NOS Nieuws - Algemeen

De politieke week begint vol verwarring over het staatsnoodrecht voor strenge asielmaatregelen. In de wandelgangen van de Tweede Kamer wekte minister Faber van Asiel en Migratie de indruk dat zij de juridische onderbouwing af heeft. "Het gaat goed", zei de minister tegen journalisten. "Hij is af. Ik ga u er verder niet over inlichten, het is nu in onderhandeling. Daar zitten de fractievoorzitters bij. Ik wacht dat rustig af."

Maar even later bleek dat de fractievoorzitters van de vier coalitiepartijen, inclusief die van Fabers eigen partij, de PVV, nog van niets wisten. VVD-fractievoorzitter Yesilgöz: "Ik heb nog niets gezien. Er moeten zo snel mogelijk goede voorstellen komen. Ik wacht al twee maanden op degelijke wetgeving."

Praten over asiel

Er zitten inderdaad fractievoorzitters bij elkaar, maar niet om over de 'dragende motivering' voor de inzet van het noodrecht voor strengere asielmaatregelen te praten.

Kijk hier hoe een en ander vandaag verliep:

PVV-leider Wilders en Van Vroonhoven van NSC praten op uitnodiging van premier Schoof met elkaar over de asielwetgeving en alternatieven voor het noodrecht. Yesilgöz zegt op vragen van journalisten dat zij niet beledigd is dat zij niet is uitgenodigd. Ze begrijpt dat, omdat die twee partijen wat betreft het inzetten van het noodrecht tegenover elkaar staan. "Ik ga niet over het proces", zegt Yesilgöz. "Ik weet niet waar het over gaat, ik weet net zo veel als u."

De VVD-leider zegt wel dat ze het "raar" zou vinden als een van de partijen op dit onderwerp het kabinet zou laten vallen, omdat er op zich overeenstemming is over een strenger asielbeleid. En Yesilgöz noemt hoe het nu verloopt "gehannes".

De gesprekken van Wilders en Van Vroonhoven gaan niet over Fabers juridische onderbouwing van het noodrecht, zeggen ze. Van Vroonhoven: "We praten over alle opties, noodrecht en geen noodrecht, maar we wachten nog op die dragende motivering." Volgens Van Vroonhoven gaan de onderhandelingen in goede sfeer.

Dat beaamt ook Wilders. "We zijn aan het onderhandelen met elkaar en dat gaat met heel goeie zin." Ook hij heeft het juridische stuk van minister Faber nog niet gezien. "We hebben allemaal niks gezien, volgens mij moet ze zich versproken hebben."

Als de pers Faber nog een tweede keer interviewt, zegt zij: "U weet, ik ben altijd erg enthousiast over wat we hebben bereikt. Maar het is nog niet allemaal af, er moeten nog puntjes op de i en we moeten nog checken en dubbelchecken." Wel zegt Faber dat er onderhandelingen lopen tussen de fractievoorzitters.

Schoof: diverse opties

Later zegt premier Schoof dat hij met de fractievoorzitters praat over "diverse opties", waaronder de artikelen 110 en 111. Hij voegt eraan toe dat daarbij de motivering niet wordt besproken. Hij is blij dat Faber "haar woorden op dat punt heeft ingetrokken".

Volgens de premier is het verstandig dat hij met de fractievoorzitters, "de een wat meer dan de ander, in wisselende samenstellingen", bespreekt wat de opties zijn. Schoof herhaalt dat hij hoopt de besluitvorming in het kabinet voor het herfstreces te kunnen afronden. De Kamer gaat op 25 oktober met reces; het kabinet vergadert die dag nog.

De Tweede Kamer gaat akkoord met de mestplannen van minister Wiersma. Een meerderheid van de coalitiepartijen en de oppositiepartijen GroenLinks-PvdA, D66, CDA, SP, Denk, ChristenUnie, Volt en JA21 steunde een wetsvoorstel van de BBB-minister.

Kern van de wet is dat er een 'afroming' van dierrechten komt als boeren hun bedrijf buiten de familie verkopen. Via dierrechten wordt bepaald hoeveel vee een onderneming maximaal mag houden om zo de mestproductie te beperken.

Melkveebedrijven moeten volgens de nieuwe wet bij verkoop van het bedrijf 30 procent van de rechten inleveren, varkenshouderijen 22 procent en pluimveebedrijven 13. Volgens Wiersma zijn de maatregelen nodig, omdat er vanwege Europese regels stapsgewijs een eind komt aan de uitzonderingspositie voor Nederlandse boeren in het Europese mestbeleid, waardoor boeren minder mest mogen uitrijden.

Amendement verworpen

Een wijzigingsvoorstel van oppositiepartijen CDA en SGP om de varkens- en pluimveehouders geen strengere mestplannen op te leggen, haalde het niet.

BBB, de partij van Wiersma, stemde niet alleen in met de plannen van de minister, maar keerde zich ook tegen het voorstel om varkens- en pluimveeboeren te ontzien. De kwestie ligt erg gevoelig in de achterban van BBB. Vooral bij pluimveehouders en varkensboeren zijn de plannen verkeerd gevallen. Voorzitter Bart-Jan Oplaat van de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders is bang dat er zeker een paar honderd pluimveehouders failliet gaan als de voorstellen doorgaan.

Bang voor krimp hele veestapel

BBB-leider Van der Plas zei vandaag dat pluimvee- en varkensboeren er de afgelopen jaren alles aan hebben gedaan om hun mestverwerking op orde te hebben. Ze snapt dan ook dat deze sectoren niet begrijpen dat ook zij dierrechten moeten afromen. Maar ze voegde eraan toe dat Wiersma de afromingspercentages voor varkens en pluimvee heeft verminderd ten opzichte van plannen van haar voorganger.

