Aggregator

Voorlopige streep door overlevering Nord Stream-verdachte aan Duitsland

2 weeks 6 days ago

De Oekraïner die verdacht wordt van sabotage van de Nord Stream-pijpleidingen in de Oostzee wordt voorlopig niet overgeleverd aan Duitsland. Dat heeft het hooggerechtshof in Italië bepaald. Eerder oordeelde een lagere rechtbank dat hij moest worden overgeleverd aan Duitsland om daar te worden berecht.

Volgens de advocaat van de 49-jarige Serhii K. is de man op verkeerde gronden aangehouden. Daar gaat de rechter nu in mee. Daarmee moet de zaak opnieuw worden gehouden, wanneer dat gaat plaatsvinden is nog niet bekend.

K. werd in augustus van dit jaar opgepakt in de Italiaanse plaats Rimini, waar hij op vakantie was. Hij zou de coördinator van de sabotageactie zijn geweest.

Duitse aanklagers stellen dat de Oekraïner een belangrijke rol speelde bij het opblazen van de pijpleidingen in 2022. K. zou documenten hebben vervalst om een jacht te huren. Daarmee zou hij naar het gebied zijn gevaren waar de pijpleiding ligt. Volgens zijn advocaat was K. ten tijde van de aanval in Oekraïne, waar hij diende in het Oekraïense leger.

Duits-Russisch miljardenproject

Nord Stream was een Duits-Russisch miljardenproject voor de aanleg van gasleidingen tussen beide landen. Die gingen in de buurt van Sint-Petersburg in zee en kwamen aan de Duitse Oostzeekust weer boven water.

De eerste leiding werd in 2011 geopend. Nord Stream 2 was nog niet in gebruik toen deze in september 2022 werd opgeblazen, een half jaar na de Russische invasie van Oekraïne.

Nieuwsuur sprak eind september met een vermeende medeorganisator van de Nord Stream-aanslag:

Rusland en Oekraïne beschuldigden elkaar van sabotage van de pijpleidingen, maar na verloop van tijd stapelden de aanwijzingen zich op dat Oekraïne erachter zat. Tot op heden heeft niemand de sabotageactie opgeëist. Oekraïne heeft betrokkenheid altijd ontkend.

Zo'n drie jaar na het opblazen van de pijpleidingen zet Duitsland nog steeds vol in op de zaak. In augustus van dit jaar identificeerde de Duitse politie zeven Oekraïense verdachten, onder wie ook K.

Er zijn zes arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen de bemanningsleden van het zeiljacht dat zou zijn gebruikt bij de sabotageactie. Alle verdachten zijn Oekraïners. Het team zou hebben bestaan uit meerdere duikers, een explosievenexpert, een coördinator en een schipper.

In totaal waren zeven bemanningsleden aan boord van het gehuurde zeiljacht de Andromeda. Een van hen, Vsevelod K., is inmiddels gesneuveld aan het front in Oekraïne, bleek eerder uit onderzoek van de Volkskrant en Nieuwsuur.

Brein achter aanslag

In september van dit jaar werd het vermoedelijk brein achter de aanslag gearresteerd. De Oekraïner Volodymyr Z. werd in Polen opgepakt voor betrokkenheid bij de sabotage. Ook zijn advocaat vecht overlevering aan Duitsland aan.

Twee jaar geleden reconstrueerden de NOS en Nieuwsuur met Europese collega's al het spoor dat naar Oekraïne leidde:

Syrische president bij bezoek aan Moskou: houden vast aan eerdere afspraken

2 weeks 6 days ago

De Syrische president Ahmed al-Sharaa heeft een bezoek gebracht aan de Russische president Poetin in Moskou. Daarbij zei hij dat zijn land zich zal houden aan deals die in het verleden zijn gemaakt met Rusland.

Het is de eerste keer dat Sharaa in zijn nieuwe rol in Rusland is; afgelopen december namen rebellen onder zijn leiding de macht in Syrië over.

Sharaa leek er met zijn woorden op te hinten dat de twee Russische militaire bases in Syrië mogen blijven, maar sprak niet expliciet over die bases.

"Er zijn bilaterale betrekkingen en gedeelde belangen die ons met Rusland verbinden. We respecteren alle overeenkomsten die zijn gemaakt. We werken eraan om de aard van onze relaties met Rusland opnieuw te definiëren", zei de president.

Assad

Rusland was een belangrijke bondgenoot van de Syrische oud-dictator Bashar al-Assad in de strijd tegen de islamitische rebellenbeweging HTS, die onder leiding stond van Sharaa. Bij de machtsovername in december vorig jaar vluchtte Assad met zijn gezin naar Rusland. Ze kregen daar asiel.

Er is Moskou nu veel aan gelegen om een band op te bouwen met de nieuwe leiders van Syrië en zo de militaire aanwezigheid in het Midden-Oosten veilig te stellen.

Poetin verwees na het gesprek met Sharaa naar de "vele interessante en nuttige aanzetten" voor het vernieuwen van de betrekkingen. Zo zou Rusland op dit moment al olie leveren aan Syrië.

