NOS Nieuws - Algemeen

Over de Oekraïense aanval op de Russische provincie Koersk is meer onduidelijk dan duidelijk. Het Oekraïense opperbevel geeft nog steeds geen enkel commentaar op wat de Oekraïense troepen doen, laat staan op wat ze van plan zijn. Afgelopen dinsdag staken ze de Russische grens over en inmiddels zouden ze zo'n elf plaatsjes in handen hebben.

Er wordt volop gespeculeerd over wat de bedoelingen zijn van de Oekraïense legerleiding. Sergej Soemlenny, directeur van het European Resilience Initiative Center, schrijft op X dat "Oekraïne heeft gedemonstreerd dat het de capaciteit heeft om in het geheim een grootschalige operatie voor te bereiden".

Voormalig commandant der landstrijdkrachten Mart de Kruif is het in grote lijnen eens met deze analyse. Hij spreekt van een "offensieve actie met beperkte doelstelling". Die doelstelling is, zo denkt de voormalig generaal, al bereikt.

Mentaal effect belangrijk

Het zou De Kruif dan ook niet verbazen als de Oekraïeners nu al bezig zijn met een georganiseerde terugtocht. "Als ze langer blijven, krijgen ze de volledige Russische luchtmacht over zich heen. Ze gaan zich daar niet doodvechten."

Wat is dan het nut van zo'n prikactie? Soemlenny zegt dat het Oekraïense leger een 'moral booster' nodig had. Dat denkt De Kruif ook. "Alleen maar terrein prijsgeven is killing. Ze moesten wat offensiefs gaan doen. Het mentale effect hiervan is heel belangrijk."

Misleidingsplan

De ex-generaal, die het bevel voerde over ISAF, de westerse troepen in Afghanistan, denkt dat het een heel goed voorbereide actie is, inclusief misleidingsplan, waarbij de Oekraïners volgens hem een kleine brigade plus vliegtuigen inzetten. Aan de opmars zouden ongeveer duizend Oekraïense militairen deelnemen.

De aanval bij het plaatsje Soedzja gaat dan ook over meer dan moreel, neemt De Kruif aan. "De Russen zijn enorm verrast en moeten nu gaan nadenken waar ze hun reserves inzetten, terwijl ze nu alles op de Donbas gooien."

Het zwaartepunt van de Russische militaire inspanning ligt nu bij het stadje Pokrovsk in de Donbas, een belangrijk logistiek steunpunt van de Oekraïners, dat de Russen nu tot op twintig kilometer zijn genaderd. "De Russen moeten nu gaan bedenken of ze wel zo'n concentratie bij Pokrovsk kunnen houden," zegt ook Soemlenny.

"De Russen hadden het initiatief tot nu toe en dat heeft ze overmoedig gemaakt." Die houding hebben de Oekraïners volgens de voormalig ISAF-commandant nu afgestraft. "Inzet van reserves betekent keuzes, want het verplaatsen van reserves kost tijd." Met andere woorden: de Russen moeten hun troepen nu meer gaan verspreiden over de lange frontlijn.

Volkomen logisch

Met dit probleem werden de Oekraïners half mei geconfronteerd, toen de Russen plotseling de aanval openden op de stad Charkiv. Het opperbevel in Kyiv was toen genoodzaakt om halsoverkop kostbare reserves naar de Charkiv te sturen.

Volgens zowel De Kruif als Soemlenny krijgen de Russen nu een koekje van eigen deeg gepresenteerd. "Dit is volkomen logisch, in militaire termen," stelt de Kruif.

De Oekraïeners doen het juist nu, denkt De Kruif, omdat ze ervan overtuigd zijn dat het grote Russische zomeroffensief niet meer gaat komen en dat de Russen steeds minder slagkracht hebben - voorlopig.

Vingeroefening

De afgenomen slagkracht van hun vijand zou de Oekraïners de vrijheid geven om een deel van hun reserves te gebruiken voor een aanval.

De ex-generaal sluit ook niet uit dat de aanval is bedoeld als 'vingeroefening' voor een grootschalig optreden, samen met de luchtmacht. "Ik denk dan ook dat er van dit type aanvallen nog meer gaan volgen."

De Turkse volleybalsters nemen het vanavond in de halve finales van de Olympische Spelen op tegen Italië. In eigen land is er trots, maar vooral vanuit conservatieve, anti-lhbti-hoek klinkt er ook kritiek.

