuur zwaarder onder druk staan dan andere, wil de milieuorganisatie dat de overheid de meest ongezonde natuur als eerste verbetert. Die eisen gaan verder dan de Nederlandse stikstofdoelen.

Het vorige kabinet kwam met stikstofbeleid en een fonds van 24 miljard euro om het stikstofprobleem op te lossen, maar uit onderzoek bleek dat de maatregelen te weinig opleverden om de Nederlandse stikstofdoelen te halen. Maar waar het vorige kabinet nog iets van beleid had om zich bij de rechter te verdedigen, staat de landsadvocaat nu met vrijwel lege handen, zegt Greenpeace. "Ondanks de urgentie heeft het kabinet bijna alle plannen van het vorige kabinet van tafel geveegd en het geld dat gereserveerd was om boeren te helpen geschrapt." In plaats van de 24 miljard werd 5 miljard euro uitgetrokken om de doelen te halen.

Minister Wiersma weerspreekt dat de stikstofplannen zijn weggegooid. "De provincies hebben dit jaar nog 2 miljard gekregen om uitvoering te geven aan maatregelenpakketten." Ze denkt dat de rechter dat zal meewegen "Dit kabinet is bovendien van plan om extra stappen te zetten, en dat zullen we dinsdag zeker toelichten in de rechtszaal", laat een woordvoerder van het ministerie weten. Wat die stappen precies zullen zijn is nog onduidelijk.

'Slechts een voornemen'

Of de rechter daardoor anders naar de zaak zal kijken, is nog maar zeer de vraag, denken experts. "Meer dan een voornemen van de minister is het niet", zegt Rogier Kegge, universitair docent bestuurs- en omgevingsrecht aan de Universiteit Leiden. Ook Ralph Frins, universitair hoofddocent omgevingsrecht aan de Tilburg University, wijst daarop. Om de rechter te overtuigen, is een plan met concrete maatregelen nodig die zekerheid geven dat de uitstoot omlaaggaat, zegt hij.

De eisen van Greenpeace gaan een stuk verder dan de stikstofdoelen uit de Nederlandse wet, die de milieuorganisatie als "absolute ondergrens" beschouwt. Toch is het volgens experts niet ondenkbaar dat de rechter daaraan tegemoetkomt. Dat komt doordat Nederland zich moet houden aan Europese natuurbeschermingsregels. Daarin staat dat de natuur in beschermde Natura 2000-gebieden niet mag verslechteren, zegt Frins. "Uit zogenoemde natuurdoelanalyses volgt juist dat veel gebieden (dreigen te) verslechteren. In dat geval moet je direct optreden."

Toch zijn er ook experts die betwijfelen of Greenpeace' eisen zullen worden toegekend. "Dat de minister even de stekker uit de maatregelen getrokken heeft, helpt bij de rechter niet", stelt Chris Backes, hoogleraar omgevingsrecht aan de Universiteit Utrecht, "maar dat neemt niet weg dat de eisen zoals ze geformuleerd zijn deels niet makkelijk toewijsbaar zijn."

De milieuorganisatie probeerde het kabinet afgelopen zomer al via een kort geding te dwingen om meer te doen om het stikstofprobleem op te lossen. De rechter erkende dat de overheid te weinig doet om het stikstofprobleem op te lossen, maar kende de vorderingen van Greenpeace in die spoedprocedure niet toe. De uitspraak van de rechtszaak wordt begin volgend jaar verwacht.

In Haïti is de internationale luchthaven tijdelijk gesloten nadat bendes gisteren het vuur hadden geopend op een vliegtuig dat wilde landen op de luchthaven. Daarbij raakte een medewerker aan boord lichtgewond. Het toestel, dat vertrokken was uit de Amerikaanse staat Florida, werd vervolgens omgeleid naar de Dominicaanse Republiek.

In andere delen van de stad waren vandaag gevechten tussen politie en bendes. Ook werden er huizen in brand gestoken en waren meerdere scholen gesloten.

Het is het tweede incident binnen enkele weken. Vorige maand werd een VN-helikopter die boven Port-au-Prince vloog beschoten door bendes. De inzittenden raakten daarbij niet gewond.

De Amerikaanse ambassade in Haïti zegt op de hoogte te zijn van de sluiting van de luchthaven. De situatie in het land is "onvoorspelbaar en gevaarlijk", schrijft de ambassade. "Reizen is op eigen risico. De Amerikaanse overheid kan uw veiligheid niet garanderen als u naar luchthavens, grenzen of verdere bestemmingen reist." Vanwege het aanhoudende geweld is de ambassade morgen gedeeltelijk gesloten.

Bestorming gevangenis

Haïti verkeert al jarenlang in een crisis, door onder meer natuurgeweld, politieke instabiliteit en bendegeweld. In 2021 werd president Moïse vermoord, waarna interim-premier Henry aan de macht kwam. Sinds de moord op de president zijn er geen verkiezingen geweest in het land.

