NOS Nieuws - Algemeen

Er ligt een akkoord voor het behoud van het vroegpensioen. Vakbonden, werkgevers en het kabinet zijn het eens geworden over een regeling waarmee mensen met een zwaar beroep eerder kunnen stoppen met werken. De grootste vakbond, FNV, moet het plan nog wel voorleggen aan zijn leden.

In de nieuwe, permanente regeling wordt het mogelijk om drie jaar eerder te stoppen met werken als het beroep wordt aangemerkt als zwaar. Bovenop een bedrag vergelijkbaar met een netto AOW-uitkering voor een alleenstaande, (zo'n 1500 euro) krijgen werkgevers en werknemers bruto 300 euro extra ruimte om de uitkering te verhogen.

Netto komt dat neer op ongeveer 1650 euro, laat het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid weten. Die uitkering ontvangt iemand tot aan het pensioen.

Wat een zwaar beroep is en hoe hoog de uitkering dan uiteindelijk wordt, beslissen werkgevers en vakbonden aan de cao-onderhandelingstafels van een specifieke sector.

Permanent

Al sinds december 2023 werd er gediscussieerd over een nieuwe regeling voor vroegpensioen. De huidige regeling voor vroegpensioen stopt per 2026 en de vakbonden eisten een permanente en royalere regeling. Daar is geregeld voor gestaakt.

De regeling moet het vooral voor mensen met een lager inkomen en een zwaar beroep makkelijker maken om eerder te stoppen.

Maximaal inkomen?

Lang was er in de onderhandelingen sprake van een maximum inkomen van 74000 euro per jaar voor de vroegpensioen-regeling. Die is er uiteindelijk niet gekomen. "Wij hebben gestaakt om dit mogelijk te maken", zegt Piet Rietman van vakbond FNV.

Volgens hem zijn er allerlei werknemers met zware beroepen die aan het einde van hun loopbaan meer dan dat verdienen door bijvoorbeeld toeslagen voor zwaar werk. Rietman: "maar hun ruggen en knieën slijten net zo hard."

Toch zou er wel in sommige specifieke sectoren een maximum kunnen komen. Het is een optie voor werkgevers en de vakbonden tijdens onderhandelingen aan cao-tafels.

Lichter werk

De partijen willen waken dat niet te veel mensen met vroegpensioen gaan. "Massaal met vroegpensioen, zoals vroeger met de VUT, kan de samenleving niet aan door de vergrijzing", zegt Ingrid Thijssen van werkgeversorganisatie VNO NCW.

Het streven is daarom dat jaarlijks niet meer dan 15.000 werknemers met vroegpensioen gaan om een 'cultuur van vroegpensioen' te voorkomen. Elke drie jaar wordt de regeling geëvalueerd.

"Die 15.000 is geen maximum", zegt Piet Rietman van vakbond FNV. "Iedereen met een zwaar beroep heeft toegang tot de regeling. Maar als de groep zo groot is, is het wel een moment om weer in gesprek te treden om te kijken hoe we zwaar werk minder zwaar kunnen maken."

Ook dat is namelijk onderdeel van het akkoord: zwaar werk lichter maken. "We willen het liefst dat werknemers fit hun aow-leeftijd halen", zegt Ingrid Thijssen van werkgeversorganisatie VNO NCW. "Door te zorgen dat mensen met zwaar werk op tijd een andere baan krijgen als ze ouder worden. En het zware werk zelf lichter te maken door bijvoorbeeld het inzetten van een tilhulp."

VVD en D66 komen met een initiatiefwet om kinderen die niet zijn gevaccineerd te kunnen weren bij de kinderopvang. Volgens het voorstel van de Kamerleden Tielen (VVD) en Paulusma (D66) moeten crèches verplicht kunnen worden om kinderen te weigeren die niet meedoen aan het Rijksvaccinatieprogramma.

Via dat programma worden kinderen ingeënt tegen ziekten als mazelen en kinkhoest. De verplichting zou moeten ingaan als de vaccinatiegraad (het percentage gevaccineerde kinderen) is gedaald tot onder de 92 procent ('de kritieke ondergrens'). Ook medewerkers zouden moeten zijn geprikt.

Deskundigen maken zich al jaren zorgen over de dalende vaccinatiegraad. Een half jaar geleden presenteerde toenmalig staatssecretaris Van Ooijen een plan om de vaccinatiegraad te verhogen. Hij wilde onder meer dat er een wijkgerichte aanpak kwam met voorlichting door zorgprofessionals, maar een deel van de Tweede Kamer wil meer actie.

Collectieve verantwoordelijkheid

In de toelichting op hun wet zeggen VVD en D66 dat mensen door zich te laten vaccineren niet alleen zichzelf maar ook anderen beschermen: "Van mensen mag gevraagd worden een bijdrage te leveren aan het realiseren van groepsbescherming en zo de collectieve verantwoordelijkheid voor de volksgezondheid te nemen".

Tielen en Paulusma benadrukken dat ouders de keuze houden om hun kind niet te laten vaccineren, maar daar zit dan een consequentie aan vast als de vaccinatiegraad de kritische ondergrens bereikt.

Steun nog onduidelijk

Of er een Kamermeerderheid is voor het voorstel, is nog niet duidelijk. BBB zegt in een reactie tegen dwang te zijn. Volgens de fractie is vaccineren tegen ernstige kinderziektes verstandig: "Maar laten we dat doen via de weg van de rede en via de weg van de overtuiging dat voorlichting enorm belangrijk is", reageert BBB.

GroenLinks-PvdA wijst op bestaande moties over een wijkgerichte aanpak en een inhaalslag: "Wat ons betreft moet daar eerst op worden ingezet." De fractie zegt ook dat als je de verplichting goed wilt regelen er niet moet worden bezuinigd op de GGD, zoals het kabinet van plan is.

Enkele jaren geleden was er ook al een initiatiefwet over vaccinatie in de kinderopvang. Dat voorstel (ook van D66) moest kinderopvangorganisaties de mogelijkheid geven om kinderen die niet waren ingeënt, te weigeren. Dat voorstel werd aangenomen door de Tweede Kamer, maar strandde in 2022 in de Eerste Kamer.

Een appartement in een flat in Eindhoven is vannacht in vlammen opgegaan. De bewoner is naar het ziekenhuis gebracht. Zijn twee katten overleefden de brand niet, zegt een woordvoerder van de Veiligheidsregio.

De brandweer rukte rond 02.30 uur uit voor de brand op de derde etage van een flatgebouw aan de Jan van de Capellelaan. Het slachtoffer woonde daar alleen.

Van balkon gehaald

Er was veel vuur en rook te zien, schrijft Omroep Brabant. De brandweer haalde op de vierde etage meerdere mensen van hun balkon. Er werden verschillende ambulances opgeroepen, maar behalve het slachtoffer hoefde niemand naar het ziekenhuis. "De bewoner is in stabiele toestand", laat de woordvoerder weten.

Het vuur was snel onder controle, maar de schade in het flatgebouw is groot. Vijf appartementen zijn onbewoonbaar, vertelt de woordvoerder. "Voor deze mensen hebben we vannacht opvang geregeld." Vandaag wordt de schade verder bekeken. Het is nog niet duidelijk hoe de brand kon ontstaan.

Politici uit de Amerikaanse staat Texas zijn erin geslaagd om tijd te rekken voor een terdoodveroordeelde. De man is op het laatste moment opgeroepen voor een hoorzitting in het parlement.

