"Het besef dat ik een onschuldige jongen van 9 dit kan aandoen, een jongen die nog een heel leven voor zich had. Het besef dat ik niet alleen het leven van Gino heb afgenomen, maar ook van zijn familie. Het besef dat ik de samenleving heb gechoqueerd met mijn afschuwelijke daden. Dit had nooit mogen gebeuren."
Dat zei de 24-jarige Donny M. in zijn laatste woord aan het slot van de rechtszaak tegen hem. Woensdag hoorde hij het Openbaar Ministerie 28 jaar cel en tbs met dwangverpleging tegen hem eisen wegens het ontvoeren, mishandelen, misbruiken en doden van de 9-jarige Gino in 2022.
Gino verdween op de avond van 1 juni 2022 uit een speeltuin in Kerkrade. Drie dagen later werd hij dood gevonden in Geleen, niet ver van het huis van Donny M. Die had de politie verteld waar het lichaam lag, toen agenten hem met behulp van DNA op het spoor waren gekomen.
"Ik wil sorry zeggen. Voor wat de jongen heeft moeten doorstaan door mij. Voor het verdriet, voor het onherstelbare leed dat ik jullie heb aangedaan, dat ik jullie drie dagen heb laten zoeken en gewoon mijn mond hield, dat ik op bepaalde punten heb gelogen."
Ernstige persoonlijkheidsstoornisDe rechtbank Maastricht veroordeelde Donny in 2017 al voor het misbruik van een toen 10-jarige jongen. De rechtbank stelde destijds vast dat hij kampte met een ernstige persoonlijkheidsstoornis en achtte een behandeling noodzakelijk.
Na de dood van Gino is de hulp en ondersteuning die hij na dat eerste zedendelict kreeg onderzocht. Dat kwam de veertien instanties die hem toen begeleidden op veel kritiek te staan. Er werden meerdere tekortkomingen geconstateerd in de zorg, ondersteuning en begeleiding die hij destijds kreeg.
'Opeenstapeling van ellende'"Het leven van Donny is een opeenstapeling van ellende", zei zijn advocaat vandaag in haar pleidooi. "Maar hij is ook het slachtoffer van zijn jeugd en van het falende zorgsysteem. En voor dat falende zorgsysteem zijn meer mensen verantwoordelijk, maar die zitten hier niet in het beklaagdenbankje."
Ook ging advocaat De Crom in op de eis van 28 jaar en tbs met dwangverpleging. Het OM wil dat de behandeling van zijn stoornissen pas begint na het uitzitten van zijn celstraf, terwijl daar normaal gesproken al na ongeveer een derde van de straf mee wordt begonnen.
"Als er inderdaad 28 jaar wordt opgelegd, zou dat betekenen - rekening houdend met het voorarrest - dat hij pas tegen zijn 50ste jaar wordt behandeld", stelt De Crom. "De psycholoog die hem heeft onderzocht, stelde vorig jaar dat bij een eerdere start van de behandeling de kans van slagen hoger is. En het OM erkent zelf ook dat behandeling hard nodig is."
De uitspraak is op 27 november.
De explosie in een woning in Eindhoven gisteravond is vermoedelijk veroorzaakt door een kleine raketwerper in de woning, zo blijkt uit politieonderzoek. Het is niet bekend waardoor het wapen afging.
Het incident vond plaats rond 20.30 uur in een huis aan het Hefveld, in het oostelijke deel van de stad. Bij de ontploffing raakten de twee bewoners, een vrouw van 53 en een man van 57, gewond. Zij werden ter plekke behandeld aan hun verwondingen.
Een 62-jarige man, die op het moment van de explosie ook in de woning aanwezig was, raakte ook gewond en werd voor controle naar het ziekenhuis gebracht. Volgens Omroep Brabant zijn de twee mannen gearresteerd vanwege het bezit van een wapen. Ze zitten nog steeds vast.
Waarom het explosief in de woning lag en wat de bedoeling ermee was, is nog onduidelijk. Na het incident doorzocht de explosievenopruimingsdienst de woning, maar er werden geen andere wapens of explosieven gevonden.
Zwaar beschadigdDoor de ontploffing raakte het huis zwaar beschadigd: de achtergevel werd de tuin in geblazen, er zit een groot gat in de muur naar de buren en ook de voorgevel is beschadigd.
