NOS Nieuws - Algemeen

In Slowakije is een plan goedgekeurd waarin staat dat 350 beren mogen worden doodgeschoten. Het besluit komt nadat zondag het lichaam van een man werd gevonden in een bos in het midden van het land. De 59-jarige leek volgens de autoriteiten te zijn "verscheurd" door een bruine beer.

Volgens de minister van Milieu is het aantal aanvallen op mensen gestegen. Het eerste fatale slachtoffer viel in 2021, sindsdien zijn nog drie anderen door beren gedood. "We kunnen niet leven in een land waar mensen bang zijn om naar het bos te gaan", zei premier Fico over de aanvallen.

In Slowakije leven ruim duizend bruine beren. De milieuminister stelt dat de populatie toeneemt en dat het daarom geen slecht idee is om het aantal beren te "reguleren". Vorig jaar stond het ministerie toe dat er 144 beren werden afgeschoten.

'Preventieve maatregelen zijn beter'

Milieuorganisaties zijn tegen het besluit. Zij vinden dat het indruist tegen internationale afspraken en betogen dat het land beter preventieve maatregelen kan nemen.

In 55 districten is de noodtoestand uitgeroepen. Dat betekent dat het per direct is toegestaan om de beren dood te schieten. Vorig jaar werd een vergelijkbaar plan doorgevoerd.

Tientallen lichamen van burgers verspreid over de straten, de een met boodschappentassen in de hand, de ander naast een fiets. Beelden van gruwelijkheden in de Oekraïense stad Boetsja gingen drie jaar geleden de wereld over. Ondanks het vele bewijsmateriaal is slechts een handvol daders veroordeeld.

Kort na de Russische inval in Oekraïne in februari 2022 namen de Russen enkele voorsteden van Kyiv in, waaronder Boetsja. Inwoners die in de ogen van het Russische leger een snelle doortocht naar Kyiv in de weg stonden, moesten dit met de dood bekopen. De Russen werden teruggedrongen, maar ze lieten een spoor van verwoesting achter.

De beelden die na de bevrijding van Boetsja naar buiten kwamen schokten de wereld. Meerdere lichamen lagen met hun handen op hun rug gebonden op straat. Onderzoek wees uit dat veel slachtoffers daar zo weken hebben gelegen. Volgens de Oekraïense openbare aanklager zijn de Russen alleen al in de regio rond Boetsja verantwoordelijk voor 1800 doden.

'Zuivering'

Het Kremlin zei vrijwel direct dat de wreedheden in scène waren gezet, maar verschillende onderzoeken die sindsdien zijn uitgevoerd door uiteenlopende organisaties komen tot eenzelfde conclusie: de moorden kwamen voort uit een doelbewuste strategie. In onderschepte telefoongesprekken noemden Russische soldaten de campagne in de Oekraïense regio een "zuivering" van de zogenoemde "nazi's".

De Russische geheime diensten hadden lijsten opgesteld met daarop namen van mensen die mogelijk bij het Oekraïense leger zaten. Russische militairen gingen de deuren langs en iedereen die niet door hun keuring kwam, werd geëxecuteerd. Velen werden eerst gemarteld.

In Boetsja lagen tientallen doden in de Joeblanskastraat, die na het drama door inwoners "de weg des doods" werd genoemd. Oekraïense onderzoekers houden Russische parachutisten van het 234e regiment verantwoordelijk voor deze moorden. The New York Times kwam in december 2022, aan de hand van telefoongegevens, documenten, interviews en duizenden uren video tot dezelfde conclusie.

Oekraïens onderzoek hiernaar heeft al geleid tot de veroordeling van een commandant van het regiment, Artyom Tarjejev. Hij wordt verantwoordelijk gehouden voor de dood van Iryna Filkina. Een foto van haar levenloze lichaam, naast haar fiets en met felroodgelakte nagels, ging de wereld over.

Maandag werd de bevrijding van Boetsja herdacht. Op een bijeenkomst na afloop, waar ook Europese vertegenwoordigers bij aanwezig waren, zei de Oekraïense president Zelensky dat Rusland schuldig is aan ten minste 183.000 oorlogsmisdaden sinds het begin van de invasie. "Er moet gerechtigheid komen om te voorkomen dat het kwaad zich verder verspreidt. Druk op Rusland en sancties zijn nodig."

Bij verstek veroordeeld

Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne lopen er tal van onderzoeken naar vermeende oorlogsmisdaden door de Russen. De meeste onderzoeken worden uitgevoerd in Oekraïne zelf, door Oekraïense aanklagers. Zij krijgen hierbij hulp van internationale juristen en forensische teams.

De Oekraïense openbaar aanklager, Oleksi Chomenko, zei tijdens de herdenking dat Oekraïense autoriteiten tot nu toe 178 Russen hebben aangeklaagd voor oorlogsmisdaden in Oekraïne.

21 daders zijn daadwerkelijk veroordeeld en zitten vast in Oekraïne. Daarbovenop zijn nog ruim honderd Russen bij verstek veroordeeld. Chomenko zegt dat Oekraïne er "onvermoeibaar aan werkt de daders voor het gerecht te brengen".

Ook het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag doet onderzoek naar de betrokkenheid van Russische kopstukken bij oorlogsmisdaden in Oekraïne. Twee jaar geleden vaardigde het ICC een arrestatiebevel uit tegen de Russische president Poetin, met als hoofdreden de ontvoering van Oekraïense kinderen naar Rusland. Om dezelfde reden staat er een arrestatiebevel uit tegen Maria Lvova-Belova, de Russische commissaris voor kinderrechten.

Vorig jaar heeft het Strafhof ook arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen twee Russische legerleiders. Het ICC verdenkt hen er onder andere van opdracht te hebben gegeven voor aanvallen op burgerdoelen in Oekraïne.

De kans dat deze topfunctionarissen daadwerkelijk achter de tralies belanden, is zeer klein. Rusland erkent het Internationaal Strafhof niet en Poetin kan nog altijd reizen naar landen die het ICC ook niet erkennen. Afgelopen september bezocht hij Mongolië, dat wel is aangesloten bij het ICC, maar desondanks geen gevolg gaf aan het arrestatiebevel.

Speciaal tribunaal

Na de herdenking in Boetsja riep de Europese delegatie op tot de oprichting van een "speciaal tribunaal voor de misdaad van agressie tegen Oekraïne".

EU-buitenlandchef Kaja Kallas voegde daar later aan toe dat het bewijs voor de oorlogsmisdaden in Boetsja voor zichzelf spreekt. "We weten precies wie de daders zijn. Met de technologie die we vandaag de dag tot onze beschikking hebben, is het onmogelijk dat dit onbestraft blijft."

Voor de eenheid van het kabinetsbeleid is het niet nodig dat asielminister Faber alsnog haar handtekening zet onder de voordracht voor koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-vrijwilligers die zich hebben ingezet voor asielzoekers. Dat heeft premier Schoof gezegd in het debat over de lintjeskwestie, dat een groot deel van de dag heeft geduurd.

Schoof zei dat het hele kabinet steunt dat hij en minister Uitermark van Binnenlandse Zaken de voordracht wel hebben ondertekend, ook minister Faber. Daarmee heeft het voltallige kabinet uitgesproken dat de vijf vrijwilligers hun lintje verdienen en ook zullen krijgen. "Daarmee is de eenheid van kabinetsbeleid herbevestigd", aldus de premier.

Oppositiepartijen als GroenLinks-PvdA, SP en Partij voor de Dieren zijn het daar niet mee eens. Zolang Faber niets terugneemt van haar woorden dat het werk van de voorgedragen vrijwilligers "haaks" staat op haar beleid, spreekt het kabinet niet met één mond, vinden ze.

Zoals verwacht diende het overgrote deel van de oppositie een motie van wantrouwen in tegen Faber. Maar die haalde geen meerderheid, net als moties van wantrouwen tegen het hele kabinet en tegen Schoof.

De oppositie vindt dat er nu een smet blijft liggen op de onderscheidingen. "Ik ken deze vrijwilligers niet, maar zo'n lintje dat volhangt met deze derrie, dat accepteer je toch niet?", zei fractievoorzitter Ouwehand van de Partij voor de Dieren.

