Aggregator

In Zaandam is vannacht een opvangschip voor asielzoekers ontruimd na een brand. Volgens de veiligheidsregio moesten zo'n 300 bewoners de boot zo snel mogelijk verlaten.

Het vuur werd halverwege de nacht ontdekt in een van de kamers van de opvanglocatie. Daarbij kwam volgens de brandweer veel rook vrij. De oorzaak is mogelijk een oplader van een elektrische fiets. "Er wordt nog wel onderzoek gedaan, maar het kan iets met kortsluiting te maken hebben." Uiteindelijk zijn de vlammen gedoofd door de sprinklerinstallatie.

Bij de brand raakte niemand gewond. Wel moesten twee beveiligers en twee bewoners door ambulancepersoneel worden gecontroleerd, omdat ze rook hadden ingeademd.

De bewoners van het opvangschip werden opgevangen op de kade. De meesten konden na het blussen weer terug naar binnen. Een deel van hen kon niet terug, vanwege de wateroverlast die door het blussen is ontstaan. Zij worden opgevangen op een plek in de buurt.

Volgens het COA zijn twee kamers voorlopig onbewoonbaar. Ook is er schade aan het kantoor van de medewerkers op de begane grond. "Daar staan beeldschermen en een printer die schade hebben opgelopen, maar de opvang kan gewoon doorgaan."

Goedemorgen! In Spanje is vandaag de eerste van drie dagen van nationale rouw: overstromingen eisten er tientallen levens. En het is Halloween, wat op steeds meer plekken in de wereld wordt gevierd.

Eerst het weer: plaatselijk eerst mist. Verder veel bewolking en later op de dag soms wat zon. Het is zacht voor de tijd van het jaar met maximaal 15 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier waar wordt gewerkt aan het spoor en waar storingen zijn.

Wat kun je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

In Taiwan worden maatregelen genomen in afwachting van de krachtige orkaan Kong-rey, die op het eiland afkomt. Volgens de autoriteiten kan het de zwaarste storm in dertig jaar worden. Waarschijnlijk komt de orkaan vandaag aan land.

Verwacht wordt dat de hele eilandstaat te maken krijgt met harde wind, hevige regenval en mogelijke aardverschuivingen. Het ministerie van Defensie heeft 36.000 militairen stand-by gezet om te helpen bij reddingsoperaties.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De prijs van cacaobonen, een belangrijk ingrediënt voor chocola, blijft onverminderd stijgen. Daarom gaat ook de prijs van de chocoladeletter flink omhoog: soms wel 20 tot 25 procent. "Gekkenwerk", vinden sommige mensen.

Fijne dag!

For a first try at an electric vehicle conversion we’re guessing that most would pick a small city car as a base vehicle, or perhaps a Kei van. Not [LiamTronix], …read more

Noord-Korea heeft een test uitgevoerd met een mogelijke nieuwe intercontinentale ballistische raket. Het zou gaan om de langste vluchtduur tot nu toe voor een Noord-Koreaanse raket. De raket kwam neer in de Japanse Zee, ten oosten van Noord-Korea.

Gisteren had de inlichtingendienst van Zuid-Korea al gewaarschuwd voor de test. Het afvuren van zo'n raket is volgens resoluties van de Verenigde Naties verboden. De laatste keer dat Noord-Korea zo'n raket afvuurde was in december vorig jaar.

De lancering vond plaats kort nadat de Amerikaanse en Zuid-Koreaanse ministers van Defensie Noord-Korea opriepen om zijn troepen terug te trekken uit Rusland. Daar zouden duizenden Noord-Koreaanse militairen meevechten in de strijd tegen Oekraïne. Het Kremlin en Noord-Korea ontkennen dat Noord-Koreaanse soldaten met dat doel naar Rusland zijn gestuurd.

De Verenigde Staten, Zuid-Korea en Japan hebben de lancering veroordeeld. De Amerikanen zeggen dat Noord-Korea hiermee een onnodig risico neemt om de al opgelopen spanningen verder uit de hand te laten lopen.

Escalatie

Door de samenwerking tussen Rusland en Noord-Korea in de oorlog in Oekraïne dreigt het conflict verder te escaleren. Zo wil Zuid-Korea een team naar Oekraïne sturen om de inzet van de Noord-Koreaanse troepen te monitoren en te analyseren. Ook maakte Zuid-Korea vorige week bekend nauwer te gaan samenwerken op militair gebied met Polen.

