NOS Nieuws - Algemeen

Auteursrechtenorganisatie Stichting Brein heeft een Nederlandse dataset, een verzameling data, offline gehaald die bedoeld was om kunstmatige intelligentie (AI) mee te trainen. Het is volgens de organisatie de eerste keer dat dit in Nederland gebeurt.

Brein spreekt zelf van een "grote dataset" die volgens de organisatie bestaat uit illegale kopieën van tienduizenden boeken, miljoenen regels uit nieuwsartikelen van websites zoals Nu.nl en ondertitels van talloze films en tv-series uit illegale bron. Directeur Bastiaan van Ramshorst zegt ook te weten wie de maker is, maar kan dat vanwege privacyredenen niet zeggen.

Gebruik dataset

De dataset is bedoeld om een zogeheten taalmodel te trainen, in jargon heten deze large language models. De maker van de dataset heeft aan Brein schriftelijk beloofd deze niet meer te gebruiken en heeft ook informatie gegeven over wie deze heeft ontvangen. De stichting kijkt nu of de data ook daadwerkelijk door AI-modellen zijn gebruikt. Als dat het geval is worden partijen hierop aangesproken.

Materiaal dat inbreuk maakt op auteursrecht is een groot probleem bij het trainen van AI. Onlangs bleek nog uit onderzoek van de NOS dat het er sterk op lijkt dat werken van Nederlandse beeldmakers zonder hun toestemming zijn gebruikt voor het trainen van bekende AI-afbeeldinggeneratoren, waaronder DALL-E en Midjourney.

In de VS loopt er op dit moment een rechtszaak tussen The New York Times en OpenAI, de maker van ChatGPT. De krant beschuldigt het bedrijf ervan zonder toestemming massaal krantenartikelen te hebben gebruikt voor het trainen van AI. OpenAI vindt het gebruiken van de data geoorloofd.

Het militaire regime in Myanmar verliest steeds meer terrein aan verschillende verzetsgroepen in het land. Vorige week veroverde de National Democratic Alliance Army (MNDAA) nog een belangrijke militaire basis in Lashio, de grootste stad van de deelstaat Shan.

Dat betekent voor het leger ook het verlies van de controle over een belangrijke handelsroute. Daarom zou het volgens analisten wel eens de meest vernederende nederlaag tot nu toe kunnen zijn voor de junta.

Sinds het leger in 2021 de democratisch gekozen regeringsleider Aung San Suu Kyi aan de kant zette, woedt er een bloedige oorlog tussen de militaire machthebbers en verschillende verzetsgroepen. Met bruut geweld tegen de burgerbevolking weet het regime stand te houden, maar een coalitie van prodemocratische milities en gewapende etnische groepen boekt al maandenlang overwinning op overwinning.

Naar schatting was meer dan 60 procent van het land al niet meer in handen van de junta vóórdat Lashio werd ingenomen, al had de junta nog grip op de belangrijkste steden en handelsroutes. En dus is de overname van Lashio belangrijk voor de verzetsgroepen. De stad, die in 2009 nog 109.000 inwoners telde, leidt naar de belangrijkste handelsgrenspost over land tussen Myanmar en China.

Correspondent Mustafa Marghadi kon mee met de gewapende oppositie en zag het effect van het conflict op de bevolking:

Controle over Lashio betekent dat die verbinding wordt verbroken. Daar komt bij dat verzetsgroepen steeds grotere delen van de grensregio's met Bangladesh en China in handen krijgen. Zo wordt het drijven van handel over land langzaamaan moeilijker voor de junta.

Het leger had veertien regionale commandocentra in Myanmar. Met de overname van die in Lashio verliest de junta voor het eerst zo'n militaire basis sinds het uitbreken van de strijd. In de westelijke deelstaat Rakhine wint de etnische strijdgroep Arakan Army terrein. Het nadert daar het regionale commandocentrum van de junta.

Strijd om Maundaw

Het Arakan Army speelt een belangrijke rol in de strijd tegen de junta. Het heeft een groot deel van de deelstaat in handen en is verwikkeld in een bloedige strijd om de tactisch belangrijke stad Maungdaw, waar vooral Rohingya wonen.

Dat is een moslimminderheid die al decennialang gediscrimineerd en vervolgd wordt in het overwegend boeddhistische Myanmar. Net als het leger wordt het Arakan Army beschuldigd van grove mensenrechtenschendingen.

In mei kwamen berichten naar buiten over tienduizenden Rohingya die door het Arakan Army zouden zijn verdreven, waarna hun dorpen werden platgebrand. Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch stelt in een rapport dat het erop lijkt dat Rohingya opzettelijk werden uitgekozen als doelwit.

"Beide partijen gebruiken haatdragende taal, aanvallen op burgers en massale brandstichting om mensen uit hun huizen en dorpen te verdrijven, wat doet denken aan etnische zuivering", schrijft Elaine Pearson, directeur Azië bij Human Rights Watch.

Hoe het eraan toegaat in Rakhine is moeilijk vast te stellen. Er werken nauwelijks journalisten en de junta heeft de communicatiemogelijkheden flink beperkt. Afgelopen vrijdag meldde Artsen zonder Grenzen dat het aantal Rohingya dat naar Bangladesh wist te vluchten en medische hulp nodig heeft flink is toegenomen. Meer dan 40 procent van die gewonden zijn vrouwen of kinderen.

Dat bericht verscheen niet lang nadat er video's begonnen te circuleren op X van tientallen dode lichamen die verspreid lagen naast de rivier de Naf, de natuurlijke grens tussen Myanmar en Bangladesh.

Rohingya zitten vast

Wat er precies is gebeurd is niet onafhankelijk te verifiëren. Overlevenden zeggen tegen Artsen zonder Grenzen dat mensen werden aangevallen met drones, toen ze de rivier probeerden over te steken om te vluchten naar Bangladesh.

Ooggetuigen vertellen aan persbureau Reuters dat er meer dan 200 mensen zijn omgekomen, andere bronnen spreken tegenover AP van 150 doden. Het Arakan Army en de junta beschuldigen elkaar van de aanval, maar Myanmarese mensenrechtenorganisaties en ooggetuigen houden het Arakan Army verantwoordelijk.