BBB had liever gezien dat de sectoren worden ontzien, maar de partij heeft dus toch tegen het amendement van CDA en SGP gestemd. "De dreiging is te groot dat Brussel dan een generieke korting gaat opleggen en er een gedwongen krimp van de hele veestapel komt. Dat wil ik nooit op mijn geweten hebben", zei Van der Plas.

Overigens had het wijzigingsvoorstel het ook niet gehaald als BBB het wel had gesteund. Behalve de indieners SGP en CDA stemden verder alleen Forum voor Democratie en JA21 ervoor.

In deze video van vorige week wordt de mestcrisis uitgelegd:

Er komt geen subsidie om woningen in afgelegen gebieden van snelle vaste internetverbindingen te voorzien. Dat schrijft minister Dirk Beljaarts van Economische Zaken in een brief over glasvezel aan de Tweede Kamer.

De Kamer had de minister gevraagd om een oplossing te zoeken voor ongeveer 19.000 afgelegen huizen, in met name Zeeland en het noorden van Groningen, zonder glasvezel.

Om alle huishoudens aan te sluiten, is volgens Beljaarts staatssteun nodig, omdat het voor telecombedrijven niet altijd rendabel is om glasvezel aan te leggen in afgelegen gebied. Daar voelt de bewindsman niets voor, omdat er inmiddels genoeg alternatieven zouden zijn.

Alternatieven

In juli is bijvoorbeeld de 5G-veiling geweest. Daardoor kunnen telecombedrijven nu overal snel internet aanbieden op de mobiele telefoon. Verder is er ook snel internet via de satelliet. De minister noemt in dat verband Starlink, het satellietbedrijf van miljardair Elon Musk.

De minister verwacht dat over drie jaar nog zo'n 12.000 woningen in het buitengebied niet zijn aangesloten op een vaste internetverbinding. De ambitie van de overheid is dat alle huishoudens uiterlijk in 2030 een snelle internetverbinding hebben.

Een automobilist uit Arnhem krijgt vijf jaar cel, omdat hij opzettelijk een frontale botsing met een andere auto veroorzaakte, die iemand het leven kostte. Volgens de rechtbank in Zutphen is er sprake van doodslag.

De man van 33 wilde een einde aan zijn leven maken en botste daarom frontaal op een tegemoetkomende auto. De bestuurder van de andere auto overleed ter plekke.

Het incident gebeurde ruim twee jaar geleden op een 80 kilometerweg in Beek. De verdachte reed door de middenberm over een verhoogde middengeleider en reed vervolgens in op het tegemoetkomend verkeer. Het slachtoffer heeft nog geprobeerd om de auto te ontwijken.

Groot verdriet toegebracht

Bij de rechter verklaarde de Arnhemmer dat het geen poging tot zelfdoding was, maar hij had geen goede verklaring waarom het ongeval dan wel was gebeurd. Volgens de rechtbank is er genoeg ander bewijs dat hij zich van het leven wilde beroven.

De advocaat van de man en de reclassering hadden de rechtbank gevraagd om hem geen lange celstraf op te leggen, omdat hij inmiddels hulp krijgt voor zijn problemen. Toch vindt de rechtbank een lange onvoorwaardelijke gevangenisstraf de enige passende straf, omdat de Arnhemmer iemands leven heeft ontnomen en de nabestaanden groot verdriet heeft gedaan.

De man mag ook tien jaar geen motorvoertuigen besturen. Dat verbod gaat in, nadat de man zijn celstraf heeft uitgezeten.

Het OM in België heeft alle volmachtsformulieren in de plaats Ninove, in de provincie Oost-Vlaanderen, in beslag genomen. Dat gebeurt vanwege een onderzoek naar verkiezingsfraude bij de gemeenteraadsverkiezingen van afgelopen zondag.

Het onderzoek richt zich op het gebruik van volmachtsbewijzen en mogelijk vervalste medische verklaringen die op de verkiezingsdag zijn gebruikt om te kunnen stemmen, melden Belgische media.

Een Belgische vrederechter, die toezicht houdt op het eerlijke verloop van de stembusgang, sloeg bij het OM alarm over het gebruik van volmachten in Ninove. Nog voor de stemmen zondag volledig geteld waren, maakte het parket in Oost-Vlaanderen bekend dat het een onderzoek start.

Het onderzoek richt zich volgens Vlaamse media op de uiterst rechtse partij Forza Ninove, die volgens de uitslagen daar een absolute meerderheid behaalde. De Belgische omroep VRT schrijft op basis van anonieme bronnen dat inwoners van Ninove via een sms actief zijn benaderd om door middel van een volmacht op Forza Ninove te stemmen.

Ook zou het verzamelen van volmachten fysiek zijn gebeurd. Een woonzorgcentrum heeft aan de VRT bevestigd dat iemand van de partij langskwam in een poging om bewoners te spreken over het geven van een volmacht.

Lijsttrekker D'haeseleer van Forza Ninove, die door de verkiezingsoverwinning de eerste radicaal-rechtse burgemeester van het land wordt, ontkent dat zijn partij volmachten heeft geronseld.

In beslag genomen

Hoeveel volmachtsformulieren er in Ninove in beslag zijn genomen, wil het Belgische OM niet zeggen. Mogelijk gaat het om zo'n honderd formulieren.

In Ninove werden zondag 22.357 stemmen uitgebracht. De opkomst lag op 73,5 procent.

Vliegtuigbouwer Boeing gaat met de pet rond bij aandeelhouders en beleggers om de financiële problemen op te lossen. Het Amerikaanse bedrijf gaf de Amerikaanse beurswaakhond vandaag informatie over een plan om 25 miljard dollar op te halen, onder meer via de uitgifte van nieuwe aandelen en obligaties. Het bedrag is ongeveer een vierde van de huidige beurswaarde van Boeing.

De aankondiging komt enkele dagen nadat Boeing bekend heeft gemaakt dat het mes diep in het personeelsbestand gaat. Topman Kelly Ortberg wil 17.000 banen schrappen om de kosten bij de geplaagde vliegtuigbouwer te verlagen. Daarmee zou 10 procent van de werknemers op straat komen te staan.

