NOS Nieuws - Algemeen

Sinds kort houdt presidentskandidaat Donald Trump van elektrische auto's en zamelt miljardair Elon Musk miljoenen in voor Trumps campagne. Eerder nog noemde Musk de voormalig president te oud voor een nieuwe termijn en schreef Trump een vernederende post over de X-eigenaar. Zo beweerde hij dat Musk voor hem op zijn knieën zou gaan als hij het zou vragen.

De nieuwe bromance van de voormalige vijanden is vannacht bevestigd door het gestreamde gesprek tussen Musk en Trump op X. Marleen Stikker, directeur van Waag, een stichting die kritisch kijkt naar technologie, heeft ook geluisterd. "De gedachte was dat het een interview zou worden, maar het is meer een grote advertentie geweest." Ze observeerde "twee mannen die het erg met elkaar eens waren" en "veel gebabbel".

Trump, die vanwege de Capitoolbestorming sinds januari 2021 verbannen was van - toen nog - Twitter, is sinds gisteren weer actief op het platform van Musk. Toen Trump werd geweerd was het bedrijf nog niet in handen van Musk. Op Musks X heeft de presidentskandidaat bijna 90 miljoen volgers, op zijn eigen platform Truth Social een stuk minder, namelijk 7,5 miljoen.

Stikker zegt dat Truth Social niet meer voldoende is voor Trump om mensen te trekken. "Dus dat Elon Musk hem helpt, komt hem goed uit. En Musk heeft kennelijk belangrijke redenen om Trump in het Witte Huis te willen hebben." Bovendien kan reuring op X door Trump ook weer goed zijn voor het socialemediaplatform, waar adverteerders zijn weggelopen sinds Musk de leiding heeft.

Musk, die eerder op de Democraten Barack Obama en Joe Biden stemde, heeft in de loop der jaren andere standpunten gekregen. Stikker: "Daarin zie je ook wel dat hij zijn belangen als ondernemer centraal zet. Wat je veel hoort in zijn argumenten is dat hij geen overheidsregulering wil hebben in bedrijven. En kennelijk vindt hij dat terug in de manier waarop Trump zich opstelt."

De laatste tijd krijgt Musk regelmatig instanties op zijn dak, die klachten hebben over zijn bedrijfsvoering. Stikker: "Hij merkt dat hij langzamerhand in de knel komt en dat het niet vanzelfsprekend is dat hij mag ondernemen zoals hij zelf denkt dat hij mag ondernemen." Verder zijn de belastingverlagingen die Trump heeft ingevoerd gunstig voor miljardairs. Biden en Harris willen deze terugdraaien.

Geld in de techwereld

"Niet alleen Musk meldt zich om Trump te steunen, er zijn ook allerlei crypto-investeerders die grote investeringen en fondsen bij elkaar brengen om de campagne van Trump te steunen. Je ziet ook andere grote techmiljardairs, onder wie Pieter Thiel, zich achter Trump scharen. Vance, de running mate van Trump, komt ook uit die stal." De directeur van Waag merkt op dat het hen allemaal gaat om zo min mogelijk regulering van de markt.

Musk is al lange tijd enthousiast over bitcoin en andere cryptomunten. Stikker: "Trump moest daar eerst niets van moest hebben, maar is daar nu ook erg enthousiast over geworden."

Behalve bereik op X en financiële steun heeft Musk de presidentskandidaat van de Republikeinen nog wat te bieden. Stikker: "Namelijk de enorme fanbase van Musk, die voor een groot deel bestaat uit de kiezers waar Trump het van moet hebben." In het gesprek van vannacht leek de oud-president Musk te willen inschakelen als adviseur als hij de verkiezingen wint.

Boeren mogen mest twee weken langer over hun land uitrijden dan aanvankelijk de bedoeling was. Dat heeft minister Wiersma (Landbouw) bekendgemaakt.

In plaats van tot en met 31 augustus mag dierlijke mest nu tot en met 15 september worden uitgereden. Volgens de BBB-minister moet dat "op een voor het milieu verantwoorde manier" gebeuren.

Regen

De periode waarin mest mag worden uitgereden, wordt jaarlijks vastgelegd in een nitraatrichtlijn, om te voorkomen dat de bodem verontreinigd wordt. De deadline was dit jaar 31 augustus.

Maar belangenorganisatie LTO had de minister om uitstel gevraagd vanwege de grote hoeveelheid regen die het afgelopen jaar is gevallen. Er mag volgens de wet geen mest worden uitgereden als er te veel water op het land ligt, dus de boeren hadden door de natte omstandigheden naar eigen zeggen weinig gelegenheid om dat te doen.

'Niet zo hoog'

Een adviescommissie die bestaat uit wetenschappers op het vlak van waterkwaliteit, plantengroei, het KNMI en vertegenwoordigers van sectorpartijen bekeek of verlenging mogelijk was.

"De commissie komt tot de conclusie dat een verschuiving van de uiterste uitrijddatum van uiterlijk 31 augustus naar uiterlijk 15 september voor drijfmest op grasland mogelijk een gering verhogend effect zou kunnen hebben op de uitspoeling", schrijft Wiersma aan de Tweede Kamer. "Door de natte omstandigheden zal de hoeveelheid minerale stikstof in de bodem echter waarschijnlijk niet zo hoog zijn en zal bemesting waarschijnlijk nog kunnen resulteren in een stikstofopname van de gewassen na 31 augustus."

Mestcrisis

In Nederland dreigt een mestcrisis omdat volgend jaar de uitzondering die Nederland heeft bij de Europese regels voor het uitrijden van mest vervalt.

In het regeerakkoord stelt het kabinet dat het bij Brussel "alles op alles" gaat zetten "om de Europese richtlijnen zo aan te passen dat ze werkbaar zijn en het verdienmodel ondersteunen". Wiersma stelde vorige maand echter dat er geen garantie is dat de Europese Commissie hulp gaat bieden.

Het KNMI heeft code oranje voor de provincies Limburg en Overijssel weer ingetrokken. De een na zwaarste waarschuwing voor gevaarlijk weer zou tot 22.00 uur gelden, maar om 20.45 uur werd afgeschaald naar code geel. Die waarschuwing geldt tot middernacht ook nog in Drenthe, Noord-Brabant, Overijssel en Groningen wegens zware onweersbuien.

De gevolgen van het verwachte noodweer zijn meegevallen. Aan het begin van de avond vielen vooral in Zuid-Limburg een paar stevige onweersbuien. In Landgraaf en Kerkrade viel daarbij ook hagel. Volgens L1 Nieuws kwamen grote hagelstenen uit de lucht. In Heerlen en omgeving werden hagelstenen gemeld met een diameter van 2 centimeter.

De onweersbuien bereikten rond 19.00 uur ook Noord- en Midden-Limburg. In Roermond en Venlo bleef de hoeveelheid regen beperkt. In Blitterswijck viel 30 millimeter regen in een half uur tijd. Een gloednieuw (apart) riool speciaal voor regenwater in het dorp kon die enorme vracht aan water niet aan, waardoor een straat blank kwam te staan.

Hier en daar liepen straten onder door de regen:

Het KNMI heeft nu voor de oostelijke helft van het land nog code geel uitstaan. "Door de buien kan er gevaar ontstaan voor het verkeer en tijdens buitenactiviteiten zoals (water)sport en evenementen", aldus het KNMI.

Het slechte weer volgt op een dag met een extreem hoge luchtvochtigheid, weet L1 Nieuws. Volgens deskundigen heeft die hoge luchtvochtigheid te maken met de vele regen van de afgelopen maanden. Daardoor zit er veel vocht in de grond. Op dit moment komt daar de hoge verdamping bij temperaturen boven de 30 graden bij.

Dauwpunt

De luchtvochtigheid wordt bepaald aan de hand van het dauwpunt. Het dauwpunt is de temperatuur waarbij de lucht met waterdamp verzadigd is. Op dat moment kan de waterdamp gaan condenseren, bijvoorbeeld in de vorm van dauw. Bij een hogere luchtvochtigheid is de lucht al bijna verzadigd en hoeft deze nog maar weinig af te koelen om te condenseren.

Het dauwpunt lag gisteren bij Beek in Zuid-Limburg op zo'n 21 à 22 graden. Dat is uitzonderlijk hoog. Daarbij werd op Beek een maximumtemperatuur van 33,5 graden gemeten. De combinatie van tropische hitte en een dauwpunt van 20 graden of hoger werd voor het laatst gemeten in de zomer van 2016.

Wetenschappers hebben diep onder de oppervlakte van de planeet Mars water gevonden. Dat werd eerder ook beweerd, maar volgens wetenschappers is er nu voor het eerst duidelijk bewijs voor de aanwezigheid van vloeibaar water op de planeet.

Het water zit op een diepte van zo'n 10 tot 20 kilometer. Het werd ontdekt door gegevens van NASA's Marslander InSight te bestuderen. Het inmiddels ter ziele gegane Marswagentje deed in 2018 onderzoek naar seismische bevingen op de planeet.

Uit een analyse van de ruim 1300 gemeten bevingen en hoe die zich voortbewogen kwamen de wetenschappers op het spoor van seismische signalen van vloeibaar water in de bodem.

Hoe het water daar is gekomen blijft voorlopig een raadsel, legt planeetwetenschapper van de Universiteit Utrecht Lonneke Roelofs uit. "Maar we weten wel dat er ooit op Mars veel water is geweest - tussen de 3 en 4 miljard jaar geleden - en we weten van de aarde dat dat water ook de ondergrond in kan trekken. Dat zou ook op Mars gebeurd kunnen zijn."

Leven en buitenaards leven

Roelofs' hart maakte een sprongetje toen ze het nieuws hoorde. "Water vinden blijft toch wel "the holy grail" van de planeetwetenschappen, want water wordt altijd gelinkt aan leven en buitenaards leven. En dat zou dus kunnen betekenen dat leven op Mars niet alleen iets is van het verleden, maar ook nu nog aanwezig is."

De Marslander kon alleen de hoeveelheid water direct onder hem meten, maar wetenschappers denken dat ook op andere plekken op Mars zulke waterreservoirs zijn. Er zou dan op Mars genoeg water zijn om een wereldwijde oceaan mee te vullen van 1 tot 2 kilometer diep.

Kleine organismen

Dat betekent volgens Roelofs niet dat er grote dieren leven. "Je moet wel denken aan klein leven, want het water zit niet in een grote bel, maar in breuken in gesteenten. Dus we gaan daar geen vissen vinden, maar eerder kleine organismen zoals bacteriën."

Maar het is nog maar de vraag of wetenschappers daar ooit achter zullen komen, want er is weinig lucht op Mars. "Als je dat water zou opboren zou het vrijwel meteen opdrogen. De lucht is daar zo ijl dat het bovengronds meteen zou verdampen."

De Zwolse politie heeft een minderjarige jongen opgepakt die wordt verdacht van betrokkenheid bij de zware mishandeling van een 53-jarige man in een fietstunnel bij het station van Zwolle. De man overleed begin vorige maand. De politie heeft de jongen gisteren aangehouden, meldt RTV Oost. De leeftijd van de verdachte is niet bekendgemaakt.

Over de mishandeling is weinig bekend. De politie meldde eerder alleen dat de 53-jarige man op vrijdag 29 juni rond 22.30 uur is mishandeld in of bij de fietstunnel die van de binnenstad naar Hogeschool Windesheim leidt. "Eenmaal ter plaatse troffen agenten een zwaargewonde man aan", aldus de politie. "Hij werd met de ambulance naar het ziekenhuis gebracht en is op 4 juli overleden."

Rapper

Op 23 juli deed de politie een oproep aan getuigen om zich te melden. Die was specifiek gericht op jongeren die op het tijdstip van de mishandeling op het punt stonden om met de bus naar het optreden van een rapper te gaan in een discotheek in Lemele, niet ver van Ommen.

"De oproep aan getuigen om zich te melden heeft goed gewerkt", meldt de Zwolse politie vandaag. "Mede dankzij informatie uit de tips kwam de politie de verdachte op het spoor."

Het is een schrikeffect: wie vanaf zondag het Natuurhistorisch Museum in Maastricht binnenstapt, kijkt al bij de ingang in de opengesperde bek van een gigantische maashagedis. Het gaat om een reconstructie van het beest, dat meer dan 66 miljoen jaar geleden rondzwom in de ondiepe binnenzee die Zuid-Limburg toen was.

Gereconstrueerde skeletten van uitgestorven dieren vind je tegenwoordig op meer plekken in Nederland, met de T-Rex in het Leidse Naturalis als bekendste voorbeeld. Toch is het skelet dat nu is opgebouwd in Maastricht uniek, schrijft L1 Nieuws. Het is het eerste en voorlopig enige schaalmodel van een maashagedis ter wereld. Op ware grootte.

Tussen de 70 en 66 miljoen jaar geleden bevond zich een subtropische Krijtzee in Zuid-Limburg. Uit onderzoek blijkt dat daar dus onder meer maashagedissen ofwel mosasauriërs rondzwommen. Gigantische beesten, is te zien aan het skelet dat nu tentoongesteld wordt: het is zo'n 11 meter lang en telt ongeveer 400 botten.

Paleontoloog John Jagt legt uit hoe de mosasaurus eruit zag:

Een deel van Bèr, zoals het Natuurhistorisch Museum het beest liefkozend noemt, is door paleontologen uit de Limburgse bodem opgediept. Een deel ook niet, geeft paleontoloog John Jagt eerlijk toe.

"Bèr is nooit compleet gevonden. Dit komt omdat in die tijd de zee te ondiep was", legt hij uit. "Ging een mosasaurus dood, dan kwamen er haaien op af die hem uit elkaar trokken. Dus je zult er nooit een compleet vinden. Ongeveer 40 procent van het beest hebben we. Alles wat we niet hebben is gemodelleerd naar neefjes uit Angola en Noord-Amerika."

De eerste botten van Bèr werden in 1998 opgegraven. Gaandeweg kwamen toen meer resten tevoorschijn. Toen al was al sprake van een tentoonstelling van de mosasaurus, maar dat heeft dus wel even geduurd.

"Maar die dertig jaar valt in het niet bij de ouderdom van dit beest. Hij is meer dan 66 miljoen jaar oud", relativeert Jagt. "Het is een lange weg geweest. Je moet opgraven, prepareren, beschrijven en hij moet een formele naam krijgen. Want we noemen hem Bèr, maar officieel heet hij 'prognathodon saturator'. Het heeft lang geduurd. Maar uiteindelijk is het gelukt."

3D-scans

Voordeel van die lange voorbereidingstijd is wel dat gebruik is gemaakt van de nieuwste technieken. De replica van Bèr is gemaakt in samenwerking met Naturalis. Op basis van 3D-scans van Bèr zelf en een exemplaar van een nauw verwante soort uit Angola maakten Naturalis-medewerkers een computermodel van hoe de complete prognathodon eruit moet hebben gezien.

De 3D-printers van het Leidse museum produceerden vervolgens millimeter voor millimeter een compleet skelet. Een dierenpreparateur verzorgde het verfwerk, waardoor de replica volgens de kenners natuurlijk oogt.

De Afrikaanse volksgezondheidsorganisatie Africa CDC waarschuwt voor een forse uitbraak van mpox, ook bekend als apenpokken. De organisatie heeft het over een 'continentale noodsituatie'.

De waarschuwing komt vanwege een forse uitbraak in de Democratische Republiek Congo. Het virus is ook opgedoken in omliggende landen.

Volgens Africa CDC zijn er dit jaar tot nu toe zeker 15.000 besmettingen bekend op het continent. Ook zouden dit jaar 461 mensen zijn overleden aan het virus, aanzienlijk meer dan een jaar eerder. Dat komt door een nieuwe variant, die een stuk besmettelijker is dan eerdere varianten van mpox.

Blaasjes op de huid

Mpox begint vaak met koorts, hoofdpijn, spierpijn, gezwollen lymfeklieren, rillingen en moeheid. Na een tot drie dagen verschijnen er vlekken op de huid. Deze huiduitslag gaat over in blaasjes. De meeste gevallen zijn mild. De ziekte is, zeker in westerse landen, zelden dodelijk.

De ziekte heerst hardnekkig in Centraal-Afrika, sinds het virus in 1970 voor het eerst bij mensen werd ontdekt. Een mildere variant van het virus verspreidde zich in 2022 naar meer dan honderd landen, waaronder Nederland.

De Wereldgezondheidsorganisatie riep toen een internationale noodtoestand uit op het gebied van de volksgezondheid. Vanwege de uitbraak werden in ons land ook mensen gevaccineerd tegen de ziekte.

Iedereen kan mpox krijgen en het virus komt volgens het RIVM voor bij jong en oud. Het virus wordt overgebracht door intiem contact, zoals zoenen en seks met iemand die besmet is. De overgrote meerderheid van de besmettingen treft mannen die seks hebben met mannen.

De Nederlandse schrijver Arnon Grunberg is opgestapt als columnist van het Belgische tijdschrift Humo. De schrijver publiceerde zijn open ontslagbrief in de krant De Standaard. Grunberg is verontwaardigd over een column over Gaza van Herman Brusselmans en de reactie van de hoofdredactie daarop.

Brusselmans schreef vorige week in zijn column: "Ik zie een beeld van een huilend en schreeuwend Palestijns jongetje dat helemaal buiten zinnen om z'n onder het puin liggende moeder roept, en ik beeld me in dat dat jongetje m'n eigen zoontje Roman is, en de moeder m'n eigen vriendin Lena, en ik word zo woedend dat ik iedere Jood die ik tegenkom een puntig mes los door de keel wil rammen."

'Overdrachtelijk beeld'

Brusselmans zegt zelf over zijn column dat hij "een overdrachtelijk beeld had gebruikt" en dat het "in geen geval aanzetten tot moord is". Ook stelde hij dat hij in een volgende zin schreef dat hij niet alle Israëliërs over een kam scheert.

In eerste instantie liet Humo de column ongemoeid en stelde de hoofdredactie dat de uitspraken van Brusselmans waren gedaan als deel "van een satirische column, niet van een journalistiek artikel of een interview".

Toch werd de column afgelopen vrijdag alsnog offline gehaald, nadat er vanuit de Joodse gemeenschap klachten over waren geuit. Onder meer de European Jewish Association (EJA) had erover geklaagd. De zaak kreeg internationaal onder meer aandacht door een artikel bij CNN.

Grunberg schreef zo'n 25 jaar columns voor Humo. "Er is een ondergrens, ik had niet gedacht dat ik dit ooit zou opschrijven, en die is bereikt", stelt de 53-jarige Joodse schrijver in zijn ontslagbrief.

Hij is "voor een zo ruim mogelijke opvatting van vrijheid van meningsuiting", schrijft hij. "Ik zou het recht van neonazi's om te demonstreren verdedigen, maar dat betekent niet dat ik mee hoef te lopen in de demonstratie." Hij vindt wel dat het weekblad "niet of nauwelijks antisemitisch is".

Humo bestaat in diverse gedaantes sinds 1936 en brengt onder meer satire, maar ook journalistieke reportages, muziekrecensies en medianieuws. Voor het tijdschrift schrijft naast Brusselmans ook onder anderen Jan Mulder columns.

Niemand lastigvallen

Grunberg heeft meerdere bestsellers op zijn naam staan, waaronder Fantoompijn (2000), Tirza (2006), Huid en Haar (2010) en Bij ons in Auschwitz (2020). Hij won twee keer de AKO Literatuurprijs, de Libris Literatuurprijs en de P.C. Hooft-prijs voor zijn gehele oeuvre.

Grunberg schreef gisteren al een column in De Standaard over de in zijn ogen slappe reactie van de hoofdredactie van Humo. Daarop volgde een reactie van de hoofdredactie die Grunberg niet kon bekoren, waarna hij opstapte.

"Wij betreuren deze beslissing en wensen Arnon Grunberg te bedanken voor 25 jaar samenwerking", meldt adjunct-hoofdredacteur Matthias Vanderaspoilden aan het persbureau Belga.

Brusselmans reageert op de kwestie door het in een nieuwe column juist niet over de oorlog te hebben, maar "over andere dingen te brabbelen". "Je kunt je opwinden, maar er beter niemand mee lastigvallen, want als je dat wel doet, zul je in een hoek worden geduwd waarin je nooit hebt thuisgehoord."

Staatssecretaris Coenradie van Justitie wil onderzoeken of bepaalde groepen gevangenen hun straf in het buitenland kunnen uitzitten. Ze schrijft aan de Tweede Kamer dat ze er "buikpijn" van heeft dat door capaciteitsgebrek steeds meer veroordeelden hun straf in vrijheid afwachten. Dat capaciteitsgebrek komt vooral door het tekort aan personeel. De staatssecretaris benadrukt dat straffen zo snel mogelijk moeten worden uitgevoerd.

Haar voorganger als verantwoordelijke voor het gevangeniswezen, minister Weerwind, nam al diverse maatregelen om meer plekken vrij te maken in gevangenissen. Zo werden sommige veroordeelden vervroegd naar huis gestuurd met een enkelband. Daarnaast werden zogenoemde zelfmelders tijdelijk niet opgeroepen; dat zijn veroordeelden die zich na een oproep zelf bij de gevangenis moeten melden.

Grote impact op slachtoffers

Op aandringen van de Tweede Kamer kondigde Weerwind later aan dat per 1 juli zelfmelders met de langste straffen toch een oproep zouden krijgen. Coenradie schrijft nu aan de Kamer dat begin juli de eerste vijf zelfmelders met langere straffen zijn opgeroepen.

Ze onderzoekt hoe ze die oproepen kan versnellen en ze bekijkt ook of ze zelfmelders met veroordelingen voor delicten die grote impact hebben op slachtoffers eerder kan opdragen zich te melden. Ze denkt dan bijvoorbeeld aan mensen die zijn veroordeeld voor een zedendelict of huiselijk geweld.

Geschrokken van het vele werk

Volgens de staatssecretaris is een van de mogelijke maatregelen dus ook het ten uitvoer leggen van gevangenisstraffen in het buitenland. Ze wijst erop dat eerder gedetineerden uit België en Noorwegen in Nederlandse cellen hebben gezeten.

Coenradie gaat nu onderzoeken of zij met andere EU-lidstaten afspraken kan maken over plaatsing buiten Nederland. Ze kijkt daar bij onder meer naar "vreemdelingen in de strafrechtketen".

Ze zoekt ook naar manieren om de werkdruk voor het gevangenispersoneel te verlichten. In gesprekken is ze geschrokken van het vele werk dat voortkomt uit de toename van het aantal klachten: "Ik wil bekijken wat ik hieraan kan doen, zodat medewerkers met de kern van hun werk bezig kunnen zijn."

De politie is op zoek naar een 56-jarige man uit Groningen. Hij wordt verdacht van betrokkenheid bij de dood van een vrouw vanochtend in een woning in Groningen.

Direct na de vondst van het lichaam van de vrouw werd al een grootscheepse zoektocht op touw gezet, Naast tal van politieauto's en speurhonden zette de politie daarbij aan het eind van de ochtend ook twee helikopters in. De actie concentreerde zich rond het Drentse dorp Vries, ruim twintig kilometer ten zuiden van Groningen.

Het lichaam van de vrouw werd vanochtend rond 10.30 uur gevonden in een woning in de Groningse Oosterparkwijk, meldt RTV Noord. De vrouw is volgens de politie onder verdachte omstandigheden overleden. Over haar identiteit is geen duidelijkheid gegeven. Wel is bekendgemaakt dat zij en de verdachte elkaar kenden.

De politie stelde naast het gebruikelijke forensisch onderzoek ook een buurtonderzoek in. Bij de zoektocht rond Vries werd ook de Dienst Speciale Interventies ingezet, wat in de regel gebeurt als het dreigingsniveau hoog is.

Volgens RTV Drenthe werd een deel van het bos bij Vries afgesloten voor alle verkeer. Een aantal bewoners van het gebied werd "uit voorzorg" uit huis gehaald door de politie. Na een paar uur werd de zoektocht gestaakt.

Signalement

Vanavond gaf de politie een signalement van de 56-jarige verdachte. Hij is kaal, ongeveer 1.80 meter lang en heeft een tatoeage van een pijl in zijn nek. De man werd vanochtend om 07.20 uur voor het laatst gezien bij een geldautomaat aan de Oosterhamrikkade in Groningen.

Hij reed op een scooter, die later in de omgeving van Vries werd aangetroffen. De politie waarschuwt de man niet te benaderen maar direct 112 te bellen.

De leden van het kabinet zijn voor het eerst sinds hun vakantie bij elkaar. Onder leiding van premier Schoof hebben de ministers en staatssecretarissen in het Catshuis in Den Haag een informele bijeenkomst, die als een 'startberaad' wordt gezien.

Er is geen formele agenda en er worden ook geen besluiten genomen. De sessie is ook bedoeld als een soort cursusdag. Naar verluidt worden er onder leiding van ambtenaren "realistische, fictieve casussen" besproken.

De komende tijd wordt het druk voor de bewindslieden: vrijdag is voor het eerst in weken weer een officiële vergadering van het kabinet. Ook dat gebeurt in het Catshuis. Tot de vakantie werd de ministerraad altijd gehouden in de Trêveszaal, maar vanwege de renovatie van het Binnenhof kan dat niet meer. Voorlopig vergaderen de bewindslieden dus in het Catshuis, de ambtswoning van de premier.

Begroting en regeerprogramma

Traditioneel buigt het kabinet zich in augustus over de voorbereiding van de begroting, die op Prinsjesdag, de derde dinsdag in september, wordt gepresenteerd. Dat gebeurt ook dit jaar, maar daar is deze keer nog iets bij gekomen: de bewindslieden moeten ook nog een 'regeerprogramma' schrijven. Dat is bedoeld om het 'hoofdlijnenakkoord' uit te werken, dat de coalitiepartijen PVV, VVD , NSC en BBB in mei hebben gesloten.

Ambtenaren hebben de afgelopen weken gewerkt aan de voorbereiding van dat programma en de ministers moeten het nu gaan uitwerken. Het is de bedoeling dat het regeerprogramma begin september wordt gepresenteerd, nog voor Prinsjesdag dus.

Bij de voorbereiding van de begroting is nu al duidelijk dat het kabinet met een aantal financiële tegenvallers te maken heeft, die in de miljarden lopen: het gaat dan onder meer om de compensatie die de staat aan vermogenden moet bieden die te veel belasting hebben betaald (naar aanleiding van de zogenoemde 'box 3-uitspraak van de Hoge Raad' in juni) en het extra geld dat wordt uitgetrokken voor de afhandeling van de toeslagenaffaire (de 'methode-Laurentien').

Verder is er een gat op de begroting ontstaan, doordat de Kamer een bezuiniging op Volksgezondheid heeft teruggedraaid. De staat heeft ook nog een strop doordat de verkoop van het Duitse deel van netbeheerder Tennet aan de Duitse overheid niet doorgaat. Daar staat tegenover dat er ook wat financiële meevallers zijn: door personeelstekorten is een deel van het begrote geld op de plank blijven liggen.

Centraal Planbureau

Vrijdag komt het Centraal Planbureau (CPB) met het concept voor de Macro Economische Verkenning. Daarin geeft het CPB een voorlopige raming van de economische groei en van bijvoorbeeld koopkracht, begrotingstekort en werkloosheid.

Die raming geldt als een van de belangrijke uitgangspunten waar het kabinet rekening mee moet houden bij het opstellen van de begroting.

Het Oekraïense leger gaat de bewegingsvrijheid beperken van de bevolking in de regio Soemy, die grenst aan de Russische provincie Koersk. Mensen mogen zich niet begeven in een bufferzone van twintig kilometer vanaf de grens. Volgens de Oekraïense autoriteiten is dat nodig, omdat de gevechten in het grensgebied steeds heviger worden.

Vanochtend vroeg werd de regio getroffen door Russische luchtaanvallen. De aanval raakte een elektriciteitskabel en een gasleiding, waardoor een deel van de stad Soemy al enkele uren zonder gas en elektriciteit zit.

Rusland heeft het aantal aanvallen op de regio de afgelopen dagen opgevoerd, nadat Oekraïense strijdkrachten vorige week begonnen met een inval in het aangrenzende Koersk.

Gisteren stelde de Oekraïense president Zelensky dat zijn troepen inmiddels zo'n 1000 vierkante kilometer grondgebied in Rusland hebben bezet. Of dat klopt valt niet onafhankelijk te verifiëren.

Denktank Institute for the Study of War, die zich baseert op openbare bronnen en berichtgeving van Russische militaire bloggers, schatte de Oekraïense terreinwinst gisteren op bijna 800 vierkante kilometer.

Impact op burgers

Ondertussen gaan de gevechten in de regio door. Rusland meldde vanochtend twaalf drones uit de lucht te hebben gehaald in de grensregio bij Koersk. Oekraïne claimt 38 drones te hebben neergehaald in verschillende Oekraïense regio's.

De mensenrechtencommissaris van de Verenigde Naties zegt zich zorgen te maken over de impact die de recente militaire ontwikkelingen in de oorlog tussen Oekraïne en Rusland zal hebben op burgers.

"Waar militaire operaties ook plaatsvinden, door welke partij dan ook, moet de bescherming van burgers in overeenstemming met het internationaal humanitair recht de hoogste prioriteit hebben", zei een woordvoerder op een persconferentie.

Afleidingsmanoeuvre

Sommige analisten vermoeden dat Oekraïne heeft besloten om de grens over te steken om Russische troepen af te leiden van hun belangrijkste offensieven in het oosten van Oekraïne.

Het zwaartepunt van de Russische militaire inspanning ligt nu bij het stadje Pokrovsk in de Donbas, een belangrijk logistiek steunpunt van de Oekraïners, dat de Russen tot op twintig kilometer zijn genaderd.

Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft volgens persbureau RBC gezegd dat Oekraïne geen interesse heeft om het Russische grondgebied in te lijven. De Oekraïense militairen zouden de grens alleen zijn overgestoken omdat Rusland vandaaruit aanvallen uitvoert.

De woordvoerder zegt dat de inval ook de Oekraïense militairen op andere plekken aan de frontlinie helpt. "Het voorkomt dat Rusland extra troepen naar de regio Donetsk kan sturen en compliceert de militaire logistiek."

Mensen die tijdelijk meer dan een ton op hun bankrekening hebben staan, bijvoorbeeld omdat ze hun huis hebben verkocht of verzekeringsgeld hebben gekregen, worden binnenkort beter beschermd. Volgende maand breidt De Nederlandsche Bank (DNB) de noodpot voor spaarders uit.

Rekeninghouders kunnen bij een faillissement van hun bank maximaal 100.000 euro terugkrijgen. Maar wie tijdelijk meer dan dit bedrag op de bankrekening had staan, bijvoorbeeld vanwege de koop of verkoop van een woning, was bovenop de standaardbescherming van een ton nog eens extra beschermd voor 500.000 euro.

Het geld was tot drie maanden na de storting beschermd, maar dat wordt vanaf 1 september zes maanden. Als je bijvoorbeeld op 1 januari 300.000 euro krijgt gestort voor de verkoop van een huis, dan is het geld tot 1 juli veilig. Mocht de bank voor 1 juli failliet gaan, dan krijg je je geld terug, na 1 juli niet meer.

Ook pensioen of ontslagvergoeding

Vanaf 1 september geldt die extra beschermingsregeling ook voor andere situaties. Bijvoorbeeld als je je pensioen, een ontslagvergoeding of een levensverzekering hebt gekregen. Ook is de regeling nu van toepassing voor slachtoffers van misdrijven of een onterechte veroordeling.

De vergoeding komt uit het zogenoemde depositogarantiefonds. Dat is een door banken gevulde geldpot waaruit spaarders geld krijgen als een bank failliet gaat. Die pot werd onlangs verhoogd naar 5 miljard euro.

De laatste keer dat het depositogarantiefonds werd gebruikt was twee jaar geleden. Toen viel de Russische Amsterdam Trade Bank om. Uiteindelijk kregen 23.000 rekeninghouders van de bank toen hun geld terug. Er werd voor ruim 630 miljoen euro gecompenseerd.

De voormalig premier van Bangladesh, Sheikh Hasina, is aangeklaagd voor de moord op de eigenaar van een supermarkt. Supermarkteigenaar Abu Sayeed werd volgens de aanklacht gedood bij gevechten tijdens de door studenten geleide opstand in juni. Hasina wordt verantwoordelijk gehouden voor het harde politieoptreden, waarbij met scherp werd geschoten op demonstranten.

Die keerden zich tegen een nieuw banenquotum, waarbij meer dan de helft van de overheidsbanen zou worden verdeeld onder bepaalde groepen. De demonstraties mondden uit in een breder protest, waarbij de betogers het aftreden eisten van Hasina. Daarbij kwamen ruim 300 mensen om. Hasina stapte uiteindelijk vorige week op en ontvluchtte vervolgens het land.

Naast Hasina zijn zes anderen aangeklaagd, onder wie de voormalig minister van Binnenlandse Zaken en hoge politiefunctionarissen. Het is de eerste aanklacht tegen de oud-premier, die volgt op de oproep van studenten om Hasina en haar aanhangers te berechten voor de moord op meer dan 300 mensen. Naar verwachting zullen er nog meer aanklachten volgen.

Nobelprijswinnaar als interim-leider

Hasina was met haar partij Awami League twintig jaar aan de macht, waarvan de laatste vijftien jaar onafgebroken. Sinds haar aftreden bestuurt een interim-regering het land. Donderdag werd Nobelprijswinnaar Mohammed Yunus beëdigd als interim-leider. In de interim-regering zitten ook twee leiders van het studentenprotest.

In de hoofdstad Dhaka vierden mensen vorige week het aftreden van Hasina:

Meer, veel meer bieden dan de vraagprijs voor een woning. Het was ooit een trend in populaire steden, maar heeft zich nu als een olievlek uitgebreid over het hele land, ontdekte huizensite Huispedia. Opmerkelijk, omdat het door de stijgende huizenprijzen steeds duurder is om een huis te kopen. Wie nu een huis koopt, betaalt daar gemiddeld 468.000 euro voor.

Aan dat overbieden kleven wel risico's, weet onderzoeker Marcel Warnaar van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud). "Als je een woning koopt, maar daarna om de één of andere reden snel moet verkopen, dan is het de vraag of je het huis ook krijgt verkocht voor het bedrag waar je het voor hebt gekocht. In de gekte op de woningmarkt waar we nu in zitten, is dat waarschijnlijk wel het geval. Maar dat kan ook weer gaan veranderen", benadrukt hij.

Houd het hoofd koel, adviseert Vereniging Eigen Huis (VEH) woningzoekenden. "Laat je niet gek maken door een makelaar", zegt woordvoerder Hans André de la Porte. Volgens hem hebben vooral starters last van overbieden. "Starters moeten maximaal lenen. Naast een hypotheek moeten ze ook eigen geld gebruiken. Het gaat dan bijvoorbeeld om geld dat ze gereserveerd hadden voor meubilair."

De normen voor de hoogte van een hypotheek worden gebaseerd op de berekeningen van het Nibud. Die stelt dat er de laatste tijd meer geboden wordt op woningen omdat de lonen zijn gestegen. "Je ziet mensen de afgelopen tijd voor een maximale hypotheek gaan", zegt Warnaar. "Ze hebben door hogere lonen wat meer ruimte. Maar er komt ook heel veel eigen geld bij, al dan niet geschonken door ouders."

Geld van familie

Soms lenen starters ook geld van familieleden. Dat noemt Eigen Huis niet verstandig: "Daar waarschuwen we echt voor. Doe een stap terug als het te ver gaat."

André de la Porte attendeert kopers erop dat ze na de aankoop van een woning nog drie dagen bedenktijd hebben. "Een telefoontje of een e-mail volstaat om je contract te ontbinden. Je hoeft ook geen boete of andere kosten te betalen." Hoe vaak kopers zich terugtrekken is niet bekend. Er zijn daarover geen cijfers, zegt André de la Porte.

Een andere tip die de VEH aan kopers meegeeft, is het biedlogboek. Alle biedingen op woningen worden vastgelegd in dat logboek. "Als je dus wilt checken of het klopt wat een makelaar zegt, dan kun je vragen om het logboek in te zien."

In het Groningse Baflo heeft vanmiddag een grote brand gewoed in een aardappelloods. Bij de uitslaande brand kwam veel rook vrij, die in de wijde omgeving te zien was. Inmiddels is de brand onder controle.

De brand brak vanochtend uit aan de Hogeweg. De brandweer had de brand enkele uren later onder controle en wist te voorkomen dat het vuur oversloeg naar panden die in de buurt stonden. De loods raakte door de brand vrijwel volledig verwoest.

Voor zover bekend is niemand gewond geraakt. "Iedereen heeft het pand op tijd kunnen verlaten", zegt een woordvoerder van de brandweer tegen RTV Noord.

Veel bekijks

Vanwege de rook was in de omgeving een NL-Alert verstuurd, waarin onder meer werd opgeroepen om uit de rook te blijven en ramen en deuren te sluiten. Diverse eenheden uit de regio werden opgeroepen om mee te helpen. Hoe de brand is ontstaan, is nog niet duidelijk.

Volgens een verslaggever van de regionale omroep trok de brand veel bekijks. "Zeker vijftig omstanders, die op afstand worden gehouden door de politie." De brandweer riep mensen op om niet te komen kijken bij de brand. "Geef de hulpdiensten de ruimte."

In Leeuwarden is de auto van burgemeester Buma vanochtend zwaar beschadigd geraakt bij een brand. De politie vermoedt dat sprake was van brandstichting.

De brandweer kreeg vanochtend rond 05.30 uur melding van de brand bij het huis van de burgemeester. Volgens Omrop Fryslân kostte het de brandweer de nodige moeite om het vuur in de hybride auto onder controle te krijgen.

De politie laat weten dat er aanwijzingen zijn dat de brand is aangestoken. De gemeente Leeuwarden bevestigt tegenover persbureau ANP dat het om de auto van de CDA-burgemeester gaat, maar wil verder niet veel kwijt over de brand.

"De burgemeester is, naast al het regelwerk dat bij de autobrand van vanochtend komt kijken, gewoon aan het werk vandaag", meldt een woordvoerder.

'Meteen 112 gebeld'

De autobrand werd vanochtend vroeg ontdekt door een buurtbewoner die onderweg was naar haar werk. "Ik liep naar het station en zag toen de brand", vertelt ze aan Omrop Fryslân. "Ik had de telefoon al in de hand en heb meteen 112 gebeld."

De brandende auto stond tegen de gevel van het huis aan. Nadat ze de hulpdiensten had gebeld probeerde de vrouw bij het huis en bij de buren aan te bellen. "Maar er deed niemand open en de buren ook niet. Op het moment dat ik had aangebeld, knalde de autoband. Toen ben ik maar snel naar de weg gelopen."

Toen de tweede autoband ontplofte, werden meer mensen wakker, zegt de vrouw. Even later was de brandweer er ook al. "Tegen die tijd kwam er heel wat warmte van de auto af."

Eerdere branden

Het is de tweede keer binnen een jaar dat een auto van een Friese politicus in brand is gestoken, schrijft Omrop Fryslân. Vorig jaar november werd de auto van toenmalig Kamerlid Tjeerd de Groot (D66) in brand gestoken. Die wagen ging toen in vlammen op.

In juli werd brand gesticht in de woning van de Rotterdamse wethouder Faouzi Achbar (Denk). Daardoor werd de binnenkant van de woning vrijwel volledig verwoest. Achbar en zijn gezin waren op dat moment niet thuis.

Begin deze maand werd een 43-jarige man uit Rotterdam aangehouden op verdenking van meerdere brandstichtingen in de stad, waaronder de brand in de woning van de wethouder.

Op de A2 is zondag een verkeersruzie uit de hand gelopen. Volgens de politie botsten twee auto's aan het begin van de middag op elkaar op de snelweg bij Vianen. De bestuurders zijn daarna op de weg uit hun auto gestapt en kregen waarschijnlijk ruzie.

Een van hen stapte daarna weer in en reed de ander aan. Het slachtoffer, een 26-jarige man uit Venray, werd meegevoerd op de motorkap tot hij op de grond viel. De auto die de man aanreed is vervolgens doorgereden.

De Limburger werd snel geholpen door een ambulance in de buurt, maar de politie weet niet hoe het nu met hem gaat. De verkeersruzie was zondag al, maar vandaag pas is er door de politie informatie over gedeeld.

Getuigen en beelden gezocht

Over de bestuurder die de man aanreed is weinig bekend. De politie weet niet of het om een man of een vrouw gaat. Wel meldt de politie dat de auto van de verdachte een buitenlands kenteken had. De bestuurder wordt verdacht van poging tot doodslag.

De politie is op zoek naar getuigen van het ongeluk. Ook zoekt de politie camerabeelden van het ongeval, die mensen bijvoorbeeld met een dashboardcamera hebben gemaakt.

Minister Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) wil dat een groep van 70 ambtenaren van premier Schoof op het Binnenhof blijft werken. Het ministerie van VRO heeft de Haagse burgemeester Van Zanen opnieuw om uitstel van de noodzakelijke verhuizing gevraagd.

De burgemeester vreest, op basis van allerlei rapporten van de brandweer voor een brand op het historische complex, waar al volop gebouwd wordt. Keijzer wil dat de ambtenaren er blijven tot het voorjaar van 2025, omdat ze bij de computers met staatsgeheimen moeten kunnen. Het blijkt nog niet gelukt om die computers aan te sluiten op een tijdelijke locatie.

Premier Schoof verhuist wel eind augustus naar een tijdelijke werkplek bij het ministerie van Binnenlandse Zaken aan de Turfmarkt.

Het ministerie van Algemene Zaken (AZ) en het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) hebben al enige weken een openlijk conflict met burgemeester Van Zanen over hun vertrek. Als vergunningverlener bepaalt de gemeente wie waar mag werken in de stad. En Den Haag vindt het risico op brand op het Binnenhof zo groot dat uitstel van de verhuizing niet acceptabel is.

Complex

Als de harde deadline op 31 augustus verstrijkt en het Binnenhofcomplex niet leeg is, moet wekelijks een dwangsom van 100.000 euro per week worden betaald. De gemeente vindt dat het ministerie van AZ en het Rijksvastgoedbedrijf jarenlang de tijd hebben gehad om de verhuizing voor te bereiden. Drie jaar geleden vertrokken de Eerste en Tweede Kamer en de Raad van State van het Binnenhof. Maar in een hoekje van het complex zitten nog steeds de premier in het Torentje en zijn ambtenaren in het aangrenzende ministerie van Algemene Zaken.

De premier gaat dus wel weg, zei Schoof afgelopen weekend. Maar een groep ambtenaren kan nog niet weg vanwege de staatsgeheime ICT-voorzieningen die nog niet beschikbaar zijn op de tijdelijke huisvesting, zo staat in een brief aan de Tweede Kamer. Dat is nu het ministerie van Binnenlandse Zaken en dat wordt later het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, waar nog verbouwd wordt.

Keijzer, verantwoordelijk voor het Rijksvastgoedbedrijf en de renovatie van het Binnenhof, zegt dat de brandveiligheid op het ministerie van Algemene Zaken `"gewaarborgd blijft". Er is nog maar een beperkte groep, vindt zij, en "met alle genomen maatregelen" is de vluchtveiligheid volgens haar goed geregeld. Er worden ook extra brandwachten ingezet.

Nieuw voorstel

Het is nog onbekend of burgemeester Van Zanen dit nieuwe voorstel accepteert om de 70 ambtenaren toch te laten werken op het brandgevaarlijke Binnenhof. Binnen een paar dagen komt de gemeente Den Haag met een reactie.

Overigens zijn de ministerraden en de onderraden al verplaatst naar het Catshuis, de ambtswoning van de premier. Het is onmogelijk vanwege het kleine gebouw om daar alle ambtenaren van de premier heen te verhuizen. Een tijdelijke werkplek op het grasveld is jaren geleden al afgewezen door de gemeente Den Haag, omdat het gebouw de historische plek zou aantasten.

In het hele land is het nog volop zomer en vieren kinderen vakantie, behalve op Ameland. Daar gingen de basisscholen gisteren weer open, na vijf weken, in plaats van zes. De herfstvakantie duurt dan weer een week langer.

"Van vroeger uit is dit al zo", zegt Elisa de Jong, leerkracht op openbare basisschool 't Ienster in Ballum. Veel mensen kunnen in de zomer niet op vakantie omdat ze werken in de toerismesector, legt ze uit.

"In de herfst is het een stuk rustiger, dan loopt het hele eiland leeg omdat iedereen op vakantie gaat." De herfstvakantie van de Amelanders valt bovendien eerder dan die van de rest van Nederland, zodat de eilanders ook in het najaar toeristen kunnen ontvangen.

Op de andere Waddeneilanden houden de scholen wel vast aan de reguliere zomervakantie. Ook op Ameland is wel eens geprobeerd om dit in te voeren, "maar dan zijn er wel mensen die in opstand komen", zegt De Jong.

Veel ouders zijn er blij mee dat hun kinderen een week extra vakantie hebben in de herfst, zoals Vera van der Geest. Zij heeft twee kinderen op 't Ienster, en doet de planning bij een bedrijf dat zo'n zestig vakantiehuizen verhuurt op Ameland.

"Ik zorg dat de schoonmakers op het juiste moment op de juiste plek zijn. En soms moeten er klusjes worden gedaan in een huis; dat moet dan ook worden ingepland. Met 55 huizen en meerdere wisseldagen in de week is dat best een puzzel." Haar man werkt bij de veerdienst, dus ook hij is extra druk in de zomer.

Topdrukte

Lang op vakantie gaan in de zomermaanden zit er dus niet in. Van der Geest en haar collega's gaan hooguit om beurten een weekje weg. "Daarom is het wel prettig dat we twee weken hebben in de herfst. Meestal gaan we dan langer weg, vorig jaar gingen we bijvoorbeeld vliegen."

Ook Barend Willem Nobel, vader van zoon Kick (9), is in de zomer de hele dag in touw. Hij is eigenaar van Hotel Restaurant Nobel, een familiebedrijf waar hij zijn eigen likeur Nobeltje verkoopt. "Die is nu ook bekend in Nederland, mede dankzij het toerisme."

"Het is nu topdrukte, maar we zijn heel blij met de gasten op het eiland", zegt Nobel. "Zonder de gasten is er hier geen welvaart. In de zomer zijn we dus heel druk. En over zes weken heeft Kick herfstvakantie. Dat is super, dan gaan we naar Ibiza."

Perfect zwemweer

De eerste schooldag voor de leerlingen van 't Ienster was gisteren bloedheet, en ook vandaag is het nog erg warm: perfect zwemweer. Maar volgens leerkracht De Jong vonden de kinderen het niet zo erg om weer te beginnen.

"Je merkt dat ze het ook wel fijn vinden om weer naar school te gaan, dat geeft wat structuur", zegt De Jong. "En het is natuurlijk ieder jaar weer spannend: een nieuwe groep, een nieuwe plek in de klas."