Begin dit jaar ontsnapten duizenden gedetineerden in de hoofdstad Port-au-Prince, nadat de gevangenis was bestormd. Ook werden meerdere regeringsgebouwen en politiebureaus aangevallen. De internationale luchthaven werd toen overgenomen door de bendes. Maandenlang was het vliegveld gesloten.

VN-missie

De toenmalige premier Henry was op dat moment in Kenia om te overleggen over een VN-missie om het bendegeweld onder controle te krijgen. Door de geweldsexplosie in het land kon hij niet terugkeren. De bendeleiders eisten zijn onmiddellijke aftreden. Niet lang daarna stapte Henry op.

Gisteren werd bekend dat ook zijn opvolger Conille nog geen half jaar na zijn aanstelling als premier is ontslagen. De overgangsraad heeft nu zakenman Alix Didier Fils-Aimé aangewezen als nieuwe premier.

Die negenkoppige raad heeft samen met de premier de taak om nieuwe nationale verkiezingen te organiseren. Dat moet voor 7 februari 2026 gebeuren. De raad wordt geplaagd door onderlinge en politieke strijd. Zo worden meerdere leden in een rapport beschuldigd van corruptie.

Volgens schattingen van de VN hebben de bendes ongeveer 85 procent van de hoofdstad in handen. Door het geweld zijn bijna 4900 mensen om het leven gekomen. Tienduizenden anderen zijn op de vlucht geslagen.

In deze video wordt meer uitgelegd over de achtergrond van het bendegeweld in Haïti:

In Zeeland is urenlang gezocht naar een drenkeling in het Schelde-Rijnkanaal bij Tholen. De Veiligheidsregio Zeeland (VRZ) legde het scheepvaartverkeer daarvoor stil.

Rond half twee meldde de veiligheidsregio dat de zoekactie geen resultaat had opgeleverd en werd gestaakt. Volgens de veiligheidsregio was de tijd waarin er nog overlevingskansen waren ruim verstreken.

De hulpdiensten kregen gisteravond een melding dat er een persoon vlak bij de brug aan de Nieuwe Postweg te water zou zijn geraakt.

Er waren meerdere duikteams en brandweerboten aanwezig bij de zoekactie. Ook werd gebruikgemaakt van een onderwaterdrone. Daarnaast werd er gezocht vanaf de kant en vanaf het water met warmtebeeldcamera's.

De Amsterdamse burgemeester Halsema heeft in een uitgebreide brief aan de gemeenteraad informatie gedeeld over de gewelddadige gebeurtenissen rond de voetbalwedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv van vorige week donderdag. De brief is medeondertekend door politiechef Holla en hoofdofficier De Beukelaer.

"Wat er de afgelopen dagen is gebeurd is het gevolg van een giftige cocktail van antisemitisme, hooligangedrag en woede over de oorlog in Palestina en Israël en andere landen in het Midden-Oosten", schrijft Halsema in de brief.

In het 'feitenrelaas' staat onder meer dat de driehoek van gemeente, politie en Openbaar Ministerie op de ochtend van de wedstrijd de mogelijkheid besprak om het duel te verbieden. Dat was omdat er de avond en nacht ervoor meerdere incidenten waren geweest.

Zo verschijnen woensdag op sociale media berichten met agressie en dreiging jegens Maccabi-supporters. Verder zijn er activisten die bij het Ajax-stadion pro-Palestijnse teksten met graffiti spuiten. Later trekken Maccabi-fans in het centrum aan een Palestina-vlag op een gevel. Een deel van die groep richt vernielingen aan aan meerdere taxi's. Vervolgens roepen taxichauffeurs elkaar online op om zich te mobiliseren, stelt de politie vast.

Geen juridische onderbouwing

De ochtend erna zijn er vooral zorgen over de agressie van de Maccabi-supporters en de reactie van taxichauffeurs daarop, schrijft de driehoek in de brief. Een verbod op de wedstrijd wordt besproken, maar daarvan wordt afgezien, onder meer omdat er geen juridische onderbouwing voor is. Ook wordt gevreesd dat de situatie uit de hand zou lopen, vanwege de aanwezigheid van grote aantallen supporters in de stad.

Rond de wedstrijd die avond gaat het uiteindelijk toch mis en komt het tot veel gewelddadige incidenten. Zo worden Israëliërs op verschillende plekken in de stad opgejaagd en mishandeld door kleine groepen relschoppers. Op video's is te horen dat er antisemitische scheldwoorden worden geroepen. Ook zijn er beelden van Maccabi-supporters die zich misdragen.

De politie besluit een grote groep Israëlische supporters bij elkaar te brengen om ze te beschermen en met bussen naar hun hotel te brengen. De beelden van de gewelddadigheden krijgen ook internationaal al snel aandacht.