De oppositie wilde in ieder geval dat Faber de volgende keer wel gewoon haar handtekening zet en "stopt met buitenspelen". Zowel Schoof als Faber kon dat niet toezeggen. "Het staat een minister vrij om deze afweging te maken", betoogde de premier. Al had dat wel "in de boezem van het kabinet" moeten blijven en niet moeten uitlekken.

"Ik kan niet op zaken vooruitlopen, ik weet niet wat er in de toekomst op mijn bureau komt", antwoordde Faber zelf op de vraag van de oppositie of dit de laatste keer was dat ze zich zo heeft opgesteld. Ze vindt ook niet dat ze haar excuses moet aanbieden aan de vrijwilligers.

Faber: fatsoenlijke mensen

"Het is nooit mijn bedoeling geweest om iemand pijn te doen of te kwetsen", zei de minister. "De voorgedragen vrijwilligers doen met de beste bedoelingen hun werk, het zijn fatsoenlijke mensen." Toch had ze moeite om de voordrachten te ondertekenen.

"Vanwege haar portefeuille" worstelde ze met de voordrachten. Ze las naar eigen zeggen zaken in de dossiers die aanleiding vormden voor die worsteling, maar daar kon ze vanwege de privacy niet verder op ingaan. Het werk van de vrijwilligers stond volgens haar "op gespannen voet" met haar beleid om de instroom te beperken.

"Maar de premier en de minister van Binnenlandse Zaken hebben een bredere afweging gemaakt en wel hun handtekening gezet. En dat kan gewoon", aldus Faber.

Premier Schoof erkende dat de afgelopen dagen niet helemaal de juiste procedure is gevolgd. Eigenlijk had de zaak eerst in de ministerraad besproken moeten worden. Maar omdat de commotie toen al was ontstaan moest hij haast maken.

Hij heeft toen gebeld met zijn vicepremiers en de ministers Uitermark en Faber om zeker te weten dat hij steun had voor zijn aanpak. "De geest van de procedure is hiermee rechtgedaan."

Motie van wantrouwen

GroenLinks-PvdA, D66, CDA, ChristenUnie, SP, Denk, Partij voor de Dieren en Volt vinden dat Faber moet opstappen, maar ze slaagden niet in hun opzet.

Die partijen vormen samen een minderheid van 55 van de 150 zetels. De coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB hadden al gezegd dat ze Faber niet willen wegsturen, al hebben VVD, NSC en BBB ook aangegeven dat ze zeer ongelukkig zijn met haar optreden en vooral willen dat ze aan de slag gaat.

GroenLinks-PvdA-voorman Timmermans diende de motie in:

De rechtbank in Amsterdam heeft een 24-jarige man veroordeeld tot twintig maanden cel, waarvan vijf maanden voorwaardelijk, voor het uitlokken van zware mishandeling van Tamara Elbaz, bekend van de RTL-realityserie The Real Housewives of Amsterdam. De realityster werd vorig jaar september op de stoep voor haar huis naar de grond getrokken en hard geschopt en geslagen in het bijzijn van haar 4-jarige zoon.

De veroordeelde, Vuriano V., deelde zelf geen klappen uit. Hij handelde in opdracht van iemand anders en benaderde via Snapchat twee minderjarigen om in ruil voor geld Elbaz te mishandelen. Deze jongens moesten de aanval filmen, omdat ze pas na het leveren van bewijs het beloofde geldbedrag zouden krijgen.

De realityster zei eerder niet te weten wat het motief voor de mishandeling is geweest. In de rechtbank kwam hier ook geen duidelijkheid over. Elbaz is sinds het tweede seizoen in de realityshow The Real Housewives of Amsterdam te zien. Ook heeft ze een podcast, Geen Filter.

Opdrachtgever onbekend

De rechtbank spreekt van een aanval die "op professionele manier" is voorbereid. Zo werd de woning van Elbaz vooraf geobserveerd en zijn foto's van haar gedeeld. De 43-jarige Elbaz hield een hersenschudding over aan de mishandeling. De rechtbank zegt dat de lichamelijke gevolgen gezien het geweld veel erger hadden kunnen zijn. De twee minderjarigen, destijds 15 en 17 jaar, werden na de mishandeling gearresteerd.

Wie de opdrachtgever van V. was, blijft onduidelijk. Hij weigerde in de rechtbank om de naam bekend te maken. "Ik ken diegene niet echt goed", zei V., die stelde dat hij geldproblemen had en de opdracht daarom had aangenomen. De rechtbank noemt het "zorgwekkend" dat hij vanwege financiële problemen zware mishandeling heeft uitgelokt.

Dat V. blijft zwijgen over de opdrachtgever leidt volgens de rechter tot "heel veel onrust" bij Elbaz "omdat zij nog steeds niet weet uit welke hoek de dreiging van geweld komt. Met zijn stilzwijgen houdt verdachte de dreiging aan het adres van Elbaz in stand."

Naast de celstraf moet V. ook een schadevergoeding van bijna 6000 euro betalen aan Elbaz. De minderjarigen staan op een later moment achter gesloten deuren voor de rechter.

Compleet overhoop

Op Instagram schrijft Elbaz dat ze "kan leven" met de uitspraak. "Wat er met mij is gebeurd, heeft mijn leven compleet overhoop gehaald. Het was heftig, pijnlijk en vooral ook beangstigend, zeker omdat mijn zoontje Alexander erbij was toen het gebeurde."

Elbaz benadrukt dat ze ondanks de uitspraak nog steeds in het duister tast over de opdrachtgever. "Wie heeft de opdracht gegeven om mij aan te vallen? Diegene is nog steeds niet gepakt en ik zal niet stoppen tot die waarheid boven tafel komt."

Het militaire regime in Myanmar heeft volgens staatmedium MRTV een staakt-het-vuren aangekondigd in het land om de schade van de aardbevingen te kunnen herstellen. Volgens de verklaring die op MRTV werd voorgelezen gaat het staakt-het-vuren per direct in en duurt het tot 22 april.

Eerder kondigde ook een coalitie van verzetsgroepen, Drie Broederschap Alliantie, aan om de wapens een maandlang neer te leggen vanwege de aardbevingen. De groep zegt geen offensieven meer uit te gaan voeren tegen regeringsdoelen, maar zegt de wapens nog wel te gebruiken als het zich tegen aanvallen van het regeringsleger moet verdedigen.

In een verklaring drong de regering er bij verzetsgroepen op aan om zich aan het staakt-het-vuren te houden en bijvoorbeeld niet het openbaar vervoer te verstoren of burgers aan te vallen. Iedere schending hiervan leidt volgens het regime tot "tegenmaatregelen om het publiek te beschermen".

Dodental opgelopen tot ruim 3000

Het officiële dodental als gevolg van de bevingen ligt op meer dan 3000. Volgens onofficiële bronnen ligt het dodental zelfs al op ruim 3700. Sinds de staatsgreep in 2021 door het leger woedt er in het land een burgeroorlog.

Buitenstaanders worden grotendeels geweerd door het regime en hoewel de regering inmiddels zegt noodhulp uit het buitenland toe te staan, komt de hulpverlening moeilijk op gang. Hulpverleners werd het moeilijk gemaakt om bij getroffen gebieden te komen waar veel rebellen actief zijn en het leger bleef doorgaan met luchtaanvallen op rebellendoelen.

Het begon met de beste intenties, vertelt het Bedumse gemeenteraadslid Rolf van Bruggen (Hogeland Lokaal Centraal). In zijn gemeente moest een permanent asielzoekerscentrum (azc) komen. Andere kernen in Het Hogeland leverden al een bijdrage: Uithuizen en Winsum hebben al een azc, Warffum is zwaar getroffen door de gaswinning.

Dus opperde Van Bruggen afgelopen zomer tijdens een openbare bijeenkomst om zijn eigen dorp, Bedum, mee te nemen in een onderzoek naar geschikte locaties voor azc's. "Ik zie een gezonde kern met veel maatschappelijke betrokkenheid, dus waarom zouden wij niet ons steentje bij kunnen dragen?"

Dat heeft Van Bruggen geweten. Sinds die opmerking wordt het raadslid bestookt met opmerkingen, zowel online als in de 'echte wereld'. De strekking: waarom zorg jij ervoor dat er honderden asielzoekers naar ons dorp komen? "Terwijl ik dat besluit helemaal niet genomen heb, dat heeft het college gedaan", zegt Van Bruggen. "Maar die feiten doen er niet toe, ik word door een deel van de bevolking gezien als de grote boeman."

