Aggregator

Aan boord van de 'oude' onderzeeër: dieselmotoren en telefoons met draaischijf

1 month 2 weeks ago

Na een krappe afdaling met de ladder sta je binnen in de Zeeleeuw, de ruim dertig jaar oude onderzeeër van de Walrusklasse. De vier onderzeeërs van dit type die in 1978 zijn besteld, nam Defensie - na veel tumult over de hoge kosten - in de jaren 90 in gebruik. Aan boord van de Zeeleeuw is plek voor zo'n 52 mensen.

Staatssecretaris Van der Maat van Defensie maakte vandaag bekend dat er vier nieuwe onderzeeërs komen. De opdracht is gegund aan het Franse Naval, dat bij de bouw met tien Nederlandse bedrijven gaat samenwerken. In dat kader kreeg de NOS samen met andere media in Den Helder een rondleiding in een van de huidige onderzeeërs. Die moeten, vanwege de lange besteltijd, in elk geval nog tien jaar mee.

Van buiten ziet de zwartgeverfde onderzeeër Zeeleeuw, die wel een likje verf kan gebruiken, er krap uit. Van binnen valt dat mee. Dat moet ook wel: de onderzeeboot is gebouwd om maanden mee op missie te kunnen.

De Zeeleeuw wordt voornamelijk gebruikt voor spionagemissies, maandenlang kunnen ze voor de kust van een land liggen. Een van de plekken waarvan bekend is dat Nederland dat doet, is Somalië. Om piraterij tegen te gaan is Defensie sinds 2009 bezig om, ook met behulp van de Zeeleeuw, inlichtingen te verzamelen.

Slapen onder torpedo's

Binnen moet elke centimeter goed worden benut. Bemanningsleden slapen onder de opslag van de torpedo's. Dat geldt ook voor sporten: de stok die tussen de apparatuur hangt gebruiken de marinemensen voor optrekoefeningen. Het bankje dat er staat doet dienst als halterbank. Verderop in een andere machinekamer staat een hometrainer.

Meestal is het opraken van voedsel de reden om een missie te beëindigen. De eerste dagen van de missie staan melk en yoghurt nog op het menu, maar in de loop van de missie komen er steeds meer lang houdbare producten op tafel.

Het hart van de boot is de centrale waar tijdens een missie alle informatie binnenkomt. In die commandoruimte houden tien tot vijftien bemanningsleden hun beeldschermen in de gaten, scherp op informatie die duidt op een vijand in de buurt. Hier staat ook de periscoop waarmee boven water gekeken kan worden. Al wordt er tegenwoordig ook volop gebruikt gemaakt van digitale camera's, die nog verder kunnen inzoomen.

In de nieuwe onderzeeërs komt de periscoop niet meer terug, camera's nemen het kijkwerk volledig over. De telefoons laten ook zien dat de onderzeeboot in een andere tijd is gebouwd: ze hebben nog ratelende draaischijven.

De Zeeleeuw was voor zijn bouwtijd modern. Het was een van de eerste onderzeeboten met computers. Maar vervanging is nu broodnodig, vertelt commandant Jelle van de Zeeleeuw. "Het is een ontzettend goede boot, maar alles wat dertig jaar oud is, is toe aan vervanging. Wat je merkt is dat heel veel componenten gemaakt zijn door bedrijven die niet meer bestaan. Daardoor is het heel lastig om onderdelen te vervangen als iets stuk gaat."

Ander voordeel: in de nieuwe onderzeeboten hoeven minder mensen aan boord te zijn om te kunnen varen, zo'n 25 tot 30. Ook worden de bedden langer dan 1,90 meter, de maat die in de jaren 80 tijdens de bouw van de vorige onderzeeërs werd gevoerd.

Doelen 1000 kilometer verderop raken

In de nieuwe onderzeeërs komen naast torpedo's ook kruisvluchtwapens. Daarmee kunnen doelen meer dan 1000 kilometer verderop worden geraakt, bijvoorbeeld commandocentra en luchtverdedigingsinstallaties. Ook meldt Defensie dat de nieuwe onderzeeboot meer ruimte biedt voor de zogenaamde special forces, die vanuit de onderzeeër op missie kunnen gaan op het vaste land.

Naast de vernieuwde sensoren en communicatiesystemen hebben de onderzeeërs een grotere energiecapaciteit door nieuwe batterijen. Door die batterijen zullen de onderzeeboten nog stiller zijn en kunnen ze langer onder water blijven. In de Zeeleeuw wordt er nog gewerkt met dieselmotoren, waardoor de boot geregeld naar het zeeoppervlak moet om uitlaatgassen af te voeren en nieuwe lucht voor de motoren aan te zuigen.