Die nacht heeft de burgemeester contact met de Israëlische ambassadeur. Hij vertelt dat leden van de Israëlische regering naar Nederland willen komen. Halsema zoekt hierop contact met premier Schoof, maar kan hem niet bereiken. Vervolgens belt ze met minister Van Weel van Justitie en Veiligheid.

Ook het weekend daarna volgen nog meerdere incidenten en ontvangt de politie meerdere signalen van oproepen om te rellen in de stad.

10 Israëlische arrestanten

In totaal pakt de politie rond de wedstrijd 62 mensen op. Uit de brief van de driehoek blijkt dat 49 van hen in Nederland wonen en 10 in Israël. Van deze arrestanten zitten er nog vier vast, in de leeftijd van 16, 17, 18 en 26 jaar. In de dagen na de rellen volgen voor zover bekend nog zes arrestaties.

De komende dagen zal de politie geblurde beelden delen van verdachten. Daarna zullen er herkenbare beelden worden getoond. Halsema schrijft dat sommige filmpjes die rondgaan online zich niet afspelen in Amsterdam of niet tijdens de gebeurtenissen van afgelopen week.

De brief van de driehoek wordt de komende dag besproken door de gemeenteraad van Amsterdam in een spoeddebat. De Tweede Kamer is van plan om woensdag te debatteren over de gebeurtenissen in Amsterdam en de nasleep daarvan.

Bij een veilinghuis in IJsselstein is een gouden rijksdaalder met koningin Wilhelmina erop geveild voor bijna een half miljoen euro. Volgens RTV Utrecht is het de op een na duurste Nederlandse munt ooit.

De gouden rijksdaalder werd in 1898 geslagen ter gelegenheid van de kroning van koningin Wilhelmina. Ze was toen 18 jaar oud. De munt werd ontworpen door de Friese beeldhouwer Pier Pander.

Volgens veilingmeester Jacco Scheper zijn Wilhelmina-munten zeer gewild bij verzamelaars. "Ze is populairder dan Willem I, II en III en de Juliana-munten compleet krijgen is geen kunst", zegt hij.

Twee stuks

Er zijn maar twee gouden Wilhelmina-rijksdaalders geslagen. Eén daarvan zit in de nationale collectie. De vandaag geveilde munt was daarmee de enige die verzamelaars op de kop konden tikken.

"Het was spectaculair en buitengewoon spannend vandaag", zegt veilingmeester Scheper. "Vooraf kon er niet schriftelijk geboden worden. Iedereen had dus zijn kruit droog gehouden en we wisten niet wat er zou gaan gebeuren. Je merkte dat het een bijzonder moment was. De zaal liep vol en mensen begonnen te filmen."

Uiteindelijk werd de munt voor 360.000 euro verkocht. Met de veilingkosten erbij komt het totaalbedrag op 453.600 euro. De koper blijft anoniem.

Ruim een miljoen

De duurste munt in ons land werd afgelopen mei verkocht bij hetzelfde veilinghuis. Het ging toen om een kwartje uit 1891 dat voor ruim een miljoen werd verkocht.

Premier Schoof hoopt een vriendschappelijke band op te bouwen met aankomend president Trump van de Verenigde Staten. Een goede verstandhouding met hem is belangrijk, zegt Schoof in het radioprogramma NOS Met het Oog op Morgen. "Het is in het belang van Nederland om in te schatten wat hij van plan is en om daar op een goede manier op te reageren."

Tijdens zijn eerste presidentschap tussen 2016 en 2020 bouwde toenmalig premier Rutte ook een goede relatie op met Trump. "Het is zeker mijn bedoeling om dat ook te doen", aldus Schoof.

"Het is belangrijk dat onze relaties goed zijn en dat we goed voeling houden met wat er de komende maanden wordt bedacht." De premier benadrukt dat Trump een zakenman is, die "deals" wil sluiten. "Dan moeten wij zorgen dat wij die deals hebben."

Zoeken

Eerder op de avond sprak Schoof telefonisch met Trump. Het gesprek ging onder meer over de onderlinge handelsrelatie en de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Het viel Schoof op dat de nieuwe president "erg geïnteresseerd" is in Nederland.

Trump deed in zijn verkiezingscampagne stellige uitspraken over de rol van Amerika in Europa, met de belangrijkste boodschap: America First. Toch denkt Schoof dat de Republikeinse politicus nog bezig is met het bepalen van zijn positie ten opzichte van Nederland. "Hij is echt aan het zoeken hoe hij dat moet doen."

De premier heeft met Trump gesproken over het belang van Nederland om Oekraïne te laten winnen. "Als Oekraïne verliest, betekent dat veel voor de vrede en veiligheid in Nederland en Europa en ook voor Amerika." Verder heeft Schoof gevraagd om de oude handelsrelaties in stand te houden.

