NOS Nieuws - Algemeen

De kans wordt steeds kleiner dat nog dit jaar de huren voor sociale huurwoningen worden bevroren. Het plan om voor deze woningen twee jaar geen huurverhoging toe te staan hebben coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB vorige maand tijdens nachtelijke onderhandelingen over de voorjaarsnota bedacht. Volgens critici is dat nachtwerk aan de kwaliteit van het voorstel te zien.

Van links tot rechts was er kritiek in de Tweede Kamer, zo bleek tijdens een Kamerdebat. De lagere huurinkomsten voor woningcorporaties zorgen ervoor dat die minder nieuwe huurwoningen gaan bouwen. Daardoor wordt het woningprobleem in de sociale sector alleen maar groter, zeggen zij. De huurbevriezing levert huurders 16 tot 25 euro per maand op.

"Dit plan betekent een bouwbevriezing", zegt D66-Kamerlid Vijlbrief richting de PVV. Kamerlid De Hoop van GroenLinks-PvdA: "Populisme ten voeten uit: mooie beloften en je daarna niet verantwoordelijk voelen voor de chaos die je hebt gecreëerd." De SP spreekt van een politieke puinhoop. De verwijten aan het adres van de PVV zijn groot omdat partijleider Wilders het plan claimde als een overwinning uit zijn verkiezingsprogramma.

"Iedereen die langer dan drie minuten nadenkt weet dat dit een ramp is voor de woningmarkt", zegt SGP-Kamerlid Flach. "Waarom heeft de PVV niet gekozen iets via de inkomens te doen voor deze groep mensen? Dit is een sigaar uit eigen doos die ontploft in het gezicht van de meeste huurders." Ook CDA, ChristenUnie en JA21 hebben grote bezwaren. Zelfs regeringspartij NSC geeft toe liever iets anders voor de inkomenssteun van mensen te doen.

Bouw van 150.000 woningen op het spel

Het helpt niet dat minister Keijzer van Volkshuisvesting (BBB), die het voorstel moet uitvoeren, het ook niet zo'n goed idee vindt. De huurbevriezing zet niet alleen de bouw van 85.000 sociale huurwoningen op het spel, maar ook die van 70.000 woningen in andere sectoren. Woningcorporaties moeten zich door geldgebrek mogelijk terugtrekken uit gemengde woningprojecten met ook middenhuur-, vrijesector- en koopwoningen. Deze vertraging in de bouw is later niet meer in te halen, waarschuwt Keijzer.

Vanmorgen werd duidelijk dat Aedes, de brancheorganisatie van de woningcorporaties, definitief naar de rechter stapt om de bevriezing van de sociale huren tegen te houden. Ook budgetorganisatie Nibud, die adviseert over het inkomen van huishoudens, vindt de huurbevriezing een slecht idee. Gezinnen kunnen een gewone huurstijging dit jaar betalen omdat ook de inkomens stegen, blijkt uit cijfers. En na een huurbevriezing komt er meestal een grote huurstijging. Voor gezinnen veel vervelender dan een geleidelijke stijging.

Keijzer vindt dat de woningcorporaties structurele compensatie moeten krijgen voor het mislopen van investeringsruimte. Dat zal tijdens de jaren dat de huurbevriezing geldt zo'n 35 miljard euro zijn, maar daarna verder doorwerken. De schatting is dat het in 2030 zo'n 1,5 miljard per jaar is. Hier moeten de coalitiepartijen en het kabinet dan nieuwe afspraken over maken. Minister Heinen van Financiën (VVD) heeft al gezegd dat dat niet makkelijk is.

Erg krap voor 1 juli

Bij de nachtelijke onderhandelingen zijn de coalitiepartijen ook vergeten dat een half miljoen sociale woningen van particuliere verhuurders zijn. Die mogen vooralsnog hun huren wél verhogen, wat volgens veel partijen niet eerlijk is voor deze groep huurders. Als ook deze huren moeten worden bevroren, moet er ook voor deze particuliere verhuurders een compensatie worden bedacht.

Het wetsvoorstel, waar dus grote bezwaren tegen zijn, ligt nu bij de Raad van State voor juridisch advies. Het moet daarna nog door de Tweede en Eerste Kamer worden goedgekeurd. En zonder de steun van GroenLinks-PvdA en andere oppositiepartijen in de Eerste Kamer wordt dat vrijwel onmogelijk. Al met al lijkt het voor Keijzer erg kort dag te worden om de huurbevriezing vóór 1 juli nog netjes te regelen.

Bij een ongeluk met een jetski gisteravond op de Amstel is een 47-jarige man uit Amstelveen om het leven gekomen. Vermoed wordt dat de man tegen de kabel van een veerpont is gevaren. Omwonenden hebben het slachtoffer nog geprobeerd te redden.

Rond 18.00 uur ging het mis ter hoogte van de buurtschap Nessersluis, niet ver van Uithoorn. Omwonenden vertellen bij regionale omroep NH dat er twee mannen op aparte jetski's voeren. Eén van de twee zag daarbij waarschijnlijk de stalen kabel waarmee het pontje tussen Nessersluis en Waverveen wordt voortgetrokken over het hoofd.

Jetski zonder iemand

"We zagen door het raam ineens een jetski zonder iemand erop langsvaren. Toen is mijn man naar buiten gerend", aldus een omwonende vandaag. Haar partner sprong in het water en zag dat de man een zwemvest en wetsuit droeg. "Die heeft hij met een stanleymes die nog in zijn werkbroek zat losgesneden", vertelt ze.

Een aantal dijkbewoners heeft nog geprobeerd de man te reanimeren toen hij aan land was gebracht. Ook toegesnelde agenten deden nog een reanimatiepoging, laat de politie weten. Het slachtoffer werd overgebracht naar het ziekenhuis, waar hij is overleden.

Lastig te zien

Omwonenden zeggen dat de kabel vaker voor onveilige situaties zorgt omdat die lastig te zien is voor watersporters. "Er staan wel veel borden met waarschuwingen. Maar het gaat vaker bijna mis. Vooral als je gezellig aan het praten bent bijvoorbeeld", zegt een van hen. "En die kabel veert ook niet mee."

De politie onderzoekt het incident.

Sophie Hilbrand vertrekt bij de talkshow Bar Laat. De presentatrice komt na de zomer niet terug bij het programma. Het programma is aan de laatste week bezig voor de zomerstop.

BNNVARA meldt dat het besluit "in samenspraak" is genomen. "Sophie gaat zich, na vijf jaar aan het hoofd van verschillende talkshows te hebben gezeten, weer richten op andere programma's. Het biedt ons nieuwe kansen nu Sophie weer beschikbaar is voor de presentatie en ontwikkeling van andere titels."

Een opvolger voor Hilbrand bij de talkshow wordt later bekendgemaakt, zegt de omroep, zonder een datum te noemen.

Laatste week

In een reactie zegt Hilbrand "heel dankbaar" te zijn "voor de jaren dat ik aan het hoofd van de talkshowtafel heb gezeten. Nu ga ik m'n zinnen verzetten en me storten op het ontwikkelen van nieuwe programma's. Ik kan putten uit alle gesprekken met inspirerende gasten die ik de afgelopen jaren heb gevoerd. Succes aan mijn opvolger en bel vooral als je ziek bent."