De 57-jarige Robert Roberson stond op het punt de eerste Amerikaan te worden die werd terechtgesteld voor het zogenoemde shakenbabysyndroom. Hij was al overgebracht naar de wachtruimte voor een dodelijke injectie.

Roberson werd in 2003 veroordeeld voor de dood van zijn 2-jarige dochter Nikki, een jaar eerder. Zij stierf nadat ze met een ernstige hersenbeschadiging was opgenomen in het ziekenhuis. Aanklagers concludeerden dat ze het slachtoffer was geworden van het shakenbabysyndroom, waarbij een jong kind hersenletsel oploopt doordat het hard door elkaar wordt geschud.

Zijn verdediging betoogde dat het letsel was ontstaan door een ernstige longontsteking bij het kind, dat de dagen ervoor al ziek was geweest. Ze zou bovendien uit bed zijn gevallen. Robersons gebrek aan empathie in de situatie werd hem zwaar aangerekend door de aanklagers, maar zou voortkomen uit zijn autisme, waar hij op dat moment nog geen diagnose voor had.

Opgeroepen

De afgelopen dagen riepen verschillende partijen op om de zaak van Roberson te heroverwegen, onder wie een groep politici van beide partijen, misdaadauteur John Grisham en de rechercheur die zijn zaak destijds onderzocht. "Deze zaak zal altijd zwaar op mijn hart en ziel drukken", zei deze Brian Wharton. "Ik heb er een rol in gespeeld dat een onschuldige man op death row terechtkwam."

Ondanks alle twijfels waren de autoriteiten in Texas niet te vermurwen. Het is de Amerikaanse staat die met 591 executies sinds de herintroductie van de doodstraf bijna evenveel mensen heeft terechtgesteld als het totaal van de zes staten die onder Texas staan als het gaat om aantallen executies.

De Republikeinse gouverneur Abbott weigerde de zaak te bespreken en een gratiecommissie die slechts zes maal eerder ingreep, wilde ook dit keer niets doen. Ook het Amerikaanse Hooggerechtshof zag geen reden tussenbeide te komen.

Te elfder ure besloten Democratische en Republikeinse politici daarop maar om Roberson op te roepen voor een hoorzitting in het parlement, enkele dagen nadat de executie had moeten zijn voltrokken. Ze wilden hem laten getuigen over hoe hij niet de kans had gekregen nieuwe wetenschappelijke inzichten over het shakenbabysyndroom ter verdediging in te brengen.

Het Texaanse Hooggerechtshof oordeelde enkele uren later in een spoedbesluit dat er hierdoor een conflict was ontstaan tussen de drie machten binnen de staat: het parlement, de gouverneur en de rechters. Dat moet eerst worden opgelost voordat er een eind kon worden gemaakt aan het leven van Roberson, oordeelden de rechters.

Executie Alabama gaat door

Toen Roberson het nieuws werd verteld, minder dan twee uren voor de geplande executie, dankte hij God en iedereen die zich voor hem had ingezet. De aanklagers en gouverneur Abbott hebben nog niet gereageerd. Wat er zal gebeuren nadat Roberson heeft getuigd, is nog niet duidelijk.

In Alabama ging een executie in een soortgelijke situatie door als gepland; daar had de 36-jarige Derrick Dearman zijn verzet tegen zijn terechtstelling vrijwillig opgegeven. "Ik ben schuldig", had hij de rechter in april geschreven. "Het is oneerlijk om de slachtoffers en nabestaanden langer te laten wachten op de gerechtigheid die ze eerlijk verdienen."

Zwaar onder invloed van drugs had Dearman in 2016 ingebroken bij familie van zijn vriendin om haar na een ruzie terug te halen. Hij vermoordde daarbij vijf aanwezigen met een bijl en een geweer die hij ter plekke had aangetroffen. Hij ontvoerde de vriendin; zij overleefde de slachtpartij.

Het uitgaansleven zet zich in om een sociaal veiligere omgeving te worden. Met een codewoord, 'awareness teams' en een strenger deurbeleid moet iedereen zichzelf kunnen zijn op de dansvloer. De maatregelen lijken het gewenste effect te hebben.

Door de coronatijd is er meer aandacht voor sociale veiligheid, zegt de Amsterdamse nachtburgemeester Freek Wallagh. Hij en zijn team zetten zich in voor een inclusiever uitgaansleven, onder andere op het Amsterdam Dance Event (ADE), dat deze dagen bezig is.

Tijdens ADE worden ook lessen gegeven om te leren draaien:

"Hoewel er al lange tijd ingezet wordt op een sociaal uitgaansleven, is de blik tijdens de pandemie kritischer geworden," zegt Wallagh. "Feesten werden in die tijd door mensen zelf georganiseerd. Daardoor nam de aandacht voor het thema toe."

Ook was er een grote groep jongeren die een tijd helemaal niet naar feesten kon gaan. "De sociale interacties waren na corona echt wennen", zegt Juliënne Beijer van Stichting Sexmatters. "En dat is lastig op plekken, zoals de club, waar veel vrijheid is en grenzen vervagen."

Clubs en festivals door het hele land gingen op zoek naar een oplossing. Het geven van trainingen aan jongeren op school en aan personeel van clubs, wat Stichting Sexmatters een aantal jaar doet, biedt een oplossing.

"De afgelopen jaren is er veel meer vraag naar de trainingen", vervolgt Beijer. "Van een poppodium in Maastricht tot een queers-feest in Amsterdam, ze willen weten hoe iedereen zich op z'n gemak kan voelen. We zijn daarom sinds kort ook begonnen met verschillende nieuwe trainingen."

Niet alleen trainingen worden ingezet om de dansvloer sociaal veiliger te maken. Een awareness team loopt rond bij verschillende festivals en clubs, zodat bij een onveilige situatie snel hulp paraat is. Ook bestaat het codewoord 'Angela' dat gebruikt kan worden als iemand wordt lastiggevallen. Personeel kan dan meteen actie ondernemen, zo is het idee.

Een ander middel om de sfeer bij een feest goed te houden, is het verhogen van de minimumleeftijd. "Dat gebeurt steeds vaker", vertelt nachtburgemeester Wallagh. "Zo zijn er clubs en feesten die overwegen om alleen nog bezoekers boven de 27 jaar binnen te laten."

"Ik snap de maatregel heel goed, maar je verplaatst het probleem", vervolgt Wallagh. "De uitgaansetiquette moet je leren. Er is maar één plek waar dat kan: de dansvloer."

Zoeken naar oplossingen

Twee jaar geleden, na de pandemie, nam de Amsterdamse club Radion verschillende maatregelen om de sociale veiligheid te verbeteren. Voorbeelden zijn trainingen aan het personeel, duidelijke huisregels en de aanwezigheid van een 'awareness spot'.

"Het was wel even zoeken", zegt Isabelle Ho Kang You van Radion. "We hadden eerst mensen rondlopen die een oogje in het zeil hielden, maar sommigen deden dat puur om gratis te feesten. Daarom hebben we uiteindelijk een vaste plek in de club gemaakt waar hulp geboden kan worden."

Het is lastig is om sociale veiligheid te meten, maar Ho Kang You is ervan overtuigd dat de maatregelen werken. "Je hebt altijd vervelende mensen die meiden in hun bil knijpen, of erger. Dat kunnen we niet voorkomen. Maar de hulp, op de avond zelf en ook de dagen erna, is veel beter. Dat is erg belangrijk."

Ook Juliënne Beijer van Stichting Sexmatters ziet dat de maatregelen werken, hoewel er altijd incidenten zullen blijven. "Vrouwen durven zich tegenwoordig vaker uit te spreken. Terwijl vroeger incidenten vaker werden verzwegen. Dat is een teken dat het de goede kant opgaat en dat geeft hoop op een nog veiliger dansvloer."