Fysiek geweld

Dat vindt het raadslid op zich geen probleem. "Democratie betekent soms ook dat je dingen besluit die mensen niet willen, maar die wel nodig zijn. Ik ben er ook van overtuigd dat veel mensen hier achter de komst van een azc staan, maar dat je de luide tegenstanders veel meer hoort."

Dat de verwijten overgingen in intimidatie en zelfs fysiek geweld, is natuurlijk wél een probleem. Dat vinden ook de politie en de burgemeester. Van Bruggen krijgt sinds het geweldsincident politiebeveiliging. "Ik vind dat je als raadslid zonder angst je werk moet kunnen doen, daarom wil ik hier aandacht voor vragen."

Hevige protesten op meerdere plekken

De laatste jaren zijn er op diverse plekken in het land hevige protesten tegen de komst van azc's geweest, met wisselende uitkomsten. Zo werd het gemeentehuis in Sint-Michielsgestel bekogeld met tientallen eieren, rookfakkels en zwaar vuurwerk, vanwege de aangekondigde komst van een azc in Berlicum. De gemeenteraad besloot na de protesten voorlopig te stoppen met de plannen voor een azc.

Eind vorig jaar werden in het Gelderse 's-Heerenberg (gemeente Montferland) raadsleden bekogeld met vuurwerk, naar aanleiding van de mogelijke komst van een azc in Didam. Vooralsnog gaan de plannen in de Gelderse gemeente door, wel kunnen inwoners nog meepraten over hoe en waar de asielzoekers precies opgevangen gaan worden. In Albergen opende een azc eind september de deuren na jaren van protesten en rechtszaken.

'Nog nooit met zoveel gemeenten in gesprek geweest'

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) zegt weerstand bij de komst van een nieuwe locatie "regelmatig" tegen te komen. "Als een azc er eenmaal staat, gaat het meestal wel goed. We maken zelfs mee dat de buurt het jammer vindt als een azc de deuren sluit."

De organisatie zegt dankzij de spreidingswet, die de opvang van asielzoekers beter over het land verdeelt, nog nooit met zoveel gemeenten in gesprek te zijn geweest over plannen voor asielopvang. 160 meer dan voorheen. "In feite is elke gemeente nu aan zet om hun bijdrage, zoals die met de provincies is afgesproken, met onze hulp voor elkaar te krijgen."

Agressie, intimidatie en geweld

Belangenverenigingen van wethouders en raadsleden zien dat hun leden vaker te maken krijgen met geweld en intimidatie, vaak rond 'gevoelige thema's'. De komst van mogelijke azc's is er daar volgens hen zeker één van.

Hanneke Willemstein, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden: "Het gaat om een landelijke opgave, die gemeenten moeten oplossen. Raadsleden staan het dichtst bij de burger en krijgen direct de kritiek te horen vanuit de samenleving. En dat gaat er soms heftig aan toe. Mensen moeten zonder last en ruggespraak hun werk blijven doen, in veiligheid. Dat staat hierdoor wel onder druk."

Een op de drie raadsleden heeft sinds 2021 met enige vorm van agressie, intimidatie of geweld te maken gehad, blijkt uit recent onderzoek. Dat raadsleden politiebeveiliging moeten krijgen, zoals het Groningse raadslid Van Bruggen, is volgens de onderzoekers relatief uniek; dat gebeurt bij 13 procent van de mensen die incidenten hebben meegemaakt.

Extra raadsvergadering en nieuw protest

Het Bedumse raadslid Van Bruggen zegt niet voor de druk te zullen zwichten. Vanavond staat er een ingelaste raadsvergadering over het onderwerp op de agenda. Daar valt geen besluit over de komst van het azc, dat gebeurt naar verwachting pas in het najaar. De tegenstanders hebben wel een nieuwe demonstratie aangekondigd, voorafgaand aan de vergadering.

Ondertussen heeft Van Bruggen al "meer dan duizend" steunbetuigingen ontvangen. Die komen uit heel het land, tot het ministerie van Binnenlandse Zaken aan toe, maar toch vooral uit zijn eigen Bedum. "Hol kop d'r veur", schrijft iemand hem in het Gronings. Van Bruggen: "En dat blijf ik doen."

Bij een grote internationale politieactie is een kinderpornoplatform offline gehaald. Dat gebeurde al op 11 maart, maar is vandaag door de politie bekendgemaakt. Ruim 30 landen, waarvan veel Europese, werkten mee met de actie.

De server stond in Nederland en is met hulp van de Nederlandse politie in beslag genomen.

Op het platform genaamd 'KidFlix' waren online tienduizenden video's van seksueel misbruik van kinderen te bekijken. Gebruikers betaalden via het dark web in cryptomunten, waarna ze filmpjes konden bekijken. Gemiddeld werd iedere drieënhalf uur een nieuwe video op de site geplaatst, zegt de politie. De gebruikers konden ook zelf video's streamen en filmpjes aanbieden.

Wereldwijde actie

De internationale actie werd gecoördineerd door Europol en duurde van 10 tot 23 maart. Politiediensten uit ruim dertig landen gingen in deze periode op zoek naar verdachten. Niet alleen Europese landen namen deel aan de actie, ook onder meer Australië en Colombia werkten mee.

De Duitse politie kwam het platform in april 2022 op het spoor, waarna een onderzoek werd opgestart. In bijna drie jaar tijd logden 1,8 miljoen gebruikers in op de website. Daarvan zijn er 1400 door de politie geïdentificeerd, door het betalingsverkeer van het platform te onderzoeken.

Nederlandse gebruikers

In de zaak zijn 1393 mensen als verdacht aangemerkt en naar 103 van hen is een onderzoek ingesteld. Er zijn 96 doorzoekingen gedaan.

In Nederland zijn dertien verdachten geïdentificeerd en bij vijf van hen zijn huiszoekingen gedaan. Daarbij zijn verschillende gegevensdragers, zoals een laptop en een telefoon, in beslag genomen. De politie heeft nog geen mensen aangehouden, maar dit kan nog gebeuren nadat de gegevensdragers zijn onderzocht.

De andere verdachten hebben een waarschuwingsgesprek gevoerd met een wijkagent. Deze mensen hebben zich voor zover bekend niet eerder schuldig gemaakt aan het kijken van kinderporno en staan niet in contact met kinderen, zegt de politie.

Het landelijke wietexperiment gaat volgende week in afgezwakte vorm de volgende fase in. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat vanaf maandag in tien gemeenten alleen nog legale cannabis (wiet en hasj) verkocht mag worden. Maar voor hasj komt maandag te vroeg, staat in een brief aan de Tweede Kamer van minister Van Weel van Justitie en Veiligheid en staatssecretaris Karremans van Jeugd, Preventie en Sport.

De handhaving op wiet gaat maandag wel van start, maar op hasj wordt pas vanaf 10 juni gehandhaafd. "Op dit moment is het namelijk nog onzeker of er voldoende hasj aanwezig is om alle coffeeshops continu te bevoorraden." En als er te weinig legale hasj te koop is, kan dat leiden tot illegale handel op straat.

Het besluit is genomen op verzoek van de burgemeesters van de deelnemende gemeenten, zegt een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Coffeeshophouders in die gemeenten trokken vorige maand aan de bel: ze schreven in een brandbrief dat 7 april niet haalbaar is. "We zijn op de goede weg, maar nog niet helemaal klaar. Het risico op chaos en een mislukt experiment is daardoor enorm."

Hele keten legaal maken

In Nederland geldt nu nog een gedoogbeleid voor cannabis: de verkoop is toegestaan, maar de teelt is strafbaar en wordt ook bestreden door politie en justitie. Het doel van het wietexperiment, dat meerdere jaren duurt, is om de hele keten legaal te maken: van de teelt tot het gebruik.

Aan het experiment doen alle coffeeshops in tien gemeenten mee: Arnhem, Almere, Breda, Groningen, Heerlen, Maastricht, Nijmegen, Tilburg, Voorne aan Zee en Zaanstad. In totaal zijn dat zo'n tachtig coffeeshops.

In 2020 startte de zogenoemde 'voorbereidingsfase'. Inmiddels is het experiment dus bijna in de zogenoemde 'experimenteerfase' beland, waarin alleen nog legale cannabis verkocht mag worden.