Met die laatste opmerking bedoelt Hilbrand dat "ze best zou kunnen en willen invallen als dat nodig is", legt een woordvoerder van BNNVARA uit.

Bar laat begon in augustus vorig jaar als opvolger van de talkshow Op1. Vandaag is de laatste week van het tweede seizoen. Daarna wordt het negen weken lang vervangen door Goedenavond Nederland van omroep WNL. Na de zomer zou het programma, dat kampt met teleurstellende kijkcijfers, wel weer moeten terugkeren.

Er zijn veel problemen rond de uitgifte van vrijkaarten voor een feest op de Amsterdamse ringweg A10. Vanochtend om 10.00 uur begon de uitgifte van tickets voor het gratis festival in Amsterdam, dat op 21 juni wordt georganiseerd ter ere van het 750-jarig bestaan van de stad. Uit het hele land komen berichten van mensen die in de digitale wachtrij staan.

Ook Youri uit Amsterdam is het niet gelukt een ticket te bemachtigen. "Toen ik er eindelijk doorheen was, kreeg ik gelijk een foutmelding."

Samen met zijn vrienden staat hij al sinds 09.30 uur vanmorgen in de digitale wachtrij. "Toen ik er eindelijk doorheen was, kreeg ik op het scherm waar je tickets kon bestellen gelijk een foutmelding. Na het verversen van de pagina werkte de website wel weer. Toen heb ik al mijn gegevens moeten invullen, maar bij het doorklikken naar de volgende stap, kreeg ik wederom een foutmelding."

Youri en zijn vrienden hebben dus nog altijd geen kaartje. "Ik heb er een hard hoofd in dat ik volgende maand sta te feesten op de A10", zegt hij.

De gemeente Amsterdam kan nog niet zeggen waardoor de problemen zijn ontstaan. Youri vertelt dat iemand die hij kent direct twaalf kaarten kon claimen. "Zij kon steeds opnieuw via de ticket-link aan kaarten komen."

De gemeente herkent dit verhaal. "Tijdens het bestelproces voor het festival Op de Ring is vanochtend in een beperkt aantal gevallen gebleken dat je opnieuw tickets kon bestellen, zonder opnieuw in de wachtrij te gaan. Dit hebben we aangepast."

"Bestellingen die tot nu toe zijn gedaan worden achteraf nog getoetst op het maximaal aantal tickets", aldus een woordvoerder van de gemeente. "Als het aantal te hoog blijkt kan de bestelling worden geannuleerd en komen deze tickets opnieuw beschikbaar."

Waarschuwing

Hoeveel mensen hebben geprobeerd om aan tickets te komen, weet de gemeente niet. Wel waarschuwt de woordvoerder voor tickets die voor flinke bedragen worden aangeboden op Marktplaats of andere plekken. "De tickets zijn namelijk nog helemaal niet uitgegeven. Mensen die het vanmorgen is gelukt om tickets te claimen, hebben op dit moment alleen een bevestigingsmail gekregen."

"Blijf in de wachtrij", is het advies van de gemeente aan mensen die erbij willen zijn.

De meeste mensen in Nederland zijn redelijk tevreden met hun leven. Vorig jaar gaf ruim 85 procent van de bevolking het eigen leven een 7 of hoger. Ook met deelaspecten zoals hun werk, woonsituatie en vrije tijd tonen ze zich tevreden.

Dat concludeert het Centraal Bureau voor de Statistiek in zijn jaarlijkse rapport over de zogenoemde brede welvaart. Dat gaat over zaken als welzijn, materiële welvaart, gezondheid, werk en vrije tijd, wonen, samenleving, veiligheid en milieu.

Drie jaar geleden was er veel ophef over het concept van de zeven vinkjes, bedacht door journalist Joris Luyendijk. In een boek presenteerde Luyendijk een lijst met zeven criteria (vinkjes) die ervoor zouden zorgen dat iemand een beter leven kan leiden in Nederland. Volgens Luyendijk ging dat om zaken zoals geslacht, land van herkomst, herkomst van de ouders en opleidingsniveau.

Het welvaartsonderzoek van het CBS bevestigt grotendeels Luyendijks theorie: op groepsniveau ervaren mannen die hoogopgeleid zijn en in Nederland zijn geboren uit Nederlandse ouders de hoogste mate van brede welvaart. Mensen in deze groep leven vaker in goede gezondheid, ze zijn meer tevreden met hun werk en ze hebben meer vertrouwen in mensen dan andere groepen.

Herkomst het meest bepalend

Vrouwen scoren over de breedte een beetje lager wat betreft brede welvaart dan mannen, vooral als het gaat om ervaren gezondheid en het hebben van een eigen inkomen.

Maar de grootste bepalende factor voor welvaart is waar iemand is geboren en waar diens ouders vandaan komen. Mensen geboren buiten Europa scoren van alle groepen het laagst wat betreft brede welvaart in Nederland. 40 procent van mensen in deze groep worstelt op meerdere vlakken van het leven, zoals inkomen, betaald werk en vertrouwen in de medemens.

Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken brengt vandaag en morgen een bezoek aan China. Op de agenda staan veiligheid, China's steun aan Rusland in de oorlog tegen Oekraïne en de toekomst van de Nederlandse chipsector.

Wat dat laatste betreft lijkt er achter de schermen een hoop te gebeuren, maar niemand durft daar hardop iets over te zeggen.

Veldkamp is de eerste minister uit het kabinet-Schoof die China bezoekt. Sinds de beëdiging van president Trump in januari zijn dit soort bezoeken belangrijker geworden. Het kabinet zoekt manieren om het Nederlandse belang in China te beschermen tegen de onvoorspelbaarheid van Trump, zonder hem of de Chinezen tegen het hoofd te stoten.

Chips

Het Nederlandse bedrijfsleven en het kabinet maken zich met name zorgen over de toekomst van de Nederlandse chipindustrie. Nederland legde de afgelopen jaren onder druk van de VS meerdere beperkingen op voor de export van chipmachines naar China. Chipmachinefabrikant ASML mag zijn meest geavanceerde modellen niet meer aan China leveren, omdat de vrees bestaat dat China ze zal gebruiken om zijn militaire capaciteiten te verbeteren.

China reageerde woedend en beschuldigde de VS ervan Nederland hiertoe te hebben gedwongen. Volgens China past dit in het bredere plaatje dat de VS probeert de technologische ontwikkeling van China te belemmeren.

China's zorgen daarover zijn groter dan ooit. De spanning tussen de VS en China is aanzienlijk toegenomen sinds Trump voor de tweede keer het Witte Huis heeft betreden. De VS legde China importtarieven op, China beantwoordde dat met een heel pakket aan tegenmaatregelen.

In Nederland is men bang dat Trump de exportrestricties voor China nog verder aanscherpt. Dan wordt het voor ASML nog moeilijker om zaken te doen met China. En dat kan grote gevolgen hebben voor de Nederlandse economie.

Aardmetalen

Nederland maakt zich ook zorgen over de afhankelijkheid van China voor kritieke aardmetalen. Als China de toegang tot deze grondstoffen voor Nederland beperkt, zal de hele Nederlandse industrie daaronder lijden.