Toen de Turkse volleybalvrouwen vorig jaar september Servië versloegen in de finale van het Europees kampioenschap, brak een ongekend gejuich uit in tientallen parken in Istanbul waar grote schermen hingen.

Duizenden mensen hadden nagelbijtend naar de wedstrijd gekeken. Na afloop werd er nog uren gedanst en reden auto's toeterend door de straten met Turkse vlaggen uit het raam.

Sultans van het net

Het is duidelijk: vrouwenvolleybal is op dit moment één van de populairste teamsporten in Turkije. En dat is de verdienste van het talentvolle team dat al een paar jaar wedstrijd na wedstrijd wint. In Turkije staan ze bekend als Filenin Sultanlari: Sultans van het net.

De ploeg heeft dus de halve finale van de Olympische Spelen bereikt en fans staan stijf van de zenuwen. Het is de eerste keer in de geschiedenis dat een Turks vrouwenvolleybalteam zo ver is gekomen op de Olympische Spelen. Als ze Italië verslaan, staan de dames zondag in de finale tegenover Amerika of Brazilië.

Opvallendste verschijning

De volleybalsters worden over het algemeen gezien als nationale helden, maar ze worden niet door iedereen op handen gedragen. De Sultans van het net zijn onderwerp van een hardnekkige cultuurstrijd over lhbtiq-rechten.

"Een schande voor de natie", kopte de islamistische krant Akit, nadat het team in juli vorig jaar na de Volleyball Women's Nations League (VNL) met goud was thuisgekomen. De krant richtte zich tegen sterspeelster Ebrar Karakurt en beschuldigde haar ervan een "homoseksuele leefstijl op te dringen, die indruist tegen de waarden van de Turkse samenleving".

De boomlange Karakurt is de opvallendste verschijning in het team met haar ultrakorte haar, vaak geverfd in verschillende kleuren. In 2021 postte ze een foto van zichzelf met haar toenmalige vriendin op Instagram. Ze maakt geen geheim van haar seksuele geaardheid. Maar de foto zette de toon voor een storm aan haatberichten op sociale media en afkeurende reacties uit islamistische hoek.

Een hoge imam vroeg zich af waarom de regering homoseksualiteit nog niet verboden heeft en sprak ook schande van de korte broekjes die de volleybaldames dragen. Vorig jaar riep een prominente AKP-politicus op om Karakurt uit het team te zetten. "Je bent een lhbt'er die het nationale team onwaardig is", schreef hij op X.

Ook van Melissa Vargas, een Cubaanse speelster die de Turkse nationaliteit kreeg om voor Turkije te kunnen uitkomen, circuleert een innige foto met een vrouw. "Wie zich gedraagt tegen mijn waarden, kan ik niet accepteren als onderdeel van mijn 'natie'', schrijft een X-gebruiker erbij.

De speelsters liggen onder vuur in een tijd waarin de lhbtiq-gemeenschap onder druk staat in Turkije. Sinds president Erdogans herverkiezing vorig jaar, zet hij veel vaker de aanval in op lhbtiq-organisaties en uitingen.

Op een partijcongres zei hij dat de "perverse bewegingen" die "erop uit zijn de familie te vernietigen" actief moeten worden bestreden. De Istanbul Pride wordt al sinds 2015 elk jaar verboden en meldingen van fysiek geweld tegen queer personen nemen elk jaar toe.

Steunbetuigingen

Toch leiden de vijandige berichten jegens volleybalster Karakurt ook tot een stroom aan steunbetuigingen op sociale media, en lijken de positieve geluiden de haatberichten te overstijgen.

De meeste Turken maken zich helemaal niet druk over de privélevens van de volleybalsterren. Sommigen zien de Sultans van het net juist als rolmodellen, als symbolen van de strijd voor meer vrijheid in Turkije.

De Sultans van het net worden ondanks alles alleen maar populairder. Niet alleen de dames zelf, maar ook de sport. In de maanden na de zege op het EK zagen volleybalclubs een flinke toename van het aantal aanmeldingen voor meisjesteams.

Westen gegijzeld

Erdogan zelf houdt zich op de vlakte over de volleybaldames. Na het Europees kampioenschap vorig jaar belde hij de aanvoerder van het team om zijn felicitaties over te brengen. Maar hij heeft nog geen van hun wedstrijden bijgewoond, zoals hij meestal wel doet bij het mannenvoetbal.