Zorgen over hasj

Tot nu is vooral legale hasj een zorgenkind in het experiment. Coffeeshophouders uitten eerder al zorgen over de beschikbare hoeveelheid, en ook de kwaliteit van de legale hasj is volgens sommige coffeeshophouders minder dan die van illegale hasj.

In een reportage van Nieuwsuur proeft coffeeshopmedewerker Jesse duidelijk verschil tussen illegale Marokkaanse en Nederlandse legale hasj:

Volgens coffeeshophouder Willem Vugs uit Tilburg hebben veel telers in het experiment eerst gefocust op het produceren van legale wiet, en pas later op het produceren van legale hasj. En dat is volgens hem "een nog moeilijker proces".

Hij is "zeer content" met het besluit om de handhaving op hasj uit te stellen naar 10 juni. "Ik ben blij dat de telers meer tijd krijgen om de benodigde kwaliteit en diversiteit te maken."

Wel twijfelt hij of 10 juni niet ook te vroeg komt. "Waarschijnlijk houdt de problematiek langer dan twee maanden aan."

Vriend en vijand zit er klaar voor. Naar verwachting vanavond rond 22.00 uur Nederlandse tijd kondigt de Amerikaanse president Trump een nieuwe serie importheffingen aan op buitenlandse goederen. Volgens hem is dat goed voor de Amerikaanse economie, en daarmee voor bedrijven en consumenten.

Omdat de president de VS een nieuw gouden tijdperk voorspiegelt, heeft Trump deze dag uitgeroepen tot een soort Amerikaanse Bevrijdingsdag: 'Liberation Day'. In de tuin van het Witte Huis zou hij met een serie aan heffingen de Verenigde Staten "vrij" willen maken van de economische banden met het buitenland. Die zijn volgens hem oneerlijk.

Economen vermoeden juist dat de VS zich met alle heffingen economisch in de eigen voet zal schieten. Onderdelen en grondstoffen uit het buitenland zijn niet zomaar door Amerikaanse alternatieven te vervangen. Daarom dreigt de rekening bij Amerikaanse consumenten terecht te komen. Al langere tijd staat vooral de Amerikaanse beurs in het rood, helemaal nadat Trump zelf het woord recessie had laten vallen.

Mede daarom zou tot het laatste moment onduidelijk blijven wat Trump gaat doen.

Waar zijn importheffingen eigenlijk goed voor?

Importheffingen zijn belastingen die een land kan opleggen aan bedrijven en consumenten die bepaalde goederen of grondstoffen uit het buitenland kopen. Landen voeren die heffingen doorgaans in om hun eigen bedrijven of economie te beschermen. Bijvoorbeeld omdat in een ander land spullen dankzij overheidssteun extreem goedkoop worden gemaakt.

De Amerikaanse president Trump vindt dat met name China, Canada, Mexico en de Europese Unie te veel in de VS verkopen en te weinig Amerikaanse spullen kopen.

Is de handelsbalans tussen Europa en de VS wel zo oneerlijk?

Met extra heffingen worden buitenlandse goederen duurder. Daarmee zouden Amerikanen meer Amerikaanse spullen kopen. In zijn eerste termijn kwamen de kosten van staalheffingen van Trump op het bordje van Amerikaanse autokopers terecht, zo berekende het CBS. Daarom wordt er zelfs binnen Trumps Republikeinse partij met enige zorg naar 'Liberation Day' uitgekeken.

Trump heeft dit jaar toch al allerlei heffingen ingevoerd?

Voor, tijdens en na zijn inauguratie ruim twee maanden geleden heeft Trump veel gezegd, op sociale media gepost, een recordaantal decreten ondertekend, uitgesteld en weer afgezwakt. In eerste instantie richtte hij zijn heffingspijlen op China en de buurlanden Canada en Mexico. Na een 'goed gesprek' met Mexico werden die maatregelen weer uitgesteld.

Op 12 maart kwamen er heffingen van 25 procent op respectievelijk staal en aluminium uit alle landen. Later hintte Trump op uitzonderingen. Vervolgens kwam ook de EU in zijn vizier, met heffingen op auto's en auto-onderdelen. Die zouden onderdeel zijn van het grote pakket dat Trump vandaag bekend zal maken.

Wat gaat Trump precies invoeren?

Aanvankelijk werd verwacht dat Trump voor alle landen zogenoemde 'wederzijdse invoerrechten' gaat opleggen. In zijn woorden: landen met heffingen op Amerikaanse producten worden met gelijke munt terugbetaald. Zo is Trump niet te spreken over het feit dat er onder meer in de EU btw wordt geheven, ondanks dat die niet specifiek op Amerikaanse producten, maar voor alles geldt.

Afgelopen week lekte uit dat weer was besloten om per direct voor alle landen één extra importheffing van 20 procent in te voeren. Na grote onrust onder Amerikaanse bedrijven, zoals autoproducenten, zou afgelopen weekend een nieuw plan zijn bedacht. Voor een aantal landen zouden extra tarieven komen, die ook lager dan die eerdere 20 procent zouden zijn. Wat Trump vandaag precies aankondigt blijft tot het laatste moment gissen. Ook wanneer die heffingen ingaan.

Waarom is dat moment van ingaan belangrijk?

Als heffingen per direct ingaan moeten Amerikaanse bedrijven die al spullen in het buitenland hebben besteld bij aankomst alsnog extra betalen. Terwijl daar bij het bestellen niet van was uitgegaan. Dat kan bedrijven enorm hard raken.

Trump kan daarom besluiten om alles wat al onderweg is naar de VS uit te sluiten van de heffingen. Of de nieuwe heffingen later in laten gaan. Nadeel is dat bedrijven die tussenperiode kunnen gebruiken om massaal extra spullen uit het buitenland in te slaan.

Gaan Nederland en de Europese Unie reageren op de heffingen?

Economen van ING rekenden eerder uit dat de Nederlandse economie door de extra 25 procent op Europese auto's per jaar honderden miljoenen kan verliezen. Zo'n heffing op álle producten kan tot in de miljarden lopen.

Maar omdat Trump zoveel roept, besloot Europa om eerst af te wachten wat hij concreet gaat doen. In het ergste geval zou Brussel de steunpilaren van Trump uit het Amerikaanse bedrijfsleven willen aanpakken, zoals techgiganten en banken.

De voor- en nadelen van importheffingen uitgelegd:

De Publieke Omroep gaat flink op de schop, schrijft het AD. Minister Bruins (Media) wil dat er in plaats van de elf omroepen die er nu zijn, vijf 'omroephuizen' komen. Haagse bronnen bevestigen dat.

De krant heeft een conceptbrief over de plannen in handen, die Bruins vrijdag na de ministerraad naar de Tweede Kamer wil sturen. Die brief zou in een voorbereidend overleg al zijn goedgekeurd.

Minister Bruins wil niet beamen of de informatie klopt. "Ik heb een hervorming aangekondigd van de Publieke Omroep", zegt hij. Meer wil hij er niet over kwijt. Ook niet of het plan vrijdag op de agenda van de minsterraad staat. "U hoort van mij zodra dat wel kan."

Nauw samenwerken

Volgens het AD wil Bruins dat nieuwe omroepen niet meer kunnen toetreden tot het nieuwe bestel. De elf omroepen die er nu zijn, moeten - ook organisatorisch - nauw gaan samenwerken in vier, of hooguit vijf omroephuizen.

Tot nu toe werd elke vijf jaar gecheckt of een omroep nog minimaal 100.000 leden had. Dat aantal is nodig om te worden toegelaten tot het stelsel. Het staat voor een specifieke achterban en is daarom goed voor de pluriformiteit in de uitzendingen, is het idee.

Maar dat zou anders moeten. De minister wil volgens de conceptbrief zorgen dat de pluriformiteit van het omroepbestel gewaarborgd blijft door een wettelijke opdracht aan de samenwerkingsverbanden te geven. Die zijn dan verplicht om aan alle geluiden in de samenleving te laten horen.

Het leger van Myanmar heeft schoten gelost op hulpverleners van een Chinese hulporganisatie, zegt een rebellengroep. De gewapende groep zegt dat er schoten werden gelost op het hulpkonvooi van negen voertuigen op een weg in het noorden van de deelstaat Shan. Ze waren op weg met spullen naar de stad Mandalay, die zwaar is getroffen door de aardbeving van vrijdag.