Schoof heeft Trump persoonlijk uitgenodigd om volgend jaar juni naar de NAVO-top in Den Haag te komen en daar reageerde hij volgens de premier positief op. Het gesprek duurde ongeveer een kwartier.

In de afgelopen decennia is het aantal olifantenpopulaties in Afrika sterk gedaald. Dat heeft de Universiteit van Colorado onderzocht. De metingen gaan over de periode van 1964 tot 2016.

Bij de savanneolifant was in die periode een populatie-afname van 70 procent te zien, bij de bosolifant zelfs een afname van 90 procent.

"Het onderzoek laat zien hoe zelfs zoiets groots en opvallends als een olifant zomaar kan verdwijnen", aldus een van de hoofdonderzoekers, George Wittemyer.

Sahel-regio vs Botswana

De afname komt door het verlies van leefgebied en door stroperij, maar de trend is niet op alle plekken zichtbaar. Sommige populaties verdwenen volledig, terwijl anderen groeiden.

Zo is het aantal olifanten in de door oorlog verscheurde Sahel-regio sterk verminderd. In Oost- en Centraal Afrika is het aantal olifanten volgens de onderzoekers afgenomen door ivoorstroperij en de groei van de menselijke bevolking.

In het zuidelijke deel van Afrika gaat het juist goed met de olifantenpopulaties, met name in Botswana. In dat land worden olifanten beschermd en beheerd. Volgens Wittemyer is het belangrijk om lessen te trekken uit deze successen.

Het onderzoek werd gedaan op 475 locaties. Dat was geen makkelijke opgave, zegt de hoofdonderzoeker. "Olifanten zijn dan wel heel groot, maar de dieren tellen is ingewikkeld en je hebt er veel middelen voor nodig", aldus Wittemyer. Zo worden savanneolifanten onderzocht door spotters vanuit vliegtuigen en bosolifanten vanaf de grond.

Het onderzoek is geen meting van het aantal overgebleven olifanten op het continent, benadrukt Wittemyer. "Het is een beoordeling van hoe elke populatie het doet. En over het algemeen doen ze het niet geweldig."

Italië moet opnieuw een groep migranten ophalen uit een opvangcentrum in Albanië. De rechtbank in Rome geeft geen toestemming voor de detentie van zeven mensen uit Egypte en Bangladesh. De zaak wordt overgedragen aan het Europees Hof van Justitie.

Vorige week vrijdag werden de migranten door de Italiaanse marine naar het opvangcentrum in Albanië gebracht, nadat ze uit zee waren gehaald. De regering van premier Meloni wil daar de komende tijd duizenden asielzoekers opvangen. Het is de bedoeling dat daar mensen terechtkomen die als 'niet kwetsbaar' worden beschouwd, oftewel mannen van wie Italië denkt dat ze weinig kans maken op een verblijfsvergunning.

Juridische tegenslagen

Het plan van de Italiaanse regering stuit echter op juridische tegenslagen. Ook toen vorige maand een eerste groep migranten naar het Albanese detentiecentrum werd gebracht, zette de rechtbank van Rome een streep door het plan. Volgens de rechtbank hadden de twaalf mensen recht op een reguliere asielaanvraag in Italië en moesten ze weer worden opgehaald.

Het ging ook toen om mannen uit Egypte en Bangladesh, landen die volgens Italië veilig zijn. De rechter was het daar echter niet mee eens en wees naar een uitspraak van het Europese Hof van Justitie. Volgens dat hof kan een land pas veilig worden verklaard als het grondgebied veilig is voor alle inwoners, dus ook voor bijvoorbeeld politieke dissidenten of homoseksuelen.

Het originele plan van Meloni hield in dat migranten die naar Albanië worden gebracht onder het Italiaanse recht blijven vallen en asiel krijgen in de Europese Unie als hun aanvraag wordt goedgekeurd. Italiaanse autoriteiten moeten dan de asielaanvragen afhandelen binnen 28 dagen, inclusief een eventueel hoger beroep tegen afwijzing. Albanië krijgt voor de 'verhuur' van de locaties 600 miljoen euro verdeeld over vijf jaar.

Volgens Italiaanse media waren de asielaanvragen van vijf van de zeven migranten al afgekeurd en hadden ze op basis daarvan al vanuit Albanië teruggestuurd kunnen worden naar Egypte en Bangladesh. Sinds de opening van de opvangcentra zijn er in totaal 24 mensen naartoe gebracht. Door de uitspraak van de rechtbank kunnen ze nu niet terug worden gestuurd naar hun land van herkomst en moeten naar Italië gehaald worden.

Organisaties die ontwikkelingshulp bieden, hebben felle kritiek op de plannen die minister Klever vanmorgen bekendmaakte. Voor de periode 2026-2030 wordt het budget voor non-gouvernementele organisaties (ngo's), waar zij onder vallen, verlaagd met een miljard euro; van 1,4 miljard naar 400 miljoen.