Bij de Olympische Spelen in Parijs heeft Erdogan zich nog helemaal niet laten zien. Wel noemde hij de openingsceremonie "immoreel" en zei hij dat "de lhbt-lobby" het Westen heeft gegijzeld. Hij zei ook dat zijn 13-jarige kleindochter hem had gewaarschuwd voor de "lhbt-show" die zou plaatsvinden tijdens de opening, en dat hij daarom niet is gegaan.

Kroonprins van de oppositie

Wie wel de deur platloopt in Parijs is Erdogan's grootste politieke rivaal, Ekrem Imamoglu, de burgemeester van Istanbul en kroonprins van de seculiere oppositie. Hij ontmoet de Turkse atleten, juicht ze toe vanaf de tribunes en loopt rond in het 'Istanbul Huis' vlak bij de Eiffeltoren.

Tijdens de kwartfinale van het vrouwenvolleybal, toen Turkije China versloeg, zat Imamoglu samen met andere prominente oppositiefiguren vooraan in het stadion te juichen. Video's ervan gingen viraal op de Turkse sociale media.

En zo is het verhaal van de Sultans van het net niet alleen een cultuurstrijd, maar ook een politieke strijd geworden.

Twee Amerikaanse astronauten die begin juni aankoppelden bij het ISS in het nieuwe ruimteschip van Boeing, de Starliner, moeten mogelijk maanden langer aan boord blijven van het ruimtestation. Vanwege technische problemen met de Starliner kunnen ze wellicht pas begin volgend jaar terug met een andere capsule, de Crew Dragon van SpaceX.

Tijdens de koppeling van de Starliner op 6 juni ging er van alles mis. 5 van de 28 stuurraketjes deden het niet en er lekte helium. Sindsdien is Boeing bezig de problemen op te lossen, maar NASA kijkt nu naar alternatieven als de Starliner te onveilig wordt geacht voor de terugkeer van de twee astronauten.

Sunita Williams en Barry Wilmore zouden volgens plan slechts zo'n tien dagen aan boord van het ISS blijven. Op dit moment zijn het er al meer dan zestig. NASA benadrukt dat alle astronauten in noodgevallen meteen weg kunnen als het echt nodig zou zijn. Maar het ruimtevaartagentschap lijkt nu minder zeker dat Williams en Wilmore dat met hun Starliner zullen doen.

"We zitten in een nieuwe situatie, waarbij we meerdere opties hebben", benadrukte NASA-manager Ken Bowersox bij een persbriefing. "We hoeven de crew niet per se terug te brengen met de Starliner, dat kan ook met een ander ruimtevaartuig."

Dat ruimtevaartuig kan de Crew Dragon van SpaceX zijn. De lancering van die capsule is - juist vanwege alle problemen met de Starliner - uitgesteld van deze maand naar volgende maand.

De vlucht van de SpaceX-capsule zou kunnen worden uitgevoerd met twee astronauten aan boord in plaats van vier. In dat geval kunnen Williams en Wilmore in februari 2025 met hun twee collega's in de Dragon terugkeren naar de Aarde. Welke twee bemanningsleden hun plaats zouden moeten afstaan, is nog niet duidelijk. 'Crew 9' bestaat nu nog uit drie Amerikanen en een Rus.

Als Williams en Wilmore overstappen naar de Dragon, zou hun Starliner onbemand kunnen terugvliegen. Daarvoor moet dan wel de software worden aangepast. Volgens bronnen bij de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie wordt er de komende weken een beslissing verwacht van NASA-experts over het lot van de geplaagde Starliner.

Het ministerie van Financiën kwam woensdagavond, midden in het zomerreces, met een opmerkelijke verklaring naar buiten over de stichting (Gelijk)waardig Herstel (SGH) van medeoprichter Laurentien van Oranje, de schoonzus van koning Willem-Alexander.

Die stichting werkt in overleg met Financiën aan een alternatieve afhandeling van de kinderopvangtoeslagaffaire en over die samenwerking zijn klachten binnengekomen. In de verklaring staat dat "de emoties wel eens zijn opgelopen". Een "aantal collega's" van het ministerie heeft daar mondeling melding van gedaan. De naam Laurentien en het aantal meldingen worden niet expliciet genoemd.