Conferentie afgelast

Een Syrische regeringsbron zei in aanloop naar de ontmoeting dat Sharaa ook zou vragen om de uitlevering van Assad. Het is niet duidelijk of dat gebeurd is. De nieuwe Syrische autoriteiten willen Assad in eigen land kunnen vervolgen.

De Russische minister Lavrov van Buitenlandse Zaken zei in aanloop naar het bezoek van vandaag dat er asiel verleend is aan Assad op humanitaire gronden, omdat hij en zijn gezinsleden moesten vrezen voor hun leven.

De ontmoeting tussen Poetin en Sharaa zou eigenlijk onderdeel zijn van een Russisch-Arabische conferentie. De Russen schrapten die conferentie, omdat slechts enkele Arabische leiders zich hadden aangemeld.

De vage grens van Gaza's wapenstilstand: wat de 'gele lijn' werkelijk betekent

2 weeks 6 days ago

De zogenoemde 'gele lijn', de denkbeeldige grens in het midden van de Gazastrook waarachter het Israëlische leger zich volgens afspraken in de wapenstilstand met Hamas heeft teruggetrokken, moest het begin van rust markeren. Toch werden er dinsdag in Shujayya, een oostelijke wijk van Gaza-Stad, vijf Palestijnen doodgeschoten door het Israëlische leger.

Volgens het leger naderden de mannen hun posities en "overschreden" ze de lijn. "De verdachten reageerden niet, waarna de troepen het vuur openden om de dreiging uit te schakelen", schreef een woordvoerder op Telegram.

Grens zonder coördinaten

De gele lijn verscheen voor het eerst op een schetskaart op Truth Social, het socialemediaplatform van de Amerikaanse president Trump.

Op die schets behoudt Israël de controle over ongeveer 58 procent van de Gazastrook, inclusief delen van het noorden, de helft van de stad Khan Younis, en vrijwel heel Rafah in het zuiden van de enclave. Een gedetailleerde versie van de schets is nooit gepubliceerd.

Het Israëlische leger erkent dat "operationele noodzaak" bepaalt waar hun soldaten precies staan opgesteld, en dat die posities enigszins afwijken van wat op de kaart is getoond. Het gevolg is dat burgers vaak niet kunnen inschatten waar het gevaar begint.

Graanschuur achter de lijn

Het oosten van de Gazastrook, van Beit Hanoun tot Rafah, geldt als de graanschuur van het gebied. Daar liggen bijna alle landbouwgronden: akkers met tarwe en gerst, citrusboomgaarden en groenteteelt die de enclave in betere tijden van voedsel voorzagen.

Nu valt vrijwel dat hele gebied achter de gele lijn, dus binnen zones die onder Israëlische controle blijven. Boeren kunnen daardoor hun land niet bereiken om de schade op te nemen aan infrastructuur en irrigatiesystemen, die grotendeels zijn verwoest door het Israëlische leger.

Gaza blijvend kleiner

Volgens het twintigpuntenplan dat eind september door Trump, zonder Palestijnse betrokkenheid, werd aangekondigd, vormt de gele lijn slechts de eerste fase. In twee latere fases, gemarkeerd in rood en zwart, zouden Israëlische troepen zich verder terugtrekken en moet er een zogenoemde veiligheidsbuffer worden ingesteld binnen de Gazastrook zelf, onder toezicht van een internationale stabilisatiemacht.

Die bufferzone zou onder directe Israëlische controle blijven, om "toekomstige terreurdreigingen" te voorkomen.

Daarmee wordt Gaza blijvend kleiner. Zelfs als alle fases volledig worden uitgevoerd, verliezen de Palestijnen een aanzienlijk deel van hun grondgebied aan een militaire veiligheidszone die de facto Israëls aanwezigheid in de enclave bestendigt.

Het incident in Shujayea, ooit een dichtbevolkte wijk van Gaza-Stad, toont hoe gevaarlijk die onduidelijkheid is. Volgens ooggetuigen klonken dinsdagochtend opnieuw schoten toen bewoners probeerden terug te keren naar hun huizen in de buurt van de gele lijn.

Lijn in het zand

Honderdduizenden Palestijnen zijn de afgelopen twee jaar herhaaldelijk op de vlucht geslagen voor het geweld. Nu Israël nog steeds bijna 60 procent van de Gazastrook in handen heeft, inclusief alle grensovergangen, is terugkeer voor de meesten onzeker.

Uit wanhoop proberen velen toch hun huizen te bereiken en naderen ze de onzichtbare grens, die allesbehalve een duidelijke afbakening is, met alle risico's van dien. Voorlopig is de gele lijn vooral een symbool van een onvoltooide oorlog en een wapenstilstand die letterlijk in het zand is getrokken.

Mensenrechtenfederatie: regeringen criminaliseren pro-Palestijnse beweging

2 weeks 6 days ago

Een internationale groep mensenrechtenorganisaties roept regeringen op om het demonstratierecht te verdedigen "in plaats van te onderdrukken". De Internationale Federatie voor de Mensenrechten (FIDH), waar 188 organisaties uit 116 landen bij zijn aangesloten, wijst hierbij specifiek op de behandeling van pro-Palestijnse demonstranten.

