NOS Nieuws - Algemeen

Het aantal dakloze arbeidsmigranten neemt toe, zeggen vakbond CNV en het Leger des Heils. Volgens de organisaties zijn naar schatting zo'n 10.000 arbeidsmigranten dakloos. Dat is zo'n 60 procent van alle mensen die op straat leven, zeggen ze.

De organisaties komen vandaag met een nieuw voorstel om dakloosheid onder arbeidsmigranten tegen te gaan. Ze vragen daarvoor financiële steun van de politiek.

Volgens CNV en het Leger des Heils leven dakloze arbeidsmigranten onder erbarmelijke en onmenselijke omstandigheden en sterven er geregeld arbeidsmigranten op straat. Arbeidsmigranten worden vaak door hun werkgever gehuisvest. Raken ze hun baan kwijt, dan worden ze dus dakloos.

Precieze cijfers over het aantal daklozen in Nederland zijn er niet, omdat veel van hen niet geregistreerd staan. Het CBS heeft onlangs op basis van drie registers, van onder meer de reclassering en opvangorganisaties, en een schatting berekend dat er begin 2024 zo'n 33.000 mensen dakloos waren. Daar vallen ook mensen onder die bijvoorbeeld in een auto, kraakpand of vakantiewoning slapen of tijdelijk verblijven bij familie of vrienden.

Hulp en begeleiding

Doel van het voorstel van CNV en het Leger des Heils is dat arbeidsmigranten binnen drie weken aan werk en een woning worden geholpen of worden begeleid om terug te keren naar hun land van herkomst. Daartoe moeten daklozenopvangcentra, Regionale Werkcentra (RWC's) en gemeenten aan elkaar worden gekoppeld.

"Met open grenzen hebben werkgevers alle vrijheid om arbeidsmigranten naar Nederland te halen", zegt voorzitter Piet Fortuin van het CNV. "Maar daar hoort ook de verantwoordelijkheid bij om huisvesting en begeleiding naar nieuw werk te financieren en mogelijk te maken."

Succesvolle pilots

Het plan is geïnspireerd op de opvangpilots die lopen in zes steden. Een van die steden is Eindhoven, waar sinds 2023 de gemeente samen met het Leger des Heils tijdelijk opvang biedt aan arbeidsmigranten. De pilot heeft daar meer dan 250 mensen geholpen, zeggen het CNV en Leger des Heils. 60 procent heeft een nieuwe baan gekregen en nieuwe huisvesting, 20 procent koos voor terugkeer naar het land van herkomst.

Minister Van Hijum van Sociale Zaken is het eens met de twee organisaties dat voorkomen moet worden dat arbeidsmigranten na hun ontslag op straat belanden.

Volgens Van Hijum zet de overheid zich daarvoor al in door informatie- en hulppunten door heel Nederland op te zetten. Daarvan zijn er inmiddels negen geopend en die punten worden ook met de Regionale Werkcentra verbonden, zegt de minister. "Daar helpen we nu al dakloze arbeidsmigranten en dat gaat op steeds meer plekken in Nederland gebeuren."

De minister zegt positieve resultaten te zien bij de pilots in de zes steden. Het kabinet kijkt of die pilots structureel en in meerdere gemeenten kunnen worden gefinancierd. Tegelijkertijd vindt hij ook dat werkgevers hun verantwoordelijkheid moeten nemen: "We zien dat werkgevers op grote schaal problemen afwentelen op gemeenten, daar moeten we een eind aan maken."

De weg in de Franse Alpen die sinds vorig weekend werd versperd door drie grote rotsblokken gaat hoogstwaarschijnlijk vanmiddag weer volledig open.

De N90 bij Aigueblanche is een weg die naar veel skigebieden in de Savoie leidt, zoals Les Arcs dat ook bij veel Nederlanders populair is. Door een aardverschuiving kwamen afgelopen zaterdag de rotsblokken op de weg terecht.

Werkzaamheden om de rotsen te verwijderen en de weg te herstellen, begonnen gisteren. Volgens het hoofd van de regio Auvergne-Rhône-Alpes, waar de beschadigde weg ligt, wordt gestreefd naar een heropening aan het einde van de middag.

Noodopvang

Vanwege de aardverschuiving moesten zo'n 1500 gestrande mensen de nacht doorbrengen in noodopvanglocaties. Normaal heeft de weg twee banen de ene kant op en twee banen de andere kant op.

Vanwege de blokkade waren twee banen niet meer begaanbaar. De afgelopen dagen werd een tunnel met twee banen die normaal gesproken alleen bedoeld is voor afdalend verkeer ook gebruikt voor verkeer dat de andere kant op moest. Dit veroorzaakte lange files. Vanwege de start van de wintervakantie voor Franse scholen komende maandag wordt vanaf morgen veel drukte op de wegen verwacht.

De rotsblokken hadden niet alleen de weg, maar ook schermen beschadigd die waren geplaatst om vallende stenen tegen te houden. Die zijn inmiddels hersteld.

De Verenigde Staten hebben een tweede vliegtuig van de Venezolaanse president Maduro in beslag genomen. Het vliegtuig is een Dassault Falcon 200, een privéjet waar acht tot veertien passagiers in vervoerd kunnen worden.

Het toestel werd gebruikt door Maduro en zijn belangrijkste medewerkers, zoals zijn vicepresident en de minister van Defensie. Het is in beslag genomen in de Dominicaanse Republiek.

Het toestel werd voor de ogen van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio in beslag genomen. Hij bezocht de Dominicaanse Republiek als afsluiting van een bezoek aan vijf Latijns-Amerikaanse landen.

Van staatsbedrijf

Volgens het Amerikaanse ministerie van Justitie werd het vliegtuig gekocht door het Venezolaans staatsbedrijf voor olie en aardgas dat met sancties te maken had. Het bedrijf kocht het toestel in 2017 in de VS en stuurde het naar Venezuela.

Onder de vorige president Biden werd vorig jaar september ook al een Venezolaans vliegtuig in beslag genomen in de Dominicaanse Republiek. Volgens het Amerikaanse ministerie van Justitie werd dat regeringstoestel eind 2022 illegaal vanuit de VS aan Venezuela verkocht via een tussenbedrijf.

Oliesancties

De VS heeft meerdere sancties ingesteld tegen het land, bijvoorbeeld voor de export van olie, de belangrijkste inkomstenbron van Venezuela. Die sancties werden twee jaar geleden opgeschort, maar werden weer ingesteld na de verkiezingen van vorig jaar.

De verkiezingen werden volgens de Venezolaanse kiesraad, die banden heeft met Maduro, gewonnen door Maduro. Veel landen erkennen de uitslag daarom niet. Onder meer de VS, het Europees Parlement en een aantal Latijns-Amerikaanse landen beschouwen oppositiekandidaat González als winnaar.

De voormalige tolk van Los Angeles Dodgers-sterspeler Shohei Ohtani is in de Verenigde Staten veroordeeld tot een celstraf van 57 maanden voor het stelen van bijna 17 miljoen dollar (omgerekend zo'n 16,4 miljoen euro) van de Japanner.

