NOS Nieuws - Algemeen

Paus Franciscus heeft zijn vierdaagse bezoek aan België en Luxemburg afgesloten met een mis in het Koning Boudewijnstadion in Brussel. Daar werd de leider van de Rooms-Katholieke Kerk met luid applaus onthaald door zo'n 40.000 gelovigen. Bij de mis waren onder meer de Belgische koninklijke familie en politici aanwezig.

Dit zijn beelden uit het stadion:

Voordat de paus met zijn preek begon werd hij in zijn kenmerkende pausmobiel met een kogelvrije glazen kap rondgereden door het stadion, waarbij hij de tijd nam om kinderen te zegenen. Aan het begin van de eucharistieviering sprak de paus de zaligverklaring van zuster Anne van Jezus uit. Deze uit Spanje afkomstige non leefde in de zestiende eeuw en stichtte in België verschillende kloosters.

Nogmaals excuses voor misbruik

Er was tijdens het pauselijke bezoek aan België veel aandacht voor seksueel misbruik in de katholieke kerk. Zowel bij zijn ontvangst op het Kasteel van Laken als bij zijn bezoek aan de Katholieke Universiteit Leuven kreeg de paus stevige kritiek te horen op de wandaden van katholieke geestelijken. Onder meer koning Filip en premier De Croo lieten zich erover uit.

In zijn preek verwees de paus nogmaals naar het seksueel misbruik, waarvoor hij vrijdag al excuses aanbood bij een ontmoeting met slachtoffers. Hij zei dat "misbruik moet worden veroordeeld en niet mag worden verdoezeld" en benadrukte dat "er geen plaats is voor misbruik". Deze uitspraak kon rekenen op applaus van het publiek.

In zijn preek week de paus af van zijn geschreven tekst door op te roepen tot vrede in het Midden-Oosten en alle andere gebieden waar oorlog woedt. In een gebed zei hij de situatie in Libanon met steeds grotere bezorgdheid aan te zien en vroeg hij de strijdende partijen te stoppen met de oorlog. Hij sprak daarnaast ook over de oorlog in Oekraïne, die "niet vergeten mag worden".

Na zijn bezoek vertrok de paus naar het militaire vliegveld Melsbroek voor de terugreis naar Rome.

Zaligverklaring koning Boudewijn

De paus maakte ook bekend dat hij gaat beginnen met het proces om de Belgische koning Boudewijn zalig te verklaren, een wens die al langer leeft onder Belgische katholieken. De aankondiging kwam zowel voor de Belgische bisschoppen als voor het koninklijk paleis als verrassing, meldt de VRT.

De paus bracht gisteren nog een privébezoek aan het graf van koning Boudewijn en koningin Fabiola. Hij sprak daar over "de moed" van de koning om "geen dodelijke wet" te ondertekenen. Daarmee verwees hij naar april 1990, toen Boudewijn de abortuswetgeving weigerde te bekrachtigen.

In Rwanda zijn zes mensen overleden aan het marburgvirus. Twintig anderen zijn er ook mee besmet sinds de uitbraak, meldt de minister van Volksgezondheid.

De meeste slachtoffers zijn mensen die werken in de zorg, vooral op de intensievezorgafdelingen van ziekenhuizen. De bron van de besmetting is nog niet gevonden.

Het marburgvirus is een zeldzaam, maar zeer besmettelijk en dodelijk virus. De kans op overlijden is bijna 90 procent. Het gaat gepaard met plotselinge koorts, hoofdpijn, overgeven, spierpijn en buikpijn. In een later stadium volgen hevige bloedingen en vallen organen uit.

Marburg lijkt op ebola en wordt door besmette vleermuizen overgedragen op mensen. Mensen kunnen elkaar besmetten via lichaamsvloeistoffen als bloed en speeksel. Het is voor het eerst dat het virus in Rwanda opduikt.

Geen vaccin

De besmette mensen zijn in quarantaine geplaatst en worden behandeld. Mensen die met de patiënten in aanraking zijn geweest, worden in de gaten gehouden. Dat zijn er tot nu toe ruim 160.

In alle zorginstellingen worden voorzorgsmaatregelen getroffen. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO helpt Rwanda om de uitbraak in te dammen. De komende dagen worden medische hulpmiddelen naar de hoofdstad Kigali gebracht. Er bestaat nog geen vaccin tegen het virus.

Vorig jaar overleden negen mensen in Equatoriaal-Guinea na een uitbraak van het marburgvirus. Eerder waren er uitbraken in Ghana en Guinee.

De WHO helpt Rwanda om verdere verspreiding van het virus te voorkomen:

In Oost-Souburg hebben inwoners door een storing de hele nacht last gehad van gerinkel op een spoorwegovergang. De spoorbomen in het Zeeuwse dorp gingen gisteravond kapot en hebben vervolgens urenlang herrie gemaakt. Vanochtend rond 11.00 uur was de storing verholpen.

De problemen ontstonden gisteravond rond 20.00 uur. Al die tijd rinkelden de overwegbellen en flitsten de rode lichten. Omwonenden zeggen tegen Omroep Zeeland dat ze de hele nacht in het geluid zaten. "Ik word er knettergek van", verzucht een vrouw.

Omroep Zeeland nam polshoogte in het Zeeuwse dorp:

De storing veroorzaakte niet alleen geluidsoverlast. Het was ook niet meer duidelijk wanneer het veilig was om het spoor over te steken, wat leidde tot verwarring bij voorbijgangers en treinmachinisten. Treinen die voorbijreden deden dat voorzichtig en luid toeterend.

Noodoplossing

Spoorbeheerder ProRail laat aan Omroep Zeeland weten dat de oorzaak van het probleem is gevonden, maar dat het nog niet helemaal is opgelost.

De oorzaak bleek te liggen bij een zogenoemde railspoel naast het spoor, een kast die een trein signaleert en de spoorbomen opent en sluit. Die is kapot en moet in zijn geheel worden vervangen.

"Maar die spoel weegt een paar honderd kilo en die gaan wij niet overdag vervangen, maar vannacht als er geen treinverkeer is", legt een woordvoerder uit. Voorlopig is de storing verholpen met een noodoplossing, waardoor de spoorbomen na veertien uur rinkelen weer als normaal functioneren.

Bij de Canarische Eilanden wordt met patrouilleboten en helikopters gezocht naar tientallen migranten uit West-Afrika. Hun boot sloeg gisternacht om op de ruwe zee voor het Spaanse eiland El Hierro. 27 opvarenden konden worden gered, negen mensen zijn om het leven gekomen, onder wie een kind.