"Het is cruciaal om te benadrukken dat de strijd tegen antisemitisme en terrorisme niet mag worden gemanipuleerd om mensenrechten te onderdrukken", schrijft de non-profitorganisatie in een nieuw rapport. Volgens de federatie wordt antisemitisme steeds vaker vermengd met legitieme kritiek op het beleid van de Israëlische staat, en is dat een van de belangrijkste oorzaken van de repressie.

Onderzoekers keken voor het rapport specifiek naar de ontwikkelingen in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland in de afgelopen twee jaar. In die landen "criminaliseren" regeringen uitingen van steun aan de Palestijnen "onder het voorwendsel van de strijd tegen antisemitisme en de bescherming van de nationale veiligheid", concludeert de FIDH.

Wereldwijd demonstraties

De afgelopen twee jaar zijn er in tal van wereldsteden grootschalige demonstraties geweest tegen de oorlog tussen Israël en Hamas in Gaza. Onder meer op straat, bij sportevenementen en op universiteitscampussen hebben demonstranten hun woede over het geweld tegen de Palestijnen kenbaar gemaakt.

Ook in Nederland zijn mensen meermaals massaal de straat opgegaan om te protesteren tegen het Israël-standpunt van het kabinet. Begin deze maand waren er volgens de organisatie een kwart miljoen mensen op de been in Amsterdam voor het derde Rode Lijn-protest.

De demonstranten verzamelden zich op het Museumplein:

De FIDH maakt zich ernstige zorgen over de reactie van regeringen op pro-Palestijnse betogingen. "Onder het mom van het handhaven van de openbare orde, het bestrijden van antisemitisme of het beschermen van de nationale veiligheid, hebben de autoriteiten hun toevlucht genomen tot uitzonderlijke maatregelen", schrijft de FIDH.

De FIDH verwijst naar het verbieden van demonstraties, het uitvoeren van willekeurige arrestaties, repressie binnen academische instellingen, censuur van de media en journalisten en wetgeving. "Deze maatregelen schenden vaak rechtstreeks internationale mensenrechten en hebben een zogenoemd chilling effect op de vrijheid van meningsuiting en het publieke debat."

Internationale Federatie voor de Mensenrechten (FIDH)

De Internationale Federatie voor de Mensenrechten (FIDH) zet zich in voor de bevordering van "burgerlijke, politieke, economische, sociale en culturele rechten zoals vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens".

De federatie werd opgericht in 1922 door Franse en Duitse organisaties. Het hoofdkantoor is gevestigd in Parijs. De non-profitorganisatie spreekt zich geregeld uit tegen mensenrechtenschendingen en staat in nauw contact met de VN. De huidige voorzitter is de Botswaanse activiste Alice Mogwe.

In het rapport komen per onderzocht land meerdere voorbeelden voorbij die volgens de federatie neerkomen op inperking van de academische vrijheid, de media en activisten. Zo mochten in 2023 in de VS 38 journalisten van de Los Angeles Times niet meer over Palestijnse zaken schrijven nadat zij in een open brief het doden van journalisten in Gaza hadden veroordeeld.

In het Verenigd Koninkrijk plaatste de regering de actiegroep Palestine Action eerder dit jaar op de terreurlijst. Daarna werden honderden activisten gearresteerd die steun betuigden aan de groep.

Verder zou de politie in bijvoorbeeld Frankrijk en Duitsland bij verschillende demonstraties "buitenproportioneel geweld hebben gebruikt" tegen demonstranten, aldus de FIDH.

Bredere trend

Volgens de mensenrechtenfederatie staan de ontwikkelingen in de vier landen voor een bredere trend. "De FIDH herinnert regeringen eraan dat de strijd tegen racisme en antisemitisme een fundamentele verplichting is volgens het internationaal recht", besluit de organisatie. "Maar deze mag niet misbruikt worden om willekeurige beperkingen van vrijheden te rechtvaardigen."

Energie opwekken met vliegers: efficiënt, snel te bouwen en overal te plaatsen

2 weeks 6 days ago

Padraic Doherty doet een allerlaatste controle, voordat hij een kolossale vlieger lanceert. Er staat een stevige wind en de regen striemt in zijn gezicht. Het deert hem niet. De Ier, een fanatieke kitesurfer, is in zijn element. Met een brede grijns: "De winderige westkust van Ierland staat bekend om het kitesurfen. Geen betere plek om vliegers te testen."

Doherty is 'chief pilot' van de Nederlandse start-up Kitepower. De in Delft gevestigde onderneming test zijn laatste modellen vliegers op de uitgestrekte veengronden in West-Ierland. Het doel: duurzame energie opwekken.

Een strak gespannen kabel verbindt een blauwe generator met een vlieger. Dit is geen gewone vlieger. Het zeil heeft een oppervlakte van zestig vierkante meter. Ter vergelijking: een reguliere kitesurfvlieger is zo'n tien vierkante meter. Doherty: "Dit trekt twee tot een tweeëneenhalve ton de lucht in, genoeg om een auto op te tillen."