Paul Brockmann coördineert vanuit Amsterdam de projecten van Artsen zonder Grenzen in Myanmar, en staat in nauw contact met zijn collega's die de gewonde Rohingya behandelden. Dat grote groepen Rohingya überhaupt nog de grens proberen over te steken, bewijst volgens hem hoe nijpend de situatie is. "Bangladesh wil eigenlijk geen Rohingya ontvangen, en om bij de grens te komen moeten ze eerst een gebied doorkruisen waar ze niet vrij mogen bewegen", zegt Brockmann.

"Rohingya vrezen voor een tweede genocide, en dat lijkt dat mij geen onterechte angst", vervolgt hij. "De wereld lijkt de crisis te zijn vergeten en vluchten naar Bangladesh wordt steeds moeilijker. De Rohingya zitten vast."

Een recordaantal Nederlanders heeft het afgelopen halfjaar dengue opgelopen. 112 mensen raakten in het buitenland besmet met knokkelkoorts, zoals de ziekte ook wordt genoemd.

In 2023 liepen in totaal 113 mensen dengue op, meldt alarmcentrale Eurocross. Dat nu al bijna evenveel mensen besmet raakten met het virus is opvallend, zegt Angela Looyé van Eurocross in het NOS Radio 1 Journaal. "We verwachten dit jaar boven de tweehonderd meldingen uit te komen. Dat baart ons zorgen."

Tweede of derde besmetting gevaarlijk

Dengue is een virus dat je kunt oplopen door een beet van een gelekoortsmug of een Aziatische tijgermug die ermee besmet is. Deze muggen brengen ook chikungunya en het zikavirus over. Iemand die voor het eerst knokkelkoorts oploopt, kan last krijgen van symptomen als koorts, gewrichtspijn, hoofdpijn en misselijkheid.

Waar bij andere ziektes een tweede besmetting minder effect heeft, is dat bij dengue juist andersom. Als iemand voor een tweede of derde keer knokkelkoorts krijgt, is de ziekte gevaarlijker. Een besmet persoon kan bloedingen krijgen, in shock raken, organen als hersenen, hart en lever kunnen beschadigd raken en in het ergste geval kan iemand eraan overlijden. Er bestaan vier soorten dengue en voor geen van deze soorten is behandeling mogelijk. Als je toch besmet raakt, is het belangrijk paracetamol te nemen en genoeg water te drinken.

Dichter bij huis

Volgens Looyé was dengue vroeger vooral een tropische ziekte die werd opgelopen in landen als Thailand, Indonesië en Curaçao. "Maar we zien meer besmettingen in landen dichter bij huis, rondom het Middellandse Zeegebied", zegt Looyé. Volgens de Eurocross-woordvoerder neemt de mug de ziekte mee en is het insect ook al vaker in Nederland gezien. Of in Nederland al mensen zijn geprikt en besmet, weet ze niet.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) is dit jaar op een recordaantal plekken begonnen met het bestrijden van de Aziatische tijgermug. De NVWA vond vorig jaar op 37 locaties tijgermuggen en richt zich bij het bestrijden vooral op muggenlarven. De mug zit het liefst op plekken met stilstaand water in bijvoorbeeld bakjes en emmers. In sommige gevallen worden bestrijdingsmiddelen gebruikt.

Muggenbeten zijn enigszins te voorkomen. "Als je ergens naartoe gaat waar dengue heerst, is het belangrijk om je goed in te smeren met een anti-insectenspray", raadt Looyé aan. "Slaap onder een klamboe en zorg dat je kleding draagt die je lichaam bedekt." Ook is het mogelijk je te laten vaccineren tegen de vier soorten dengue. "Laat je informeren door een arts als je in een risicogroep valt", adviseert ze.

De politiebonden roepen hun leden op om vanaf komend weekend actie te voeren voor een goed vroegpensioen. Tijdens voetbalwedstrijden in de eredivisie worden vakbondsbijeenkomsten georganiseerd, waardoor er geen politie aanwezig zal zijn bij de wedstrijden.

Komend weekend gaat het om de wedstrijden FC Twente-Sparta in Enschede op zaterdag en NAC-Ajax in Breda op zondag. De bijeenkomsten beginnen een uur voor aanvang van de wedstrijd en duren tot een uur na afloop.

Ontevreden

"Het kabinet zet nog altijd geen stappen in de richting van een goed vroegpensioen voor de politie. Daarom gaan de politiebonden hun acties verharden", schrijft Politie In Actie op zijn website.

Volgens de bonden wordt juist bij voetbalwedstrijden duidelijk dat politiewerk zwaar werk is. "Dan blijkt direct ook de noodzaak van een goede Regeling Vervroegd Uittreden (RVU)."

De politiebonden zijn niet tevreden met de huidige regeling, die in 2025 afloopt. Met die regeling kunnen agenten drie jaar eerder stoppen, maar vaak moeten ze hun inkomen dan met spaargeld aanvullen. Bovendien stopt op dat moment ook de pensioenopbouw, terwijl de laatste jaren daarin juist zwaar meewegen.

Geen invloed

Volgens burgemeester Paul Depla van Breda hebben de aangekondigde acties geen gevolgen voor de veiligheid rond het stadion. Er zou zondag bij de wedstrijd tegen Ajax toch al geen politie-inzet zijn, zegt hij.

"Bij een risicowedstrijd ligt dat anders, maar in dit geval hebben we geen enkele aanwijzing dat er op voorhand politie aanwezig zou moeten zijn", zegt Depla. "Voor ons is het zondag zoals we altijd al werken: de politie is er alleen als het echt moet."

Als zondag bijvoorbeeld NAC-Willem II op het programma had gestaan, was de situatie volgens hem anders geweest. "Dan had ik een ander type gesprek gehad met de politie of de wedstrijd uiteindelijk zelfs moeten verbieden. Nu zie ik geen reden om anders te handelen."