De stichting SGH reageerde verbolgen en vindt dat prinses Laurentien in een kwaad daglicht is gezet door lekkende ambtenaren en de media. Vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal gaf een woordvoerder wel toe dat het er in discussies soms best stevig aan toe ging.

Uitschelden

Aanleiding is een artikel in het Algemeen Dagblad over klachten van grensoverschrijdend gedrag door prinses Laurentien tegenover ambtenaren, zoals mensen uitschelden, geen tegenspraak dulden en emotioneel reageren.

Zeker is dat het al maanden niet botert tussen de stichting en het ministerie, zo meldde de NOS eind mei. Laurentien, die zich jarenlang heeft beziggehouden met laaggeletterdheid, begeeft zich sinds vorig jaar op gladder terrein: de afhandeling van de kinderoptoeslagaffaire.

Het is - naast de Groningse gaswinning - het pijnlijkste dossier in Den Haag. Het derde kabinet-Rutte is er in 2021 op gevallen en opeenvolgende bewindspersonen zijn er nog niet in geslaagd het dossier af te sluiten.

Laurentien vindt dat Financiën minder ingewikkeld moet doen over regeltjes en ze is overtuigd van haar aanpak. Dat roept weerstand op. Ambtenaren, maar ook de toenmalige staatssecretaris van Toeslagen, Aukje de Vries, en de Tweede Kamer willen geen blanco cheque van miljarden euro's tekenen voor gedupeerden van de toeslagenaffaire.

Ook wijzen ambtenaren op de fraudegevoeligheid van de methode-Laurentien, omdat melders hun ervaringen kunnen vertellen zonder dat ze grondig bewijsmateriaal hoeven aan te leveren.

De prinses ziet zichzelf als een strijder tegen onrecht. In een lezing in juni in Leiden hekelde ze de aanpak van de ambtenaren met hun negen-tot-vijfmentaliteit. Zij werkt 's avonds door, net als haar man, prins Constantijn.

"We don't sleep enough", zei Laurentien in haar Engelstalige speech voor een enthousiast publiek. De prinses is gewend dat deuren voor haar opengaan, de toeslagenouders en vrijwilligers van de stichting lopen met haar weg. Kritische opmerkingen vanuit het ministerie worden als tegenwerking gezien.

Het is dus niet alleen de methode, maar ook het gedrag van de prinses dat onbehagen oproept. Ook bij de NOS zijn signalen binnengekomen over vergaderingen waar stemverheffing, slaande deuren en tranen van de prinses aan de orde waren.

De bronnen willen anoniem blijven omdat het over een lid van het Koninklijk Huis gaat. Het woord 'grensoverschrijdend' wil niemand in de mond nemen.

De methode-Laurentien is nu de kwestie-Laurentien geworden. Hoewel de leden van het Koninklijk Huis vrij zijn om hun eigen werkzaamheden te kiezen, vallen zij wel onder de ministeriële verantwoordelijkheid.

Wat ze in het openbaar zeggen, moet voorgelegd worden aan betrokken bewindslieden. "De bewegingsvrijheid van een lid van het Koninklijk Huis is beperkt", staat op de website van de Rijksoverheid.

Een man is vanmiddag ernstig gewond geraakt na een explosie in zijn huis in het Brabantse dorp Lepelstraat. Hij is naar het ziekenhuis gebracht. Waarschijnlijk gaat het om een gasexplosie.

De explosie veroorzaakte een kleine brand in de keuken. De brandweer was snel ter plaatse om het vuur te blussen.

Voor de bewoner werd een traumahelikopter ingeschakeld om hulp te bieden. Hij is naar het ziekenhuis gebracht. Het is niet bekend hoe het met hem gaat, schrijft Omroep Brabant.

Veel schade

De woning raakte flink beschadigd: de ramen liggen eruit en de dakpannen zijn door de ontploffing losgeraakt. Ook de gevel is grotendeels kapot.

De politie bekijkt nu de schade aan omliggende woningen, die ook een tijdlang ontruimd waren. Daarnaast wordt onderzocht hoe de explosie kon gebeuren.

In het Vondelpark in Amsterdam wordt sinds deze week gewerkt aan het versterken van verzwakte bomen. Uit onderzoek blijkt dat bijna 200 jonge bomen die dicht bij voetpaden staan, niet altijd goed groeien.