Boeing kampt al langer met grote vertragingen bij de productie van vliegtuigen. Na ongelukken en mankementen bij diverse nieuwe toestellen ligt Boeing onder het vergrootglas van Amerikaanse veiligheidsinstanties en justitie.

Staking

Ondertussen staken bij diverse fabrieken medewerkers al bijna een maand voor een betere cao. Door de staking stapelen de achterstanden in de productie bij Boeing zich alleen maar verder op. Aangenomen wordt dat Boeing de 25 miljard dollar nodig heeft om te voorkomen dat de kas door de opeenstapeling van problemen straks leeg dreigt te raken.

Boeing wordt al tijden achtervolgd door ongelukken en incidenten:

Een Russische man die is veroordeeld tot twee jaar strafkamp vanwege een tekening van zijn dochter is weer vrij. De man zat sinds maart vorig jaar vast, nadat zijn dochter een tekening had gemaakt tegen de oorlog in Oekraïne. Volgens de Russische autoriteiten bracht de man hiermee het leger in diskrediet.

Vorig jaar april kreeg de toen 13-jarige Masja op school de opdracht om een tekening te maken voor steun aan de militairen in Oekraïne. Onderstaande tekening was het resultaat. Op de Oekraïense vlag staat "glorie aan Oekraïne" en op de Russische vlag "nee tegen oorlog".

Naar aanleiding van de tekening belde de school de politie waarna Aleksej Moskaljov werd verhoord door de politie. De alleenstaande vader verdedigde de tekening van zijn dochter. Ook vond de politie op de sociale media van de man pro-Oekraïne berichten en karikaturen van de Russische president Vladimir Poetin.

De man kreeg eerst huisarrest in zijn woonplaats Efremov. Daar wist hij toch aan te ontkomen. Enkele dagen later werd hij gearresteerd in Minsk, de hoofdstad van buurland Belarus.

Twee jaar strafkamp

Uiteindelijk werd de man veroordeeld tot twee jaar strafkamp voor het in diskrediet brengen van het leger. Daarop staat sinds de invasie in Oekraïne, in februari 2022, een gevangenisstraf. Zijn dochter werd in een jeugdinstelling geplaatst.

De zaak leidde tot grote verontwaardiging onder mensenrechtenactivisten en lokale politici. Volgens Moskaljovs advocaat was het gezin puur "om politieke redenen" doelwit van de autoriteiten. Waarom de man nu al is vrijgelaten, is niet bekendgemaakt.

De gepensioneerde psycholoog Wim van Dijk is veroordeeld voor illegale handel in het antibraakmiddel Domperidon, dat wordt gebruikt in combinatie met het zelfdodingsmiddel X. De rechtbank in Den Bosch legt hem zes maanden voorwaardelijke gevangenisstraf en een taakstraf van veertig uur op voor overtreding van de geneesmiddelenwet. Hij hoeft dus niet de cel in.

De officier van justitie eiste twee weken geleden nog twaalf maanden cel, waarvan zes voorwaardelijk en een proeftijd van drie jaar voor het verstrekken van een geneesmiddel zonder de benodigde vergunning. Dat het middel onmisbaar is bij zelfdoding, woog het OM in de eis zwaar mee.

De rechters zijn het met het OM eens dat de 80-jarige Van Dijk het geneesmiddel heeft verstrekt "als essentieel onderdeel van een set met middel X, bedoeld voor zelfdoding." Daarmee is de zaak volgens de rechtbank onlosmakelijk verbonden met het verschaffen van hulp bij zelfdoding.

Bekijk hier hoe de rechter uitspraak doet:

Sporen wissen

De Bosschenaar zei in 2021 in een interview met de Volkskrant dat hij niet alleen het antibraakmiddel leverde, maar ook aan meer dan honderd mensen het zelfdodingsmiddel X heeft verstrekt. Toch werd hij daar nu niet voor vervolgd.

Het verstrekken van 'middel X' is op zichzelf niet strafbaar. Het is wel strafbaar als kan worden aangetoond dat er mensen zijn overleden als gevolg van het slikken van het middel.

Bij Van Dijk heeft het OM daar geen bewijs voor gevonden, onder meer omdat hij geen administratie bijhield van mensen aan wie hij het middel verstrekte. De verdachte verklaarde dat hij voorzichtig te werk ging en zich contant liet betalen, kopers vroeg om zijn gegevens te wissen en zelf schoonde hij ook vaak zijn computer en telefoon op.

Dit jaar werden wel twee leden van de Coöperatie Laatste Wil veroordeeld voor het leveren van X, een antibraakmiddel en het verstrekken van informatie daarover. Toen was volgens de rechter ook bewezen dat de levering van die pakketten tot meerdere zelfdodingen heeft geleid.

Recht op zelfbeschikking

Van Dijk is voorzitter van de Stichting Levenseinderegie en voorstander van een grondige herziening van de euthanasiewet en het recht op zelfbeschikking. Daarvoor begon hij te pleiten na de dood van zijn vrouw, die leed aan dementie en in een gesloten afdeling van een verpleeghuis verbleef. Haar overlijden ging volgens hem gepaard met onnodig veel lijden.

Daarop begon Van Dijk met de handel in het antibraakmiddel en 'middel X'. Hij kocht het in bij de vorig jaar veroordeelde Alex S.. Belangstellenden konden via de website van de oud-psycholoog met hem in contact komen. Na een gesprek besloot hij of hij de middelen wilde verkopen. Naar eigen zeggen heeft hij daar in twee gevallen van afgezien, omdat hem niet duidelijk was voor wie deze bestemd waren.

Burgerlijke ongehoorzaamheid

Van Dijk omschrijft zijn handelen zelf als "burgerlijke ongehoorzaamheid" en zijn advocaat zegt dat de gepensioneerde psycholoog handelde vanuit medemenselijkheid.