De kracht van de explosie was zo groot dat de buren hun huis moesten verlaten. Zij zijn tijdelijk elders ondergebracht.
De gemeente Utrecht heeft vergaande plannen bekendgemaakt die de luchtkwaliteit moeten verbeteren. De plannen zijn aangeboden aan de gemeenteraad, die er later een besluit over zal nemen.
Zo wil het college de milieuzone in 2027 uitbreiden naar de hele stad. Dat zou betekenen dat dieselvoertuigen niet meer zijn toegestaan in heel Utrecht als ze niet aan de norm voldoen. Dat is nu alleen nog het geval in het centrum van de stad.
Ook mogen nieuwbouwwoningen vanaf 2025 geen rookkanalen meer hebben, met als doel "een volledig houtstookvrije stad in 2030" als doel. Vanaf dat jaar wordt houtstook met houtkachels en open haarden verboden.
Volgens de plannen mogen scooters die ouder zijn dan tien jaar vanaf 2028 de stad niet meer in. Vanaf 2030 zijn alleen nog uitstootvrije brom- en snorfietsen toegestaan. Op dit moment is maar 10 procent van de scooters uitstootvrij.
'Strenger dan Europese normen'De gemeente Utrecht zegt dat de luchtkwaliteit de afgelopen jaren is verbeterd, maar nog niet genoeg om de gezondheid van Utrechters "optimaal te beschermen".
Met de regels gaat de gemeente naar eigen zeggen verder dan de wettelijke Europese normen en wordt gestreefd naar het halen van de strengere advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie uit 2021.
Er zijn steeds meer aanwijzingen dat Noord-Koreaanse militairen in Rusland worden getraind om de Russische troepen in Oekraïne te ondersteunen. Volgens de Zuid-Koreaanse inlichtingendienst NIS is een eerste groep van 1500 soldaten naar Rusland verplaatst.
Het zou gaan om leden van een elite-eenheid die tussen 8 en 13 oktober met een transportschip van de Russische marine naar militaire bases in het verre oosten van het land zijn gestuurd. Op vrijgegeven satellietbeelden van de NIS zouden Noord-Koreaanse militairen te zien zijn op legerbases in onder meer Vladivostok en Oesoerisk.
Volgens de NIS is Noord-Korea van plan om zo'n 12.000 militairen naar Oekraïne te sturen om Rusland bij te staan in de oorlog. Als de informatie klopt, is het de eerste keer dat Noord-Koreaanse troepen op Europese bodem actief zijn.
Volgens de inlichtingendienst zouden Noord-Koreaanse militairen worden voorzien van Russische uniformen en identiteitsbewijzen uit Siberische regio's als Jakoetië en Boerjatië. De lokale bevolking in Siberië heeft deels vergelijkbare uiterlijke kenmerken als de bevolking in Noord-Korea.
Waar de militairen moeten worden ingezet, is onduidelijk. Het hoofd van de Oekraïense militaire inlichtingendiensten Budanov verklaarde gisteren dat Noord-Koreaanse troepen op 1 november klaar zullen zijn om op Oekraïens grondgebied te vechten.
'Ernstige bedreiging'Een woordvoerder van de Zuid-Koreaanse president Yoon Suk-yeol noemt de troepenverplaatsingen "een ernstige bedreiging" voor Zuid-Korea en de gehele internationale gemeenschap.
Volgens de Oekraïense president Zelensky bestaat er geen twijfel dat Noord-Korea nauwer bij de oorlog wordt betrokken. "Het gaat niet alleen meer om het leveren van wapens. Het gaat nu zelfs om het verplaatsen van mensen uit Noord-Korea naar de bezette gebieden", zei hij maandag. Noord-Korea heeft niet op de uitspraken gereageerd.
Meerdere claimsOekraïne beschuldigde Rusland al vaker van de inzet van Noord-Koreaanse militairen in de oorlog. Eerder deze maand schreef de Kyiv Independent dat zes Noord-Koreaanse officieren in de bezette regio Loehansk waren omgekomen.
Deze week schreven Oekraïense media over een groep Noord-Koreaanse deserteurs. De militairen zouden in de Russische regio's Brjansk en Koersk hun posities hebben verlaten.
Bondgenoten van Oekraïne maken zich al langer zorgen over de innige samenwerking tussen Rusland en Noord-Korea. Tijdens een bezoek in juni tekende de Russische president Poetin een 'strategisch partnerschap' met de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un.