Veldkamp zal in Cina ook zijn ongenoegen uiten over China's steun aan Rusland. China is Ruslands belangrijkste handelspartner en een belangrijke steun in de oorlog met Oekraïne. Volgens de AIVD werken de twee landen economisch en militair nauwer samen om ervoor te zorgen dat zij meer invloed krijgen in de wereld.

Ondanks internationale kritiek wijkt China niet van de Russische zijde. Eerder deze maand ontmoette president Xi zijn ambtsgenoot nog in Moskou, waar ze afspraken maakten over nauwere samenwerking.

Maar ook zonder Rusland vormt China in toenemende mate een bedreiging voor Nederland. De AIVD omschrijft China als "de grootste bedreiging voor de Nederlandse economische en kennisveiligheid". China voerde de afgelopen jaren zeer geavanceerde cyberaanvallen uit op Nederlandse techbedrijven en defensie om belangrijke informatie in handen te krijgen.

Vanavond ontmoet Veldkamp een aantal Chinese professoren en experts. Morgen spreekt hij uitgebreid met de Chinese minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi en de vicepremier van China, Ding Xuexiang.

Het zuidoosten van Australië is zwaar getroffen door overstromingen na hevige regenval. Rivieren traden daardoor buiten hun oevers. Zeker 50.000 mensen zijn vast komen te zitten, melden Australische media.

Honderden mensen in de staat New South Wales moesten worden gered. Op sommige plekken kwamen reddingswerkers in actie nadat mensen op daken vast kwamen te zitten. Duizenden Australiërs zitten zonder stroom en kunnen nergens heen omdat de wegen zijn overstroomd.

Het Australische weersinstituut heeft voor sommige delen van New South Wales code rood afgegeven.

Het weersinstituut verwacht dat in de komende 24 uur tot 300 millimeter regen zal vallen. Dat is drie keer zoveel als het gemiddelde in mei.

De autoriteiten hebben een evacuatiebevel voor een deel van het gebied afgegeven. Het is niet bekend of er mensen zijn omgekomen.

In Madrid is een voormalige topadviseur van de Oekraïense oud-president Janoekovytsj doodgeschoten. Andriy Portnov (51) werd door een of meerdere onbekenden neergeschoten, melden de Spaanse autoriteiten. Dat gebeurde toen hij zijn kinderen naar school bracht in een buitenwijk van Madrid.

Volgens ooggetuigen vluchtten de daders een nabijgelegen bosgebied in.

Maidanprotest

Viktor Janoekovytsj was president van Oekraïne van 2010 tot 2014. Hij werd verdreven met massale protesten op het Maidanplein in Kyiv, na beschuldigingen van fraude, het verwerpen van het associatieverdrag met de EU en het aangaan van nauwere banden met Rusland.

Zijn vandaag doodgeschoten medewerker Portnov vertrok in 2014 naar Rusland. Hij werd in Oekraïne gezocht voor verraad en verduistering en er werden internationale sancties tegen hem ingesteld.

De beschuldigingen en de EU-sancties werden later ingetrokken. In de VS stond hij nog wel op de sanctielijst vanwege omkoping.

Bombrieven

Sinds de Russische aanval op Oekraïne in 2022 zijn in Spanje meer incidenten geweest die met de oorlog te maken lijken te hebben. Meerdere prominente Oekraïners en Russen werden slachtoffer van een misdrijf. Spanje heeft een grote Oekraïense en Russische gemeenschap.

In november en december 2022 werden zes pakketjes met explosieven verstuurd aan premier Sánchez, de Oekraïense en Amerikaanse ambassade, overheidsinstanties en een EU-kantoor.

Daarvoor werd een 76-jarige Spanjaard veroordeeld tot een gevangenisstraf van 18 jaar. Hij probeerde met zijn acties de Spaanse regering onder druk te zetten om geen steun meer te geven aan Oekraïne.

Vorig jaar februari werd in de buurt van Alicante een Rus doodgeschoten in de parkeergarage bij zijn appartement. Het zou gaan om een helikopterpiloot die was overgelopen naar Oekraïne omdat hij niet wilde deelnemen aan de oorlog.

De Europese Commissie wil de Europese economie een oppepper geven door het aantal regeltjes te verminderen of in landen gelijk te trekken. Hierdoor hoeven met name middelgrote bedrijven jaarlijks niet meer veel geld uit te geven om in de hele Europese Unie zaken te doen.

Eurocommissaris Séjourné van Industriële Strategie wil onder meer de verplichte labels op verpakkingen inwisselen voor QR-codes. Daarmee zouden supermarkten bijvoorbeeld eenvoudiger goedkopere producten in andere landen kunnen kopen. Nu moet er op voeding nog verplicht in het Nederlands informatie over ingrediënten en voedingswaarden staan. Via een QR-code kunnen consumenten die dan in hun eigen taal online lezen.

Ook ziet Séjourné dat het moeilijker wordt om in Europa briefkaarten te versturen en dat het lastig is om door de hele EU pakketten te versturen. In Nederland wil PostNL dat de postwet wordt aangepast om meer tijd krijgen om brievenbuspost te bezorgen. Het bedrijf wijst naar andere Europese landen waar post niet binnen 24 uur hoeft te worden bezorgd of hiervoor subsidie wordt verstrekt.

Eurocommissaris Séjourné verwacht dat het weghalen of gelijkschakelen van zulke regels jaarlijks vele miljoenen bespaart en extra banen zal opleveren. Versterking van de interne markt is ook een van de Europese antwoorden in de handelsoorlog met de Verenigde Staten. Door meer uit de interne markt te halen, komen de klappen van de VS minder hard aan, is de gedachte.

Na tientallen jaren zijn er in de interne markt van de EU nog steeds allerlei belemmeringen. Oud-topman van de Europese Bank Mario Draghi zei onlangs in de Financial Times zelfs dat die barrières schadelijker zijn voor de EU dan de potentiële schade van Amerikaanse importheffingen.

Obstakels wegnemen

Om het makkelijker te maken om in andere landen te werken wil Eurocommissaris Séjourné ook dat een diploma in alle lidstaten geldig is. Verder moet het veel makkelijker worden om een bedrijf op te zetten dat in de hele EU kan opereren. Onderzocht wordt zelfs of dat zou kunnen binnen 48 uur. Het moet ook veel makkelijker worden om tijdelijk in een andere lidstaat te werken. Nu brengt dat nog veel papierwerk met zich mee.

Daarnaast breidt de Commissie de definitie van mkb-bedrijven uit. Voorheen viel een bedrijf met maximaal 250 medewerkers onder het mkb. Er komt daarnaast een soort tussencategorie, met een grens van 750 werknemers. Daarmee hoeven veel meer bedrijven niet langer aan veel complexe Europese regels te voldoen.

'Tijd om groter te denken'

VVD-Europarlementariër Baljeu vindt de nieuwe strategie hoognodig. "Europa houdt zichzelf onnodig klein." Per land verschillende regels maken dat zakendoen duur en inefficiënt is, ziet Baljeu. "We moeten stoppen met 27 keer opnieuw het wiel uitvinden. Het is tijd om groter te denken."