Ohtani speelt sinds 2018 in de Verenigde Staten en kreeg Ippei Mizuhara aangesteld als vertaler door zijn toenmalige team Los Angeles Angels. De twee hadden sindsdien een innige werkrelatie die doorging toen Ohtani vorig jaar bij de Dodgers ging spelen. Hoewel Ohtani zich inmiddels verstaanbaar kan maken in het Engels, maakt hij bij mediaoptredens vrijwel altijd gebruik van een tolk.

Tolk had toegang tot bankrekening

Mizuhara had in 2018 geholpen met het openen van een bankrekening voor Ohtani in Phoenix. Omdat hij toegang had tot die bankrekening kon hij de miljoenen dollars verduisteren. De tolk was sinds 2021 bij een illegale bookmaker aan het gokken en had een enorme schuld opgebouwd. Zonder medeweten van Ohtani maakte hij het geld over naar de bookmaker.

De tolk is nu veroordeeld tot een celstraf en moet bijna 17 miljoen dollar terugbetalen aan Ohtani. Ook moet hij 1 miljoen dollar betalen aan de belastingdienst en voor juridische kosten.

Sterhonkballer Ohtani heeft volgens de aanklagers niets met illegale gokpraktijken te maken. Vorig jaar zei hij in een emotionele persconferentie "bedroefd en geschokt" te zijn dat iemand die hij vertrouwde, dit heeft gedaan. "Ippei heeft geld van mij gestolen en leugens verteld."

700 miljoen dollar

Ohtani groeide uit tot een van de beste honkballers ter wereld, zo niet de allerbeste. In december van 2023 tekende hij bij de Dodgers een recordcontract van 700 miljoen dollar.

Samen met New York Yankees-speler Aaron Judge werd de Japanner verkozen tot meest waardevolle speler van de MLB van 2024. In datzelfde jaar werd hij de eerste speler in de historie van de MLB die meer dan 50 homeruns sloeg en meer dan 50 honken stal. Met zijn ploeg won hij vorig jaar ook de World Series.

Het aantal zzp'ers in Nederland blijft dalen. De Kamer van Koophandel meldt dat op 31 januari ruim 4000 minder zelfstandigen stonden ingeschreven dan in de maand ervoor.

De daling werd verwacht, want vanaf dit jaar wordt er gehandhaafd op het verbod om schijnzelfstandigen voor een bedrijf of organisatie te laten werken.

Schijnzelfstandigen zijn mensen die officieel zelfstandig ondernemer zijn, maar in werkelijkheid ongeveer hetzelfde doen als medewerkers in dienst. Bedrijven of organisaties die schijnzelfstandigen voor zich laten werken, kunnen uiteindelijk een boete krijgen van de Belastingdienst.

De Belastingdienst deelt die boetes nu nog niet uit. Zo krijgen bedrijven en organisaties de tijd om zich aan te passen aan de nieuwe regels. Naheffingen op belastingen en premies kunnen al wel met terugwerkende kracht worden opgelegd.

Wisselende uren

Dat geldt bijvoorbeeld voor Careyn, een organisatie die onder meer ouderenzorg levert in verschillende gemeenten. Careyn stopt op 1 april met zzp'ers en probeert ze nu te verleiden om in dienst te treden. Mensen krijgen onder meer de mogelijkheid om een wisselend aantal uren te werken, als dat beter uitkomt. "De ene week 30 uur werken, de andere veel minder. Zodat je de werktijden beter kunt afstemmen op het rooster van je partner," zegt manager Heleen Poortvliet.

Careyn-verpleegkundige Sandra Schanck-Breukel, die werkte als zzp'er, ging eind vorig jaar in vaste dienst. "Er was zoveel onrust over hoe het zou gaan met de zzp'ers. Ik dacht: ik kan nog langer wachten of nog meer onrust voor zijn."

Als zzp'er had Schanck-Breukel de vrijheid om niet te werken als ze daar geen zin in had, bijvoorbeeld op feestdagen. "Ik kon overal en nergens werken, overal mijn licht opsteken hoe het daar was."

Zekerheid

Nu prijst ze vooral de zekerheid van een vaste aanstelling. "Alleen een proeftijd van twee maanden, dus niet eerst een contract van een jaar of zo. Direct in vaste dienst, dat vind ik heel goed."

Manager Poortvliet verwacht niet dat de verleidingen van een dienstverband groot genoeg zijn om alle gaten in het rooster te vullen die ontstaan door de zzp'ers die vertrekken. "We zullen onze zorg echt op een andere manier moeten organiseren", zegt ze. "De mogelijkheden daartoe worden momenteel verkend. Het kan bijvoorbeeld door bepaalde onderdelen af te schalen of door ons personeel te vragen meer uren te werken, maar er zijn meer opties."

Vergeleken met het totaal aantal zzp'ers is de afname niet zo groot en dat is maar goed ook, zegt Joris Knoben, hoogleraar ondernemerschap aan de Tilburg School of Economics and Management. "Als de daling sneller gaat, kan het echt ontwrichtend zijn, bijvoorbeeld als in de zorg plotseling tienduizenden zzp'ers per maand zouden stoppen."

De gezondheidszorg verloor van alle sectoren de meeste zzp'ers: bijna 2000 in één maand. Dat is niet zo gek, omdat in de zorg veel zzp'ers werkzaam zijn.

De afgelopen jaren kwamen er gemiddeld meer dan duizend zzp'ers per maand bij. Nu is er dus een afname van tweeduizend. "Dat is echt wel een trendbreuk," zegt Knoben.

De Amerikaanse president Trump heeft per decreet sancties ingesteld tegen het Internationaal Strafhof (ICC) dat zetelt in Den Haag. De sancties zijn bedoeld als straf voor de arrestatiebevelen die het hof heeft uitgevaardigd tegen de Israëlische premier Netanyahu en Yoav Gallant, de inmiddels ontslagen Israëlische minister van Defensie. Zij worden verdacht van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Die zouden zijn gepleegd door de Israëlische strijdkrachten in de Gazastrook.

In november vorig jaar maakte het hof de arrestatiebevelen bekend, tot woede van de Israëlische regering en de VS. Netanyahu is op dit moment op bezoek in Washington.

De Amerikaanse sancties bestaan uit financiële straffen en visumrestricties voor mensen die het ICC helpen bij het onderzoek naar Amerikaanse burgers en bondgenoten van de VS. Trump spreekt in het decreet over "voelbare en significante consequenties".

Vorige week poogde de Republikeinse meerderheid in de Senaat al om sancties tegen het ICC via het parlement door te voeren, maar dat werd verhinderd door Democratische senatoren. Nu komen de sancties er alsnog, ditmaal via een decreet van Trump.

Het hof kreeg al eerder te maken met sancties van de regering-Trump. In 2020, tijdens zijn eerste termijn, stelde Trump sancties in tegen de toenmalige hoofdaanklager van het strafhof, Fatou Bensouda, en een van haar medewerkers. Dat was toen als straf voor het onderzoek naar mogelijke Amerikaanse oorlogsmisdaden in Afghanistan.