Het is nog even wachten op de nieuwe onderzeeërs. De eerste twee moeten binnen tien jaar klaar zijn. De Walrus, een van de vier 'oude' onderzeeërs, is al uit dienst. De onderdelen van de boot worden gebruikt om de andere drie mee te onderhouden. De Zeeleeuw is de volgende op het lijstje; zijn werk zit er naar verwachting in 2026 op. De onderzeeboot wordt dan na 36 jaar trouwe dienst gebruikt om de twee resterende boten 'in leven' te houden.

Lidstaten Europese Unie alsnog eens over afgezwakte 'anti-wegkijkwet'

1 month 2 weeks ago

EU-lidstaten hebben een akkoord bereikt over de aanpak van misstanden in de toeleveringsketens van bedrijven. De landen zijn het eens geworden over het instellen van een zorgplicht voor ondernemingen, zij het in afgezwakte vorm.

De zogenoemde anti-wegkijkwet dwingt bedrijven om problemen in hun productieketen aan te pakken, zoals uitbuiting, moderne slavernij, milieuvervuiling, schendingen van mensenrechten en klimaatschade. Eind vorig jaar werd een principeakkoord bereikt tussen de lidstaten, de Europese Commissie en het Europees Parlement, maar dat werd vorige maand weggestemd.

De richtlijn is afgezwakt onder druk van Duitsland, Italië en Frankrijk. De lidstaten zijn nu overeengekomen dat alleen ondernemingen met een jaaromzet van meer dan 450 miljoen euro en minimaal duizend personeelsleden aan de regels moeten voldoen. De richtlijn zou in eerste instantie ook gaan gelden voor kleinere bedrijven, met 500 werknemers en een omzet van 150 miljoen euro.

Sancties

De Corporate Sustainability Due Diligence Directive-wet (CSDDD), in de volksmond anti-wegkijkwet, moet nog wel definitief door het Europees Parlement worden goedgekeurd. Als dat is gebeurd zijn bedrijven verantwoordelijk voor wat er gebeurt in hun keten van toelevering. Zij zijn dan dus ook verplicht om misstanden te voorkomen. Doen ze dat niet, dan kunnen sancties worden opgelegd of kunnen er civiele procedures worden tegen hen worden begonnen.

Voor Europese bedrijven met een jaaromzet van 450 miljoen euro en duizend man personeel gelden de regels vanaf 2029. Grotere bedrijven (5000 personeelsleden en 1,5 miljard euro omzet) moeten zich al vanaf 2027 aan de richtlijn houden. Ondernemingen met 3000 personeelsleden en een omzet van 900 miljoen euro moeten dat vanaf 2028 doen.

'Verlies voor cynische lobbyisten'

Hoewel de wet afgezwakt is, is PvdA-Europarlementariër Lara Wolters tevreden. Zij onderhandelde als aanjager van de wet namens het Europees Parlement. "De goedkeuring van de anti-wegkijkwet door de lidstaten is een overwinning voor mens en milieu, en een verlies voor cynische lobbyisten", schrijft ze op X. Het is na vijf jaar onderhandelen "de hoogste tijd om een grote stap richting de eerlijkere economie van de toekomst te zetten".

Natuur- en milieuorganisaties hebben gemengde gevoelens: ze zijn blij dat EU-landen de regels hebben goedgekeurd, maar balen dat minder bedrijven ermee te maken krijgen. "De lijst van bedrijven die moeten voldoen aan de wetgeving is enorm uitgekleed", zegt Oxfam Novib in een reactie. "Daardoor ontsnappen duizenden bedrijven aan hun verantwoordelijkheid."

VNO-NCW, de belangenorganisatie voor Nederlandse bedrijven, noemt de goedkeuring "een doorbraak" in Europa over wetgeving voor maatschappelijk ondernemen. "Alleen collectief kunnen de EU-staten impact maken op verre markten en diep in handelsketens voor mens en milieu", zegt een woordvoerder. Wel hoopt VNO-NCW dat Nederland niet, bovenop de EU-regels, nog eens extra regels oplegt.

Ongekende verplichtingen

Minder enthousiast is BusinessEurope, de belangenvereniging voor bedrijven in de Europese Unie. "Deze nieuwe regels leggen ongekende verplichtingen op en kunnen leiden tot stevige sancties met mogelijk grote gevolgen voor bedrijven", zegt de vereniging. "Zij kunnen worden blootgesteld aan rechtszaken uit alle delen van de wereld."