Met een simpele druk op een knop lanceert Doherty de vlieger. Binnen luttele seconden bereikt het een hoogte van 300 meter. Onder de vlieger hangt een zwarte rugzak met een boordcomputer. Die stuurt de vlieger aan volgens een voorgeprogrammeerd schema dat het gevaarte in een patroon van achtjes laat vliegen. Het creëert zo een jojo-effect. Daarmee wordt een grote stalen cilinder in de generator aangedreven, die als een dynamo fungeert.

Ierland is ideaal om de vliegers van Kitepower uit te proberen. Het is afgelegen, ver van de bewoonde wereld, er is aan ruimte geen gebrek en er is nauwelijks vliegverkeer. En vooral: het is een van de winderigste plekken in Europa. Vrijwel elke dag van het jaar staat in deze ruige kustregio een straffe wind.

Kitepower, dat ooit begon als project op de TU Delft, is dan ook niet het enige energiebedrijf dat van de Ierse wind profiteert. Even verderop staat Oweninny Wind Farm, het grootste windmolenpark van Ierland, met vijftig windturbines die tot 200 meter hoog zijn. Kosten van dit project: 320 miljoen euro. Het windmolenpark levert energie aan 140.000 Ierse huishoudens en bedrijven.

Het idee om vliegers te gebruiken om energie op te wekken komt oorspronkelijk van de Nederlandse ruimtevaarder en natuurkundige Wubbo Ockels. Dat leidde tien jaar geleden tot de oprichting van Kitepower, waarvan het personeel - geen verrassing - voor een groot deel uit kitesurfers bestaat.

Energieopwekking via vliegers heeft verschillende voordelen. Zo zijn vliegers efficiënter en geruislozer dan windmolens. "Als je het goed doet, kun je op een dag zo'n 300 kilowattuur opwekken. Daarmee kun je vijf elektrische auto's opladen", zegt Pieter Willems, sinds juni ceo van Kitepower.

Bovendien zijn de vliegers neer te zetten op plekken waar geen windturbines kunnen staan. "Denk aan situaties dicht bij de bewoonde wereld, waar je gewoonweg geen vergunning krijgt om een windturbine te bouwen", legt Willems uit. "Een kitesysteem kun je de volgende dag ergens plaatsen en een aantal weken windenergie laten opwekken. Als het niet meer nodig is, haal je het gewoon weg."

En dan zijn er nog de kosten. De windturbines van de nabijgelegen Oweninny Wind Farm kosten gemiddeld ruim 6 miljoen euro per stuk en de bouw duurt enkele jaren. Een installatie van Kitepower kost naar schatting 150.000 euro en is binnen een dag opgezet.

Weinig wind

De vliegers kunnen stroom opwekken bij windsnelheden van 5 tot 20 meter per seconde. Kitepower werkt nu aan een nieuw model, waarmee ook al stroom opgewekt kan worden bij windsnelheden vanaf 3 kilometer per uur.

Willems ziet de vondst van zijn bedrijf als een bruikbare aanvulling op de mix van duurzame energie. "Dat is de uitdaging van de energietransitie. Als het warm weer is, heb je zonnepanelen. Als het hard waait, wek je energie op met windturbines. Als er weinig wind is, heb je vliegers. Je moet systemen hebben die onder alle omstandigheden continue duurzame energie kunnen aanbieden."

Binnen een jaar hoopt het Nederlandse bedrijf de sprong te maken van een start-up naar een volwassen onderneming die winst maakt. "We zijn een van de weinige start-ups waar mensen letterlijk naartoe bellen met de vraag of ze ons systeem kunnen kopen", zegt Willems trots. "Het is een leuke positie om in te zijn als bedrijf. Wij zeggen tegen die klanten: heb nog even geduld."

Defensie kan na bouwstop alsnog door met aanleg van radartoren in Herwijnen

2 weeks 6 days ago

De gemeente West Betuwe heeft een vergunning verleend aan Defensie voor het verbreden van de uitweg bij de radartoren in Herwijnen. Defensie was vorige maand zonder vergunning al begonnen met de bouw. De gemeente legde daarna een bouwstop op.

In het Gelderse dorp komt een militaire radarinstallatie die het luchtruim in de gaten houdt en drones kan detecteren. Defensie beschikte al over alle benodigde vergunningen, op één na: die voor het verbreden van de weg naar het bouwterrein.

De inrit naar het terrein moet volgens Defensie worden verbreed om op een veilige manier bouwmateriaal op de juiste plek te krijgen. Demissionair staatssecretaris Tuinman van Defensie wilde niet wachten op de vergunning.

Volgens de staatssecretaris was de noodzaak om de radarinstallatie te realiseren "groot", zo zei hij vorige maand. Tuinman vertrouwde erop dat de gemeente de vergunningsaanvraag goed zou keuren.

Dwangsom

Vorige week legde de gemeente de werkzaamheden toch stil omdat Defensie zonder vergunning aan het bouwen was. West Betuwe dreigde met een dwangsom als Defensie verder zou gaan.

De gemeente geeft nu een vergunning af voor vijf jaar met de voorwaarde dat omliggende bermen en bomen worden beschermd tijdens de werkzaamheden, schrijft Omroep Gelderland.

"Na uitvoerig onderzoek en een zorgvuldige afweging door specialisten is vastgesteld dat er geen juridische gronden zijn om deze vergunning te weigeren", schrijft de gemeente in een reactie.