Wat in 2009 in Amsterdam begon als ideetje van milieuactivist Martine Postma is uitgewaaierd over het hele land. Elk dorp en elke wijk van een grote stad heeft inmiddels wel een Repair Café; een plek waar consumenten, bijvoorbeeld eens in de maand, naartoe kunnen met een kapot koffiezet-apparaat, een manke stoel of een broek met een kapotte rits. Vaardige vrijwilligers proberen het dan gratis te repareren.

Precies vijftien jaar na de start telt ons land bijna 700 Repair Cafés. Sterker nog, het idee van Postma heeft al in vijftig landen wortel geschoten. "Het spreekt mensen blijkbaar aan. Steeds meer mensen zien in dat we anders moeten consumeren om te zorgen dat de wereld leefbaar blijft en er nog iets van onze grondstoffen overblijft voor toekomstige generaties. Dus reparatie is absoluut hard nodig," zegt Martine Postma.

Postma vindt het "nergens op slaan" dat er nog steeds veel apparaten worden weggegooid als ze het even niet doen: "Als er een draadje loszit of het apparaat moet eigenlijk ontkalkt worden. Dat soort kleine, heel simpele dingen. Daarmee zijn mensen al zo onbekend dat ze het idee hebben: als de stofzuiger even niet meer goed zuigt, moet ie weg en moet ik een nieuwe kopen. Grote onzin."

Postma kan wel berekenen hoeveel apparaten er per jaar in Nederlandse Repair Cafés worden gerepareerd. "De meeste cafés zijn twaalf keer per jaar open. Per bijeenkomst worden er gemiddeld 18 apparaten gerepareerd, 70 procent van wat wordt aangeboden. Vermenigvuldig je dat met bijna 700 cafés, dan kom je uit op zo'n 150.000 gerepareerde spullen."

Reparateurs kritisch

De reparateurs in de cafés zijn kritisch. Volgens hen maken fabrikanten nog te veel artikelen die moeilijk of helemaal niet te repareren zijn. Doordat ze bijvoorbeeld gelijmd zijn in plaats van dichtgeschroefd. Of zoals Rinus Nijsse van het Repair Café in Vlissingen het in het NOS Radio 1 Journaal noemt: "Gewoon pesterij."

Voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal is het daarmee eens: "Die kritiek op fabrikanten is niet nieuw, maar we zien de afgelopen jaren weinig verbetering", zegt Jelle Pothoven, expert circulaire economie bij Milieu Centraal.

"Maar op Europees niveau gebeurt er wel veel. In 2026 wordt in Nederland een aantal nieuwe regels van kracht, waardoor het voor consumenten makkelijker en betaalbaarder wordt om een product te (laten) repareren. Naar verwachting hebben producenten dan nog een paar jaar nodig voordat alle regels worden nageleefd. We zullen als het goed is dus over een paar jaar verschil zien."

Fabrikanten staan niet te springen om te reageren op vragen van de NOS. Directeur operations van Inventum, Ben Hofenk, zegt: "Ik ga niet in op uw vragen. Als het Repair Café met mij in gesprek wil, kunnen ze mij uiteraard benaderen. Dat is nog nooit gebeurd voor zover ik weet." Wel zegt Hofenk dat Inventum op alle apparaten een garantie geeft van vijf jaar.

Branche-organisatie

De brancheorganisatie van fabrikanten van elektrische huishoudelijke apparaten, Applia, reageert schriftelijk op de kritiek van de Repair Cafés en Milieu Centraal. De koepel, waarbij onder meer Philips, Bosch, Miele en Tefal zijn aangesloten, schrijft: "Het repareren van huishoudelijke apparaten juichen wij van harte toe. Dat geldt zeker voor grote apparaten. Voor kleine huishoudelijke apparaten is de uitdaging complexer en lastiger, omdat het hoge arbeids- en logistieke kosten met zich meebrengt vergeleken met de financiële waarde van het product."

Volgens Applia wordt er gewerkt aan een zichtbare reparatie-index op producten, zodat consumenten makkelijker een keuze kunnen maken voor producten die beter te repareren zijn. Dat is dan wel mede onder druk van de regels vanuit Brussel.

Goedemorgen! Het is de laatste dag van de inhoudelijke behandeling in de zaak tegen Donny M. en in Den Haag start de rechtszaak van Khadija Arib, oud-voorzitter van de Tweede Kamer, tegen de staat.

Eerst het weer: hier en daar buien, op andere plekken kans op mist. In de loop van de ochtend wordt het droog, vooral in het oosten komt de zon door. Het wordt 17 tot 21 graden.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Premier Schoof was tot woensdag niet op de hoogte van het Uganda-plan van de PVV-ministers Klever en Faber. Dat zei hij na afloop van de EU-top, waar veel over asielbeleid is gesproken. Woensdag maakte Klever tijdens een bezoek aan Uganda bekend dat Faber en zij onderzoeken of uitgeprocedeerde Afrikaanse asielzoekers naar dat land kunnen worden gestuurd.

Volgens Schoof is het een innovatieve oplossing waarover wel meer wordt gesproken in Europa. Dat hij er niet eerder van wist, vindt hij geen probleem. Hij zegt dat niet elk idee meteen in het kabinet hoeft te worden besproken, dat komt volgens hem wel bij de besluitvorming.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Vanaf december komt er een nieuwe treinverbinding met Brussel: de Eurocity Direct. De snellere trein stopt niet in Breda en Roosendaal, zoals de huidige Intercity Brussel wel doet. Aan die snelle verbinding hangt voor de reizigers ook een prijskaartje:

Zware regenval leidt sinds gisteren in delen van Frankrijk tot overstromingen, evacuaties en gesloten snelwegen en spoorlijnen. In de Ardèche viel op sommige plaatsen meer dan 600 millimeter regen in 48 uur tijd.

Weerdienst Météo France gaf gisteren het hoogste waarschuwingsniveau code rood af voor zes departementen in het zuiden van het land. In 34 departementen gold code oranje.

Ook in Parijs was die waarschuwing van kracht. Gisteravond kwam daar een man om het leven toen een boom omviel. Twee kinderen van drie en vijf jaar raakten gewond. Enkele metrostations in Parijs zijn vanwege de wateroverlast gesloten.

In de regio Auvergne-Rhône-Alpes zijn ongeveer 900 mensen en een aantal scholen geëvacueerd. Een aantal scholen en kinderdagverblijven in de regio is tot en met morgen gesloten.

Veel mensen die met de auto toch de weg op gingen, werden overvallen door het water:

Agnès Pannier-Runacher, de Franse minister voor Ecologische Transities spreekt van een situatie die niet eerder is voorgekomen. "600 mm regen in de Ardèche, dat is sinds mensenheugenis niet gebeurd. Je moet je voorstellen dat er 60 centimeter water is gevallen in 48 uur. Gigantisch."

Op beelden van het noodweer zijn ondergelopen snelwegen en supermarkten te zien en auto's die door het water zijn meegevoerd. In Annonay, waar twee rivieren samenkomen, werden zelfs vrachtwagens meegesleurd. Ook de plaatsen Labégude en Givors werden zwaar getroffen.

Geen treinen

Tussen Lyon en Saint-Étienne rijden geen lokale treinen omdat het spoor onbegaanbaar is. Spoorwegbedrijf SNCF kondigde aan dat de treinuitval tussen de twee steden meerdere dagen kan duren.