While most operating systems are written in C and C++, KolibriOS is written in pure x86 assembly and as a result small and lightweight enough to run off a standard …read more

In Taiwan worden maatregelen genomen in afwachting van de krachtige orkaan Kong-rey, die op het eiland afkomt. Volgens de autoriteiten kan het de zwaarste storm in dertig jaar worden. Waarschijnlijk komt de orkaan vandaag aan land.

Verwacht wordt dat de hele eilandstaat te maken krijgt met harde wind, hevige regenval en mogelijke aardverschuivingen. Verschillende steden en provincies hebben besloten om scholen en kantoren uit voorzorg te sluiten. Ook zijn tientallen vluchten en bootverbindingen geannuleerd.

In de oostelijke provincies, waar de orkaan naar verwachting aan land komt, zijn al duizenden mensen geëvacueerd. Het ministerie van Defensie heeft 36.000 militairen stand-by gezet om te helpen bij reddingsoperaties.

Dunbevolkt gebied

Het oostelijke deel van Taiwan is erg bergachtig en dunbevolkt. De regering heeft mensen gewaarschuwd om weg te blijven van de bergen en de kust.

Kong-rey zal volgens voorspellingen afzwakken wanneer hij het centrale deel van Taiwan passeert en vrijdagochtend via de Straat van Taiwan richting China zal gaan.

Taiwan wordt regelmatig getroffen door orkanen. De laatste eiste eerder deze maand vier levens toen hij over het zuiden van het eiland trok.

Dit zijn de eerste beelden van de orkaan:

Techconcern Microsoft en Meta, het moederbedrijf van Facebook, Instagram en WhatsApp hebben een sterk financieel kwartaal achter de rug. Bij beide bedrijven speelden de ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI) hierin een belangrijke rol.

Bij Meta steeg de nettowinst in het derde kwartaal met 35 procent tot 15,7 miljard dollar (14,5 miljard euro). De omzet groeide met 19 procent naar 37,4 miljard euro. Volgens topman en oprichter Mark Zuckerberg zijn er veel verbeteringen doorgevoerd om AI te gebruiken binnen de apps en bedrijfsactiviteiten van Meta.

Zo zet Meta AI onder meer in om advertenties effectiever bij geïnteresseerde gebruikers onder de aandacht te brengen. Advertenties vormen het grootste deel van Meta's omzet.

Ook nettowinst Microsoft stijgt

Mede door de ontwikkelingen van AI steeg ook de nettowinst van Microsoft het afgelopen kwartaal. De nettowinst ging met 11 procent omhoog tot 24,7 miljard dollar (bijna 23 miljard euro). De omzet klom met 16 procent tot 60,4 miljard euro.

Microsoft heeft veel van zijn op AI gebaseerde technologieën geïntegreerd in zijn producten. De opkomst van AI heeft veel veranderd in de werkwijzen bij Microsoft, zei topman Satya Nadella in een toelichting op de cijfers.

From the 60s to perhaps the mid-00s, the path to musical stardom was essentially straight with very few forks. As a teenager you’d round up a drummer and a few …read more

Het zijn de ergste overstromingen van deze eeuw in Spanje: ze hebben aan bijna honderd mensen het leven gekost en de ravage op sommige plekken in het zuidoosten van het land is enorm. Hoe kon het noodweer zo'n extreme vorm aannemen?

Boosdoener is een zogenoemde koudeput, legt NOS-weerman Marco Verhoef uit. "Hoog in de lucht, op zo'n 5 kilometer hoogte, bevindt zich een een bel met koude lucht in een lagedrukgebied. Dat lagedrukgebied is afgesnoerd geraakt, wat wil zeggen dat het zit ingeklemd tussen hogedrukgebieden en moeilijk weg kan."

In Spanje is het fenomeen bekend onder de naam DANA: Depresión Aislada en Niveles Altos, ofwel een 'geïsoleerde depressie op hogere niveaus'. En doordat die depressie ingesloten zit, blijft hij op grofweg dezelfde plek hangen en regen produceren.