Minister Klever vindt het naar eigen zeggen belangrijk dat de hulporganisaties draagvlak hebben in de samenleving en wil daarom dat ze minder afhankelijk worden van de overheid. Ze vindt dat de organisaties vanaf 2026 minimaal de helft van hun inkomsten moeten halen uit andere bronnen, zoals donaties. Nu is dat een kwart.

De bezuiniging, van 200 miljoen euro per jaar, heeft gevolgen voor activiteiten van tientallen organisaties, waaronder die van vredesbeweging Pax. "De stabiliteit en omvang van overheidsfinanciering maakt het mogelijk om duurzaam aan vrede te werken. Dat is heel moeilijk om te vervangen", zegt Pax-directeur Rolien Sasse.

Pax ontving in 2022 bijna 14 miljoen euro van de overheid, blijkt uit het jaarverslag. Dat is 70 procent van het totale budget. Verder ontvangt de organisatie inkomsten van donateurs, loterijen en andere organisaties.

Alternatieve inkomstenbronnen

In een nota van het ministerie van Buitenlandse Zaken staat een lijst met ngo's en de mate waarin overheidsgeld een rol speelt in hun totale inkomsten. Daarin staan niet alleen organisaties die vooral hulp in het buitenland bieden, maar ook instanties die actief zijn in Nederland. Zo staat expertisecentrum seksualiteit Rutgers in de categorie van organisaties die meer dan 50 procent van hun inkomsten krijgen van de overheid.

Ook instanties als Solidaridad, COC en Both Ends staan in die lijst. Die laatste zet zich bijvoorbeeld in voor mensenrechten en het milieu in het zuidelijk halfrond. Organisaties die tussen de 25 en 50 procent van hun inkomsten uit de overheid halen, zijn bijvoorbeeld Save the Children Nederland, Milieudefensie en Hivos.

Geen verrassing

Vanuit instanties die minder overheidssteun ontvangen, klinkt er ook kritiek op de plannen. Grote ngo's als Cordaid en Oxfam Novib waarschuwen voor de gevolgen van de bezuiniging. "Als dit wordt doorgezet, dan krijg je bijvoorbeeld minder armoedebestrijding en minder bescherming van mensenrechten", zegt Peter Ras, senior beleidscoördinator internationale samenwerking bij Oxfam.

Afrika-correspondent Elles van Gelder was bij een project in Kenia waar nog maar een jaar aan financiële hulp vanuit Nederland beschikbaar voor is:

Een woordvoerder van Cordaid noemt de aangekondigde maatregelen drastisch. "Zonder de investeringen van het ministerie kunnen belangrijke resultaten voor onder meer mensenrechten en vrouwenrechten niet worden behaald."

Cordaid denkt bovendien dat door deze bezuiniging ook lokale partnerorganisaties geraakt worden. Zij krijgen vaak geld van Nederlandse ngo's. "Veel lopende contracten zullen weliswaar gehonoreerd worden", zegt Paul van den Berg, politiek adviseur bij Cordaid. "Maar vanaf 2026 zal het plaatje er anders uitzien. Dan is er kans dat lokale organisaties die belangrijk werk doen, en die wij steunen, het niet gaan redden."

De aangekondigde plannen komen voor ontwikkelingsorganisaties niet uit de lucht vallen. "We wisten dat er klappen gingen vallen, maar het is toch een fors bedrag", zegt Jochem Duinhof. Hij is adviseur bij Dorcas, een christelijke organisatie die noodhulp biedt en mensen in armoede steunt. Volgens hem is het wel goed dat het kabinet ontwikkelingssteun meer rechtstreeks wil geven aan de landen die het geld nodig hebben. "De lokale bevolking woont en werkt er en kent de situatie goed."

Onafhankelijke organisatie

Dorcas mist wel perspectief over de rol van de ngo's. "De mensen in de landen zelf willen niet van ons afhankelijk zijn, maar zien wel toegevoegde waarde van het partnerschap." Peter Ras van Oxfam roept de coalitiepartijen op om kritisch te kijken naar de plannen. Hij vindt dat organisaties meer tijd moeten krijgen om nieuwe geldstromen binnen te halen.

Pax-directeur Sasse verwacht niet dat het ministerie zomaar zelf lokale groepen kan gaan steunen. "Wij verrichten vredeswerk in landen waar een dictatuur is. Als overheid kun je daar niet zomaar actief zijn, maar een onafhankelijke maatschappelijke organisatie wel."

Het kabinet kondigde eerder een bezuiniging van 2,4 miljard euro per jaar op ontwikkelingshulp aan. Dit is de eerste concrete maatregel van de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp. De precieze invulling wordt begin 2025 verder uitgewerkt.

Het kabinet zet het plan om gratis kinderopvang voor werkende ouders in te voeren door, ondanks de groeiende personeelstekorten in de branche.

