NOS Nieuws - Algemeen

Levensmiddelenfabrikant Unilever onderzoekt of het enkele bekende Nederlandse voedselmerken zoals Unox en Conimex kan verkopen. Dat meldt persbureau Reuters op basis van diverse anonieme bronnen.

Unilever wil niet reageren op geruchten, zo zegt een woordvoerder tegen de NOS.

Aan ABN Amro zou Unilever inmiddels hebben gevraagd om het aantal geïnteresseerde kopers in kaart te brengen. Ook de bank wil geen commentaar leveren hierop. Daarnaast zou volgens Reuters ook voor de kleinere Britse voedselmerken naar een koper worden gezocht.

Verhuisd

Vier jaar geleden verhuisde het voormalig Brits-Nederlandse concern de hoofdzetel naar Londen. Een verkoop van de Nederlandse voedselmerken zou een volgende stap weg uit Nederland zijn. In maart maakte het bekend dat de grotendeels in Nederland gevestigde ijsdivisie in de etalage zet.

De producent van onder meer Ola, Magnum, Hertog en Ben & Jerry's kan naar de beurs gaan, maar het lijkt er steeds meer op dat de divisie aan een investeerder wordt verkocht. De knoop hierover is nog niet doorgehakt.

Eerder verkocht Unilever al de theedivisie. Volgens Reuters wil topman Hein Schumacher dat Unilever zich richten op de sterkste merken, zoals Knorr, Hellmann's en Dove. De dertig sterkste merken vormen ongeveer twee derde van de omzet van het concern.

In Utrecht is toch een studentenprotest geweest. Verschillende studentenorganisaties riepen studenten op om te komen demonstreren in de stad, ondanks herhaalde oproepen van de gemeente om dat niet te doen. Er waren enkele duizenden mensen aanwezig.

De gemeente overwoog de demonstratie uit veiligheidsoverwegingen te verbieden en adviseerde de organisatie hem niet te laten doorgaan omdat pro-Palestijnse personen het protest zouden willen kapen. Daarop besloten de vakbond FNV en de Algemene Onderwijsbond AOb het protest af te gelasten.

Maar een aantal organisaties vond de bezuinigingen op het onderwijs te belangrijk om zich bij de oproep neer te leggen. Behalve de Landelijke Studentenvakbond LSVb deden de Socialisten, de socialistische jongerenorganisatie ROOD, lokale studentenvakbonden en de Communistische Jongerenbeweging CJB mee aan de manifestatie van vanmiddag.

De studentenorganisaties zeggen dat ze het vreemd vinden dat de gemeente het protest tegen de "gigantische bezuinigingen" aanvankelijk wilde verbieden. Ze willen dat er een einde komt aan de "kaalslag in het onderwijs".

Zorgen over sentimenten

De gemeente verbood de demonstratie niet, maar vroeg de studenten opnieuw "met klem" om niet te komen. De organisatoren, onder andere FNV en AOb, hebben het moeilijke besluit genomen om de demonstratie niet te laten doorgaan, zei de gemeente, die zich "grote zorgen maakte over het sentiment dat kan ontstaan als groepen vandaag toch komen demonstreren".

Burgemeester Dijksma herhaalde na afloop van de demonstratie tegenover de NOS dat de dreiging die gisteren bij de politie binnenkwam serieus genoeg was om het protest af te raden. Volgens haar wilde een pro-Palestijnse groep het protest "desnoods met geweld kapen".

De demonstratie van vandaag had een ander programma en was veel kleiner. Bovendien was er geen acute dreiging en daarmee geen reden om hem niet door te laten gaan, zei Dijksma.

Belangrijk protest

Ties van den Bogaard van jongerenorganisatie ROOD zei bij het protest: "Mensen worden bang gemaakt om naar een belangrijk protest te komen. Wij willen hier toch staan als studenten om te zeggen dat we tegen de onderwijsbezuinigingen zijn."

Hij kon zich niet vinden in de zorg van de gemeente. "Als studentenvakbonden hebben wij veel contact met de pro-Palestinabeweging op onze campussen. Wij maken ons geen zorgen dat daar hele gekke ongeregeldheden van komen. Wij vinden het heel jammer dat de demonstratie in eerste aanleg werd afgelast en dat alle universiteiten hun handen ervan af hebben getrokken. De sfeer is hier goed."

Promovendus Hanne Oberman was er ook. "Op mijn afdeling is een alternatieve bijeenkomst, maar ik vind het onderwerp zo belangrijk dat ik hier fysiek aanwezig wil zijn. Voor alle innovatie in Nederland is veel onderzoek nodig en mensen die goed worden opgeleid. Ik vind het een bizar idee dat er op deze manier wordt gesneden in het hoger onderwijs. Jonge onderzoekers zijn de dupe van het schrappen van de stimulerings- en startersbeurzen."

Protest in studentensteden

De organisaties eisen dat de bezuiniging van 1 miljard op het hoger onderwijs wordt teruggedraaid en dat de langstudeerboete wordt geschrapt. Ook willen ze "een einde aan het criminaliseren van demonstraties en bescherming van het demonstratierecht". "De bezuinigingen zijn te belangrijk om ons daar zomaar bij neer te leggen, daarom zijn we nu hier", zei een van de studentenvertegenwoordigers.

Omdat de grote landelijke demonstratie niet doorging, werd in veel studentensteden een kleinschaliger protest georganiseerd. In enkele steden gebeurde dat in het centrum, bijvoorbeeld in Groningen en Leiden. In andere plaatsen was het protest op de universiteit of hogeschool.

Zangeres Emma Heesters (28) heeft baarmoederhalskanker. Dat deelt ze in een bericht op Instagram. Begin vorige maand kreeg ze de diagnose, waarna ze "intense" weken beleefde.

"De ene dag zat ik in het ziekenhuis voor afspraken of behandelingen en de andere dag stond ik op te treden in een vol Ahoy, Gelredome of mijn theatertour", schrijft ze.

De komende maanden ondergaat Heesters chemotherapie en ze heeft voor minimaal drie maanden haar agenda leeggeveegd. Verder vraagt ze om "rust en ruimte" in de komende maanden. "Ik heb er vertrouwen in dat ik weer gezond zal zijn", schrijft Heesters in de afsluiting van haar bericht. Ook benadrukt ze dat ze graag weer wil optreden als het traject voorbij is.

Covers

Heesters brak door op YouTube: op haar kanaal zong ze covers van beroemde liedjes en al snel kreeg ze veel volgers. In 2017 ondertekende ze haar eerste platencontract en in 2019 deed ze mee aan het populaire tv-programma Beste Zangers. In dat programma zong ze het nummer Pa Olvidarte met zanger Rolf Sanchez, wat later werd uitgebracht als single en goed scoorde in de hitlijsten.

Daarna was ze succesvol met andere samenwerkingen, zoals met Kris Kross Amsterdam en Tino Martin (Loop Niet Weg, uit 2020) en met Ronnie Flex (Alles Wat Ik Mis, in 2021). Haar grootste solohit is Waar Ga Je Heen, uit 2020. Dat nummer reikte tot de twaalfde plek in de Top 40.

De btw-verhoging op theaters, musea, boeken en sport in 2026 gaat van tafel. Dat hebben de oppositiepartijen in de Tweede Kamer afgedwongen bij het kabinet. Zonder de steun van deze partijen haalt het btw-plan in de Eerste Kamer geen meerderheid, dus minister Heinen van Financiën moest wel overstag.