PVV'er Sebastian Kruis noemt de plannen "een stap in de goede richting", maar spreekt tegelijk van "papieren ambities". "De grootste belemmering voor een écht competitief Europa is de Europese Unie zelf", vindt hij.

De voorstellen van de Europese Commissie zijn alleen niet heel snel te regelen. Het opheffen van alle belemmeringen zal politieke wil vereisen van de EU-landen, beseft de Europese Commissie. Die wijst er zelf fijntjes op dat de meeste belemmeringen van vandaag "dezelfde zijn als 20 jaar geleden".

Hoe dan ook zal de invoering van de plannen nog enkele jaren kosten, alleen al doordat de Commissie ze nog moet uitwerken. Maar de Commissie verwacht er alvast veel van. "Om een daling van 20 procent van de export van goederen naar de VS te compenseren, is een toename van de handel binnen de EU met 2,4 procent voldoende."

De Huurcommissie krijgt steeds vaker klachten over slecht onderhouden huurwoningen. In 2024 begon een recordaantal huurders een zaak vanwege schimmel, lekkages of tocht. Dat gebeurde ruim 5800 keer, 30 procent meer dan het jaar ervoor.

In totaal kwamen er ruim 18.500 zaken binnen bij de commissie. Dat ging niet alleen over onderhoud, maar ook over huurverhogingen, servicekosten en de huurprijs.

Voorzitter Pieter Heerma noemt het belangrijk dat de commissie signalen blijft ophalen en kennis blijft uitwisselen: "De Huurcommissie zal hiertoe onder meer haar banden met gemeenten, de rechtspraak, huurders- en verhuurdersorganisaties verder versterken."

Huurders vaker gelijk

Vaak komt er na zo'n onderhoudsklacht een bouwkundig onderzoeker kijken hoe erg het probleem is. Vorig jaar nam het aantal van zulke woningonderzoeken met een derde toe. In ruim 1500 zaken speelde schimmel een rol.

In vijf grote steden, Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Groningen, kregen huurders in zulke schimmelzaken vaak gelijk: in 72 procent van de gevallen.

Gemiddeld kregen woningcorporaties in 40 procent van de onderhoudszaken gelijk, particuliere verhuurders in bijna één derde. In de meeste gevallen won dus de huurder.

Huurprijscheck

Ook online weten mensen de commissie beter te vinden. De huurprijscheck op de site werd elke maand ruim 37.000 keer ingevuld, twee keer zoveel als in 2023. Het aantal telefoontjes steeg naar bijna 95.000.

Sinds 1 juli 2024 kan de Huurcommissie over meer huurprijzen een bindend oordeel geven. Toen ging de Wet betaalbare huur in, waardoor het puntensysteem ook geldt voor middenhuurwoningen. Daardoor kunnen ook huurders in die categorie terecht bij de commissie met vragen of geschillen over de hoogte van hun huur.

Verklaring toename

Volgens de commissie spelen meerdere factoren mee bij de toename van klachten, zoals achterstallig onderhoud door verhuurders, uitgestelde renovaties en hoge energiekosten waardoor huurders minder stoken. Ook zachte winters kunnen effect hebben op schimmelvorming in woningen.

De beveiliging van militaire locaties en objecten is opnieuw ruim ondermaats. Dat zegt de Algemene Rekenkamer na eigen onderzoek.

Het is niet de eerste keer dat de Rekenkamer dit concludeert. Uit eerdere onderzoeken bleek de beveiliging in 2022 en 2023 ook onvoldoende. Omdat Defensie te weinig vooruitgang liet zien, zette de Rekenkamer haar zwaarste middel in, een officieel bezwaar.

Met dat bezwaar verplicht de Rekenkamer minister Brekelmans om een verbeterplan op te stellen, en dat heeft hij inmiddels gedaan. Zo scherpte Brekelmans vorige week nog de veiligheidsmaatregelen op defensielocaties aan van het eerste naar het tweede niveau. Als die verbeteringen opnieuw onvoldoende opleveren moet hij zich hiervoor verantwoorden in de Tweede Kamer.

"Aanslagen op commando- of computercentra of wapensystemen kunnen de defensieorganisatie verlammen", schrijft de Rekenkamer. "We vinden het gebrek aan vooruitgang in de beveiliging van militaire objecten in combinatie met de huidige veiligheidssituatie onacceptabel."

Met militaire objecten doelt de Rekenkamer onder meer op oefenlocaties van Defensie en op defensievoertuigen zoals marineschepen die in havens liggen.

Bezwaar aantekenen doet de Rekenkamer maar heel zelden, de laatste keer was tijdens de coronacrisis.

Testteams

Eind 2024 voerde Defensie zelf op acht locaties zestien verschillende beveiligingstesten uit. Bij die testen probeerden testteams binnen te dringen op defensielocaties. Hierbij bleek dat beveiligers en medewerkers geen verbetering lieten zien ten opzichte van dezelfde testen in voorgaande jaren.

Volgens de Rekenkamer was het defensiepersoneel te weinig oplettend bij verdachte situaties. Soms wezen medewerkers de testteams zelfs de weg nadat ze onopgemerkt op het terrein waren gekomen.

"Vooral bij de strengst te beveiligen militaire objecten is dit zorgelijk. Het belang van beveiliging in de huidige veiligheidssituatie is blijkbaar onvoldoende doorgedrongen tot de werkvloer", zo valt te lezen in het rapport.

'Topprioriteit'

Defensie erkent al langere tijd de problemen rond de beveiliging en noemt het oplossen topprioriteit. "De beveiliging dient op een hoger niveau gebracht te worden. Daarvoor zal met prioriteit geïnvesteerd worden in de versterking van de organisatorische, bouwkundige en elektronische beveiligingsmaatregelen", staat in de begroting van 2025.

In een reactie op dit nieuwste rapport zegt staatssecretaris Tuinman van Defensie dat hij het rapport "heel serieus" neemt. "Ik maak me er zorgen over. Het wordt steeds onveiliger in Nederland en Europa", zegt hij. "Het gaat hier voornamelijk om de cultuur bij Defensie. Het veiligheidsbewustzijn moet bij alle medewerkers omhoog, we moeten elkaar meer aanspreken."

"Daar zijn we nu hartstikke hard mee bezig, maar Defensie is ook onderdeel van de samenleving en we willen niet overal hoge hekken optrekken." Om te controleren of de verbeteringen echt goed doorgevoerd worden gaat de staatssecretaris zelf met een testteam mee dat probeert een locatie van Defensie binnen te dringen. "Dan krijg ik een gevoel van wat de gebreken zijn."

Minister Brekelmans hoorde al eerder van het bezwaar van de Rekenkamer en kreeg dus de kans een verbeterplan op te stellen. Dat verbeterplan heeft de Rekenkamer goedgekeurd, wat betekent dat het bezwaar nu geen concrete gevolgen heeft en vervalt.

De staatssecretaris is optimistisch: "Ik beloof dat de Rekenkamer volgend jaar niet weer met zo'n rapport hoeft te komen."

"De burger op Bonaire heeft helaas geen vriend bij het Bonairiaanse bestuur en nu ook niet bij de Nederlandse overheid. Hij staat er eigenlijk helemaal alleen voor." Onderzoeker Yoani Kuiper is duidelijk over de manier waarop beide overheden zijn omgegaan met het langdurige milieuschandaal met de vuilstort van afvalverwerker Selibon op Lagun.