Weerman Marco Verhoef legt uit hoe weerfenomeen DANA werkt:

In die koudeput, op 5 kilometer hoogte, is het kouder dan 20 graden onder nul, terwijl het water van de Middellandse Zee momenteel warmer is dan 20 graden. "Dat grote temperatuurverschil zorgt voor sterke verticale luchtstromen, waardoor snel enorme buienwolken kunnen ontstaan. Zo kan er in korte tijd heel veel regen vallen, zeker in een bergachtig gebied."

De neerslaghoeveelheden verschilden enorm per locatie. Op een enkele plek werd ruim 400 millimeter neerslag gemeten, dat is ongeveer de helft van wat in Nederland in een heel jaar valt.

Op dit kaartje is te zien hoeveel neerslag er alleen al op dinsdag viel in delen van Spanje:

Bovendien viel veel van de regen in een deel van Spanje waar het normaal gesproken heel droog is. In de zuidelijke helft van Spanje valt in de zomermaanden nauwelijks neerslag. Water wordt door een droge ondergrond bijna niet opgenomen, en stroomt er dus gewoon overheen. In een bergachtig gebied ontstaan na een fikse regenbui zo enorme waterstromen.

Had men deze ramp dan niet aan kunnen zien komen? Verhoef: "Dat lagedrukgebied stond natuurlijk gewoon in de weermodellen. Maar zulke enorme hoeveelheden, die bovendien zo lokaal vallen, dat kun je nauwelijks zien aankomen. Er zijn plekken waar 300 millimeter is gevallen, en twee dorpen verderop maar 11 millimeter."

Warme zee

Doordat de aarde opwarmt, zullen dit soort weersextremen steeds vaker voorkomen. Het water in de Middellandse Zee was deze zomer warmer dan ooit: in augustus werd een watertemperatuur van 28,47 graden gemeten. Ook deze maand is het water een stuk warmer dan normaal. Daardoor worden ook de buien heviger, weet Verhoef, die dat de afgelopen dagen zag gebeuren: "Door dat warme water kreeg dat weersysteem steeds weer nieuwe energie."

De regen is intussen nog niet weg. Nog steeds gelden in Spanje weerwaarschuwingen. De komende dagen trekt het lagedrukgebied geleidelijk richting het westen, en wordt iets minder actief. Er kunnen daarom nog flinke buien vallen in het land, maar in het weekend zou het weerbeeld rustiger moeten worden.

Most of us will probably have seen Nintendo’s latest gadget pop up recently. Rather than a Switch 2 announcement, we got greeted with a Nintendo-branded alarm clock. Featuring a 2.8″ …read more

Omwonenden van bouwlocaties en de politiek maken zich steeds meer zorgen over het gebruik van staalslakken. Dat zijn grijze steenachtige korrels die worden gebruikt als vervanger van zand bij de bouw van bijvoorbeeld wegen. Staalslakken komen als restproduct uit de hoogovens van Tata Steel in IJmuiden.

Elk jaar moet het bedrijf naar eigen zeggen van zo'n 650.000 ton staalslakken af. Dat gebeurt deels door het te verkopen als bouwstof. Volgens de overheid en Tata Steel is dat veilig, maar toch groeit het verzet ertegen. Tegenstanders wijzen erop - ondersteund door onderzoek van het RIVM - dat de staalslakken tot serieuze milieuschade kunnen leiden.

Zware metalen

In verschillende provincies werden afgelopen maand kritische vragen gesteld door politieke partijen. Ook bevestigt het Waterschap Vallei en Veluwe aan de NOS dat het een dossier heeft ingediend bij het Openbaar Ministerie omdat het vermoedt dat er strafbare feiten zijn gepleegd met staalslakken bij een vuilstort in Eerbeek. In de Tweede Kamer is er inmiddels een oproep van GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren, D66 en SP om het gebruik van staalslakken te verbieden.

Een van de plekken waar het verzet zich lokaal heeft georganiseerd, is Spijk in Gelderland. Daar werd een aantal jaar geleden bij de uitbreiding van een golfclub 700.000 ton staalslakken - dus ongeveer een jaarproductie van Tata Steel - gestort door een aannemer.