De officier van justitie noemde hem twee weken geleden bij de inhoudelijke behandeling een gewiekste en hardleerse man: "Hij laat zich niet weerhouden door ingrijpen van politie en justitie en komt daar openlijk voor uit. Ook vind ik het kwalijk dat de verdachte in zijn werkend leven psycholoog was en zich profileert als deskundige om vertrouwen te wekken. Door zich zo op te stellen, plaatst de verdachte zich boven de wet."

Diverse risico's

De rechtbank in Den Bosch vindt dat de psycholoog onzorgvuldig handelde en benoemde in de uitspraak diverse risico's die zijn verbonden aan het leveren van het dodelijke poeder: psychisch kwetsbare personen zouden het in een opwelling kunnen innemen, er kunnen ongelukken mee gebeuren en het kan ook worden gebruikt "om niet het eigen leven, maar andermans leven te beëindigen".

Hulp bij zelfdoding is strafbaar in Nederland tenzij aan heel strenge voorwaarden is voldaan. Zo moet er sprake zijn van ondraaglijk lijden en geen behandeling meer mogelijk zijn. Ook is betrokkenheid van een arts vereist.

Google gaat verschillende kleine kernreactoren kopen om grote hoeveelheden energie op te wekken die nodig zijn om datacentra voor kunstmatige intelligentie (AI) van stroom te voorzien.

Met de enorme groei van AI is ook de vraag naar elektriciteit flink toegenomen. Technologiebedrijven maken daarom steeds vaker gebruik van kernenergie om de elektriciteit te leveren voor de enorme datacentra die AI aansturen.

Zo sloot Microsoft vorige maand nog een overeenkomst met kerncentrale Three Mile Island in Pennsylvania, om deze voor het eerst sinds 2019 weer op te starten. De kerncentrale werd bekend vanwege de grootste kernramp in de VS ooit, in 1979. Daarbij kwam een grote hoeveelheid radioactief gas in de atmosfeer.

Ook Amazon maakte onlangs bekend dat het een datacentrum wil kopen op basis van kernenergie.

Schone energie

"Het elektriciteitsnet heeft nieuwe elektriciteitsbronnen nodig ter ondersteuning van AI-technologieën", zegt Michael Terrel, senior directeur voor energie en klimaat bij Google. Hij hoopt met de overeenkomst de technologie rond AI te versnellen op een schone en klimaatvriendelijke manier.

Experts verwachten dat, mede door AI, het wereldwijde energieverbruik van datacentra tegen het einde van het decennium zal zijn verdubbeld. Niet alleen de hardware van de computers hebben veel stroom nodig, ook generen de computers veel warmte, waardoor ze gekoeld moeten worden.

Google heeft meerdere kleine kernreactoren besteld bij het bedrijf Kairos Power uit Californië. De eerste moet in 2030 klaar zijn en de rest in 2035.

Locatie nog onbekend

Waar de nieuwe centrales moeten komen en hoeveel geld Google ervoor betaalt is niet bekend. De plannen moeten ook nog worden goedgekeurd door lokale instanties en de Amerikaanse toezichthouder op kernenergie.

Kernenergie is vrijwel CO2-vrij en levert 24 uur per dag elektriciteit. Critici wijzen erop dat kernenergie niet zonder risico's is en langdurig radioactief afval produceert.

Het Openbaar Ministerie wil bijna 100 miljoen euro hebben van de veroordeelde drugsbaron Piet S. uit Den Haag. Hij zou dat hebben verdiend met zijn jarenlange handel in allerlei soorten drugs.

De nu 68-jarige Piet S. stond aan het hoofd van een grote criminele organisatie die drugs smokkelde over de hele wereld. S. en zijn medeverdachten handelden in grote partijen cocaïne en hasj, maar ook in amfetamine, crystal meth, heroïne en xtc. De groep kocht douaniers en havenmedewerkers om en gebruikte acht bedrijven om drugsgeld wit te wassen.

Een jaar geleden werd Piet S. veroordeeld tot zeventien jaar gevangenisstraf, nog hoger dan het Openbaar Ministerie had geëist. Op dit moment loopt de zaak in hoger beroep.

Plukken

In een losse procedure probeert het OM intussen om een aantal leden van de organisatie te 'plukken'. De officier van justitie vroeg de rechtbank vandaag om ruim 99 miljoen euro af te mogen pakken van Piet S. en enkele medeverdachten.

In het onderzoek naar Piet S. nam de politie al honderdduizenden euro's in beslag, net als dure auto's, luxe horloges, boten en vastgoed in onder andere Spanje. Het OM zag dit als bewijs dat hij miljoenen moet hebben verdiend met zijn drugshandel, al is het niet gelukt om al het geld ook daadwerkelijk te vinden. Het OM denkt dat hij een groot deel van zijn vermogen nog ergens heeft verstopt.

Het OM wil dit geld alsnog afpakken en heeft daarom berekend wat Piet S. moet hebben verdiend met zijn drugshandel. De inbeslaggenomen goederen en huizen dienen als voorschot. De rechtbank beslist later dit jaar of inderdaad de volledige 100 miljoen mag worden ontnomen.

De spoorbrug in Alphen aan den Rijn waar vorige week een schip tegenaan was gevaren, werkt weer. Dat meldt ProRail. De brug over de rivier de Gouwe kan weer draaien, zodat schepen erlangs kunnen varen. De scheepvaart is dan ook hervat.

Het schip botste vrijdagochtend tegen de brug aan en kwam vast te zitten. Hierdoor reden urenlang geen treinen tussen Alphen aan den Rijn en Bodegraven.

Doordat ook de brug beschadigd was geraakt, lag de scheepvaart tot en met maandag stil.

Veilig open en dicht

Vannacht testte ProRail of de draaibrug weer goed werkt. Bij die test bleek dat de brug weer veilig open en dicht kan. "Het mechanisme is veilig en doet het weer", zegt de spoorbeheerder tegen Omroep West.