Uit documenten die gisteren zijn vrijgegeven blijkt dat het ministerie en het RIVM al in 2023 wisten van ernstige gezondheidsrisico's, maar dat er geen actie volgde.

Kuiper vestigde zich in 2023 op Bonaire. Gealarmeerd door berichten over gezondheidsklachten rond de vuilstort diende hij twaalf WOO-verzoeken in. "Het begon als hobby, maar er is hier iets heel ernstigs aan de hand."

De medische afvalverbrander draaide vanaf 2017 jarenlang zonder adequate filters of naverbranding. "Iedereen met een achtergrond in milieubeheer weet dat de verbranding van medisch afval dioxines en furans oplevert. Die zijn extreem kankerverwekkend", zegt Kuiper.

Uit metingen blijkt dat omwonenden jarenlang zijn blootgesteld aan hoge concentraties schadelijke stoffen, waaronder fijnstof, koolmonoxide, zwaveldioxide en zware metalen.

Gezondheidsonderzoek

Het RIVM bereidde begin 2023 een gezondheidsonderzoek voor, maar trok zich in juni van dat jaar terug bij gebrek aan een formele opdracht van het ministerie van Volksgezondheid. Uit interne e-mails blijkt dat het ministerie de bal doorschoof naar Bonaire zelf, en dat deed geen formeel verzoek voor zo'n gezondheidsonderzoek.

Volgens Kuiper speelden meerdere partijen een rol: het bestuur van Bonaire, vuilverwerker Selibon, de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat, Volksgezondheid en Binnenlandse Zaken, en toezichthouders. "Iedereen wist iets, maar niemand greep in. Dat is het echte probleem."

De installatie werd volgens Kuiper aangeschaft zonder aanbesteding en zonder degelijke technische onderbouwing. "Ze hadden zogenaamd geen geld voor een geschikte installatie, maar kochten een model dat vijf keer groter was dan nodig. Bovendien is uit mijn onderzoek gebleken dat ze slechts de helft van het verbrandingssysteem gebruikten."

Gezondheidsonderzoek op individueel niveau is tot op heden uitgebleven. "Er zijn geen testen op vetweefsel, eieren of moedermelk uitgevoerd. Die zijn noodzakelijk om te bepalen hoeveel dioxines mensen hebben opgeslagen."

De afvalverbrander is inmiddels uit bedrijf. Medisch afval wordt opgeslagen in containers, wat nieuwe gezondheidsrisico's oplevert. Kuiper werkt aan een rapport dat mogelijk als basis dient voor een massaschadeclaim. "Wat mij betreft is er willens en wetens grote schade toegebracht aan de bevolking. En niemand heeft dat proberen te stoppen."

Toeristen die de Zaanse Schans op willen, moeten volgend jaar een kaartje kopen van 17,50 euro. Ondanks felle kritiek van ondernemers en bewoners vindt een meerderheid van de gemeenteraad van Zaanstad dat de toeristische trekpleister niet langer gratis toegankelijk kan zijn.

De Zaanse Schans trekt bijna 2,6 miljoen bezoekers per jaar. Dat maakt de situatie "onbeheersbaar", meldt NH. Het is te druk volgens de gemeente. Ook komt er te weinig geld binnen om het erfgoed van molens en oude Zaanse huisjes in stand te houden.

De Zaanse Schans werd in 1963 opgericht met de bedoeling om een aantal traditionele Zaanse houten huisjes uit de negentiende eeuw te redden. De huisjes kwamen uit de hele Zaanstreek en werden - vaak inclusief bewoners -per boot overgebracht naar de oevers van de Zaan tussen Zaandam en Wormer.

Niet veel later kwam er ook een aantal molens bij. Vaak waren dat karakteristieke molens die elders moesten wijken voor woningbouw of bedrijventerreinen. Albert Heijn plaatste een replica van z'n allereerste kruidenierswinkeltje op de Schans.

Hypermodern museum

Ook anno 2025 wonen er nog mensen in de popperige huisjes op de Zaanse Schans. De molens zijn opnieuw in gebruik genomen. Pal naast de schans verrees een hypermodern museum, wat de aantrekkingskracht van het gebied verder vergrootte.

Vooral in het hoogseizoen komen er meer mensen naar de Zaanse Schans dan het gebied aankan, aldus hoogleraar toerisme Jan van der Borg onlangs op NPO Radio 1. "Dan is het gewoon echt veel te druk", zei hij. "Omwonenden ervaren ontzettend veel parkeeroverlast. Het slibt volledig dicht en in omliggende wijken parkeren mensen hun camper op je oprit."

Nu al entree

Entree heffen lijkt een uitweg, maar het idee was van het begin af aan omstreden. Gemeente, bewoners, omwonenden zijn het niet eens met elkaar. Ook ondernemers, waaronder een aantal molenaars, waren tot nu toe niet bereid een lijn te trekken. Voor een aantal molens moeten toeristen nu al entree betalen.

Toeristenfotograaf Daan Engels benadrukt het belang van vrije toegang. "De Zaanse Schans is levend erfgoed, geen afgesloten attractiepark zoals de Efteling," zegt hij.

Buiten de poort

"Deze plannen staan haaks op onze manier van werken en bedreigen onze toekomst", aldus Sterre Schaap, wier moeder een antiek- en brocantewinkel heeft op de Zaanse Schans. "Onze vaste klanten zullen straks buiten de poort staan."

Of er een poort komt, is de vraag. Vooral de bewoners, veelal op leeftijd, zijn fel tegen.

In een debat gisteravond werd onder meer voorgesteld om een toegangssysteem in te voeren als in de duinen. Daarbij zijn er geen hekken, maar moeten bezoekers een kaartje kopen bij een automaat en dat laten zien als er om wordt gevraagd. Met dat systeem wordt niet alleen voorkomen dat bewoners moeten betalen om bij hun huis te komen, maar kunnen ook omwonenden 'gratis' naar binnen.

Hou de Schans open

De vele critici van entreeheffing blijven zich roeren. Onder het motto Hou de Zaanse Schans open hebben zij een referendum aangevraagd. Morgen beslist de gemeenteraad van Zaanstad of dat er daadwerkelijk komt.

Wethouder Wessel Breunesse (GroenLinks) benadrukt vooral dat de race nog niet is gelopen. "Dit plan heeft nog veel uitwerkingen nodig", stelt hij. Toch wil hij de entreeheffing volgend jaar in laten gaan.

De Duitse politie heeft vijf tieners opgepakt die ervan worden verdacht deel uit te maken van een extreemrechtse terroristische cel. Ze variëren in leeftijd van 14 tot 18 jaar.

Vier van de arrestanten worden verdacht van lidmaatschap van een terroristische organisatie, de vijfde van steun aan een dergelijke organisatie. Drie van hen zouden de leiders van de groep zijn geweest. Het Openbaar Ministerie klaagt hen aan voor onder meer poging tot moord, brandstichting en vernieling van eigendommen.