Een jaar later bleek dat de staalslakken niet waren afgedekt. Omwonenden kregen luchtwegklachten en bloedneuzen en vermoeden dat dit met de staalslakken te maken heeft, zo laten meerdere bewoners weten aan de NOS. Ook het waterschap trok aan de bel nadat verhoogde metingen van zware metalen waren geconstateerd. De staalslakken werden vervolgens verplaatst naar een berg even verderop. Daar zijn ze beter afgeschermd, maar een definitieve oplossing is er nog altijd niet.

Op deze plaatsen in Nederland liggen staalslakken:

Iets vergelijkbaars gebeurde in Eerbeek, waar een zonnepark werd gebouwd op een laag staalslakken. Ook daar kregen omwonenden gezondheidsklachten waaronder bloedneuzen. In de sloten om de afvalberg heen werd het water bovendien wit en werden pH-waardes gemeten "vergelijkbaar met een gootsteenontstopper", zo berichtte Omroep Gelderland.

"Er is hier sprake van een milieudelict", zegt Corine Kapenga van de actiegroep Natuurlijk Schoon Eerbeek. Kapenga begrijpt niet dat staalslak als bouwproduct gebruikt mag worden. "Er is hier een giftige cocktail die terechtkomt in het grondwater."

De provincie en het waterschap namen in Eerbeek maatregelen om te voorkomen dat de omgeving verder vervuild raakte. Zo werd er een ringsloot gegraven om het giftige water op te vangen.

Geruststellend bedoelde woorden van de provincie Gelderland dat de situatie goed gemonitord wordt en onder controle is, willen er bij Kapenga niet in. "We lezen in monitoringsrapporten dat de toetsingswaarden van allerlei zeer schadelijke stoffen worden overschreden. Wij zijn juist heel gealarmeerd."

'Traag proces'

Die monitoringsrapporten uit Eerbeek legde de NOS samen met meetgegevens uit Spijk voor aan toxicoloog Paul Scheepers, verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. "De hoge pH-waarde van het water in Eerbeek valt op", zegt Scheepers. "Het witte water met deze extreme pH-waarde maakt elke vorm van leven erin onmogelijk."

In Spijk is de situatie minder acuut. Daar zijn weliswaar hogere waardes van zware metalen gemeten, maar niet zo ernstig dat dit op korte termijn tot grote schade leidt.

Scheepers maakt zich voor beide locaties vooral zorgen over het vrijkomen van stoffen uit de staalslakken op lange termijn. "Die uitloging kan lang doorgaan en het is moeilijk te voorspellen. Er kan tientallen jaren overheen gaan. Je kunt dit zien als een langzame milieuramp."

Ook wijst hij erop dat er nog heel veel niet gemeten is. "In de metingen die zijn gedaan ontbreken veel van de meest zorgwekkende stoffen." Hierdoor is het lastig om een goed beeld te krijgen van de problemen.

De zorgen van omwonenden en waterschappen zijn ook in Den Haag opgemerkt. Toch lijkt dit kabinet voorlopig niet van plan om wetgeving verder aan te scherpen.

Staatssecretaris Jansen van Milieu zegt in een reactie dat het voorlopig mogelijk blijft om staalslakken te gebruiken, "maar wel op de juiste wijze". Wat er in bijvoorbeeld Spijk en Eerbeek is gebeurd, betreurt Jansen. "Ik vind het vervelend voor de mensen en we gaan kijken hoe we ermee omgaan."

Vanaf 2026 geldt er een meldplicht voor het gebruik van staalslakken. De PVV-staatssecretaris denkt dat dat gaat helpen. "Dan kan vooraf een inschatting worden gemaakt of het verstandig is."

Rijkswaterstaat zegt in een reactie op vragen van de NOS "niet uit te sluiten" staalslakken te gaan gebruiken voor "toekomstige waterwerken".

'Niet volgens juiste voorwaarden toegepast'

"Staalslak is een circulair bijproduct en wordt in heel Europa al vele jaren als gecertificeerde secundaire bouwstof ingezet", laat Tata Steel in een reactie weten. "Helaas hebben zich in Nederland enkele situaties voorgedaan waarbij staalslak niet is toegepast volgens de juiste toepassingsvoorwaarden. Dat heeft terecht geresulteerd in zorgen bij omwonenden."