Volgens een woordvoerder heeft de brug nog wel lichte schade, maar heeft dat geen effect op de werking van de brug. In de komende weken zal de schade worden hersteld. Dat gebeurt op momenten dat er geen treinen overheen rijden.

Over de herkomst en mogelijke schade aan het schip is niets bekend. Ook over de oorzaak van de aanvaring is nog niets bekend. De politie doet er nog onderzoek naar.

Kamerleden overleggen vanavond over de defensie-industrie, waarbij ook wordt gesproken over een plan waarmee de overheid bedrijven zou kunnen verplichten hun productie (deels) in dienst te stellen van Defensie.

Dit plan, waar het ministerie van Defensie al een tijd aan werkt, zou gebruikt kunnen worden als de internationale veiligheidssituatie daarom vraagt. Marineschepen, wapens en ander oorlogstuig kunnen dan sneller worden geproduceerd.

Op de ministeries van Economische Zaken en Defensie wordt al een tijd aan de wet gewerkt. De industrie is verdeeld over de plannen.

Gedwongen samenwerken

Royal IHC in Kinderdijk bouwt naast baggerboten ook schepen voor de Marine en levert ook engineering- en onderhoudsdiensten aan Defensie. Bestuurder Derk te Bokkel hoopt dat de nieuwe wet er komt. "In de huidige situatie duren aankoopprocessen soms acht of tien jaar. Door deze wet kan dat hopelijk worden versneld. Ik ben ervan overtuigd dat we in de snel veranderende wereldwijde veiligheidssituatie zo'n wet nodig hebben."

Te Bokkel zegt verder dat "je dit echt moet zien als noodwetgeving". "Voor ons is het niet beangstigend dat Defensie zo de productie naar zich toe kan trekken. We kennen het reilen en zeilen van het ministerie." Hij benadrukt dat de overheid zelf ook een rol te vervullen heeft. "Die moet het voor bedrijven interessant maken om te investeren in productiecapaciteit en voorraden."

Oorlogseconomie

Ondernemersorganisatie VNO-NCW erkent het belang van de wet, maar heeft ook kritiek. "De wet gaat op sommige punten wel heel ver. Dat is in een oorlogseconomie logisch, maar daar gaan nog een heel aantal fases aan vooraf", zegt Thomas Grosfeld, teammanager economie bij VNO-NCW. "We erkennen natuurlijk wel het belang van de wet en de noodzaak voor forse investeringen in defensie gezien de internationale situatie."

VNO-NCW kijkt ook naar Defensie zelf. "We snappen dat de wereld verandert, maar het moet duidelijk zijn dat je dit soort vergaande ingrepen in de markt echt pas echt moet doen als laatste optie." Het is volgens Grosfeld nu vooral zaak dat Defensie alles op alles zet om de industrie te versterken.

De ondernemersorganisatie maakt zich ook zorgen over de afbakening van de wet. "Nu valt potentieel bijna de hele economie eronder en dat leidt tot veel onzekerheid bij bedrijven. Die 'dual use' categorie is gigantisch breed. Dat kunnen bijvoorbeeld ook chips of farmacie zijn."

Landsbelang

Remko Verspui is commercieel directeur van zo'n 'dual use'-bedrijf. LDL Laundry levert industriële wasmachines en drogers aan onder andere Defensie. Ook hij maakt zich zorgen over de afbakening van de wet. "Als ondernemer moet je daarop kunnen anticiperen."

Verspui legt uit waarom zijn producten van belang kunnen zijn in een oorlogssituatie. "We leveren bijvoorbeeld machines die waterafstotende kleding kunnen reinigen. Dat kan bijvoorbeeld bij een brand op een militair vliegveld noodzakelijk zijn."

Verspui zegt verder dat hij best bereid is een extra stap te zetten wanneer de nood hoog is, maar dat zijn mogelijkheden beperkt zijn. "In het landsbelang maken we natuurlijk tijd voor de bestellingen van Defensie. Maar het wordt anders als Defensie onze productiecapaciteit een maand lang nodig heeft. Dan schaadt dat de continuïteit van onze bedrijfsvoering. Als we dan financiële schade oplopen ben ik geen goede werkgever."

Duurt nog wel even

Het zal overigens nog wel even duren voor de wet klaar is voor behandeling in de Tweede Kamer. De Raad van State zal er te zijner tijd advies over uitbrengen en de wet moet ook worden besproken in de ministerraad.

De wietteelt in Nederland neemt af. Omdat steeds meer landen het kweken van cannabis toestaan, is er minder behoefte aan Nederlandse wiet.

Dat staat in een politierapport over de ontwikkelingen op de drugsmarkt in de afgelopen vier jaar. "De Nederlandse hennepteelt lijkt aan belang te hebben ingeboet", schrijft de politie.

Al jaren op rij ontmantelt de politie minder hennepkwekerijen. Vorig jaar vond de politie in Nederland nog 'slechts' 1230 wietplantages. Dat waren er in 2019 nog drie keer zoveel. Overigens heeft dat volgens de politie ook te maken met andere prioriteiten en een tekort aan mensen.

Intussen treft de politie hier steeds vaker buitenlandse wiet aan, bedoeld voor de Nederlandse markt. Deze wiet komt bijvoorbeeld uit Canada, waar cannabis sinds 2018 legaal is. Een deel belandt kennelijk ook in Europa.

Grote speler

Hoewel er minder wiet van eigen bodem wordt geteeld, blijft Nederland volgens het rapport wel een onverminderd grote speler in de wereldwijde drugshandel. Nederland is nog altijd een van de belangrijkste invoerlanden van cocaïne in Europa.

Wel is hier, net als in België en Spanje, de afgelopen jaren steeds meer cocaïne in beslag genomen. Opsporingsdiensten beschouwen dit nogal eens als hun eigen verdienste, maar in het rapport ziet de politie het anders: "Dit lijkt te duiden op een uitbreiding van de import, via verschillende Europese havens."