Sinds het begin van de oorlog zijn er sterke vermoedens dat Kim op grote schaal munitie en ballistische raketten levert aan Rusland. De Verenigde Staten en Oekraïne zeggen dat die ook zijn ingezet op het slagveld. Noord-Korea en Rusland hebben de berichten altijd tegengesproken.
Voormalig Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib zegt dat ze het vreselijk vindt dat ze in de rechtszaal zit om haar naam te zuiveren. Vandaag was de eerste dag van de rechtszaak die het oud-PvdA-Kamerlid heeft aangespannen tegen de Nederlandse Staat vanwege een rapport over grensoverschrijdend gedrag.
Het dagelijks bestuur van de Kamer, het presidium, zei een jaar geleden dat Arib zich schuldig had gemaakt aan het veroorzaken van een sociaal onveilige werkomgeving. Het presidium trok die conclusie uit een samenvatting van een rapport van onderzoeksbureau Hoffmann. Overigens spraken de onderzoekers zelf niet van een onveilige werkomgeving; wel beschreven ze diverse incidenten.
Anonieme klagers zeiden, onder meer in brieven, dat Arib zich structureel bemoeide met de ambtelijke organisatie. Tien mensen zeiden dat ze hen bovendien soms met stemverheffing toesprak. Arib liet zich daar volgens de onderzoekers niet op aanspreken en weigerde achteraf excuses aan te bieden.
'Immens onrecht'De voormalig Kamervoorzitter spande een rechtszaak aan in de hoop dat het onderzoek onrechtmatig wordt verklaard. "Ik had niet gedacht dat mijn politieke carrière zo zou eindigen", zei ze aan het begin van de zitting. "Ik heb de afgelopen tijd geprobeerd alles achter me te laten, mijn leven op te pakken en aan het werk te gaan." Dat is volgens haar niet gelukt.
"Het onrecht dat ik voel is immens", vervolgt Arib. Ze noemt het een politieke afrekening. "Er is zo veel met modder gegooid. Het raakt mij als mens, het raakt de Kamer als instituut. En het raakt het ambt van Kamervoorzitter." Arib vindt ook dat ze zich niet kan verweren tegen de aantijgingen in de brieven, omdat ze niet weet wie de afzender is en omdat niet duidelijk is wat de inhoud van de brieven precies is.
Haar advocaat, Geert-Jan Knoops, zegt dat zowel het dagelijks bestuur van de Kamer als de ambtelijke leiding geen onderzoek had mogen laten instellen naar een Kamerlid. Enkel het College van onderzoek integriteit heeft die bevoegdheid, betoogt Knoops. Daarmee zou het hele onderzoek ondeugdelijk zijn. Ook zegt hij dat Arib lang de deur heeft opengehouden voor medewerking, maar dat ze een halfjaar lang niets had gehoord.
'Geen politieke afrekening'Advocaten van de Tweede Kamer en hoogleraren die bij het onderzoek betrokken waren, weerspreken dat. Ze stellen dat Arib juist haar best heeft gedaan om geen informatie over de anonieme meldingen te krijgen. Ze zou zeker vier keer de kans hebben gekregen om erop te reageren, maar dat deed ze telkens niet, zeggen ze.
Dat er sprake zou zijn van een politieke afrekening vinden ze onrealistisch. In het presidium zitten acht Kamerleden uit allerlei fracties, en zij hebben unaniem besloten om het onderzoek te laten uitvoeren. Ook waren de klachten volgens hen zo ernstig dat er geen andere optie was dan een onderzoek. Het betrof overigens een feitenonderzoek, benadrukken ze, dat niet als doel had om tot een straf te komen.
Bovendien was het Aribs eigen keuze om de politiek te verlaten, zeggen ze, omdat het onderzoek nog niet was afgerond toen ze het besluit al had genomen om te vertrekken. Arib zat 24 jaar voor de PvdA in de Tweede Kamer en was tussen 2016 en 2021 voorzitter.
Het is nog niet bekend wanneer er een uitspraak in de zaak volgt.
Bij de Poolse parlementsverkiezingen van een jaar geleden had Katarzyna (42) haar hoop gevestigd op Donald Tusk. Hij beloofde abortushervormingen door te voeren. "Ik dacht dat dat het eerste was dat ze zouden doen", zegt ze. "Het is maatschappelijk zo'n belangrijk onderwerp. Het leeft bij veel vrouwen."
