NOS Nieuws - Algemeen

De Israëlische regering heeft als voornemen om heel Gaza militair te bezetten, schrijven Israëlische media. Deze berichten zijn nog niet officieel bevestigd door premier Netanyahu.

Volgens krant The Jerusalem Post heeft Netanyahu het besluit al genomen en medegedeeld aan zijn ministers. Andere media zoals The Times of Israël houden nog een slag om de arm en noemen het een voornemen van de Israëlische regering.

"We moeten samen staan en vechten om al onze oorlogsdoelen te behalen", zei Netenyahu vanavond voor de start van een reguliere kabinetsbijeenkomst. "Namelijk: het verslaan van de vijand, de vrijlating van onze gijzelaars en garanderen dat Gaza niet langer een bedreiging vormt."

Morgen komt het kabinet samen om de knoop door te hakken, zo melden Israëlische media. Ook volgens nieuwszender Kanaal 12 neigt de premier richting het uitbreiden van het offensief in Gaza. De oorlog in Gaza is momenteel nog in volle gang: dagelijks worden tientallen doden gemeld door Israëlische bombardementen en beschietingen.

75 procent bezet door militairen

Het Israëlische leger houdt nu zo'n 75 procent van de Gazastrook militair bezet. Een strook aan de kust is aangemerkt als humanitaire zone, hoewel het leger daar nog wel altijd bombardementen uitvoert. Volgens de nieuwste plannen van Netanyahu zouden alle gebieden worden bezet.

Nasrah Habiballah, correspondent Israël en de Palestijnse Gebieden

"Israëlische media zeggen dat Netanyahu van plan is steun te zoeken bij de rest van het kabinet. Het volledig bezetten van de Gazastrook is al langer een wens van zijn Israëlische coalitiegenoten. Een aantal van hen zet Netanyahu al langer onder druk om deze stap te nemen en spreken openlijk van het koloniseren van Gaza.

Vanuit het Israëlische leger klinkt er bezwaar. Er zou tegen de legerstafchef zijn gezegd dat hij zijn spullen kan pakken als het plan hem niet aanstaat. Wat dit allemaal betekent voor de inwoners van Gaza is nog onduidelijk."

Zo'n 600 ex-leiders van Israëls veiligheidsapparaat riepen de Amerikaanse president Trump eerder vandaag in een brief op om Netanyahu onder druk te zetten om de oorlog te stoppen. De Commandanten voor Israëls Veiligheid (CIS), zoals ze zichzelf noemen, stellen dat Hamas de facto is verslagen en dat de tijd rijp is voor diplomatie om de gijzelaars terug te krijgen.

"Ik ben een militair en heb heel mijn leven gevochten", zegt de voormalige Israëlische generaal Matan Vilnai in een interview met de NOS. "Het leger heeft zijn taak gedaan. Nu is het tijd voor de diplomaten om hun werk te doen." Hij en de andere ondertekenaars van de brief vrezen dat Netanyahu de oorlog zal blijven voortzetten.

Protest in Tel Aviv

Tienduizenden Israëliërs kwamen afgelopen zaterdag naar Tel Aviv om een einde aan de oorlog te eisen. De propagandavideo's van twee uitgemergelde Israëlische gijzelaars leidden tot emotionele reacties van familieleden.

Enerzijds werd Hamas verguisd om het uithongeren van de gijzelaars, anderzijds werd Netanyahu verweten dat hij er niet alles aan doet om een akkoord te sluiten over de vrijlating van ontvoerde Israëliërs in Gaza.

Internationale druk op Israël groeit

Volgens VN-mensenrechtenexperts en genocideonderzoekers pleegt Israël genocide met zijn luchtaanvallen op Gaza en het afknijpen van noodhulp. De internationale druk op Israël om de oorlog te stoppen en onbelemmerd hulp toe te laten aan burgers in Gaza is de afgelopen tijd fors gegroeid.

Zelfs de belangrijkste bondgenoot, de Amerikaanse president Trump, benoemde onlangs dat mensen in Gaza verhongeren. Volgens het Wereldvoedselprogramma van de VN komen er dagelijks burgers om door ondervoeding.

Voedselpakketten per parachute

Onder deze druk heeft Israël onlangs toegestaan dat landen voedselpakketten mogen droppen in de Palestijnse enclave. Er worden ook meer vrachtwagens met noodhulp toegelaten, maar het is volgens de VN nog altijd te weinig om de humanitaire crisis te beteugelen.

Gesprekken over een bestand met Hamas zijn recent vastgelopen. Israël en Hamas beschuldigden elkaar ervan niet bereid zijn concessies te doen. De terreurbeweging zegt dat het de gijzelaars alleen wil vrijlaten als de VS garandeert dat Israël niet later alsnog de oorlog hervat. Voor Netanyahu is deze eis onbespreekbaar.

Brekelmans: stap de andere kant op

Het kabinet heeft niet meer informatie over het plan van Netanyahu, zegt demissionair minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD) in Nieuwsuur. Maar, zegt hij, als de berichten kloppen "zou dit een stap de andere kant op zijn, niet richting een staakt-het-vuren. We zullen ons weer diplomatiek gaan inspannen en kijken hoe we weer de druk kunnen opvoeren om te zorgen dat er wel aan tafel gesproken wordt, dat er zo snel mogelijk een staakt-het-vuren komt."

Hij erkent dat de invloed van Nederland daarin klein is en dat vooral de Verenigde Staten voor druk op Israël zou kunnen zorgen. "Maar als we als Europese Unie gezamenlijk optreden, dan is onze invloed iets groter."

Thaise en Cambodjaanse functionarissen zijn vandaag voor het eerst bijeengekomen in Maleisië om te praten over het bestand. Geweldsuitbarstingen aan de grens eind vorige maand kostten zeker veertig mensen het leven. Na vijf dagen stemden de partijen in met een staakt-het-vuren.

Tijdens de bijeenkomsten van de zogenoemde grenscommissie, die tot aanstaande woensdag duren, moet worden afgesproken hoe het fragiele bestand kan worden gehandhaafd. Hooggeplaatste functionarissen, onder wie de ministers van Defensie van beide landen, zijn aanwezig bij de gesprekken.

Verder wordt er gesproken over de coördinatie van humanitaire hulp voor burgers in het grensgebied. Afgevaardigden van de Verenigde Staten en China schuiven later deze week aan.

De uitbarsting van geweld tussen Thailand en Cambodja duurde vijf dagen en was het dodelijkste conflict tussen de twee landen in ruim tien jaar. Honderdduizenden burgers raakten ontheemd.

Heffingen verlaagd

Aanleiding voor het conflict was een 800 kilometer lange grens die in de koloniale tijd door Frankrijk werd bepaald. Beide landen claimen tempels die in het gebied staan.

Onderhandelingen over het staakt-het-vuren begonnen onder druk van de Amerikaanse president Trump, die dreigde met economische maatregelen als het geweld zou aanhouden. Nadat de landen hadden ingestemd met het bestand, verlaagde de VS de importheffingen voor beide landen van 36 naar 19 procent.

Correspondent Zuidoost-Azië Mustafa Marghadi:

"Er wordt niet meer gevochten, maar er is zeker nog sprake van spanning. Het onderlinge wantrouwen is erg groot. Zo stelt het Thaise leger dat er nog altijd troepen worden verplaatst aan de Cambodjaanse kant van de grens. Bij de wapenstilstand was juist afgesproken dat dat niet zou gebeuren.

Thailand heeft tijdens de gevechten een tempelcomplex ingenomen. Het leger zegt niet bereid te zijn zich daaruit terug te trekken. Ook dat zou frictie kunnen opleveren.

Normaal gesproken konden Thai en Cambodjanen in het grensgebied vrij goed met elkaar opschieten, maar de gevechten lijken nationalistische sentimenten te hebben aangewakkerd. Het voelt als een soort veenbrand die elk moment weer kan oplaaien.

Anderzijds hebben de landen ook een heel belangrijke prikkel om de wapenstilstand intact te houden: de importheffingen van Amerika. Als de landen weer gaan vechten, zou Trump die zomaar weer kunnen verhogen. Ik vermoed dat ze dat risico niet willen nemen."