Ook de productie van synthetische drugs lijkt in Nederland niet af te nemen. Al eerder werd duidelijk dat het aantal gevonden drugslabs juist stijgt.

Steeds vaker treft de politie drugslabs aan waar naast xtc bijvoorbeeld ook crystal meth kan worden gemaakt. "Criminelen kunnen met deze 'combilabs' snel inspelen op de vraag naar verschillende soorten drugs", aldus de politie in het rapport.

Opmars

Nieuwe drugsvarianten zijn volgens de politie aan een gestage opmars bezig, zoals ketamine, 3-MMC en synthetische cannabis. Ook 'flakka' wordt tegenwoordig in Nederland geproduceerd, net als stoffen die hier nog niet strafbaar zijn en via webwinkels worden verkocht.

Soms worden meerdere soorten drugs met elkaar gemengd, vaak ketamine en MDMA. Volgens het Trimbos Instituut zijn dit gevaarlijke cocktails die hier maar weinig worden gebruikt. De politie vermoedt dat deze mengsels onder de naam 'tusi' vooral worden geleverd aan Spanje en het Verenigd Koninkrijk.

Onlangs vond de politie in Nederland voor het eerst een grote partij nitazinen. Volgens het rapport worden deze extreem sterke en gevaarlijke pijnstillers in Europa weinig gebruikt. Dat geldt ook voor fentanyl, dat in de Verenigde Staten wel voor grote problemen zorgt. Wel zijn Nederlanders soms betrokken bij de handel in dit soort stoffen.

Verweven

Drugshandelaren richten zich vaak op de verkoop van meerdere soorten drugs tegelijk. Als de kans zich voordoet, pakken ze volgens de politie ook andere lucratieve handel mee zoals illegale medicijnen, sigaretten of vuurwapens.

Drugsnetwerken zijn allemaal met elkaar verweven, constateert de politie in het rapport. "Iedereen lijkt met iedereen verbonden, iedereen kan met iedereen samenwerken. Niemand is onmisbaar."

Voor het eerst sinds 23 april heeft het weer gevroren in ons land. Op weerstation Eelde (Drenthe) daalde de temperatuur afgelopen nacht tot onder het vriespunt. Dat meldt Weerplaza.

Op weerstation Eelde daalde de temperatuur naar -0,8 graden. Daarmee is de eerste lokale vorstdag in het najaar eerder dan gebruikelijk. Gemiddeld daalt de temperatuur pas op 23 oktober ergens in het land tot onder het vriespunt.

Vorig jaar duurde het tot 12 november voordat het tot de eerste plaatselijke vorst kwam. Om van vorst te spreken moet de temperatuur op 1,5 meter hoogte onder nul liggen.

Overgangsmaand

De vorst staat in schril contrast met het zachte weer dat morgen wordt verwacht. In het zuiden van het land is er volop ruimte voor de zon, waarbij de temperatuur op sommige plaatsen tot 23 graden kan oplopen.

De grote temperatuurschommelingen zijn kenmerkend voor de tijd van het jaar, meldt Weerplaza. Volgens het weerstation is de maand oktober, net als maart en april, een traditionele overgangsmaand, waarbij vaker grote temperatuurverschillen worden gemeten.

Bij een metaalrecyclingbedrijf in Groningen heeft vanochtend een grote brand gewoed. Bij de uitslaande brand kwam veel rook vrij, die in de wijde omgeving te zien was. Inmiddels is de brand onder controle.

De brand brak rond 07.30 uur uit aan de Gdanskweg. Volgens de brandweer woedde de brand in een berg oud ijzer. Meerdere voertuigen zijn ingezet om het vuur te bestrijden, meldt RTV Noord.

Zo trok een kraan de berg afval waarin de brand woedde uit elkaar, zodat alles snel kon worden geblust. De brandweer had de brand snel onder controle. Voor zover bekend raakte niemand gewond.

Tijdens de brand trokken dikke rookwolken over de stad Groningen en daarbij kwam een vieze geur vrij. Vanwege de rook was in de omgeving een NL-Alert verstuurd, waarin onder meer werd opgeroepen om uit de rook te blijven en ramen en deuren te sluiten. Dat alert is inmiddels ook weer ingetrokken.

Noord-Korea heeft een deel van de wegen en spoorlijnen naar Zuid-Korea opgeblazen. Dat meldt het Zuid-Koreaanse leger. Het gaat om sporen en wegen, die niet meer werden gebruikt, aan de Noord-Koreaanse kant van de zwaarbewaakte grens. Persbureau Reuters noemt het dan ook "een symbolische uiting van woede".

In reactie op de explosies werden er ten zuiden van de grens waarschuwingsschoten afgevuurd, schrijft het Zuid-Koreaanse persbureau Yonhap. Zuid-Korea gaf in een verklaring verder geen details over die schoten.

Gisteren zei Seoul al rekening te houden met zo'n actie van het regime in Pyongyang. Het Zuid-Koreaanse leger meldde dan ook "volledig gereed" te zijn.

Drones

Noord-Korea maakte vorige week bekend het Noord-Koreaanse grondgebied volledig te willen afscheiden van Zuid-Korea. Daarom zou het wegen en spoorlijnen afsnijden. Daar kwam dit weekend de mededeling bij dat Noord-Korea een "oorlogsverklaring" overweegt als het nog een Zuid-Koreaanse drone boven zijn grondgebied detecteert.

Zo werden de wegen opgeblazen:

Volgens Noord-Korea stuurt Seoul regelmatig drones over de grens om propagandapamfletten met "opruiende geruchten en onzin" te verspreiden. Het Zuid-Koreaanse leger ontkent dat.