Myanmar is in de greep van geweld sinds de staatsgreep in 2021. Er woedt een burgeroorlog tussen de junta, en etnische milities en verzetsgroepen door het hele land. De zware aardbeving heeft de omstandigheden in het land verder verslechterd. De hulpverlening komt moeizaam op gang, hoewel het leger van Myanmar open zegt te staan voor hulp uit het buitenland.

Verzetsgroepen

De hulpverleners uit China die onderweg waren naar Mandalay werden begeleid door een van de rebellengroepen in het land. De junta spreekt de door hen gemelde aanval op het konvooi tegen. Zij zeggen dat er schoten in de lucht werden gelost omdat de hulpverleners niet stopten toen ze daartoe werden bevolen.

Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken meldt niets over de aanval, maar zegt wel dat de reddingswerkers en hulpgoederen veilig zijn en inmiddels onderweg zijn naar Mandalay. China is economisch zeer belangrijk voor Myanmar en vormt samen met Rusland ook een van de grootste wapenleveranciers van het leger.

Meerdere verzetsgroepen hebben gezegd dat ze een maand niet zullen vechten om ervoor te zorgen dat hulpverleners hun werk kunnen doen in het land. De junta zegt ook te stoppen met aanvallen, maar wel defensieve maatregelen tegen gewapende verzetsgroepen te blijven nemen. Verzetsgroepen zeggen dat de junta doorgaat met aanvallen. Ook Amnesty International zegt dat het militaire regime aanvallen blijft uitvoeren.

Levend onder puin gehaald

Het officiële dodental als gevolg van de aardbeving is inmiddels opgelopen tot ruim 2700 doden, maar lokale tellingen komen uit boven de 3700. Volgens het regime van Myanmar zijn er meer dan 400 vermisten.

Vandaag werd nog een 26-jarige man levend onder het puin van een ingestort hotel in Naypyidaw gehaald. Hij werd voorzichtig door een gat in de vloer getrokken en op een brandcard gelegd, bijna 108 uur nadat hij onder het puin terechtkwam van het hotel waar hij werkte.

Meer hulp onderweg

Inmiddels zijn er ook spullen onderweg vanuit de Europese Unie naar Myanmar om de bevolking na de aardbeving te helpen. De eerste vlucht met 80 ton aan goederen is onderweg van Kopenhagen naar Yangon. Daar worden de spullen overgedragen aan Unicef en andere hulporganisaties. Het gaat onder meer om tenten en sanitaire voorzieningen.

De Raad van State heeft omwonenden van Teuge bij vrijwel alle bezwaren die ze hebben tegen het vliegveld in het gelijk gesteld. De hoogste bestuursrechter in Nederland heeft het zogenoemde luchthavenbesluit van de provincie vernietigd.

De provincie moet nu opnieuw met alle betrokkenen in overleg over een nieuw luchthavenbesluit. Voor het vliegveld zelf verandert er voorlopig niets omdat het kan terugvallen op oude besluiten.

Wel gaan er strengere geluidsnormen gelden. In de oude besluiten was die norm namelijk te ruim, zegt een woordvoerder van de Raad van State. "We willen voorkomen dat bewoners te maken krijgen met geluidsoverlast in de tijd dat er een nieuwe regeling komt."

'Klap in het gezicht'

"Het vliegt allemaal rustig door", reageert Geert Boreel van het bewonersplatform Vlieghinder Teuge bij Omroep Gelderland. "Maar uiteindelijk is deze uitspraak van de Raad van State een klap in het gezicht voor de provincie, die meer dan tien jaar aan het Luchthavenbesluit gewerkt heeft. Het moet nu de prullenbak in."

Teuge, officieel Teuge International Airport, is een klein vliegveld tussen Apeldoorn en Twello. Het wordt veel gebruikt door kleine vliegtuigen, helikopters en voor rondvluchten en parachutespringen.

Stop op vliegbewegingen

Omwonenden zeggen geluidsoverlast te ondervinden van het opstijgen en landen van de vliegtuigen, maar ook van het taxiën en proefdraaien op de grond. Ze eisten daarom tot aan de hoogste rechter toe een stop op het totaal aantal vliegbewegingen op Teuge: het zouden er per jaar niet meer dan 60.000 moeten zijn.

Toch nam de provincie geen maximaal aantal vliegbewegingen op in het luchthavenbesluit van 2022. Een stop op het aantal vluchten is onnodig, stelde een woordvoerder van de provincie eerder, omdat in het luchthavenbesluit een maximale geluidsruimte voor het vliegveld is vastgelegd. Hoe lichter en stiller de vliegtuigen, hoe meer vluchten mogelijk zijn. Als ze meer herrie maken, betekent dat automatisch minder bewegingen, redeneerde de provinciewoordvoerder.

Maar in de uitspraak van vanochtend gaat de Raad van State niet mee in de redenering. Ook wordt gehekeld dat onduidelijk is welke vliegbewegingen, bijvoorbeeld van helikopters, wel of niet zijn opgenomen in het besluit. Eventuele geluidsoverlast voor omwonenden door het proefdraaien en taxiën lijkt de provincie helemaal niet te hebben onderzocht.

Besluit vernietigd

Al met al stelt de Raad van State de omwonenden dus op vrijwel alle punten in het gelijk. "Het besluit moet worden vernietigd wegens strijd met de wetgeving", aldus de Raad. De provincie moet nu een nieuw luchthavenbesluit maken en de proceskosten van 2267,50 euro betalen.

"Er zaten zoveel fouten in en zoveel onregelmatigheden, dat ik niet verbaasd ben dat de Raad van State tot dit besluit is gekomen", aldus Boreel van Platform Vlieghinder Teuge. "Ik zou ontzettend teleurgesteld geweest zijn als het anders was."

De directie van de Britse luchthaven Heathrow wist dat het vliegveld bij een storing in een stroomstation in de problemen kon komen. Dat heeft het hoofd van de operationele dienst gezegd die verantwoordelijk is voor de dagelijkse operatie.

Een commissie van het Lagerhuis onderzoekt wat er misging in de nacht van 21 maart toen het vliegveld bij Londen zonder stroom kwam te zitten nadat er brand was ontstaan in het stroomstation. De topman vertelde de parlementsleden dat hij een week voor de storing zijn zorgen had geuit.

Er was volgens hem niet genoeg stroomcapaciteit voor het vliegveld om te blijven functioneren. "Ik heb Heathrow al gewaarschuwd voor de zorgen die we hadden over de stroomstoring en mijn zorg ging over de veerkracht van het systeem", aldus Nigel Wicking. Aanleiding voor de waarschuwing was de diefstal van kabels rond dat stroomstation waardoor een deel van de verlichting op de landingsbaan niet werkte.

Door de storing bleven vliegtuigen een dag lang aan de grond. Wicking noemt dat verbazingwekkend. Volgens hem had de luchthaven veel eerder open kunnen gaan. "Het is de duurste luchthaven ter wereld als het gaat om vernieuwing", zei Wicking. "We zouden dus de beste infrastructuur moeten hebben," voegde hij toe.

Algemeen directeur van Heathrow zei eerder dat het rampzalig zou zijn geweest als de luchthaven open was gebleven tijdens de stroomuitval. Dat zou volgens hem ertoe hebben geleid dat tienduizenden mensen naar de luchthaven waren gekomen en gestrand zouden zijn, terwijl er geen plek zou zijn geweest om hen onder te brengen.

Minister van Transport en Energie Miliband kondigde kort na de grote stroomstoring een groot onderzoek aan. Hij zei toen de eerste resultaten binnen zes weken te verwachten.

Het Openbaar Ministerie (OM) eist 150 uur taakstraf en een boete van 500 euro tegen de verdachte die vorig jaar op een menigte in Amsterdam inreed op Koningsdag. Er raakten meerdere mensen gewond.

De 22-jarige automobilist komt uit Zaandam en reed in op een groep feestvierders op de Prinsengracht. Na de aanrijding reed de bestuurder weg. Het OM verdenkt de man van twee pogingen tot doodslag of zware mishandeling.