Maar het abortusbeleid in Polen is nog altijd een van de strengste in Europa. Sinds een oordeel van het Grondwettelijk Hof in 2020 is de ingreep alleen toegestaan als het leven of de gezondheid van de moeder in gevaar is of als de zwangerschap een gevolg is van verkrachting of incest.
Premier Tusk heeft toegegeven dat hervormingen deze regeringstermijn niet mogelijk zijn, omdat een christelijke partij in de coalitie niet wil meewerken.
Moeilijke keuzeVier jaar geleden, kort voordat de nieuwe abortusregels ingingen, zag Katarzyna zich gedwongen om abortus te plegen. Ze was gewenst zwanger van haar derde kind, maar de jongen bleek het edwardssyndroom te hebben. Dat betekende dat hij voor de bevalling of kort daarna zou komen te overlijden. Abortus was voor haar destijds een moeilijke, maar wel juiste keuze.
Dat ging toen al niet makkelijk in het zeer conservatieve Polen. Ziekenhuizen wilden niet meewerken en ze werd van het kastje naar de muur gestuurd. "De ochtend dat ik naar het ziekenhuis zou gaan voor abortus, werd ik gebeld dat de baas er niet was en dat niemand mij zou willen toelaten." Na veel procedures en discussies, die ze door haar kwetsbare situatie als mensonterend ervoer, stemde het ziekenhuis toch in.
Bang voor vervolgingNa het oordeel van het hof, is het voor vrouwen nog veel moeilijker geworden. Katarzyna zou nu niet meer in aanmerking komen voor abortus en zou haar zoon dus hebben moeten voldragen.
Daarnaast zijn meerdere vrouwen de afgelopen jaren overleden omdat ze niet op tijd de zorg kregen die ze nodig hadden. Ziekenhuizen waren bang dat ze vervolgd zouden worden als ze een abortus zouden uitvoeren.
In Polen blijft het een zeer controversieel thema. Een grote meerderheid is tegen vrije toegang tot abortus tot twaalf weken, blijkt uit cijfers, maar de meeste Polen steunen de ingreep als het kind serieuze aandoeningen heeft, zoals bij Katarzyna.
Brede coalitieMaar voorlopig verandert er dus niets. De regering-Tusk bestaat uit een brede coalitie die de krachten verenigde om de vorige regering onder leiding van de rechts-conservatieve PiS te verdrijven. Dat was een partij die de onpopulaire abortusbeperkingen juist steunde, maar als het om dergelijke gevoelige thema's gaat, kan de nieuwe coalitie het niet eens worden.
Een kleine christelijk-conservatieve partij in de coalitie is het niet eens met de abortusversoepelingen die de andere partijen willen. Het enige wat de regering heeft kunnen bieden, zijn richtlijnen voor ziekenhuizen om duidelijk te maken dat ze niet vervolgd worden als ze abortus plegen bij een moeder die in levensgevaar verkeert.
Ook bij de hulporganisatie Federa hoopten ze dat de nieuwe regering hervormingen zou doorvoeren. Zij staan vrouwen die abortus overwegen juridisch bij. "We hadden zo gehoopt dat er eindelijk verandering zou komen", zegt advocaat Mateusz Burzynski. "We hebben een grote campagne opgetuigd. Abortus was een grote motivator voor jonge vrouwen om te stemmen, maar in ruil voor die stemmen heeft de regering helemaal niks teruggedaan."
Dagelijks spreekt Burzynski met vrouwen die woedend zijn op de regering-Tusk en wanhopig dat er nog altijd niks is veranderd. Een van de weinige manieren waarop vrouwen een abortus voor elkaar kunnen krijgen, is zeggen dat ze suïcidaal zijn vanwege de zwangerschap. Dat telt als levensgevaar en dan kan de operatie worden uitgevoerd. Ook vertrekken veel zwangere vrouwen naar het buitenland.
Terugdenken aan haar strijd om abortus uit te voeren, raakt Katarzyna nog diep. Niet alleen vanwege het verlies van haar zoon, maar vooral omdat abortus alleen nog maar moeilijker is geworden.