Ook een snelweg tussen de steden is afgesloten omdat die blank staat. Volgens de prefectuur was het ook onduidelijk wanneer de snelweg weer open zou zijn. Snelwegbeheerder Vinci Autoroutes waarschuwde verder voor verkeershinder op meer dan 30 Franse snelwegen.

Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken zijn er 1500 brandweerlieden ingezet in het hele land en waren de brandweersirenes in veel steden te horen.

Bij een zware explosie in een huis in Eindhoven zijn drie mensen gewond geraakt. De oorzaak lijkt een mortiergranaat, maar het was volgens de politie geen aanslag. Een van de gewonden is naar het ziekenhuis gebracht.

De granaat zou al in de woning zijn geweest. Op het moment van de explosie waren er verschillende mensen in de woning. Twee mannen zijn aangehouden, één van hen was gewond. De andere verdachte bevond zich ook bij de woning. De politie heeft het pand doorzocht op meer explosieven.

Het huis in de wijk Doornakkers in Eindhoven-Oost is door de enorme knal zwaar beschadigd en onbewoonbaar. De achtergevel ligt in de tuin, er zit een gat in de muur naar de buren en ook de voorgevel liep schade op.

De politie kreeg de melding van de ontploffing gisteravond rond 20.45 uur. Aanvankelijk werd er gedacht aan een gaslek, maar later werd duidelijk dat er een explosief was afgegaan. De mortiergranaat zou door de muur bij de buren terecht zijn gekomen. Ook hun woning liep schade op. Op foto's is een gat in de muur te zien.

De explosie was zo hevig dat de buren hun woning ook moesten verlaten. Ze zijn elders ondergebracht. De straten voor en achter de woning werden afgezet voor onderzoek. Omstanders moesten op grote afstand blijven.

Explosievenexperts van Defensie zagen resten van een mortiergranaat bij de woning liggen:

De leden van One Direction zijn "helemaal kapot" door het overlijden van hun bandgenoot Liam Payne, hebben ze in een gezamenlijke reactie op sociale media laten weten.

Payne overleed woensdagavond na een val van zijn hotelbalkon in de Argentijnse hoofdstad Buenos Aires. De verwondingen die hij bij de val opliep werden hem waarschijnlijk fataal, zegt het Argentijnse Openbaar Ministerie. Er zijn aanwijzingen dat hij gedeeltelijk of volledig buiten bewustzijn was op het moment dat hij viel. In de hotelkamer waarin Payne verbleef, werden drugs, alcohol en vernielde spullen aangetroffen.

"We zijn helemaal kapot van het nieuws van Liam's overlijden. Later, als iedereen daartoe in staat is, zullen we er meer over zeggen", schrijven Niall Horan, Louis Tomlinson, Harry Styles en Zayn Malik. "Nu nemen we even de tijd om te rouwen en het verlies te verwerken van onze broer, van wie we veel hielden."

De Britse mannen koesteren "voor altijd" de herinneringen die ze met de 31-jarige Liam deelden, schrijven ze. "Onze gedachten gaan uit naar zijn familie, zijn vrienden en de fans die net als wij van hem hielden. We zullen hem vreselijk missen. We houden van je, Liam."

Harry Styles schreef ook nog een persoonlijke boodschap op Instagram. "De jaren die we samen doorbrachten blijven de dierbaarste van mijn leven," schrijft Styles.

'Hart gebroken'

Ook de familie van Payne kwam met een verklaring. "Ons hart is gebroken", laat de familie weten. "We zullen de herinnering aan Liam voor altijd in ons hart dragen. We herinneren hem om zijn vriendelijke, grappige en dappere geest. We steunen elkaar zo goed mogelijk als familie en vragen om privacy en ruimte in deze vreselijke tijd."

Veel artiesten die met Payne hebben samengewerkt, hebben eveneens geschokt gereageerd. Onder meer Rita Ora, Ronnie Wood van de Rolling Stones, Charlie Puth, rapper Juicy J en societyster Paris Hilton uitten hun droefheid op sociale media.

One Direction was jarenlang enorm populair en scoorde hits met nummers als What Makes You Beautiful en Night Changes. Malik verliet de band in 2015. Begin 2016 kondigden de overige leden aan een pauze voor onbepaalde tijd te nemen.

Premier Schoof werd woensdag pas ingelicht over het plan om te onderzoeken of Uganda een 'terugkeerhub' kan worden voor uitgeprocedeerde asielzoekers. Dat vertelde hij na afloop van de EU-top, waar veel over het Europese asielbeleid is gesproken.

Woensdag maakte minister Klever tijdens een bezoek aan Uganda bekend dat zij en minister Faber onderzoeken of uitgeprocedeerde Afrikaanse asielzoekers naar dat land kunnen worden gestuurd.

Uganda lijkt er positief tegenover te staan, maar gisteren was de minister van Buitenlandse Zaken volgens persbureau ANP wel terughoudend over het plan. Schoof wil daar niet te veel op vooruitlopen. "Dat gaan we allemaal zien. Op basis van dit idee wordt verder gewerkt vanuit Nederlandse kant, ongetwijfeld samen met Uganda, want als je het samen niet kan doen, lukt het zeker niet."

Volgens Schoof is het een "innovatieve oplossing", waarover wel meer wordt gesproken in Europa. Dat hij er niet eerder van wist, vindt hij geen probleem. "Niet elk idee hoeft meteen in het kabinet te worden besproken", aldus Schoof. "Op het moment dat het op besluitvorming aankomt, dat is het moment dat het naar de ministerraad kan."

Gloeiende plaat

Tijdens de top stond asiel hoog op de agenda. Ook de terugkeerhubs werden kort besproken. Volgens Schoof leidde het Uganda-plan "tot geen enkele verbazing" bij de andere regeringsleiders. Wel zijn er twijfels. Onder meer Duitsland heeft kritiek op dat idee, omdat het niet heel effectief zou zijn. Volgens bondskanselier Scholz is het eerder een druppel op de gloeiende plaat.

Schoof ziet dat anders. "Elke druppel op een gloeiende plaat telt. We moeten niet meteen elke oplossing of idee neermaaien." Volgens hem moet het idee eerst verder worden onderzocht.

De premier vertelde dat er op de EU-top nog geen concrete maatregelen zijn genomen. "We hebben geconstateerd dat er zeker op het gebied van migratie een soort momentum is om vervolgstappen te zetten, nadat we een tijd geleden het migratiepact hebben geaccordeerd. Je ziet eigenlijk alle landen wel die kant op bewegen: de instroom verminderen en de terugkeer fors vergroten. Er is een grote behoefte om een iets andere koers te gaan varen."

Er is onder meer gesproken over de plannen van landen voor steekproefsgewijze grenscontroles aan de eigen grenzen, naast het versterken van de buitengrens van de EU, zegt Schoof. "Europa heeft gezamenlijk een probleem, dat kunnen we alleen gezamenlijk oplossen."

Dwars door de Lage Landen heeft de Gouden Televizier-Ring 2024 gewonnen. Het programma van de VPRO kreeg 55 procent van de stemmen van het Nederlandse publiek.

De twee andere genomineerden waren B&B Vol Liefde (RTL 4) en Denkend aan Holland (Omroep MAX). De Televizier-Ringen werden uitgereikt tijdens de 59ste editie van het Gouden Televizier-Ring Gala in Koninklijk theater Carré.