De Kamer debatteert op dit moment over het Belastingplan, waar de btw-verhoging van 9 naar 21 procent per 2026 in is aangekondigd. GL-PvdA, D66, CDA, ChristenUnie, SGP, Volt en JA21 hebben een gezamenlijke motie ingediend waarin het kabinet wordt opgeroepen een alternatief te vinden voor de btw-verhoging.

Heinen moet dus alternatieve inkomsten zien te vinden. Het gaat in totaal om 1,2 miljard euro, dat is exclusief de btw-verhoging voor logies en hotels. Dat deel blijft buiten de toezegging van Heinen aan de oppositie. Die alternatieven moeten in het voorjaar van volgend jaar gevonden worden.

Oppositiepartijen trots

In de Tweede Kamer wordt met opluchting en blijdschap gereageerd dat de impopulaire belastingmaatregel van tafel is. Verschillende oppositiepartijen steken niet onder stoelen of banken dat zij trots zijn op hun rol in het behalen van dit resultaat. "De btw-verhogingen maken de problemen in de samenleving groter, niet kleiner", zegt CDA-Kamerlid Inge van Dijk "Daarom ben ik blij dat ze van tafel zijn en het kabinet meegaat met mijn voorstel om een alternatief te vinden."

D66, een van de initiatiefnemers, was van begin af aan fel tegen de btw-verhoging. "We wisten dat honderdduizenden Nederlanders minder zouden sporten, naar voorstellingen zouden gaan en kranten zouden lezen", zegt partijleider Jetten. "Dat is heel slecht voor onze gezondheid en plezier in het weekend." Hij zegt dat het kabinet op een blinde muur aan het afrijden was. "Nu moeten ze op het allerlaatste moment het been bijtrekken, dat had slimmer gekund."

Voor de SGP zit er nog een extra voordeel aan de 'belastingdeal' over de btw. Daarin is ook de belofte meegenomen dat eenverdieners vanaf 2028 minder belasting hoeven te betalen. "Veel eenverdienersgezinnen en huishoudens met een laag of middeninkomen lopen op hun tandvlees. Dit gaat om vele honderden euro's aan belastinggeld per jaar per huishouden", zegt partijleider Stoffer.

Ook bij coalitiepartij NSC is er tevredenheid. "Het is goed dat de btw-verhoging niet doorgaat", zegt de partij in een verklaring. "We verwachten dat hiermee in de Eerste Kamer draagvlak zal zijn voor het hele Belastingplan." Daardoor kunnen onder andere de belastingverlaging in de eerste schijf, meer geld voor huurtoeslag en het kindgebonden budget gewoon doorgaan, zegt NSC.

Uitstel niet mogelijk

Het Belastingplan is een belangrijke wet die het overgrote deel van de inkomsten van de staat regelt, waar uiteindelijk de uitgaven weer van betaald moeten worden. Voor de Belastingdienst en de boekhouding van bedrijven moet er voldoende tijd over zijn om de nieuwe belastingregels en tarieven voor komend jaar te regelen.

De btw-verhoging voor 2026 staat in het Belastingplan van volgend jaar om de verwachte inkomsten van de overheid nu al te kunnen vastleggen. Ook voor bedrijven is dat belangrijk. Klanten kopen in 2025 al producten voor het jaar daarna, zoals kaartjes voor het theater of abonnementen voor de sportschool.

Daarom is uitstel niet mogelijk en moet er vandaag in de Tweede Kamer over worden gestemd. De wet moet dan ook nog voor het eind van het jaar in de Eerste Kamer worden behandeld.

Alle bedrijven die PFAS uitstoten moeten per direct aan de slag om de uitstoot drastisch terug te dringen. Dat schrijft staatssecretaris Jansen (PVV) van Milieu aan de Tweede Kamer.

Ongeveer honderd stoffen die onder PFAS vallen, komen vanaf nu in de categorie 'zeer zorgwekkende stoffen' schrijft Jansen. Bedrijven die bijvoorbeeld medische hulmiddelen, regenkleding of verpakkingen produceren en daarbij de chemische stoffen uitstoten krijgen een zogeheten "minimalisatieplicht" schrijft Jansen.

Half oktober had Jansen de Kamer al toegezegd de gevolgen van een internationaal verdrag, het zogeheten OSPAR-verdrag, in kaart te brengen. In dit verdrag tussen vijftien landen zijn afspraken gemaakt om het noordoostelijke deel van de Atlantische Oceaan te beschermen. Jansen schrijft dat hier uit voortvloeit dat alle bedrijven waarbij deze stoffen worden uitgestoten de uitstoot moeten aanpakken.

Bedrijven die PFAS gebruiken moeten nu plannen maken om het gebruik van de stoffen tegen te gaan. Wanneer het hen niet lukt om het gebruik te voorkomen, moeten maatregelen genomen worden om te voorkomen dat de stoffen in de lucht of in het water komen. Om hoeveel bedrijven het gaat is onduidelijk.

Chemours

Rond de Dordtse fabriek Chemours zijn al jarenlang zorgen de gevolgen van de PFAS-vervuiling. Een groep van bijna 3000 mensen in en rond Dordrecht deed vorig jaar aangifte tegen de directie van chemiefabriek Chemours vanwege geleden gezondheidsschade.

Joop Keesmaat van actiegroep Stop PFAS, Stop Chemours is voorzichtig positief over het nieuws. Maar het duurt volgens hem te lang voor er echt een einde gemaakt wordt aan de lozingen van de kankerverwekkende stof. De rechter heeft bepaald dat Chemours aansprakelijk is voor de milieuschade door PFAS-lozingen. Toch is het nog niet verboden.

"Dit is wel weer een stap vooruit, het wordt bij de overheid ook steeds duidelijker dat de lozingen van PFAS door Chemours in Dordrecht onaanvaardbaar zijn. Maar is wel de vraag of de overheid er nu ook echt iets aan gaat doen."

"PVV minister Faber loopt te koop met het strengste asielbeleid ooit, wij zouden willen dat PVV-staatssecretaris Jansen nu komt met het strengste PFAS-beleid ooit."

Moe

Keesmaat zegt "moe" te worden van al het praten, "terwijl er maar niets gebeurt". "Er zouden strenge regels moeten komen, er moet dan ook echt gehandhaafd worden op de lozingen, want het is onbestaanbaar dat het gewoon doorgaat."

Chemours heeft wel de lozingen van de schadelijke stof TFA stilgelegd. Die stof komt vrij bij de productie.

Chemours wil vergunning voor het lozen van die stof, maar krijgt die niet. Het bedrijf heeft daar een juridische procedure voor gestart. "Nu PFAS officieel als zeer zorgwekkende stof is geclassificeerd, vinden wij dat ook voor deze giftige stof geen vergunning voor lozingen verleend mag worden", zegt Keesmaat.

Ook de provincie Zuid-Holland is blij met de aanscherping en spreekt van een "stap vooruit". Tegelijk waarschuwt ook de provincie voor te hoge verwachtingen. "Dit biedt extra mogelijkheden om de uitstoot te beperken, maar het maakt er nog geen einde aan."

In juni 2023 toonde Zembla aan dat de directie van de fabriek (voorheen DuPont) al tientallen jaren wist dat bodem, lucht en oppervlaktewater ernstig werden vervuild met de uitstoot en lozingen van PFOA en GenX. Toch deed het bedrijf daar niets aan.