Video's met de mooiste uitzichten tijdens de meest uitdagende bergwandelingen, TikTok en Instagram staan er vol mee. Maar al die prachtige bergplaatjes hebben ook een keerzijde.

Volgens Robin Baks, de directeur van de Nederlandse Klim-en Bergsportvereniging moeten in de Alpen honderden keren per jaar mensen van een berg gered worden. Het gaat volgens hem nu vaker fout dan vijf jaar geleden.

Onnodig, zo zegt hij: "We zien dat mensen in coronatijd het hiken hebben ontdekt, maar niet iedereen realiseert zich dat het voorbereiding vereist."

Kennis en ervaring ontbreekt

De NKBV ziet dat het aantal keren dat een hulpdienst wordt ingeschakeld de afgelopen jaren is verdubbeld onder mensen tussen de 18 en 35 jaar. "Die groep is heel actief op sociale media. Die zien natuurlijk die prachtige plaatjes van die bergomgeving en willen daarheen", zegt Baks. "Dat begrijp ik want er is niks mooiers dan in de bergen zijn. Alleen vervolgens vergeten dat ze niet de kennis en ervaring hebben."

De afgelopen tijd waren er meerdere incidenten met Nederlanders. Zo raakte een Nederlander vermist in Noorwegen waar hij na 50 uur werd teruggevonden. In Noord-Spanje raakten twee vriendinnen in de problemen tijdens een wandeling en in de Pyreneeën wordt nog steeds gezocht naar een Amerikaan die in Nederland woont. In de Italiaanse bergen werd afgelopen maand een recordaantal van 83 sterfgevallen genoteerd.

Erik Meesters was een week geleden met zijn familie op vakantie in Noorwegen. Tijdens een wandeling sloeg het weer om en nam hij op de terugweg een verkeerde afslag waardoor hij twee dagen lang vastzat op een berg. Hij had alleen een pot pindakaas mee.

In deze video vertelt hij zijn verhaal:

Ook vriendinnen Maaike en Nadia raakten deze zomer in Noord-Spanje in de problemen. Op dag twee van hun driedaagse huttentocht ging het helemaal fout. Na een gemiste afslag waren de twee op een heel ander pad terechtgekomen. "Het ging van kwaad tot erger, we hadden ook in een keer sneeuw", zegt Maaike. "Het pad stopte soms waardoor we stukjes moesten klimmen. We zaten inmiddels op 2400 meter."

De twee vrouwen besloten 112 te bellen en na een klein uur kwam een helikopter ze redden. "Er kwam een man met een kabel naar buiten en die werd bij ons op de klif gedropt", zegt Maaike. "En dan word je de heli in gehesen, terwijl hij doorvliegt. Ik vond het doodeng en had dit vrijwillig nooit gedaan, maar nu moest het."

Maaike en Nadia bleken in een gebied te zijn terechtgekomen waar je een klimlicentie voor nodig hebt. "In de toekomst zal ik nooit meer denken dat een andere route ook wel kan, maar het had aan de andere kant wel fijn geweest om te weten dat er klimroutes in dat gebied zijn en dat je dat ook op een kaartje kan zien."

Voorbereiding

Volgens Baks zit de slechte voorbereiding van wandelaars hem vaak in de schoenen. "Zo dragen mensen sneakers waar je weinig grip op hebt en hebben ze geen goede spullen bij zich", zegt hij. "Je hoeft niet altijd op zware bergschoenen te lopen, maar wel schoenen met profiel."

En ook al is het 30 graden, volgens de NKBV moet je altijd handschoenen, een muts en regenkleding meenemen. "Een weersomslag is zo gebeurd, dan wil je niet in een T-shirt in de nattigheid staan. Dan heb je zo onderkoeling te pakken", zegt Baks. "En daarbij is het belangrijk dat je telefoon goed is opgeladen en je goed weet welke tocht je gaat lopen. Ga desnoods naar de lokale VVV."

Als het dan misgaat, komen hulpdiensten je van de berg afhalen, Bij goed weer kan dat met een helikopter. "Als je daar niet voor verzekerd bent, kun je zomaar een rekening krijgen van een paar duizend euro".

Nederland betaalt 500 miljoen euro voor een steunpakket met Amerikaanse luchtverdedigingssystemen, munitie en ander militair materieel voor Oekraïne. Dit bedrag is onderdeel van de 3,5 miljard euro die Oekraïne eerder is toegezegd.

Met deze bijdrage is Nederland het eerste NAVO-land dat een steunpakket koopt voor de zogeheten Prioritised Ukraine Requirements List (PURL), een lijst waarop Oekraïne aangeeft welke luchtverdediging, munitie en andere zaken het hardst nodig zijn. Die lijst is bedacht door de Amerikaanse president Trump en NAVO-baas Rutte, om ervoor te zorgen dat niet de VS maar NAVO-lidstaten betalen voor de leveranties aan Oekraïne.

Veel NAVO-lidstaten hebben zelf niet genoeg wapens om die aan Oekraïne te leveren. Zij kunnen nu voor 500 miljoen euro een pakket met de door Oekraïne gevraagde spullen van Amerika afnemen en laten leveren aan Oekraïne. De bedoeling is dat deze maand nog al twee steunpakketten richting het land gaan.

Patriotsysteem is van groot belang

Demissionair minister Brekelmans schrijft in een Kamerbrief dat hij "om operationele redenen" niet in detail kan zeggen wat er in de pakketten zit, maar wel dat ze bestaan uit luchtafweersystemen, munitie, gevechtsvoertuigen, reserveonderdelen en "andere cruciale middelen waarmee Oekraïne zich kan blijven verdedigen tegen de Russische agressie".

In De Telegraaf vertelt hij wel dat er in het Nederlandse pakket onder meer onderdelen voor het Patriot- en HAWK-luchtafweersysteem zitten. Daar zit Oekraïne met smart op te wachten, om zich te kunnen beschermen tegen de Russische luchtaanvallen die steeds heftiger worden. Amerika is het enige land dat die de Patriot-systemen, die ruim een miljard euro per stuk kosten, kan maken.

De afgelopen weken onderhandelden NAVO-landen over hoe de systemen aan Oekraïne geleverd kunnen worden. Duitsland kondigde vorige week aan twee eigen Patriot-systemen aan Oekraïne te geven. In ruil daarvoor levert Amerika versneld nieuwe, vervangende systemen aan Duitsland.

Brekelmans zegt dat andere NAVO-landen snel het voorbeeld van Nederland zullen volgen en dus ook steunpakketten van Amerika zullen kopen. Volgens hem is dat hard nodig om de positie van Oekraïne op het slagveld, maar ook daarbuiten, te versterken.

"Wanneer Rusland militair de overhand heeft in Oekraïne, is het minder geneigd aan de onderhandelingstafel serieus te spreken over een staakt-het-vuren", zegt Brekelmans. "Daarom is het van belang de druk op Rusland op te voeren, zowel via sancties als door militaire leveringen aan Oekraïne."

Reactie Rutte

NAVO-chef Rutte is blij met de Nederlandse stap. "Nederland neemt hiermee de leiding en zorgt voor concrete steun op de grond."

Hij wijst erop dat het belangrijk is dat de Oekraïners de militaire goederen krijgen om zich tegen de Russische agressie te verdedigen. Alleen zo kan volgens Rutte de oorlog tot een definitief einde komen "in lijn met de pogingen van president Trump om vrede te bereiken".

De Oekraïense president Zelensky is dankbaar voor de Nederlandse hulp, die hij heeft besproken met premier Schoof. "Oekraïne - en dus heel Europa - zal beter beschermd zijn tegen Russische terreur."

In Oekraïne zijn zes mensen aangeklaagd op verdenking van verduistering van overheidsgeld. Het gaat onder meer om een parlementariër, een legercommandant en de directeur van een bedrijf dat drones maakt. Ze zouden de staat hebben opgelicht voor minstens tienduizenden euro's.

Afgelopen weekend onthulden de Oekraïense anticorruptiediensten NABOe en SAPO fraude bij de aanschaf van drones en ander militair materieel. Vandaag melden de instanties dat er nog twee verdachten zijn opgepakt in het onderzoek en dat er in totaal tegen zes personen een proces is aangespannen.