Op Katarzyna's stem kan Tusk in ieder geval niet meer rekenen. Voor haar twee dochters ziet ze met het huidige abortusbeleid geen toekomst in haar land. "Ik wil er alles aan doen om ervoor te zorgen dat mijn kinderen kansen hebben buiten Polen", zegt Katarzyna. "Zodat ze nooit hoeven te beslissen of ze kinderen willen krijgen in ons land."
Rabobank heeft de afgelopen tijd maandelijks zo'n 10.000 klanten de deur gewezen. Rabobank-bestuurder Philippe Vollot zegt dat in een video-opname die is gepubliceerd door Follow The Money (FTM). De opname werd in september gemaakt op een interne bedrijfsbijeenkomst waarop Vollot sprak over de aanpak van witwasrisico's.
Banken moeten hun klanten controleren op dit soort risico's. Als ze een risico zien, moeten ze de klant onderzoeken en een melding doen bij de autoriteiten. Wanneer een klant geen geruststellende uitleg kan geven, moet de bank de relatie beëindigen.
Interne bijeenkomstRabobank is in dit proces strenger geworden. Twee jaar geleden nam de bank elke maand afscheid van zo'n duizend klanten, maar dat is volgens Vollot dus vertienvoudigd.
"We zijn veel beter geworden in het identificeren van klanten die boven onze risicobereidheid uitkwamen", zegt de bestuurder. Het gaat daarbij volgens hem niet alleen om "slechte mensen", maar ook om klanten waar de bank zich niet "comfortabel" bij voelt gezien de wetten en regels waaraan de bank zich moet houden.
De versnelling in het beëindigen van klantcontacten komt in een periode waarin Rabobank onder een vergrootglas ligt. Sinds eind 2022 doet het Openbaar Ministerie strafrechtelijk onderzoek naar de bank vanwege mogelijke nalatigheid bij antiwitwascontroles.
In datzelfde jaar kwam ook Vollot in dienst bij de bank, die ruim 8 miljoen particuliere klanten en 800.000 zakelijke klanten heeft. Hij is verantwoordelijk voor de aanpak van financieel-economische misdaad bij de bank. Een onderdeel daarvan is een herstelprogramma.
Een woordvoerder van de bank bevestigt de groei van het aantal mensen van wie afscheid is genomen. "De afgelopen maanden hebben om verschillende redenen geleid tot een piek", zegt de woordvoerder. Het gaat om een inhaalslag op meerdere vlakken.
Zo heeft Rabobank klanten geschrapt die betrokken zijn geweest bij fraudezaken, maar ook klanten die niet bereid waren om gegevens te verstrekken die de bank nodig heeft voor hun antiwitwascontroles.
Daarnaast heeft de bank de eigen administratie bijgewerkt en afscheid genomen van zakelijke klanten die inmiddels geen eigen bedrijf meer hebben. En er was nog een groep klanten die zelf bij de bank weg wilde.
"De aantallen nemen gestaag af", zegt de woordvoerder nu. "Met de verwachting dat de volumes normaliseren na voltooiing van het herstelprogramma."
De Chinese economie hapert: gesloten restaurants en winkels kenmerken het straatbeeld. Teken aan de wand is de recente sluiting van de grote restaurantketen Din Tai Fung. Vandaag werd bekend dat de economische groei in China het afgelopen kwartaal het laagst was in ruim een jaar, namelijk 4,6 procent ten opzichte van een jaar eerder.
Veel Europese landen zouden tekenen voor zo'n groeipercentage, maar voor China valt het tegen. Het land streeft nu naar een groei op jaarbasis van 5 procent.
"De Chinese economie zit gevangen in een negatieve spiraal, waarbij cyclische en structurele problemen elkaar versterken en versterken", zegt Eswar Prasad, hoogleraar aan de Cornell University tegen zakenkrant Financial Times. Een combinatie van afnemende groei, deflatie en verlies van vertrouwen in het overheidsbeleid, vergrijzing en een vastlopende vastgoedsector veroorzaakt een enorme uitdaging. Zo daalden de investeringen in vastgoed met 10 procent ten opzichte van vorig jaar.
SteunpakketDaarom introduceerde Peking in september het grootste financiële steunpakket sinds de coronapandemie. Maar het hele jaar door werden maatregelen genomen om de vastgoedsector, banken en lokale overheden een impuls te geven. "De overheid wil de vastgoedsector, de aandelenmarkt en de binnenlandse vraag stabiliseren", zegt Arjen van Dijkhuizen, econoom bij ABN Amro. "De neergang in de vastgoedsector is enkele jaren aan de gang en dat heeft zijn weerslag op consumentenvertrouwen, consumptie en private investeringen."