Oppositiepartijen in de Kamer, waaronder D66, GroenLinks-PvdA, PvdD en Volt stelden eind oktober een hele lijst Kamervragen aan staatssecretaris Jansen toen uit onderzoek van RTL bleek dat bij 125 bedrijven het aantal gevaarlijke stoffen dat wordt uitgestoten was toegenomen.

Volgens het lid Kostic van de Partij voor de Dieren zijn deze vragen nog niet beantwoord. Over de "onmiddellijke actie" waar Jansen nu over schrijft heeft Kostic twijfels. Volgens Kostic doet een minimalisatieplicht over vijf jaar niet vermoeden dat er snel iets aan de situatie verandert. Alleen het stoppen van lozingen kan dat echt, aldus Kostic.

Twee mannen, een vader en zoon van 43 en 22, zijn aangehouden in Den Bosch voor mogelijke betrokkenheid bij een of meerdere explosies in de stad. De afgelopen maanden kreeg Den Bosch met een reeks ontploffingen te maken, vaak bij panden en voertuigen van dakdekkers in de stad.

De explosies werden bijna allemaal veroorzaakt door zwaar illegaal vuurwerk. Eerder zei de politie al dat de explosies een mogelijke link hadden met het criminele circuit.

De politie zegt informatie te hebben die de vader en zoon, zelf ook dakdekkers, linken aan de explosies. Bij het bedrijfspand van de twee in Vught zijn vijf voertuigen in beslag genomen.

Ook zijn er andere spullen zoals harde schijven meegenomen uit het pand. Die worden nu allemaal verder onderzocht. De politie kan niet verder ingaan op het onderzoek. De mannen zitten vast en worden verhoord.

De noodverordening in Amsterdam wordt niet opnieuw verlengd, meldt burgemeester Halsema in een brief aan de raad. Wel blijft de hele stad tot komende maandag 12.00 uur aangewezen als veiligheidsrisicogebied. Dat houdt in dat mensen preventief kunnen worden gefouilleerd.

Afgelopen vrijdag werd de noodverordening ingesteld na de gewelddadigheden in Amsterdam tegen supporters van de Israëlische voetbalclub Maccabi Tel Aviv. Door de maatregel mocht er onder meer niet gedemonstreerd worden in de stad. De regel gold in eerste instantie enkel voor afgelopen weekend, maar werd maandag verlengd.

'Noodzakelijk ventiel'

De gemeente zegt dat het handhaven van het demonstratieverbod veel politie-inzet vergt, die ook nodig is op andere plekken in de stad. "Bovendien is vreedzaam demonstreren ook een noodzakelijk ventiel voor de vele emoties en spanningen die in onze stad leven."

Burgemeester Halsema schrijft dat de vrees voor wanordelijkheden "actueel" blijft. Daarom beoordeelt de driehoek (gemeente, politie en OM) elke demonstratie op basis van de Wet openbare manifestaties. Dat betekent dat er extra voorwaarden aan betogingen kunnen worden verbonden, of dat deze in het uiterste geval kunnen worden verboden.

Gisteren besloot de gemeente dat een pro-Palestijnse demonstratie op dezelfde dag mocht doorgaan. Wel werd die verplaatst van de Dam naar het Westergasterrein. Een groep van honderden betogers ging ondanks het verbod toch naar de Dam.

Onderzoek naar incidenten bij demonstratie

De politie greep in en maakte een einde aan de demonstratie. 281 mensen werden opgepakt, het merendeel van de demonstranten weigerde gehoor te geven aan de oproep om te vertrekken. Ze werden met bussen naar het Westelijk Havengebied vervoerd.

Op sociale media circuleren beelden waarop te zien is dat enkele leden van de mobiele eenheid schreeuwen tegen vrijgelaten demonstranten en ze met wapenstokken slaan. Dat gebeurde kort nadat ze uit de bus werden gezet aan de rand van Amsterdam. De politie onderzoekt de beelden.

De gemeente zegt dat de politie en het OM de incidenten "met hoge prioriteit" onderzoeken. "Daarbij zal worden onderzocht of het ingezette geweld overeenkomstig de ambtsinstructie was", staat in de brief van burgemeester Halsema. "Deze beelden zien er ernstig uit. Op basis van filmpjes op social media en zonder de context goed te kennen, kunnen we dit nu niet goed beoordelen."

In de Amerikaanse staat Californië zijn vier mannen opgepakt voor verzekeringsfraude. Ze beweerden dat hun dure auto's waren toegetakeld door een beer. Maar na nog eens goed kijken ontdekte de verzekeringsmaatschappij dat het om een man in een berenpak ging.

De mannen stuurden een video op als bewijs. Op de beelden zou te zien zijn hoe een grizzlybeer een Rolls-Royce Ghost in klimt, in de regio San Bernardino. Het dier vernielt daarna het interieur van de auto.

De aanklagers schakelden een bioloog in om de beelden te bekijken. Die concludeerde al snel dat het inderdaad om een man in een berenpak ging. Er zijn wel beren in de regio van San Bernardino, maar alleen zwarte beren. Grizzlyberen zijn in de hele staat Californië al sinds 1920 uitgestorven door de jacht.

Metalen krabbers

Bij een van de verdachten thuis werd daarna het berenpak gevonden, compleet met bruine vacht, een berenkop en metalen krabbers als klauwen. Met de 'klauwen' is de bekleding en de lak van de wagens bekrast.

De verdachten hadden ook claims ingediend voor schade aan twee andere luxe auto's. Het uitgekeerde schadebedrag was zo'n 140.000 dollar. Over een motief is niets bekend.

De Nederlandse rivierendelta wordt door menselijk ingrijpen in combinatie met klimaatverandering steeds kwetsbaarder voor onomkeerbare veranderingen. Dat concluderen drie onderzoekers van de Wageningen Universiteit in een onderzoek naar 47 rivierdelta's wereldwijd.

Het heeft ermee te maken dat de ruimte van de rivieren in Nederland en onze buurlanden wordt ingeperkt en de aanvoer van zand en slib wordt tegengehouden door dammen. De kwetsbaarheid wordt verder vergroot door hevigere stormen, regenval en een stijgende zeespiegel - allemaal gevolgen van klimaatverandering.

Het kan ertoe leiden dat er kantelpunten bereikt worden, waarna de verandering omkeren zo goed als onmogelijk is. De onderzoekers pleiten ervoor natuurlijke oplossingen te vinden, waarbij de rivier meer zijn loop houdt.

"Wereldwijd worden rivieren steeds meer onderbroken en ingeperkt, terwijl overstromen voor zowel rivieren als de bodem eromheen juist heel belangrijk is", stelt Delta-professor Ton Hoitink.

Op deze gedraaide kaart van Nederland is duidelijk het deltagebied in Nederland te zien:

Bij rivieren en delta's hebben de wetenschappers vier soorten kantelpunten uitgelicht. Zo kan een rivier van loop veranderen, wat gebeurde in de Gangesdelta in Bangladesh. Na hevige regenval trad de rivier buiten zijn oevers en sindsdien stroomt de Ganges op een andere plek.

Een ander kantelpunt kan bereikt worden door het vertroebelen van water. Als er door verdieping van de vaarweg en landwinning steeds meer slib in een rivier terechtkomt, kan er een soort dikke drab ontstaan waarin niets meer kan leven. Zo'n ecologische ramp vond al eens plaats in de rivier de Eems in Duitsland.