Steeds grimmiger

In de rechtbank bood de verdachte zijn excuses aan. Tegen een vrouw die op de motorkap van de rijdende auto eindigde, zei hij dat het niet zijn bedoeling was. "Ik was helemaal in paniek. Ik had geen idee dat het zo druk zou zijn."

Hij verklaarde dat hij net een vriend had afgezet in het centrum toen zijn auto werd belaagd, waarna het incident plaatsvond. "Mensen sloegen met telefoons bovenop mijn auto en trapten ertegenaan. Ik kreeg klappen en bier over me heen. Het werd steeds grimmiger. Ik wilde alleen nog maar naar huis", aldus de verdachte.

Volgens zijn advocaat kon hij geen kant op. "De menigte was agressief, probeerde op zijn auto te klimmen, erin te komen", citeert het Parool. De advocaat benadrukt dat op de beelden ook te zien is dat de verdachte ook remt.

Bekijk hier de beelden van het incident:

Volgens de officier van justitie had het nog veel slechter kunnen aflopen en is een lange taakstraf op zijn plaats. "De verdachte moet voelen dat hij gedrag heeft vertoond dat echt niet kan. Ook al was hij geïrriteerd en boos, dit is niet de manier."

Op beelden is te zien dat de verdachte stapvoets reed en daarna gas gaf. "Mensen voor de auto krijgen geen kans om weg te gaan en worden een stukje meegesleept door de auto", aldus de officier van justitie.

Op 16 april doet de rechter uitspraak in de zaak.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft sinds begin dit jaar bijna 185.000 illegale vapes en vapevloeistoffen in beslag genomen. De nicotineproducten met smaakjes zoals aardbei, kers en watermeloen zijn sinds vorig jaar verboden, maar vanaf dit jaar kan de NVWA ook producten in beslag nemen. Voorheen kon de NVWA alleen een boete uitdelen aan verkopers.

Vorige maand meldde de NVWA nog dat het in de eerste maand van 2025 bijna 66.000 vapes en vloeistoffen had ingenomen. Daarnaast hebben inspecteurs de afgelopen drie maanden 500 verboden nicotinezakjes, ook wel bekend als 'snus' in beslag genomen.

Opslagruimtes vol vapes

In Barendrecht vonden inspecteurs zo'n 42.000 vapes in een opslagruimte van een winkelier. Ook in Noord-Holland deden de inspecteurs een grote vangst. Daar vond de politie 27.000 vapes in een opslag van waaruit meerdere winkels werden bevoorraad. De winkeliers krijgen ook een boete, zegt een woordvoerder van de NVWA.

Hij kan niet zeggen of de inbeslagnames plaatsvonden bij nachtwinkels of tabakszaken. "Het is een verboden product dat niet verkocht mag worden, dus wat voor soort winkel het is maakt niet uit."

Online verkoop

Inspecteurs van de NVWA hebben gemerkt dat er winkels zijn die eerder betrapt waren op het verkopen van illegale vapes, maar dat nu niet meer doen.

NOS Stories ontdekte eerder dat vapes met een smaakje nog makkelijk te krijgen waren, ook online via bijvoorbeeld sociale media. Ook daar handhaaft de NVWA, zegt een woordvoerder. "Wij scannen actief socialemediaplatforms zoals Snapchat. We laten berichten waarin vapes worden aangeboden verwijderen door de platforms."

In deze video spreekt NOS Stories met vapende jongeren en een meisje dat dealt in de e-sigaretten.

Het liefst ziet de NVWA dat socialemediaplatforms zelf proactief dat soort berichten verwijderen. "Daar heb je als platform ook een verantwoordelijkheid in", aldus de woordvoerder.

Het kabinet wil daarnaast dat de regels voor de verkoop van vapes in de hele Europese Unie strenger worden. "Zodat eventjes over de grens vapes met smaakjes kopen, of online bestellen, in de nabije toekomst geen optie meer is", zei staatssecretaris Karremans twee weken geleden.

De NVWA benadrukt dat naast handhaving en inbeslagnames, ook voorlichting aan jongeren en hun ouders belangrijk is. Zij zouden zich op die manier bewust moeten worden van de verslavende werking en schadelijkheid van de nicotineproducten.

Ruim 700.000 mensen in Nederland zijn op zoek naar een andere huisarts, veelal vanwege verhuizing of uit onvrede over hun huisarts. Maar een nieuwe dokter vinden is vaak onmogelijk vanwege patiëntenstops. Ook hebben 45.000 tot 194.000 mensen überhaupt geen huisarts. Dit blijkt uit een rapport van de Algemene Rekenkamer waarin de meeste recente data van verschillende instituties over huisartsentekorten zijn verzameld en geanalyseerd.

Op veel plekken in het land wordt niet meer voldaan aan de regel dat iedereen op een huisarts in de buurt mag rekenen, want 60 procent van de praktijken neemt geen nieuwe patiënten aan. De Algemene Rekenkamer concludeert dat er een landelijk huisartsentekort is.

Er zijn meerdere oorzaken waardoor de huisartsenzorg steeds minder toegankelijk wordt. Er zijn meer huisartsen dan ooit, maar de taken en de werkbelasting zijn in omvang sterker gegroeid. Diverse medische verrichtingen die voorheen in het ziekenhuis werden gedaan, bijvoorbeeld het plaatsen van een spiraaltje, pakt een huisarts nu op.

De dubbele vergrijzing veroorzaakt bovendien een stijgende zorgvraag, want er zijn steeds meer hulpbehoevende ouderen die langer leven maar niet per se in goede gezondheid. Deze mensen leven na de massale sluiting van verzorgingshuizen twaalf jaar geleden ook langer thuis waardoor huisartsen voor meer kwetsbare ouderen moeten zorgen.

Stapeling van zware taken

Verder moeten huisartsen meer andere complexe patiënten begeleiden die vanwege lange wachttijden niet in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) terechtkunnen.

De werkdruk verergert naar verwachting het tekort aan huisartsen. De Algemene Rekenkamer ziet dat naar schatting 25 procent van de huisartsen 15 jaar na het behalen van het diploma stopt, voornamelijk vanwege de hoge werkdruk.

Om die werkdruk enigszins onder controle te houden, voelen huisartsen de noodzaak om geen nieuwe patiënten aan te nemen. Tegelijk neemt het aantal huisartsenpraktijken af waardoor de trend van ontoegankelijke zorg wordt versterkt.

Huisartsen werken steeds vaker als waarnemer of in dienst van een andere huisarts. "Terwijl juist praktijkhouders nodig zijn", schrijft de Algemene Rekenkamer. "Zonder praktijkhouders zijn er geen praktijken waar patiënten zich kunnen inschrijven."

Pech als huisarts tegen euthanasie is

Het feit dat mensen niet gemakkelijk kunnen overstappen, maakt het leven vaak een stuk ingewikkelder. Zoals voor Kasper Klaarenbeek, een 62-jarige man uit Veenendaal die vanwege een zeldzame vorm van kanker waarschijnlijk nog maar enkele jaren te leven heeft.

Nu is de kwaliteit van leven nog goed, maar als die heel slecht wordt, wil Klaarenbeek de optie voor euthanasie hebben. Zijn vorige huisarts wilde daarbij helpen. "Maar die viel uit vanwege ziekte. Mijn nieuwe huisarts is vanuit levensovertuiging tegen euthanasie. Bij andere huisartsen in Veenendaal kan ik dus niet terecht. Voor mijn gevoel verlies ik nu grip op iets belangrijks als mijn levenseinde."

Ingrid Joosten uit Lelystad moet voor haar diabetes geregeld naar de huisarts. Daarvoor moet ze vier kilometer rijden. In de buurt kan ze niet terecht vanwege patiëntenstops. "Nu gaat het nog, ik heb een auto. Maar wat als dat oude ding kapotgaat? Ik ben 70 jaar en heb een kleine AOW. Ik kan niet een nieuwe auto kopen. En het openbaar vervoer komt niet bij mijn huisarts. Daar maak ik me echt zorgen over."

Agema wil praktijkhouderschap stimuleren

Zorgminister Fleur Agema heeft via een Kamerbrief gereageerd op het rapport. Ze schrijft de oplossing vooral te zoeken in het vergroten van het aantal opleidingsplaatsen voor nieuwe huisartsen en het aantrekkelijker maken van het praktijkhouderschap. "Met één huisarts op 1250 inwoners ben ik ervan overtuigd dat dit mogelijk is."