"In april 2024 heeft de toenmalige staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat aangegeven een informatieplicht in te willen stellen waarbij drie aanvullende handelingsperspectieven zijn genoemd, waar wij ons goed in kunnen vinden', aldus het bedrijf.

Volkswagen vraagt de eigen werknemers om 10 procent van hun loon in te leveren. Dat doet de Duitse autobouwer naar eigen zeggen om banen veilig te stellen en concurrerend te blijven.

De aankondiging staat haaks op de looneisen die Duitse vakbonden neerlegden. Zij vragen juist om een loonsverhoging van 7 procent.

Teruglopende winst

Vanochtend maakte Volkswagen bekend 4 procent minder auto's verkocht te hebben ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Ook maakte het bedrijf fors minder winst: in het derde kwartaal van 2024 lag die 42 procent lager dan in hetzelfde kwartaal vorig jaar.

De bedrijfswinst kelderde in de eerste negen maanden van dit jaar van ruim 16 miljard euro naar iets minder dan 13 miljard euro.

Volgens het bedrijf zijn de hoge loonkosten in Duitsland reden tot zorg. Die zouden een belangrijke oorzaak zijn van de huidige lage winstmarges. Daarmee loopt het bedrijf naar eigen zeggen 'het risico om onze toekomst niet meer te kunnen financieren'.

Mogelijke fabriekssluitingen

Het bericht van Volkswagen komt op het moment dat er toch al grote onrust is onder werknemers. Eerder deze week meldde de ondernemingsraad van de autofabrikant dat Volkswagen zeker drie fabrieken wil sluiten en tienduizenden banen wil schrappen. Daarbij werd ook al over een mogelijke loonsverlaging gesproken.

Het bedrijf bevestigde dat toen niet, en ook in de nieuwe mededeling rept de autobouwer alleen over het gevraagde loonoffer. Wel kondigde Volkswagen eerder al een grote reorganisatie aan. Het is dan ook onduidelijk of met het accepteren van een loonsverlaging ook de eventuele sluiting van fabrieken of het schrappen van banen voorkomen zou kunnen worden.

Er werken bijna 300.000 mensen in de tien Duitse Volkswagenfabrieken. Het loonoffer dat Volkswagen nu vraagt, zou betrekking hebben op een groot deel van de medewerkers. Eind november gaat de autobouwer weer met de vakbonden in gesprek.

Xiaomi heeft de 15- en 15 Pro-telefoons aangekondigd, de eerste smartphones met Qualcomms flagship-soc Snapdragon 8 Elite. De smartphones komen vermoedelijk begin volgend jaar naar Europa, al heeft Xiaomi dat nog niet bevestigd.

Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken (NSC) heeft zijn bezorgdheid overgebracht aan zijn Israëlische collega over het besluit van de Knesset, het parlement van Israël, om de hulporganisatie van de Verenigde Naties UNRWA te weren.

"Het verlies aan hulp en diensten heeft op dit moment een negatieve impact op de al zorgwekkende situatie, vooral in Gaza", zegt Veldkamp. "We dringen er bij Israël op aan de internationale verplichtingen en de gevolgen voor het gebied goed te overdenken, voordat verdere stappen worden ondernomen."

De reactie namens het Nederlandse kabinet komt dagen nadat de Knesset op maandag met ruime meerderheid twee wetten aannam die het voor UNRWA onmogelijk maken om vanaf Israëlisch grondgebied hulp te bieden aan de mensen die getroffen zijn door de oorlog.

Volgens diplomatieke bronnen wordt er in EU-verband gewerkt aan een gezamenlijke verklaring namens alle lidstaten, maar ligt Hongarije dwars. Het is onduidelijk of de EU-lidstaten nog samen met een reactie komen waar alle handtekeningen onder komen te staan, al zeggen bronnen tegen de NOS dat dat nog steeds het uitgangspunt is.

'Ons land onwaardig'

Ook minister Klever voor Ontwikkelingshulp (PVV) spreekt vandaag haar zorgen uit over de voortgang van de humanitaire hulp in Gaza. "Nederland zal hulp blijven bieden via diverse kanalen", zegt zij. Ze herhaalt het standpunt dat er een onmiddellijk staakt-het-vuren moet komen en dat de Israëlische gijzelaars door Hamas moeten worden vrijgelaten.