De groep waarvan de verdachten deel uitmaakten noemt zichzelf De Laatste Verdedigingsgolf. "De leden beschouwen zichzelf als de hoogste autoriteit ter verdediging van de 'Duitse natie'", aldus het OM. "Hun doel is om door middel van gewelddadige acties, vooral gericht tegen migranten en politieke tegenstanders, het democratische systeem in de Bondsrepubliek Duitsland te laten instorten."

Brandstichting

Ze maken gebruik van brandstichting en bomaanslagen in asielzoekerscentra en instellingen die tot het politiek linkse spectrum horen. In oktober vorig jaar staken twee verdachten met brandversnellers een cultureel centrum in Brandenburg in brand. Daarbij raakte niemand gewond, maar de materiële schade was meer dan een half miljoen euro.

In januari dit jaar probeerden twee andere leden in Thüringen een raam in te slaan in van een asielzoekerscentrum en brand te stichten. Dat mislukte, maar ze spoten wel hakenkruisen op de muur en teksten als "Buitenlanders eruit" en "Duitsland voor de Duitsers".

Huiszoekingen

De groepsleden spraken elkaar voornamelijk via chatgroepen. Naast een algemene chat zijn er subchats per land of regio. In de chats wordt het nationaalsocialisme verheerlijkt en wordt massaal geweld gepropageerd.

Volgens de veiligheidsdiensten zitten er landelijk ongeveer 200 mensen in de chats van de groep, maar ze zijn waarschijnlijk nog niet allemaal geïdentificeerd. Eind april nam de federale procureur-generaal het proces over en classificeerde de groep als terroristische organisatie.

Voor het onderzoek zijn meer dan 220 politieagenten van de Federale Recherche, speciale eenheden en politiekorpsen van de betrokken deelstaten ingezet. Het OM meldt dat het vandaag ook dertien panden in Saksen en Thüringen heeft doorzocht. Die huiszoekingen zijn ook gericht tegen drie andere leden van de groep die al in voorlopige hechtenis zaten.

Bij drie ministeries zijn er ernstige problemen in de uitvoering: bij Justitie en Veiligheid, Defensie en Buitenlandse Zaken. Dat concludeert de Algemene Rekenkamer op Verantwoordingsdag, waarop ministeries hun jaarverslagen presenteren.

Zeker 867 mensen zitten volgens de Rekenkamer heel erg in de problemen, omdat ze door een naamsverwisseling onterecht zijn veroordeeld. Die verwisseling is bijvoorbeeld ontstaan door identiteitsfraude, of een invoerfout. De echte daders lopen juist nog vrij rond. Volgens het ministerie van Justitie en Veiligheid zijn er geen aanwijzingen dat er mensen onschuldig vastzitten.

Dit speelt al sinds 2012, maar het lukt het ministerie van Justitie en Veiligheid niet om de fouten te herstellen. Omdat het bij ruim 141 zaken gaat om een zedendelict of geweldsmisdrijf, noemt de Rekenkamer dit een "ernstige onvolkomenheid".

Slecht beheer van 16 miljard euro

Ook de financiële beheerders van het ministerie van Buitenlandse Zaken krijgen een flinke tik op de vingers. Het ministerie is in 2024 overgestapt op een nieuw systeem, dat nog niet goed werkt. Daardoor zijn de uitgaven, zo'n bijna 16 miljard euro, niet meer goed te volgen.

De Rekenkamer maakt daarom bezwaar bij het ministerie, wat betekent dat het ministerie zeer dringend maatregelen moet nemen.

Militaire locaties niet goed beveiligd

Ook het ministerie van Defensie heeft zo'n bezwaar gekregen. Opnieuw blijkt dat militaire locaties, zoals wapendepots en fregatten, niet goed genoeg beveiligd zijn. "Dit ernstige en urgente probleem is - juist in de huidige geopolitieke omstandigheden - hardnekkig", concludeert de Rekenkamer.

Zowel het ministerie van Buitenlandse Zaken als het ministerie van Defensie heeft inmiddels een verbeterplan opgesteld. Defensie wijst erop dat dit plan is goedgekeurd. De Rekenkamer houdt de uitvoering in de gaten.

De Rekenkamer is ook kritisch over het aantal ambtenaren dat bij de rijksoverheid werkt. Het kabinet-Schoof wilde daar vanaf 2025 zo'n 22 procent op bezuinigen. Dat is niet gelukt: het aantal fte's is juist met ruim 9000 toegenomen.

Ministeries bedenken bij het maken van plannen niet genoeg hoeveel mensen ze nodig hebben om die uit te voeren, zo oordeelt de Rekenkamer. Mede om die reden blijft de externe inhuur ver boven de gewenste 10 procent. Het ministerie van Binnenlandse Zaken, dat de inhuur coördineert, huurt zelfs 21 procent van het personeel extern in.

"Resultaten laten zien"

Ook vindt de Rekenkamer, net als vorig jaar, dat het kabinet geen duidelijke doelen stelt, waardoor de resultaten ook de moeilijk te meten zijn. "Laat resultaten zien. Doe wat je belooft", zegt president Peter Duisenberg in de Tweede Kamer.

"Er gaat ook veel goed, de Rekenkamer geeft goedkeuring aan alle jaarverslagen", zegt minister Heinen (Financiën) in een reactie. "Tegelijkertijd ben ik pas tevreden als er nul fouten worden gemaakt, dus er is werk aan de winkel."

De lichamen die gisteren in een auto werden gevonden in het water in Winschoten, zijn van de vermiste Jeffrey en Emma en hun vader. Dat bevestigt de politie.

"Aangeslagen, boos en intens verdrietig. Geen enkel woord komt in de buurt bij wat wij nu voelen", laten de nabestaanden weten in een verklaring. "We kunnen het niet beseffen en willen het ook eigenlijk niet beseffen."

Afgelopen dagen zocht de politie op meerdere plekken in de provincie Groningen naar de 10-jarige Jeffrey en de 8-jarige Emma, die sinds zaterdag vermist waren. Ze werden die dag door hun vader meegenomen in een auto. Volgens de politie waren er aanwijzingen dat hij zichzelf en de kinderen wilde doden.

De auto, een grijze Toyota Avensis, werd zaterdag voor het laatst om 15.45 uur gezien in de omgeving van de A7 bij Winschoten. Gisteravond werd de auto met drie lichamen erin gevonden in de Rensel, een kanaal in Winschoten, vlak bij de A7. Het voertuig werd rond middernacht met een hijskraan uit het water getakeld.

Dit zijn beelden van vannacht:

De burgemeesters van de gemeenten Oldambt en Eemsdelta zeggen met groot verdriet kennis te hebben genomen van het nieuws. In Beerta, gemeente Oldambt, werden Jeffrey en Emma ontvoerd. In Delfzijl, gemeente Eemsdelta, zaten zij op school.

"Het meest zwarte scenario is helaas waarheid geworden", zegt burgemeester Cora Yfke Sikkema van Oldambt. "Voor de familie, vrienden, maar ook klasgenoten en oud-klasgenoten en vriendjes een dramatische afloop. En ook voor iedereen die mee heeft geleefd."

Burgemeester Ben Visser van Eemsdelta spreekt van "een immens verdrietig einde van een dagenlange onzekerheid die ons diep geraakt heeft". De burgemeesters vragen om de familie en andere betrokkenen ruimte en rust te geven.

Grote zoekactie

De politie verstuurde zondag een amber alert, het zwaarste middel dat de politie in kan zetten bij de vermissing van kinderen. Die avond begon er een zoekactie in de Carel Coenraadpolder bij Finsterwolde. Maandag werd de zoekactie uitgebreid naar een veel groter gebied.

Er werd steeds meer duidelijk over wat zich in de uren voor de ontvoering had afgespeeld. Het AD schreef dat de vader zaterdagochtend bij Duitse vrienden was. Hij zou zo emotioneel zijn geweest dat zij zijn autosleutel afpakten, om te voorkomen dat hij domme dingen zou doen. Hij vertrok toen met de reservesleutel.

Ondanks de grootschalige inzet bleef het voor de politie een raadsel waar Jeffrey en Emma waren. Tot gisteravond laat, toen de auto met lichamen werd gevonden.

Politiewoordvoerder Tessel Horsman vertelt over de gevonden lichamen:

De Duitse minister van Defensie Pistorius vindt dat president Trump zijn invloed op president Poetin overschat. Trump en Poetin spraken maandag telefonisch twee uur met elkaar over een staakt-het-vuren in de oorlog in Oekraïne, maar dat leverde niets concreets op, net als eerdere pogingen van Trump om beweging in het Russische standpunt te krijgen.

Het ging volgens Pistorius in februari al mis toen de VS een NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne uitsloot en de territoriale eisen van Rusland min of meer erkende. "Dat doe je eigenlijk niet voordat je überhaupt aan onderhandelingen begint. En dat brengt je natuurlijk in een bijzonder zwakke positie om nu vredes- of wapenstilstandsonderhandelingen te voeren", zegt Pistorius in een interview met Deutschlandfunk

Vrede niet in zicht

Trump zei na het overleg met Poetin dat het een "erg goed" gesprek was geweest, dat Rusland en Oekraïne per direct met elkaar gaan onderhandelen en dat het Vaticaan dat gaat organiseren. Poetin was veel minder concreet. Hij zei slechts dat Rusland wil werken aan een principeakkoord over een raamwerk voor verdere onderhandelingen. Van een onmiddellijk staakt-het-vuren, zoals Oekraïne en de EU willen, wil hij niets weten.

"Mijn verwachtingen waren al niet bijzonder hoog en zelfs daaraan is niet voldaan", zegt Pistorius. "Er gebeurt eigenlijk niets, behalve dat er telkens nieuw uitstel wordt gecreëerd. Nu zou overwogen worden om onderhandelingen in het Vaticaan te voeren. Dat is weer een nieuwe locatie, weer meer tijd. Het leidt er in feite alleen maar toe dat Vladimir Poetin zijn aanvallen op Oekraïne kan voortzetten. Vrede of een staakt-het-vuren zijn niet in zicht. Als hij dat zou willen, zou hij dat zelf onmiddellijk kunnen bewerkstelligen en aan tafel komen."

Geen opzet

Pistorius denkt niet dat Trump de belangen van Europa wilde schaden. "Nee, dat zou betekenen dat hij dat met opzet deed en dat veronderstel ik niet. Ik denk dat hij zijn positie verkeerd heeft ingeschat. Hoe dan ook, het helpt ons allemaal niet."

Hij is ervan overtuigd dat onderhandelingen alleen van de grond komen als de druk op Poetin wordt opgevoerd, door financiële en materiële steun aan Oekraïne en nieuwe sancties tegen Rusland aan te nemen.

De kinderen op basisschool Op 't Erf in Best krijgen sinds deze maand les in een gebouw dat voor het overgrote deel is opgetrokken uit hout. Daarvoor zijn in totaal 107 populieren gebruikt uit het dorp zelf.

Het nieuwe gebouw is nog maar net in gebruik, maar nu al een succes, zegt directeur Marieke Snoeks. Het aantal open sollicitaties neemt toe, ouders reageren enthousiast en de kinderen zeggen dat het gebouw iets met je doet. "Je ruikt het hout en daar word je rustig van", zegt Jip (11) uit groep 7 bij Omroep Brabant.

Houten schoolgebouwen zijn niet helemaal nieuw in Nederland. Na de Tweede Wereldoorlog werden in sneltreintempo 115 houten scholen neergezet om het nijpend tekort aan gebouwen voor lager onderwijs op te lossen. In Almere beschikt basisschool De Verwondering sinds vorig jaar over een "hybride houten gebouw" en in Wageningen bouwt de universiteit aan een research- en laboratoriumgebouw met een volledige houten constructie.

Maar dan nog is het schoolgebouw in Best iets bijzonders, omdat gebruik is gemaakt van populieren die tot september 2023 een paar honderd meter verderop stonden.

Klompengat

"Best staat bekend om de klompen- en luciferfabrieken, waarbij populierenhout werd gebruikt", zegt schooldirecteur Snoeks. Niet voor niets heet het dorp in carnavalstijd Klompengat.

Het houten schoolgebouw leidt volgens René Westerlaken van de Brabantse Populieren Vereniging tot meer waardering voor de natuur en de lokale geschiedenis. "Deze vijfhonderd kinderen herinneren zich straks dat de bomen gerooid zijn en op de zaagtafel hebben gelegen. Daar zijn ze allemaal bij geweest", zegt hij.

Nina (12) uit groep 8 was een van de kinderen die mochten meekijken. "Vorig jaar hebben we in de zagerij mee hout uitgezocht", zegt ze, nog steeds een beetje onder de indruk. "Je mocht ook aan het hout voelen."

Het hout zit overal in de school en niet alleen aan de buitenkant. In de klassen zijn de wanden bedekt met hout om te zorgen voor een betere akoestiek. "De lampen zijn ook van populierenhout gemaakt. Net als alle naambordjes", zegt directeur Snoeks.

Het aantal open sollicitaties stijgt volgens haar ineens flink. Dat is niet verbazingwekkend, zegt ze. "Het zien van hout en groen brengt je hartslag naar beneden. We willen graag dat kinderen gezond opgroeien en ook dat onze collega's hier prettig kunnen werken."

Veel meer galm

Volgens de directeur straalt het gebouw rust uit. "Je merkt dat kinderen daar ook op reageren. Ze lopen rustiger door de gangen en zijn rustig met hun werkjes bezig. Ik denk dat de akoestiek daar ook heel veel in doet. Als je tegen elkaar praat, kun je gewoon een gesprek voeren. In ons vorige gebouw hoorde je veel meer omgevingsgeluid en had je veel meer galm."

Thijs (10) uit groep 6 vindt het vooral mooi gemaakt. "Ik vind het heel natuurlijk", zegt hij. "Het heeft zo wél uitstraling."

Al tientallen jaren zijn adviezen over de veiligheid in landen waar asielzoekers vandaan komen openbaar. Maar het kabinet-Schoof wil ze voortaan geheim houden. Het nieuwe beleid is intussen al van kracht want onlangs zijn nieuwe ambtsberichten over Jemen en Eritrea niet gepubliceerd.

Het is onderdeel van het pakket maatregelen waarmee dit kabinet "het strengste asielbeleid ooit" wil voeren. Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken schreef deze week in een brief aan de Tweede Kamer dat ambtsberichten "in beginsel niet meer openbaar worden gemaakt".

Hij wijst op afspraken die hierover tijdens de kabinetsformatie zijn gemaakt en die tot nu toe aan de aandacht zijn ontsnapt. Het idee van de coalitie is dat asieladvocaten en mensensmokkelaars misbruik maken van de ambtsberichten; zij zouden asielzoekers hun vluchtverhaal erop laten afstemmen.

Reactie IND

Volgens de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) is het heel verklaarbaar dat er geregeld overeenkomsten zijn tussen het vluchtverhaal van asielzoekers en de inhoud van ambtsberichten. "Een ambtsbericht beschrijft waarom het onveilig is in een land en asielzoekers doen een aanvraag voor bescherming. Het is dus niet vreemd dat een asielrelaas past binnen de context van een ambtsbericht. De IND beoordeelt vervolgens of wat de vreemdeling vertelt geloofwaardig is. Dat is niet alleen afhankelijk van de vraag of het relaas past binnen de informatie uit het ambtsbericht", zegt een woordvoerder.

Voor asielzoekers zijn ambtsberichten heel belangrijk. Het zijn ambtelijke adviezen over de veiligheid in landen van herkomst van asielzoekers. Op basis daarvan wordt besloten of ze hier al dan niet tijdelijk mogen blijven of dat ze terug moeten. De Tweede Kamer debatteert er vaak over als er nieuwe worden gepubliceerd en ze spelen een belangrijke rol in asielprocedures bij de IND en bij rechtbanken.

Binnenkort komt er een nieuw ambtsbericht over Syrië en daar wordt reikhalzend naar uitgekeken. PVV-leider Wilders wil dat zoveel mogelijk Syriërs teruggestuurd worden nu dictator Assad is verdwenen, maar veel Syrische asielzoekers geloven niet dat het al veilig is in hun land, mede door recente moordpartijen daar.

"Met stomheid geslagen"

Deskundigen zijn verrast en verbaasd door het kabinetsbesluit. Hoogleraar migratierecht Thomas Spijkerboer zegt: "Ik ben met stomheid geslagen. Ik zit sinds 1986 in het veld en al die tijd werden ambtsberichten openbaar gemaakt. Voor de vraag of mensen nu terug kunnen naar Syrië of Soedan en of homoseksuelen terug kunnen naar Gambia zijn ambtsberichten beslissend."

Spijkerboer en andere deskundigen betwijfelen of de geheimhouding overeind zal blijven bij de rechter. Rechtspraak is openbaar en rechters zullen niet accepteren dat zij over asielverzoeken moeten oordelen als asielzoekers de adviezen niet mogen kennen, voorspelt Wil Eikelboom, voorzitter van de Vereniging van Asieladvocaten Nederland.

"Als je ambtsberichten geheim houdt ga je besluiten nemen op basis van geheime informatie en krijg je dus een soort geheim proces, waarbij de asielzoeker niet de toegang heeft tot de informatie die de minister wel heeft. Ik denk dat de rechter dat absoluut niet gaat accepteren", aldus Eikelboom.

Myrthe Wijnkoop van Vluchtelingenwerk Nederland noemt het een "onbegrijpelijk en onverstandig besluit" van het kabinet en waarschuwt voor een oneerlijke rechtsgang.

Oppositie kritisch

De regeringsfracties in de Tweede Kamer steunen het beleid; ze hebben het afgesproken in het Hoofdlijnenakkoord. Oppositiepartijen reageren heel kritisch.

Kamerlid Kati Piri van GL/PvdA: "Dit soort besluiten hoort transparant te zijn. 70.000 Syriërs die momenteel in Nederland zitten worden op basis van een ambtsbericht wel of niet teruggestuurd. Dan moeten wij als Kamer weten wat er in dat ambtsbericht staat. Dit kan niet."

Haar D66-collega Podt: "Een heel dom idee. Als je iemand terug wil sturen moet je weten of het daar veilig is. En op deze manier kunnen de Tweede Kamer en advocaten dat niet controleren. Dit zal tot veel meer procedures bij de rechter leiden. Het wordt één grote puinhoop".

Het is overigens ook mogelijk dat belangenorganisaties of journalisten toch de inhoud van nieuwe ambtsberichten kunnen achterhalen als ze om openbaarmaking vragen via de Wet Open Overheid, de wet waarin de openbaarheid van bestuur wordt geregeld. Ook bronnen rond het kabinet houden er al rekening mee dat de geheimhouding kan stuklopen op de WOO.

In 2024 ging er wereldwijd meer tropisch regenwoud verloren dan ooit. Onderzoekers schatten dat er 67.000 vierkante kilometer van deze ongerepte oerbossen verdween, wat neerkomt op de oppervlakte van Ierland.

Dat blijkt uit onderzoek van het World Resources Institute (WRI) en de universiteit van Maryland, gebaseerd op analyses van satellietbeelden. De onderzoekers zeggen dat er voor het eerst in de geschiedenis meer land verloren ging door branden dan door boskap.

Hoewel branden in sommige ecosystemen van nature voorkomen, worden ze in tropische bossen bijna altijd door de mens veroorzaakt, zeggen de onderzoekers. Ze worden aangestoken om land vrij te maken voor landbouw en verspreiden zich ongecontroleerd naar nabijgelegen bossen.

Door de wereldwijde bosbranden kwam in 2024 3,1 gigaton aan broeikasgasgassen vrij. Dat staat gelijk aan iets meer dan de jaarlijkse CO2-uitstoot door het gebruik van fossiele brandstoffen in heel India, aldus de onderzoekers.

Daling in Zuidoost-Azië

Het Amazonegebied had het moeilijk door de recorddroogte vorig jaar. Het meeste bos ging verloren in Brazilië, grotendeels door branden. Door de droogte in combinatie met hoge temperaturen konden branden zich snel verspreiden. Het verlies werd verder vooral veroorzaakt door het kappen van bossen voor sojateelt en veeteelt.

Relatief goed nieuws is er ook. In Zuidoost-Azië nam het verlies aan oerbos af. In Maleisië was er een daling van 13 procent ten opzichte van 2023. De overheid zet zich daar in om landbouw te beperken en de bossen beter te beschermen en bedrijven hebben toezeggingen gedaan om ontbossing terug te dringen.

De onderzoekers tekenen daarbij wel aan dat Maleisië sinds 2001 bijna een vijfde van zijn oerbos verloren heeft en bijna een derde sinds de jaren 70.

Klimaattop in Amazonegebied

Ook in Indonesië nam de ontbossing af, met 11 procent ten opzichte van 2023. Ook daar kwam dat deels door inspanningen van de regering voor bosbescherming, herstel en brandbestrijding, melden de onderzoekers. Ook regenval en lokale gemeenschappen en landbouwbedrijven hielpen het aantal branden laag te houden.

De onderzoekers noemen de cijfers van 2024 een wake up-call. "Om het bosverlies tegen 2030 te stoppen en terug te draaien, zal het jaarlijkse bosverlies met 20 procent per jaar moeten dalen ten opzichte van het niveau van 2024", schrijven ze.

In november vindt de volgende klimaattop (COP30) plaats in het Braziliaanse Belém. Het is voor het eerst dat er een klimaattop in het Amazoneregenwoud wordt gehouden.