In Dwars door de Lage Landen trekt de Belgische Arnout Hauben met zijn vrienden Ruben Callens en Philippe Niclaes te voet door Nederland en België. Vanuit Lauwersoog wandelen ze naar de meest zuidelijke Belgische kustplaats De Panne. "Bedankt aan jullie Nederland, van elke Belg uit de grond van ons hart. Wij zijn superfier, vanavond zijn wij Amsterdammers", zei Arnout Hauben.

Tim Hofman won voor de derde keer in zijn carrière de Televizier-Ring Presentator. Frank Lammers werd "voor de tweede keer Nederlands kampioen acteren" en nam de Televizier-Ring Acteur mee naar huis.

De Joodse Raad won de ring in de categorie Impact. Actrice Claire Bender nam de prijs voor De Joodse Raad in ontvangst. "Ook in deze tijd willen mensen wel degelijk open staan voor nieuwe perspectieven en willen ze elkaars elkaars verhaal begrijpen. Die zachtheid komt nu misschien niet veel aan de oppervlakte, maar de reacties op deze serie bewijzen dat die er ook is."

Een aantal winnaars:

Komiek, acteur, zanger en presentator André van Duin nam de Televizier Oeuvre-Ring in ontvangst. Gisteren werd bekendgemaakt dat hij die zou krijgen. De prijs voor "tv-persoonlijkheden die een onvergetelijke indruk hebben gemaakt op het Nederlandse publiek" werd voor de vijfde keer in de historie uitgereikt. Willem Duys, Mies Bouwman, Linda de Mol en Ivo Niehe gingen hem voor.

Van Duin kreeg de prijs uitgereikt van Janny van der Heijden, met wie hij Heel Holland Bakt en Denkend aan Holland presenteert.

"Zestig jaar is verschrikkelijk lang, wie moet je dan bedanken?", sprak Van Duin vervolgens. Toch deed hij een poging en noemde in hoog tempo een indrukwekkend aantal programma's en collega's op. "Al die mensen waar ik mee heb gewerkt heb wil ik bedanken voor hun vriendschap. En de kijkers thuis: zonder u had het allemaal geen zin gehad."

Stemmen sinds 1964

De televisieprijzen worden al sinds 1964 uitgereikt. Aanvankelijk was er één prijs, die ging naar een televisieprogramma of een tv-persoonlijkheid. Het publiek mocht daarvoor stemmen. In de loop der jaren zijn er geleidelijk meer categorieën bijgekomen. De nieuwste categorie is de Televizier-Ring Impact, die pas sinds 2022 bestaat.

Ook dit jaar konden mensen op voorhand stemmen op hun favoriete programma, acteur of presentator. Tijdens de uitzending van het gala kon alleen nog gestemd worden op de drie genomineerden voor de Gouden Televizier-Ring.

Een deel van de stilgelegde laadpalen-fabrikant EVBox blijft actief. Het gaat om EVTronic, dat snelladers maakt.

De eigenaar van EVBox, het Franse energiebedrijf Engie, maakte dat vandaag bekend.

Vorige week werd duidelijk dat Engie stopt met EVBox. Het Amsterdamse bedrijf maakt zware verliezen. 400 tot 500 medewerkers komen op straat te staan.

EVTronic

Voor het bedrijfsonderdeel dat snelladers bouwt, EVTronic, vond Engie een koper: Financière de Pessac van EVTronic-oprichter Eric Stempin. Hierdoor zouden zo'n dertig arbeidsplaatsen behouden blijven.

Voor onderhoud van de laadpalen van EVBox blijft er voor ongeveer 100 medewerkers tijdelijk werk over.

Vijf jaar geleden stond EVBox nog te boek als de wereldwijd leider op de markt van laadpalen. Nu kunnen Chinese fabrikanten veel goedkopere laadstations bouwen. Het lukte het Franse Engie niet om na de overname in 2017 van EVBox een succes te maken.

De Israëlische premier Netanyahu benadrukt in een eerste reactie na de dood van Hamas-leider Yahya Sinwar vooral dat hij wil doorgaan met de oorlog die Israël al meer dan een jaar in Gaza voert.

Wel zou Netanyahu volgens Israëlische media in een telefoongesprek met de Amerikaanse president Biden hebben gezegd dat de dood van Sinwar de mogelijkheid kan bieden voor een gijzelaarsdeal.

Verschillende wereldleiders zeggen te hopen dat Sinwars dood nieuwe mogelijkheden biedt voor vrede of een staakt-het-vuren.

De Hamas-leider werd gisteren gedood bij een aanval op een gebouw in het zuiden van de Gazastrook. Vandaag werd zijn lichaam geïdentificeerd.

"Onze taak is nog niet voltooid"

"Het kwaad heeft een klap gekregen, maar onze taak is nog niet is voltooid", zegt Netanyahu in een videotoespraak. "Aan de families van de gijzelaars zeg ik: dit is een belangrijk moment in de oorlog. We blijven met volle kracht doorgaan tot al jullie geliefden, onze geliefden, thuis zijn."

Hij richt zich ook tot de inwoners van Gaza. Volgens de Israëlische premier heeft Sinwar hun levens geruïneerd. "Dit is een mogelijkheid voor Gazanen om zichzelf van de tirannie te bevrijden."

Biden spreekt van "een goede dag voor Israël, de Verenigde Staten en de wereld" en van een "mogelijkheid om de gijzelaars te bevrijden". Hij vergelijkt het met de dood van al-Qaidaleider Osama bin Laden. "Dit laat zien dat geen enkele terrorist ter wereld kan ontsnappen aan gerechtigheid."

Staakt-het-vuren

Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken benadrukt dat Israël het recht heeft om zich te verdedigen tegen Hamas, maar zegt ook dat de juiste weg vooruit niet alleen maar bestaat uit militaire operaties. Het ministerie benadrukt het belang van een staakt-het-vuren.

Buitenlandminister Blinken zegt dat de VS nog meer gaat inzetten op een staakt-het-vuren. "De afgelopen maanden heeft Sinwar herhaaldelijk pogingen in de weg gezeten om deze oorlog te beëindigen." EU-buitenlandchef Borrell noemt Sinwar een "obstakel" voor een staakt-het-vuren en een gijzelaarsdeal. "Yahya Sinwar was een terrorist, vastgesteld door de EU, en verantwoordelijk voor de verschrikkelijke aanslag van 7 oktober."

De Amerikaanse topveiligheidsadviseur Jake Sullivan zegt dat er nog moet worden vastgesteld of de dood van de Hamas-leider ook "op lange termijn de gewenste schade aan Hamas gaat aanrichten".

Ook Mark Rutte reageerde op het nieuws. Volgens de NAVO-chef is Sinwar overal erkend als "de architect van de terreuraanvallen op Israël van 7 oktober 2023". "Ik heb hem eerder al veroordeeld, alle bondgenoten hebben hem veroordeeld, elke redelijke ziel in deze wereld heeft hem veroordeeld. Dus als hij dood is, dan zal ik hem persoonlijk niet missen."

De Franse minister van Buitenlandse Zaken Barrot zegt dat "een fatale klap" aan Hamas is uitgedeeld. "Er moet nu een bladzijde worden omgeslagen voor de regio en het pad naar vrede." Hij benadrukt dat dat alleen kan met diplomatie.

In België zijn twee mensen veroordeeld tot lange celstraffen voor de moord op de Eindhovense zakenman Marcel van Hout. De ex-vrouw van het slachtoffer was de opdrachtgever en moet 26 jaar de cel in. De uitvoerder krijgt 23 jaar.

Het lichaam van de zakenman werd eind 2017 gevonden in zijn villa in het Belgische Pelt, net over de grens bij Valkenswaard (Noord-Brabant). Hij was in zijn hoofd en rug geschoten. Zijn ex-vrouw had de politie als eerste gewaarschuwd. Ze zei dat ze bij de woning was gaan kijken omdat Van Hout niet op zijn werk was verschenen.

Al snel werden zij en de nu 54-jarige klusjesman Roger C. verdacht van betrokkenheid. Zij hadden een verhouding. Nadat hij ruim twee jaar vastzat op verdenking van de moord, bekende hij.

Ex-vrouw Jouhara A. heeft altijd ontkend dat ze opdracht gaf voor de moord. Ook vandaag hield ze dat vol: "Jullie hebben me beschuldigd van iets dat ik niet gedaan heb. Ik heb niks gedaan. Het is niet waar", citeert Omroep Brabant.

Jury

Er was levenslang tegen de vrouw geëist. De zaak diende in Tongeren, bij het hof van assisen. Bij deze rechtbank buigt een volksjury zich over de schuldvraag en vervolgens samen met de rechters over de straf.

De jury oordeelde dat A. haar medeverdachte had aangezet tot de moord door op verschillende manieren druk op hem uit te oefenen. Ze zou ook het geladen vuurwapen aan de man hebben gegeven om haar ex te doden.

Hoe krijg je overeenstemming tussen mensen met verschillende overtuigingen? Het is een eeuwig probleem, dat in de huidige wereld vol polarisatie nog extra actueel lijkt. Misschien kan kunstmatige intelligentie helpen: een nieuwe AI-tool helpt mensen met verschillende meningen tot overeenstemming te komen. Dit nieuwe AI-gereedschap, ontwikkeld door Google DeepMind, maakt na een discussie tussen mensen een samenvatting die het gemeenschappelijke standpunt weergeeft, zonder de minderheidsstandpunten over het hoofd te zien. De deelnemers vonden de samenvattingen van de AI informatiever, helderder en minder gekleurd dan die van menselijke bemiddelaars. Het onderzoek hiernaar is gepubliceerd in het wetenschappelijke blad Science. "We wilden onderzoeken of AI gebruikt kan worden om collectieve besluitvorming te verbeteren", vertelt Michiel Bakker, aan de TU Delft afgestudeerd op quantumcomputers en een van de leidinggevenden van het onderzoek. Hij benadrukt dat zulke processen tussen mensen vaak langzaam verlopen. Ook bestaat het gevaar dat niet alle standpunten voldoende worden vertegenwoordigd, zeker als groepen groter worden. "Dit is een prachtige toepassing van grote taalmodellen", zegt Eric Postma, hoogleraar kunstmatige intelligentie aan de Tilburg University en zelf niet betrokken bij de studie. "Dit is de toekomst, ter ondervanging van het menselijk tekort".

Postma is ook goed te spreken over de uitvoering van het onderzoek. "In een eerdere studie schreef AI bijvoorbeeld beleidsvoorstellen waarin zowel de Democraten als de Republikeinen zich konden vinden. En zo is er nog een aantal studies geweest. Maar dit is misschien wel de beste tot nu toe, mede dankzij de diepe zakken en de rekenkracht van DeepMind".

De studie werd uitgevoerd met kleine groepen mensen van vijf personen. Michiel Bakker van DeepMind is optimistisch over de toekomstige mogelijkheden: "Deze studie toont de potentie van AI aan om groepen mensen te helpen overeenstemming te vinden", zegt hij.

Hij ziet mogelijke toepassingen in de politiek, om makkelijker te overeenstemming te komen tussen verschillende partijen. Google DeepMind zelf zwijgt over mogelijke politieke toepassingen, mogelijk mede omdat de Amerikaanse verkiezingen voor de deur staan.

Brainstorm

Een andere mogelijkheid is toepassing binnen organisaties: "Het model haalt het menselijke niveau, het is zelfs beter", zegt Postma. "Dat kan een groot voordeel zijn in brainstorms. Het komt soms met originelere oplossingen dan de mens. En ja, soms ook met onzin, zoals we weten."

Postma denkt niet dat deze nieuwe tool geschikt is om de angel uit discussies op sociale media te halen. Overeenstemming vinden is daar namelijk niet het doel. "Mensen willen het daar helemaal niet met elkaar eens worden."

Gekleurde informatie

Daarnaast kent het nieuwe AI-model nu nog een aantal beperkingen die voor toepassing in de echte wereld wel van belang zijn. Zo doet het model nog niet aan fact-checking, en kan het dus gebeuren dat het bereikte compromis niet overeenkomt met de feiten. Ook controleert het niet of de deelnemers bij het onderwerp blijven en niet afdwalen.

Verder is er het gevaar dat de AI gekleurde informatie gaat geven, of bepaalde politieke voorkeuren laat zien. Maar daarover maakt Eric Postma zich minder zorgen. "Ik ben meer beducht voor menselijke bias".

Kinderartsen slaan alarm over de opkomst van een nieuwe soort vape: de smartvape. Een e-sigaret waar je niet alleen mee kan vapen, maar ook bellen, appen, muziek luisteren en spelletjes spelen. "Het is een ongelooflijk verknipt apparaat", zegt kinderlongarts Sophie Cohen.

Ook de Nederlandse vereniging voor kindergeneeskunde maakt zich zorgen.

"Het erge is dat het mij niet eens verbaast dat de industrie weer iets heeft bedacht om kinderen nog meer verslaafd te maken. Dat is het hele verdienmodel. Hoe jonger een brein, hoe meer verslavingsgevoelig", aldus Cohen, die werkt in het Wilhelmina kinderziekenhuis.

In de zogenoemde smartvape zitten ook regelmatig smaakjes zoals bubbelgum of appel. Sinds 1 januari zijn vapes met een smaakje verboden. Jongeren zelf noemen het apparaat geen smartvape, die praten over 'een vape met een schermpje'.

Snake spelen op E-sigaret

Een vriendinnetje van de achttienjarige Rose heeft er ook een, gekocht in een winkel in Amsterdam. Op die e-sigaret kan je het spelletje Snake spelen. "Ze vond dat gewoon geinig."

Rose denkt niet dat haar vriendin daardoor meer gaat vapen. Toch ziet ze ook wel in dat het wat heftig is, "er zit gewoon een telefoon in je vape. Ze maken het zo nog verslavender, dat is eigenlijk wel next level."

'Extreem verslavend'

"De producent speelt enorm in op de verslaving, dit is wel de druppel", stelt arts Cohen. "Ongeveer alles waar een kind verslavingsgevoelig voor is, stoppen ze in één doosje. Het vapen alleen al is extreem verslavend en dan zit er ook nog een schermpje in. Dat trekt je nog meer naar die vape toe."

De producten worden meestal in landen als China gemaakt. De kwaliteit en veiligheid zijn niet gegarandeerd. Volgens Rose belandde de vape met het snakespelletje na drie dagen in de prullenbak. "Mijn vriendin heeft hem weggegooid, omdat die verbrand was en het scherm een raar geluid maakte. Ze was bang dat die zou ontploffen."

Een puberbrein is niet bezig met de lange termijn, dat leeft in het nu, zegt voorzitter Karin de Winter van de Nederlandse vereniging voor kinderlongziekten. "Die voelen zich als het ware vrij als een vogel en zien de gevolgen niet in. Waarbij ze denken: ik stop echt wel een keer en ik ben helemaal niet verslaafd."

Volgens kinderarts Cohen hebben jongeren niet eens door dat ze verslaafd zijn, "laat staan dat ze verslaafd worden gemaakt. Laatst vertelde een kind dat die de vape weg had gegooid, om hem vervolgens weer eruit te vissen. Dat is verslaving."

'Komen minder voor'

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) laat weten bekend te zijn met de smartvapes. Ook bevestigt de NVWA dat de smartvape in de variant met smaakjes komt.

"Sinds 1 januari 2024 geldt er een verkoopverbod op vapes met een smaakje. Wij houden toezicht op de verkoop van elke vape met een smaakje sinds januari 2024, en ook op deze smartvapes. Maar we komen deze variant veel minder tegen bij onze inspecties. Het is dus mogelijk dat jongeren deze verkrijgen op andere manieren zoals uit het buitenland of via via."

Jongeren vertellen aan de NOS dat de smartvapes inderdaad verhandeld worden via mond-tot-mondreclame en op social media bijvoorbeeld via Snapchat en TikTok. Maar dat ze ook nog in winkels verkrijgbaar zijn. "Bij een schooluitje in Den Haag vroeg ik in een winkel of ze vapes hadden. Achterin lag een hele voorraad uitgestald", vertelt Rose.

Actieplan tegen illegale vapes

"Ik vind het schandalig hoe de tabaksindustrie op allerlei manieren haar producten aantrekkelijk probeert te maken voor jongeren", zegt staatssecretaris Jeugd, Preventie en Sport Vincent Karremans in een reactie aan de NOS.

Hij wijst erop dat vapes met een smaakje of te veel nicotine illegaal zijn. "Ze mogen dus niet verkocht worden. Binnenkort kom ik dan ook met een actieplan om onder andere de illegale handel van vapes verder tegen te gaan."

Hij was misschien wel de meest gezochte terrorist ter wereld: Yahya Sinwar. De man die de aanval op Israël van 7 oktober 2023 had bedacht en voorbereid. Hij wist ruim een jaar te overleven, maar nu is hij dan toch gedood, zegt Israël.

De 61-jarige Yahya Sinwar werd in 1962 in de Gazastrook geboren. Hij groeide op in de zuidelijke stad Khan Younis, waar zijn ouders vanuit Ashkelon naartoe waren gevlucht tijdens de Nakba, bij het oprichten van de staat Israël.

Nadat hij een diploma voor zijn studie Arabische taal had gekregen, kwam hij als twintiger aan het hoofd te staan van de interne veiligheidsdienst van Hamas. Hij spoorde Palestijnen op die informatie doorgaven aan Israël, en werd berucht om de brute straffen die hij uitdeelde. Soms voerde hij persoonlijk de doodstraf uit. Hij kreeg de bijnaam 'de slachter van Khan Younis'.

Israël arresteerde Sinwar eind jaren 80 omdat hij plannen had om twee Israëlische militairen te ontvoeren. Hij zat bijna een kwart eeuw in de gevangenis, waarvan ook periodes in een isolatiecel. Hij leerde Hebreeuws en las Israëlische kranten. Uiteindelijk liet Israël hem in 2011 gaan in het kader van een opzienbarende gevangenenruil waarbij meer dan duizend Palestijnen vrijkwamen in ruil voor één Israëlische militair.

In de jaren daarna klom hij snel op binnen Hamas en in 2017 werd hij gekozen tot de leider van de terreurbeweging in de Gazastrook. Algemeen wordt hij gezien als het brein achter de aanval op Israël.

Die had hij overigens in 2022 in een toespraak al aangekondigd: "We zullen jullie beschieten met eindeloos veel raketten en we komen met een eindeloze golf aan soldaten."

Voor Sinwar waren de ruim 42.000 doden en 99.000 gewonden die na 7 oktober in Gaza vielen, kennelijk geen probleem. Die zag hij als "noodzakelijke offers", valt op te maken uit berichten die hij in het voorjaar van 2024 naar de leiding van Hamas in Qatar stuurde en die The Wall Street Journal in handen kreeg.

Sinwar leek aanvankelijk ook niet ontevreden met het verloop van de oorlog. "We hebben de capaciteiten om nog maanden door te vechten", schreef hij in een bericht.

Door de oorlog in Gaza heeft het imago van Israël wereldwijd veel schade opgelopen. Er loopt een aanklacht wegens genocide bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag en het Internationale Strafhof wil premier Netanyahu en minister Gallant van Defensie vervolgen. "We hebben de Israëliërs precies waar we ze hebben willen", liet Sinwar zijn collega's in Qatar weten. Een woordvoerder van Hamas ontkent overigens dat Sinwar deze berichten heeft verstuurd.

Toen de hoogste leider van Hamas, Ismail Haniyeh, eind juli van dit jaar in Iran werd gedood, benoemde Hamas Sinwar tot zijn opvolger. Of hij vanuit zijn schuilplaats in Gaza nog veel kon uitrichten, is twijfelachtig.

Het was al die tijd gissen waar hij zich bevond. Aangenomen werd dat hij zich samen met zijn gezin diep in het tunnelstelsel ophield, met Israëlische gijzelaars als menselijk schild in zijn nabijheid.

Die had hij op moment van zijn dood niet bij zich, zegt het Israëlische leger. In het gebouw in de regio Rafah waar hij door militairen is gedood, waren volgens het leger geen gijzelaars aanwezig.

Militairen zouden het gebouw beschoten hebben, omdat ze Hamas-militanten naar binnen zagen gaan. Pas bij een inspectie bleek dat een van de doden erg op Sinwar leek.

Het Strafhof wilde behalve Israël ook Sinwar vervolgen, maar daar maakte hij zich waarschijnlijk weinig zorgen over. Hij wist dat hij bovenaan de dodenlijst van Israël stond.

De Israëlische minister Gallant van Defensie zei het vorig jaar al: "We zullen hem te pakken krijgen en we zullen hem vermoorden." Dat is nu dan dus gelukt, niet met een hightech-aanval of een ingenieuze operatie, maar min of meer bij toeval. Naar verwachting zal Hamas onmiddellijk een opvolger benoemen.

Islamitische organisaties zien vaker dat moslims hun uitvaart of die van hun nabestaanden niet kunnen betalen. Om deze mensen te helpen is het Djanazah Noodfonds gelanceerd.

Het nieuwe instituut helpt moslims wanneer ze de financiële middelen niet hebben of geen uitvaartverzekering hebben. Het wil hun een waardige uitvaart geven, waarbij rekening wordt gehouden met islamitische rituelen en tradities.

Islamitische organisaties, moskeeën en individuen kunnen geld doneren, waarna het noodfonds helpt bij het regelen van een uitvaart. "Tijdens corona zagen we meer mensen overlijden en toen merkten we dat er steeds vaker geen geld was voor een uitvaart", vertelt Abdoelmalik van der Giessen, een van de oprichters van het Djanazah Noodfonds.

Plicht van de gemeenschap

Het gaat volgens hem over tientallen tot honderd gevallen per jaar. "De meeste mensen kunnen het betalen, maar dat geldt zeker niet voor iedereen." Volgens Van der Giessen hebben alle moslims recht op een kwalitatief goede uitvaart volgens islamitische richtlijnen. "Daarom willen we voor iedereen klaarstaan die het écht nodig heeft."

Als iemand zijn eigen uitvaart niet zelf heeft geregeld, wordt het in de islam gezien als een collectieve verplichting van de gemeenschap. Het doneren van geld aan een uitvaart wordt binnen het geloof gezien als goede daad.

Dat de gemeenschap geld inzamelt voor de uitvaart van een overledene is niet nieuw. Regelmatig worden op sociale media oproepen gedeeld om te doneren. "Dat is mooi en komt vaak uit een goed hart, maar het verloopt wel chaotisch en ongeorganiseerd", zegt Van der Giessen. "Je weet niet altijd wie erachter zit, hoeveel er nodig is en hoeveel er uiteindelijk is uitgegeven. En fraude is natuurlijk ook een risico bij zulke inzamelingen."

Gemeentelijke uitvaart

Wanneer een overledene geen familie of vrienden heeft of als nabestaanden niet in staat zijn om de kosten te dragen, zijn gemeenten door de zorgplicht wettelijk verplicht om de uitvaart te regelen. De gemeente bepaalt dan hoe de uitvaart eruitziet. Vaak komt het neer op begrafenis op een gemeentelijke begraafplaats of een crematie.

En dat laatste is niet toegestaan binnen de islam. Stichting Najiba, een islamitische non-profitorganisatie, zegt dat vooral kleinere gemeenten geen rekening houden met de richtlijnen van het geloof.

Vooral bij ouderen en asielzoekers komt het voor dat de uitvaart niet is geregeld. "Omdat het financieel niet haalbaar is of niemand hen wijst op een verzekering. Onlangs zagen we een gezin waarbij de gemeente van plan was om een overledene te cremeren", zegt Stichting Najiba. "Op het laatste moment hebben wij dit kunnen tegenhouden, en dit is niet de eerste keer dat zoiets gebeurt."

Verantwoordelijkheid

Ook jongeren staan volgens Stichting Najiba niet genoeg stil bij het belang van een uitvaartverzekering. "Doe dat wel, ook om je gemeenschap financieel te ontlasten. We moeten voor elkaar zorgen, maar uiteindelijk ligt de verantwoordelijkheid bij jezelf."

Niet altijd is te vermijden dat het op de gemeente neerkomt. "We hopen dat gemeenten rekening houden met de richtlijnen van de islam, juist omdat ze een zorgplicht hebben", zeggen de organisaties.

Dat gaat niet altijd goed - hoe vaak niet is onduidelijk. Dat kan ook te maken hebben met het budget van gemeenten.

Volgens de organisaties moet het landelijk beter worden gereguleerd, zodat er niet op het laatste moment een oplossing moet worden gezocht. Binnen de islam moet iemand zo snel mogelijk, het liefst binnen 24 uur, worden begraven. "Als we dan nog per gemeente moeten onderhandelen, met het risico dat ze niet willen meewerken, kan het voorkomen dat we te laat zijn."

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) bevestigt dat gemeenten een zorgplicht hebben, maar dat ze zelf bepalen hoe ze dat invullen. Volgens de VNG hoeft dat niet landelijk geregeld te worden.

De Tweede Kamer vraagt tevergeefs om duidelijkheid over de steun waarop boeren in de toekomst kunnen rekenen. De frustratie dat er nog geen plannen zijn, terwijl het ondertussen mis dreigt te gaan in de sector, klinkt steeds luider.

Het ongeduld van de Kamer, ook bij de regeringspartijen, was vandaag en gisteren weer goed te merken in het debat over de begroting van het ministerie van Landbouw.

Titanic

Zo zei VVD-Kamerlid Thom van Campen dat hij bang is dat het debat de toehoorders doet denken aan de film 'Groundhog Day', omdat zoveel problemen telkens opnieuw worden besproken zonder dat er wat gebeurt.

Harm Holman (NSC) zei dat de BBB-bewindslieden en partijleider Caroline van der Plas hem doen denken aan het orkest dat doorspeelde terwijl de Titanic aan het zinken was. Hij hoopt dat ze samen nog kunnen voorkomen dat het schip zinkt door duidelijke keuzes te maken.

Grondgebondenheid

BBB-minister Femke Wiersma heeft plannen voor het mestbeleid in 2025 gepresenteerd. Maar hoe het daarna moet en hoe ze wil omgaan met het stikstofprobleem blijft onduidelijk.

De Kamer dringt aan op pijnlijke keuzes. Bijvoorbeeld over grondgebondenheid: een norm voor hoeveel land een bedrijf moet hebben voor een bepaald aantal melkkoeien.

Vooral de intensieve veehouderij, met veel koeien op weinig grond, kan hierdoor hard geraakt worden. Voor andere bedrijven levert het juist ruimte op. Het sluiten van een landbouwakkoord liep vorig jaar stuk op onder meer dit gevoelige onderwerp.

'Vreselijke olifant'

BBB maakte in ieder geval duidelijk grondgebondenheid niet te zien zitten: "Het is gewoon een keiharde gedwongen krimp van de melkveehouderij", zei Van der Plas. Ze maakt zich zorgen over de kosten voor intensieve bedrijven, die dan alleen door kunnen met meer land of minder dieren.

Van Campen zei daarover: "Wij bagatelliseren de impact echt niet die dat heeft in het zuiden, in de Achterhoek en in Twente, gebieden die mij persoonlijk bijzonder lief zijn". Maar hij benadrukte ook dat ondernemers duidelijkheid nodig hebben.

Dat vindt zijn CDA-collega Eline Vedder ook: "We kunnen niet decennialang om die vreselijke olifant heen blijven draaien. Het is nodig dat we daar een keer een besluit over nemen".

Kansloos

De ChristenUnie benadrukte dat het verdwijnen van intensieve bedrijven land oplevert voor andere veehouders die dan juist wel overleven.

NSC is ervan overtuigd dat het ook nodig is om in Brussel meer onderhandelingsruimte te krijgen, bijvoorbeeld om meer mest te mogen uitrijden: "Zonder grondgebondenheid bent u kansloos in Brussel", zei Harm Holman van NSC.

De druk op de Minister om iets te doen is dus heel groot, maar ze heeft er weinig trek in. Ze laat eerst onderzoek doen naar de impact en komt volgend jaar met een voorstel. Zij gaat er vanuit dat pijnlijke keuzes deels te vermijden zijn, bijvoorbeeld met innovatie. Ook denkt ze dat gesprekken met de EU wat kunnen opleveren.

Recht van de sterkste

Veel partijen zijn bezorgd over wat er gebeurt als de minister geen keuzes maakt en in Brussel niet meer ruimte krijgt: "Het betekent dat er een koude sanering komt", waarschuwde de Christenunie.

D66 voorspelde dat alleen de rijke, grote boeren het overleven en ook de SP waarschuwde dat verdere schaalvergroting dreigt.

Vedder (CDA): "Als jonge boeren tegen elkaar zeggen dat ze van de overheid niet veel hoeven te verwachten of het recht van de sterkste dan maar zijn werk moet doen, dan is er iets helemaal misgegaan".

Koplopers

Er kwamen ook vragen over de steun waarop groene boeren kunnen rekenen. Zo wilden veel Kamerleden weten hoeveel geld Agrarische Collectieven krijgen die nu aan natuurbeheer doen. D66, Volt en GroenLinks-PvdA hadden onder meer vragen over de steun voor koplopers, bioboeren en boeren die plantaardige eiwitten telen.

Maar BBB-minister Wiersma maakte duidelijk dat ze zoveel mogelijk inzet op 'alle boeren' en geen verschil wil maken bij haar plannen die later dit jaar komen.

Veel Kamerleden concludeerden dat er vooral nog veel onduidelijk is. Vedder haalde nog een lied aan waar ze steeds aan moest denken: "Wat is de bedoeling? Is er ook een plan?" van Brigitte Kaandorp.

En Van Campen kwam terug op zijn verwijzing naar 'Groundhog Day': "Laten we ook een keer hopen dat het komende half jaar die film eindelijk een keer afgelopen is."