GroenLinks-PvdA-leider Timmermans uitte gisteren kritiek op het uitblijven van een kabinetsreactie. "Deze grove schending van het internationaal recht mag niet stilzwijgend worden getolereerd", zei hij. "Beschamend en ons land onwaardig."

Kabinet onderschrijft aanbevelingen

De twee nieuwe Israëlische wetten gaan, zoals nu gepland, over drie maanden in. Ze werden met 92 voor en 10 stemmen tegen aangenomen. Het Israëlisch parlement vindt in meerderheid dat UNRWA te veel vervlochten is met Hamas en houdt de organisatie verantwoordelijk voor deelname van UNRWA-personeel aan de moordaanslagen en ontvoeringen van 7 oktober 2023.

De VN deed onderzoek naar betrokkenheid van de eigen medewerkers, waarna negen mensen werden ontslagen. Een tweede onderzoek, onder leiding van de voormalige Franse minister van Buitenlandse Zaken Colonna naar de onafhankelijkheid van UNRWA, leverde een lijst aan aanbevelingen op. Het Nederlandse kabinet onderschrijft deze aanbevelingen en eist dat UNRWA deze zo snel mogelijk overneemt.

Andere hulporganisaties

Internationaal is er voor en na de stemmingen in de Knesset met veel zorgen en kritiek gereageerd. De Israëlische premier Netanyahu heeft toegezegd de komende drie maanden te gebruiken om hulp via andere organisaties, zoals Unicef, de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie) en WFP (Wereldvoedselprogramma) op te zetten. Of dat lukt wordt door veel landen sterk betwijfeld.

Het kabinet onderschrijft de wens van Israël om meer hulporganisaties in Gaza een belangrijke rol te geven, maar zolang dat niet zo is moet UNRWA het werk kunnen doen, vinden Veldkamp en Klever. Voor volgend jaar is Klever van plan om de afgesproken 19 miljoen euro aan UNRWA over te maken.

De Tweede Kamer, op dit moment met reces, kan deze betaling met een wetswijziging tegenhouden, zei Klever eerder in de Kamer. In november zal daarover een debat gehouden worden.

Dropbox schrapt 528 banen, ofwel zo'n 20 procent van het banenbestand. De ceo zegt onder meer dat er te veel managementlagen zijn, maar ook dat er 'te veel geïnvesteerd is' in bepaalde delen van het bedrijf. Vorig jaar ontsloeg Dropbox ook al 500 mensen.

This week, Jonathan Bennett and Dan Lynch chat with Josh Bressers, VP of Security at Anchore, and host of the Open Source Security and Hacker History podcasts. We talk security, …read more

Volvo wil Northvolt uitkopen uit de joint venture die nu een accufabriek bouwt in Zweden, omdat Northvolt niet zou hebben voldaan aan 'financiële verplichtingen'. Het gaat al langer slecht met Northvolt, dat recent een ontslagronde aankondigde.

Mozilla heeft Thunderbird uitgebracht voor Android. Het bedrijf kondigde de komst twee jaar geleden aan, toen de ontwikkelaar van K-9 Mail werd overgenomen. Eerder deze maand verscheen een eerste bèta.

Kandidaat-lidstaten van de EU hebben het afgelopen jaar flinke stappen gezet richting aansluiting. Dat blijkt uit de uitbreidingsrapporten die de Europese Commissie heeft gepresenteerd.

Jaarlijks brengt de Europese Commissie rapporten uit waar de voortgang van de kandidaat-landen wordt bekeken. Het zijn er nu tien: Albanië, Bosnië en Herzegovina, Kosovo, Moldavië, Georgië, Montenegro, Noord-Macedonië, Servië, Oekraïne en Turkije (waarmee de onderhandelingen de laatste jaren zijn bevroren).

Dit jaar wordt daar met extra aandacht naar gekeken, want bij de recente verkiezingen in Moldavië en Georgië was EU-lidmaatschap hét thema. Ook de tour van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen vorige week langs alle kandidaat-landen op de Balkan maakte duidelijk dat uitbreiding voor haar Commissie hoog op de agenda staat.