Dat geldt ook voor de burgemeester van Enschede. "Ook de wedstrijd tegen Sparta is geen risicowedstrijd, dus ik verwacht dat het goed kan zonder politie", aldus burgemeester Roelof Bleker.

Jammer

Ook de KNVB gaat ervan uit dat de wedstrijden door kunnen gaan. De voetbalbond noemt het wel "jammer" dat het voetbal betrokken wordt bij de onderhandelingen tussen de vakbonden en het politiekorps. "We hopen in elk geval dat de partijen eruitkomen."

Een verrassing waren de acties overigens niet: de burgemeesters zijn vorige week door de politiebonden geïnformeerd.

Denemarken wil dat buurland Zweden meer doet om het toenemende bendegeweld onder controle te krijgen. Dat zei de Deense minister van Justitie gisteren in een persconferentie. Volgens de minister worden Zweedse tieners "ingehuurd als kindsoldaten" om geweld te plegen in Denemarken.

Denemarken worstelt al maanden met geweld dat gepleegd wordt door jongeren uit Zweden. Bendes zouden minderjarigen naar Denemarken sturen, omdat zij minder streng gecontroleerd worden door de politie en lagere straffen krijgen.

Vaak worden zij geronseld op chatapps als Telegram of TikTok, blijkt uit onderzoek van de Deense omroep DR Nyheder. Daarbij wordt gebruikgemaakt van emoji's en straattaal. In een van de advertenties levert een appel-emoji tot 100.000 Zweedse kronen op, terwijl een pistool tot een half miljoen Zweedse kronen opbrengt: de typische beloning voor een huurmoord. Volgens een Zweedse journalist is de appel codetaal voor een handgranaat.

Vorige week begon de Deense politie al met het actiever controleren van reizigers die met de trein uit Zweden komen. De regering wil nu ook gezichtsherkenningstechnologie gaan inzetten om die controles nog efficiënter te maken.

Veel schietpartijen in Zweden

Bendegeweld houdt Zweden al jaren in zijn greep. In 2023 waren er ruim 350 schietpartijen, waarbij 53 doden vielen. Binnen de Europese Unie is het aantal vuurwapenincidenten per hoofd van de bevolking er veruit het hoogst.

De geweldspiraal is al zo'n tien jaar aan de gang en begon in de buitenwijken van grote steden, waar vrijwel alleen maar migranten en hun kinderen wonen. De Zweedse premier Kristersson noemt immigratie en falende integratie dan ook als oorzaak voor het bendegeweld. Experts wijzen daarbij op de armoede en het gebrek aan kansen in achterstandswijken waardoor jongeren eerder vervallen in criminaliteit.

Overgewaaid

En dat geweld is dus over komen waaien naar Denemarken. "Angstaanjagend", noemde de Deense minister van Justitie dat gisteren. "Wij zullen uiteraard ook druk uitoefenen op Zweden om verantwoordelijkheid te nemen voor deze zaken."

Op diezelfde persconferentie zei de Deense nationale politiechef Thorkild Fogde dat Zweedse bendeleden die in Denemarken geweld plegen "zware gevolgen zullen ondervinden". "Er zal een prijs betaald moeten worden en die zal hoog zijn", aldus de politiechef.

Een veiling in Londen van een aantal van de eerste bankbiljetten met daarop de beeltenis van koning Charles heeft bijna een miljoen pond opgebracht.

De bankbiljetten van 5, 10, 20 en 50 pond werden in juni in gebruik genomen in het Verenigd Koninkrijk. De eerste exemplaren van de nieuwe bankbiljetten gingen naar de koning zelf, maar honderden andere biljetten met lage serienummers werden geveild.

Een 10 pond-biljet met het serienummer HB01 000002 bracht op de veiling 17.000 pond (19.857 euro) op. Ook werd 26.000 pond (ruim 30.000 euro) betaald voor een vel met 40 biljetten van 50 pond.

De totale opbrengst van de veiling was ruim een miljoen euro (914.127 pond). Het geld wordt verdeeld onder tien door de Bank of England geselecteerde goede doelen.

Niet in Schotland

Het is voor het eerst sinds 1960 dat er een nieuwe monarch op de bankbiljetten staat. Al die tijd stond koningin Elizabeth op het papiergeld.

Binnen het Verenigd Koninkrijk staat het portret van Charles in Schotland en Noord-Ierland niet op de bankbiljetten. De Schotten drukken hun eigen bankbiljetten, die buiten Schotland overigens vrijwel nergens worden geaccepteerd.

Wie vannacht wakker lag door de hoge temperaturen, had er goed aan gedaan even naar buiten te kijken. Er waren namelijk veel vallende sterren te zien. Ook kon het noorderlicht vannacht met een camera worden vastgelegd.

In Groningen kwam een groepje mensen bijeen om de sterrenhemel te bewonderen:

Afgelopen nachten waren er ook al vallende sterren boven Nederland, maar vannacht was het hoogtepunt van de Perseïden. Deze jaarlijks terugkerende meteorenzwerm bestaat uit stofdeeltjes van de komeet Swift-Tuttle. Als de aarde de zwerm passeert, verbranden deeltjes in de atmosfeer. De gloeiende stukjes puin worden vallende sterren genoemd, maar dat zijn het dus eigenlijk niet.

De omstandigheden om sterren te spotten waren vannacht goed: weinig maanlicht en veel opklaringen. Vooral in het oosten en noorden van het land was de kans om sterren te spotten groot. In het zuiden en westen kwam wat meer bewolking voor.

Ook het noorderlicht was op verschillende plekken in het land te zien. Een paar plaatjes, die we binnenkregen via NOS Ooggetuige:

Goedemorgen! Vandaag worden de Nederlandse olympiërs die een medaille hebben gewonnen gehuldigd in Den Haag en de Palestijnse president Abbas ontmoet in Rusland president Poetin.