In het verleden haalde China jaarlijkse groeicijfers van wel 10 procent. Dan steekt 4,6 procent daar schril bij af. "Voor Chinese begrippen is het een lage groei, maar de economie is tenminste wel gegroeid", zegt Van Dijkhuizen. De export nam weliswaar af, maar winkels verkochten meer en het ging ook goed met de industriële productie. Verder daalde de werkloosheid in steden, naar 5,1 procent van de beroepsbevolking.
Doordat China een van de grootste economieën is, heeft de geringe groei ook invloed op de Europese economie. "Zo kunnen bedrijven van hier moeilijker hun producten naar daar exporteren, omdat er minder vraag naar is", legt Van Dijkhuizen uit.
Maar belangrijker nog is opkomende concurrentie vanuit daar. "China heeft een handelsoverschot ten opzichte van Europa als het aankomt op bijvoorbeeld elektrische auto's", zegt Van Dijkhuizen. "De Europese auto-industrie heeft last van de snelle opkomst van China." De Europese Unie voerde eerder dit jaar tijdelijke importtarieven op Chinese elektrische auto's in om zo de auto-industrie te beschermen. Autofabrikanten zoals Volkswagen, Mercedes-Benz en Stellantis (Fiat, Citroën en Jeep) zitten al langer in zwaar weer.
Twee bergingsauto's hebben met een lier het gezonken vrachtschip in de Maas losgetrokken. Dat gebeurde na drie mislukte pogingen van Rijkswaterstaat om het schip, dat tegen een stuw bij Borgharen lag, te bergen.
Rijkswaterstaat onderzoekt nu de schade aan de stuw. Het scheepvaartverkeer op de Maas ligt sinds het incident stil tussen Ternaaien en Born. Het is nog onbekend wanneer het kan worden hervat, meldt L1 Nieuws.
Het 67 meter lange schip botste zaterdag door een sterke zijstroming tegen de stuw in Borgharen, waarna het water maakte en zonk. Rijkswaterstaat begon maandagnacht met de voorbereidingen voor de berging. De lading werd verwijderd om het vaartuig lichter te maken. Ook werden de luiken van de laadruimte weggehaald.
Dinsdag werd een eerste bergingspoging ondernomen, maar die sneuvelde toen een lijn brak waarmee het schip moest worden losgetrokken. Ook een tweede poging mislukte. Bij een derde poging kwam het schip deels los, waarna de vierde poging succesvol bleek.
Scheve botenDoordat het schip tegen de stuw lag, kon deze niet worden gesloten. Dit leidde tot een daling van het waterpeil in de Maas, waardoor in Maastricht een hotelboot, een coffeeshopboot en een brandstofbunkerschip scheef kwamen te liggen.
De coffeeshopboot maakte water, het brandstofbunkerschip is inmiddels leeggepompt en de hotelboot is ontruimd. Rijkswaterstaat plaatste een mobiele waterkering om te voorkomen dat het waterpeil verder zakt.
Zeker honderd mensen van onder meer Rijkswaterstaat zijn betrokken bij het weghalen van het schip, meldt de dienst.
Zat hij in een tunnel diep onder de grond in Khan Younis, de stad waar hij vandaan kwam, omringd door gijzelaars als menselijk schild? Was hij al via een tunnel naar Egypte ontkomen? Was hij dood? Speculaties over Hamas-leider Yahya Sinwar waren er genoeg de afgelopen maanden. Gisteren kwam er duidelijkheid over zijn lot. Volgens het Israëlische leger werd Sinwar gedood in een huis in het zuiden van Gaza, op anderhalve kilometer van de grens met Egypte.
Meer dan een jaar maakte Israël jacht op Sinwar. Op 10 oktober vorig jaar was hij nog in een tunnel onder Khan Younis. Beelden van een bewakingscamera toonden hem op de rug gezien.
DNA in een tunnelPas een klein jaar later, op 31 augustus, vonden militairen een nieuw spoor van de Hamas-leider. Zijn DNA werd aangetroffen in een tunnel onder Tal Al-Sultan, vlak bij Rafah. Daar waren kort daarvoor zes Israëlische gijzelaars dood gevonden. Vermoedelijk dienden zij als menselijk schild voor Sinwar, en gaf hij op het moment dat er een Israëlische patrouille dichtbij kwam persoonlijk het bevel om hen dood te schieten. Toen wist hij nog te ontkomen. Maar Israël zat hem op de hielen.