Is de euforie rond AI een bubbel die op knappen staat?

2 weeks 6 days ago

Exploderende beurskoersen, deals van honderden miljarden en eindeloos veel optimisme. Beleggers wereldwijd zijn in de ban van kunstmatige intelligentie (AI). Grote vraag rond al die AI-euforie is alleen: gaat het hier niet om een hype en staan we eigenlijk aan de vooravond van een knappende bubbel, die misschien wel leidt tot een nieuwe economische crisis?

De groei van grote techbedrijven houdt niet op. Vooral bedrijven die afgelopen jaren de focus hebben verlegd naar AI beleven gouden tijden. Bedrijven als Microsoft, Google en Nvidia doen het ongekend goed op de beurs.

Met name chipmaker Nvidia profiteert van het AI-enthousiasme. In minder dan drie jaar is het aandeel maar liefst tien keer zoveel waard geworden. De marktwaarde van het bedrijf is gestegen van ruim 400 miljard dollar naar 4000 miljard. De vijf grootste Amerikaanse techbedrijven zijn inmiddels zelfs groter dan de economieën van Nederland, Duitsland, Frankrijk, het VK, Italië en Spanje bij elkaar.

'Veel nuances weggelaten'

Niet alleen beleggers steken veel geld in de ontwikkeling van AI. Ook bedrijven sluiten grote deals. Zo maakte Nvidia onlangs bekend 100 miljard dollar te steken in OpenAI, het bedrijf achter ChatGPT.

Verder wordt er wereldwijd massaal geïnvesteerd in de bouw van gigantische datacenters en overheden willen maar al te graag dat deze investeringen in hun landen worden gedaan.

Tegelijk waarschuwen steeds meer experts voor een bubbel. Het idee dat AI snel zal leiden tot meer productiviteit en grote kostenbesparingen is volgens Jelle Zuidema, universitair hoofddocent explainable AI aan de Universiteit van Amsterdam, zeer de vraag.

"Al die bedrijven die met miljarden dollars nu proberen AI verder te brengen, laten in hun pitches naar investeerders heel erg veel nuances weg", zegt Zuidema. "Ik denk daardoor: dat verhaal klopt niet. De zekerheid waarmee ze verkondigen dat de volgende generatie AI-systemen nog weer veel beter gaat zijn dan de huidige generatie, daar heb ik mijn twijfels over."

Parallellen met internetbubbel

Als beleggers hun geduld verliezen, kan dat grote gevolgen hebben op de wereldwijde aandelenbeurzen. Het International Monetair Fonds (IMF) waarschuwde gisteren nog eens dat de gang van zaken rond AI steeds meer weg lijkt te hebben van de internetbubbel die begin 2000 knapte.

In de jaren negentig kon het geloof in het internet niet op. Er werd massaal geïnvesteerd in kleine, opkomende internetbedrijven die het moesten gaan maken. Beleggers sloten zelfs leningen af om te beleggen. Vervolgens ging het mis. Beleggers verloren het vertrouwen dat internet de wereld zo snel zou veranderen. Het leidde tot een beurscrash en een wereldwijde financiële crisis.

Net als toen kan nu ook geloof in nieuwe technologie leiden tot teleurstelling, en vervolgens in beurskoersen die kelderen.

"Wat de toekomst gaat brengen, weet niemand", zegt Zuidema over de huidige situatie met AI. "Maar ik zou niet verbaasd zijn als de bubbel op een of andere manier gaat barsten. En dat er een paar spelers overblijven. Maar dat veel van de honderden miljarden die afgelopen jaren in AI geïnvesteerd zijn, toch afgeschreven moet worden."

IMF-hoofdeconoom Pierre-Olivier Gourinchas denkt wel dat, als de AI-bubbel zou knappen, dit niet van dezelfde orde zal zijn als bij de internetbubbel.

Economen van de Amerikaanse bank Goldman Sachs vragen zich af of er überhaupt van een AI-bubbel gesproken kan worden, ondanks de enorme interesse in AI en beurswaarde van de grote techbedrijven, die niet in verhouding staat met de bedrijfsresultaten.

Zij zien grote verschillen met eerdere bubbels. Zo is er nu niet een wildgroei aan kleine bedrijven die willen meeliften op de AI-euforie. De investeringen worden momenteel voornamelijk gedaan in grote spelers als OpenAI, Google en Meta. Bovendien zijn de resultaten van deze bedrijven goed. OpenAI is als enige nog niet winstgevend, maar dit bedrijf is niet beursgenoteerd en wordt vooral privaat gefinancierd.

Ondertussen blijft het onduidelijk of AI de grote beloften op tijd gaat waarmaken voor beleggers: het is pas bekend of het een bubbel is, wanneer hij knapt.

Eigenaren pizzaketen Amsterdam vrezen faillissement door opgelegde sluiting

2 weeks 6 days ago

De eigenaren van pizzaketen De Pizzabakkers in Amsterdam vrezen voor een faillissement vanwege de sluiting van hun restaurants. De gemeente heeft vier panden voor een halfjaar gesloten na een reeks explosies.