Personeel vooruitbetaald

Het Strafhof zag de financiële sancties van de nieuwe Amerikaanse regering aankomen en heeft het personeel vorige maand alvast drie maanden salaris vooruitbetaald, zo melden bronnen aan persbureau Reuters. De huidige voorzitter van het Strafhof, de Japanse rechter Tomoko Akane, waarschuwde vlak na de verkiezingswinst van Trump dat sancties "het werk van het Strafhof ondermijnen, ook in andere zaken. Het voortbestaan van het hof staat zelfs op het spel".

125 landen in de wereld zijn aangesloten bij het hof, dat mensen wereldwijd kan vervolgen voor oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en genocide. Nederland is bij het Strafhof aangesloten. De VS, China, Rusland en Israël niet.

Ook bij landen die wel deelnemen aan het ICC leidden de arrestatiebevelen tegen Netanyahu en Gallant tot ongemak. Zo besloot Polen vorige maand om Netanyahu niet te arresteren als hij de herdenking zou bezoeken in het vernietigingskamp Auschwitz, dat vlak bij Krakow ligt. Uiteindelijk besloot Netanyahu zijn minister van Onderwijs Yoav Kisch af te laten reizen naar de bijeenkomst.

Veldkamp teleurgesteld

Minister Veldkamp (Buitenlandse Zaken) laat in een eerste reactie op X weten het decreet van Trump te betreuren. "Het werk van het hof is essentieel in de strijd tegen straffeloosheid", schrijft hij. "Ons land heeft een sterke reputatie en verantwoordelijkheid als gastland van belangrijke internationaalrechtelijke instituten."

Diverse gemeenten in Limburg en Brabant stoppen voorlopig de samenwerking met een beveiligingsbedrijf uit Venray. Naar dat bedrijf wordt door de politie onderzoek gedaan omdat er crimineel geld zou zijn binnengekomen. Dit geld zou zijn verdiend met de handel in drugs.

Het gaat volgens regionale media om Secutor Security. Via dit bedrijf huurden de gemeenten onder meer straatcoaches in. Onder meer de gemeente Bergen en Venray hebben besloten de samenwerking op te schorten, meldt L1 Nieuws.

Verder besloten ook Maastricht, Landgraaf, Heerlen, Kerkrade, Brunssum, Simpelveld en Gulpen-Wittem om de samenwerking te stoppen. "Gezien de aard van de verdenkingen is besloten om, in afwachting van het verdere politieonderzoek, per direct de samenwerking met dit bedrijf op te schorten", zeggen de gemeenten in een verklaring.

Ook de Brabantse gemeente Land van Cuijk heeft bekendgemaakt tijdelijk geen straatcoaches van het bedrijf in te zetten, schrijft Omroep Brabant. Volgens de gemeente is die samenwerking nu stopgezet, in afwachting van wat er uit het politieonderzoek komt.

Arrestaties en doorzoekingen

In het onderzoek werden gisteren zes mensen aangehouden en meerdere woningen doorzocht in Brabant, Gelderland en Limburg. Onder de arrestanten was de eigenaar van het bedrijf.

Volgens de politie gebruikte het bedrijf crimineel geld, afkomstig uit drugshandel, om concurrerende prijzen te hanteren. Salarissen zouden deels contant worden uitbetaald en er zouden valse facturen zijn opgesteld.

Een medewerker laat aan de regionale omroep L1 Nieuws weten dat er inderdaad veel vragen binnenkomen, maar dat is geen reden is voor ongerustheid. "Ik begrijp de commotie, maar 99 procent van de medewerkers heeft hier niets mee te maken", zegt de medewerker.

Het Belgische parlement heeft na 40 uur debatteren het regeerakkoord van premier De Wever goedgekeurd.

Het debat begon woensdag om 10.00 uur en werd vannacht rond 02.30 uur beëindigd. 81 parlementsleden stemden in met de begroting, 66 parlementsleden waren tegen. Er werd non-stop gedebatteerd over het regeerakkoord; niet alleen met De Wever, maar ook met alle vakministers. Wat begon als een inhoudelijk debat, mondde uit in onenigheid over de vorm.

Onder meer door die vorm nam het debat zo veel tijd in beslag, schrijft de Vlaamse omroep VRT. Fractieleiders kregen 40 minuten de tijd om hun mening te geven, maar konden voortdurend onderbroken worden door andere parlementsleden. Daardoor stond Axel Ronse, de nieuwe fractieleider voor de Vlaams-nationalistische regeringspartij N-VA, zes uur lang achter het spreekgestoelte.

Ronse moest tussendoor naar het toilet en hij was niet de enige die worstelde met het 40-urige debat:

Sommige parlementsleden zaten er vermoeid bij, maar de parlementsleden hoefden niet continu aanwezig te blijven in de Kamer. Sommigen deden tussendoor een dutje; ook premier De Wever ging even naar huis om te slapen. Anderen maakten er juist een punt van om zo veel mogelijk aanwezig te zijn.

Uitputtingsslag van oppositie

Verschillende parlementsleden ergerden zich aan de duur van het debat. "We zijn hier 24 uur aan het debatteren! Wat voor zin heeft dat?", zei minister van Financiën Jan Jambon (N-VA).

Vlaamse media schrijven dat het erop lijkt dat de oppositie bewust heeft gekozen voor een uitputtingsslag. "Telkens als de premier een kwartiertje verdween, kon je er stellig van op aan dat parlementsleden uit de oppositie hem weer zouden oproepen", schrijft De Standaard.

Dat leidde tot irritatie bij De Wever. "Na 19 uur debat had ik het me even gepermitteerd om naar de koffiekamer te gaan", aldus De Wever. "Maar zelfs toen liet u me optrommelen om naar u te luisteren." Toen De Wever vroeg of "deze manier van debatteren nog wel van deze tijd is", kreeg hij applaus van alle aanwezigen.

Hoogoplopende discussies

Ellenlange debatten zijn Belgische parlementsleden niet vreemd, maar bij de start van een regering is een marathonsessie geen gewoonte, schrijft De Standaard. "Dit is echt ongezien", zegt parlementair verslaggever Bart Verhulst van de VRT, maar inhoudelijk was het debat niet slaapverwekkend.

Een belangrijk punt was de forse bezuinigingsopgave die de regering te wachten staat. Onder de nieuwe regering moet 23 miljard euro bezuinigd worden, maar oppositieleden zetten vraagtekens bij de manier waarop de regering heeft geprobeerd de begroting sluitend te krijgen. De coalitie zou op sommige punten te optimistisch zijn geweest.

Ook de discussie over de meerwaardebelasting, ook wel solidariteitsbijdrage genoemd, liep hoog op. Dat is een belasting van 10 procent op alle winsten uit financiële activa, zoals aandelen. Ook cryptomunten vallen onder die belasting. Door pas vanaf 10.000 euro meerwaarde te belasten, moeten de kosten vooral bij de zeer vermogenden terechtkomen.

De socialistische oppositiepartij PVDA stelde dat de kosten alsnog bij kleine beleggers terecht zullen komen, omdat de belasting niet geldt voor vennootschappen. "De superrijken zullen wéér de dans ontspringen", zei PVDA-voorzitter Raoul Hedebouw.