Nu is er een tekort van 6000 werknemers en dat is naar verwachting in 2033 gegroeid naar 42.000. Ook bestaat de kans dat in de aanloop naar een ander kinderopvangstelsel de vraag zal stijgen, met prijsstijgingen tot gevolg.

Het vorige kabinet wilde ook bijna gratis kinderopvang invoeren, maar stelde dat besluit uit vanwege het personeelstekort.

Dit kabinet vindt dat tekort geen reden om af te zien van de belofte om in 2027 een hoge inkomensonafhankelijke vergoeding in te voeren voor kinderopvang voor werkende ouders. De huidige kinderopvangtoeslag verdwijnt dan, het geld gaat meteen naar de crèche en ingewikkelde terugvordering verdwijnt. Ook wordt de opvang voor alle werkende ouders bijna gratis en daarvoor is 2,9 miljard euro gereserveerd.

Stijgen

Staatssecretaris Achabar (Toeslagen) en Nobel (Participatie) schrijven aan de Tweede Kamer hoe het staat met de ingrijpende stelselwijziging en ze noemen de overgang "complex".

Nu maken ongeveer 911.000 kinderen gebruik van een crèche, de peuterschool, buitenschoolse opvang of opvang bij een gastouder. Dat aantal zal toenemen. Het kabinet vindt het belangrijk dat ouders kunnen werken, maar er zit ook een keerzijde aan, zo blijkt uit de brief.

Bijbenen

Als de vraag stijgt, zullen tot het nieuwe systeem er in 2027 is, ook de prijzen stijgen. "Wanneer het aanbod de extra vraag niet kan bijbenen, kan dit leiden tot prijsstijgingen en wachtlijsten." En dat pakt vooral slecht uit voor ouders met een laag inkomen.

Het kabinet is zich hiervan naar eigen zeggen bewust en gaat kijken hoe prijsstijgingen voorkomen kunnen worden. Ook komen er maatregelen om het personeelstekort aan te pakken, onder meer door een subsidieregeling en door medewerkers te vragen meer te werken. In het voorjaar worden meer concrete maatregelen bekend.

Twee mannen (33 en 56) zijn veroordeeld tot werkstraffen en voorwaardelijke celstraffen voor het verhandelen van illegaal gevangen vis in de Vlissingse vismijn. Dat heeft de rechtbank in Middelburg bepaald.

In april vorig jaar deed de politie 's nachts invallen op vijf vissersschepen. Alle bemanningsleden werden gecontroleerd. Zo'n 150 agenten zochten voornamelijk naar ondermaatse vis. Dat is vis die niet aan de lengte-eisen voldoet en niet verkocht mag worden. Wel moet de vis worden geregistreerd door vissers.

In verborgen ruimtes werden grote hoeveelheden ondermaatse vis gevonden. Meerdere vissers werden gearresteerd, onder wie de vader en zoon die vandaag voor de rechter stonden. Uiteindelijk werd er vier tot zes ton illegaal gevangen vis in beslag genomen.

Verborgen camera's

De vissers werden al meer dan een jaar in de gaten gehouden door verborgen camera's, bleek volgens Omroep Zeeland tijdens de rechtszaak. De camera's registreerden hoe de vis vanaf de kotters rechtstreeks in de bestelwagen van een Vlissingse vishandel belandde. De vis werd zwart afgerekend.

De vader en zoon wilden niets kwijt tegen de rechter. Hun advocaat vond dat het gebruik van de verborgen camera's te veel inbreuk op hun privacy heeft gemaakt. De politierechter ging daar echter niet in mee. De twee vissers moeten 60 uur werkstraf uitvoeren en krijgen een voorwaardelijke celstraf van acht weken met een proeftijd van drie jaar.

Viswinkel

De eigenaar van de viswinkel in Vlissingen die de ondermaatse vis illegaal kocht van de vissers kreeg eerder al een taakstraf en een voorwaardelijke gevangenisstraf opgelegd. Ook moest het bedrijf een geldboete van 80.000 euro betalen.

De hoogste geestelijke binnen de Anglicaanse Kerk staat onder druk om af te treden. De bisschop van Newcastle roept de aartsbisschop van Canterbury, Justin Welby, op om zijn functie neer te leggen vanwege een vernietigend rapport. Uit onafhankelijk onderzoek blijkt dat de kerkleiding heeft verzuimd de politie in te schakelen over een kindermisbruiker.

De kerk, met wereldwijd vele tientallen miljoenen gelovigen, had zelf opdracht gegeven tot het onderzoek. Het rapport, dat vorige week werd gepubliceerd, telt 251 pagina's en schetst het beeld van een doofpotaffaire.

Op verschillende niveaus is de veronderstelde serieverkrachter John Smyth een hand boven het hoofd gehouden. Hij was actief als vrijwilliger bij de Anglicaanse Kerk en zou ruim honderd jongens en mannen hebben misbruikt.

Toen toenmalige kerkleiders in de jaren 80 hoorden over het misbruik, werd dat binnenskamers gehouden. Smyth zou zijn aangespoord om het Verenigd Koninkrijk te verlaten en naar Afrika te gaan. Eerst in Zimbabwe en vervolgens in Zuid-Afrika bleef hij zich vergrijpen aan jongens. Smyth overleed in 2018 en is nooit veroordeeld.

Excuses aangeboden

Na de publicatie van het rapport heeft Welby als hoogste geestelijk leider van de Anglicaanse Kerk excuses aangeboden voor het schandaal. Hij bevestigde dat "veel mensen die er volledig bewust van waren" de zaak hebben verhuld. De aartsbisschop stelt dat er allerlei maatregelen zijn genomen om te voorkomen dat zoiets nog eens kan gebeuren.

"Ik heb persoonlijk gefaald om ervoor te zorgen dat de verschrikkelijke tragedie doortastend is onderzocht", erkent de aartsbisschop in een verklaring. In 2013, een jaar na zijn aantreden, kreeg Welby te horen van het misbruikschandaal en "kan en had" dat moeten melden bij de autoriteiten, aldus de onderzoekers.

Online petitie

Enkele leden van de Generale Synode, oftewel het bestuur van de kerkgemeenschap, zijn een petitie begonnen om Welby per direct te laten aftreden. De bestuurders roepen op tot verandering in naam van de tientallen slachtoffers en "om bestwil van de Kerk". De petitie is online ruim 6000 keer ondertekend.

"Ik denk dat mensen zich terecht afvragen: kunnen we er echt in vertrouwen dat de Kerk van Engeland ons veilig houdt? En ik denk dat het antwoord op dit moment 'nee' is", zegt de bisschop van Newcastle, Helen-Ann Hartley, vandaag in een interview met de BBC.

Kritiek en steun

Hartley is de hoogstgeplaatste geestelijke die zich openlijk tegen de aartsbisschop heeft gekeerd. Binnen de kerkleiding klinkt ook steun voor Welby. Zijn voorstanders vinden dat hij onterecht als zondebok is bestempeld.

Het schandaal binnen de Anglicaanse Kerk is geen losstaand incident. Diverse onderzoeken hebben aangetoond dat misbruik decennialang wijdverspreid was in christelijke kerken. Zo concludeerden onderzoekers in Frankrijk dat er tussen 1950 en 2020 naar schatting 330.000 kinderen seksueel binnen de Rooms-Katholieke Kerk waren misbruikt door bijvoorbeeld priesters en geestelijken.

In Amsterdam Nieuw-West zijn gisteravond rellen uitgebroken. Daarbij is de ME ingezet. Aan het eind van de avond was de grootste onrust volgens de politie voorbij.

De onrust ontstond rond 19.15 uur op Plein '40-'45. Een groep van vele tientallen mensen richtte vernielingen aan, gooide met zwaar vuurwerk en bekogelde auto's. Een tram heeft in brand gestaan nadat er vuurwerk in was gegooid. Ook werd een bus bekogeld met stenen.

Rond 22.15 uur werd duidelijk dat het plein weer toegankelijk was. De relschoppers hadden zich verplaatst naar de Slotermeerlaan. Daar werden agenten met stenen bekogeld, bevestigt de politie na berichtgeving door AT5.

Antisemitische scheldwoorden

Het is onduidelijk wat de aanleiding was voor de vernielingen. De politie heeft drie mensen aangehouden en sluit niet uit dat er nog meer aanhoudingen zullen volgen. Volgens een woordvoerder zijn er veel camerabeelden die kunnen helpen om mensen te identificeren.

Op video's is te horen dat er antisemitische scheldwoorden werden geroepen. Een deel van de aanwezigen had zijn gezicht bedekt. Er waren mensen op fatbikes en scooters, ook was er een file van auto's die kwamen kijken wat er was gebeurd.

Bekijk hier beelden van de brand in de tram:

Er zat niemand in de tram toen de brand uitbrak. Het vuur kon al snel worden geblust. Er zijn geen berichten over gewonden die naar het ziekenhuis zijn gebracht. Wel raakte volgens de politie een van de overlastgevers gewond door het afsteken van vuurwerk. Deze persoon is ter plekke behandeld.

Fietser aangevallen

Het Parool schrijft dat een jongen op een fiets in elkaar is geslagen. "Mensen zijn opgefokt. De politie heeft mij echt gered", zegt hij tegen een verslaggever van de krant.

Bekijk hier de video van het geweld tegen de fietser:

In de hoofdstad geldt al dagen een noodverordening. Die maatregel is genomen vanwege de ongeregeldheden van vorige week, rond de voetbalwedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv donderdag.