Parlementariër geschorst

De aangeklaagde parlementariër is Oleksi Koeznetsov, een partijgenoot van president Zelensky. Hij is voorlopig geschorst bij partij Dienaar van het Volk vanwege zijn betrokkenheid bij het schandaal. Koeznetsov moet zestig dagen vastzitten in voorarrest, tenzij hij een borgsom van omgerekend 192.000 euro betaalt.

Een voormalige bestuurder in de oostelijke regio Loehansk is ook aangeklaagd, evenals een andere hoge functionaris. Naast de directeur van het drone-bedrijf wordt een mede-eigenaar van de onderneming voor het gerecht gedaagd.

'Georganiseerde criminele bende'

Het schandaal speelt over de periode van 2024 tot en met 2025. "Een georganiseerde criminele bende heeft systematisch geld verduisterd dat beschikbaar was gesteld door lokale autoriteiten voor defensie", schrijven de NABOe en SAPO in een verklaring.

De afgesproken prijs van de drones zou dertig procent te hoog zijn geweest. Volgens de opsporingsinstanties wisten de corrupte bestuurders dat toen ze het contract ondertekenenden. De buit werd vervolgens verdeeld onder de deelnemers aan het fraudeplan. Bij het dronebedrijf zou voor zo'n 80.000 euro aan overheidsgeld zijn verduisterd.

Zelensky paste omstreden wetsvoorstel aan

Het onderzoek werd naar buiten gebracht in een periode waarin corruptiebestrijding in Oekraïne onder een vergrootglas ligt. President Zelensky ondertekende onlangs een wet die NABOe en SAPO volgens critici tandeloos zou maken. Na demonstraties in Oekraïense steden en kritiek van de Europese Unie kwam Zelensky terug van zijn omstreden besluit.

Vorige week heeft het Oekraïense parlement een nieuw wetsvoorstel aangenomen. De nieuwe wet zal volgens Zelensky de onafhankelijkheid van de twee anticorruptie-instanties waarborgen.

Corruptie in Oekraïne

Het aanpakken van corruptie is een van de hoofdvoorwaarden die Brussel stelt voor een Oekraïens EU-lidmaatschap. Het Oost-Europese land heeft daar de afgelopen jaren grote stappen in gezet, concludeerde de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) eerder dit jaar. Desondanks wordt de kans op fraude en verduistering door functionarissen groot geacht, mede door de gevolgen van de Russische invasie.

Op de zogenoemde Corruptie Perceptie Index staat Oekraïne op plek 105 van de 180 onderzochte landen. Daarmee staat het op gelijke hoogte met Servië. Nederland staat op plek 9 van deze lijst, die is samengesteld door organisatie Transparency International.

In een uiterste poging een gevoelige stemming over nieuwe kiesdistricten te voorkomen hebben tientallen Democratische politici hun thuisstaat Texas verlaten. Dit tot woede van de Republikeinse gouverneur Abbott, die eist dat ze vandaag terugkeren naar Texas voor de stemming. Doen ze dat niet, dan wil hij proberen de politici uit hun ambt zetten.

De Democraten pakten dit weekend het vliegtuig naar Chicago en New York, uit onvrede over het voorstel van Texaanse Republikeinen om de grenzen van kiesdistricten in de staat aan te passen. Met dat plan, dat de steun heeft van president Trump, verwachten de conservatieven vijf Texaanse Congreszetels die nu nog in handen zijn van de Democraten te kunnen binnenslepen.

De Republikeinse Afgevaardigde Vasut, voorzitter van de herindelingscommissie, is duidelijk over het doel van de nieuwe districtskaarten:

Die zetels spelen een belangrijke rol bij de tussentijdse verkiezingen in de VS van volgend jaar. De Republikeinen hebben nu een meerderheid in het Congres, maar de marges zijn krap. Met Trumps afnemende populariteit in de peilingen, onder meer ingegeven door alle aandacht rond de Epstein-dossiers, zetten de Republikeinen nu alle zeilen bij.

"De Republikeinen vrezen dat ze de meerderheid gaan verliezen die ze nu in het Huis van Afgevaardigden hebben", zegt Amerika-kenner Kenneth Manusama. "Dus hebben ze nu open en bloot en onbeschaamd gezegd: weet je wat, we gaan gewoon een nieuwe kaart tekenen, met nieuwe districten, en daarmee hebben we kans om vijf extra zetels te winnen."

Het naar believen aanpassen van de districtsgrenzen voor eigen politiek gewin gebeurt in de VS sinds jaar en dag en heeft een naam: gerrymandering. Die term verwijst naar gouverneur Gerry van de staat Massachusetts, die begin 19de eeuw voor eigen gewin de grenzen dusdanig verschoof dat sommigen de vorm van een salamander meenden te herkennen in een van de districten.

In deze video legden we eerder uit hoe gerrymandering werkt:

Verboden is het verleggen van de grenzen niet. Het Hooggerechtshof oordeelde in 2019 dat het om een politieke kwestie gaat waar de rechtspraak zich niet mee heeft te bemoeien. "Dus het mag", zegt Manusama. "Racial gerrymandering mag niet. Daarbij wil je met name zwarte kiezers benadelen, zodat witte kiezers daar voordeel van hebben."

Het opmerkelijke aan het Republikeinse voorstel in Texas is de timing, legt Manusama uit. Doorgaans gaan districtsgrenzen in de VS eens in de tien jaar op de schop, nadat er een volkstelling heeft plaatsgevonden. "Nu hebben de Republikeinen tussendoor bedacht: we moeten maar een nieuwe kaart tekenen, want we staan er slecht voor en zo kunnen we onze meerderheid behouden."

Daarbij verbaast het de Amerikakenner niet dat het in Texas de Republikeinen zijn die naar dit middel grijpen. "De conservatieven in Amerika zijn nu structureel in de minderheid. Ze moeten dit soort electorale trucs uithalen om alsnog zetels te behalen en meerderheden te kunnen krijgen, zowel in lokale parlementen als in het nationale, federale Huis van Afgevaardigden."

Correspondent Verenigde Staten Rudy Bouma:

"Vier jaar geleden deden Democraten in Texas dit ook al om restricties rondom verkiezingen te blokkeren. Daarop hebben Republikeinen nieuwe regels doorgedrukt. Zo kunnen Afgevaardigden die de staat verlaten om stemmingen te ontduiken celstraf en boetes van 500 dollar per dag krijgen. De Afgevaardigden verdienen maar 600 dollar per maand voor hun parttime werk.

Die boetes mogen echter niet worden betaald uit campagnepotjes, maar Democraten hebben de afgelopen weken toch al geld ingezameld en denken een manier te hebben gevonden om de restricties te omzeilen.

Eén van de fondsenwervers is de Texaanse Democratische politicus Beto O'Rourke, die we recent nog spraken voor Nieuwsuur. Ook de Nationale Democratische Partij steunt de dissidente Texaanse Democraten. De actie was dus zorgvuldig voorbereid."

Of het vertrek van de Democratische parlementsleden uit Texas iets gaat uithalen, betwijfelt Manusama. Hij wijst erop dat de districtskaarten nog tot aan december kunnen worden aangepast. "Ze zouden het buiten Texas moeten volhouden totdat die deadline is verstreken. Dat is wel een erg lange periode. Ik vraag me af of ze dat kunnen volhouden."

Onmogelijk acht Manusama het ook niet, gelet op de openlijke steun van de Democratische gouverneur in Illinois. Deze Pritzker geldt als een uitgesproken criticus van Trump en wordt gezien als mogelijke kandidaat bij de presidentsverkiezingen van 2028. Hij heette de Democraten uit Texas gisteren tijdens een persconferentie welkom in Chicago.

Pritzker gaf daarbij af op Trump. "Dit gaat niet alleen om het manipuleren van het systeem in Texas, maar om het manipuleren van het systeem in strijd met de rechten van alle Amerikanen voor de komende jaren", aldus de gouverneur. De miljardair zou een maandenlang verblijf van de Texaanse politici makkelijk kunnen bekostigen, zo wordt gespeculeerd.