Vijf coalitiepartijen

Afgelopen weekend gingen de leden van de vijf regeringspartijen na maanden van slopende onderhandelingen akkoord met de regeringsdeelname. Vorige week duurde een onderhandelingsronde tussen de partijen 50 uur. Uiteindelijk kwamen de Vlaams-nationalistische N-VA, het sociaaldemocratische Vooruit, de Franstalige liberale partij MR, het christendemocratische van CD&V (Vlaanderen) en Les Engagés (Wallonië) er samen uit.

In Nieuwegein is vanavond in een extra raadsvergadering stilgestaan bij het 11-jarige meisje dat zaterdag werd doodgestoken. Burgemeester Marijke van Beukering opende de vergadering, die voor de reguliere raadsvergadering plaatsvond, met een gedicht. Daarna sprak ze haar medeleven uit met de nabestaanden, buurtbewoners en andere betrokkenen.

Na een minuut stilte las GroenLinks-fractievoorzitter Alma Feenstra namens de gemeenteraad een verklaring voor om medeleven te betuigen.

Nieuwegein kijkt extra kritisch naar meldingen

"Het was voor Nieuwegein een gitzwarte dag", zei burgemeester Van Beukering. "Het meisje was aan het spelen, toen ze plotseling werd aangevallen. Het is een verschrikkelijke gebeurtenis die ons allemaal diep raakt."

De gewelddadige dood van het meisje is volgens de burgemeester aanleiding om extra kritisch te kijken naar de wijze waarop meldingen binnenkomen en worden opgepakt, meldt RTV Utrecht. "Want ook wij hebben veel vragen", zei Van Beukering. "Hoe heeft dit kunnen gebeuren, had dit voorkomen kunnen worden?"

Het meisje werd doodgestoken in de Anemoonstraat in Nieuwegein. Er is een 29-jarige verdachte aangehouden. Eergisteren werd duidelijk dat de man bekend was bij politie en justitie en dat hij meermaals is veroordeeld.

Ook stond de man sinds 2022 onder toezicht van de reclassering en liep hij bij verschillende zorginstellingen. Het kabinet laat uitzoeken wat er gedaan is met meldingen over zijn gedrag en "wie wat wist".

De spanning over een komend advies van de Raad van State over twee wetsvoorstellen van minister Faber om het asielbeleid strenger te maken, loopt op. Het RvS-advies wordt maandag verwacht, maar verschillende media melden dat het hoogste adviesorgaan van het kabinet met kritiek komt.

Hoe scherp de kritiek wordt, is niet duidelijk. Ook de NOS hoort daarover verschillende geluiden.

Volgens het ene medium gaat het om forse kritiek waarbij de Raad stelt dat Fabers wetsvoorstellen moeilijk uitvoerbaar zijn. Volgens twee andere media zou er inderdaad kritiek zijn, maar zou de Raad de uitvoering van de wetten niet als onmogelijk bestempelen.

De Raad van State laat nooit iets los voorafgaand aan een advies. Haagse ingewijden denken te weten welke kant het op gaat, maar een eenduidig beeld levert dat niet op. Er zou inderdaad kritiek zijn op de uitvoerbaarheid van de wetten. Sommigen zeggen dat uitvoering van de voorstellen, na enige aanpassingen, niet onmogelijk is. Anderen spreken van grotere twijfels van de Raad van State over de uitvoerbaarheid, ook in Europees verband.

Terugkerende en oplopende spanning

In de coalitie is de spanning al enkele keren opgelopen vanwege het asielbeleid. De coalitiepartijen zijn het erover eens dat ze de asielopvang willen versoberen en de aantallen asielzoekers in Nederland omlaag willen brengen, maar over de manier waarop verschillen vooral NSC en PVV van mening.

De PVV wil zo snel mogelijk een strenger asielbeleid. NSC zegt zeer te hechten aan goed bestuur en zorgvuldige wetten, inclusief nieuwe asielwetgeving,

Nadat het door de PVV gewenste noodrecht mede op aandringen van NSC van tafel was gegaan, zette minister Faber in op wetten die tot "het strengste asielbeleid ooit" moeten leiden.

Inzet van het noodrecht had het kabinet in staat gesteld om asielmaatregelen te nemen zonder de Tweede Kamer en de Eerste Kamer vooraf mee te nemen in de besluitvorming. Voor NSC was dat uiteindelijk een brug te ver.

Twee wetten

Het gaat nu om twee wetten, één die twee statussen voor asielzoekers regelt en één die de duur van hun verblijf verkort. Bij het tweestatusstelsel wordt onderscheid gemaakt tussen mensen die vluchten omdat ze als individu gevaar lopen in hun land (vanwege afkomst, seksuele geaardheid of religie) en groepen mensen die vluchten voor oorlog en (natuur)geweld. Die laatste groep krijgt tijdelijk asiel. Nu bestaat dat onderscheid niet.

Het andere wetsvoorstel regelt het verkorten van de tijdelijke verblijfsvergunning die asielzoekers kunnen krijgen van 5 jaar naar 3 jaar. Onder meer de Raad voor de Rechtspraak uitte al kritiek op de wetsvoorstellen, vanwege de uitvoerbaarheid en oplopende wachttijden en werkdruk.

De Raad van State labelt zijn adviezen van A tot D, dat zegt iets over in hoeverre de wetten juridisch houdbaar en uitvoerbaar zijn. Sommige ingewijden zeggen dat beide wetten van de Raad van State 'oordeel C' krijgen, wat betekent dat er kritiek is, maar dat ze niet helemaal afgewezen worden. Met enige aanpassingen zouden de wetten dan ingediend kunnen worden. Andere bronnen spreken ook van een 'oordeel D', wat het veel ingewikkelder maakt.

Geduld Wilders op

PVV-leider Wilders zegt in een reactie op X dat de wetten er wat hem betreft hoe dan ook moeten komen. Voor het kerstreces zei Wilders al dat zijn geduld op is en dat hij wel genoeg had geslikt. De PVV zou geen verdere wijzigingen aan het asielbeleid meer dulden.

Treinreizigers worden ook dit jaar geconfronteerd met veel hinder door werkzaamheden aan het spoor, zegt ProRail. Door een tekort aan personeel en materieel gebeurt dat bovendien steeds vaker overdag, in weekenden en buiten vakanties.

Reizigers in onder meer Noord- en Zuid-Holland krijgen te maken met veel hinder. Ook rond station Groningen wordt een groot deel van de zomer aan het spoor gewerkt. ProRail trok daar aanvankelijk 51 dagen voor uit, maar door een tekorten aan elektromonteurs wordt die periode langer. Hoeveel langer is onduidelijk.

Betuweroute

De spoorwerkzaamheden in Nederland zijn dit keer extra complex, omdat er ook grootschalige werkzaamheden in Duitsland plaatsvinden. Tussen Emmerich en Oberhausen, net over de grens bij Zevenaar, wordt tot volgend jaar gewerkt aan uitbreiding en vernieuwing van het spoor.

In de zomer is er geen treinverkeer mogelijk op het Duitse deel dat aansluit op de Betuweroute en moeten goederentreinen omgeleid worden via de Bentheimroute (Oldenzaal) en de Brabantroute (Venlo). Een gevolg is dat er in die periode niet gewerkt kan worden aan het spoor tussen Rotterdam en Venlo en tussen Amsterdam en Oldenzaal.

Volgens ProRail-topman John Voppen hebben de Duitse werkzaamheden een "enorme impact" op het Nederlandse spoor. "Onze hele planning wordt ingewikkeld."

Tot 2030 veel hinder

Volgens Voppen zijn er dit jaar 25 grote projecten. In totaal moet er de komende jaren op zo'n 400 plekken aan het spoor worden gewerkt.

Vorig jaar kondigde de spoorbeheerder aan dat reizigers tot 2030 te maken krijgen met veel hinder. Spoor gaat ongeveer tachtig jaar mee en een aanzienlijk deel van het Nederlandse spoornet is kort na de Tweede Wereldoorlog aangelegd. Dat wordt de komende jaren vervangen.

De politie heeft een 25-jarige man uit de gemeente Hoeksche Waard aangehouden in het onderzoek naar de zedenincidenten in Oud-Beijerland. De afgelopen periode zijn er meerdere meldingen gedaan over een man die kinderen benaderde in de plaats. In zeker één geval vond er daadwerkelijk ontucht plaats.

De aanhouding volgde na een tip in het onderzoek, waarna de politie camerabeelden heeft bekeken. Zo kwamen ze de verdachte op het spoor. De man wordt verhoord door de politie.

Zondag werd een 23-jarige man aangehouden, hij is geen verdachte meer in dit onderzoek. Wel is de man gisteren door het OM voorgeleid aan de rechter-commissaris op verdenking van een ander zedenfeit met een minderjarige. Dat incident vond plaats in april vorig jaar in de omgeving van Dordrecht.

Vanwege de impact op de slachtoffers en hun privacy is de politie terughoudend met het delen van informatie.

De afgelopen dagen waren er meer agenten op straat om in de buurt te surveilleren.

"Zoals je merkt, ben ik heel voorzichtig", zegt ambtenaar Jeremy Wood. Hij weegt zorgvuldig zijn woorden, want voor hem dreigt ontslag. Als ambtenaar van het ministerie van Landbouw werkte Woods aan het diversiteitsbeleid binnen het departement.

Maar daar heeft Donald Trump in drie presidentiële decreten radicaal een einde aan gemaakt. Iedereen die actief heeft meegewerkt aan wat in Amerika 'DEI' wordt genoemd (diversiteit, gelijke kansen en inclusie) is op non-actief gesteld en vliegt er vanaf morgen mogelijk uit. Dat blijkt uit interne mails in handen van de NOS.

"Voor mij is dat heel treurig", zegt Woods. "Ik werk al mijn hele carrière bij de federale overheid en wil niet weg."

Dolblij

Hoe anders is de stemming bij de conservatieve Heritage Foundation. Hier werd de blauwdruk voor Trumps beleid geschreven: Project 2025. Mike Gonzalez is dolblij met de afschaffing van het diversiteitsbeleid, waaronder ook positieve discriminatie valt.

Volgens Gonzalez is positieve discriminatie in strijd met de grondwet, omdat iedereen gelijk moet worden behandeld en niemand op grond van afkomst mag worden bevoordeeld. "Als je ieder kantoor of bedrijf een afspiegeling van de maatschappij wil laten zijn, moet je dwang en quota gebruiken, en dat is ongrondwettelijk", zegt Gonzalez. Hij pleit voor het 'kleurenblind' aannemen van medewerkers.

Represailles

Een andere ambtenaar wil alleen maar via de versleutelde Signal-app met ons praten. Ze is op haar hoede omdat er volgens haar vakbond spyware op werkcomputers is geïnstalleerd die toetsaanslagen registreert. En als we haar stem willen gebruiken moet deze worden vervormd.

Zij vreest represailles van de regering-Trump omdat ze onder de vorige president Biden was belast met het regelen van genderneutrale toiletten op haar ministerie. Ze heeft dat niet verteld tegen de mensen die het nu voor het zeggen hebben en hoopt zo de dans te ontspringen.

Transgenders 'geschiedenis'

Ook zijn veel webpagina's offline gehaald, bijvoorbeeld met voorlichting over minderheidsgroepen zoals de lhbti-gemeenschap. Naar verluidt moet eerst de 't' uit de afkorting worden gehaald voordat de pagina's kunnen worden teruggeplaatst.

Mike Gonzalez erkent desgevraagd dat transgenders daarmee niet als sneeuw voor de zon verdwijnen uit de VS. Maar Trumps beleid is dat er twee seksen zijn: man en vrouw. "Webpagina's met uitingen van genderideologie verdwijnen in het Nationale Archief en zijn geschiedenis geworden", zegt de conservatieve ideoloog.

'Gezond verstand'

President Trump staat vierkant achter het opschonen van de webpagina's, zei hij desgevraagd. "DEI is dood." Hij wekte eerder de suggestie dat de enorme branden in Los Angeles niet goed waren bestreden als gevolg van het diversiteitsbeleid.

Ook stelde hij dat de vliegtuigcrash bij het vliegveld van de hoofdstad Washington mogelijk het gevolg was van het diversiteitsbeleid bij de luchtverkeersleiding. Bewijs daarvoor leverde hij niet, maar hij noemde zijn bewering "een kwestie van gezond verstand".

'Huiveringwekkend'

Op de wekelijkse spelletjesavond van de lhbti-gemeenschap in een hip hotel in Washington DC reageren mensen geschokt op de brede aanval op DEI binnen de overheid. Ambtenaar Alex, een homoseksuele man van Afro-Amerikaanse afkomst, voelt zich niet meer welkom op zijn ministerie: "Ze richten zich tegen het diversiteitsbeleid maar het lijkt er meer op dat ze ons gewoon niet willen."

De gepensioneerde Jeffrey noemt het huiveringwekkend dat termen als diversiteit en inclusie en gelijke kansen zo'n negatieve lading hebben gekregen voor veel Amerikanen.

Google

Niet alleen bij de federale overheid is diversiteitsbeleid in de ban gedaan. Grote bedrijven zoals Meta, Walmart, McDonald's, Amazon en supermarktketen Target gingen Trump voor, onder druk van conservatieve activisten. Ze zetten niet meer in op 'Black-owned' merken, diversiteitscommissies zijn opgeheven en regenboogvlaggen verdwijnen.

Google sluit als laatste aan in de rij. Het techbedrijf schreef gisteren in een toelichting aan medewerkers dat "risicovolle initiatieven zorgvuldig worden geëvalueerd". Google verwees daarbij naar Trumps presidentiële decreten en naar recente rechterlijke beslissingen.

Als de gestolen Roemeense kunstschatten uit het Drents Museum in Assen niet worden teruggevonden, moet de Nederlandse regering de schade daarvan betalen. Het gaat om een bedrag van 5,8 miljoen euro, blijkt uit gegevens in handen van RTV Drenthe. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap wil geen concrete bedragen noemen.