Een paar weken later, op 22 september, schreef de Israëlische krant Haaretz dat Sinwar al enige tijd geen contact meer had met de buitenwereld. Een mobiele telefoon gebruikte hij al lang niet meer, maar nu waren er kennelijk ook geen handgeschreven briefjes meer, die hij eerder met koeriers meestuurde.
De Israëlische veiligheidsdiensten onderzochten of Sinwar misschien gewond was geraakt bij een van de zware luchtaanvallen op de tunnels van Hamas, in het gebied waar hij zich vermoedelijk ophield. Maar ze hadden geen bewijs dat hij daadwerkelijk was getroffen.
Op de vluchtHet Israëlische leger trok het afgelopen jaar steeds verder op naar het zuiden van Gaza. In mei viel het Rafah binnen, de meest zuidelijke stad. Het lijkt er nu op dat Sinwar daar in de val zat. Verder vluchten kon hij niet, de grens met Egypte werd intussen ook gecontroleerd door het Israëlische leger.
Op deze satellietbeelden van de dag dat Sinwar gedood werd, zijn Israëlische legervoertuigen te zien vlak bij het huis waar hij zich schuilhoudt:
En zo werd hij woensdag door Israëlische militairen gevonden. Al hadden ze op dat moment nog geen idee dat ze hun allergrootste vijand hadden opgespoord. Ze waren in het gebied op zoek naar commandanten van Hamas. Maar het was geen speciale operatie om iemand te doden, en ze hadden geen speciale inlichtingen over Sinwar gekregen.
Het eindeHet is woensdag 16 oktober. Een eenheid van de Bislamach-infanteriebrigade is op patrouille in Tal Al-Sultan, net ten noorden van Rafah. Het is een van de vluchtelingenkampen in Gaza, in de loop van de jaren uitgegroeid tot een stadswijk.
Het Israëlische leger heeft het gebied omsingeld en is al een tijd bezig om er tunnels op te blazen. Legerwoordvoerder Doron Spielman zegt tegen de BBC dat ze op die manier Sinwar dwongen om op de vlucht te slaan. Hij zou daardoor uiteindelijk een fatale vergissing hebben begaan door uit een tunnel naar boven te komen.
Maar dat weten de militairen nog niet, als ze drie vermoedelijke Hamas-strijders tussen de huizen zien lopen. Ze openen het vuur en de militanten splitsen zich op. Een van hen gaat een huis binnen. Als de militairen achter hem aan gaan, gooit hij twee handgranaten, waarvan er een ontploft, schrijft The Times of Israel. De militairen trekken zich terug en roepen om versterking.
De militairen sturen vervolgens een mini-drone het huis in en die filmt de strijder die op een stoel zit. Hij is zwaargewond aan zijn rechterhand en heeft een sjaal om zijn gezicht. Als hij de drone ziet gooit hij er een stok naartoe, maar hij mist.
Deze beelden van de drone zijn door het Israëlische leger gedeeld:
Nu weet het leger precies op welke plek in het huis de man zich bevindt. Een tank schiet een granaat op hem af en die maakt een eind aan zijn leven.
Pas de volgende ochtend, donderdag 17 oktober, checken militairen het lichaam. De linkerkant van zijn schedel is compleet verwoest. Maar een deel van zijn gezicht is nog intact. En dan zien ze een opmerkelijke gelijkenis met Yahya Sinwar. Om het zeker te weten, snijdt de geheime dienst Shin Bet een vinger van hem af om hem te identificeren. En pas daarna komt de bevestiging: Yahya Sinwar, de hoogste leider van Hamas, de man die de aanval van 7 oktober had voorbereid, is dood.
Bij Sinwar vinden de Israëliërs een wapen, een kogelwerend vest en 40.000 sjekel (10.000 euro). Pas als het gebied is veiliggesteld, halen ze zijn lichaam weg en brengen het naar Israël. De tunnel waar eerder zijn DNA was gevonden, lag maar een paar honderd meter verderop. De twee andere Hamas-strijders die bij hem waren, zijn ook gedood. Waarschijnlijk waren het lijfwachten.