Op de open houten boot zaten 84 mensen, naar 48 vermisten wordt nog gezocht. De boot sloeg om in het zicht van de haven van Ortes La Restinga, doordat er te veel mensen aan een kant stonden. Dat gebeurde toen een reddingsboot naderde. Tijdens de reddingsoperatie zonk de boot. Enkele overlevenden hadden onderkoelings- en uitdrogingsverschijnselen.

De kans dat er nog mensen levend uit zee worden gehaald, neemt snel af. Op El Hierro is een mortuarium ingericht. De doden worden morgen en overmorgen begraven.

Mogelijk dodelijkste incident

Het ongeluk kan uitlopen op het dodelijkste incident bij de Canarische Eilanden in 30 jaar migratie tussen Afrika en de eilanden. In 2009 kwamen 25 migranten om toen hun boot schipbreuk leed bij Lanzarote.

Voor de kust van Senegal werden afgelopen week 30 lichamen gevonden in een boot, vermoedelijk ook van migranten. Enkele weken eerder zonk een boot met ten minste 39 opvarenden kort na vertrek.

Paniek aan boord

Volgens de Spaanse autoriteiten kwamen de migranten uit Mali, Mauritanië en Senegal. "Ze hadden al zeker twee dagen geen eten meer en het lijkt erop dat er paniek was uitgebroken voordat de boot kapseisde", zei de Spaanse bestuurder van de Canarische Eilanden tegen verslaggevers. "Het reddingswerk werd bemoeilijkt door de wind en slecht zicht."

Drie andere boten slaagden er gisternacht wel in de kust te bereiken. Aan boord waren in totaal 208 mensen. Doordat de zee aan het eind van de zomer meestal rustig is en het niet zo hard waait, waagden de afgelopen maand weer meer migranten de oversteek naar de Canarische Eilanden via de 'Atlantische route'.

Er zijn dit jaar tot nu toe ruim anderhalf keer zoveel migranten geteld op die route als vorig jaar en dat was al een recordjaar. In de eerste zeven maanden maakten ruim 25.500 mensen de levensgevaarlijke oversteek. Vanaf de Canarische Eilanden worden migranten naar het Spaanse vasteland gebracht.

Meer dan 5000 mensen zouden al zijn omgekomen op de Atlantische route, volgens schattingen op basis van ooggetuigenverslagen en vermissingen. Veel lichamen worden nooit gevonden.

Eerder maakte correspondent Saskia Houttuin deze video over Senegalezen die de oversteek naar de Canarische Eilanden maken:

Op een camping in het Limburgse Arcen is vannacht een stacaravan uitgebrand. Ook waren ontploffingen te horen, die werden veroorzaakt door gasflessen die door het vuur zijn ontploft. De regionale zender L1 meldt dat een persoon en een hond de brand niet hebben overleefd.

Het stoffelijk overschot werd na het blussen van de brand in de caravan aangetroffen door de brandweer. Twee mensen hebben rook ingeademd en zijn ter plekke door ambulancepersoneel nagekeken. Ze hoefden niet mee naar het ziekenhuis voor nader onderzoek,

Iets voor 02.00 uur ontvingen hulpdiensten de eerste melding van de brand, waarna de brandweer uitrukte. Uit voorzorg zette de brandweer meerdere eenheden en een traumahelikopter in. Daardoor kon de schade aan naastgelegen caravans worden beperkt.

De identiteit van het slachtoffer is niet bekend. Ook weet de brandweer niet hoe de brand is ontstaan. Dit wordt nog onderzocht door de politie.

In Libanon leefden inwoners al jaren in een crisissituatie, nu leven ze ook opnieuw in een land van oorlog. De zware aanvallen van het Israëlische leger op Libanon en de liquidatie van een aantal Hezbollahleiders raken niet alleen de radicale beweging, maar de hele bevolking. Zeker een half miljoen mensen zijn hun huis ontvlucht, en die zijn vooral op zichzelf en het mededogen van hun landgenoten aangewezen.

Van de overheid hoeven Libanezen weinig te verwachten, want die is grotendeels afwezig en ook instituties functioneren maar amper. Dat was ook deze week te merken. Er is geen luchtalarm en er zijn geen schuilkelders. Vluchtelingen zoeken veiligheid bij familie of andere mensen in huis, of in geïmproviseerde opvangplekken zoals scholen.

Libanese politici veroordelen de Israëlische escalatie. Premier Mikati zei in zijn toespraak bij de Algemene Vergadering van de VN dat Israël "voor het oog van de wereld terreur en angst zaait onder de Libanese bevolking". Door het opblazen van piepers en portofoons en de grootschalige luchtaanvallen zijn al zeker 700 doden gevallen, maar dat aantal zal nog sterk oplopen na de laatste bombardementen.

Inwoners van Beiroet slaan op de vlucht na een nacht vol bombardementen:

Veel politici scharen zich door Israëls geweld achter Hezbollah, ondanks eerdere kritiek op de groep, ziet Nora Stel, conflictanalist aan de Radboud Universiteit en Libanon-deskundige. "De formele leiders hebben simpelweg weinig te zeggen over het verloop van de oorlog, omdat Hezbollah zelf heeft besloten om een steunfront voor Gaza te openen en haar eigen koers vaart."

De politiek is verlamd: er is al twee jaar ruzie over wie de nieuwe president moet worden, de regering is al die tijd demissionair en ministeries functioneren amper. Het leger stelt weinig voor en zal het land niet beschermen tegen Israëls overmacht. Libanon is bovendien zo ingericht dat de gecentraliseerde overheid weinig invloed heeft.

Religieuze sekten

Publieke diensten zijn vaak de verantwoordelijkheid van groepen die langs religieuze lijnen zijn georganiseerd. Zo ook bij Hezbollah, dat naast een sterk bewapende militie ook een politieke partij van sjiitische moslims in het parlement is en maatschappelijke diensten verleent. De beweging investeert in infrastructuur en zorgt voor scholing en gezondheidszorg in gebieden waar zij aanwezig is.

Het land is een lappendeken van verschillende religieuze groeperingen, met maronitische christenen en soennitische en sjiitische moslims als grootste groepen. Het politieke systeem, dat werd ontworpen tijdens de Franse overheersing na de val van het Ottomaanse Rijk, is gebaseerd op verzuiling. Er zijn achttien erkende religieuze sekten, wat een garantie zou moeten zijn voor een stabiele machtsbalans en religieuze vrijheid.

Maar in de praktijk leidt dit sektarische systeem ook tot instabiliteit, corruptie en nepotisme. Lange tijd stond Libanon bekend als een relatief welvarend land in de regio, maar dat veranderde toen het in 2019 in een zware financiële crisis terecht kwam, met name door wanbeleid. Libanezen zagen hun geld verdampen door hyperinflatie, zo'n 80 procent van de bevolking leeft nu in armoede. Jongeren willen het land het liefst verlaten.

Daar kwam twee jaar later, midden in coronatijd, de verwoestende explosie in de haven van Beiroet nog bovenop. Voor veel Libanezen een symbool voor de incompetentie en nalatigheid van de Libanese politiek. Ook verblijven er door de oorlog in Syrië zo'n anderhalf miljoen vluchtelingen in het land; Libanon neemt daarmee de meeste vluchtelingen per hoofd van de bevolking ter wereld op.

Bezetting

Het is crisis op crisis, waarvan Hezbollah profiteert. "Maar zijn machtspositie heeft het vooral te danken aan Israël en Iran", zegt conflictanalist Stel. "Israël omdat het met decennia van agressie en invasie, en de dreiging daarvan, Hezbollah militair bestaansrecht blijft geven. Iran omdat het Hezbollah vanaf het ontstaan op alle mogelijke manieren heeft gesteund, van existentieel belang voor de organisatie."

De militie werd in 1982 tijdens de Libanese burgeroorlog opgericht als reactie op de Israëlische bezetting van het zuiden, die achttien jaar duurde. In 2006 volgde nog een kortstondige oorlog tussen Hezbollah en Israël. Libanezen weten dus maar al te goed wat oorlog en bezetting betekenen, net als de vele Syriërs en Palestijnen die in het land verblijven.

Met dagelijkse bombardementen op doelen in het hele land en honderden doden is het niet langer de vraag of het oorlog is, schreef de liberale krant L'Orient-Le Jour afgelopen week in zijn commentaar. "De vraag is nu hoe hoog de prijs zal zijn die Libanon hiervoor zal betalen. De tol is al torenhoog, en dit lijkt nog maar het begin."

Goedemorgen! Tienduizenden mensen zullen vandaag aanwezig zijn bij de eucharistieviering in het Koning Boudewijnstation in België, waarbij de paus voorgaat. En wielrenner Mathieu van der Poel verdedigt zijn titel in de wegwedstrijd bij het WK wielrennen.

Eerst het weer: vanochtend veel zon, vanmiddag landinwaarts enkele stapelwolken en van het zuidwesten uit ook sluierbewolking. Het wordt zo'n 15 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Iran wil een spoedvergadering van de VN-Veiligheidsraad na de dood van Hezbollah-leider Nasrallah. Die kwam vrijdagavond om het leven bij een zware Israëlische luchtaanval op het zuiden van Beiroet. Iran is een belangrijke bondgenoot van Hezbollah en heeft vijf dagen van rouw afgekondigd voor de dood van Nasrallah.

In een brief roept de ambassadeur bij de Verenigde Naties, Amir Saeid Iravani, de Veiligheidsraad op om "onmiddellijke en beslissende maatregelen te nemen om de Israëlische agressie te stoppen en te voorkomen dat de regio wordt meegesleurd in een totale oorlog".

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Gisteren stonden tientallen mensen op het perron van station Den Bosch te wachten op een bijzondere trein. Na 15 jaar keerde een antieke locomotief, de Baureihe uit 1938, terug op het hoofdspoor en nam de treinliefhebbers mee naar Nijmegen.

De voorbereiding van de rit duurde maanden en er waren ook zeker vijftig vrijwilligers aan boord om het soepel te laten verlopen, zei Jacqueline de Rooij van Het Stoomgenootschap tegen Omroep Brabant:

Fijne zondag!

Niet een grote kathedraal of kerk, maar een voetbalstadion is het decor van de mis die paus Franciscus zondagochtend opdraagt in Brussel. Veel Nederlanders gaan naar de Belgische hoofdstad om bij dit unieke moment in het Koning Boudewijnstadion te zijn. Het laatste bezoek van een paus aan België was in 1995, Nederland werd tien jaar eerder bezocht door Johannes Paulus II.

Lisanne de Bruijn is een van de vijftig jongeren die vanuit Jong Katholiek, een initiatief van de Nederlandse Rooms-Katholieke Kerk, in Brussel zijn. "De paus maakt vooral veel reizen buiten Europa, dat hij hier komt is echt bijzonder", legt de 19-jarige geneeskundestudent uit.

Zaterdagochtend vertrok de groep al vanuit Utrecht met een volle bus. Diezelfde middag werd er in Brussel van alles georganiseerd voor katholieke jongeren. Onder de naam Hope Happening konden ze naar onder meer een concert, spreekbeurten van katholieke leiders en meedoen aan een wandeltocht.

Toch is de mis op zondagmorgen het absolute hoogtepunt volgens De Bruijn: "De paus écht zien blijft toch heel speciaal." Bovendien vindt ze het indrukwekkend om dit met zo veel leeftijdsgenoten mee te maken. "Ik ga er samen met een goede vriendin naartoe, maar hoop vooral heel veel nieuwe mensen te leren kennen."

Mooi om mee te maken

Zaklina Melis is projectleider bij Jong Katholiek en enthousiast over de komst van de paus naar België. "Dit soort bezoeken laat zien dat de kerk ook heel veel mooie dingen brengt voor jongeren. Je ziet dat ze nog aan het zoeken zijn en dat is heel mooi om samen mee te maken."

Over de vraag of ze met de groep richting Brussel moest gaan hoefde ze dus ook niet lang na te denken: "Je kan natuurlijk altijd naar Rome gaan, maar Brussel is zo dicht bij huis." Melis legt uit dat de groep gemengd is. "De jongste deelnemer is twaalf jaar en de oudste dertig."

De vijftig jongeren zijn niet de enige Nederlanders die bij de mis aansluiten. "Vanuit alle bisdommen was er interesse om hier met gelovigen naartoe te gaan. In totaal gaan we met een groep van zo'n 250 Nederlanders die kant op, daarnaast komen veel mensen natuurlijk ook op eigen gelegenheid", vertelt Melis.

Zelf houdt ze zich toch het liefst met de jongere generatie bezig: "Ik verheug me erop om te zien hoe God deze jonge mensen aan het denken zet wanneer ze de paus zien."

Popie Jopie

De mis is niet alleen bij Nederlanders populair. Volgens de Belgische omroep VRT komen er ook katholieken uit Frankrijk en Duitsland naar het stadion. Natuurlijk zijn er vooral veel Belgische bezoekers. De 35.000 beschikbare kaartjes waren dan ook snel op. Bij kaartjeswebsite Ticketmaster waren ze gratis te bestellen. Binnen een ochtend was de mis volgeboekt, zo meldt de VRT.

Bij het bezoek van Johannes Paulus II aan Nederland was de sfeer heel anders. Geschiedenisprogramma Andere Tijden noemde dat al eens 'rampzalig'. Tijdens het bezoek waren er meerdere demonstraties en lege publieksvakken bij de aankomst van de paus op het vliegveld. Bovendien werd het protestlied Popie Jopie, een woordspeling op de naam van de toenmalige paus, veel gedraaid.

De beelden van de rellen in Nederland gingen de hele wereld over:

Maar De Bruijn is juist trots op haar geloof: "Het is uniek om op deze leeftijd katholiek te zijn. Van vriendinnen hoor ik dat ze kunnen zien dat het mij veel vrede en vreugde geeft." De paus speelt voor de 19-jarige dus een bijzondere rol. "Hij symboliseert echt de eenheid van de kerk. In zo'n mis is Jezus veel tastbaarder en kun je echt een hele sterke band met hem opbouwen."

In haar omgeving ziet De Bruijn dat de interesse in het rooms-katholieke geloof bij leeftijdsgenoten ook toeneemt: "Afgelopen Pasen zijn twee vriendinnen van mij nog gedoopt in Rome. Ik merk dat meer mensen tegenwoordig op zoek zijn naar zingeving."

De mis vanmorgen is de afsluiting van het pauselijk bezoek aan België, daarna vliegt hij vanaf luchtmachtbasis Melsbroek weer terug naar Rome.

Om 17.00 uur sluiten in Oostenrijk de stembureaus voor de parlementsverkiezingen. Zes miljoen Oostenrijkers kunnen sinds vanochtend hun stem uitbrengen. De radicaal-rechtse FPÖ haalt mogelijk een historische zege en kan voor het eerst de grootste partij worden. Het wordt wel een strijd met de ÖVP van bondskanselier Nehammer, die de afgelopen jaren regeerde in een coalitie met de Groenen.

De FPÖ - die campagne voert tegen immigratie, 'klimaathysterie' en hulp aan Oekraïne - wordt door vrijwel alle partijen uitgesloten voor een coalitie. Ook de Oostenrijkse president Van der Bellen, afkomstig van de Groenen, heeft aangegeven een FPÖ-geleide regering te dwarsbomen.

Dat heeft vooral te maken met de controversiële lijsttrekker, Herbert Kickl, vanwege zijn rol in een omvangrijk Russisch spionageschandaal. Zo was hij als minister verantwoordelijk voor een omstreden politie-inval bij de Oostenrijkse inlichtingendienst. De ÖVP, die destijds met de FPÖ regeerde, noemt Kickl herhaaldelijk 'vijand van de staat'. Zij willen daarom wél met de FPÖ regeren, maar niet met Kickl.

Asiel centraal in campagne

De twee rechtse partijen lijken echter meer op elkaar dan ze lief is. Beide voeren een harde campagne op asiel en migratie. Oostenrijk ontvangt per hoofd van de bevolking na Cyprus de meeste asielaanvragen; ongeveer drie keer zo veel als in Nederland. Beide willen uitkeringen voor asielzoekers inperken en meer mensen uitzetten. De FPÖ wil, net als de PVV, via een noodwet het asielrecht opschorten.

Ook de sociaaldemocratische SPÖ heeft het migratiestandpunt veranderd, onder leiding van lijsttrekker Andreas Babler. Hij is op dit moment nog burgemeester van Traiskirchen, waar een van de grootste asielzoekerscentra van Europa is gehuisvest. Babler wil het aantal asielzoekers met 75 procent terugbrengen, maar wel op een 'menselijke, pragmatische manier'.

De drie kanshebbers om de grootste te worden:

Daarnaast speelt de portemonnee een belangrijke rol bij de verkiezingen. Een economische denktank betitelde de afgelopen regeerperiode als 'vijf verloren jaren'. Het bbp per hoofd van de bevolking daalde met 1,7 procent, de slechtste economische score van de hele EU. Hoewel het toerisme bloeit, stagneert de Oostenrijkse industrie en stijgt de werkloosheid.

Het vertrouwen in de huidige 'zwart-groene' regering ligt op een historisch dieptepunt. Ook de twee coalitiepartijen onderling wantrouwen elkaar sterk en gingen rollebollend over straat. De conservatieve ÖVP en progressieve Groenen bleken te ver uit elkaar te liggen om een breed gedragen, geliefde regering te worden.

De onvrede uit zich ook in een versplintering van de Oostenrijkse politiek. Maar liefst twee nieuwe partijen - de satirische Bierpartij en de 'communistische' KPÖ - kunnen vandaag de kiesdrempel van 4 procent halen. Als de FPÖ wordt buitengesloten, is er vermoedelijk voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog een coalitie van drie partijen nodig.

Invloed watersnood

In de laatste peilingen kruipen de christendemocraten van de ÖVP langzaam richting de FPÖ. De christendemocraten hopen te profiteren van kiezers die 'strategisch' op de ÖVP stemmen, om te voorkomen dat de FPÖ de grootste wordt. De vraag is of de christendemocratische partij vervolgens daadwerkelijk vasthoudt aan het uitsluiten van de FPÖ. Het alternatief is immers over links.

Daarbij is het de vraag welke rol de dodelijke overstromingen van deze maand spelen. Bondskanselier Nehammer (ÖVP) wordt alom gewaardeerd voor zijn rol als crisismanager bij de watersnood. Dat zou hem een kanseliersbonus kunnen opleveren. De FPÖ wordt daarnaast hard aangevallen, omdat de partij zich tegen klimaatmaatregelen keert.

Politicologen verwachten dat de overstromingen effect zullen hebben op de uitslag. Het natuurgeweld trof immers vele Oostenrijkers, inclusief hoofdstad Wenen. Plots is klimaatbescherming het derde belangrijke verkiezingsthema geworden.

Na 17.00 uur weten we meer. Dan sluiten de stemlokalen en volgt een exitpoll.

Het dodental als gevolg van de overstromingen en aardverschuivingen in Nepal is opgelopen tot 151. Ook zijn volgens de autoriteiten nog zeker 56 mensen vermist.

De autoriteiten hielden gisteren een spoedberaad om de ernst van de situatie in kaart te brengen, de reddings- en herstelwerkzaamheden te coördineren, en de zoekacties te intensiveren. De scholen blijven de komende dagen dicht.

Door zware regens raast het water van bergen naar lager gelegen gebieden:

De overstromingen worden veroorzaakt door aanhoudende, zware regenval, die donderdag begon. Veel rivieren in het land in de Himalaya zijn buiten hun oevers getreden. Wegen en bruggen zijn overstroomd, en tientallen huizen zijn meegesleurd door het wassende water.

Op sommige plaatsen in de hoofdstad Kathmandu is in twee dagen tijd meer dan 30 centimeter regen gevallen. De komende dagen gaat het naar verwachting minder hard regenen.

Moessonregens

Veel doden zijn gevallen in de Kathmandu-vallei. Daar ligt de gelijknamige hoofdstad en een aantal andere grote steden. In die vallei wonen zo'n vier miljoen mensen.

Moessonregens veroorzaken elk jaar overstromingen in de regio. Elk jaar komen in Nepal honderden mensen om het leven door aardverschuivingen en overstromingen.

In het oosten van Syrië zijn twaalf pro-Iraanse strijders gedood bij luchtaanvallen. Dat meldt het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten, dat vanuit het Verenigd Koninkrijk de mensenrechtenschendingen in Syrië monitort. Ook zou een groot aantal mensen gewond zijn geraakt.

De aanvallen vonden volgens de organisatie plaats in de stad Deir Ezzor en ten oosten van die stad, evenals in de regio Boukamal, vlak bij de grens met Irak. Het is niet duidelijk of Israël of de Verenigde Staten achter de aanvallen zit, schrijft het Observatorium.

Israël voerde al honderden aanvallen uit op pro-Iraanse groepen in het oosten van Syrië. De Israëlische autoriteiten zeiden niet te zullen toestaan dat Iran zijn aanwezigheid in Syrië uitbreidt.

Ook de Verenigde Staten voerden in het verleden aanvallen op pro-Iraanse milities uit. Zo bombardeerde het Amerikaanse leger begin dit jaar naar eigen zeggen doelwitten van de Iraanse Revolutionaire Garde en pro-Iraanse strijdgroepen in Irak en Syrië. Deze aanvallen waren een vergelding voor de dood van drie Amerikaanse militairen. Zij kwamen om bij een drone-aanval, volgens de VS uitgevoerd door een pro-Iraanse strijdgroep.

De politie heeft zaterdagavond verdachte chemicaliën ontdekt in een pand in Tilburg. Met de stoffen worden vermoedelijk drugs gemaakt. Dat meldt Omroep Brabant.

De agenten kwamen de chemicaliën op het spoor door een routine verkeerscontrole. In de auto die zij controleerden, lagen verdovende middelen. De bestuurder werd direct aangehouden.

Bij het onderzoek dat volgde, kwamen de agenten uit bij het gebouw op het bedrijventerrein aan de Ledeboerstraat. Uit metingen van de brandweer bleek volgens het Brabants Dagblad dat de omgeving geen gevaar loopt.

Bij het pand stond ook een bestelbus met een grote hoeveelheid lachgas. Dat is afgevoerd door een gespecialiseerd bedrijf.

Een ruimteschip met twee mensen aan boord is zaterdag vertrokken naar ruimtestation ISS, waar twee Amerikaanse astronauten vastzitten. Het viertal keert begin volgend jaar samen terug naar de aarde.

De raket van SpaceX steeg om 19.17 uur Nederlandse tijd op vanaf ruimtebasis Cape Canaveral in Florida. De lancering stond eigenlijk gepland voor een een paar dagen geleden, maar werd uitgesteld vanwege orkaan Helene.

Aan boord zijn de Amerikaanse astronaut Nick Hague (49) en de Russische kosmonaut Aleksandr Gorboenov (34). Het is de bedoeling dat zij zondag rond 23.30 uur Nederlandse tijd aankoppelen bij het ISS.

Op het internationale ruimtestation zitten Barry Wilmore (61) en Sunita Williams (59) nu al een paar maanden vast. Ze gingen in juni met de Starliner van Boeing naar het ruimtestation voor een missie van acht dagen. Maar tijdens de koppeling van de ruimtecapsule met het ruimtestation ging er van alles mis. Er waren problemen met een aantal stuurraketten en er lekte helium. Om veiligheidsredenen besloot NASA om de twee astronauten niet met de Starliner terug te laten keren.

Inmiddels is de Starliner weer terug op aarde. Er zal worden onderzocht wat er mis is gegaan.

Beste van maken

Wilmore en Williams hielden een paar weken geleden een persconferentie. Ze vertelden dat ze het moeilijk vonden toen de ruimtecapsule zonder hen terugging naar de aarde. Desondanks blijven ze positief. "We zijn getraind om het onverwachte te verwachten", zei Wilmore. Wel voegde collega Williams daaraan toe dat ze haar familie en twee honden mist.

In de tussentijd maken ze er maar het beste van. Zo zeggen de astronauten voldoening te halen uit het werk. Ook hebben ze een aanvraag ingediend om te kunnen stemmen bij de Amerikaanse verkiezingen in november. Dat doen ze door middel van een volmacht.

De twee astronauten op de persconferentie:

Het aantal doden in de VS als gevolg van orkaan Helene is opgelopen tot zeker 64, hebben Amerikaanse autoriteiten bekendgemaakt. De hulpdiensten vrezen dat het aantal nog verder zal oplopen.

De orkaan van de vierde categorie trok sinds donderdag over delen van Florida, Georgia, North Carolina en South Carolina en Tennessee. In South Carolina vielen zeker 23 doden, in Florida 11.

Er vielen tijdens het noodweer grote hoeveelheden regen. De laatste resten van de storm zijn inmiddels weggetrokken, maar de gevolgen zijn nog op veel plaatsen merkbaar. Huizen zijn verwoest, bomen ontworteld, op veel plaatsen zijn rivieren overstroomd en zeker drie miljoen huishoudens zitten zonder stroom. Vooral in North Carolina en Georgia is in veel gebieden de elektriciteit uitgevallen.

De verwoesting in het kustplaatsje Horseshoe Beach in Florida:

"De verwoesting die we zien na orkaan Helene is overweldigend", zei de Amerikaanse president Biden vandaag. "Jill en ik blijven bidden voor degenen die geliefden zijn kwijtgeraakt en voor iedereen die is getroffen door deze storm."

Bewoners vast

Op sommige plaatsen zitten inwoners vast in hun huizen vanwege ondergelopen wegen, soms zonder voedsel. In North Carolina zijn 400 wegen afgesloten.

Politie en brandweer hebben duizenden reddingsacties uitgevoerd. In Tennessee werden 54 mensen van het dak van een ziekenhuis gered waar ze vastzaten door een overstroming. Ze werden met boten en helikopters in veiligheid gebracht.

In het westen van North Carolina zijn er zorgen over de Lake Lure Dam, een bijna honderd jaar oude dam bij een stuwmeer. Autoriteiten hebben bewoners in de buurt gewaarschuwd voor een mogelijke dambreuk, maar ze meldden vrijdagavond ook dat er nog geen onmiddellijke dreiging was.

De totale schade van de orkaan wordt geschat op omgerekend zo'n 100 miljard euro. Daarmee zou Helene een van de meest kostbare stormen in de recente geschiedenis van de Verenigde Staten zijn, zegt een meteoroloog van weerbureau AccuWeather.

Wereldwijd werd er niet eerder zoveel gevlogen als dit jaar: naar verwachting komt het aantal passagiers uit op bijna 5 miljard. Vaak wordt gewezen op de uitstoot van vliegtuigen, minder vaak gaat het over de enorme afvalberg die door alle maaltijden, kussentjes en koptelefoons ontstaat.

Dat probleem staat bij luchtvaartmaatschappijen steeds hoger op de agenda. Belangrijkste afvalbronnen zijn etenswaren, maar ook afgedankte dekentjes, koptelefoons, oordopjes en kussentjes verdwijnen in de vuilnisbak.

Naar schatting gaat het jaarlijks wereldwijd om een afvalberg vergelijkbaar met het gewicht van 600.000 olifanten, oftewel 3,6 miljoen ton aan afval, berekenden het Aviation Sustainability Forum en de internationale luchtvaartkoepel IATA. Daarvan bestaat 18 procent uit niet gebruikte maaltijden.

Luchtvaartmaatschappijen beloofden in 2019 verbetering, maar in de praktijk zijn er obstakels. Alleen KLM verwerkt dagelijks al 14 ton cateringafval van inkomende intercontinentale vluchten. De vliegmaatschappij onderzoekt of er minder eten op vluchten kan worden meegenomen.

Nee verkopen

"We willen voorkomen dat we 'nee' moeten verkopen aan passagiers en dat is precies onze uitdaging", zegt Caroline van 't Hoff, verantwoordelijk voor afvalreductie bij KLM. "We verzamelen nu per vlucht data van niet geconsumeerd eten en drinken en hopen zo patronen te herkennen. Daar kunnen we onze belading op aanpassen, zodra we voldoende data hebben verzameld."

Daarnaast zitten internationale regels de vliegmaatschappijen dwars. Om dierziektes te voorkomen moeten zij bijna al het cateringafval dat overblijft na intercontinentale vluchten laten verbranden. Luchtvaartmaatschappijen pleiten voor een aanpassing van die regels, tot nu toe zonder succes.

KLM voerde wel een andere maatregel door om de afvalberg te verkleinen: passagiers krijgen niet meer standaard een wegwerpkoptelefoon, maar moeten er zelf om een vragen. De luchtvaartmaatschappij raadt reizigers aan een eigen koptelefoon met snoer mee te nemen of een bluetoothadapter om eigen draadloze oortjes of een koptelefoon te kunnen gebruiken.

Veel effect heeft dat nog niet. Vorig jaar deelde KLM zes miljoen koptelefoons uit, niet veel minder dan een jaar eerder. "Het is eerlijk gezegd nog steeds lastig om bijvoorbeeld je eigen Airpods te koppelen aan onze systemen", zegt Van 't Hoff. "Dat hebben we hoog staan op onze wensenlijst voor nieuwe toestellen."

Andere maatschappijen delen nog wel standaard koptelefoons uit, waarschijnlijk gaat het wereldwijd om tientallen miljoenen stuks. Ze worden vaak na één keer afgedankt en gaan dan verbrandingsovens in.

"Dat zorgt voor een aanzienlijke verspilling van waardevolle materialen", zegt Nils Pauliks, onderzoeker aan de Universiteit Leiden. Hij probeert met het project Circular Circuits elektronisch afval te verminderen. Vooral plastic, ijzer en koper verdwijnen met de weggegooide koptelefoons in verbrandingsovens.

"Het is veel beter als je eenmalig gebruik kunt vermijden", zegt Pauliks. "Vraag bijvoorbeeld een klein bedrag voor koptelefoons of deel ze alleen uit aan mensen die ze vooraf reserveren."

Kleine stappen

Je kunt je afvragen of maatschappijen niet beter werk kunnen maken van schoner vliegen in plaats van de vermindering van cabine-afval. Volgens KLM gaat het bij het terugdringen van afval weliswaar om kleine stappen, maar zijn die wel belangrijk.

"We zetten stappen met bijvoorbeeld nieuwe toestellen, maar ook het terugdringen van afval in de cabine telt mee", aldus Van 't Hoff. "Van overgebleven sandwiches op Europese vluchten wordt bijvoorbeeld biogas en compost gemaakt. Als je kijkt naar de hoeveelheden sandwiches die daarmee gemoeid zijn, kunnen we daar echt een mooie stap maken."

Schiphol wil 'zero-waste'

Ook Schiphol krijgt jaarlijks met een enorme afvalberg te maken. "Uit vliegtuigen halen we zo'n 3000 ton op", zegt Denise Pronk van de luchthaven. "Als je kantoren en terminals meetelt, gaat het om 13.000 ton. Je moet denken aan etensbakjes, koffiebekertjes, flesjes, blikjes, papier. Door afval beter te scheiden, hopen we uiteindelijk minder afval te hebben en meer te recyclen. Dan hoeft het niet verbrand te worden."

Ook met horecabedrijven kijkt Schiphol naar afvalvermindering, zegt Pronk. "Als je bijvoorbeeld eten en drinken serveert met servies dat je kunt afwassen, krijg je minder afval. We hebben onlangs een proef gedaan met sinaasappelschillen. Daar wordt nu zeep van gemaakt. Zo maak je van afval iets nieuws."

In 2030 wil Schiphol een zero-waste-luchthaven zijn. Volgens Pronk is het een enorme uitdaging om de hoeveelheid afval op de luchthaven te verminderen. Ook passagiers spelen daarbij een belangrijke rol, benadrukt ze.

"Zij kunnen helpen door goed te scheiden. We zien regelmatig mensen met haast afval weggooien zonder te kijken. Dat is zonde. Want daardoor wordt het allemaal restafval en moet het worden verbrand, in plaats van dat we het kunnen hergebruiken."

Een jaar nadat tienduizenden etnische Armeniërs de enclave Nagorno-Karabach ontvluchtten uit angst voor etnische zuiveringen, is er in het bergachtige gebied dat de Armeniërs achterlieten steeds minder zichtbaar van hun vroegere aanwezigheid. Talloze monumenten, gebouwen, begraafplaatsen en zelfs hele dorpen zijn volledig vernietigd, blijkt uit door de NOS geverifieerde beelden.

Azerbeidzjan zei daags na de aanval die het einde van de zelfverklaarde republiek inluidde dat de etnisch-Armeense bevolking zijn geloof mocht blijven uitoefenen en stemrecht zou krijgen. De voorgeschiedenis van geweld tussen de twee landen maakte dat weinigen daarin geloofden.

Van de ruim 120.000 etnisch-Armeense inwoners verlieten 100.000 daarom halsoverkop het gebied. Daarmee kwam er na dertig jaar een einde aan de Armeense enclave, ook wel Artsach genoemd.

Sindsdien zijn Azeri's het gebied ingetrokken en wordt het ene na het andere gebouw afgebroken. Dat proces begon al eerder, in 2020, toen na een oorlog van zes weken Azerbeidzjan een deel van het grondgebied innam.

Volgens dataproject ACLED zijn er sinds 2021 bijna tachtig gevallen bekend van vernieling van etnisch-Armeense historische, religieuze, politieke plekken of woonplaatsen. Dat is sinds september 2023 alleen maar versneld, blijkt uit gegevens van het dataproject. Deze vernieling van cultureel erfgoed betekent dat langzaam maar zeker de Armeense cultuur uit het gebied verdwijnt.

Op de foto's hieronder is te zien hoe het dorpje Karin Tak vrijwel helemaal met de grond gelijk is gemaakt:

"Cultureel erfgoed is een selectie van het verleden die door een groep belangrijk geacht wordt om te bewaren, maar vaak wordt het ook ingezet voor cultureel-politieke doeleinden. Het vernietigen is een manier om de geschiedenis van de ander doelbewust uit te wissen", zegt Gertjan Plets, universitair hoofddocent erfgoedstudies aan de Universiteit Utrecht.

Soms kan het gebeuren dat erfgoed 'in de vuurlinie' vernietigd wordt. "Maar wordt iets doelbewust vernietigd, dan is dat om een statement te maken naar de andere partij."

De vernietiging van erfgoed in Nagorno-Karabach is niet uniek. "Cultureel erfgoed speelt al van oudsher een rol in conflicten en is eigenlijk een intrinsiek onderdeel hiervan geworden", zegt Plets. Als voorbeelden noemt hij hoe Russische aanvallen op Oekraïne het culturele erfgoed daar aantasten en hoe IS erfgoed vernietigde in de Syrische stad Palmyra.

De vernielingen in Nagorno-Karabach zijn niet alleen te zien op satellietbeelden, maar zijn ook vastgelegd door Azerbeidzjaanse militairen.

In deze video is te zien hoe Azerbeidzjaanse militairen een Armeens-orthodoxe kerk binnengaan en daar vernielingen aanrichten:

"Cultureel erfgoed wordt ook gebruikt om recht op land te legitimeren. Door het te vernietigen ontneem je een groep hun historische wortels in die plaats", zegt Plets. Dat is ook een belangrijke factor in Nagorno-Karabach. Door gebouwen die al eeuwenlang in het gebied staan te vernietigen, wordt een deel van de geschiedenis onzichtbaar.

Ook religie speelt daarbij een belangrijke rol. Zo werd in mei dit jaar een kerk in Nagorno-Karabach afgebroken, waarna er een moskee voor in de plaats kwam. Behalve woningen zijn ook verschillende chatsjkars, gedenktekens, en andere symbolische bouwwerken vernietigd. Sommige bouwwerken waren eeuwenoud.

Het bestuur van de voormalige Armeense enclave is nu in ballingschap in Armenië. Kort na de Azerbeidzjaanse aanval bracht de Azerbeidzjaanse president Alijev een bezoek aan de hoofdstad Stepanakert om de Azerbeidzjaanse vlag te hijsen.

In maart dit jaar gaven de Azerbeidzjaanse autoriteiten de opdracht tot het slopen van het Artsachse parlementsgebouw. Hiermee werd ook de meest zichtbare herinnering aan het politieke bestaan van Nagorno-Karabach gewist.

Eerst exploderende piepers en portofoons van Hezbollah-leden, daarna liquidaties en nu de dood van leider Hassan Nasrallah: Israël heeft Hezbollah de afgelopen twee weken slag na slag toegebracht. De militante organisatie is hard geraakt, zegt Midden-Oostendeskundige Erwin van Veen van Instituut Clingendael. "Het is een crescendo van klappen dat Hezbollah nu te verwerken krijgt."

Nasrallah stond sinds 1992 aan het hoofd van Hezbollah. Volgens Israël kwam hij gisteravond om het leven bij luchtaanvallen op de Libanese hoofdstad Beiroet. Hezbollah bevestigt vandaag dat hun leider dood is.

Behalve Nasrallah zouden ook andere hoge leiders van de militante beweging zijn omgekomen, onder wie Ali Karaki, de commandant van Hezbollah in Zuid-Libanon.

Het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken deelde op een van de overheidsaccounts op X een overzicht van gedode Hezbollah-kopstukken. Van de achttien afgebeelde prominenten die volgens Israël deel uitmaakten van de commandostructuur zou niemand meer in leven zijn.

"Er zitten nu zoveel gaten in de commandostructuur van Hezbollah, dat de organisatie waarschijnlijk tijdelijk niet meer coherent kan opereren", zegt Van Veen.

Dat Hezbollah in korte tijd zo hevig is aangevallen, toont volgens hem dat Israël een sterke inlichtingenpositie heeft. "Er zijn nu iets te veel liquidaties, meer dan dat je normaal zou mogen verwachten. Israël weet precies waar de leiders zitten."

Daarin zit een extra moeilijkheid voor Hezbollah. Potentiële nieuwe leiders bij elkaar brengen, en hergroeperen, is op dit moment een veel te groot risico, zegt Van Veen. "Er staan altijd wel weer mensen op die de rollen innemen, maar dat kan nu even duren."

Hezbollah is een bondgenoot van Iran, dat ook een vijand is van Israël. Ayatollah Khamenei, de hoogste leider van Iran, is in de nasleep van Nasrallahs dood overgebracht naar een extra beveiligde locatie, melden Iraanse regeringsfunctionarissen aan persbureau Reuters.

In een eerste reactie zei Khamenei dat Hezbollah ervoor zal zorgen dat Israël spijt krijgt van zijn daden. Hij roept alle moslims op de bevolking van Libanon en "het trotse Hezbollah" bij te staan in de confrontatie met het "onderdrukkende en slechte regime".

Rakettenregen

Wat de Iraanse militaire reactie zou kunnen zijn, is speculeren. Van Veen: "Er zijn niet echt goede opties voor Iran. Ze kunnen een rakettenregen laten neerdalen op Israël vanuit Libanon, als Hezbollah daar nog voldoende capaciteit voor heeft. Ze kunnen ook vanuit eigen land gaan schieten, of bondgenoten zoals de Houthi's op de Rode Zee inzetten. Het is allemaal dezelfde formule: raketten afvuren die niet echt veel effect sorteren, met uitzondering van de raketten van het nu hard geraakte Hezbollah."

Op een grote oorlog met Israël zit Iran nu ook niet te wachten, verwacht Van Veen. "Ik denk dat Iran wel wíl antwoorden, maar dat ze zich achter de oren krabben over hoe dit moet."

In deze video uitleg over de Mossad en de rol van de inlichtingendienst als geheim wapen van Israël:

In een klein dorp aan de Zuid-Afrikaanse oostkust zijn vrijdagavond zeventien mensen gedood bij een schietpartij. De slachtoffers werden in twee verschillende huizen in dezelfde buurt van Lusikisiki doodgeschoten.