Dat het voor Brussel zo'n urgente kwestie is, komt door de oorlog in Oekraïne. "De uitbreiding zit in een enorme versnelling," vertelt EU-topdiplomaat Angelina Eichhorst. De Nederlandse was de afgelopen jaren nauw betrokken bij het uitbreidingsproces. "Door de oorlog is de geopolitieke noodzaak voor uitbreiding hoog."

Nieuwe stappen

In de rapporten staat dat de Commissie reden ziet om bij verschillende kandidaten nieuwe stappen te zetten in het toetredingsproces. Daar moeten eerst wel alle EU-landen het mee eens zijn. Dat ze dat zijn, is niet vanzelfsprekend. In verleden is flinke vertraging opgelopen door individuele blokkades van EU-landen.

Zes van de tien landen die op dit moment in de wachtkamer zitten, liggen op de Westelijke Balkan. Jaren verliep de toetreding van die landen stroperig, maar de EU probeert nu met een nieuwe aanpak weer vaart in het proces te krijgen. Als landen hervormingen doorvoeren, krijgen ze daar investeringen en toegang tot de Europese markt voor terug.

Economisch visfuik

Zo probeert de EU deze landen stap-voor-stap te integreren. Topdiplomaten in Brussel spreken over een 'visfuik' waarin de landen langzaam richting meer economische integratie zwemmen. Volgens Eichhorst kijken de kandidaat-landen daarbij ook naar elkaar. "In Montenegro gaat het nu heel snel, de Serviërs kijken daarnaar en denken dan 'wij moeten eerst!'."

Die strategie lijkt zijn eerste vruchten af te werpen. Met Albanië opende de EU een paar weken geleden de eerste hoofdstukken van de onderhandeling. Montenegro is al wat verder, daar kan volgens het rapport begonnen worden met het sluiten van bepaalde onderhandelingshoofdstukken. Dat land wordt ook genoemd als eerste nieuwkomer; in 2028 zou het land kunnen toetreden.

Maar er blijven ook zorgen. In het rapport over Bosnië en Herzegovina zegt de Commissie dat de hervormingen sinds begin dit jaar zijn vastgelopen.

Ook Servië ligt onder een vergrootglas. Dat land zoekt naast hechtere banden met de EU ook naar partnerschappen met China en Rusland. "Servië zal op termijn zijn buitenlandpolitiek moeten afstemmen op die van de EU, anders komt de toetreding in gevaar," zei EU-buitenlandchef Borrell bij de presentatie van de rapporten.

Ook aan de oostkant van de Europese Unie willen landen bij de EU. Voor Oekraïne is EU-lidmaatschap nog altijd een belangrijk doel. De Europese Commissie hoopt dat de onderhandelingen volgend jaar van start kunnen gaan, mits Oekraïne dan aan alle eisen voldoet.

Russische invloed

De Commissie wil ook met Moldavië stappen zetten. Dat land bevindt zich op dit moment op een dun koord als het gaat om toetreding. In het referendum van anderhalve week geleden sprak een heel kleine meerderheid zich uit voor het vastleggen van de Europese toekomst van het land in de grondwet. Of de Europese koers van Moldavië daarmee definitief is, is de vraag. Dit weekend is er de tweede ronde van de presidentsverkiezingen. De pro-Europese president Sandu neemt het daarin op tegen een pro-Russische kandidaat.

In Georgië lijkt EU-lidmaatschap steeds verder weg. De Commissie zegt dat de toetreding tot stilstand is gekomen door de acties van de Georgische overheid, zoals het invoeren van een buitenlandse-agentenwet. Ook is de EU kritisch over de verkiezingen van afgelopen weekend waarbij melding is gemaakt van grootschalige fraude. Het Openbaar Ministerie in Georgië startte vandaag een onderzoek daarnaar.

Ondanks de nieuwe energie in het uitbreidingsproces zijn er dus nog genoeg uitdagingen voor de uitbreidingsagenda van de EU. Diplomaat Eichhorst hoopt dat de EU de nieuwe impuls doorzet. Volgens haar is het belangrijk dat de EU sterker wordt. "Met uitbreiding heb je er weer extra stemmen bij, ook op wereldniveau."