De Landelijke Huisartsenvereniging (LHV) staat achter het voornemen om de huisartsenopleiding nog populairder te maken. Ruim een derde van de geneeskundestudenten kiest nu voor deze route.

Agema wordt nog niet concreet in haar brief over hoe ze het praktijkhouderschap aantrekkelijker wil maken, maar geeft aan te willen onderhandelen met zorgpartijen over een Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord.

Financiële steun voor startende artsen

Voor Marjolein Tasche, voorzitter van de LHV, is duidelijk wat nodig is om praktijkhouderschap te stimuleren. Nu al willen artsen geregeld praktijkhouder worden, maar krijgen ze de startfinanciering niet rond. De kosten voor huisvesting en personeel zijn de afgelopen jaren sterk gegroeid.

"Daaraan kunnen ook de overheid, zorgverzekeraars en gemeenten stevig bijdragen. Door praktijkstart financieel te ondersteunen, de organisatorische rompslomp te verminderen en met betaalbare, geschikte huisvesting."

De eenheid van kabinetsbeleid moet hersteld worden. Dat stelt een groot deel van de oppositie in het debat over de lintjeskwestie rond minister Faber. Volgens verschillende oppositiepartijen is die eenheid in het geding omdat Faber heeft geweigerd lintjesvoordrachten te ondertekenen, terwijl de premier en de minister van Binnenlandse Zaken wel hebben besloten hun handtekening te zetten.

Maar de coalitie lijkt de rijen gesloten te houden en ziet geen uiteenlopende standpunten binnen het kabinet. "De eenheid van kabinetsbeleid is een feit", zei VVD-leider Yesilgöz.

GroenLinks-PvdA-leider Timmermans legde in het debat drie eisen op tafel, namelijk dat Faber excuses maakt, alsnog tekent en in de toekomst alle voordrachten tekent. "Dat is de enige manier om de eenheid van kabinetsbeleid te herstellen." Ook wil hij dat premier Schoof het gedrag van de PVV-bewindsvrouw veroordeelt.

D66-leider Jetten en ChristenUnie-leider Bikker zeiden dat minister Faber "keer op keer" de eenheid van kabinetsbeleid geweld aandoet. "Het wordt hoog tijd dat u vertrekt", stelde Jetten. "Je doet mee in een kabinet, of je stapt eruit", stelde CDA-leider Bontenbal. "Als bewindspersoon kun je niet kiezen aan welk besluit je wel of niet meewerkt."

'Onzindebat'

PVV-leider Wilders sprong in de bres voor 'zijn' minister die volgens hem helemaal niks raars heeft gedaan. "De minister mag een lintje weigeren. Het is een normale procedure, die niet vaak wordt toegepast, maar die wel bestaat." Hij sprak van een "onzindebat". Volgens Wilders verdient Faber juist alle steun en spreekt het kabinet gewoon met één mond.

BBB-voorvrouw Van der Plas betoogde dat oppositiepartijen met hun opstelling de toekomst van het land in gevaar brengen. Volgens haar is de oppositie "zelfs bereid om dit land de komende tijd volledig stil te zetten" door te dreigen met het wegsturen van Faber. "Terwijl er zoveel opgelost moet worden." Ze vreest dat het kabinet kan vallen door een motie van wantrouwen tegen Faber.

Later Faber en Schoof

Van Vroonhoven van NSC erkende dat het debat gaat over de eenheid van kabinetsbeleid, en volgens haar lijkt het sinds gisteravond "weer ergens op". Ze doelde daarmee op het korte briefje dat Faber na overleg met de coalitie naar de Kamer stuurde, waarin de minister zich achter de voordrachten schaarde. "De minister zit weer in het gareel", zo zei zij na vragen oppositieleden.

Van Vroonhoven zei wel af te wachten "hoe het debat zich ontvouwt". De co-fractievoorzitter van NSC wil dat Faber belooft niet nog eens te weigeren een lintje te tekenen. Yesilgöz (VVD) erkende dat het optreden van Faber "geen fraai beeld" opleverde, en ze zei vooral te willen -net als Van Vroonhoven - dat de minister met inhoud aan de slag gaat.

Een paar oppositiepartijen sluit zich erbij aan dat Faber aan het werk moet gaan. Kamerlid Eerdmans van JA21 zei dat het kabinet aan het werk moet gaan "als een team" en vroeg zich of waarom er toch de hele tijd "doelpunten in eigen goal" worden gescoord door Faber. SGP'er Stoffer vroeg de premier om duidelijkheid over de eenheid binnen het kabinet en zei verder dat hij dan verwacht dat het is afgelopen "met deze rare fratsen".

Een aantal oppositiepartijen heeft laten weten vandaag met een motie van wantrouwen te komen om Faber weg te sturen. Maar zoals het er nu voorstaat lijkt het niet dat daarvoor steun komt uit de coalitie, waardoor er geen meerderheid voor is.

Later vanmiddag komen minister Faber en premier Schoof, die zich na aandringen van de oppositie meldde in de Tweede Kamer, aan het woord.

GroenLinks-PvdA-leider Timmermans noemde Faber "de grootste prutser die ooit in vak K heeft gezeten":

Het debat begon vanochtend met een boze oppositie die eiste dat de premier ook zou komen. In eerste instantie had het kabinet alleen minister Faber afgevaardigd. Oppositiepartijen waren daar ontstemd over, omdat volgens hen de eenheid van kabinetsbeleid in het geding is en daar gaat de premier over, stelden ze. Na een schorsing van een paar uur waarin Schoof liet weten toch te komen, werd het debat hervat.

Na de schorsing hebben de fractievoorzitters van de vier coalitiepartijen zich ook gemeld in de plenaire zaal van de Tweede Kamer. Aanvankelijk hadden PVV, VVD, NSC en BBB andere Kamerleden afgevaardigd.

Gisteren al woede

Het debat gaat over de lintjeskwestie die afgelopen weekend opspeelde en die erom draait dat minister Faber weigert vijf voordrachten voor koninklijke onderscheidingen te tekenen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen.

Dat leidde gisteren al tot woede in de Tweede Kamer. In het wekelijkse vragenuurtje zei Faber dat ze niet wilde tekenen omdat ze het werk van de vrijwilligers in strijd vindt met haar beleid. Ondertussen hadden de premier en minister Uitermark (Binnenlandse Zaken) al besloten zelf de voordrachten te tekenen.

Faber zei gisteren dat ze dat prima vindt, en dat dat dan ook namens haar gebeurt. Maar ze bleef bij haar standpunt dat ze zelf de voordrachten niet wil tekenen, omdat het werk van de vrijwilligers niet strookt met haar beleid om minder asielzoekers toe te laten.

Met een inderhaast aangelegde dijk van zandzakken en een pompinstallatie probeert het hoogheemraadschap te voorkomen dat er water uit het Valkenburgse Meer bij Leiden stroomt.

"Over een lengte van 150 meter staan grote, witte zandzakken. Het heeft een groot deel van de nacht geduurd om die neer te zetten", zag een verslaggever van Omroep West vanochtend.

Gisteren bleek dat een deel van de oever van het Valkenburgse Meer aan de westkant van Leiden bij de A44 was weggezakt en dat een wandelpad was verdwenen. Hulpdiensten vreesden voor een dijkdoorbraak waarbij het gebied rond het meer zo'n 10 tot 15 centimeter onder water zou komen te staan. "Achter de dijk liggen verder geen woningen, maar landbouwgrond. Dat neemt niet weg dat de gevolgen voor die grondeigenaren enorm zijn", aldus een woordvoerder van de veiligheidsregio gisteren.

Kade is stabiel

Om die doorbraak te voorkomen is de noodkering aangelegd. Uit voorzorg is ook een tijdelijke pompinstallatie geplaatst bij de sloot achter de kade. Daarmee is de kade stabiel, aldus het hoogheemraadschap. Een dijkdoorbraak wordt nog steeds niet uitgesloten, maar het hoogheemraadschap verwacht er nu wel vroeg bij te zijn. Zo lopen medewerkers vrijwel continu inspectierondes. Vannacht en vanochtend werd daarbij geen verschil in het waterpeil geconstateerd, laat het hoogheemraadschap weten.