Het verdrinken van kwelders is een ander kantelpunt. Een kwelder, ook wel schor of zoutmoeras genoemd, is een stuk begroeid land vlak bij zee. Deze kwelders beschermen de kust, maar komen in gevaar door een te snelle zeespiegelstijging. Hierdoor komt een kwelder te vaak onder water te staan, waardoor vegetatie sterft die zand en slib vasthoudt.

Een risico voor Nederland is het 'badkuip-kantelpunt'. In een ideale situatie voert een rivier zand en slib aan, waardoor een bodem niet inzakt maar gelijk blijft. Maar door het aanleggen van dammen en het beperken van ruimte door bijvoorbeeld landbouw of woningen, stromen steeds minder deltagebieden regelmatig onder.

Dit 'badkuip-effect' speelt al in Zeeland waar de bodem inzakt terwijl de zeespiegel stijgt. Uiteindelijk zullen alsmaar hogere dijken steeds meer op de proef worden gesteld.

"Het zijn allemaal voorbeelden van kantelpunten waar door menselijk ingrijpen de rivieren en delta's kwetsbaar zijn geworden. Hevige stormen, regenbuien en zeespiegelstijging - veroorzaakt door klimaatverandering - leiden tot een versterkend effect", zegt fysisch oceanograaf Roeland van de Vijsel, "Aangezien het grootste deel van de steden in de wereld in kustgebieden ligt, is het cruciaal hier meer over te leren en besluiten te nemen."

Vier soorten kantelpunten in beeld:

Volgens Hoitink zijn Bangladesh en Nederland eigenlijk jaloers op elkaar. "In Bangladesh wensen ze Deltawerken die hun inwoners beschermen tegen overstromingen. Nederland snakt naar plekken waar de rivier kan overstromen." Zo wordt het Nederlandse Ruimte voor de Rivier-programma als een succes gezien. Hierbij zijn gebieden aangewezen die af en toe onder water komen te staan.

Geen heilige huisjes meer

In Zeeland, waar sinds de Watersnoodramp van 1953 het water door middel van dijken zoveel mogelijk buiten wordt gehouden, is volgens Hoitink het praten over een wisselpolder niet meer taboe. Dat is een gebied waar af en toe water binnen de dijken wordt gelaten om slib achter te laten. Op die manier wordt het inzakken van het land binnen de dijken tegengehouden.

"Het is belangrijk dat er geen heilige huisjes meer zijn als het aankomt op waterbeheer", zegt Hoitink. "Kantelpunten in rivieren moeten we zoveel mogelijk voorkomen, want er is geen weg terug. De Afsluitdijk, Deltawerken, rivierhuishouding: alles moeten we kritisch bekijken. Dan kunnen we naar een situatie waar zowel mens als natuur het meeste baat bij hebben."

Het overvolle stroomnetwerk begint ook steeds meer huishoudens te raken. Het was al bekend dat een kleine tienduizend bedrijven op de wachtlijst staan voor een nieuwe aansluiting of een verzwaring, maar De Telegraaf schrijft dat ook inmiddels enkele duizenden particulieren wachten

En de wachttijden lopen op: sommige mensen wachten van veertig weken tot anderhalf jaar op een aansluiting.

"We zijn steeds meer aan het elektrificeren, we koken en rijden vaker elektrisch. Dat vraagt ook om groeiende capaciteit. In sommige wijken is het netwerk daar niet op berekend", zegt Theo Scholte van branchevereniging Netbeheer Nederland, in het NOS Radio 1 Journaal. "Nu is het: wie het eerst komt, wie het eerst maalt."

Problemen

De problemen op het stroomnet spelen al jaren. Het netwerk kan op dit moment de toenemende vraag niet aan voor stroom en het terugleveren van elektriciteit door bijvoorbeeld windparken of zonneweides. Netbeheerders hebben aangekondigd om de komende jaren miljarden te investeren in uitbreiding van het netwerk. Een op de drie straten wordt opengebroken om het te versterken.

Door het overvolle net kunnen ook nieuwbouwhuizen in sommige wijken niet worden voorzien van een volledig elektrische warmtepomp, en worden ze uitgerust met een hybride. Daarnaast zet een aantal provincies aardgas in om ervoor te zorgen dat nieuwe woonwijken wel opgeleverd kunnen worden.

Gebruik uitsmeren

"Er is niemand in de sector die niet bouwt als ze kunnen bouwen", zegt Scholte. "We bouwen het maximale." Maar het gaat jaren duren voordat het netwerk de toenemende vraag kan faciliteren.

Volgens Netbeheer Nederland draait het vooral om de pieken, en kan het netwerk een stuk meer aan als er een kleine aanpassingen zijn vanuit gebruikers. "Als we thuis komen van werk, gaat de kookplaat aan en pluggen we onze auto's in. Dat vraagt enorme vermogens. Als we in de pieken ons verbruik kunnen uitsmeren, scheelt dat enorm."

Elektrische auto's later op de avond opladen zou zo bijvoorbeeld een hoop kunnen schelen. "Door die kleine dingen ontstaat er meer ruimte op het net, en is er meer ruimte voor nieuwe gebruikers of zwaardere gebruikers."

Na een zoektocht van een paar uur heeft de politie vannacht op een landweg bij Smilde het lichaam aangetroffen van een 60-jarige wielrenner. De politie vermoedt dat de man is aangereden en daarna achtergelaten. De politie heeft in Beilen twee mensen aangehouden in verband met de dood van de fietser.

RTV Drenthe meldt dat de man uit Smilde rond 22.30 uur gisteravond als vermist was opgegeven. Hij was eerder gisteravond op zijn racefiets van huis vertrokken en niet teruggekeerd. Via Burgernet werd het signalement van de 60-jarige man verspreid.

Even voor 03.00 uur vannacht werd de man op een smalle landweg iets buiten het Drentse dorp gevonden. Bij zijn lichaam lag onder meer de afgebroken spiegel van een voertuig.

Aanrijding

Op basis van het eerste onderzoek hield de politie vanochtend rekening met een aanrijding, waarbij de bestuurder van een voertuig was 'vertrokken', zo liet een woordvoerder van de politie weten. Aan het begin van de middag wist de politie in Beilen de verdachten aan te houden. "Ook het mogelijk betrokken voertuig is daar aangetroffen", meldt de politie. Het gaat om een Poolse man (33) en vrouw (33).

Het onderzoek loopt nog. Om meer duidelijkheid te krijgen over wat er is gebeurd, roept de politie getuigen op om zich te melden.

De gemeenteraad van Winterswijk vergadert voorlopig achter gesloten deuren. Er is geen publiek meer welkom bij de openbare vergaderingen omdat sprake is van "serieuze bedreigingen", aldus een woordvoerder van de gemeente.

Het is niet helemaal duidelijk waar de dreigementen uit bestaan. Mogelijk hebben ze te maken met de aanleg van een nieuw bedrijventerrein in Winterswijk, schrijft Omroep Gelderland.

Na een lange zoektocht besloot stelde het college vorige maand voor om aan de westkant van het dorp een bedrijventerrein aan te leggen van 22 hectare. De keus is omstreden. Buurtbewoners wijzen er op dat het gaat om een gebied "met akkers, bossen, beschermde natuurgebieden en woningen: groen buitengebied dus!"

Ze begonnen een petitie waarin ze schrijven: "Winterswijk als Nationaal Landschap komt in het gedrang, omdat het prachtige landschap vol met blokkendozen komt te staan en de natuurgebieden en boerenbedrijven onder toenemende druk zullen komen van luchtvervuiling en verkeer."

Democratisch proces

Het besluit over de aanleg van het bedrijventerrein staat voor de komende raadsvergaderingen op de agenda. Maar de gemeente Winterswijk ontkent noch bevestigt of de "serieuze bedreigingen" daar iets mee te maken hebben.

"Wij veroordelen elke vorm van dreiging of agressie en benadrukken dat deze geen plaats hebben in een gezond democratisch proces", aldus de gemeente in vrij algemene woorden op de website. Tijdens de voorlopig laatste raadsvergadering met publiek, vorige week donderdag, gaf burgemeester Joris Bengevoord (GroenLinks) ook geen toelichting. "Weet dat ik voor u sta en dat u op uw burgemeester hierin kunt rekenen", stelde hij toen.

"Het is in- en intriest dat dit moet", reageert waarnemend commissaris van de Koning van Gelderland Henri Lenferink op het besluit van de gemeente om achter gesloten deuren te vergaderen. "Het is openbaar bestuur, dat betekent van en voor ons allemaal", zegt hij bij Omroep Gelderland.

Bijl aan de wortel

"Helaas moet ik zeggen dat er een trend is dat er steeds vaker sprake is van bedreigingen, van agressie tegen bestuurders, tegen burgemeesters, wethouders, raadsleden, en dat kan natuurlijk absoluut niet". aldus de commissaris. "Dat is de bijl aan de wortel van onze samenleving. Dit kunnen we echt niet accepteren."

Hij begrijpt de keuze om achter gesloten deuren te gaan vergaderen. "Raadsleden moeten in veiligheid kunnen discussiëren. En als dat niet gegarandeerd kan worden dan moet je soms zoiets doen."

Er komt dit jaar geen voorstel meer om de spreidingswet in te trekken. Minister Faber van Asiel en Migratie heeft de Tweede Kamer de planning gestuurd van haar wetten. Daarin schrijft ze onder meer dat het wetsvoorstel om de spreidingswet in te trekken "in het eerste kwartaal van 2025 voor advies en uitvoeringstoetsen wordt voorgelegd". Het gaat dan om adviezen van instanties als de IND en de politie.

In de brief die het kabinet drie weken geleden aan de Kamer stuurde met nadere afspraken over asiel stond nog dat het wetsvoorstel "zo mogelijk nog dit jaar" zou komen.

De spreidingswet is sinds begin dit jaar van kracht. Kern ervan is dat gemeenten gedwongen kunnen worden om asielzoekers op te nemen. De coalitie wil van die verplichting af.

Asielnoodmaatregelenwet dit jaar naar Raad van State

Het is de bedoeling van het kabinet dat nog wel dit jaar de 'asielnoodmaatregelenwet' om de asielketen te ontlasten en de instroom te verminderen voor advies en uitvoeringstoetsen wordt voorgelegd. En de Raad van State wordt nog dit jaar om een spoedadvies over die wet gevraagd. Faber wil het voorstel zo snel mogelijk daarna bij de Tweede Kamer indienen.

In de asielnoodmaatregelenwet komt onder meer te staan dat er geen asielvergunningen voor onbepaalde tijd meer worden gegeven. Ook moet het makkelijker worden om iemand na een veroordeling ongewenst te verklaren en de mogelijkheid tot nareis van meerderjarige kinderen en ongehuwde partners wordt geschrapt.

In haar brief gaat de minister ook nog in op diverse andere maatregelen en wanneer ze daarmee denkt te komen. Haar inzet is om de wetsvoorstellen zo spoedig mogelijk in te dienen. Maar ze benadrukt dat het een planning is en dat die "aan diverse factoren onderhevig is".

Er komen geen strengere regels in de Rotterdamse binnenstad ondanks de bestorming van de Mediamarkt eind oktober. Een meerderheid van de gemeenteraad voelt er niets voor om meer politie in te zetten of grote commerciële evenementen te verbieden.

"We moeten onze oren niet laten hangen en zeker niet buigen voor het asociale gedrag van een hele kleine groep relschoppers die het voor iedereen verpest", zei wethouder Robert Simons (Leefbaar Rotterdam) tijdens de raadsvergadering gisteravond, meldt de regionale zender Rijnmond.

Het liep in de nacht van 26 op 27 oktober volledig uit de hand bij een nachtelijke kortingsactie van Mediamarkt in Rotterdam. De elektronicaketen wilde vanaf middernacht een uur lang allerlei spullen met kortingen verkopen, maar kwam daar niet aan toe omdat zich een menigte van naar schatting 2000 mensen voor de deur verzamelde.

Een kwartier voordat de winkel open zou gaan kwam plotseling een groep te voorschijn van enkele tientallen mensen met hoodies en gezichtsbedekking. De groep vernielde de glazen voorpui en probeerde binnen te dringen. De politie moest eraan te pas komen om het personeel te ontzetten en het plein voor de winkel schoon te vegen. De kortingsactie was toen al afgeblazen.

Black Friday

Naar aanleiding van de rel pleitte raadslid Simon Ceulemans (Leefbaar Rotterdam) voor een mobiele politiepost op de Lijnbaan, in ieder geval als eind deze maand tijdens Black Friday opnieuw kortingsacties gepland staan.

Ook wilde Ceulemans dat de politie het samenscholingsverbod strenger handhaaft en nadrukkelijk controleert of mensen spullen bij zich hebben zoals bivakmutsen. Die zijn volgens hem bedoeld om de openbare orde of de veiligheid in gevaar te brengen. Ceulemans wees erop dat niet alleen hij maar ook veel winkeliers meer politie willen.

Maar de nieuwe burgemeester Carola Schouten vond de politiepost geen goed idee. "Je moet daar iemand inzetten die anders in het hele winkelgebied zou rondlopen en allerlei zaken kan zien", stelde ze, in haar eerste debat over de openbare orde in Rotterdam.

"Daarnaast is het gewone politiebureau dichtbij. De politie kan heel snel ter plaatse zijn." De burgemeester zei ook zich niet te willen bemoeien met hoe de politie en de boa's handhaven.

Gek maken

"Laten we elkaar niet gek maken met Black Friday voor de deur", aldus raadslid Imane El Filali (Volt). "Het tijdstip, het aantal mensen en de omstandigheden zijn compleet anders." Een meerderheid van de raad was het met haar eens.

Wat er wel gaat gebeuren is dat Rotterdam minder makkelijk ontheffingen gaat verlenen voor grote commerciële evenementen, als daar extra politie-inzet bij nodig is. "We kwamen er te laat achter dat de Mediamarkt te veel had ingezet op promotie van het evenement. Dat is een les die we hebben geleerd: niet meer routinematig ontheffingen verlenen, maar maatwerk toepassen", zei wethouder Simons.

Een verbod naar aanleiding van één nachtelijke rel ging ook hem te ver. Rotterdam heeft de afgelopen jaren zo'n twintig van dit soort acties toegestaan, liet de wethouder weten. Variërend van de drukbezochte Museumnacht tot een stripwinkel in Overschie die 's nachts het nieuwe album van Asterix en Obelix wilde verkopen. In al die gevallen verliepen de evenementen probleemloos.

In de zomer mocht hij nog vertrekken bij Ajax, drie maanden later is hij overwegend basisspeler in Amsterdam en maakt hij indruk door met 'schoolpleinvoetbal' tegenstanders dol te draaien. Kian Fitz-Jim gaat als een speer en dat heeft hij te danken aan zijn periode als wisselspeler bij Excelsior. "Die periode is het fundament geweest voor mijn spel van vandaag de dag."

Het goede spel is één ding, maar na zijn recente doelpunten tegen PSV en Maccabi Tel Aviv mag hij zich ook melden bij Jong Oranje, dat vandaag en maandag oefeninterlands speelt. Fitz-Jim is een verrassende openbaring in de eerste maanden van het nieuwe seizoen. "Dit is wel een behoorlijke kentering vergeleken met vorig jaar. Het voelt heerlijk, want ik heb toch flink wat mensen ongelijk gegeven", zegt de 21-jarige middenvelder.

Fitz-Jim klom in Amsterdam op tot Jong Ajax en maakte begin 2023 zijn debuut in het eerste. In die zomer werd hij verhuurd aan Excelsior. Tijdens die periode waren er twijfels over zijn capaciteiten. Hij zou geen Ajax-materiaal zijn, pendelde bij de Kralingers tussen bank en basis en raakte geblesseerd. "Ik was altijd gewend dat alles goed ging. Kort daarvoor was ik nog aanvoerder bij Jong Ajax. In Rotterdam maakte ik de andere kant mee, en dat haalt toch wel het slechtste in je naar boven."

Fitz-Jim had moeite om het voedingspatroon van een topsporter vol te houden en ook op mentaal vlak waren er verbeterpunten. "Door gesprekken met mensen om mij heen en m'n mental coach is dat goedgekomen."

Extra dimensie

De middenvelder ziet de veelbewogen periode bij Excelsior als een openbaring. "Ik heb daar echt vrienden gemaakt die ik nu nog dagelijks spreek. Bovendien heeft het een extra dimensie aan mijn spel toegevoegd. Je speelt daar heel ander voetbal. Ze hebben er niets aan als je leuk kan dribbelen. Je moet betrouwbaar zijn voor je ploeggenoten, want je speelt tegen degradatie. Dat gebruik ik nu ook bij Ajax. Tegen PSV hebben wij bijvoorbeeld minder de bal, dan moet je aan je teamgenoten laten zien dat je een betrouwbare speler bent. Ik heb nieuwe levels unlocked daar."

Na een paar maanden keerde Fitz-Jim alweer terug naar Amsterdam. Maar eenmaal terug waren invalbeurten schaars.

Bovendien leek de nieuwe Ajax-coach Francesco Farioli ook weinig toekomst in hem te zien, maar Fitz-Jim blijkt inmiddels goed te gedijen in de werkwijze van de Italiaanse coach. "Er is ten opzichte van vorig jaar veel meer structuur. Dat heeft mij het opkontje gegeven voor dit seizoen. Ik durf zelfs te zeggen dat ik er een gelukkiger mens door ben."

En zo draait de 21-jarige middenvelder dit jaar mee in de Italiaanse tombola van zijn coach Farioli. Het roulatiesysteem van de Ajax-coach doet regelmatig wenkbrauwen fronsen, maar er zit een groot voordeel aan, zegt Fitz-Jim. "Het zorgt voor veel meer harmonie, want iedereen heeft het gevoel dat hij praktisch basisspeler is. En met die groep willen wij dit jaar zo hoog mogelijk eindigen."

Kans op speelminuten

Eerst de focus op Jong Oranje, waar hij vanavond tegen Jong Slowakije zijn debuut kan maken. Kansen op speelminuten zijn er wel degelijk, want verschillende basiskrachten - onder wie Ajax-teamgenoten Kenneth Taylor en Youri Regeer - hebben zich afgemeld voor deze interlandperiode.

De Nederlandse consument is optimistisch: ondanks de hoge inflatie blijven we nieuwe spullen kopen. In het derde kwartaal groeit de economie verder. Het bruto binnenlands product (bbp) steeg in het derde kwartaal met 0,8 procent ten opzichte van het vorige kwartaal, meldt het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) op basis van nu beschikbare gegevens.

In de eerste drie maanden van het jaar kromp de economie met 0,5 procent. In het tweede kwartaal stond daar een opvallende groei van 1,1 procent tegenover.

Ondanks de hoge prijzen blijven Nederlanders geld uitgeven aan kleding, spullen voor de woning en energie. Dat is gecorrigeerd voor inflatie. "De lonen stijgen harder dan de prijzen, waardoor mensen meer te besteden hebben", zegt CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen.

Sneller dan de Verenigde Staten

De economische groei komt mede dankzij deze consumptie, maar ook door overheidsuitgaven. Het Rijk investeerde met name in gezondheidszorg en openbaar bestuur. Daarnaast investeerden bedrijven ook meer.

In vergelijking met 2023 groeide de Nederlandse economie met 1,7 procent. Ook groeide de economie hier sneller dan in omliggende landen. De gemiddelde groei in de Europese Unie lag afgelopen kwartaal op 0,3 procent.

"Onze economie groeide zelfs een stukje sneller dan die van de VS. En dat gebeurt niet zo vaak", zegt Van Mulligen.

Het hoeft deze klimaattop officieel nog niet, maar sommige landen doen het al wel: ingrijpende aangescherpte plannen presenteren om hun broeikasgassenuitstoot omlaag te krijgen. Het is voor veel landen een zware bevalling: dure plannen die een forse impact hebben op de nationale economie, die regeringsleiders bovendien lang niet altijd populair maken bij hun kiezers. Integendeel.

Komende februari, zo hebben de landen afgesproken in het Parijsakkoord, moeten alle aangescherpte klimaatdoelen er liggen. En die moeten ambitieuzer zijn dan de vorige. Landen die al eerder zijn, bepalen eigenlijk de toon voor de rest. Want als de eerste landen razend ambitieus zijn, kan de rest dan wel achterblijven?

Op de klimaattop in Azerbeidzjan is de grote aandachttrekker - zowel negatief als positief - vooral de zogenoemde 'trojka': de drie landen die verantwoordelijk zijn voor de vorige klimaattop (Verenigde Arabische Emiraten), de huidige (Azerbeidzjan) en de komende (Brazilië). Zeker die eerste en laatste geven een signaal af dat andere landen in meer of mindere mate dwingt tot ambitie.

Gemiste kans

Opvallend genoeg grijpt Azerbeidzjan de top in eigen land vooralsnog niet aan om plannen te presenteren. "Echt een enorme gemiste kans", reageert klimaatfinancieringsexpert Pieter Pauw van de TU Eindhoven. "Rond het begin van dit soort toppen proberen landen de bereidheid om te onderhandelen juist te vergroten met sweeping statements en grote beloften. Dat laat Azerbeidzjan nu volledig liggen."

Ambitieuzer is het signaal van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), een land dat weliswaar fossiele brandstoffen door de aderen heeft stromen, maar ook vorig jaar de klimaattop organiseerde en zich nu dus van zijn goede kant wil laten zien. Per 2035 wil het land de uitstoot van broeikasgassen met 47 procent verminderen, blijkt uit de nieuwste plannen.