Er blijven nog wel vragen over. Wat deed Sinwar buiten, overdag op straat? Waarom omringde hij zich niet langer met gijzelaars als menselijk schild? Verbleef hij al langer in het huis waar hij werd gedood, of ging hij toevallig daar naar binnen?
Hamas heeft bevestigd dat de leider van de groepering, Yahya Sinwar, is gedood. Israël claimde gisteren hem uitgeschakeld te hebben bij een operatie in de Gazastrook, maar nu melden hooggeplaatste leden van Hamas dat ook.
In een verklaring omschrijft de militante groepering Sinwar als een held die "opklom tot heldhaftige martelaar, die oprukte en zich niet terugtrok, met zijn wapen zwaaide en het bezettingsleger frontaal aanviel". Sinwar wordt gezien als het brein achter de terroristische aanslagen van 7 oktober 2023, waarbij meer dan 1200 burgers en militairen in Israël werden gedood en zo'n 250 mensen werden ontvoerd.
De plaatsvervangend chef van het politieke bureau van Hamas, Khalil al-Hayya, liet op televisie weten dat hij rouwt om de dood van de "martelaar" Sinwar. Hij voegde daaraan toe dat Hamas niet van plan is om de gijzelaars vrij te laten, voordat Israël stopt met de aanvallen op de Gazastrook en zijn troepen terugtrekt. Hayya is namens Hamas de belangrijkste onderhandelaar bij de gesprekken over een staakt-het-vuren en een gijzelaarsdeal.
De hoop op de vrijlating van de gijzelaars is bij Israël juist toegenomen. Premier Netanyahu zou gisteravond in een telefoongesprek met de Amerikaanse president Biden gezegd hebben dat de dood van Sinwar de mogelijkheid kan bieden voor een gijzelaarsdeal. Het Witte Huis spreekt vandaag van een unieke kans om een staakt-het-vuren rond te krijgen, aangezien Washington vindt dat Sinwar daarvoor het grootste obstakel was.
Een ander hooggeplaatst Hamas-lid, Bassem Naim, noemt de dood van Sinwar "pijnlijk en verontrustend", maar zegt dat de terreurbeweging "uiteindelijk zal zegevieren". "Het lijkt erop dat Israël gelooft dat het doden van onze leiders het einde betekent van onze beweging en de strijd van het Palestijnse volk. Ze kunnen geloven wat ze willen. Dit is niet de eerste keer dat ze dat zeggen", aldus Naim.
Midden-Oosten-correspondent Daisy Mohr sprak Naim in maart in Qatar, waar hij onderhandelde namens de militante organisatie:
De Iraanse minister Araghchi van Buitenlandse Zaken zegt dat Sinwar "moedig heeft gestreden tot het einde". Hij was een "bron van inspiratie voor alle verzetsstrijders in de regio, zowel Palestijnen als niet-Palestijnen", aldus Araghchi.
Hezbollah zegt in een verklaring dat de Hamas-leider "het Amerikaanse project en de zionistische bezetting tegemoet trad" en daarvoor zijn leven gaf. De Libanese militante groepering spreekt zijn steun uit voor het Palestijnse volk.
Per toevalHet lijkt erop dat Sinwar woensdag min of meer per toeval werd gedood in een gebouw in Rafah. Het Israëlische leger zou een gebouw beschoten hebben omdat het daar meerdere Hamas-militanten had gezien. Toen het gebouw later werd geïnspecteerd, bleek dat een van de doden sterke gelijkenissen vertoonde met Sinwar. Gisteren kon Israël dat na identificatie bevestigen.
Dat is opmerkelijk, omdat inlichtingendiensten ervan uitgingen dat Sinwar zich diep in de ondergrondse Hamas-tunnels schuilhield. Als de verklaringen kloppen, bevond de Hamas-leider zich op het moment van de aanval bovengronds.
Hamas heeft vooralsnog nog geen nieuwe leider aangewezen. Het lijkt er volgens de onafhankelijke denktank Institute for the Study of War niet op dat dit snel zal gebeuren, omdat Hamas onder grote druk staat in de Gazastrook. Verwacht wordt dat in de eerste fase de militaire taken en verantwoordelijkheden opgesplitst zullen worden onder verschillende commandanten.
Nieuwsuur maakte vorige maand deze video over de overlevingsstrategie van Hamas:
