NOS Nieuws - Algemeen

Een Ierse Bram Stoker-fan heeft tijdens onderzoek in de Nationale Bibliotheek in Dublin een onbekend gebleven kort verhaal van zijn held ontdekt. Bram Stoker (1847-1912) werd wereldberoemd met Dracula (1897), het griezelverhaal over de Transsylvanische graaf en vampier die zich met het bloed van mensen voedt.

Gibbet Hill verscheen in 1890 in de kerstbijlage van een krant uit Dublin. Dat was in de tijd dat Stoker ook aan het schrijven van Dracula begon. Na de eerste publicatie verdween Gibbet Hill in de mist van de geschiedenis. Zelfs bij Stoker-kenners was het bestaan van dit spookverhaal niet bekend.

Brian Cleary was heel zijn leven al Stoker-fan, zei hij tegen de Ierse omroep RTE. Toen hij in 2021 plotseling zijn gehoor verloor, stopte hij tijdelijk met werken en had hij tijd om zich in de Nationale Bibliotheek op zijn hobby te storten.

In oktober vorig jaar stuitte hij op een advertentie in de Daily Express Dublin Edition voor de kerstbijlage van 1890 van die krant. Daar zag hij de aankondiging van een voor hem onbekend verhaal van zijn geliefde auteur. In de bibliotheek vond hij al snel de kerstbijlage terug.

Het begin van het verhaal:

"Ik was geschokt, verbijsterd", zei hij tegen RTE. "Terwijl ik daar zat, in die prachtige ruimte in de Nationale Bibliotheek, hield ik mijn adem in, starend naar wat ik zojuist had gevonden. En ik dacht: ben ik de enige nog levende persoon die dit verhaal heeft gelezen?"

Dat was hij, bleek toen Cleary Stoker-biografen en anders experts raadpleegde. Geen van hen had Gibbet Hill ooit gelezen of er zelfs maar over gehoord.

Gibbet Hill gaat over een man die door het Engelse platteland reist en daar in aanraking komt met een verhaal over moorden, ophangingen en boosaardige kinderen. Het wordt morgen voor het eerst in het openbaar voorgelezen tijdens het Bram Stoker Festival in Dublin.

Uiteraard is het ook als boek te koop. De opbrengst gaat naar onderzoek naar het voorkomen van doofheid bij kwetsbare pasgeborenen.

De politieke partij Vlaams Belang gaat in België voor het eerst mee besturen op lokaal niveau. Daarmee wordt voor het eerst het cordon sanitaire doorbroken dat andere partijen al jarenlang in stand houden rond de uiterst rechtse partij.

Het Vlaams Belang vormt in Ranst, een gemeente bij Antwerpen, een coalitie met de lokale partijen PIT Ranst en Vrij Ranst. Dat is de uitkomst van coalitieonderhandelingen na de gemeenteraadsverkiezingen van afgelopen zondag, schrijft VRT Nieuws.

De partij haalde bij de gemeenteraadsverkiezingen in Ranst drie zetels binnen. Daarmee is het de kleinste partij in de nieuw gevormde coalitie. Later vanavond presenteren de drie partijen hun akkoord.

Vanwege de deelname van Vlaams Belang in Ranst hebben de nationale partijen Open VLD en CD&V de lidmaatschappen van een aantal leden per direct beëindigd. De geroyeerde leden waren op landelijk niveau nog lid van de twee partijen, maar maken de samenwerking op lokaal niveau nu mogelijk.

"Onze partij zal het lidmaatschap van deze verkozenen onmiddellijk intrekken. We zullen nooit aanvaarden dat CD&V-leden samenwerken met het Vlaams Belang. Onze democratische principes zijn belangrijker dan enkele postjes", schrijft de Christen-Democratisch & Vlaamse partij in een verklaring.

Meebesturen

Vlaams Belang zal op basis van de verkiezingsresultaten van afgelopen zondag op minimaal twee plekken in het land meesbesturen. In Ninove behaalde Vlaams Belang-parlementslid Guy D'haeseleer een absolute meerderheid. Daarmee zou hij de eerste radicaal-rechtse burgemeester van het land worden. Wel loopt er nog een onderzoek naar fraude met volmachten in de stad.

Filler- en botoxbehandelingen zijn populairder dan ooit: in de afgelopen drie jaar is het aantal behandelingen in Nederland verdubbeld, blijkt uit onderzoek van het Erasmus MC Rotterdam. Sociale media spelen volgens cosmetisch arts en Erasmus MC-onderzoeker Tom Decates een belangrijke rol in de stijging van het aantal ingrepen. Zo staan TikTok en Instagram vol met promoties en ervaringen.

Alleen mensen die een artsenopleiding hebben gevolgd en een BIG-registratie hebben, mogen fillers en botox injecteren. Toch zijn er ook mensen die dit zonder bevoegdheid doen. Hoewel het volgens Decates in de meeste gevallen gewoon goed gaat, worden er regelmatig fouten gemaakt - vooral door mensen die hier helemaal niet voor zijn opgeleid. Maar ook bij bekende klinieken schijnt het soms mis te gaan.

We spraken drie mensen over hun slechte ervaring.

Melle van Rooijen (25)

Melle van Rooijen organiseert sinds zes jaar medische trips naar Turkije, omdat hij het belangrijk vindt dat mensen veilig worden begeleid. Hij heeft zelf een slechte ervaring gehad.

"Toen ik net achttien was, kwam ik in contact met een destijds bekende kliniek in Nederland", vertelt hij. "De arts bood mij gratis lipfillers aan in ruil voor promotie op mijn socialmediakanalen. Dat vond ik natuurlijk geweldig, vooral op die leeftijd. De arts vertelde mij dat er een filler is die heel lang blijft, heel veel bekende Nederlanders zouden deze ook gebruiken. Het klonk geweldig en ik was ook blij met het resultaat: volle lippen."

"Jaren later viel het mij op dat lipfillers bij iedereen wegtrekken na een aantal maanden tot jaren, terwijl het bij mij niet verminderde. Ik hou best van het extreme, maar het is niet meer de look waarvoor ik wil gaan."

"Een tijdje terug sprak ik mijn huidige arts uit Turkije, met wie ik samenwerk op de medische trips. Hij vond het gek dat mijn fillers niet afzwakken en onderzocht wat er is gespoten. Er bleken illegale siliconen fillers in mijn lippen te zijn gespoten, iets wat al jaren verboden is. Het verwijderen moet operatief gebeuren. Daarbij wordt van mondhoek tot mondhoek een snee gemaakt, zowel boven als beneden, wat betekent dat ik er een heel groot litteken aan overhoud."

"Mijn arts zegt dat het verstandig is, omdat het zich binnen mijn lichaam kan verplaatsen. Maar ik ben er nog niet klaar voor. Ik had mij destijds beter moeten verdiepen en informeren."

Lana Zwart (24)

Lana Zwart heeft in de afgelopen jaren meerdere cosmetische ingrepen ondergaan. De meeste gingen goed, een niet.

"In 2019 ging ik naar een bekende kliniek voor een Russische lipfillertechniek. Hoewel ik er door hun naamsbekendheid vertrouwen in had dat het goed zat, heb ik de desbetreffende arts gevraagd of ze zeker wist dat ze deze techniek kon toepassen. Ik was vaker bij die arts geweest voor andere behandelingen en daar was ik tevreden over."

"Toen de arts de fillers erin had gespoten, was ik niet echt tevreden. Het was niet helemaal wat ik ervan verwachtte. Een aantal maanden later ben ik naar een andere arts gegaan. Ze schrok ervan, omdat de filler blijkbaar in de verkeerde huidlaag was gespoten. Het laten oplossen van de filler zou mij heel veel pijn doen, waardoor ze mij aanraadde om het te masseren in de hoop dat het omhoog zou gaan."

"Ik voelde me heel rot. Het masseren werkte niet goed, ik heb jaren gewacht tot het vanzelf minder werd en het toen laten oplossen. Sindsdien ben ik heel voorzichtig voordat ik besluit door welke arts ik iets laat doen. Ik doe tien keer beter onderzoek en wil foto's en ervaringen van anderen zien voordat ik ergens aan begin. Ik heb mijn lesje wel geleerd."

Stephanie Tency (33)

Influencer en voormalig Miss Universe Nederland Stephanie Tency maakte afgelopen maand de documentaire Misslukt, waarin ze openhartig is over de gevaren van ingrepen.

"Ik kreeg regelmatig gratis botox-behandelingen aangeboden. Er is een keer verkeerd geïnjecteerd, waardoor ik een half jaar scheef lachte. Online probeer ik te laten zien dat dingen mis kunnen gaan. We moeten ons bewust zijn van de invloed die we hebben op jonge meiden. Doe goed vooronderzoek, want je raakt er verslaafd aan."

In de video vertelt Stephanie meer over haar ervaringen:

De organisatie van het Oud-Limburgs Schuttersfeest (OLS) is voor tienduizenden euro's opgelicht door phishing. De fraudeur is binnengedrongen in de systemen van de organisatie en kon zo 78.000 euro wegsluizen.

De oplichter gebruikte daarvoor facturen van leveranciers. Door bankrekeningnummers op die facturen aan te passen ging het geld niet naar de leveranciers, maar naar de fraudeur. Het geld dat de leveranciers daardoor misliepen is alsnog betaald door de organisatie.

Vandaag presenteerde het gezelschap de omzetcijfers. De organisatie sluit het OLS van 2024 af met 110.000 euro in de plus. Dat had hoger kunnen zijn als hackers niet aan de haal waren gegaan met de kas, schrijft L1 Nieuws. Volgens voorzitter Ger Koopmans vonden leden en betrokken schutterijen de hack "klote" voor het financiële resultaat.

De fraude werd begin september ontdekt. De organisatie heeft toen aangifte gedaan bij de politie. Wie erachter zit is nog niet bekend.

Schuttersfeest

OLS is een jaarlijks terugkerend evenement op de eerste zondag van juli. Schutterijen uit zowel Belgisch als Nederlands Limburg komen dan samen. Ze dragen uniformen en kostuums en gaan de strijd met elkaar aan bij schietwedstrijden. Het trekt jaarlijks tienduizenden bezoekers.

Tien jaar geleden kreeg het OLS de status immaterieel cultureel erfgoed in Nederland. In Vlaanderen had het die status al.

Het financiële resultaat van het evenement viel dit jaar sowieso lager uit, omdat de kosten voor beveiliging hoger uitvielen dan vooraf was begroot. Ook was de consumptieprijs laag gehouden en werd geen geld gevraagd voor het gebruik van toiletten.

In Cuba is vanmorgen opnieuw in het hele land de stroom uitgevallen. Dat was een paar uur nadat de levering na de uitval van gisteren weer op gang was gekomen. Het is nog onduidelijk hoelang de stroomstoring van vandaag gaat duren.

De oorzaak van storingen is niet bekendgemaakt. Vermoedelijk houden ze verband met een tekort aan brandstof die het eiland nodig heeft voor zijn stroomopwekking. Om brandstof te besparen stuurde de regering voorafgaand aan de storing van gisteren ambtenaren met een niet-essentiële functie naar huis. Ook de scholen gingen dicht.

Cuba kende al langer stroomstoringen die uren konden duren, maar nooit het hele eiland troffen.

Al weken problemen

Cuba ontving het afgelopen jaar veel minder olie dan voorheen van zijn drie belangrijkste leveranciers: Venezuela, Rusland en Mexico. Het moet olie en olieproducten inkopen op de kortetermijnmarkt, waar veel meer moet worden betaald.

Behalve met een tekort aan brandstof kampt Cuba met een toenemende vraag naar elektriciteit en achterstallig onderhoud aan het stroomnet.

De regering wijst ook met de beschuldigde vinger naar de VS. Door het Amerikaanse handelsembargo kan Cuba moeilijker aan olie en reserveonderdelen voor de elektriciteitscentrales komen.

In Polen heeft een uitvaartondernemer excuses aangeboden nadat het lichaam van een dode vrouw uit een rijdende rouwauto was gevallen. Het ongebruikelijke incident vond vrijdagavond plaats in Stalowa Wola in het zuidoosten van Polen.

Poolse media schrijven dat een wit laken tegen de voorruit van een automobilist waaide. Toen het laken naar beneden gleed, zag de chauffeur een dode vrouw op het zebrapad liggen.

De automobilist vreesde even dat hij de vrouw had aangereden. In plaats daarvan bleek een lijkwagen het lijk verloren. Lokale media publiceerden een foto van een dode vrouw die op een zebrapad ligt.

Defect aan achterklepsluiting

In een verklaring biedt de eigenaar van het uitvaartcentrum de familie van de dode vrouw excuses aan. Volgens de eigenaar was er sprake van een defect aan de achterklepsluiting.

Volgens het uitvaartcentrum was de chauffeur een medewerker met jarenlange ervaring. Alle voertuigen van het bedrijf zullen een technische inspectie ondergaan.

De politie onderzoekt of er sprake is van ontheiliging van een lijk. Daarop staat in Polen maximaal twee jaar gevangenisstraf.

De Amerikaanse psycholoog Philip Zimbardo is op 91-jarige leeftijd overleden. Zijn omstreden Stanford-gevangenisexperiment werd in de jaren 70 wereldberoemd en maakte veel discussie los over de menselijke aard.

Zimbardo overleed al op 14 oktober, maar Stanford University, waar hij werkte, heeft het nieuws vandaag bekendgemaakt. De doodsoorzaak is onbekend.

In 1971 vroegen Zimbardo en een groep masterstudenten aan een groep mannelijke studenten om vrijwillig twee weken lang in een zogenaamde gevangenis door te brengen. Die was voor het experiment ingericht in de kelder van een gebouw op de campus van de universiteit. Een deel van de jonge mannen kreeg een rol als bewaker, terwijl een ander deel gevangenen speelde.

Beëindigd

De studie werd na zes dagen beëindigd omdat de mannen die de rol van bewakers speelde de 'gevangenen' psychologisch gingen misbruiken en daarvan leken te genieten, terwijl de mannen die gevangenen speelde in toenemende mate angstig, depressief en boos werden.

Het experiment werd zeer bekend en wordt in sommige psychologiestudies gebruikt om kwaadaardig gedrag te bestuderen. Een generatie na de Tweede Wereldoorlog leek het experiment te bewijzen dat gewone burgers onder bijzondere omstandigheden al snel tot duivels kunnen verworden.

Het onderzoek werd echter ook wel gebruikt om de ethiek van psychologische experimenten te bespreken. Op de wetenschappelijke validiteit van het onderzoek van Zimbardo kwam kritiek: zo had Zimbardo zichzelf in het experiment de rol van hoofdbewaker gegeven waardoor hij geen neutrale observant was in het experiment.

Instructies

Zimbardo en zijn medeonderzoekers gaven herhaaldelijk instructies aan de bewakers. Een persoon die de onderzoekers advies gaf over hoe het gevangeniswezen in elkaar stak, stelde zelfs dat de ergste mishandelingen niet veel meer waren dan een herhaling van wat hij de onderzoekers had verteld en noemde het experiment "een toneelstuk".

Over het experiment is onder meer een documentaire gemaakt (Quiet Rage: the Stanford Prison Experiment, 1992) en meerdere films, zoals Das Experiment (2001), The Experiment (2010) en The Stanford Prison Experiment (2015).

Na het gevangenisexperiment deed Zimbardo onder meer onderzoek naar verlegenheid, sektegedrag en heldendom, meldt zijn universiteit. Hij ging in 2003 officieel met pensioen bij Stanford, maar bleef er nog tot 2007 gastcolleges geven.

In de woning in Meppel die vannacht beschadigd raakte door een explosie, heeft de politie spullen gevonden die kunnen worden gebruikt in een drugslab. Of in de woning inderdaad drugs werden geproduceerd, wordt nu onderzocht. Ook wordt gekeken of de gevonden materialen een rol hebben gespeeld bij de explosie.

Buurtbewoners zeggen dat ze al jaren klagen bij de politie en de woningcorporatie over overlast door drugshandel. Ook zou er vanuit het huis drugs zijn gedeald en was er aanloop van criminelen.

Achtergevel weggeblazen

De explosie was rond 02.00 uur vannacht. De achtergevel van de woning aan de Willem de Poorterstraat is weggeblazen. Op beelden van vannacht is te zien dat de explosie een grote brand veroorzaakte.

Buren zeggen na de ontploffing een chemische lucht te hebben geroken. Iemand anders zag na de ontploffing een man weglopen die gewond leek aan zijn handen en armen.

De politie is op zoek naar die gewonde man en heeft een signalement verspreid. Mogelijk gaat het om de bewoner van de huurwoning. "We hebben nog niet met hem gesproken en we komen graag met hem in contact", zegt de politie.

Geschrokken

Ook locoburgemeester Klaas de Vries was er vannacht bij en zegt geschrokken te zijn. "We hebben er direct voor gezorgd de omwonenden zorg en onderdak te bieden en blijven met ze in contact". Hij reageert niet op de meldingen en klachten van buurtbewoners: "Dat is verder aan de politie."

Woningcorporatie Woonconcept, die de woning verhuurt, laat ook in het midden of er meldingen van drugshandel zijn binnengekomen. "In zijn algemeenheid kan ik zeggen dat bewoners ervan uit kunnen gaan dat we meldingen serieus nemen", zegt directeur-bestuurder Van Halteren.

Instortingsgevaar

De brandweer kon na het blussen de woning niet in vanwege instortingsgevaar. Uiteindelijk is een speciaal brandweerteam de woning binnengegaan. Daar is niemand aangetroffen.

De woning is onbewoonbaar verklaard. Ook omliggende woningen raakten ernstig beschadigd en een aantal omwonenden moest hun huis verlaten. Wanneer zij terug kunnen is niet bekend. Mogelijk krijgen zij tijdelijk vervangende woonruimte.

Door de kracht explosie zijn voorgevel, dak en achtergevel zwaar beschadigd:

Aan de boulevard in Egmond aan Zee staat een nieuw monument. Het is een blijk van herinnering aan bijna 25.000 Nederlandse, geallieerde en Duitse bemanningsleden van vliegtuigen die in de Tweede Wereldoorlog op de Noordzee om het leven zijn gekomen.

Bij de onthulling waren nabestaanden van vliegeniers aanwezig. Ook waren er vertegenwoordigers van het Verenigd Koninkrijk, Australië, Amerika en Duitsland.

Het idee voor het monument ontstond in 2022, toen door storm Eunice de wrakstukken van een Britse bommenwerper aanspoelden op het strand bij Camperduin. Het bleek te gaan om een vliegtuig dat in december 1942 met acht bemanningsleden aan boord in zee was gestort. Hun lichamen zijn nooit teruggevonden. Er werd contact gelegd met de familie van de bemanning, waarna het idee ontstond voor een monument.

Het monument is bedoeld ter herinnering aan alle bemanningsleden die niet meer terugkwamen van boven de Noordzee, van Het Kanaal tot Noorwegen, zei initiatiefnemer Martijn Visser in het NOS Radio 1 Journaal.

Het is daarmee een van de weinige monumenten dat ook de Duitse vermisten in herinnering brengt. "De Luftwaffe bestond ook uit dienstplichtige militairen. Na meer dan tachtig jaar is het tijd om ook samen te herdenken", zegt Visser. Hij krijgt veel positieve reacties van de Duitse toeristen die de plaats bezoeken. "Velen van hen hebben het nog steeds moeilijk met het oorlogsverleden van hun land, vertellen ze ons."

The gap

Tijdens de oorlog vlogen bommenwerpers van Groot-Brittannië naar Duitsland. De route ging vaak via Egmond aan Zee, omdat daar weinig luchtafweergeschut van de Duitsers stond. In Castricum en Bergen stonden zwaar bewaakte radartorens, maar Egmond lag daar tussenin. De Britten noemde Egmond aan Zee daarom 'the gap' (het gat). Bovendien kon de vuurtoren van Egmond, hoewel het licht gedoofd was, gebruikt worden als baken voor vliegers.

Het monument LOST, wat staat voor Lost Over Sea Tribute, is bedacht en gemaakt door de Hoornse kunstenaar Martijn Neuvel. Het bestaat uit dog tags: militaire naamplaatjes, die gezamenlijk een vliegenier uitbeelden. Voor de identiteitsplaatjes is gekozen omdat elke militair die droeg, ongeacht nationaliteit of rang. Op elk plaatje staat de voornaam van een daadwerkelijk vermiste persoon.

Het is een uiterste maatregel, maar hij wordt wel ingezet door de Belastingdienst: beslaglegging op privébezittingen van ondernemers met coronabelastingschulden. In enkele gevallen moeten ondernemers gedwongen hun huis verkopen.

Het gebeurt "zeer incidenteel", zegt een woordvoerder van de Belastingdienst, en soms wordt er ook beslag gelegd op bijvoorbeeld voorraden of bedrijfsinventaris in plaats van woonhuizen. Het gebeurt alleen als er op een andere manier geen oplossing kan worden gevonden.

De gevolgen van de maatregel zijn groot. Peter Melk kreeg deze zomer een brief van de bank dat er beslag is gelegd op zijn woning. Als zzp'er is hij persoonlijk aansprakelijk voor schulden. Hij heeft tot maart de tijd om zijn woning te verkopen. Zijn schuld, zo'n 185.000 euro, kan worden terugbetaald uit de overwaarde.

Bekijk hier het verhaal van Peter Melk:

De Belastingdienst gaat niet in op individuele gevallen, maar zegt in het algemeen dat er eerst naar oplossingen wordt gezocht. "Alleen als er geen oplossing kan worden gevonden, zet de Belastingdienst uiterste invorderingsmaatregelen in, zoals beslaglegging of aansprakelijkstelling", zegt een woordvoerder.

Hulporganisaties zeggen ook dat er vaak wel een oplossing kan worden gevonden met de Belastingdienst. Situaties zoals die van Peter Melk zijn nu zeldzaam. Maar er zijn wel tienduizenden mensen die achterlopen met het terugbetalen van hun coronabelastingschuld.

In de zomer waren er 55.000 ondernemers die zodanig slecht aflosten dat ze uit de betalingsregeling zijn gezet. Een paar duizend hebben toen alsnog de schuld afbetaald, maar de rest loopt nog steeds achter of heeft nog niks betaald. Een deel krijgt dwangbevelen.

In de zomer waren er ook nog zo'n 35.000 ondernemers die nog wel in de betalingsregeling zaten maar achterliepen met betalen. Zij lopen het risico om op den duur uit de betalingsregeling gezet te worden en dwangbevelen te krijgen. Als een ondernemer dan niks doet, kan er beslag worden gelegd. Later dit jaar komt de Belastingdienst met een update van deze cijfers.

Het zijn aantallen die Boris Wielinga, van hulporganisatie Over Rood, zorgen baren. "Wat gebeurt er met al die tienduizenden mensen die achterlopen? Het zijn er te veel. Als zij geen hulp zoeken, gaan we over een jaar of twee veel vaker zien dat ondernemers te maken krijgen met beslagleggingen."

"Er zijn nog steeds ondernemers die zich bij ons melden die eerder niets van zich hebben laten horen", zegt Jacqueline Zuidweg van Zuidweg & Partners, een schuldhulpverlener voor ondernemers. "Maar het gebeurt niet heel vaak. En dat is zorgelijk, want op een gegeven moment komen ook zij aan de beurt bij de Belastingdienst."

Personeelstekort Belastingdienst

De Belastingdienst heeft bovendien te maken met een personeelstekort. Er is te weinig personeel om de schulden te vorderen, constateerde de Algemene Rekenkamer eerder. Dwangbevelen worden wel opgestuurd, maar dwangmaatregelen, zoals beslagleggingen, volgen nog zelden. De Belastingdienst onderkende dat eerder en zei niet alles tegelijk te kunnen doen. "Prioritering blijft daarom onvermijdelijk", schreef toenmalig staatssecretaris Van Rij aan de Tweede Kamer.

Maar mondjesmaat krijgen ondernemers met de uiterste maatregelen te maken. "Vooral ondernemers die al een jaar geleden uit de betalingsregeling zijn gezet, kunnen nu tegen beslaglegging aanlopen", zegt Michiel Hordijk van het Instituut voor het midden- en kleinbedrijf. Ook hij ziet dat de Belastingdienst wel vaak meedenkt om een oplossing te vinden. "Wij gaan bijvoorbeeld met de deurwaarder in gesprek om ervoor te zorgen dat de ondernemer alsnog in een regeling kan vallen."

Gé Gijsen van het Zwaar Weer-loket van de Kamer van Koophandel herkent dat. "Ik spreek wel ondernemers die een brief kregen waarin aangekondigd wordt dat er beslag kan worden gelegd. Maar als er nog perspectief is voor de ondernemer kunnen we vaak nog zoeken naar andere mogelijkheden."

Een voorwaarde daarvoor is wel dat ondernemers hulp zoeken. En dat is dan ook het pleidooi van alle hulporganisaties.

Het waterpeil in de Maas is genoeg gestegen om de scheepvaart tussen Ternaaien in België en Urmond in Limburg te hervatten. De scheepvaart lag sinds maandag stil om een vrachtschip te bergen dat vorige week zaterdag tegen de stuw bij Borgharen was gebotst en gezonken.

Doordat het schip tegen de stuw lag, kon die niet meer open en dicht. Daardoor stroomde water weg en daalde het waterpeil in de Maas. Na verschillende pogingen lukte het gisteren om het schip te bergen. Daarna kon de stuw worden gesloten en het waterpeil geleidelijk omhoog worden gebracht.

De schade aan de stuw lijkt volgens een eerste onderzoek mee te vallen. Een woordvoerder van Rijkswaterstaat zegt dat die gewoon open en dicht kan. Later volgen meer onderzoeken om de definitieve schade vast te stellen.

De keersluis Limmel is sinds vanochtend vroeg ook weer open. Die was gesloten om het waterpeil in de Maas niet nog verder te laten zakken. Sluis Bosscherveld blijft voorlopig nog wel gestremd, omdat daar een tijdelijke kering is aangelegd. Zodra die kering is weggehaald, wordt de scheepvaart daarover geïnformeerd.

Het geborgen schip ligt vlak bij de stuw tegen een ponton. Wanneer het daar wordt weggehaald is niet duidelijk.

Het 67 meter lange binnenvaartschip botste vorige week zaterdag tegen de stuw:

Vier mensen zijn om het leven gekomen en twaalf mensen zijn gewond geraakt bij een grote kettingbotsing in de buurt van de Poolse stad Gdansk. Op een deel van een snelweg die wordt gerenoveerd kwamen 22 voertuigen met elkaar in botsing.

Het ongeluk gebeurde gisteren rond 23.15 uur in de Poolse plaats Borkowo. Meerdere voertuigen vlogen in brand, meldt onder meer de Poolse krant Gazeta Wyborcza. Bij het ongeval waren ook drie vrachtwagens betrokken. De politie heeft een 37-jarige vrachtwagenchauffeur aangehouden. Waarom is nog niet duidelijk. Uit een eerste onderzoek bleek dat hij niet dronken was.

De snelweg was lange tijd afgesloten zodat de politie en hulpdiensten hun werk konden doen. Er werd onder meer een traumahelikopter ingezet en veertien brandweervoertuigen.

Shabaan al-Dalou was 19 jaar. Het was zijn droom ooit medicijnen te studeren. Maar door de oorlog in Gaza moest hij met zijn familie zijn huis in Gaza-stad verlaten. Na meerdere omzwervingen waren ze neergestreken op het terrein van een ziekenhuis.

Maandag was daar een Israëlisch bombardement en vloog hun tent in brand. Shaban kon niet wegkomen en verbrandde levend. De beelden daarvan gingen de wereld over en werden gedeeld op sociale media.

Een lokale journalist sprak voor de NOS met de naaste familie van de jongen. Ze willen hem een gezicht geven, zodat hij niet een van de vele duizenden onbekende doden blijft.

Bekijk hier het verhaal van de familie van Shabaan:

Het gezin met vijf kinderen woonde in een zelfgemaakte tent op het terrein van het al-Aqsa-ziekenhuis in Deir-al-Balah, in het midden van de Gazastrook. "14 oktober was een gitzwarte dag voor ons", vertelt zijn 17-jarige broer Mohammed.

"Ik lag te slapen toen het gebeurde. Ik hoorde een knal en zag veel rook rond onze tent. Ik rende naar Shabaan. Hij had zijn handen omhoog gestoken en er waren vlammen om hem heen. Er was een stuk beton op zijn been gevallen. Ik wilde hem te redden, maar werd tegengehouden. Ik kan niet omschrijven hoe het is om je broer levend te zien verbranden. Er was niks van hem over, hij was onherkenbaar. "

Het afgelopen jaar maakte Shabaan vlogs over zijn leven. "Ik had grote dromen, maar daar heeft de oorlog een einde aan gemaakt," vertelde hij. "Ik ben er lichamelijk en geestelijk ziek van. Ik lijd aan depressies en haaruitval door de voortdurende trauma's die we doormaken. Het lijkt alsof de tijd stilstaat in Gaza. We zitten vast in een eeuwigdurende nachtmerrie."

Vóór de oorlog studeerde Shabaan aan de universiteit, vertelt zijn broer. "Hij haalde hoge cijfers en wilde geneeskunde studeren. Studeren betekende alles voor hem. Soms ging ik naar zijn kamer en dan zei hij: 'Laat me, ik moet studeren.' Er is geen toekomst in Gaza als de omstandigheden zo blijven. We zitten nu al een jaar zonder school."

'Een ziekenhuis is zogenaamd veilig'

Bij de aanval maandag kwamen vier mensen om in de vlammen en raakten zeker 40 mensen gewond. Ook de 37-jarige moeder van Shabaan stierf. Ook zij was helemaal verbrand. "Wij herkenden haar aan haar armband," zegt Mohammed. "Moge haar ziel rusten in vrede."

De oom van Shabaan, Mahmoud al-Dalou, woonde ook in een tent bij het ziekenhuis. "Mijn broer en ik woonden naast elkaar. Niemand had verwacht dat zo'n plaats gebombardeerd zou worden, want het zou veilig zijn bij een ziekenhuis. Ze hebben rond 01.00 uur in de ochtend raketten op ons afgevuurd. We konden onszelf redden, maar mijn schoonzus en haar zoon kwamen om. Shabaan was mijn neef én mijn vriend. Hij was ambitieus en succesvol. Ik kon het beeld niet verdragen. Ik zag mijn eigen vlees en bloed voor mijn ogen verbranden."

Verantwoordelijkheid

Israël heeft erkend dat het verantwoordelijk is voor het bombardement. Het leger sprak van "een precisieaanval op terroristen die een commandocentrum hadden op het parkeerterrein van het ziekenhuis". Hamas spreekt dat tegen en Israël heeft nog geen bewijs voor zijn bewering geleverd. De dodelijke brand zou zijn veroorzaakt door "secundaire explosies".

Een verpleegkundige die werkt in het ziekenhuis zei tegen het persbureau Reuters dat er kleine gasflessen explodeerden die door de ontheemden werden gebruikt om mee te koken. Maar het is niet na te gaan of daardoor de grote brand is veroorzaakt.

Het incident, het zoveelste waarbij burgers in de Gazastrook omkomen, heeft ook geleid tot een reactie van de Amerikaanse regering. "De beelden zijn zeer verontrustend en we hebben onze zorgen overgebracht aan de Israëlische regering", zegt een woordvoerder . "Israël moet meer doen om burgerdoden te voorkomen."

In Colombia is de teelt van cocabladeren naar recordhoogte gestegen. Het gebied waar cocabladeren worden geteeld, is vorig jaar tien procent groter geworden. Cocabladeren zijn het belangrijkste ingrediënt voor cocaïne.

De VN houdt sinds 2001 bij hoe groot de teelt van cocabladeren in Colombia is. Uit het meest recente rapport van het Bureau voor Drugs en Criminaliteit (UNODC) blijkt dat de cocaïneproductie niet eerder zo hoog was. In een jaar tijd groeide de productie van 1,7 miljoen kilo (2022) naar 2,6 miljoen kilo (2023), een toename van 53 procent.

De Colombiaanse autoriteiten proberen al jaren de drugshandel tegen te gaan, maar het land blijft een van de grootste cocaïneproducenten in de wereld. De afgelopen tien jaar steeg de productie van cocaïne gestaag. De meeste cocaïne is bestemd voor Europa en de Verenigde Staten.

De gebieden in Colombia met de grootste toename van de cocaïneproductie in 2023 waren Cauca en Narino. In beide regio's zijn voormalige leden van het in 2017 ontbonden FARC-guerrillaleger actief in de drugshandel.

Het aantal mensen dat een cosmetische ingreep laat doen, is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Dat blijkt uit onderzoek van het Erasmus MC Rotterdam. Zo werden in 2019 in Nederland 250.000 behandelingen met botox uitgevoerd, in 2022 was dat aantal gestegen tot 550.000. Ook het aantal filler-behandelingen is gestegen: van 162.000 in 2019 naar 294.000 in 2022.

Tom Decates, cosmetisch arts en onderzoeker van het Erasmus MC, zegt dat de stijging van het aantal cosmetische ingrepen vooral komt door sociale media, zoals TikTok en Instagram. "Dus je ziet iets over botox en fillers en dat krijg je de hele tijd voorgeschoteld. Dan krijg je ook allemaal aanbiedingen van schreeuwerige klinieken die het iets minder nauw met de wet- en regelgeving nemen", zegt Decates. Wat daarvan de gevolgen zijn kan nog niet goed worden overzien, zegt de arts.

Alleen mensen die een artsenopleiding hebben gevolgd en in het BIG-register (Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg) staan, zijn bevoegd om fillers en andere injecties te zetten. Maar toch zijn er mensen die werken zonder bevoegdheid, bleek uit eerder onderzoek.

Huid afgestorven

Door de populariteit van cosmetische ingrepen worden op steeds meer plekken behandelingen aangeboden, ook door mensen die daarvoor niet zijn opgeleid, zegt Decates. "Honderden mensen denken: ik doe dit er wel eventjes naast. En ik denk dat het daar niet helemaal goed gaat."

Volgens de cosmetisch arts zijn er veel voorbeelden van ingrepen waar het mis is gegaan. Zoals bij iemand van wie de huid van de wang is afgestorven na het inspuiten van fillers bij de neus.

Mensen bij wie het mis gaat kunnen terecht bij het complicatiespreekuur in het Erasmus MC dat twaalf jaar geleden is geopend. Decates ziet dat het daar steeds drukker wordt. "Onze wachttijden zijn opgelopen naar drie tot zes maanden."

Vooral op het gebied van voorlichting zou er volgens hem veel winst kunnen worden behaald. "Ik ben een TikTok-kanaal begonnen als anti-influencer, want daar kun je de mensen die dit willen bereiken en dan proberen we voorlichting te geven over cosmetische geneeskunde." Decates zegt ook: "Als het niet goed gaat, zit het wel in je gezicht. Dan ben je voor het leven zowel fysiek als mentaal getekend. En dat moeten we niet willen."

Het onderzoek naar het aantal cosmetische ingrepen wordt elke drie jaar uitgevoerd. De meest recente cijfers zijn van 2019 tot 2022. Die cijfers zijn onlangs gepubliceerd in een wetenschappelijk tijdschrift.

Duitsland gaat van een deel van de asielzoekers de uitkering korten. Daarnaast is het voortaan op minder plekken toegestaan om een mes bij je te dragen. Het nieuwe pakket aan maatregelen is een reactie op de aanslag met een mes in Solingen afgelopen augustus, waarbij drie mensen om het leven kwamen. De verdachte is een uitgeprocedeerde asielzoeker.

Afgelopen weken was er veel kritiek op het pakket. De oppositie vindt dat het niet ver genoeg gaat. Maar bij de partij van bondskanselier Scholz, de SPD, klinkt juist dat het pakket veel te streng is. Een deel van de achterban zegt dat de partij steeds meer meegaat met rechtse retoriek waarbij terrorisme en vluchtelingen op een hoop worden gegooid.

Bed, brood, zeep

Met de nieuwe maatregelen, omgedoopt tot 'veiligheidspakket', krijgen asielzoekers minder rechten. Wie bijvoorbeeld een verblijfsvergunning heeft, maar terugkeert naar het thuisland, verliest die verblijfsvergunning. Aanvankelijk waren daar geen uitzonderingen voor, maar na advies van deskundigen en discussie binnen de regeringspartijen mogen mensen wel even Duitsland verlaten voor de begrafenis van een ouder.

Daarnaast kan iemand die via een ander land de EU binnenkwam en daar ook is geregistreerd, minder aanspraak maken op uitkeringen in Duitsland. Die aanspraak wordt beperkt tot alleen bed, bad en brood (in het Duits: Bett, Brot, Seife). Verreweg de meeste asielzoekers bereiken Duitsland over land via een van de omliggende EU-landen, al wil dat niet altijd zeggen dat ze daar ook zijn geregistreerd.

Ook hierbij is na discussie besloten tot een uitzondering: het recht op uitkeringen kan alleen worden beperkt of geschrapt als iemand juridisch en ook praktisch daadwerkelijk terug kan naar het EU-land waar hij is binnengekomen.

Verder was het de bedoeling dat de politie meer bevoegdheden zou krijgen om met geautomatiseerde gezichts- en stemherkenningssoftware mensen op te sporen, maar daar heeft de Bondsraad vooralsnog een streep doorgehaald.

Aanslag Solingen

De uitgeprocedeerde asielzoeker die "uit naam van IS" de mesaanval in Solingen uitvoerde, had eigenlijk al niet meer in Duitsland mogen zijn. Omdat de man eerder via Bulgarije de EU binnen was gekomen en daar ook was geregistreerd, zou hij naar dat land worden teruggestuurd. De Bulgaarse overheid was akkoord, maar aan de Duitse kant ging er iets mis waardoor de uitzetting mislukte. Hoe dat kwam, wordt nog onderzocht.

In Duitsland was al eerder discussie ontstaan over migratie en het aanscherpen van veiligheidsmaatregelen na de moord op een politieagent in Mannheim.

Een deel van de Duitsers ziet in dit soort incidenten een nieuw bewijs dat migratie in het algemeen gevaarlijk is. Het is een boodschap die in het parlement wordt verkondigd door de radicaal-rechtse AfD die herhaaldelijk spreekt van 'Messermigration'. De christendemocratische oppositie CDU/CSU vroeg na de moord om een algemene opnamestop voor asielzoekers.

Onder die druk beloofde kanselier Scholz al dat er sneller tot uitzetting zal worden overgegaan en werden de grenscontroles met omliggende landen (waaronder Nederland) aangescherpt, met als doel illegale migratie en terrorisme tegen te gaan. Daar komt het nieuwe pakket nu bij.

Dreigende kanselier

Hoewel een meerderheid in de Bondsdag voor de plannen stemde, klinkt er van alle kanten kritiek. De christendemocraten en de AfD vinden de maatregelen niet ver genoeg gaan en niet effectief.

Maar ook Pro Asyl ziet niets in het pakket. De belangenorganisatie voor vluchtelingen stelt dat door de nieuwe regels vluchtelingen die in een ander EU-land uitkeringen moeten aanvragen, na twee weken in Duitsland hun recht op bed, bad en brood kunnen verliezen.

En ook binnen de achterban van de partij van Scholz leidt de hardere koers tot onvrede. "Dit beleid plaatst een hele groep mensen onder algemene verdenking van terrorisme vanwege de daden van één individu en beperkt hun rechten aanzienlijk", schreven tientallen SPD-leden vorige maand in een open brief. Ze vinden dat het beleid extreemrechtse ideeën legitimeert en racisme aanwakkert, en dat de SPD de eigen sociaaldemocratische waarden uit het oog verliest.

Volgens sommige partijleden heeft Scholz vervolgens gedreigd om van een stem tegen de maatregelen, ook een stem tegen hem als bondskanselier te maken. Daarmee stond mogelijk ook de toekomst van de regering op het spel. Zo ver kwam het niet.

In Harlingen is een jongen gisteravond zwaargewond geraakt nadat zwaar vuurwerk was ontploft. Over de toedracht is nog verder niets bekend.

Op de brug waar de explosie is geweest is volgens de politie meer materiaal aangetroffen dat ontploffingsgevaar opleverde. Daarom werd de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) ingeschakeld.

Volgens Omrop Fryslân gaat het om Cobra's, dat is zwaar illegaal vuurwerk. De Grettingalaan in Harlingen, waar de ontploffing was, was voor onderzoek een tijdlang afgesloten.

Goedemorgen! In Egmond aan Zee wordt een monument onthuld voor vliegers uit WOII die in de Noordzee zijn omgekomen. En in Kopenhagen worden de wereldkampioenschappen baanwielrennen gereden.

Eerst het weer: vandaag veel bewolking en met uitzondering van het (zuid)westen valt er af en toe (mot)regen. Later wordt geleidelijk droger en in het westen af en toe zon. In de loop van de middag neemt de bewolking weer toe, vanavond gevolgd door wat regen. Het wordt 13 en 16 graden.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Premier Netanyahu heeft opdracht gegeven om elke dag 250 vrachtwagens met hulpgoederen toe te laten tot de Gazastrook, melden Israëlische media. Het besluit volgt op een dreigement van de VS. De Amerikaanse regering wil de wapenleveranties aan Israël verminderen als de situatie van Palestijnen in de Gazastrook niet verbetert.

De afgelopen dagen zouden er enkele tientallen vrachtwagens met hulpgoederen de Gazastrook zijn binnengereden.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Harrie Lavreysen is de nieuwe wereldkampioen op de tijdrit van 1 kilometer. De baansprinter was in het Deense Ballerup met een tijd van 57,321 seconden nog sneller dan in de kwalificatie, toen hij het wereldrecord op zeeniveau scherper zette. Titelverdediger Jeffrey Hoogland pakte zilver.

Met zijn nieuwe wereldtitel is Lavreysen voor de vijftiende keer wereldkampioen op de baan geworden, waardoor hij alleen recordhouder is. Na zijn wereldtitel op de teamsprint van afgelopen woensdag had Lavreysen het record van veertien titels van de Fransman Arnaud Tournant geëvenaard.

Fijne dag!

Duizenden asielzoekers en statushouders kunnen niet werken omdat ze nog geen burgerservicenummer (bsn) hebben. De wachtlijsten voor zo'n bsn blijven groeien.

Begin 2022 stonden er nog 2330 mensen op de wachtlijst voor een bsn. Dat werd toen politiek al als een probleem gezien. Inmiddels wachten er bijna 18.000 statushouders en asielzoekers op zo'n burgerservicenummer.

Daar worden verschillende redenen voor gegeven, maar wat alle betrokkenen onderschrijven is dat de gemeenten die verantwoordelijk zijn voor het uitgeven voor de burgerservicenummers, dat werk nu niet aankunnen.

Problemen

Statushouders (asielzoekers die een verblijfsvergunning hebben gekregen) mogen hier sowieso aan de slag. Asielzoekers mogen gaan werken als ze een half jaar in Nederland zijn. Maar door de achterstanden bij het verstrekken van burgerservicenummers worden ze 'in de wacht' gezet.

Deze groep ervaart ook andere problemen. Zonder bsn zijn veel zaken moeilijk of onmogelijk in Nederland, bijvoorbeeld een bankrekening openen, een zorgverzekering afsluiten of aan een studie beginnen.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) erkent de problemen en zegt dat mensen soms wel een half jaar moeten wachten op een bsn. Ad Usman, locatiemanager voor het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) in Gouda, zegt dat hij de wachttijd inmiddels ziet oplopen tot anderhalf jaar.

Frustrerend

Usman ziet dat het "uiterst frustrerend" is voor bewoners van zijn locatie dat ze hier volgens de regels mogen werken, maar dat om bureaucratische redenen nog niet kunnen. "Ze kunnen zich dan niet ontwikkelen en moeten gewoon wachten."

Het COA krijgt van mensen die bij hen in de opvang zitten en die werk hebben een eigen bijdrage voor het verblijf. Dus het zou ook in de kosten voor de asielopvang schelen als mensen snel aan de slag kunnen.

"Uiteindelijk ben je in Nederland ongeveer je bsn", zegt Usman. "Je bent het nummer, daarmee kun je heel veel overheidswegen bewandelen. Maar zo lang je dat nummer niet hebt, kun je heel veel niet."

Kiprestaurant

Op de opvanglocatie in Gouda woont ook de 18-jarige Muhammed Balalo. Hij komt uit Syrië, is inmiddels vier maanden statushouder en wil dolgraag werken. Sterker nog: hij heeft al een aanbod op papier om te komen werken bij het kiprestaurant tegenover het azc. Maar omdat hij in afwachting is van zijn burgerservicenummer brengt Balalo zijn dagen nu nog wachtend en sportend door.

"Dat voelt zo slecht, ik kan het niet uitleggen", zegt Balalo. "Ik wil niet alleen maar hier zitten. 24 uur per dag, 7 dagen per week. Ik wil werken." Met het geld dat hij kan verdienen wil Balalo zijn familie helpen. Ook droomt hij van studeren.

Omdat de Syriër een contract kan laten zien van het kiprestaurant, wordt zijn bsn-aanvraag nu met spoed behandeld. Maar dan nog duurt het weken voor hij het felbegeerde nummer kan krijgen.