"47 procent, heel mooi. Dat zijn percentages waar we een paar jaar geleden, voor het Parijsakkoord, alleen van konden dromen", zegt Pauw. "Tegelijk is het minder dan er wereldwijd nodig is: 60 procent. En dan stoten de Emiraten ook nog eens vrij veel uit per hoofd van de bevolking, dus ze hadden zelfs nog boven die 60 procent moeten zitten."

Olieproductie omhoog

Verdere kritiek die op de Emiraten klinkt is dat het land voornemens is om naast de ambitieuze eigen uitstootdoelen tóch de fossiele productie verder op te voeren. Zolang de gas- en olieproductie omhooggaat, wordt er dus meer fossiele brandstof geëxporteerd en gaat de uitstoot elders omhoog.

Datzelfde probleem is er met de plannen van Brazilië, dat volgend jaar de klimaattop organiseert. De Brazilianen zijn ambitieuzer dan de Emiraten: de uitstoot per 2035 moet omlaag met tussen de 59 en 67 procent, wat zeker voor een ontwikkelingsland uitzonderlijk hoog is.

Brazilië stelt allerlei maatregelen voor om de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen in het eigen land te verminderen. Maar ook de Brazilianen bouwen tegelijk de productie niet af.

Toch is de verwachting dat het G20-land een grote impact heeft op de klimaatdoelen van andere landen. Pauw: "Denk bijvoorbeeld aan het effect op landen met net als Brazilië veel bossen, zoals Congo en Indonesië. Met deze plannen kunnen ze aankloppen bij die landen om ze aan het werk te zetten, onder het mom van: 'wij hebben het zelf ook gedaan, want de noodzaak is toch duidelijk?'."

Dit is wat jij moet weten over de klimaattop(pen):

Industrieland Verenigd Koninkrijk heeft officieel nog geen plan ingediend, maar premier Starmer zet bepaald niet laag in. Hij noemt een uitstootreductie van 81 procent ten opzichte van 1990, waar andere industrielanden met interesse naar zullen kijken.

Ook de EU zal dat doen, maar de verwachting is niet dat die het snel zal gebruiken om eigen plannen te presenteren. Los van het feit dat de Europese Commissie nog niet op volle kracht is na de verkiezingen van afgelopen zomer, is er in werkelijkheid weinig overeenstemming in EU-landen over ambitieuzer klimaatbeleid. In veel lidstaten, waaronder ook Nederland, heeft ambitieuzer klimaatbeleid de wind bepaald niet mee. Het is dan ook de vraag of de EU de deadline in februari überhaupt haalt.

Andere nationale plannen om de broeikasgassenuitstoot te beperken zijn voorlopig niet te verwachten. "Landen zullen nu toch de kat uit de boom kijken, en afwachten wat deze top oplevert voordat ze hun plannen formuleren", zegt Pauw. "En ontwikkelingslanden zijn ook echt op financiële hulp aangewezen voor de uitvoering, dus dat maakt de uitkomst van de top in Bakoe extra belangrijk."

De douane heeft 720 kilo cocaïne gevonden in een lading bananen uit Ecuador. De drugs werden bij een reguliere controle ontdekt in de haven van Vlissingen.

De straatwaarde van de cocaïne is zo'n 54 miljoen euro, schrijft het Openbaar Ministerie in een persbericht. De drugs zijn inmiddels vernietigd.

Het is niet voor het eerst dat de douane in Vlissingen cocaïne ontdekt tussen bananen uit Ecuador. Vorige maand onderschepte de douane ook al 600 kilo coke in Vlissingen en in juni werd bij een soortgelijke controle ruim 3600 kilo coke ontdekt tussen de bananen.

Dat was met een geschatte straatwaarde van zo'n 270 miljoen euro de grootste drugsvangst in Zeeland van dit jaar. Een maand later werd er in de haven nog eens ruim duizend kilo cocaïne gevonden tussen eveneens bananen.

De douane nam vorig jaar in totaal bijna 60.000 kilo cocaïne in beslag in de Nederlandse zee- en luchthavens. Dat was 9000 kilo meer dan in 2022. Vooral in de zeehavens van Rotterdam en Vlissingen werd veel cocaïne gevonden.

Nieuwsuur reisde vorig jaar af naar Ecuador, om te zien hoe een van de veiligste landen veranderde in het epicentrum van de drugshandel:

Het geweld rond de wedstrijd van Ajax tegen de Israëlische voetbalclub Maccabi Tel Aviv heeft veel spanning veroorzaakt. Hoe wordt vanuit verschillende perspectieven een week later teruggekeken? In dit artikel blikken vier mensen terug.

Saïd Bouharrou, bestuurslid bij Contactorgaan Moslims en Overheid:

"Het is natuurlijk op geen enkele manier goed te praten dat mensen worden opgejaagd en mishandeld. Daar mag geen enkel misverstand over bestaan. Als CMO treden we op wanneer dat nodig is en veroordelen we antisemitisme, maar je wordt niet gehoord in het huidige rechtse klimaat.

Het is teleurstellend dat het incident wordt gepolitiseerd en misbruikt. Politici die in plaats van te de-escaleren juist olie op het vuur gooien, daarvan ben ik geschrokken. Er wordt gesproken over een integratieprobleem en het afpakken van de tweede nationaliteit.

Op die manier wordt een hele gemeenschap weggezet als probleemgeval. Er zijn een miljoen moslims in Nederland die het ontzettend goed doen en elke vorm van antisemitisme afkeuren.

Wat we nu moeten doen, is het hoofd koel houden. De verbinding blijven zoeken en elkaar geruststellen. We moeten nagaan wat er precies is gebeurd en de groep straffen die verantwoordelijk is. Antisemitisme komt in de voetballerij nog helaas veel voor. Je lost niets op door de dubbele nationaliteit af te pakken, daarmee vergroot je de angst en versterk je de polarisatie."

Menno ten Brink, rabbijn bij de Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam:

"De gebeurtenissen in Amsterdam hebben een behoorlijke onrust veroorzaakt binnen onze gemeente. Het was een domme actie van de Maccabi-supporters om die Palestijnse vlag te verwijderen. Maar dat is geen reden voor antisemitische acties. Het is volstrekt verwerpelijk dat dit anno 2024 in ons Mokum plaatsvindt.

Mensen zijn bang: kunnen wij als joden nog met een keppeltje of davidsster over straat, zonder dat we worden aangevallen? Zonder dat er paspoorten worden gevraagd, zonder dat er 'Jodenjacht' wordt geroepen.

In Nederland is er een angstklimaat waarin Joden worden vereenzelvigd met de situatie in het Midden-Oosten. Joden in Nederland worden daar slachtoffer van. Iedereen moet keppeltjes, maar ook islamitische kleding, kunnen dragen. Men moet respect hebben voor elkaar.

Ik hoop dat moslimorganisaties zich uitspreken, en zeggen dat het niet acceptabel is wat er is gebeurd, hoewel het niet alleen moslims zijn die dit hebben gedaan. Het is ook aan de overheid om de geest weer in de fles te krijgen. De relschoppers moeten opgepakt worden, en wellicht moet er nieuwe wetgeving komen als de huidige niet voldoet."

Maurits Berger, hoogleraar Islam en het Westen, Universiteit Leiden:

"Mijn eerste reactie was: daar gaan we weer. Iedere keer als er incidenten zijn, gerelateerd aan de islam, is er een pavlovreactie onder Nederlandse politici en bestuurders: 'De islam is de bron van het probleem.' Dat speelt al heel lang.

Moslims zijn daar hypergefrustreerd over. Ze erkennen zelf ook wel: 'We zijn niet allemaal doetjes. Maar waarom worden we aangesproken als moslim en niet als Nederlander?'

We kunnen het ook over Nederlandse hooligans hebben, maar dat doen we niet: we hebben het over Marokkanen. Het zou helpen als we moslims zien als Nederlanders, dus als Nederlandse relschoppers, hooligans en criminelen. En niet als moslims die met hun islamitische waarden de integratie bedreigen.

Ik vind het problematisch dat boosheid tegen Israël of Israëlische voetbalhooligans onmiddellijk in een raamwerk van antisemitisme wordt geplaatst. Er is antisemitisme, zonder meer, maar we moeten onderscheid maken tussen wat mensen doen, en wie ze zijn."

Hilla Dayan, Nederlands-Israëlische politiek-socioloog:

"De sfeer binnen mijn kring was woensdag kritisch over Maccabi. Ik kreeg beelden doorgestuurd van supporters die fanatiek liedjes zongen over de oorlog, heel choquerend. Maar dat is natuurlijk wel op z'n kop gegaan door de gebeurtenissen van donderdag op vrijdag.

Vrijdagochtend kreeg ik berichten van vrienden van over de hele wereld: hoe het met mij ging. Alles was gekleurd door het 7-oktober-trauma. Mensen waren bang. In de Israëlische media werd meteen gesproken over pogrom en antisemitisme. Dat leidde tot paniek, hysterie.

Maar ik was vooral geschrokken van alle kritiek op de persconferentie van Femke Halsema. De burgemeester en de gemeente hebben zich enorm ingezet om alles goed te laten lopen. Maar ik kreeg het gevoel dat zelfs de regering tegen Amsterdam was, en populisten gooiden olie op het vuur.

Dat is gevaarlijk voor onze rechtsstaat. Dat demonstraties het probleem zijn, klopt niet. Antisemitisme, haat en geweld bestrijd je niet door rechten te beperken."

Aankomend president Trumps nieuwste benoemingen hebben tot grote verbazing geleid in Washington, niet alleen onder zijn tegenstanders maar ook onder partijgenoten. Hij wil het in opspraak geraakte Congreslid Matt Gaetz aanstellen op Justitie en Tulsi Gabbard, die in het verleden complottheorieën verspreidde, als belangrijkste inlichtingenchef.

De 42-jarige Gaetz is net als veel andere kandidaten een grote Trump-loyalist met weinig ervaring met het departement dat hij gaat leiden. Gaetz werkte na zijn rechtenstudie wel korte tijd als advocaat, maar werd al snel politicus in Florida.

Hij werkte dus nooit op het ministerie van Justitie en was ook nooit officier van justitie, posities die vrijwel al zijn voorgangers wel bekleedden voordat zij minister werden. Gaetz kwam opvallend genoeg wel in aanraking met justitie, na beschuldigingen van vrouwenhandel en corruptie.

'Heksenjacht'

Het OM opende een onderzoek naar Gaetz nadat een vriend in 2021 toegaf vrouwen te hebben betaald voor seks, onder wie een minderjarige. Die vriend werd veroordeeld tot 11 jaar cel, maar justitie zag geen aanleiding een zaak tegen Gaetz te beginnen. Hijzelf hield ook stellig vol onschuldig te zijn en betichtte politieke tegenstanders van een heksenjacht.

Desalniettemin zette de integriteitscommissie van het Huis een onderzoek naar oneerbaar gedrag door. Deze zomer nog nam de commissie de ongebruikelijke stap om een update te geven waarin werd gezegd dat Gaetz nog altijd werd onderzocht voor ontucht, drugsgebruik, corruptie en het tegenwerken van het onderzoek.

Direct na bekendmaking van Gaetz' voordracht door Trump gaf hij zijn zetel in het Huis op. Daarmee komt ook een eind aan het onderzoek van de integriteitscommissie.

'FBI opheffen'

Naast door zijn juridische perikelen is Gaetz ook controversieel door zijn opvattingen en houding in het Congres. Zo was hij in 2023 een van de Afgevaardigden die partijgenoot Kevin McCarthy een vernederende vijftien stemrondes liet doorstaan voordat hij tot voorzitter van het Huis werd gekozen. Ook was het Gaetz die hem later dat jaar definitief pootje lichtte.

Daarnaast is Gaetz bekend om zijn rechts-populistische aanvallen op wie hij als tegenstanders van de Trumps MAGA-beweging ziet. Uren voor zijn nominatie bekend werd, tierde hij op sociale media nog over de deep state die de president zou tegenwerken en het inzetten van justitie voor politieke doeleinden.

Gaetz liet weten bereid te zijn de FBI op te heffen, "als die niet tot inkeer komt". Als minister van Justitie krijgt hij zeggenschap over die organisatie.

Russische propaganda

Oud-afgevaardigde Tulsi Gabbard, die als militair in Irak diende, was lange tijd Democraat. Ze wilde in 2020 voor die partij presidentskandidaat worden, maar legde het af tegen Biden. In 2022 verliet ze de Democratische Partij die volgens haar werd gerund door "een elitaire kliek van oorlogszuchtige mensen" en mensen met een "woke" ideologie.

Sindsdien was ze regelmatig op Fox News te zien als commentator. Sinds dit jaar is ze officieel Republikein. Ze hielp Trump onder meer in de voorbereidingen voor zijn debat met Kamala Harris en was veelvuldig te zien bij campagnebijeenkomsten van hem.

Opvallend voor iemand die als Director of National Intelligence de belangrijkste stem in het Amerikaanse inlichtingenapparaat kan worden, is dat ze in het verleden veelvuldig Russische propaganda verspreidde. Zo beschuldigde ze Oekraïne van het produceren van biologische wapens en noemde ze Ruslands bezwaar tegen Oekraïens NAVO-lidmaatschap een legitiem veiligheidsbezwaar.

Daarnaast bezocht ze in 2017 de Syrische dictator Assad. De opstand tegen Assad en de daarop volgende burgeroorlog noemde ze "een illegale oorlog voor regimeverandering".

Popcorn

Vanwege hun verleden en opvattingen is er grote verbazing in Washington dat Trump deze twee loyalisten met prominente posities wil belonen. Zelfs nu het Congres volledig in handen is van zijn partij, zal hun benoeming geen uitgemaakte zaak zijn. De Senaat moet hun voordracht goedkeuren.

De nieuwe Republikeinse Senaatsleider Thune hield zich in een eerste reactie op de vlakte en verwees lachend naar de voorzitter van de Justitiecommissie. Die senator, Grassley, zei Gaetz nog niet voldoende te kennen om een oordeel te vellen.

Anderen waren uitgesprokener. Partijgenoot Susan Collins zei geschokt te zijn en verwacht dat "er ontzettend veel vragen zullen worden gesteld" over Gaetz. Collega Lisa Murkowski vindt hem geen geschikte kandidaat.

"Hij zal moeilijke vragen moeten beantwoorden, we zullen zien hoe hij het doet", erkende ook medestander Lindsey Graham, die Gaetz wel "een slimme, gewiekste kerel" noemde. "Het wordt een hele klus", beaamde ook Thom Tillis, die aanraadde de popcorn vast klaar te zetten voor Gaetz' hoorzitting.