Het Valkenburgse Meer bij het voormalige Vliegkamp Valkenburg, is een recreatieplas en zandwinningslocatie uit de jaren vijftig. Toen de kade gisteren bleek te zijn afgebrokkeld, was het hoogheemraadschap bezorgd dat ook een gasleiding en een elektriciteitskabel beschadigd zouden zijn. Nu blijkt dat die gasleiding verderop ligt. De elektriciteitskabel is veiliggesteld.

Het hoogreemraadschap wil dieptemetingen verrichten voordat een herstelplan voor de ingestorte oever wordt gemaakt.

Herinneringscentrum Kamp Westerbork is begonnen om de vorm van vijf oude barakken uit de Tweede Wereldoorlog terug te brengen in het landschap.

"Er waren heel veel barakken en ze waren heel groot", zegt directeur Bertien Minco van het centrum bij RTV Drenthe. "Het idee is om door te maaien rondom de velden en ook door ze in te zaaien, de omvang van de barakken zichtbaar te maken."

Kamp Westerbork was de plek bij het Drentse dorp Westerbork waar de Duitse bezetters in de oorlog Joden, Roma en Sinti opsloten voordat ze naar de vernietigingskampen Auschwitz en Sobibor gingen. Ruim 102.000 Joden en 245 Roma en Sinti zijn vanuit Westerbork per trein gedeporteerd.

Na de oorlog is een aantal van de meer dan honderd barakken voor andere doeleinden gebruikt. Zo werden er gedemobiliseerde KNIL-militairen uit de Molukken ondergebracht met hun families. Uiteindelijk zijn de barakken afgebroken.

Weer in beeld

Net als haar voorgangers denkt Minco al lange tijd over een gepaste manier om het kamp van toen weer in beeld te brengen. Om die reden werd in 2010 al een oude barak opgespoord en weer teruggeplaatst. Er ligt ook een bielzenmonument van omgekrulde spoorrails en de commandantswoning is te zien.

Op vijf locaties waar barakken hebben gestaan, komt nu een 'gedenklandschap'. Een proef op kleine schaal, stelt projectleider Simon de Jong, Er wordt geëxperimenteerd met verschillende manieren van vormgeving. "Een van de barakvelden wordt afgeplagd. Er wordt een barakveld gefreesd. Een ander barakveld wordt met een andere machine bewerkt en er komt een veld met inheemse kruiden", aldus de projectleider. Op het laatste veld wordt de grond geverticuteerd en (dus) vrijgemaakt van mos.

Door gebruik te maken van planten en kruiden hoopt directeur Minco een plek voor reflectie te creëren. "Je kunt het kamp toch niet herbouwen, dus dan moet je ook niet doen alsof."

Beladen plek

Omdat Kamp Westerbork een beladen plek is, is het verplicht om bij elke ingreep in het landschap eerst archeologisch onderzoek te doen. Met resultaat, zegt archeoloog Yftinus van Popta. "Normaal gesproken in de archeologie zeggen we: vanaf 30 centimeter onder de grond begint het. Maar nu is dat niet het geval. Ik zit op zes centimeter en het levert al van alles op."

Zoals verwacht vindt Van Popta vooral overblijfselen van funderingen van de barakken zoals stukjes beton en bakstenen. Hij vindt ook persoonlijke voorwerpen, zoals een metalen opscheplepel. "Die lag op vijf centimeter diepte. Dat geeft wel aan hoe relevant het is om hier onderzoek te doen. Dit hoorde bij de voedselvoorziening in het kamp."

Bekijk hier de werkzaamheden van Kamp Westerbork:

Naast de soeplepel vindt Van Popta ook twee knikkers. Daar staat hij van te kijken. "Als je normaal gesproken een knikker vindt, dan denk je: daar hebben kinderen gespeeld. Maar wat is er met deze kinderen gebeurd? Waarom is het achtergelaten? Dat weten we niet. Ik vind het een hele kenmerkende vondst."

De vondsten worden verder onderzocht en krijgen daarna mogelijk een plek in het museumgebouw als dat is verbouwd.

Of het gedenklandschap wordt uitgebreid naar alle meer dan honderd barakken van toen is de vraag. Het herinneringscentrum kampt met chronisch geldgebrek. "Zaaien kunnen we altijd doen", stelt directeur Minco. "Dat kost nog niets en dan gebeurt er visueel toch al veel. Dus op deze manier kun je kijken: wat kan er nu al? Wat doen we als er een beetje geld komt? En wat doen we als er meer geld komt? En wat doen we als al het geld komt?"

Premier Schoof komt toch naar het beladen lintjesdebat. Dat heeft hij aan de Kamervoorzitter laten weten, zegt de woordvoerder van de premier. Het debat over het niet tekenen van lintjesvoordrachten door minister Faber werd vanochtend direct na het begin geschorst, omdat de oppositie wilde dat Schoof er ook was, en niet alleen minister Faber.

Het debat zal weer verdergaan om 12.15 uur.

D66-leider Jetten noemde het vanochtend "bizar" dat de premier er niet was, CDA-leider Bontenbal sprak van "minachting van het parlement" en SGP'er Stoffer noemde het "een schoffering". Timmermans van GroenLinks-PvdA deed een voorstel om Schoof alsnog naar de Kamer te roepen, maar kreeg daarvoor geen meerderheid, omdat de coalitiepartijen ertegen stemden. Timmermans drong vervolgens aan op een hoofdelijke stemming over zijn voorstel.

De hoofdelijke stemming - die dus niet per partij gaat, maar per Kamerlid - zou drie uur later plaatsvinden om alle Kamerleden de gelegenheid te bieden om naar de Kamer te komen. Kamervoorzitter Bosma zegde toe dat hij in de tussentijd met Schoof zou bellen om te vragen of hij alsnog wil komen. En dat doet Schoof dus.

Met één mond

De weigering van Faber om voordrachten te tekenen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen leidde gisteren tot boosheid in de Tweede Kamer. In het wekelijkse vragenuurtje zei de minister dat ze niet wilde tekenen omdat ze het werk van de vrijwilligers in strijd vond met haar beleid.

Schoof en minister Uitermark (Binnenlandse Zaken) besloten eerder al zelf te tekenen. Een groot deel van de oppositie wil juist daarom de premier bij het debat hebben. Volgens de partijen is hiermee de eenheid van zijn kabinet in het geding.

ChristenUnie-leider Bikker legde uit waarom het belangrijk is dat het kabinet met één mond spreekt. "Als het kabinet verschillende dingen gaat zeggen, dan kan de Kamer niet controleren." Ze zei dat de coalitie "lijkt weg te duiken" door het voorstel van Timmermans niet te steunen.

Timmermans zei niets te begrijpen van de opstelling van Schoof, en van de fracties van PVV, VVD, NSC en BBB. "Het gaat immers over eenheid van kabinetsbeleid. Daar is de premier verantwoordelijk voor. Dus daar moet hij ook verantwoording voor komen afleggen."

Bontenbal wees erop dat zelfs binnen het kabinet wordt getwijfeld over de eenheid van het kabinetsbeleid, verwijzend naar staatssecretaris Coenradie. Die zei gisteren tegen de pers dat ze "tegengestelde uitspraken" zag. Hij deed aan de start van het debat tevergeefs een beroep op NSC en VVD om "in het kader van goed bestuur" toch in te stemmen met oproepen van Schoof.

In de schorsing zei minister Faber dat het aan de minister-president en de Kamer is of Schoof komt of niet. "Ik, 1 meter 65, ben er wel."

Zo ging het begin van het debat:

Faber toonde gisteren in het vragenuurtje weinig berouw over de situatie rond de lintjes. De minister van Asiel en Migratie zei herhaaldelijk dat zij de voordrachten weigerde te tekenen, omdat zij nu eenmaal vindt dat er minder asielzoekers moeten komen. Ook bleef zij herhalen dat zij nog steeds achter die beslissing stond en dat ze geen excuses ging maken. Een aantal oppositiepartijen liet daarop weten vandaag mogelijk met een motie van wantrouwen te komen.

Na overleg met Schoof en de coalitiepartijen stuurde Faber gisteravond laat een kort briefje naar de Kamer, mede namens de premier, waarin zij zich achter de voordrachten schaarde. Faber erkende ook dat zij in het vragenuur te veel de nadruk had gelegd op haar beweegredenen om ze niet zelf te ondertekenen. Ze zei dat te betreuren.