Waarnemers zeggen dat het nog steeds onwaarschijnlijk is dat de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un grote aanvallen op Zuid-Korea uitvoert, schijft persbureau AP. Dat zou namelijk leiden tot vergelding van het sterkere Zuid-Koreaanse en Amerikaanse leger.

Ballonnen

De afgelopen tijd liepen de spanningen tussen beide landen weer op, ook al zijn die nooit echt weg geweest. Zuid-Korea loste deze zomer al eens een waarschuwingsschot. Toen waren Noord-Koreaanse militairen kort de grens tussen beide landen overgestoken.

Vorige maand vuurde Noord-Korea meerdere ballistische korteafstandsraketten af. Volgens het Zuid-Koreaanse leger werden de raketten mogelijk getest voordat ze worden geleverd aan Rusland. Ook gaf Noord-Korea foto's vrij waarop te zien is hoe de Noord-Koreaanse leider een installatie voor de verrijking van uranium bezoekt.

De grens tussen beide landen is een van de zwaarst bewaakte grenzen ter wereld:

Verder waren er een aantal maanden geleden ook provocaties tussen de twee Korea's door middel van ballonnen. Zo stuurde Noord-Korea honderden ballonnen richting het zuiden met zakken vol afval en uitwerpselen eraan. Het was een reactie op de Zuid-Koreaanse ballonnen met pamfletten tegen het Noord-Koreaanse regime en USB-sticks met K-pop en Zuid-Koreaanse tv-programma's.

Wapenstilstand

Sinds 1953 geldt er een wapenstilstand, maar formeel is de oorlog tussen de twee Korea's nooit afgerond.

Op de grens is een 4 kilometer brede gedemilitariseerde zone die alleen toegankelijk is voor militairen. Naar schatting liggen er zo'n twee miljoen mijnen in de grensstreek. Ook zijn er onder meer tankvallen gebouwd, om een aanval met tanks en andere voertuigen tegen te houden.

De overheid verkoopt opnieuw een pakket staatsaandelen van ABN Amro. Minister van Financiën Heinen (VVD) wil het belang van de staat in de bank terugbrengen van 40,5 procent tot zo'n 30 procent.

Een maand geleden werd de vorige verkoopronde afgerond. De Staat nam ABN Amro in 2008 over om de bank van de financiële ondergang te redden. Er heerste toen een wereldwijde financiële crisis. In 2015 werd besloten te beginnen met de afbouw van het staatsbelang in de bank.

De vorige verkoopronde bracht 1,17 miljard euro op voor de staatskas. Dat was voor 9,5 procent van de aandelen. Nu wordt er een iets groter pakket van 10,5 procent op de markt gebracht. Bij de redding van de bank in 2008 waren de aandelen veel meer waard.

Naast ABN Amro heeft de Staat ook een belang in de Volksbank.

De mestplannen van BBB-minister Wiersma vallen bij de pluimveehouders en varkensboeren in Nederland helemaal verkeerd. "Voor de pluimveesector zijn de plannen desastreus", zegt Bart-Jan Oplaat, voorzitter van de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders (NVP). "Als dit echt gaat gebeuren dan gaan er zeker een paar honderd pluimveehouders failliet."

Een van de onderdelen van het mestplan is dat boeren die hun bedrijf verkopen, dierrechten moeten inleveren. Door het plan van Wiersma worden de boeren die rundvee houden geraakt, maar ook de varkens- en kippenboeren.

Dat veroorzaakt veel weerstand bij kippenboeren die vinden dat zij niet zo veel problemen veroorzaken met hun mestproductie en dus niet aan strengere regels onderworpen zouden moeten worden. Ze betogen dat de pluimveemest sinds 2008 voor een groot deel gebruikt wordt in de biomassacentrale in Moerdijk, waar vervolgens groene stroom van wordt gemaakt. "Slechts een heel klein percentage van de kippenmest komt in de Nederlandse grond terecht", zegt Oplaat.

Brandbrieven

De sector heeft nog de stille hoop dat regeringspartij BBB een amendement van oppositiepartijen CDA en SGP steunt om de varkens- en pluimveehouders geen strengere mestplannen op te leggen, maar tot nu toe bleef de BBB achter zijn minister staan. Hoe BBB vanmiddag stemt, wil de partij nog niet zeggen. Om een meerderheid te halen, zal het amendement ook nog door een andere regeringspartij moeten worden gesteund.

Politiek is dit voor de BBB een gevoelig punt. Veel pluimveeboeren hadden goede hoop toen de BBB ging meeregeren, vertelt Oplaat. "Dit besluit is voor ons heel heel zuur en doet pijn", zegt hij. "Het zorgt voor veel teleurstelling omdat de pluimveemest nauwelijks op Nederlandse bodem terechtkomt, dat probleem gaat ons helemaal niet aan. "

In veel appgroepen van boeren gaan ook filmpjes en brandbrieven rond waarin de BBB wordt opgeroepen om voor het amendement te stemmen. Bij de BBB-fractie is het ook 'chefsache' geworden. De landbouwwoordvoerder van de partij, Kamerlid Cor Pierik, wordt in dit dossier vervangen door partijleider Caroline van der Plas.

Besluit Wiersma

Een woordvoerder van het ministerie legt uit dat er afspraken zijn gemaakt met Brussel dat het nationale productieplafond naar beneden moet. "Er moet gewoon minder mest in Nederland zijn. Dat gaat dan over de totale productie." De minister heeft toen besloten dat er een evenredige verdeling komt naar rato van de bijdrage van de mestproductie. Dat geldt ook voor de pluimveehouderij dus."

Vandaag zal er gestemd worden over het plan van SGP en CDA. Ze vragen om terug te keren naar de vroegere rekenmethode, waarin pluimveehouders het dus makkelijker hadden. "Het zou zonde zijn om bedrijven de nek om te draaien, zonder dat dat rechtvaardig te verdedigen is." zegt CDA-Kamerlid Eline Vedder.