Eerst het weer: de zon is geregeld te zien, en een groot deel van de dag is het droog. De maxima liggen tussen 26 graden in het westen en ruim 30 graden in het oosten. Vanavond en vannacht zijn er regionaal regen- en onweersbuien.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De natuurbrand die zondag ten noordoosten van Athene uitbrak, is zo sterk uitgebreid dat voorsteden van de Griekse hoofdstad worden bedreigd. Meer dan 700 brandweerlieden kregen door de aanhoudende wind geen grip op het vuur. De vlammen bereikten gisteren opnieuw een hoogte van 25 meter. 10.000 hectare natuurgebied is vernietigd of aangetast. Het vuur is het centrum van Athene tot op 15 kilometer genaderd.

In verband met de brand doet Griekenland een beroep op de EU-regeling voor wederzijdse steun. Frankrijk stelt een helikopter beschikbaar, Turkije twee blusvliegtuigen en een helikopter. Italië stuurt twee blusvliegtuigen en Tsjechië 75 brandweerlieden met 25 voertuigen. Ook Servië, Roemenië en Spanje willen Griekenland te hulp komen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Van de wereldwijd bekende streetartkunstenaar Banksy is het achtste kunstwerk in acht dagen tijd opgedoken. Banksy verraste de wijk Charlton met een op een muur aangebrachte neushoorn, die een daaronder geparkeerde oude Nissan Micra lijkt te beklimmen.

Ook de andere zeven kunstwerken die hij in de dagen daarvoor maakte zijn afbeeldingen van dieren, zoals de piranha's in een politiewachthuisje en de visetende pelikanen op de gevel van een visrestaurant.

Fijne dag!

"De 20 minuten durende treinrit van Almere naar Amsterdam maakt me iedere keer weer helemaal geil", zegt de maker van een pornografische video op X terwijl hij in de trein zijn piemel uit zijn broek haalt. En dat is lang niet het enige traject waarop 'treinrukkers' actief zijn.

Online zijn meer dan honderd video's te vinden van mannen die zich aftrekken in een Nederlandse trein. Deze video's zijn opgenomen met telefoons in coupés, waar soms ook nietsvermoedende reizigers in beeld worden gebracht. In ongeveer de helft van de gevallen komt de maker ook klaar.

De beelden worden vaak achter een betaalmuur gedeeld op pornoplatforms als F2F en OnlyFans. Daar kunnen gebruikers eigen seksuele content uploaden die volgers tegen betaling kunnen kijken. Op het publiek toegankelijke X zijn korte fragmenten te zien als teaser. Soms worden die daar miljoenen keren bekeken, blijkt uit onderzoek van de NOS.

Volgens gebruikers van de platforms passen de video's in een trend. De NS herkent het "relatief nieuwe probleem" en noemt de filmpjes walgelijk en onacceptabel. Ook bij vakbond FNV, die onder meer spoorpersoneel bijstaat, is het fenomeen bekend.

Deze geblurde afbeeldingen geven een indruk van wat in de video's te zien is:

"De populariteit van dit soort video's - ook in de trein - heeft met name in het afgelopen jaar een vlucht genomen", zegt Tommy Baljet van The REPEAT Agency. Hij is de manager van meerdere grote OnlyFans-sterren. "Dit soort filmpjes leveren drie tot vier keer meer op dan een gewone video van twee mensen die seks hebben in een kamer. Ook omdat ze vaak op verzoek worden uitgevoerd, waar dan een hogere betaling tegenover staat."

Volgens Baljet zijn de treinvideo's vooral in Nederland populair. In Amerika zijn juist parkeerplaatsen een veelgebruikt decor. "Maar hier is het ov goed geregeld. In de tram en bus is het erg druk, maar in de trein heb je meer privacy door de hoge banken."

Spannend en lucratief

OnlyFans-maker Roxy waagt zichzelf niet aan het genre, maar herkent de populariteit. "Video's opgenomen in de openbare ruimte zijn altijd al een populaire categorie geweest in de mainstream porno-industrie. Maar nu is het ook op deze platformen een hype. Ik vind het shocking dat de locaties steeds extremer worden, want je kan er omstanders echt mee belemmeren."

En precies daar zit volgens de Amerikaanse psycholoog Stacey Litam van Cleveland University de spanning. Ze deed onderzoek naar OnlyFans-gebruikers. "Het gaat om de spanning van het eventueel betrapt worden die seksuele opwinding kan veroorzaken", zegt ze. "Daarnaast gaan makers van deelplatformen als F2F en OnlyFans steeds verder om hoge kijkaantallen en daarmee hoge inkomsten te genereren."

Masturberen in het openbaar is verboden volgens het Nederlandse strafrecht. Recent is de wet op dit punt aangepast. Onder het oude artikel uit het Wetboek van Strafrecht, dat geldig was tot 1 juli, werd een (rijdende) trein niet als 'een openbare plaats' beschouwd. Tegenwoordig is dat volgens de definitie van 'in het openbaar' mogelijk wel het geval, denkt strafrechtadvocaat Rosalie Rijkhoff.

Toch weerhoudt het makers er dus niet van om dit soort content te blijven posten. Integendeel: de filmpjes doen het goed op de deelplatforms, juist omdat ze niet mogen. "Mensen vinden het idee dat je betrapt kan worden spannend", zegt OnlyFans-maker Anna Bron. Ze maakte zelf wel eens video's in de openbare ruimte, maar niet in een trein. "Om een idee te geven: aan die video verdiende ik meteen het dubbele."

"Het is goed dat het strafbaar is, maar dat maakt het dus ook spannend om ermee weg te komen", zegt Marvin Mason, die ook actief is op OnlyFans. "We willen allemaal de regels breken."

Patronen zichtbaar

De NS is bekend met de seksvideo's, maar zegt ook dat de omvang van het verschijnsel nog niet helemaal duidelijk is. "Nu blijkt dat het misschien wel vaker voorkomt dan wij denken", zegt woordvoerder Erik Kroeze. Het spoorbedrijf wil daarom gaan onderzoeken hoeveel van dit soort video's online staan en met justitie en politie nagaan of hier meer tegen gedaan moet worden.

"De NS doet bij videoplatformen weleens verzoeken om beelden te laten verwijderen waarop zaken te zien zijn die niet in een trein thuishoren", zegt Kroeze. "Dat lukt soms wel, maar naarmate het platform achter een betaalmuur zit, of de beelden op plekken staan die wij niet kennen, is het lastiger om het offline te krijgen."

Sinds de veroordeling van de 'Hoornse treinrukker' in 2022 kijkt de NS live mee op enkele treinen waar patronen zichtbaar zijn van mensen die zorgen voor onveilige situaties. Dat kan gaan om intimidatie van treinpersoneel, maar bijvoorbeeld ook om seksuele intimidatie. Om hoeveel treinen het gaat wil de NS niet zeggen. Na het incident in Hoorn heeft de NS geen aangifte meer gedaan van zogenoemde 'treinrukkers'.

"Ik vind het prachtig. Ik denk dat hij iets heel leuks toevoegt aan de openbare ruimte", zegt streetartkenner Peter Ernst Coolen. "Het is met minimale middelen gemaakt. Dat doet hij heel slim en ik zie dat hij toch een maximaal effect heeft weten te sorteren."

Coolen reageert op het opduiken van het achtste Banksy-kunstwerk in Londen in acht dagen tijd. De bekendste streetartkunstenaar ter wereld verraste de wijk Charlton met een op een muur aangebrachte neushoorn, die een daaronder geparkeerde oude Nissan Micra lijkt te beklimmen. Nummer negen is er inmiddels ook: een muurschildering bij de London Zoo waarop een gorilla andere dieren bevrijdt.

Piranha's en pelikanen

Ook de andere zeven kunstwerken die hij in de dagen daarvoor maakte zijn afbeeldingen van dieren, zoals de piranha's in een politiewachthuisje en de visetende pelikanen op de gevel van een visrestaurant.

Hier zie je de andere kunstwerken:

"Dat is het mooie van streetart, van die kunstvorm, dat een kunstenaar je anders naar je omgeving laat kijken", zegt Coolen.

Anders dan veel eerder werk van de kunstenaar, van wie de identiteit nog altijd onduidelijk is, heeft deze serie geen maatschappelijke of politieke boodschap.

Het Walled Off Hotel met het slechtste uitzicht ter wereld bijvoorbeeld en het migrantenbootje dat in juni op een popfestival opdook hadden dat wel.

Banksy's migrantenbootje ging op Glastonbury crowdsurfend over het publiek:

"Het gaat bij Banksy vooral om het spotten van de juiste locatie en daar een idee bij te bedenken", zegt Coolen. "Kom er maar op om van een politiehokje een aquarium te maken. Of die huilende wolf voor een schotelantenne. Briljant."

Met die wolf op die schotelantenne liep het slecht af. Nog geen uur nadat Banksy het werk via Instagram had onthuld, werd het gestolen. Vorig jaar gebeurde hetzelfde met een verkeersbord waarop Banksy militaire drones had aangebracht. "Ja, daar is een markt voor en het levert veel geld op", zegt Coolen. "Er zijn ook redelijk professionele partijen die die kunst van straat halen."

Er zijn meerdere gevallen bekend van eigenaren van woningen of panden die een muurschildering van Banksy voor tonnen hebben verkocht. Coolen vindt dat jammer. "Hij heeft iets gemaakt voor de openbare ruimte hè. Het is ook locatiespecifiek, dat moet je respecteren."

Acceptatie

Banksy heeft volgens Coolen een grote bijdrage geleverd aan de acceptatie van streetart bij het grote publiek, ook in Nederland. Op het terrein van de voormalige NDSM-scheepswerf in Amsterdam is in 2020 het grootste Street Art Museum ter wereld geopend. Dat is in 2015 door Coolen opgericht.

Maar ook daarvoor al konden streetartkunstenaars incidenteel bij gevestigde musea terecht. "En ja, wat je nu ziet is dat heel veel musea zelf muurschilderingen initiëren, waarmee ze deze kunstvorm ook echt omarmen." Een voorbeeld daarvan is het project Museum Murals, een initiatief van het Mauritshuis. Twintig streetartkunstenaars laten op een plek elders in de stad zien wat het museum in huis heeft.

Onbekend

Wie Banksy is, blijft een mysterie. Er gaan geruchten dat muzikant Robert Del Naja van de Britse triphopgroep Massive Attack erachter zit.

Het interview van techmiljardair en X-eigenaar Elon Musk met presidentskandidaat Donald Trump is vannacht veel later begonnen dan de bedoeling was. Technische problemen waren de oorzaak; volgens Musk ging het om een cyberaanval.

Voorafgaand was er veel te doen over het gesprek tussen Trump en Musk, die een uitgesproken aanhanger is van Trump. De EU had Musk gewaarschuwd om geen gevaarlijke inhoud te verspreiden via zijn uitzending. Musk reageerde hierop met een plaatje en de tekst: 'Neem een grote stap terug en letterlijk: fuck your own face!'.

Trump plaatste op zijn X-account gedurende de dag verwijzingen naar het aanstaande interview. Het was voor het eerst sinds lange tijd dat de Republikein weer actief was op het platform. In januari 2021 werd Trump door Twitter verbannen, omdat hij niet genoeg afstand had genomen van de gewelddadige menigte die een paar dagen eerder het Capitool had bestormd.

Na de overname van Twitter door Musk werd het account geheractiveerd, maar intussen startte Trump ook zijn eigen berichtenplatform: Truth Social. Naast X is Musk ook eigenaar van ruimtevaartbedrijf SpaceX en autofabrikant Tesla.

Wachtmuziekje

Het gesprek, dat alleen te beluisteren was en niet te zien, moest beginnen om 02.00 uur Nederlandse tijd. Toen het zo ver was, viel er alleen een wachtmuziekje te horen. Daarnaast kregen veel gebruikers een foutmelding. De rest van het berichtenplatform werkte overigens zonder problemen.

Enige tijd bleef het stil, totdat Musk via een bericht meldde dat zijn platform het slachtoffer zou zijn geweest van een zogenoemde DDoS-aanval. Bij zo'n aanval wordt een website bestookt met heel veel internetverkeer, waardoor deze dat niet aankan en daardoor slecht bereikbaar is of zelfs helemaal niet werkt.