De pizzaketen vecht de sluitingen aan via een kort geding. Dat de filialen gesloten zijn, kost de eigenaren naar eigen zeggen tienduizenden euro's per week.

In augustus en september waren er ontploffingen bij drie panden van De Pizzabakkers. Het zorgde voor grote schade. Bij een vierde vestiging is geen explosie geweest, maar de gemeente heeft ook dit filiaal uit voorzorg gesloten. Waarom de keten doelwit is, is onduidelijk.

Risico

De Pizzabakkers heeft 36 vestigingen in Nederland, waarvan negen in Amsterdam. Volgens stadszender AT5 zijn de vier gesloten panden eigendom van de oprichters zelf. Andere vestigingen zijn franchises en hebben dus andere eigenaren.

De eigenaren zien het liefst dat één van de vestigingen direct heropent, zodat de verzekeraar de schade kan dekken en zij hun personeel kunnen behouden. Volgens hen is dat de enige manier om een faillissement af te wenden.

De gemeente zegt dat de openbare orde centraal staat en dat de panden dicht moeten blijven vanwege een kans op nieuwe incidenten.

Over een week doet de rechtbank een voorlopige uitspraak.

18 jaar cel geëist tegen hoofdverdachte geweldsgolf in Purmerend

2 weeks 6 days ago

Het Openbaar Ministerie eist hoge gevangenisstraffen tegen vier mannen die volgens justitie verantwoordelijk zijn voor een reeks schietpartijen en explosies bij woningen in Purmerend en Middenbeemster in 2023. Tegen hoofdverdachte Zakaria A. (22) eist het OM 18 jaar cel.

Tegen medeverdachten Anass O. (22) en Yassir E. (21) zijn straffen van vier en vijf jaar geëist. Het tweetal wordt verantwoordelijk gehouden voor een explosie en beschieting van een woning in Purmerend. Nino H. (23) hoorde dertig maanden tegen zich eisen voor zijn rol bij een andere aanslag in Purmerend.

De verdachten staan deze week terecht in de zwaarbeveiligde rechtbank op Schiphol. Volgens justitie maakten zij deel uit van de groep rond hoofdverdachte A. uit Middenbeemster. De groep raakte in april 2023 in een gewelddadig conflict verwikkeld met een rivaliserende bende uit Purmerend.

In een week tijd vonden vijf schietpartijen en explosies in Purmerend en Middenbeemster plaats, twee beschietingen in Terneuzen en een afpersing. Bij de vergeldingsacties over en weer werden ook onschuldige bewoners getroffen, schrijft regionale omroep NH.

Rivaliserende groepen

Volgens de officier is het een wonder dat er bij de geweldsuitbarsting geen doden of gewonden zijn gevallen. "Het doel is het doden en het bezorgen van trauma's aan de rivaliserende groep. Met mateloos en grenzeloos geweld."

Het OM schetst een beeld van twee groepen die elkaar uitdaagden en provoceerden. "Rivaliserende groepen werden gekleineerd en uitgedaagd om de confrontatie aan te gaan, of om die af te kopen", aldus de officier van justitie.

Volgens justitie koos hoofdverdachte A. er doelbewust voor om het conflict verder te laten escaleren. Vanwege zijn leidende rol eist het OM een gevangenisstraf van 18 jaar tegen A., met aftrek van voorarrest. De verdachte ontkent iedere betrokkenheid bij het geweld.

Aanleiding onduidelijk

Volgens het OM tonen de verdachten geen berouw en geven ze geen openheid van zaken. "Wat de reden voor al dit geweld is geweest, is tot op de dag van vandaag nog altijd onduidelijk."

De verdachten van de rivaliserende groep stonden vorige week al terecht. Tegen de vijf verdachten eiste het OM gevangenisstraffen tot veertien jaar. In beide zaken wordt de uitspraak verwacht op 5 december.

Pakistan en Afghanistan kondigen kort staakt-het-vuren aan na grensgevechten

2 weeks 6 days ago

Pakistan en Afghanistan hebben een tijdelijk staakt-het-vuren aangekondigd. Volgens een woordvoerder van de Taliban is het staakt-het-vuren om 17.30 uur lokale tijd ingegaan. Pakistan meldt dat het gaat om een gevechtspauze van 48 uur. Beide landen zeggen dat het staakt-het-vuren er komt op verzoek van de ander.

"Gedurende deze periode zullen beide partijen zich via een constructieve dialoog oprecht inspannen om een positieve oplossing te vinden voor deze complexe maar oplosbare kwestie", schrijft het Pakistaanse ministerie van Buitenlandse Zaken in een verklaring.

De woordvoerder van de Taliban schrijft op X dat de autoriteiten "alle troepen de opdracht geven om het staakt-het-vuren na 17.30 te respecteren, tenzij er sprake is van agressie".

Explosie Kabul

Kort voor de aankondiging van een staakt-het-vuren waren er in een buitenwijk van de Afghaanse hoofdstad Kabul grote rookwolken te zien na een Pakistaanse luchtaanval. Het is nog onduidelijk wat de oorzaak hiervan is. De woordvoerder van de Taliban schrijft dat het gaat om een ontplofte tankwagen.