De CDA'er hoopt dat haar amendement alsnog door BBB gesteund zal worden. "Minister Wiersma heeft eigenstandig besloten om op een andere manier naar de afroming te kijken en dat heeft grote gevolgen. Veel vooral jonge pluimveehouders zullen hier grote problemen door ervaren."

Korte lijntjes

Dat de BBB hiermee in de maag zit, wordt al duidelijk door hoe kort de lijntjes zijn. Zo is de broer van pluimvee-voorman Bart-Jan Oplaat de BBB'er Gert-Jan Oplaat. Hij is op dit moment Eerste Kamerlid en actief bij een andere pluimveebond. Tot 2015 was hij de voorzitter van de Nederlandse pluimveehoudersvereniging, niet veel later nam zijn broer die functie over.

Daarnaast was BBB-oprichter Van der Plas voorheen zelf medewerker communicatie bij de Nederlandse Vakbond Varkenshouders. Als de pluimveehouders en varkensboeren boos en teleurgesteld zijn in de BBB, dan voelt die partij dat zeker als opstand van de harde kern. Dat Van der Plas het debat zelf voert, laat ook zien hoe gevoelig het ligt in de partij.

Als het plan van SGP en CDA het niet haalt, gaat de sector het proberen tegen te houden via de rechter, kondigt de NVP alvast aan. Nederland telt 1700 pluimveehouders en zo'n 3300 bedrijven met varkens.

Goedemorgen! De rechtbank in Den Bosch beslist vandaag over de straf van psycholoog Wim van Dijk. Hij handelde in antibraakmiddelen, die hij leverde in combinatie met het dodelijke 'middel X'. Het OM eiste eerder een jaar cel.

Eerst het weer: vandaag is het best zonnig met alleen wat sluierbewolking. Het wordt 13 tot 17 graden. Morgen is er nog meer ruimte voor de zon en wordt het warm voor de tijd van het jaar. De hoogste temperaturen liggen dan tussen de 18 en 22 graden. Vanaf donderdag wordt het weer wisselvalliger.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Canada heeft zes hoge Indiase diplomaten het land uitgezet in het oplopende conflict over een in Canada vermoorde Sikh-leider. Zij hebben volgens Canada een rol in de moord op de 45-jarige Hardeep Singh Nijjar die vorig jaar juni werd doodgeschoten in de Canadese stad Surrey.

Volgens de Canadese minister van Buitenlandse Zaken Mélanie Joly is er "ruim voldoende, duidelijk en concreet bewijs" dat de zes "personen van belang" zijn in de zaak-Nijjar.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Een deels in Nederland ontworpen ruimtesonde van NASA is vanuit de Verenigde Staten vertrokken naar Europa. Niet naar het continent, maar naar een van de ongeveer honderd manen rond de planeet Jupiter:

Fijne dinsdag!

Kringloopwinkels krijgen steeds minder kleding binnen door de opkomst van voornamelijk (ultra)fast fashion. Bij de winkels worden er wel meer meubels en elektrische apparaten ingeleverd. Dat blijkt uit cijfers van brancheorganisatie Kringloop Nederland.

Fast fashion is goedkope kleding die niet lang meegaat. Het fenomeen bestaat al jaren, maar de laatste jaren maakt het echt een groei door met de opkomst van ultrafast fashion. Dat is kleding van voornamelijk Chinese onlinewinkels die in enkele dagen ontworpen en gemaakt wordt.

"Het is dit jaar voor eerst dat we het effect zo duidelijk zien", zegt directeur Rachel Heijne van Kringloop Nederland. "We zien ook dat de kwaliteit van spullen gewoon echt slecht is. Het is kleding die na een paar keer wassen kapot gaat. Die kun je niet in de kringloop verkopen."

Serieuze concurrent

Ultrafast fashion wordt vaak verkocht voor een kringloopprijs en is daardoor voor ons een serieuze concurrent, zegt de brancheorganisatie. "We zien dat mensen heel graag iets nieuws willen kopen. Op het oog ziet zoiets op een webshop er mooi uit, maar kwalitatief stelt het niet zo veel voor."

De kringloopwinkels hebben daarnaast concurrentie van online-marktplaatsen zoals Vinted of Vestiaire Collective die steeds populairder worden. Het is alleen nog te vroeg om daar het volledige effect van te zien, zegt de brancheorganisatie.

Hoewel er minder van wordt ingeleverd, heeft kleding een aandeel van 27 procent in de omzet van de kringloopwinkels. Dat is iets minder dan het jaar daarvoor.

De omzet van de kringloopwinkels is gestegen. Volgens Kringloop Nederland komt dat onder meer door de inflatie. "Dat wil niet zeggen dat de kringloop duur is geworden. Het zijn nog steeds heel schappelijke prijzen", zegt directeur Heijne.

"Dat de prijzen hoger liggen komt vooral door de salariskosten", zegt Peter Vuijk, manager van een kringloopwinkel in Arnhem. "De minimumlonen zijn de afgelopen jaren flink gestegen. Dat is gewoon heel zwaar voor kringloopwinkels."

Recyclen

Ondanks de hogere prijzen blijft de kringloop populair. Er worden steeds meer spullen ingeleverd en spullen kunnen ook steeds vaker weer worden verkocht. "Producten komen binnen en dan gaan we ze sorteren. Er zijn producten die meteen de winkel in kunnen, maar soms moeten ze eerst schoongemaakt of gerepareerd worden", zegt Heijne.

Spullen die niet kunnen worden verkocht, worden uit elkaar gehaald. "Als er bijvoorbeeld hout in een product zit, halen we dat eruit en kan het weer voor iets anders worden gebruikt." De producten die niet recyclebaar zijn, gaan naar de verbrandingsoven. Vorig jaar is er twee procent minder vernietigd.

Meubels blijven veruit het populairste product in de kringloop. Bijna 30 procent van de ingeleverde spullen valt onder meubilair. Daarna volgen elektrische apparaten.