Al weken gaat het in de Britse media vrijwel nergens anders over: de "Halloweenbegroting" van minister Rachel Reeves van Financiën. Namens de nieuwe Britse Labour-regering presenteerde ze haar eerste begrotingsplannen met de waarschuwing dat zij "pijnlijke keuzes" heeft moeten maken die op de lange termijn de economie moeten rechttrekken. En zoals voorspeld, is het een begroting met hogere belastingen, hoge leningen en forse uitgaven.

Politiek gaat over keuzes maken, zeker als je op de rijksbegroting miljarden tekortkomt. Om het staatsbudget rond te krijgen, moest Reeves naar eigen zeggen zo'n 40 miljard pond (48 miljard euro) ergens vandaan halen. De situatie is extra lastig doordat haar Labour-partij tijdens de verkiezingen keer op keer beloofde geen extra belastingen te heffen op 'werkende Britten' en de inkomstenbelasting, btw en sociale premies niet te verhogen.

Werkende Brit beschermen?

In plaats daarvan heeft Reeves de keuze gemaakt om de rekening bij bedrijven neer te leggen, door onder andere de werkgeverspremies naar 15 procent te verhogen. Daarmee haalt ze zo'n 25 miljard pond op. Ook bij rijkere Britten wordt meer geïnd: de erfbelasting en vermogenswinstbelasting gaan omhoog.

Het is eigenlijk een klassieke linkse keuze die Reeves maakt: ze haalt geld weg bij bedrijven en de rijken om de laagbetaalde werkende Brit buiten schot te houden en te kunnen investeren in publieke diensten, zoals zorg en onderwijs.

Deze aanpak valt niet overal in goede aarde. Tijdens de verkiezingen beloofde Labour een 'pro-business'-koers. De partij benadrukt economische groei nu als prioriteit, maar met hogere werkgeverspremies en een verhoging van het minimumloon, vinden ondernemers dat vooral zij geraakt worden.

Er is bovendien het risico dat bedrijven hun extra kosten gaan doorberekenen in hun prijzen of salarissen van hun werknemers, waardoor de 'werkende' Brit die Labour juist probeert te beschermen, het uiteindelijk toch merkt.

Een ander kernpunt van de begroting van Reeves is het herstel van de publieke diensten en infrastructuur van Groot-Brittannië. Zo krijgt de NHS, de Britse zorgsector, een flinke financiële injectie met ruim 22 miljard pond. Voor onderwijs wordt ruim 6 miljard pond extra uitgetrokken.

Ruimte voor investeringen

Om ruimte te creëren voor investeringen past Reeves de definitie van overheidsschuld aan of eigenlijk, 'verruimt' ze deze. Met deze versoepeling van de regels kan ze jaarlijks 50 miljard extra lenen. Om te voorkomen dat de financiële markten zouden schrikken van de Halloweenbegroting, was er in aanloop naar de begrotingsdag vakkundig gelekt. Via de Britse media werd er al flink voor-gemasseerd; de financiële markten werden zo stapsgewijs voorbereid op veranderingen, om een desastreuze gang van zaken als met premier Liz Truss en haar "mini-begroting" uit 2022 te voorkomen.

Nog maar twee jaar geleden presenteerde Truss met haar minister van Financiën Kwasi Kwarteng een begroting waarin ze de overheidsuitgaven drastisch verhoogden en tegelijkertijd de belastingen historisch verlaagden. In reactie daarop raakten de markten in paniek, daalde de waarde van het pond en moest de Britse Centrale Bank ingrijpen.

Kritiek op voorgangers

De kritiek op de begroting zal Labour proberen weg te wuiven door te wijzen op de "ongekende financiële problemen" die zij erfde, na 14 jaar conservatief beleid. Volgens Labour is de begroting een keuze tussen "investeren in het land onder Labour versus een land in verval onder de Conservatieven".

Voor wie de politiek nauwlettend volgt, is het een bekende strategie. Een nieuwgekozen regering zegt, wijzend naar zijn voorgangers, genoodzaakt te zijn om de belastingen te verhogen. Door impopulaire maatregelen vroeg in de regeerperiode te nemen, kan de schuld nog bij de vorige regering worden gelegd en daarmee geeft de nieuwe ministersploeg zichzelf de ruimte om te investeren. De hoop is dan dat over vier jaar, als er weer verkiezingen zijn, de resultaten zichtbaar zijn en de kiezer weer tevreden is.