Ondertussen zitten Democraten elders in het land ook niet stil. Zo dreigen afgevaardigden in staten als Californië en New York in navolging van de Republikeinen in Texas ook hun districtsgrenzen te verleggen, ziet Manusama. Daarmee kan volgens hem een "wapenwedloop" op gang komen. "Die is voor het politieke systeem en het vertrouwen daarin niet echt goed."

Meerdere mensen hebben tijdens het Pride-weekend melding gemaakt van verkrachting en aanranding bij het Centrum Seksueel Geweld in Amsterdam. De locatie in Amsterdam-West was voor het allereerst fysiek geopend in het weekend. Het centrum overweegt nu vaker open te gaan tijdens grote evenementen, schrijft de regionale omroep NH.

Het Pride-weekend en de Canal Parade trekken jaarlijks honderdduizenden bezoekers. Bij grote en drukke evenementen ziet het Centrum Seksueel Geweld doorgaans een toename van het aantal (telefonische) meldingen van seksueel overschrijdend gedrag. Reden voor het centrum om voor het eerst fysiek open te gaan tijdens zo'n druk evenement.

De locatie in West is sinds afgelopen oktober doordeweeks geopend. Dit jaar kwam vanuit de politie het verzoek om tijdens het weekend van Koningsdag ook open te gaan, vertelt coördinator Aukje Bosman. "Maar toen hadden we de middelen nog niet. Het volgende grote evenement was Pride. We vinden dat mensen na een nare seksuele ervaring meteen recht hebben op hulp."

Verpleegkundige en politie

In het centrum waren het hele weekend onder meer een coördinator, een forensisch verpleegkundige van de GGD en twee politieagenten van de afdeling zedenzaken aanwezig. "We zijn, anders dan een politiebureau, traumasensitief ingericht", legt Bosman uit. "We ondernemen actie vanuit de wens van het slachtoffer."

Gisteravond meldde Het Parool al dat vijf mensen afgelopen weekend zijn langsgegaan om melding te maken. Het Centrum Seksueel Geweld zegt nu tegen NH dat er sindsdien nog meer telefonische meldingen zijn binnengekomen van aanranding en verkrachting tijdens het evenement.

"Het gaat om meerderjarige mensen van verschillende geslachten en van allerlei leeftijden", aldus Bosman. "Van begin twintig tot in de vijftig. Ik vind het belangrijk om dit te melden. Want het idee is dat veel jonge vrouwen zich melden, maar dat is dus niet zo."

'Niet alleen jonge vrouwen'

Het Centrum Seksueel Geweld wil niet ingaan op de aard van de meldingen maar zegt dat er meerdere meldingen van verkrachting zijn gedaan en meerdere meldingen van aanranding. "Er komen veel mensen bij elkaar en er worden genotsmiddelen gebruikt. We zien dat er dan vaker grenzen wordt overgegaan", verklaart Bosman.

Het centrum gaat nog uitgebreid evalueren maar concludeert na afgelopen weekend "dat er in ieder geval behoefte is" aan een fysiek meldpunt tijdens een groot evenement. "Dus we gaan kijken of we op korte termijn vaker open kunnen bij grote evenementen. Sail komt eraan, maar denk ook aan Amsterdam Dance Event."

De politie wil uit privacyoverwegingen niet ingaan op de meldingen en eventuele aangiftes die daarop volgden.

Het Openbaar Ministerie gaat stapsgewijs weer online, meldt justitie. De interne systemen van het OM waren sinds half juli losgekoppeld van het internet vanwege een hack, na een waarschuwing van het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC).

Uit onderzoek naar de hack is gebleken dat er inderdaad gebruikgemaakt is van kwetsbaarheden in de interne systemen van het OM. Duidelijk is dat er onbevoegden in Citrix-systemen zijn geweest. Die software wordt gebruikt om op afstand te kunnen samenwerken in één computersysteem. Er is tot nu toe niet vastgesteld dat er gegevens zijn gemanipuleerd of weggehaald.

Het Landelijk Parket heeft een strafrechtelijk onderzoek ingesteld naar de hack. Dat onderzoek loopt nog.

'Continu gemonitord'

"Op basis van de onderzoeksresultaten en het advies van externe deskundigen vindt het College van procureurs-generaal dat een gefaseerde en gecontroleerde livegang nu verantwoord kan plaatsvinden. De IT-omgeving wordt continu gemonitord, zodat een verdachte beweging in het systeem direct kan worden onderkend en daarnaar kan worden gehandeld", schrijft justitie.

Het OM gaat dus niet meteen weer helemaal online, ook al niet omdat de systemen gekoppeld zijn aan die van bijvoorbeeld politie, rechtspraak, het CJIB en het NFI. De herstart wordt met die organisaties afgestemd om zo min mogelijk verstoringen te veroorzaken. Een van de eerste functionaliteiten die zo snel mogelijk weer beschikbaar komt is het e-mailen voor OM-medewerkers met externe ontvangers.

"Het zal nog enige tijd duren voordat alle systemen weer functioneren zoals voorheen", zegt Rinus Otte, voorzitter van het College van procureurs-generaal. "Hoelang het precies zal duren, is op dit moment lastig in te schatten, maar de inzet van het OM is vanzelfsprekend om de effecten hiervan voor slachtoffers, verdachten en veroordeelden zo beperkt mogelijk te houden."

Experts van de Verenigde Naties pleiten ervoor, demonstranten smeken erom: een wapenembargo tegen Israël. Europese wapens dragen bij aan genocidaal geweld in Gaza en de Westelijke Jordaanoever, redeneren ze. Een militair exportverbod kan Israël dwingen om te stoppen met de oorlog, zeggen ze.

Maar Israël importeert veel meer militair materieel uit Amerika dan uit welk Europees land ook. De vraag is dus of Europa wel een verschil kan maken met een wapenembargo. Slovenië werd eind vorige week de eerste EU-lidstaat die geen wapenexportvergunningen voor Israël meer verstrekt. Een symbolische stap, want het kleine Balkanland leverde sowieso al weinig wapens aan Israël.

Maar stel dat de hele EU Slovenië zou volgen en de wapenexport naar Israël stopzet? Hoeveel impact zou dat hebben? Dat is een vraag die Pieter Wezeman kan beantwoorden, wapenexpert bij het instituut voor vredesonderzoek SIPRI in Zweden.

"Israël zou geen groot probleem hebben wat betreft complete wapensystemen, want de meeste volledige wapens zoals gevechtsvliegtuigen, raketten en pantservoertuigen krijgt Israël van de VS," zegt Wezeman. "Maar als het gaat om specifieke onderdelen die de Israëlische wapenindustrie gebruikt voor het maken van wapens, kan een Europees embargo pijn doen. Israël maakt veel wapens zelf, maar we weten niet welke en hoeveel onderdelen daarvan uit Europa komen."

Duitsland de olifant in de kamer

Een handjevol Europese landen heeft weliswaar geen algeheel verbod op exportvergunningen gelegd, maar zeggen wel hun wapenverkoop aan Israël te hebben beperkt of opgeschort. Nederland, Italië, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en België vallen in deze categorie.

Als het gaat om wapenexport naar Israël, steekt echter één land in Europa met kop en schouders uit boven de rest. Duitsland is goed voor een derde van alle Israëlische wapenimporten, terwijl de rest van Europa daar minder dan 1 procent van levert.

Duitsland voorziet Israël van munitie, wapensystemen, radar en communicatieapparatuur, maar ook complete marineschepen en torpedo's. Na de Hamas-aanslagen van 7 oktober 2023 versnelde Berlijn de exportvergunningen enorm, met 1000 procent meer goedkeuringen van wapenverkopen aan Israël dan het jaar daarvoor.

"De enige echt grote wapens die Israël uit Europa heeft ontvangen de laatsten jaren, of waarvoor er contracten zijn, komen uit Duitsland," zegt Wezeman. "Deze Duitse onderzeeboten en fregatten zijn vooral belangrijk als deel van de lange arm van het Israëlische militaire vermogen."

Vorige week bezocht Duitse minister Wadephul van Buitenlandse Zaken Israël. Ondanks de stevigere kritiek die zijn regering de afgelopen weken liet horen over het lijden van de Palestijnen in Gaza en de Westoever, komt er voorlopig geen grote verandering in de wapenhandel tussen Berlijn en Israël.

Correspondent Chiem Balduk vanuit Berlijn

"De Duitse wapenexport aan trouwe bondgenoot Israël was lange tijd onomstreden. Vooral in de eerste maanden na de aanslagen van Hamas in 2023 werd voor honderden miljoen euro's aan wapens verkocht. Inmiddels is de brede steun voor de wapenexport verdampt en klinkt er ook vanuit de regering kritiek op het handelen van Israël in Gaza. Toch is ook dit jaar voor tientallen miljoenen aan wapenexport goedgekeurd.

Er bestaat weinig transparantie over wat precies aan Israël wordt verkocht. Daardoor is het onduidelijk of met Duitse wapens genocidaal geweld in de Gazastrook wordt gepleegd. Dat begint steeds meer te wringen, juist in een land met een gitzwart verleden als Duitsland.

De Bondsdagfractie van regeringspartij SPD wil daarom dat de wapenexport wordt stopgezet, maar daar gaat de CDU/CSU van bondskanselier Merz niet in mee. De Duitse regering voelt zich vanwege de geschiedenis verantwoordelijk voor het voortbestaan van Israël. Het geheel stopzetten van wapenexport zou het beeld creëren dat Duitsland Israël in de steek laat. Waarschijnlijk is het beperken van leveringen van bepaalde wapens op dit moment het hoogst haalbare."

Het klinkt eenvoudig om de wapenexport naar Israël een halt toe te roepen, maar het gevaar bestaat dat Israël als tegenmaatregel de export naar Europa stopzet. Dat zou Europese landen slecht uitkomen op het moment dat de EU zich probeert te herbewapenen.

"Nederland heeft bijvoorbeeld Israëlische Puls-raketartillerie besteld en wil luchtafweerraketten en aanvalsdrones bestellen voor de Marine," zegt Wezeman. "Een aantal Europese landen is naarstig op zoek naar wapens die snel kunnen worden geleverd."

Aan de andere kant zou het boycotten van Israëlische wapens mogelijk een effectief drukmiddel kunnen zijn, want de Israëlische militaire export is een hoeksteen van de eigen defensie-industrie, zegt Wezeman. "Het kopen van wapens van Israël draagt bij aan het in stand houden van de Israëlische militaire vermogen, inclusief voor de oorlogsvoering in Gaza."

De topman van de Amerikaanse automaker Tesla krijgt een aandelenpakket ter waarde van 29 miljard dollar, aldus het bedrijf maandag. Dat is opvallend, aangezien het niet goed gaat met het bedrijf. In het tweede kwartaal was de winst 210 miljoen dollar lager dan een jaar eerder.

Het doel van de beloning zou zijn om Musk bij het bedrijf te houden. "We zijn ervan overtuigd dat deze beloning Elon zal stimuleren om bij Tesla te blijven," aldus het bedrijf op X, "hoewel we erkennen dat Elons zakelijke ondernemingen, interesses en andere mogelijke bestedingen van zijn tijd en aandacht uitgebreid en veelomvattend zijn".

Elon Musk heeft meermaals gedreigd om weg te gaan bij Tesla, mocht zijn invloed in het bedrijf niet groter worden. "Ik vind dat mijn invloed over Tesla groot genoeg moet zijn om het in de goede richting te duwen, maar klein genoeg zodat ik eruit kan worden gezet als ik helemaal gek zou gaan doen", zei Musk volgens de Britse zakenkrant Financial Times.

Meer invloed

Het afgelopen jaar was Musk veel tijd kwijt aan zaken buiten Tesla. Zo was hij adviseur van de Amerikaanse president Trump en bemoeide hij zich met de verkiezingen in Duitsland. Zijn uitgesproken politieke voorkeur had een negatieve impact op de prijs van Tesla-aandelen.

Ook vorig jaar was er ophef over een beloningspakket aan de topman. Toen ging het om aandelen ter waarde van ruim 50 miljard dollar. Een rechtbank besloot destijds dat die beloning onrechtmatig was, onder meer omdat het toekenningsproces oneerlijk was tegenover andere aandeelhouders.

Musk is volgens zakenblad Forbes de rijkste persoon op aarde met een vermogen van 342 miljard dollar.

De Deense Aalborg Zoo roept op kleine huisdieren te doneren als voer voor roofdieren. Onder meer kippen, konijnen en cavia's maken deel uit van het dieet van de roofdieren, aldus het dierenpark in Noord-Denemarken op zijn Facebook-account.

"In dierentuinen hebben we de verantwoordelijkheid om de natuurlijke voedselketen van de dieren na te bootsen, vanwege dierenwelzijn en uit professionele integriteit."

De dieren moeten wel gezond zijn. Zij worden vervolgens "op humane wijze gedood door opgeleid personeel en vervolgens gebruikt als voer", schrijft de dierentuin. Aalborg Zoo meent dat op deze manier niets verloren gaat en gezorgd wordt voor "het natuurlijk gedrag, voeding en welzijn van de roofdieren".

Het Facebook-bericht leidt tot verschillende reacties. Een gebruiker spreekt over "een zeer perverse en vernederende gedachtegang" en kan zich niet voorstellen "dat je je huisdier weggeeft als voer. Respectlozer en onwaardiger dan dat kan het bijna niet worden."

Fiscale aftrekpost

Paarden mogen ook gedoneerd worden. Aalborg Zoo schrijft op de website dat die levend en gezond moeten zijn en een paardenpaspoort moeten hebben. Ook mag het paard geen stokmaat hebben die 147 centimeter overschrijdt. De stokmaat is de hoogte van een staand paard of een pony zonder hoefijzers.

Eigenaren van gedoneerde paarden kunnen de waarde ervan fiscaal aftrekken. De waarde wordt per kilo berekend op 5 Deense kronen, ongeveer 67 eurocent.

Een andere Facebook-gebruiker vertelde over haar positieve ervaring met het doneren van haar paard. "Het verliep heel rustig en kalm. Het was een geweldige ervaring voor zowel het paard als mijzelf. Het personeel was heel vriendelijk en zorgde op een uitstekende manier voor alles. We zijn dankbaar voor de donatie."

In Frankrijk zijn er steeds meer zorgen over het drinkwater. Op verschillende plekken in het land is het kraanwater verontreinigd, en met bronwater in flessen is op grote schaal gefraudeerd.

Met name het wereldberoemde watermerk Perrier ligt onder vuur. De overheid beslist een dezer dagen of Perrier zichzelf nog wel mag aanprijzen als 'natuurlijk mineraalwater'. Want het water in de flessen is niet altijd zo puur en schoon als wordt voorgesteld.

Het water dat Perrier oppompt uit bronnen was in het verleden vaak verontreinigd, onder meer met bestrijdingsmiddelen en met bacteriën van menselijke uitwerpselen. Het bedrijf liet daarom reinigingsprocedures los op het water met zogeheten microfilters. Maar dat is verboden bij water dat wordt verkocht als 'natuurlijk mineraalwater': dat moet ook echt puur en ongefilterd zijn.

Streng verboden filtertechnieken

Actiegroep Foodwatch zegt dat wereldwijd miljoenen flessen onder valse voorwendselen als natuurlijk bronwater zijn verkocht. De gebruikte filters zouden bovendien niet 100 procent veiligheid bieden: sommige bacteriën kunnen mogelijk alsnog in de fles terecht komen.

De consument is ook nooit over de vervuiling en de filtering geïnformeerd. Kortom: het water uit de bron was vervuild en werd schoongemaakt, maar werd verkocht als puur en onbewerkt bronwater.

In januari 2024 meldden diverse Franse media voor het eerst dat er gefraudeerd werd met de kwaliteit van natuurlijk bronwater. Het ging om bekende merken als Perrier, Vittel en Cristalline. In mei van dit jaar kwam een onderzoekscommissie van de senaat met een rapport, waarin werd onthuld dat Nestlé al in augustus 2021 de regering had geïnformeerd "dat ze streng verboden filtertechnieken gebruikten".

Desondanks ondernamen de autoriteiten geen juridische stappen tegen het bedrijf. Volgens de onderzoekers van de senaat werd zelfs op het hoogste politieke niveau toestemming gegeven aan Nestlé om door te gaan met het illegaal filteren van water. ,,De president wist zeker sinds 2022 dat Nestlé al jarenlang sjoemelde en wist dat sommige waterbronnen besmet waren.''

Nieuwe naam

De senatoren waarschuwden ook dat Nestlé zich nog steeds niet aan de regels houdt. Pas kort na die publiekelijk afgegeven waarschuwing kwam de overheid in beweging. Het bedrijf werd in mei van dit jaar gesommeerd geen water meer te filteren. Bovendien wordt nu bekeken of Perrier nog wel 'natuurlijk mineraalwater' mag heten. Dat onderzoek wordt één dezer dagen afgerond.

Nestlé stond vorig jaar al een keer voor de rechter. Toen werd een schikking getroffen en betaalde het bedrijf 2 miljoen euro om aan vervolging te ontkomen. Na een nieuwe aanklacht van Foodwatch startte de Franse justitie begin dit jaar een nieuw onderzoek naar vermeende fraude. Kort geleden werd daarom bij Nestlé huiszoeking gedaan.

Inmiddels probeert de watergigant zich in te dekken tegen klachten en vervolging. Er is een nieuwe naam voor op de flessen gelanceerd, 'Maison Perrier', waarbij niet meer staat vermeld dat het 'natuurlijk mineraalwater' is.

Kankerverwekkend

Maar niet alleen de kwaliteit van bronwater in flessen staat in Frankrijk ter discussie. Ook het kraanwater komt regelmatig in opspraak.

Afgelopen maand kregen de inwoners van zestien gemeenten in Noord-Frankrijk de opdracht om geen water meer uit de kraan te drinken. Er zit te veel PFAS in, zeggen de autoriteiten.

In het departement Loiret, rondom Orléans, werd kort geleden bekendgemaakt dat 50 kilometer aan waterleiding wordt vervangen. In de pvc-pijpen zit een chemische substantie (vinylchloride, CVM) die kankerverwekkend is. Die stof is volgens bewoners en advocaten ook in het drinkwater terechtgekomen.

Te veel nitraat

En in april van dit jaar besloot de Europese Unie om Frankrijk te vervolgen omdat in het drinkwater te veel nitraat zit en de overheid daar niet genoeg tegen doet. Nitraat komt via mest en kunstmest van boeren in het grondwater terecht. Het kan gevaarlijk zijn als je er te veel van binnen krijgt.

De Europese Unie heeft Frankrijk de afgelopen jaren herhaaldelijk gewaarschuwd. Maar omdat er nauwelijks iets verbeterde is nu het Europese Hof van Justitie ingeschakeld. "De regels voor de maximaal toegestane hoeveelheden nitraat in het water worden in Frankrijk systematisch en structureel overschreden en dat kan een gevaar voor de volksgezondheid vormen'', schreef de Europese Commissie.

Onderzoekers van de Wits-universiteit in Johannesburg zijn begonnen met een nieuw project om stropers te bestrijden. Ze injecteren radioactieve stoffen in de hoorn van neushoorns. Door het goedje kunnen de hoorns bij de douane gedetecteerd worden, als stropers deze het land uit willen smokkelen.

Na zes jaar intensief testen is het project genaamd de Rhisotope Project actief. "Neushoorns worden effectief beschermd door het gebruik van nucleaire technologie", schrijven de onderzoekers.

De neushoorn wordt onder narcose gebracht. Dan wordt er een gat in de hoorn geboord en wordt een kleine hoeveelheid radioactieve stof geïnjecteerd.

Op deze beelden is te zien hoe de radioactieve stof wordt ingebracht:

De Wits-universiteit werkte samen met de Universiteit van Gent in België. Tijdens een pilot werden 20 neushoorns geïnjecteerd. De Belgische collega-onderzoekers monitorden de gezondheid van de dieren. De testresultaten wezen uit dat het injecteren niet gevaarlijk is voor de gezondheid van de dieren.

"Dit was een internationale samenwerking om de stroperscrisis tegen te gaan", zei de directeur van de gezondheid- en stralingsafdeling van de Wits-universiteit.

Het project moet het mogelijk maken om smokkelaars op te pakken. Heel veel vliegvelden en havens hebben stralingsdetectoren voor radioactief materiaal uit veiligheidsoverwegingen.

Om te controleren of het idee wel effectief was, zijn de onderzoekers eerst met een nephoorn met het stofje erin, naar vliegvelden gegaan. Daaruit bleek dat de hoorn gedetecteerd kon worden, zelfs in volle zeecontainers.

Het project wordt ondersteund door het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA). "Dit project laat zien hoe nucleaire wetenschap en -veiligheidsinfrastructuur gebruikt kunnen worden om wereldwijde problemen aan te pakken", zei IAEA-directeur Rafael Mariano Grossi.

Stropers

Er is een groot probleem met stropers in Zuid-Afrika. De hoorns worden bijvoorbeeld naar andere landen gesmokkeld, beeldjes ervan worden vaak gezien als statussymbool. Ook wordt de hoorn gebruikt in traditionele medicijnen in sommige Aziatische landen. "De werkzaamheid ervan is echter nooit wetenschappelijk aangetoond", schrijft het Wereld Natuur Fonds.

In het eerste kwartaal van 2025 zijn al 103 neushoorns gedood, blijkt uit cijfers van het Zuid-Afrikaanse ministerie van Bosbouw, Visserij en Milieu. Een eeuw geleden liepen er nog een half miljoen neushoorns rond op aarde, vandaag de dag zijn dat er nog maar 27.000.

De hoop is dat het project stropers ook afschrikt. Omdat die dan weten dat er neushoorns zijn met dit goedje in hun hoorn, zullen ze het dier mogelijk niet doden.

Het zuiden van Europa heeft opnieuw deze zomer te maken met extreme hitte. In Spanje is er sinds gisteren al sprake van een hittegolf, die later deze week naar Frankrijk overwaait.

In Zuid-Spanje werd het gisteren 43,4 graden in Badajoz en bij acht meetstations in het land werden temperaturen gemeten van boven de 42 graden. De verwachting was dat de hittegolf tot donderdag zou duren, maar volgens het Spaanse meteorologische instituut is die ook nog komend weekend in het land.

In Portugal is het ook al een paar dagen erg warm, met temperaturen tegen de 40 graden. In grote delen van het land geldt tot morgenavond code rood vanwege de hitte. Ook woeden er bosbranden in het noorden van het land. Voor zover bekend zijn daar geen slachtoffers bij gevallen.

Gevaar voor gezondheid

Het Spaanse ministerie van Gezondheid zegt dat er in 1316 gemeenten een hoog gezondheidsrisico is door de hitte. Dat komt neer op 16 procent van het land. Het ministerie waarschuwt voor uitdroging en beroertes door de hitte.

In vrijwel heel Spanje geldt een hittewaarschuwing:

Ook in Frankrijk bereiden ze zich voor op de warmte. Vanaf donderdag is daar sprake van een hittegolf, met temperaturen van 40 graden in het zuiden van het land. Volgens Franse meteorologen houdt die hittegolf aan tot en met zaterdag. Met name in stedelijke gebieden kan het 8 tot 10 graden warmer worden dan normaal.

Afkoelen in VK

Tegelijk met de hitte in Zuid-Europa is het noordelijker koeler. Zo maken ze zich in Schotland, Noord-Ierland en delen van Engeland op voor zomerstorm Floris. Er worden windstoten verwacht tot 145 kilometer per uur.

Britse weerdiensten houden rekening met schade aan gebouwen en omvallende bomen. Een aantal trein- en veerdiensten is al geschrapt, en mogelijk zal Floris ook het vliegverkeer verstoren.

De politie heeft een man uit de Zeelandbrug gered. Die zat daar naar eigen zeggen al zo'n twaalf uur opgesloten, nadat hij was binnengegaan en de deur achter hem in het slot viel.

Het voorval vond afgelopen woensdag plaats, meldt de politie op Facebook. Agenten gingen af op een melding dat er iemand zou vastzitten in de Zeelandbrug. Toen de agenten onder de brug stonden, zagen ze iets vreemds. "Tot onze verbazing zagen we een hand van een persoon tussen de brugdelen uitsteken", schrijft de politie.

De man kon uiteindelijk uit zijn benarde positie bevrijd worden door werklui die toevallig op de brug aan het werk waren. Ondanks de lange opsluiting verkeerde hij volgens de politie gelukkig in goede gezondheid.

Waarom de man naar binnen was gegaan? "Hij wilde uit nieuwsgierigheid kijken", aldus de politie.

Zorgen in Zürich. De Zwitserse beurs SMI opende deze ochtend met een verlies van 1,8 procent. Het is het gevolg van de aangekondigde Amerikaanse importheffingen van maar liefst 39 procent. Door het onverwacht hoge percentage verkeert de Zwitserse regering in crisismodus. Er wordt gevreesd voor een economische crisis, hoewel dieprode cijfers vooralsnog uitblijven en de beurs zich al wat heeft hersteld.

Zwitserland hoort met Brazilië, Syrië, Myanmar en Laos tot de landen met de hoogste Amerikaanse importheffingen. De ontreddering is groot. De Zwitsers voelen zich ongekend hard gestraft door hun, na de EU, belangrijkste handelspartner. Nota bene op de nationale feestdag, 1 augustus, werd het nieuws bekendgemaakt.

Donderdag gaan de importheffingen in. Voor die tijd hoopt Bern nog tot een akkoord met de Amerikanen te komen. Ook dat beperkt het beursverlies nog enigszins. Toch zijn de verwachtingen laaggespannen. Uit reconstructies van Zwitserse media blijkt namelijk dat eerdere onderhandelingen desastreus zijn verlopen.

Geëscaleerd telefoongesprek

Een dag voor de aankondiging van de importtarieven had bondspresident Karin Keller-Sutter een telefoongesprek met Trump. Volgens de Tages-Anzeiger liet hij haar tien minuten wachten en trof zij vervolgens een president met een slecht humeur. Het Zwitserse voorstel van een heffing van 10 procent werd weggewuifd.

Keller-Sutter probeerde volgens Zwitserse kranten Trump uit te leggen waarom er een scheve handelsbalans bestaat. Zij zou bij Trump als een 'pedante vrouw' zijn overgekomen, klinkt het in de reconstructies. Uiteindelijk ontving haar team een sms uit de entourage van Trump met de suggestie om het gesprek te beëindigen, "voordat het verder escaleert". Het gesprek werd daarop afgerond.

Slechts twee uur later werd de importheffing bekend: 39 procent, aanzienlijk hoger dan de verwachte 31 procent en ruim hoger dan de gewenste 10 procent. De Zwitsers vermoeden dat het percentage in een opwelling van de getergde Trump naar boven is bijgesteld.

Horloges en koffiecups

Zwitserland exporteert veel luxe- en hoogwaardige producten naar de VS, maar het importeert relatief weinig Amerikaanse goederen. In de lastig navolgbare economische logica van de Amerikaanse president Trump moet die scheve handelsbalans worden rechtgetrokken door Zwitserse producten zwaar te belasten.

Horlogebouwers Swatch en Richemont worden naar verwachting het zwaarst getroffen. Ook de farmaceutische industrie en voedingsconcern Nestlé met zijn Nespressocups worden geraakt. Dienstverleners en banken als UBS zullen daarentegen nauwelijks lijden, wat de rode beurscijfers iets drukken.

Keller-Sutter krijgt van haar tegenstanders stevige kritiek te verduren. De bondspresident zou naïef en met overmoed gehandeld hebben. Ook klinkt er kritiek dat de federale regering te traag reageert. Pas vandaag begint spoedoverleg over een passende reactie.

Contrast met EU

De importheffing van 39 procent staat in groot contrast met handelsakkoord dat de Europese Unie heeft uitonderhandeld. De EU krijgt 'slechts' 15 procent opgelegd, met enkele uitzonderingen. Waar de EU als één sterk blok kon onderhandelen, stonden de Zwitsers er tegenover de Amerikanen alleen voor.

De Zwitserse branchevereniging Handel Schweiz vreest voor een 'handelscatastrofe', nu de Zwitsers genadeloos worden benadeeld ten opzichte van de EU-buurlanden. Ook andere werkgeversorganisaties vrezen dat de Zwitserse industrie in gevaar komt. Gevreesd wordt voor tienduizenden ontslagen.

Het is de vraag hoe Zwitserland een economische crisis kan afwenden. De federale regering overweegt flinke investeringen aan te kondigen en verdere toenadering tot de EU te zoeken. Met name de grootste regeringspartij, de nationalistische SVP, staat bekend als felle criticus van economische verdragen met Brussel.

De federale regering blijft vooralsnog weg van vergeldingsmaatregelen, zoals het stopzetten van de aanschaf van F-35-straaljagers. De hoop blijft gevestigd op het sluiten van een akkoord voordat de importheffingen op donderdag ingaan. Tot die tijd wacht de Zwitserse beurs gespannen af.

Een automobilist die drie weken geleden een huis binnenreed in Beek en Donk is aan zijn verwondingen overleden. Dat bevestigt de politie aan Omroep Brabant.

Het ongeluk gebeurde in de nacht van 14 juli. De 21-jarige bestuurder reed die nacht met zijn auto de woning binnen. De man raakte ernstig gewond en werd met een ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Volgens een fotograaf ter plaatse was er in de auto een cilinder met lachgas gevonden.

Inmiddels is duidelijk dat de man aan zijn verwondingen is overleden. Of hij ten tijde van het ongeluk onder invloed was, is niet duidelijk. De politie wil hierover in verband met de privacy van het slachtoffer geen uitspraken doen.

Door het ongeluk raakte ook de voorgevel van de woning zwaar beschadigd. De bewoners van de woning bleven ongedeerd, maar konden tijdelijk hun huis niet in vanwege instortingsgevaar.

De richtingenstrijd in de Partij voor de Dieren en de recente discussie over het steunen van herbewapening in Europa leidt tot een afsplitsing bij de Partij voor de Dieren. De verdeeldheid binnen de partij werd al duidelijk op een partijcongres in juni.

Toen was er felle discussie over de extra defensieuitgaven, maar een nipte meerderheid steunde een voorstel om daar onder voorwaarden toch mee in te stemmen. De rust leek daarmee even weergekeerd, maar dat blijkt niet voor lang. Een drietal oud-leden maakt nu bekend met een nieuwe partij Vrede voor Dieren mee te willen meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen in oktober. "Bij herbewapening delven dieren altijd het onderspit", zeggen de oprichters,

Pascale Plusquin, jaren Statenlid in Limburg, Jurgen Suurmeijer, tot voor kort lid van de Raad van Advies van de Partij voor de Dieren, en Annemarie van Gelder, eerder voorzitter van de Friese afdeling van de partij willen het nieuwe bestuur vormen. Kandidatenlijsten zijn er nog niet en een lijsttrekker evenmin, Maar door de val van het kabinet en de discussie binnen de partij moesten ze naar eigen zeggen "snel in actie komen" .

Politiek asiel

Plusquin zegt tegen de NOS dat het jammer is dat het zo ver heeft moeten komen. Een partij aan de flanken die zich nog weer eens opsplitst heeft straks wellicht minder in de melk te brokkelen, erkent ze. Maar het is nodig en kan niet anders, volgens Plusquin. In het verkiezingsprogramma stond immers dat de Partij voor de Dieren tegen herbewapenen is, en door een veranderd standpunt van de fractie komen de basiswaarden van de partij wat de oprichters van de nieuwe partij betreft in gevaar.

"Dieren kunnen niet demonstreren of opinieartikelen schrijven. Wij moeten voor hen opkomen. En als je opkomt voor dieren en milieu kun je niet anders dan tegen herbewapening zijn. Er is dringend behoefte aan een partij die exclusief voor dieren opkomt en zich niet laat afleiden door geopolitieke vraagstukken. Dat de huidige fractie de pacifistische grondslag van de partij verliet heeft een hoop leden geschokt. Wij willen hun politiek asiel bieden."

Esther Ouwehand zei in de Kamer en op het congres dat de "tijden zodanig veranderd zijn dat het nu helaas wel nodig is om te investeren in defensie. Zonder een vrije rechtstaat kun je ook niet strijden voor klimaat en natuur", aldus Ouwehand, die vandaag niet in de gelegenheid is te reageren.

Thieme

Maar veel mensen zien het toch anders, zegt Plusquin. "Wapens worden gemaakt om te gebruiken. Als je je als partij met idealen gaat verbreden komen de idealen in gevaar."

Ook oprichter Marianne Thieme en senator Nico Koffeman delen dat standpunt. Thieme schreef in Trouw een kritisch stuk over de koerswijziging van de fractie. Met hen hebben de oprichters nog geen contact gehad, zeggen ze. Ze moesten snel schakelen en wilden het in eerste instantie klein houden. Dat ze hen inhoudelijk steunen is "wel de verwachting".

'Bedoeld als aanvulling'

Dat deze nieuwe partij tot een tweedeling kan leiden, ziet Plusquin niet zo. "We willen de strijd met de Partij voor de Dieren helemaal niet aan, ik heb ook helemaal geen ruzie met Ouwehand, het is bedoeld als aanvulling. We wilden een alternatief bieden, een nieuw politiek onderdak voor diegenen die echt principieel tegen het defensiestandpunt zijn."

Een woordvoerder van de Partij voor de Dieren laat namens het bestuur van de partij weten dat het "in een democratie iedereen vrij staat een partij op te richten". De dieren en natuur en mensen in verdrukking in deze tijden hebben volgens het bestuur van de partij wel behoefte aan verbinding en mensen die voor hen opkomen en " eendrachtig aan een groene toekomst werken". Daar draagt "dit initiatief niet aan bij", aldus het bestuur.

In de Finse hoofdstad Helsinki zijn in het afgelopen jaar geen verkeersdoden gevallen. Dit melden de gemeente Helsinki en de politie. Het laatste dodelijke ongeval was in juli 2024. In Finland wordt al langer ingezet op beleid om de verkeersveiligheid te verbeteren. Eerder sloot Helsinki 2019 al af zonder dodelijke slachtoffers onder voetgangers.

Helsinki is vermoedelijk de eerste hoofdstad binnen de Europese Unie waar in één jaar geen verkeersdoden zijn geregistreerd. De stad noemt de mijlpaal exceptioneel. "Vele factoren hebben hieraan bijgedragen", zegt de gemeentelijke verkeerskundige tegen de Finse publieke omroep. "Maar snelheidsbeperkingen zijn een van de belangrijkste." Meer dan de helft van de straten heeft er een maximumsnelheid van 30 kilometer per uur.

Andere factoren zijn onder andere het aanleggen en beter inrichten van voetgangers- en fietspaden, meer verkeerscamera's en het goede openbaar vervoer in de stad. Het verkeersveiligheidsbeleid wordt dus gehandhaafd, zegt Dirk Lauwers, hoogleraar Mobiliteit en Stedenbouw aan de universiteiten van Gent en Antwerpen en Europees deskundige verkeersveiligheidsbeleid. "Verkeersboetes zijn bijvoorbeeld heel hoog en inkomensafhankelijk, soms tot wel de helft van je dagloon. Dat motiveert om je goed te gedragen in het verkeer."

In het afgelopen jaar raakten er wel mensen gewond in het verkeer van de Finse hoofdstad. Het waren er 277, minder dan de jaren ervoor.

Amsterdamse 30-kilometerwegen

Het aantal doden bij verkeersongevallen in de EU neemt mondjesmaat af. De Europese Commissie maakte dit jaar bekend dat er een afname is van 3 procent, gelijk aan 600 mensenlevens, in 2024 ten opzichte van 2023. Eerder waren er wel een aantal kleinere Europese steden waar geen verkeersdoden vielen, zegt Lauwers. Maar de verandering in Helsinki, een hoofdstad binnen de EU, is wel bijzonder.

Om de Finse verandering in perspectief te plaatsen: in 2024 vielen in de regio Amsterdam 44 doden bij verkeersongevallen. Helsinki is ruim 3 keer groter dan Amsterdam, de Nederlandse hoofdstad kent een grotere bevolkingsdichtheid en heeft ruim 250.000 inwoners meer. Ook maken fietsers een groot onderdeel uit van het Amsterdamse verkeer en dat blijft een risico, zegt professor Lauwers.

Amsterdam heeft sinds december 2023 ook meer 30-kilometerwegen. Onlangs maakte de gemeente bekend dat het aantal verkeersongevallen op deze wegen duidelijk is afgenomen. Het aantal ongevallen met een motorvoertuig nam af 11 procent; ongelukken tussen motorvoertuigen en fietsers en voetgangers daalden met 15 procent.

In het noorden van Nigeria zijn afgelopen vrijdag tientallen mensen ontvoerd door bendeleden. Dat meldt persbureau AFP, dat een rapport erover heeft ingezien dat is opgesteld voor de Verenigde Naties.

De gewapende bendeleden hadden het gemunt op een dorp in de staat Zamfara in het noordwesten van Nigeria. Ontvoeringen, plunderingen en geweld komt in die Nigeriaanse staat regelmatig voor.

Persbureau Reuters sprak met een inwoner van het dorp Sabon Garin Damri dat werd aangevallen. "Ze kwamen op motoren en schoten in het wilde weg voordat ze onze dochters en kinderen ontvoerden", zegt Isa Sani.

Volgens het dorpshoofd zijn meer dan zestig mensen meegenomen, onder wie vrouwen en kinderen. De bendeleden hebben in een nabijgelegen dorp ook nog een boer gedood en zijn zoon meegenomen.

Correspondent Afrika Elles van Gelder:

"Het scenario is bij iedere ontvoering eigenlijk hetzelfde. Ook hier weer. Een groep gewapende mannen rijdt op motoren al schietend het dorp binnen en neemt zoveel mogelijk mensen mee. We zien dat ook vrouwen en kinderen worden meegenomen, want daar kan je simpelweg meer geld voor vragen. Daarom zie je regelmatig ook ontvoeringen bij scholen.

We weten niet veel van deze bende, je hebt heel veel van dit soort bendes in Nigeria. Die doen dit puur om geld te verdienen. Ze eisen losgeld en opereren in een gebied waar weinig controle is door politie en waar veel wapens in omloop zijn.

De burgers staan er eigenlijk alleen voor en betalen dan dat losgeld vaak wel. Dat is illegaal in Nigeria en de overheid heeft gezegd dat ze dat niet moeten doen en dat juist families dan een gevangenisstraf riskeren. Maar ze zijn zo wanhopig dat ze dat dus wel doen. In de hoop dat hun familielid toch terugkeert."

In februari van dit jaar wisten bendeleden eveneens 51 mensen te ontvoeren. Hoewel het gevraagde losgeld werd betaald, werden 33 gijzelaars alsnog vermoord.

In het rapport wordt de recente trend van massale ontvoeringen in Zamfara zorgwekkend genoemd. Onderzoekers stellen dat de bendeleden in de staat zich meer zijn gaan richten op grootschalige aanvallen in het noorden van Zamfara. Het hele land, maar vooral het noordwesten van Nigeria, wordt al jarenlang geteisterd door ontvoeringen.

Verdienmodel

In de laatste jaren zijn massaontvoeringen, waaronder het ontvoeren van honderden schoolkinderen, uitgegroeid tot een verdienmodel. In 2021 bleek uit een rapport van het Nigeriaanse veiligheidsinstituut (SBM) dat ontvoeringen een groeiende industrie vormden. Ook zijn volgens de SBM motieven verschoven van ideologisch naar financieel.

Gewapende criminelen ontvoeren kinderen op scholen, houden mensen in auto's aan en trekken boeren van hun land, waarna ze losgeld eisen. Op sociale media pronken de bendeleden met het gevraagde losgeld.

Het is onduidelijk wie er precies achter de recente acties van ontvoeringen zit en waar de gijzelaars nu zijn. Ook is niet bekend hoeveel losgeld er wordt geëist voor de meest recente ontvoering in Zamfara.

Afrika-correspondent Saskia Houttuin maakte in april dit jaar onderstaande video over de 'epidemie aan ontvoeringen' in Nigeria.