"Bij één huis zijn dertien mensen omgekomen, twaalf vrouwen en één man. In een ander huis zijn ook vier mensen omgekomen", zegt een woordvoerder van de Zuid-Afrikaanse politie.

Een achttiende slachtoffer is in kritieke toestand naar het ziekenhuis gebracht. De politie is op zoek naar de verdachten.

Lokale media melden dat de slachtoffers een rouwceremonie aan het voorbereiden waren voor twee mensen uit de gemeenschap die een jaar eerder waren vermoord. De verdachten van de schietpartij zouden bekenden zijn van de slachtoffers.

Hoeveel schutters er bij het incident betrokken waren en wat het motief was, is niet duidelijk. "De schutters kwamen en schoten willekeurig", zegt burgemeester Nonkosi Pepping tegen de regionale krant Daily Dispatch. "Het heeft de gemeenschap doodsbang gemaakt." Een speciaal team van de politie doet onderzoek naar de schietpartij.

De politie opent een meldpunt voor agenten die zich zorgen maken over het grote datalek van gisteren. Daarbij werden "werkgerelateerde contactgegevens" van vrijwel alle 65.000 politiemedewerkers gestolen. Volgens de politie gaat het om namen, e-mailadressen en telefoonnummers.

Een woordvoerder zegt dat de korpsleiding vandaag en gisteren al signalen binnenkreeg van agenten die zorgen hebben. "We konden alleen nog niet bijhouden hoeveel meldingen dat zijn, dat kunnen we met het meldpunt wel", zo legt ze uit.

Agenten kunnen een telefoonnummer bellen dat intern wordt gedeeld. "Wij richten een soort callcenter in dat de medewerkers kan helpen", zegt de woordvoerder.

Bij de Nationale Politiebond, een vakbond voor politiemedewerkers, zijn al "immens veel meldingen" binnengekomen. Dat zegt voorzitter Nine Kooiman, die ook spreekt namens andere politiebonden.

"Er is heel veel onrust omdat mensen bang zijn dat er nare dingen kunnen gebeuren." Zo zouden agenten bang zijn voor ongewenst bezoek op hun woonadres of ongevraagde belletjes, zegt Kooiman. Het aantal meldingen is volgens haar bijna niet te overzien.

Beveiliging

Om de veiligheid van medewerkers te garanderen zet de politie extra in op beveiliging. "We nemen alle maatregelen die nodig zijn, daar kunnen we niet op detailniveau op ingaan maar het heeft echt onze verscherpte aandacht", aldus de woordvoerder.

De woordvoerder kan niet zeggen hoe de politie achter het datalek kwam, maar geeft aan dat de organisatie "constant de eigen systemen monitort." De gegevens lijken vooralsnog nergens op internet te zijn gepubliceerd.

Volgens de Nationale Politiebond is het belangrijk dat de politie de datahuishouding goed op orde krijgt. "Daar waren al eerder zorgen over en als ik naar de huidige begroting kijk vraag ik me af of daar voldoende rekening mee is gehouden", zo zegt Kooiman. Volgens haar zijn er momenteel niet genoeg middelen beschikbaar om die verbeteringen door te voeren.

Nieuwe hackmethode

Meerdere cybersecurity-experts zijn het erover eens dat de hack wellicht via een nieuwe methode plaats heeft kunnen vinden.

Erik Westhovens is cybersecurity-expert en legt uit dat hij de nieuwe methode afgelopen week pas voor het eerst in Nederland zag. Westhovens: "Op woensdag meldden bedrijven uit de logistieke sector zich bij mij dat ze met zulke hacks te maken hadden."

Die nieuwe methode combineert bekende trucs van hackers met nieuwe toepassingen zoals kunstmatige intelligentie. "Een medewerker krijgt een phishingmail met een link. Achter die link staat een document dat je moet downloaden. Zodra je dat doet en inlogt met je Microsoft-account, wordt er een applicatie geïnstalleerd die met kunstmatige intelligentie de gegevens uit de online politieomgeving haalt", legt Westhovens uit.

De politie kan na vragen van de NOS niet aangeven of dit inderdaad de methode is die de hackers gebruikt hebben.

De Curaçaose gebarentaal moet op het eiland worden erkend als de officiële gebarentaal. Dat stelt het Nationaal Taalinstituut Curaçao (NTIC) in het kader van Werelddovendag. Nu is de Nederlandse gebarentaal op Curaçao de norm voor de ongeveer 6000 mensen die er gebruik van maken.

De Curaçaose samenleving kan nog een hoop vooruitgang boeken als het gaat om de hoeveelheid kansen die de dove en slechthorende gemeenschap nu krijgt, zegt Iva Martina, voorzitter van de Curaçaose Stichting Auditief Gehandicapten. "Het taboe en de schaamte van vroeger zijn afgenomen, maar op de werkvloer is een handicap nog verre van genormaliseerd."

Talenmix

Veel mensen denken dat gebarentaal een universele taal is, maar gebaren variëren net zoveel als gesproken talen. Op Curaçao bestaat de gebarentaal niet uit één taal, net zoals de lokale gesproken taal Papiaments. Het brede palet aan culturen op het eiland wordt weerspiegeld in de gebruikte gebaren.

De Nederlandse gebarentaal werd eind jaren 90 op het eiland aangewezen als de officiële gebarentaal. "De afgelopen jaren werd echter steeds duidelijker dat een taal die in de Nederlandse context is ontstaan, niet per definitie in onze Curaçaose context past", zegt Marta Dijkhoff, directeur van het NTIC.

"We hebben andere gezichtsuitdrukkingen met een andere betekenis bij bepaalde woorden in onze gesproken taal Papiaments", legt Dijkhoff uit. "Die komen vaak niet overeen met de Nederlandse gebaren." De basis van de Curaçaose gebarentaal is daarom liplezen in het Papiaments, vult Martina aan. "Engelse, Surinaamse en Nederlandse gebaren zijn daarbij een ondersteuning."

Liefdadigheid en onderschatting

Martina vertelt dat de kansen die doven en slechthorenden krijgen vooral te danken zijn aan liefdadigheid. Volgens haar moet dat anders. De groep kan prima werken in verschillende sectoren, zegt zij. "Ze worden nog veel te vaak onderschat en daardoor niet aangenomen."

Om dat te veranderen, zijn er verschillende ideeën en initiatieven op het eiland. Zo vertellen Martina en Dijkhoff dat ze samen bezig zijn met het opzetten van een commissie om meer bewustwording te creëren. Ze willen zich inzetten voor meer gebarentaal op televisie en zelfs een eigen interactief tv-programma, dat er volgend jaar moet komen.