De wet kan in principe volgende maand door het Europees Parlement worden geloodst. Dat is vlak voor de Europese verkiezingen in juni.

Verzakte gasleiding bij Eindhoven weer in bedrijf

1 month 2 weeks ago

De gasleiding bij Eindhoven die woensdag dreigde te breken, is weer in bedrijf. De leiding aan de Professor Holstlaan ligt weer stabiel en sinds 15.00 uur stroomt er ook weer gas doorheen, meldt Omroep Brabant.

De bovengrondse gasleiding werd woensdagmiddag uit voorzorg afgesloten. Door een kapotte pompinstallatie spoelde de grond onder de leiding weg, waardoor deze dreigde te breken.

Files

Uit voorzorg werd een gebied van 200 meter rondom de leiding afgezet. Ook gingen de naastgelegen snelwegen in beide richtingen dicht, een gecombineerd stuk A2 en A67. Dat gold ook voor de N2. Het verkeer in en rond Eindhoven kampte een groot deel van de dag met files.

Het waterschap onderzoekt wat precies is misgegaan met de pompinstallatie. De gasleiding wordt nog gemonitord.

Gereserveerd graf naast overleden man van Wupke blijkt bezet: 'Dat was mijn plek'

1 month 2 weeks ago

Op de algemene begraafplaats in het Groningse dorp Garnwerd is per ongeluk iemand op de verkeerde plek begraven.

De 81-jarige Wupke Boersma reserveerde na het overlijden van haar man in 2022 het graf naast hem, maar haar dochter Elziena ontdekte eind vorig jaar dat die plek inmiddels bezet is.

Ze besloot de situatie aanvankelijk voor haar moeder te verzwijgen, maar er wordt nu een grafmonument geplaatst en daarom moest ze wel open kaart spelen. "Nou mam, dat monument komt er voorlopig niet, want daar is geen plek voor. Er ligt namelijk iemand naast", zei Elziena tegen haar moeder.

'Ze liggen haast tegen elkaar aan'

Een dag later namen moeder een dochter een kijkje bij het graf. Bij het zien van het bezette graf naast haar man, raakte Wupke emotioneel: "Ik stond op mijn benen te trillen. Er was nog een graf, stijf tegen hem aan. Dat zit me zo hoog. Ze liggen haast tegen elkaar aan."

Het grafmonument plaatsen heeft volgens de nabestaanden geen zin meer. "Nu is het een enkel graf geworden, maar het is een dubbele grafsteen", verzucht Wupke. De steen blijft voorlopig liggen bij de leverancier.

Niet onder het grindpad

Volgens Wupke is haar aangeboden om na haar overlijden begraven te worden aan de andere kant van haar man, maar dit wil ze niet. "Daar ligt een grindpad en daaronder wil ik niet liggen. Ik wil bij mijn man liggen, dat is mijn plekje".

De gemeente Westerkwartier, die de begraafplaats beheert, zegt tegen RTV Noord een aantal fouten te hebben gemaakt en zich de situatie erg aan te trekken.

"We zijn in overleg met de families om tot een goede oplossing te komen, waar iedereen zich in kan vinden. Het belang van de families en de nabestaanden staat uiteraard voorop. Dit is heel naar voor ze", aldus de gemeente.

Een definitieve oplossing is er nog niet.

Russen steken stembureaus in brand uit protest, gieten verf in stembussen

1 month 2 weeks ago

Op de eerste dag van de Russische presidentsverkiezingen hebben mensen in verschillende regio's uit protest brand gesticht in stemlokalen en verf door stembussen gegooid. Russen kunnen vanaf nu drie dagen naar de stembus, maar spannend worden de verkiezingen niet. De uitslag staat al vast, president Poetin is de winnaar.

Volgens de onafhankelijke nieuwssite The Moscow Times hebben zeker drie mensen brand gesticht bij stemlokalen. In Moskou werd een oudere vrouw opgepakt omdat ze een stemhokje in brand had gestoken.

Op een video die online wordt gedeeld is te zien hoe de vrouw de vlammen probeert te filmen:

Staatspersbureau RIA Novosti meldt dat er geen stembiljetten beschadigd zijn geraakt door het vuur en dat het stembureau nog gewoon open is.

Volgens lokale media werd in Sint-Petersburg een vrouw opgepakt toen ze had geprobeerd om een stembureau in brand te steken. Op een video is te zien dat ze een molotovcocktail probeert te gooien door de ingang van het stembureau en daarna onmiddellijk wordt opgepakt.