Aan deze lezing wordt wel getwijfeld, een bron bij X zegt tegen The Verge dat er geen sprake was van een aanval en een ander vulde aan dat Musk hier vrijwel zeker over loog. Bovendien werkte de rest van het platform wel goed.

Uiteindelijk ging het gesprek bijna drie kwartier later dan gepland alsnog van start. Heel spannend werd het niet: de twee waren het vooral met elkaar eens in de twee uur durende uitzending.

Het duo sprak ook over de mislukte moordaanslag op Trump. "Als ik mijn hoofd niet had gedraaid, zou ik nu niet met je praten. Hoe graag ik je ook mag", zei Trump tegen Musk.

Verder zei de oud-president een raketschild te willen bouwen voor de Verenigde Staten, vergelijkbaar met het Iron Dome van Israël.

Het ging nog kort even over de Europese Unie. "Ik ken de EU heel goed", zei Trump. "Wij beschermen ze, via de NAVO. Ze zijn slecht. Niet zo slecht als China, maar ze zijn slecht."

Het is niet voor het eerst dat Musks platform problemen heeft tijdens een soortgelijke uitzending. Vorig jaar, toen Musk de Republikeinse kandidaat Ron DeSantis interviewde, ging het ook al mis. Die storing toen kwam volgens Musks biograaf doordat Musk eigenhandig servers verhuisde naar een goedkopere locatie, ondanks waarschuwingen van zijn technische mensen.

Een gewapende man heeft gisteren in Londen een 11-jarig meisje neergestoken. Dat gebeurde op het toeristische Leicester Square in het centrum van de Britse hoofdstad.

Het meisje liep ernstige verwondingen op, maar is buiten levensgevaar. Haar 34-jarige moeder leek in eerste instantie ook gewond te zijn geraakt, maar later bleek dat het bloed op haar lichaam afkomstig was van de wonden van haar dochter.

De politie heeft een 32-jarige man zonder vaste verblijfplaats opgepakt in verband met de mesaanval. Volgens de politie zijn er geen aanwijzingen dat hij een terroristisch motief had. Ook zou de man zijn slachtoffers niet kennen.

De man is aangeklaagd voor poging tot moord en voor het in bezit hebben van een steekwapen.

Beveiliger

De 29-jarige Abdullah, beveiliger van een winkel op het plein, vertelt aan de BBC dat hij "een schreeuw" hoorde, waarna hij ingreep. "Toen ik het zag, sprong ik meteen op die kerel, pakte zijn hand, zette hem op de grond en schopte het mes van hem af."

Daarna verleende hij samen met collega's eerste hulp, totdat de politie het overnam. "Het is verschrikkelijk, eerlijk gezegd. Zoiets heb ik nog nooit gezien. Het is verschrikkelijk om een kind dit aan te doen."

Tegenover de BBC prijst de Londense politie de omstanders "die dapper tussenbeide kwamen bij dit incident". "Ze hebben zichzelf in gevaar gebracht en daarmee het beste van Londen laten zien."

De FBI onderzoekt mogelijke hackpogingen van Iran gericht op de campagnes van president Joe Biden, vicepresident Kamala Harris en de Republikeinse kandidaat Donald Trump. Dat melden CNN en The Washington Post.

Het onderzoek zou al in juni zijn begonnen, toen Biden zich nog niet had teruggetrokken uit de verkiezingen. Drie medewerkers van de Democratische campagne zouden phishingmails hebben gehad, vermoedelijk uit Iran. De hackpoging zou zijn mislukt.

In het geval van Trump zouden hackers wel succesvol zijn geweest en toegang hebben gekregen tot het persoonlijke e-mailaccount van Roger Stone, een prominente Republikein en vertrouweling van Trump. Via zijn account zouden de hackers hebben geprobeerd toegang te krijgen tot campagnenetwerken, melden bronnen aan CNN.

Gratie

Stone werd in 2019 veroordeeld tot drie jaar en vier maanden gevangenisstraf. Hij kreeg de straf opgelegd voor liegen tegen het Congres, belemmering van de rechtsgang en het beïnvloeden van getuigen. Trump gaf Stone in het laatste jaar van zijn presidentschap gratie, waardoor hij niet naar de gevangenis hoefde.

De advocaat van de Republikeinen bevestigt tegenover CNN dat Stone contact heeft met de FBI en Microsoft over de zaak, maar verder geen reactie wil geven.

Openbare info

Iran ontkent de beschuldigingen. Ook heeft de Amerikaanse overheid Iran niet publiekelijk of officieel beschuldigd van de hack. Toch zegt een bron van CNN dat de technieken die de hackers hebben gebruikt, overeenkomen met die van Iraanse hackers.

Afgelopen weekend publiceerde Politico een artikel waarin de hack werd gemaild. De site zei e-mails te hebben gekregen vanaf een anoniem account met daarin documenten van het campagneteam van Trump. Het campagneteam van Trump wees toen gelijk al naar Iran. Het zou gaan om "alleen openbare informatie".

Thierry Breton, de EU-commissaris voor de Interne Markt, heeft Elon Musk kort voor zijn interview met Donald Trump gewaarschuwd om geen gevaarlijke inhoud te verspreiden.

De techmiljardair zou deze nacht om 02.00 uur (Nederlandse tijd) een vraaggesprek voeren met presidentskandidaat Donald Trump en dit live uitzenden op zijn platform X. Musk, ook eigenaar van onder meer ruimtevaartbedrijf SpaceX en autofabrikant Tesla, heeft al eerder zijn steun uitgesproken voor de oud-president. Door technische problemen, volgens Musk een cyberaanval, is het interview rond 2.30 uur nog niet begonnen.

Breton benadrukt in de brief dat X-berichten ook te zien zijn in de EU. "In deze context ben ik genoodzaakt u te herinneren aan de verplichtingen zoals uiteengezet in de Digital Services Act, DSA", schrijft Breton.