Bekijk hier door de NOS geverifieerde beelden van de rook in Kabul:

Pakistan voerde eerder vandaag ook luchtaanvallen uit op de Afghaanse provincie Kandahar. Op sociale media worden beelden gedeeld van meerdere rookpluimen boven de Afghaanse grensplaats Spin Boldak. Doelwit zou een militaire basis zijn geweest.

Afgelopen zondag braken op meerdere plekken langs de grens tussen Afghanistan en Pakistan gevechten uit. Daarbij werden tientallen doden en gewonden gemeld.

Ook vannacht waren er opnieuw gevechten langs de grens. Volgens de Taliban vielen daar minstens twaalf burgerdoden. De Pakistaanse functionarissen beschuldigen de Taliban van aanvallen en meldden dat er vier Pakistaanse burgers zijn gedood. De berichten zijn niet onafhankelijk te verifiëren.

Escalatie

Als reactie op de escalatie hebben beide landen hun gedeelde grenzen gesloten, waardoor de handel vrijwel stil is komen te liggen.

De relatie tussen de beide landen is al langer erg gespannen. Pakistan beschuldigt Afghanistan er van dat het onderdak biedt aan gewapende groepen die aanslagen uitvoeren in Pakistan. Het zou hierbij gaan om de TTP, de Pakistaanse Taliban. De Taliban ontkennen dit.

Zuid-Afrikaan wint prestigieuze prijs met foto van zeldzame bruine hyena

2 weeks 6 days ago

Met een foto van een zeldzame bruine hyena heeft de Zuid-Afrikaanse fotograaf Wim van den Heever de prijs voor Wildlife Photographer of the Year in de wacht gesleept. Hij zegt tegen de Britse omroep BBC dat hij er tien jaar over heeft gedaan om een foto te maken van het dier, dat alleen leeft en niet in een roedel.

De winnende foto is gemaakt in Kolmanskop, een verlaten mijnstadje in Namibië. Om het dier vast te leggen, zette hij zijn camera klaar nadat hij daar hyenasporen had ontdekt. "Ik wist dat ze er waren, maar er daadwerkelijk een fotograferen, dat ging nooit gebeuren", verwachtte hij.

'Akelig gevoel'

De winnende foto is geselecteerd uit 60.636 inzendingen, een recordaantal. Die won niet alleen in de categorie Wildlife Photographer, maar ook in die van Urban Wildlife. Van den Heever ontving de prijs in het Natural History Museum in Londen. Jaarlijks is daar een expositie te zien met alle foto's die in de prijzen zijn gevallen.

"Je krijgt een akelig gevoel als je naar deze afbeelding kijkt, want je weet dat jij je in het rijk van deze hyena bevindt", zei jurylid Kathy Moran. "Ooit was dit een door mensen gedomineerde omgeving, maar dat is niet langer het geval. De mijnwerkers zijn weg en de natuur heeft het overgenomen. Het is nog steeds een stad. Die is opnieuw bevolkt, alleen niet langer door ons."

Jeugdprijs

In de jongerencategorie viel de foto After the Destruction in de prijzen. Fotograaf Andrea Dominizi maakte de foto in het Monti Lepini-gebergte in Midden-Italië. Hij werd ook uitgeroepen tot Young Wildlife Photographer. Op zijn foto is een boktor te zien in het gebergte waar vroeger veel beukenbomen werden gekapt. Op de achtergrond staat een graafmachine.

"Deze foto laat het verhaal en de uitdaging zien waarmee veel diersoorten te maken krijgen: habitatverlies", zegt hij. "In dit geval gaat het om een kever die de boom en het hout dat hij nodig heeft om zijn eieren te leggen, kwijtraakt."

Andere winnende foto's zijn te zien op de website van het Natural History Museum in Londen.

Omstreden gasproject in Mozambique herstart met Nederlandse rol

2 weeks 6 days ago

Een megagasproject van het Franse TotalEnergies in het noorden van Mozambique staat op het punt te worden hervat. Het project ligt al vier jaar stil, na aanvallen door een jihadistische groepering. Daarbij vielen zeker 1500 doden, onder wie werknemers van het project en veel burgers.

Toch is de Nederlandse baggeraar Van Oord in die periode aan het werk geweest voor Total. Zij hebben voorbereidende werkzaamheden uitgevoerd. Mocht er iets misgaan in het project, dan betaalt de Nederlandse staat de rekening.

Het gaat om de ontginning van een van de grootste gasvelden ter wereld. TotalEnergies wil een installatie voor vloeibaar gas (lng) bouwen aan de kust van de Mozambikaanse stad Palma, een investering van zo'n 20 miljard dollar.

Vermeende wandaden

Volgens TotalEnergies kan het project, dat in 2029 operationeel moet zijn en jaarlijks 13 miljoen ton vloeibaar aardgas zal produceren, cruciaal worden voor de wereldwijde energiemarkt.

Het bedrijf wil nu op korte termijn weer aan de slag. De herstart is omstreden. In Frankrijk loopt een gerechtelijk onderzoek naar TotalEnergies. Slachtoffers en nabestaanden hebben het bedrijf aangeklaagd voor dood door schuld en beschuldigen Total ervan niet adequaat te hebben gereageerd tijdens de aanval op Palma.