Bij de diefstal op 25 januari in het Drents Museum werden topstukken uit Roemenië gestolen. Het gaat om een gouden helm van bijna zuiver goud en drie armbanden. Die waren geleend van Nationaal Historisch Museum in Boekarest.

De totale collectie van 673 voorwerpen die het Drents Museum in bruikleen heeft, is voor ruim 30 miljoen euro verzekerd, zei de museumdirecteur eerder. De gestolen objecten zijn volgens RTV Drenthe voor 5,8 miljoen euro verzekerd.

Garantieregeling overheid

Voor tijdelijke tentoonstellingen met geleende kunstwerken kunnen musea gebruikmaken van een regeling waarin het Rijk bij schade of verlies garant staat voor de eerste 30 procent van de verzekerde waarde.

Omdat de regering met de garantstelling een deel van het risico bij schade of diefstal op zich neemt, kunnen verzekeraars musea korting geven op de verzekeringspremies. Dit maakt het voor Nederlandse musea makkelijker om tentoonstellingen te organiseren.

Aansprakelijk voor 9 miljoen

Omdat het Rijk 30 procent van de verzekerde waarde op zich neemt, staat Nederland in dit geval garant voor iets meer dan 9 miljoen euro.

Aangezien de verzekerde waarde van de vier gestolen voorwerpen minder is dan 9 miljoen euro, betaalt in principe alleen het Rijk, schrijft RTV Drenthe.

Er zitten drie verdachten vast in verband met de kunstroof in Assen. De politie is nog op zoek naar een vierde verdachte. Het ministerie laat weten "alles op alles zetten om de stukken op te sporen". Dinsdagavond werd duidelijk dat de politie al honderden tips heeft binnengekregen over de roof.

In Tunesië is de belangrijkste oppositieleider, Rached Ghannouchi, veroordeeld tot 22 jaar cel voor "het ondermijnen van de veiligheid van de staat". De leider van de islamitische partij Ennahda zit al twee jaar vast.

Ghannouchi (83) - een uitgesproken tegenstander van de Tunesische president Kais Saied - werd al verschillende keren veroordeeld. Zo kreeg hij in 2023 een celstraf van een jaar voor opruiing. Later dat jaar ging hij uit protest tegen het proces in hongerstaking. De celstraf van 22 jaar, die hij gisteren kreeg opgelegd , is de zwaarste tot nu toe.

In dezelfde zaak werd oud-premier Mechichi veroordeeld tot 35 jaar cel. Omdat hij het land is ontvlucht gebeurde dat bij verstek.

Naast Ghannouchi en Mechichi stonden zo'n 50 anderen terecht, onder wie familieleden van Ghannouchi en kritische journalisten. De zoon en dochter van Ghannouchi werden veroordeeld tot 35 en 25 jaar cel. Eén journalist kreeg een gevangenisstraf van 27 jaar opgelegd.

Aanhangers van Ghannouchi en de Tunesische journalistenvereniging spreken van een politiek proces en een onrechtvaardige" veroordeling. Ghannouchi was niet aanwezig in de rechtszaal. Hij boycotte het proces omdat de justitie volgens hem niet onafhankelijk is.

Ontbinding parlement

Tunesië werd in de jaren na 2011 gezien als het enige lichtpunt van de Arabische Lente. Er kwam een nieuwe democratische grondwet en maatschappelijke groeperingen wonnen de Nobelprijs voor de Vrede. Tegelijkertijd waren er in omliggende landen in Noord-Afrika gewelddadige staatsgrepen en burgeroorlogen.

Maar president Saied, die in 2019 aan de macht kwam, voert een autoritair bewind. In 2021 ontbond hij het parlement, waarmee hij zijn machtspositie verder verstevigde. In datzelfde jaar ontsloeg hij de toenmalige premier Mechichi. Protesten die daarop volgden werden hard neergeslagen en protestleiders moesten de cel in.

Tijdens zijn ambtsperiode heeft Saied kritische politici, activisten en journalisten laten vervolgen. Verkiezingen verlopen oneerlijk; door alle belangrijke oppositieleden buitenspel te zetten, hoeft hij niet te vrezen dat hij wordt weggestemd.

Lhbti

De afgelopen maanden hebben de Tunesische autoriteiten de repressie van lhbti-personen opgevoerd en tientallen arrestaties verricht, meldt Amnesty International. Volgens de Tunesische organisatie Damj Association for Justice and Equality zijn tussen 26 september 2024 en 31 januari 2025 minstens 84 mensen gearresteerd. Het zou voornamelijk gaan om homoseksuele mannen en transgenders.

Volgens Amnesty begon de arrestatiegolf op 13 september 2024. Die ging gepaard met homofobe en transfobe uitlatingen op sociale media. De Vlaamse krant De Standaard schreef deze week dat lhbti'ers worden opgespoord via datingsites als Grindr en Tinder.

Vluchtelingendeal

In Europa is Saied ook bekend door een grote vluchtelingendeal die hij sloot met de Europese Unie. Hij beloofde in ruil voor honderden miljoenen euro's om de grenzen beter te bewaken en mensensmokkel via Tunesië tegen te gaan. De afspraken werden in de zomer van 2023 beklonken door toenmalig demissionair premier Rutte, voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie en de Italiaanse premier Meloni.

Nieuwsuur concludeerde vorig jaar juli dat er het afgelopen jaar inderdaad minder migranten via Tunesië naar Italië zijn gekomen. Dat was de meest voorkomende route. Vluchtelingenorganisatie UNHCR noemde een afname van 70 procent.

Maar er zijn grote zorgen over de migranten die worden vastgehouden in Tunesië. Zij worden naar kampen gestuurd, waar nauwelijks eten en te weinig drinkwater is.

Werkgevers moeten niet langer de mogelijkheid hebben om huisvestingskosten in te houden op het minimumloon van arbeidsmigranten. Dat schrijft minister Van Hijum in een brief aan de Tweede Kamer.

Op dit moment mag een werkgever voor het huren van een woonruimte maximaal 25 procent van het minimumloon inhouden. De minister wil dit vanaf januari 2026 jaarlijks verlagen met vijf procentpunt. In 2030 is het dan niet meer mogelijk om deze kosten in te houden op het loon.

Er zijn voordelen aan het regelen van huisvesting voor werknemers, schrijft de minister. Arbeidsmigranten komen zo snel aan woonruimte als ze naar Nederland komen om te werken. Maar in de praktijk ontstaan er ook onwenselijke situaties "waarin een deel van de werkgevers huisvesting aan arbeidsmigranten als verdienmodel ziet". In zulke gevallen wordt bijvoorbeeld het maximale ingehouden op het loon, terwijl de woning dat niet waard is.

Goed werkgeverschap

Daarnaast raken de arbeidsmigranten direct hun huisvesting kwijt als ze hun baan verliezen, wat hun afhankelijkheid van de werkgever vergroot.

Die kan, ondanks het afschaffen van de inhoudingsmogelijkheid, nog steeds huisvesting regelen voor een werknemer. Dat is een blijk van goed werkgeverschap, zegt de minister. Het is dan wel de bedoeling dat er een apart huurcontract is en een aparte factuur. Ook moet de werknemer het recht krijgen om een betaling door de bank te laten terugdraaien. Daardoor is de afhankelijkheid van de werkgever minder groot.

Het kabinet wil daarnaast gemeenten stimuleren ervoor te zorgen dat er voor werkgevers meer mogelijkheden komen om huisvesting op het eigen terrein van de werkgever mogelijk te maken.

Vakbond CNV vindt het afschaffen van de inhoudingsmogelijkheid "een schijnmaatregel". Bestuurder Henny Stroek: "Uiteindelijk verdwijnt de inhouding van de huur van de loonstrook. Daarmee raakt de huur uit zicht en komt het in de sfeer van tikkies, machtigingen en pinautomaten. De kans op uitbuiting is dan veel groter."

Zorgkosten

Werkgevers mogen behalve huisvesting ook zorgkosten inhouden op het minimumloon van arbeidsmigranten. Dat hoeft niet afgeschaft te worden van de minister. Volgens betrokken partijen werkt dit wel naar behoren, schrijft hij. "Arbeidsmigranten voelen zich ontzorgd en beschermd en krijgen zo niet te maken met onverwachte zorgkosten."

In Nederland is het hebben van een zorgverzekering verplicht. Doordat de werkgever dit regelt zijn arbeidsmigranten minder vaak onverzekerd en krijgen ze ook minder vaak boetes opgelegd.

Toch is ook hier sprake van misbruik in sommige gevallen, erkent de minister. Onder meer de Arbeidsinspectie ziet situaties waarin er wel geld wordt ingehouden, maar de werknemer niet wordt verzekerd. Ook het niet geven van een zorgpas komt voor.

Vakbond FNV wil daarom dat ook deze mogelijkheid om geld in te houden op het loon wordt afgeschaft, maar andere partijen willen de mogelijkheid wel behouden.

De Griekse overheid heeft de noodtoestand afgekondigd voor het eiland Santorini, nadat de populaire toeristenbestemming in een week tijd opgeschrikt was door honderden onderzeese aardbevingen. De zwaarste daarvan vond gisteravond plaats tussen Santorini en het eiland Amorgos, en had een kracht van 5.2.

De schade is vooralsnog minimaal, maar de schrik zit er goed in: een groot deel van de pakweg 15.000 inwoners en een onbekend aantal seizoenswerkers is inmiddels vertrokken, vooral per veerboot naar het Griekse vasteland.

De noodtoestand betekent niet dat de achterblijvers ook moeten vertrekken: inwoners en andere aanwezigen mogen gewoon blijven, als ze dat willen.

Eerder werden al plekken op het eiland afgezet waar gevaar bestond voor aardverschuivingen of vallende stenen. Scholen zijn in ieder geval tot het einde van deze week dicht.

De bevingen vinden vooral plaats in de zee tussen de eilanden Santorini, Amorgos, Anafi en Ios:

De noodtoestand is met terugwerkende kracht vanaf 1 februari van kracht, en geldt tot 3 maart. Het is niet duidelijk waarom 1 februari als startdatum is gekozen. Het is vooral een administratieve maatregel, bedoeld om hulpverlening te vergemakkelijken, mocht dat nodig zijn: brandweer, politie, kustwacht, medische hulpdiensten en het leger staan nu paraat op en om Santorini.

Het aantal bevingen ligt al dagenlang op ongeveer hetzelfde hoge niveau, meldt de Griekse publieke omroep ERT: elke paar minuten is er weer een. Volgens seismologen is het nog te vroeg om te bepalen of de bevingen sterker en schadelijker zullen worden, wel is duidelijk dat ze niet veroorzaakt worden door vulkanische activiteit.

Inmiddels vertrekken er ook mensen van Santorini omdat ze de aanhoudende bevingen zat zijn, niet per se omdat ze bang zijn, zo meldt een correspondent van ERP: "Er zijn hier mensen die gewoon moe worden van die bevingen elke twee minuten. Ze kunnen niet meer uitrusten of en 's nachts niet slapen."

Minister Faber van Asiel wil verscherpt toezicht houden op kansarme asielzoekers die voor overlast zorgen in Ter Apel. Het gaat om een proef waarbij ze zich twee keer per dag moeten melden. De minister heeft de plannen aangekondigd bij een bezoek aan het aanmeldcentrum in Ter Apel.

Het gaat om asielzoekers uit veilige landen die weinig kans maken op een verblijfsvergunning. Met de pilot wil de minister voorkomen dat asielzoekers overlast in het dorp veroorzaken. Ook kan hun asielaanvraag sneller worden afgehandeld omdat ze beschikbaar zijn voor het papierwerk.

Meldplicht

Asielzoekers die overlast veroorzaken, krijgen eerst een meldplicht opgelegd. Als ze niet meewerken worden ze verplaatst naar een locatie met strenger toezicht. Vanuit daar worden ze in een "prikkelarme omgeving" geplaatst, waar ze onder scherp toezicht zullen staan. Ze kunnen dan niet het terrein van het aanmeldcentrum op. Wel kunnen ze naar buiten.

De asielzoekers krijgen vervolgens een voorstel om mee te werken aan een intensief programma met als doel om hun gedrag te veranderen. Deelname aan dat programma is niet verplicht, maar de overlastgever krijgt wel het dringende advies om mee te doen. Als de asielzoekers zich blijven misdragen, moeten ze wat Faber betreft worden vastgezet.

Inwoners van Ter Apel vertellen over de overlast in het dorp:

Ondernemers in Ter Apel vragen al langer om de aanpak van asielzoekers die overlast veroorzaken. Winkeliers stuurden twee jaar geleden een brandbrief waarin ze onder meer eisten dat de overlastgevers niet meer in Ter Apel worden opgevangen.

Fabers voorganger Van der Burg had in Ter Apel een soortgelijke proef lopen, onder de naam 'procesbeschikbaarheidslocatie' (pbl). Die moest vorig jaar worden stopgezet, omdat asielzoekers volgens de rechter te veel in hun vrijheid werden beperkt. Faber denkt dat haar plan wel haalbaar is, omdat het meer op vrijwillige basis is.

De proef begint met veertig mensen, daarna wordt de capaciteit verdubbeld naar maximaal tachtig. De minister onderzoekt ook of het juridisch mogelijk is om asielzoekers naar een nog strengere locatie te verplaatsen, of naar de gevangenis als problemen aanhouden.

Het Amsterdamse dancefestival Milkshake heeft een optreden van de Amerikaanse rapper Azealia Banks afgezegd na kritiek. Banks heeft verschillende keren homofobe en transfobe uitspraken gedaan. "Het is duidelijk dat wij een fout hebben gemaakt en essentiële informatie over het hoofd hebben gezien", schrijft de organisatie op Instagram.

Dinsdag plaatste Milkshake een aankondiging voor het optreden van Banks op de komende editie van het festival in juli. Al snel werden de socialemediakanalen, e-mail en DM's van de organisatie overspoeld met klachten en kritiek.

"Jullie kunnen je niet meer inclusief noemen als jullie een artiest uitnodigen die in het verleden met haar uitspraken groepen heeft buitengesloten", schreef een festivalganger.

Een dag later schreef de organisatie op Instagram de kritiek "te hebben gehoord", en nu maakt het festival dus bekend dat het optreden van de rapper is geannuleerd. "We geven heel veel om ons publiek en blijven toegewijd aan onze missie om liefde en eenheid te verspreiden", aldus de organisatoren.

De uitspraken van Banks passen volgens de festivalgangers niet binnen het genderinclusieve karakter van het festival. Sommigen zeiden zich niet meer veilig te voelen als het optreden van Banks zou doorgaan.

Pestkop

In 2011 werd Banks plots wereldberoemd met haar nummer 212, waarop ze samenwerkte met Lazy Jay. De artiest is sindsdien geregeld betrokken geweest bij relletjes en tirades richting andere sterren. Niemand minder dan Cardi B, Nicki Minaj, Eminem, Erykah Badu en Beyoncé stonden bij haar in de vuurlinie, schrijft muziekkanaal Billboard.

In 2016 kreeg de rapper kritiek na racistische opmerkingen over voormalig One Direction-lid Zayn Malik. Haar X-account werd tijdelijk opgeheven na de tirade en ze bood Malik haar excuses aan.

Ook liet ze zich meerdere keren negatief uit over de queergemeenschap. Zo ging er in 2015 een filmpje rond op X waarin ze een purser uitschold voor 'faggot', een Engels scheldwoord gericht tegen homomannen. En ze noemde de gemeenschap de "witte homo-KKK", in een inmiddels verwijderd bericht op X.

In 2019 had ze getwitterd dat "transvrouwen cisvrouwen uit het 'vrouwengesprek' probeerden te wissen". Cisvrouwen zijn vrouwen die zijn geboren met vrouwelijke geslachtskenmerken die zich identificeren als vrouw. Populair queerblad Out Magazine schreef: "Banks is geen bondgenoot van de lhbti+-gemeente, maar een pestkop."

Coalitiepartij VVD wil voorlopig een verbod op de nieuwbouw, verplaatsing of uitbreiding van geitenhouderijen. Aanleiding is een deze week gepubliceerd RIVM-onderzoek dat aantoonde dat longontstekingen rond deze bedrijven vaker voorkomen.

Oppositiepartijen GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren en ChristenUnie hadden zich al uitgesproken voor een stop op geitenbedrijven. Ook coalitiepartij NSC laat weten hier "serieus naar te kijken" en daarmee lijkt een meerderheid voor een zogenoemd moratorium in zicht.

Minister Wiersma van Landbouw wil er evenwel niet aan, zei ze in debat met de Kamer. "Het is nu niet aan de orde." De BBB-minister wil een advies van de Gezondheidsraad afwachten. Het kabinet doet in de tussentijd een beroep op provincies die al een moratorium hebben ingesteld om dat te handhaven.

De afgelopen jaren hebben verschillende provincies al een stop op nieuwe geitenbedrijven of uitbreidingen van bestaande bedrijven ingesteld. Desondanks is het aantal geiten in Nederland de afgelopen decennia flink toegenomen. Dat komt onder meer doordat niet alle provincies een stop hebben. Ook is er in sommige provincies alleen een stop op nieuwe bedrijven; bestaande bedrijven kunnen daar wel uitbreiden.

Waarom zo lang?

VVD-Kamerlid Van Campen zei in het debat dat het goed is dat het kabinet de Gezondheidsraad om advies heeft gevraagd naar aanleiding van het onderzoek, maar hij snapt niet dat dit pas na de zomer komt. "Waarom moet dat zo lang duren?"

De VVD'er wil binnen een maand een spoedadvies dat antwoord geeft op de vraag of extra maatregelen nodig zijn. In de tussentijd moet de sector wat hem betreft dus pas op de plaats maken.

NSC-Kamerlid Holman stelde ook dat er haast gemaakt moet worden met het advies. "Snel en duidelijk", zei hij. Minister Agema van Volksgezondheid, die ook deelneemt aan het debat, zegde toe dat het kabinet aan de Gezondheidsraad gaat vragen of er snel een advies kan komen.

Dierenrechten

Maar ook op de langere termijn wil de VVD een rem zetten op de toename van het aantal geiten dat in Nederland wordt gehouden. Als het aan Van Campen ligt, wordt ook voor deze categorie een systeem van dierrechten ingevoerd, waarmee de 'geitenstapel' beter beheersbaar wordt. "Het is krankzinnig dat dit nog niet het geval is."

Van Campen zou van landbouwminister Wiersma graag dezelfde "scherpte" zien die zij volgens hem toonde toen onlangs in Duitsland mond-en-klauwzeer (MKZ) uitbrak. Toen nam de BBB-minister direct maatregelen om te voorkomen dat de ziekte zich ook in Nederland kon verspreiden.

Ook Kamerlid Bromet van GroenLinks-PvdA vindt de reactie van Wiersma op het RIVM-rapport "in schril contrast" staan met de "hysterie" rond MKZ, dat uiteindelijk in Nederland helemaal niet werd aangetroffen. Zij wees erop dat dit al het zoveelste onderzoek is dat een verband legt tussen longziektes en intensieve geitenhouderijen.

'Niet te filmen'

BBB-leider Van der Plas vindt dat andere partijen nogal hard van stapel lopen; ze stelde dat het RIVM-onderzoek "met hangen en wurgen" een correlatie heeft aangetoond tussen longontstekingen en geitenhouderijen, maar geen oorzakelijk verband. Dat omwonenden van deze boerderijen vaker ziek worden kan dus ook toeval zijn, betoogde zij. Dat geitenboeren er verantwoordelijk voor worden gehouden, noemde Van der Plas "niet te filmen".

Dinsdag kwam het RIVM-onderzoek naar buiten waarin -niet voor het eerst- een verband werd vastgesteld tussen longontstekingen en geitenhouderijen. Wie binnen 2 kilometer van een geitenboerderij woont heeft meer kans op de longaandoening en hoe dichterbij je woont, hoe groter de kans, concludeert het RIVM. Naar schatting overlijden hierdoor jaarlijks tussen de 20 en 100 mensen.

Het kabinet kondigt naar aanleiding van het onderzoek niet direct maatregelen aan, maar heeft dus extra advies gevraagd aan de Gezondheidsraad. Ingewijden in de top van het kabinet vertellen dat de discussie hierover hoog is opgelopen tussen de ministers Agema van Volksgezondheid en Wiersma van Landbouw. Agema (PVV) zou maatregelen willen treffen, maar Wiersma (BBB) wil daar niet aan.

Eerdere onderzoeken

Dat er een verband is tussen longontstekingen en geitenhouderijen is vaker vastgesteld. In 2021 concludeerde het RIVM bijvoorbeeld dat mensen die in landelijke gebieden wonen met veel veehouderijen een grotere kans (26-60 procent) hebben op een longontsteking dan mensen die in landelijke gebieden wonen met minder of geen veehouderijen in de buurt. Geitenhouderijen bleken daarvan een belangrijke oorzaak.

In 2014 toonde RIVM-onderzoek aan dat er 30 tot 50 procent meer kans is op longontsteking in een straal van twee kilometer rond een geitenhouderij.