Ook in het autonome district Chanto-Mansië, in het noorden van Rusland, probeerde een vrouw een stembus in brand te steken met iets dat leek op een molotovcocktail.

Groene verf

Niet alleen met vuur, maar ook met verf proberen Russen de stembureaus te saboteren. De Russische autoriteiten zeggen dat er in zeker vijf gevallen stembussen zijn vernield door er verf doorheen te gooien.

Op beelden van bewakingscamera's van een stembureau in Moskou is te zien dat een vrouw groene verf in een stembus stort. Ook zij wordt onmiddellijk aangehouden. Ze kan tot vijf jaar cel krijgen.

Volgens de autoriteiten waren er op andere plekken twee vergelijkbare incidenten. Er werd onder meer een stemmachine vernield, ook met verf. The Moscow Times meldt dat de groene verf vanaf 2010 veel gebruikt werd bij aanvallen op demonstranten en mensen van de oppositie.

Ook in bezette gebieden in Oekraïne

De door Rusland benoemde autoriteiten in de bezette gebieden in Oekraïne zeggen dat Oekraïne twee stembureaus in de regio Cherson heeft beschoten. Volgens Rusland zou een aantal mensen gewond zijn geraakt en gebouwen beschadigd zijn. De bewering is niet onafhankelijk te bevestigen.

De Oekraïense regering zegt dat de uitslag ongeldig is omdat Rusland Cherson illegaal bezet. Rusland houdt ook verkiezingen in andere bezette gebieden in Oekraïne, zoals de regio's Donetsk, Loehansk en Zaporizja.

Oproep tot demonstreren

De presidentsverkiezingen duren nog dit hele weekend. Drie dagen lang kunnen mensen naar de stembus. Daar kunnen ze kiezen tussen Vladimir Poetin en drie andere kandidaten. Maar het is zeker dat Poetin nog eens voor zes jaar wordt herkozen.

Hij heeft de macht over de staatsmedia in handen, serieuze tegenkandidaten werden uitgesloten van de verkiezingen en demonstranten worden hard aangepakt.

Voor zijn dood riep oppositieleider Aleksej Navalny Russen nog op om komende zondag massaal om 12.00 uur naar de stembureaus te komen. Zo zouden er lange rijen ontstaan en zouden demonstranten niet te onderscheiden zijn van kiezers. Na zijn dood hebben aanhangers van Navalny die oproep tot demonstreren herhaald.

Het Kremlin waarschuwt mensen om geen gehoor aan de oproep te geven. Mensen die meedoen zullen gearresteerd en vervolgd worden, is de boodschap.

Migrantenboot zinkt bij Turkije, zeker 22 doden

1 month 2 weeks ago

Voor de kust bij Turkije is een rubberboot met migranten in de problemen gekomen. Daarbij zijn zeker 22 mensen omgekomen, onder wie een paar kinderen.

Volgens lokale autoriteiten wist de kustwacht twee mensen te redden. Twee andere opvarenden zouden zelf de kust levend hebben bereikt. Zij zijn naar een ziekenhuis gebracht. Het is niet bekend hoeveel mensen er in totaal op de gekapseisde rubberboot zaten.

Er zijn vorig jaar 8565 mensen om het leven gekomen op migratieroutes, blijkt uit cijfers van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). Het is het hoogste aantal sinds 2014, toen de organisatie begon met het registreren van doden op migratieroutes naar Europa.

Meer dan de helft van de slachtoffers kwam om door verdrinking terwijl ze met een boot een oversteek probeerden te maken. De werkelijke aantallen liggen waarschijnlijk hoger, zegt de organisatie, want veel boten raken vermist en de vermisten worden vaak niet meer gevonden.

Oud-ministers Sorgdrager en De Hoop Scheffer vertrouwensfunctionarissen kabinetsleden

1 month 2 weeks ago

Ministers en staatssecretarissen kunnen voortaan met integriteitsvraagstukken en andere ingewikkelde kwesties terecht bij de oud-ministers Winnie Sorgdrager (D66) en Jaap de Hoop Scheffer (CDA).

Zij zijn aangesteld als vertrouwensfunctionarissen bij wie bewindspersonen die een lastige situatie tegenkomen "in vertrouwelijkheid onafhankelijk advies kunnen inwinnen", schrijft minister De Jonge van Binnenlandse Zaken aan de Tweede Kamer.

Sorgdrager was onder andere minister van Justitie in het eerste Paarse kabinet (1994-1998), voorzitter van de Raad voor Cultuur en lid van de Raad van State van 2006 tot 2018. Ook zat zij in verschillende besturen zoals dat van het Leids Universitair Medisch Centrum. Ze is minister van staat sinds 22 juni 2018.