In Mozambique zelf loopt een onderzoek naar vermeende wandaden van het leger tegen burgers daarna. Er zijn ook beschuldigingen dat Mozambikaanse soldaten die de gasinstallaties moesten beschermen na de aanval burgers hebben opgepakt, gemarteld en vermoord.

Nederland staat garant

De Nederlandse overheid staat garant voor Van Oords werkzaamheden in de vorm van een exportkredietverzekering. Dit doet de Staat wel vaker, als bedrijven risicovolle projecten aangaan in het buitenland. Ondernemers betalen dan een premie en mocht er iets misgaan, dan schiet de Staat te hulp.

In dit geval zou het om ruim een miljard euro gaan. De verzekering werd verstrekt door Atradius, de vaste kredietverzekeraar van de overheid.

Een deel van de verzekering staat momenteel op pauze, juist vanwege de gevaarlijke situatie in de regio. Maar het gedeelte van de verzekering dat Van Oords werkzaamheden dekt, de zogenoemde exporteurspolis, loopt nog steeds. "Van Oord houdt zich aan de voorwaarden dus we hebben geen grond om de verzekering te beëindigen", zegt een woordvoerder van het ministerie van Financiën.

De NOS heeft Van Oord de afgelopen weken meerdere malen vragen voorgelegd. Het bedrijf zegt wegens een geheimhoudingsclausule geen commentaar te willen geven.

Onder druk van de Tweede Kamer stelde minister Heinen van Financiën vorig jaar een onafhankelijk onderzoek in, dat naar eigen zeggen wordt gebruikt bij de herbeoordeling van een gedeelte van de verzekering.

Afgelopen maand bleek na Kamervragen van GroenLinks-PvdA'er Hirsch dat Van Oord voorbereidende baggerwerkzaamheden heeft mogen uitvoeren, gedekt door de verzekering van de staat.

Dat verbaast Kamerlid Hirsch. "Terwijl ons al die tijd is verteld dat het project stilligt, en terwijl het onafhankelijk onderzoek en de herbeoordeling lopen, bleek vorige maand dat al die tijd een verzekering aan Van Oord is blijven doorlopen. De Kamer is in ieder geval onvolledig geïnformeerd."

Koraalriffen

Isabelle Geuskens van Milieudefensie noemt het onbegrijpelijk dat Van Oord doorging met het project. "Van Oord is dus gewoon aan de slag gegaan voor een project dat stilligt na een bloedige terroristische aanval en in opspraak is wegens vermeende betrokkenheid bij zware mensenrechtenschendingen - met meerdere lopende onderzoeken als gevolg. En toch vindt minister Heinen dit alles 'maatschappelijk verantwoord ondernemen?'"

Ook wijst Geuskens op de schade aan de natuur. Milieudefensie werkte samen met het Britse onderzoekbureau Datadesk dat satellietbeelden van het baggerwerk analyseerde. Daarop zou te zien zijn dat Van Oord koraalriffen heeft beschadigd bij het voorbereidende baggerwerk voor een pijplijn.

Extreem geweld

Ondertussen gaan de aanvallen door in het gebied waar de werkzaamheden plaatsvinden. Sinds februari zijn er volgens Artsen zonder Grenzen 50.000 mensen op de vlucht. In een deel van de provincie heeft de organisatie de hulp op moeten schorten vanwege de onveiligheid.

Conflictonderzoeksorganisatie Acled meldt dat er de afgelopen acht jaar meer dan 6000 doden zijn gevallen door de terroristische aanvallen in de provincie. Zij waarschuwen voor meer instabiliteit en een opleving van het geweld.

Verdachten geplande aanslag op Belgische premier en Wilders langer vast

2 weeks 6 days ago

De twee mannen die worden verdacht van het plannen van een aanslag op de Belgische premier Bart De Wever blijven een maand langer vastzitten. Dat heeft de raadkamer in Antwerpen besloten.

Het gaat om een 23-jarige man van Tsjetsjeense afkomst en een 18-jarige man van Marokkaanse afkomst. Het is hetzelfde duo dat ook een aanslag zou plannen op PVV-leider Geert Wilders.

De verdachten werden vorige week donderdag opgepakt tijdens huiszoekingen in Antwerpen. Een derde man werd toen ook aangehouden, maar is vrijgelaten vanwege gebrek aan bewijs.

Explosief aan een drone

De verdachten worden beschuldigd van betrokkenheid bij een terroristische organisatie, het voorbereiden van een aanslag en poging tot terroristische moord.

Het Belgische Openbaar Ministerie maakte eerder bekend dat de Tsjetjeense Abdulla B. een cybersecuritystudent was. Bij de huiszoeking bij hem is een 3D-printer gevonden.

Van de Marokkaanse verdachte is geen naam bekendgemaakt. Bij hem werden een geïmproviseerd explosief en stalen balletjes aangetroffen. De autoriteiten vermoeden dat hij een drone wilde bouwen met een explosieve lading.

Vanwege de dreiging van de verdachten besloot Wilders afgelopen vrijdag om zijn campagne op te schorten. Hij deed de afgelopen dagen niet mee aan verkiezingsdebatten. Vandaag liet hij weten weer te starten met de campagne.