De DSA verplicht grote platformen, zoals X en Instagram, om meer te doen tegen illegale inhoud en risico's voor de openbare veiligheid, bijvoorbeeld het aanzetten tot geweld, haat of racisme. Sinds vorig jaar doet de Europese Commissie onderzoek naar X. Hierbij wordt gekeken of het platform van Musk wel voldoende doet om de verspreiding van desinformatie tegen te gaan.

Southport

"Wij houden de potentiële risico's in de EU in de gaten die samenhangen met de verspreiding van content die kan aanzetten tot geweld, haat en racisme in samenhang met belangrijke politieke of maatschappelijke gebeurtenissen over de hele wereld, waaronder debatten en interviews in het kader van verkiezingen", schrijft Breton.

In zijn brief wijst de EU-commissaris ook op de recente rellen in het Verenigd Koninkrijk, die ontstonden na een dodelijke mesaanval op een groep kinderen in Southport. Via sociale media werden valse berichten verspreid over de vermoedelijke dader. Ook waren er oproepen tot geweld te lezen.

Reactie Musk

Linda Yaccarino, de door Musk aangestelde CEO van X, noemt de brief van Breton "een ongekende poging om een wet, die bedoeld is voor Europa, uit te breiden naar politieke activiteiten in de VS". "Daarnaast is het neerbuigend tegenover Europese burgers, omdat het suggereert dat zij niet in staat zouden zijn om naar een gesprek te luisteren en hun eigen conclusies te trekken."

Ook Musk heeft gereageerd op de brief van de EU. Hij antwoordde met een afbeelding met een tekst uit de film Tropic Thunder: 'Neem een grote stap terug en letterlijk: fuck your own face!'.

Op het Noordzeekanaal ter hoogte van Assendelft zijn afgelopen avond twee bootjes op elkaar gebotst. Hierbij zijn meerdere mensen in het water gevallen.

Het ongeluk gebeurde in de buurt van de pont Buitenhuizen. In totaal waren er negen opvarenden. Zij zijn veilig uit het water gehaald en onderzocht door de ambulancedienst.

Een van de betrokken plezierbootjes is na het ongeluk gezonken. De havendienst is daar met sonarapparatuur naar op zoek.

Door het ongeluk heeft het pontverkeer tussen Assendelft en Spaarndam enige tijd stilgelegen. Inmiddels vaart de pont weer.

Het Noordzeekanaal loopt vanaf de Noordzee bij IJmuiden naar het IJ in Amsterdam en is een drukke scheepvaartroute. Niet alleen het scheepverkeer richting de haven van Amsterdam maakt gebruik van het in 1876 geopende kanaal, ook de pleziervaart en de binnenvaart gebruiken de route.

De natuurbrand die dit weekend ten noordoosten van Athene uitbrak, is zo sterk uitgebreid dat voorsteden van de Griekse hoofdstad worden bedreigd. Meer dan 700 brandweerlieden kregen door de aanhoudende wind geen grip op het vuur. In Vrilissia, een Atheense voorstad, werd het lichaam van een vrouw gevonden in een oud fabrieksgebouw dat volledig is afgebrand.

De vlammen bereikten gisteren opnieuw een hoogte van 25 meter. 10.000 hectare natuurgebied is vernietigd of aangetast. Het vuur is het centrum van Athene tot op 15 kilometer genaderd. In de avond kwam er enige verlichting doordat de wind wat ging liggen.

De bewoners van Athene doen er alles aan om hun huizen te beschermen:

In verband met de brand doet Griekenland een beroep op de EU-regeling voor wederzijdse steun. Frankrijk stelt een helikopter beschikbaar, Turkije twee blusvliegtuigen en een helikopter. Italië stuurt twee blusvliegtuigen en Tsjechië 75 brandweerlieden met 25 voertuigen. Ook Servië, Roemenië en Spanje willen Griekenland te hulp komen.

Pijnbomen

Het vuur is door een gebied met pijnbomen geraasd dat door de reeks hittegolven van deze zomer kurkdroog was geworden. Juni en juli waren de heetste maanden sinds het begin van de temperatuurregistraties in Griekenland.

Inwoners van het gebied werden telefonisch gewaarschuwd dat ze moesten vertrekken, maar niet iedereen wilde weg. Een inwoner van de plaats Dioni bleef achter om zijn huis nat te houden. "Je stikte van de rook", zegt hij tegen persbureau AP. "Je ogen werden droog, je kon niets zien. Zelfs de helikopter die water neerliet, kon je niet zien, alleen horen."

De autoriteiten wijzen erop dat mensen die weigeren te vertrekken hulpverleners in gevaar brengen als de situatie zo bedreigend voor ze wordt dat ze alsnog weg willen.

Kindertehuis

Een organisatie van medici in Athene zegt dat vooral ouderen, zwangere vrouwen, kinderen en mensen met hartproblemen extra voorzichtig moeten zijn.

In verband met de branden zijn de patiënten van drie ziekenhuizen en de bewoners van een kindertehuis geëvacueerd.

Ook elders in Griekenland woeden natuurbranden. Meteorologen zeggen dat de combinatie van hitte en harde wind nog tot donderdag aanhoudt.

Joost Klein is opgelucht dat in Zweden het onderzoek is stopgezet naar verondersteld wangedrag van hem op het Eurovisie Songfestival. "Ondanks dat ik alle hoop had verloren zijn we terug", zegt hij in kapitalen op sociale media.

Klein laat weten dat de beschuldiging en de diskwalificatie op het songfestival hard waren aangekomen. Hij noemt de afgelopen maanden verschrikkelijk. "Waarom hebben we zo lang op een antwoord moeten wachten? Elke dag voelde ik me onzeker, terwijl ik de waarheid wist. Er is geen zaak tegen me, want er was nooit een zaak."

Een cameravrouw had de artiest beschuldigd van bedreiging. De openbaar aanklager in Zweden heeft bekendgemaakt dat er te weinig bewijs was voor een rechtszaak. Wel is in het onderzoek vastgesteld dat Klein een "beweging heeft gemaakt die de camera van de vrouw heeft geraakt". Het onderzoek is gesloten omdat niet te bewijzen valt of er opzet in het spel was en of het gebeurde tot "grote angst" heeft geleid bij de vrouw.

Disproportioneel

De artiest lijkt nu opnieuw uit te halen naar de organisator van het liedjesfestival. De EBU besloot op de finaledag van het songfestival om Klein te diskwalificeren, omdat gedragsregels zouden zijn geschonden. Maar volgens Klein willen "bedrijven alleen maar hun geld beschermen. Ze probeerden me als schild te gebruiken." Het songfestival wordt deels betaald met de opbrengsten van sponsorgelden ('partners').

AVROTROS wil snel een gesprek met de EBU-directie over de kwestie. De omroep blijft erbij dat het besluit om Klein te schorsen disproportioneel was. De EBU herhaalt het standpunt dat Klein de gedragsregels heeft overtreden en dat zijn schorsing daarom terecht was.

Het was zoals verwacht de warmste dag van het jaar. De thermometer in De Bilt gaf meer dan 30,9 graden aan. De hoogste temperaturen werden gemeten in Zeeland, waar in Westdorpe de 34,0 graden werd aangetikt.

In combinatie met een hoge luchtvochtigheid was het drukkend warm. Veel mensen zochten dan ook de koelte van het zeewater op. Daardoor was het al vroeg dringen op de wegen richting de kust.

Voor dieren werd het op het strand al snel te heet onder de voeten. In het bos bij de Westerschouwen was het een stuk koeler. "Het is hier heerlijk. Het scheelt misschien wel tien graden", zei een wandelaar tegen Omroep Zeeland.

In een zorgcentrum in Kerkrade gold code geel en een hitteprotocol omdat de bewoners erg veel last hadden van de warmte:

Ook de recreatieplassen waren in trek. In Weert liep de wachttijd voor het Blauw Meertje op tot een halfuur, omdat de beveiliging mensen gefaseerd binnen moest laten vanwege de drukte.

L1 bezocht een terras in Baarlo, waar alleen de stoeltjes in de schaduw waren bezet. Bij elke bestelling serveerde horecapersoneel ook zonnebrand en een glaasje water. "Vandaag letten we iets beter op onze gasten."

In Utrecht stonden duizenden eerstejaarsstudenten in de rij bij TivoliVredenburg om hun entreebewijs voor de UIT-week op te halen. Daarna volgde een tour door de hete stad om opdrachten te doen.

Ouderejaars liepen voorop, en letten erop dat iedereen genoeg dronk. "We zoeken ook veel de schaduw op", zei een mentor die met zijn groepje onder een boom zit te kletsen tegen RTV Utrecht. "Het kamerprobleem is het gesprek van de dag."

Omroep Gelderland ging langs bij de eerste dag van Doedorp in Zevenaar. Kinderen lieten zich daar niet tegenhouden door de warmte en waren ijverig in de weer met hamers, zagen en spijkers. Samen hutten bouwen, maar wel met wat extra pauze. "Kinderen vergeten vaak om te drinken als ze bezig zijn", vertelt begeleider Mandy Betlem.

De plotselinge stijging van de maximumtemperatuur leidt ertoe dat ons lichaam geen tijd heeft om zich aan te passen, waardoor de hitte behoorlijk hard aan kan komen. Vooral voor ouderen is dit lastig. Het lichaam voert warmte af via bloedvaten in de huid.

"En als je ouder wordt, is het vermogen om bloedvaten open te zetten minder", zegt hoogleraar thermofysiologie Hein Daanen van de VU. "Ook mensen met chronische aandoeningen, zoals hart- en vaatproblemen en ademhalingsproblemen, lopen meer risico op oververhitting en uitdroging. Vooral dat laatste speelt een grote rol."

Natte handdoek

Na de warme dag zakt de temperatuur maar beperkt in vrijwel het hele land. Slaapspecialist Winni Hofman, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, geeft tips om de warme nachten te lijf te gaan. "Je kunt bijvoorbeeld een natte handdoek voor je open raam hangen en de deur van je slaapkamer open laten staan. Als er dan een zuchtje wind voorbijkomt, wordt die lucht gekoeld."

Morgen geldt code geel voor het oosten van het land. In Groningen, Drenthe en Overijssel niet alleen voor de hitte, maar ook voor onweersbuien.

De verdachte die vorige week werd aangehouden voor een steekpartij in Amsterdam-Zuid, is vermoedelijk niet de dader. Dat concludeert de politie na onderzoek. Bij de steekpartij kwam een 23-jarige man om het leven.

De steekpartij was vorige week donderdag rond 02.00 uur op het Hoofddorpplein. Het slachtoffer overleed ter plekke aan zijn verwondingen. De verdachte, een 55-jarige man zonder vaste woon- of verblijfplaats, werd kort na het incident aangehouden.

Op basis van onder andere het signalement van de dader heeft de politie inmiddels het vermoeden dat hij niet de dader is. De man is op vrije voeten gesteld, maar blijft voorlopig wel verdachte, meldt AT5. De politie doet verder onderzoek en roept getuigen of mensen met camerabeelden op zich te melden.

Plassen

Een vriend die ooggetuige was, zei eerder tegen Het Parool dat het slachtoffer werd aangevallen door een man die in een portiek onder een zeil lag te slapen. Dat gebeurde volgens hem toen de 23-jarige man tegen een boom wilde plassen.

Buurtbewoners denken dat het slachtoffer probeerde om over de dakloze man te plassen, maar de vriend spreekt tegen dat er sprake was van opzet.

In Zandvliet, een dorp in België vlak bij de Nederlandse grens, zijn vanavond vijf jongeren zwaargewond geraakt nadat een auto op hen inreed.

De jongeren zaten op een pleintje in de Antwerpse deelgemeente, schrijft de Vlaamse omroep VRT. Het gaat om vijf jongens tussen de 14 en 25 jaar. De slachtoffers zijn overgebracht naar het ziekenhuis, twee van hen zijn er ernstig aan toe. De automobiliste zelf raakte lichtgewond.

De auto reed door de bosjes en botste toen op het bankje waar de jongens op zaten.

De politie gaat uit van een ongeluk, maar onderzoekt nog hoe het ongeval heeft kunnen gebeuren.