Ook De Hoop Scheffer is op die dag benoemd tot minister van staat. Hij was fractievoorzitter van het CDA in de Tweede Kamer en minister van Buitenlandse Zaken in de kabinetten-Balkenende I en II. Hij trad af om secretaris-generaal van de NAVO te worden. Dat was hij vijf jaar, van 2004 tot 2009.

Groot persoonlijk gezag

"Beiden zijn personen met groot persoonlijk gezag en hebben als oud-minister gevoel voor de politiek-bestuurlijke omgeving waarin bewindspersonen werken. Tegelijkertijd hebben zij, doordat hun periode als minister al enige tijd geleden is, voldoende afstand tot de huidige politiek."

Sorgdrager en De Hoop Scheffer zullen geen schriftelijke adviezen uitbrengen. De gesprekken met hen blijven vertrouwelijk. Een minister of staatssecretaris blijft zelf eindverantwoordelijk voor hoe een integriteitskwestie wordt opgelost.

Voor integriteitsvragen die gaan over welke nieuwe functies ministers na afloop van hun ministerschap mogen bekleden komt er dit jaar nog een apart advies.

Tien Nederlandse bedrijven betrokken bij bouw en ontwikkeling onderzeeërs

1 month 2 weeks ago

Tien Nederlandse bedrijven gaan met het Franse Naval meewerken aan de bouw en ontwikkeling van vier nieuwe onderzeeërs voor defensie. De naam Naval circuleerde al langer als hoofdbouwer, maar staatssecretaris Christophe van der Maat heeft de keuze voor de Fransen officieel bekendgemaakt op de marinebasis in Den Helder.

Het prijskaartje is onbekend, dat komt waarschijnlijk uit op meer dan een miljard euro per stuk.

Naast de Franse bootbouwer waren er ook werven uit Zweden (Saab) en Duitsland (tkMS) in de race voor de opdracht. Saab werkte bij de aanbesteding samen met het Nederlandse Damen.

"Naval is erin geslaagd een gebalanceerd, veelzijdig en realistisch bod neer te leggen", verklaart Van der Maat de voorlopige gunning aan de Fransen. Toen de drie voorstellen op zijn bureau terecht kwamen kon de staatssecretaris naar eigen zeggen 'bijna in een oogopslag' zien dat het Franse bod het beste is.

Discussie

Die keuze voor Naval deed afgelopen dagen al veel stof opwaaien. Critici vreesden vooral een beperkte rol van het Nederlandse bedrijfsleven bij het Franse bod.

Van der Maat benadrukt nu juist dat ook bij de gunning aan Naval er sprake zal zijn van Nederlandse bedrijvigheid. "[Er] is een stevige rol weggelegd voor de Nederlandse industrie, een belangrijke eis bij deze gunning."

In ieder geval tien verschillende Nederlandse bedrijven en twee kennisinstituten zullen direct betrokken worden bij de productie. Samen met de orders voor later onderhoud kan dit volgens de overheid miljarden opleveren voor de Nederlandse maritieme maakindustrie.

De Nederlandse bedrijven gaan onder meer zorgen voor modulebouw, systeemintegratie, staalconstructies, automatiseringssystemen, energievoorziening, ballastsystemen, hydraulische systemen, sonar, akoestische bekleding, composietonderdelen en klimaattechniek.

Keihard nodig

"Ze doen vol mee", zegt minister Adriaansens (Economische Zaken en Klimaat) over de rol van de Nederlandse industrie. "De afspraken zijn keihard. Als een Nederlands bedrijf wegvalt moet Naval een ander Nederlands bedrijf daarvoor in de plaats zetten." Dat moet alleen al in de productiefase honderden miljoenen opleveren, aldus Adriaansens.

"Ik hoop dat het klopt en dat het ook lukt om ze binnen tien jaar te leveren", zegt Frederik Mertens, strategisch analist bij het Haags Centrum voor Strategische Studies. "Ik ben blij dat er gekozen is voor een boot die volgens de marine goed is. Maar laten we er alsjeblieft ook voor zorgen dat die boten snel komen, want we hebben ze keihard nodig."

Walrusklasse

Of de boten er ook echt binnen tien jaar zullen zijn is overigens nog de vraag. Van der Maat zegt dat de eerste twee "tussen 2034 en 2037" geleverd zullen worden.

Tot die tijd zullen twee van de vier huidige onderzeeërs van de Walrusklasse doorvaren. De onderdelen van de andere twee zullen gebruikt worden voor onderhoud.