Israëliërs werden in de daaropvolgende nacht op verschillende plekken in de stad aangevallen. Eerder hadden Maccabi-aanhangers Palestijnse vlaggen vernietigd en een taxi vernield. Het geweld maakte veel los in binnen- en buitenland. Onder meer vanuit Israël kwamen felle reacties.

62 arrestaties

De politie arresteerde voor en tijdens de wedstrijd 62 mensen, in de dagen daarna zijn nog eens zes mensen aangehouden. Meer arrestaties worden niet uitgesloten.

Gisteren werden ruim vijftig mensen aangehouden bij een pro-Palestijnse demonstratie op de Dam in Amsterdam. Het protest was vooraf verboden vanwege de noodverordening. Ruim 340 mensen werden naar een andere plek in de stad vervoerd in opdracht van het Openbaar Ministerie.

De politie heeft nog vijf mensen aangehouden in het onderzoek naar het geweld rond Ajax-Maccabi Tel Aviv, vorige week donderdag. Ze worden verdacht van openlijke geweldpleging tegen personen, meldt de politie.

De verdachten zijn mannen tussen de 18 en 37 jaar. Ze komen uit Amsterdam, Heerhugowaard en Utrecht en werden afgelopen weekend opgepakt. Twee van hen hebben volgens de politie geweld gepleegd voor de wedstrijd, drie in de nacht erna.

Een van de arrestanten is weer vrij. Hij is nog wel verdachte in het onderzoek. De andere vier arrestanten zitten nog wel vast. Daarmee staat het aantal mensen die vastzitten voor het geweld op acht.

Eerder werd bekend dat er voorafgaand en tijdens de wedstrijd 62 arrestaties zijn verricht. Vrijdag kwam daar nog een arrestatie bij.

Minderjarige Amsterdammers

Vandaag meldde het Openbaar Ministerie dat vier verdachten die al eerder waren aangehouden voor het geweld waren nog twee weken langer in de cel blijven. Het zijn twee minderjarigen uit Amsterdam van 16 en 17 jaar, een man van 19 uit Monnickendam en een 26-jarige Amsterdammer.

De recherche sluit meer aanhoudingen niet uit. Een team is volgens de recherche onder meer bezig met het analyseren van camerabeelden om verdachten te identificeren. De politie roept op om beelden die relevant kunnen zijn te delen en verzoekt personen die betrokken waren bij strafbare feiten zich te melden.

In Rotterdam is vanmiddag de razzia van 1944 herdacht, toen 52.000 mannen door de Duitse bezetter werden gedeporteerd. Voor het eerst zijn kransen gelegd bij het Razzia Monument, dat vorig jaar werd onthuld aan de Parkkade. Een van de kransleggers was burgemeester Schouten.

"We staan stil bij de impact die de grootste razzia van Nederland heeft gehad op gezinnen en kinderen", citeert de regionale omroep Rijnmond de burgemeester. "Een impact die nog altijd doorklinkt in de levens van kinderen."

Op 10 en 11 november 1944 werden in Rotterdam en Schiedam tienduizenden mannen opgepakt en weggevoerd. Het werd de grootste razzia in Nederland tijdens de bezetting.

Straat voor straat gingen Duitse soldaten langs de deuren. Alle mannen van 17 tot en met 40 jaar moesten zich melden. In colonne liepen ze via de Strevelsweg naar Stadion Feijenoord. Uiteindelijk werden ze per schip naar Amsterdam gebracht. De meesten gingen vervolgens per trein naar Duitsland en moesten daar dwangarbeid verrichten.

Rij uit geglipt

Een van hen was de nu 101 jaar oude Han Thans. "Op het kruispunt van de Dordtselaan met de Strevelsweg ben ik de rij uit geglipt en een portiek in geschoten. Daar heb ik aangebeld en gevraagd of ik naar het dak mocht." Via de daken liep hij naar het huis van vrienden waar een raam openstond. Hij ging naar binnen en vroeg de bewoners of hij daar mocht onderduiken.

"Dat mocht uiteraard niet. Ze hadden net zelf twee jongens naar buiten gestuurd. Dus het is te begrijpen. Ik ben gelijk weer naar buiten gegaan en bij de rij mannen en jongens aangesloten", zegt hij bij de regionale omroep.

De meeste mannen overleefden de deportatie, maar ruim 500 mannen kwamen om. De herinneringen aan toen leven nog volop bij Thans, maar hij is er ook nuchter over. "Op die leeftijd denk je er gewoon anders over. Nu zou ik vreselijk bang zijn geworden, op die leeftijd dacht ik: we zien wel wat er gebeurt, ik ging er redelijk onbevangen in." Echt last heeft hij in zijn latere leven niet gehad van zijn tijd als dwangarbeider in Duitsland, zegt hij. "Maar ik heb het in vergelijking met anderen niet zo slecht gehad."