Er zijn in Nederland vijf gemeenten die de uitgifte van burgerservicenummers regelen. Die zijn erin gespecialiseerd en krijgen er geld voor.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken kijkt nu of er meer plekken kunnen komen voor de uitgifte van burgerservicenummers en of daar geld voor is, zo schreef staatssecretaris Szabó van Binnenlandse Zaken onlangs aan de Kamer.

'Ongelooflijk zonde'

NSC-Kamerlid Boomsma eist meer actie van het kabinet. Hij vindt de huidige wachtlijsten "ongelooflijk zonde", al was het maar vanwege de gemiste belastinginkomsten.

Boomsma noemt het voorbeeld van Amsterdam. De stad nam dit jaar het heft in eigen handen en werkte de achterstanden daar weg, door zelf een bsn-uitgifte te regelen.

"Een aantal ambtenaren heeft zich daar boos gemaakt en heeft in drie weken tijd 1500 zaken geregeld", zegt Boomsma. "Daardoor kunnen 1500 mensen gewoon werken en belasting betalen. Dus het kan wel, maar je moet er de middelen voor vrij maken en er prioriteit aan geven."

Wijzen naar elkaar

Staatssecretaris Szabó wil niet zelf op de kwestie reageren. Zijn woordvoerder zegt: "Wij zijn verantwoordelijk voor de backofficekant van het systeem, niet voor de toepassingskant." Daarvoor verwijst hij naar het ministerie van Asiel en Migratie.

D66-Kamerlid Podt vraagt al langer aandacht voor het probleem en zegt deze reactie te herkennen. "Die ministeries moeten stoppen met naar elkaar te wijzen. Dat slaat helemaal nergens op. Los dit op, want dit heeft nu lang genoeg geduurd. Ik begrijp niet waarom dit niet gewoon kan."

Het is voor sommige mensen de enige uitweg wanneer therapie na therapie geen verlichting biedt: euthanasie bij ernstig psychisch lijden. De Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) kijkt vanaf deze maand opnieuw naar de bestaande regels die hiervoor gelden.

De huidige regels staan beschreven in de richtlijn 'Levensbeëindiging op verzoek bij patiënten met een psychische stoornis' van de beroepsvereniging. Die richtlijn wordt ongeveer elke zes jaar aangepast. De nieuwe aanpassing komt op een moment dat sommige psychiaters daar sterk behoefte aan hebben.

Prominente psychiaters discussiëren al maanden fel over de vraag of euthanasie bij psychisch lijden ook aan jonge mensen verleend mag worden. Binnen de huidige regels kan dat wanneer er aan strenge voorwaarden wordt voldaan. Zo moet er niet alleen sprake zijn van ondraaglijk en uitzichtloos lijden, maar moet er ook in het eerste stadium al een tweede psychiater bij alle afwegingen worden betrokken.

Er zijn psychiaters die van mening zijn dat bij jongere patiënten bijna per definitie niet goed vast te stellen is of het ernstige lijden op de langere duur aanhoudt en de situatie daarmee uitzichtloos is.

Radboud Marijnissen is psychiater in het Universitair Medisch Centrum Groningen en voorzitter van de euthanasiecommissie van de NVvP. "Die behoedzaamheid en zorgvuldigheid is al geborgd in de huidige richtlijn. Tegelijkertijd zien we nu wel een toename in ingewilligde euthanasiewensen."

Volgens Marijnissen is de toename in ingewilligde euthanasieverzoeken belangrijk om mee te wegen in de mogelijke aanpassing van de richtlijn. "Ik kan me voorstellen dat we als beroepsgroep kijken wat dit betekent en welke rol de richtlijn hierin kan spelen." De NVvP beoordeelt de regels opnieuw om aan te sluiten bij de laatste wetenschappelijke inzichten en inzichten uit de praktijk.

Gezien de brede discussie in de media lijkt het bijna onvermijdelijk dat euthanasie bij jongeren op de agenda komt. De richtlijn wordt officieel herzien op de "meest urgente onderwerpen", zegt Marijnissen.

Euthanasie bij psychisch lijden wordt pas verleend na een zorgvuldig proces, benadrukt Expertisecentrum Euthanasie. Dat weet ook Marjan Koning. Haar dochter Sanne kreeg eerder dit jaar euthanasie verleend, op 36-jarige leeftijd.

Stemmen in haar hoofd

"Als kind was Sanne heel sociaal en open, ze was altijd bezig met kinderen om haar heen", vertelt Koning. "In groep 8 begonnen bij haar de eerste angsten op te spelen, de overstap naar het voortgezet onderwijs vond ze heel eng. In het begin maakten we ons daar niet gelijk zorgen over, later bleek dat alleen wel het begin van allerlei irreële angsten."

"In 3 havo ging het mentaal zo slecht met Sanne dat ze moest worden opgenomen in de jeugdpsychiatrie", vervolgt haar moeder. "Ze kreeg last van dwangklachten. En van stemmen in haar hoofd. Die waren heel dwingend, negatief en destructief. Tijdens die opname deed ze haar eerste suïcidepoging. Ze was toen 16 jaar oud."

"Als ouders is het verschrikkelijk om je kind zo te zien lijden, jarenlang", zegt Koning. "Ze heeft zich altijd moedig ingezet bij alle behandelopties die langskwamen. Soms leek het even beter te gaan maar nooit voor langere tijd."

Waardevol afscheid

Een aantal jaar geleden begon Sanne voor het eerst over haar euthanasiewens. "We schrokken enorm, maar tegelijkertijd begrepen we haar heel goed", vertelt haar moeder. "We hadden haar een goed leven gegund, maar dat zat er gewoon niet meer in."

"Het lange wachten dat volgde, was voor Sanne verschrikkelijk zwaar. Nadat er uiteindelijk een akkoord kwam, heeft ze op haar eigen manier afscheid kunnen nemen. Dat is heel erg waardevol gebleken, voor haarzelf maar ook voor als nabestaanden in het rouwproces."

Over de discussie onder psychiaters en de herziening van de richtlijn zegt Koning: "De vraag of euthanasie te snel wordt verleend aan jonge mensen kan ik niet beantwoorden. Dat is aan professionals. Elk persoon bewandelt zijn eigen pad en het is aan omstanders, naasten en hulpverleners om mee te lopen en oog te hebben voor de uitzichtloosheid. Die erkenning is wezenlijk bij psychisch lijden."

Herziening af

Wat er uit de herziening van de richtlijn komt, moet nog blijken. "In de loop van dit najaar wordt helder wat voor ons de meest urgente punten zijn", zegt Marijnissen. "Eind 2025 moet de herziening naar verwachting af zijn."