Vooral het hoge grondwaterpeil speelt daarbij een rol. De bomen hebben daardoor niet altijd de ruimte om door te wortelen. Daarom worden ze nu een handje geholpen. De gemeente legt zogenoemde 'wortelsnelwegen' aan: sleuven onder de paden gevuld met droog wilgenhout.

Zo wordt er als het ware een weg onder de voetpaden door gelegd waar de bomen verder kunnen wortelen, naar het voedselrijkere gebied aan de andere kant van het pad waar nog wel de ruimte is om te groeien.

"De bomen krijgen te weinig voeding en zuurstof en zitten als het ware klem", zegt Arno Heemskerk van het Ingenieursbureau van de gemeente Amsterdam, dat de bomen onder handen neemt. "Door nieuwe 'gangetjes' aan te leggen waar de wortels lopen, krijgen de bomen weer ruimte om te groeien".

Met wilgenhout wordt die ruimte gecreëerd. "Wilgenhout wordt al duizenden jaren op allerlei manieren gebruikt, met name in bossen voor dijkverzwaringen", zegt Heemskerk.

Voor zover bekend is er in Nederland nooit eerder wilgenhout voor dergelijke wortelsnelwegen gebruikt. Normaal gesproken wordt er bomenzand voor gebruikt, maar omdat Amsterdam zo'n hoog grondwaterpeil heeft, is dat daar geen optie.

Rijksmonumentstatus

Het Vondelpark telt 170 bomen die zo verzwakt zijn dat ze nu geholpen worden. De laanstructuur van het Vondelpark heeft een Rijksmonumentstatus. "De bomen in het Vondelpark zijn 160 jaar oud, dat moet gekoesterd worden", zegt Heemskerk.

De verwachting is dat de werkzaamheden zo'n drie maanden gaan duren. Als over een paar jaar blijkt dat het werkt, wordt de methode mogelijk ook in andere parken toegepast.

Een 28-jarige man uit Breda is veroordeeld tot de maximale taakstraf van 240 uur voor het veroorzaken van een auto-ongeluk waarbij zijn medepassagier om het leven kwam. De straf valt opvallend laag uit: het OM had twee jaar cel geëist.

François L. is naast de taakstraf ook anderhalf jaar zijn rijbewijs kwijt en heeft een voorwaardelijke celstraf van vier maanden gekregen.

Het auto-ongeluk gebeurde in Breda op de vroege ochtend van 11 december 2022. L. reed veel te hard en was onder invloed van alcohol. Hij reed 150 kilometer per uur op een weg waar de maximumsnelheid 50 kilometer per uur is.

Weggeslingerd

L. zat samen met zijn beste vriend in de auto. Het voertuig vloog door de berm en raakte een verkeerspaal en een reclamezuil. De inzittende werd uit de auto geslingerd en overleed kort daarna. L. raakte gewond.

De twee waren op stap geweest en het slachtoffer was nog een paar uur doorgegaan met feesten, terwijl L. in de auto bleef om te slapen. Toen het slachtoffer hem wakker maakte met de vraag of hij hem thuis kon brengen, was hij in de veronderstelling dat hij weer fit genoeg was om te rijden.

Volgens de officier van justitie was er sprake van roekeloos rijgedrag. Die term betekent juridisch gezien iets anders dan in dagelijks taalgebruik: roekeloosheid is in de wet de zwaarste vorm van schuld bij verkeersdelicten.

De rechtbank ziet het echter anders. Volgens de rechter heeft L. "zeer onoplettend en onvoorzichtig" gereden, maar niet roekeloos. Mede daarom valt de straf lager uit dan de eis, schrijft Omroep Brabant.

Familie van slachtoffer

Een andere verzachtende omstandigheid is het feit dat de familie van het slachtoffer L. niets kwalijk neemt. Hun zoon was de beste vriend van de dader en ze kennen elkaar al twintig jaar. De rechtbank kreeg van zes familieleden en vrienden een brief met steunbetuigingen voor L.

Bij de inhoudelijke zitting twee weken geleden betuigde L. spijt. "Ik ben verschrikkelijk idioot geweest. Zoiets kun je niet goedmaken. Ik had liever gehad dat ik dood was in plaats van hij." De moeder en de zus van het slachtoffer lieten toen ook al weten dat ze L. nooit zouden laten vallen.

Drie medewerkers van een voormalige Groningse zorgboerderij hebben werkstraffen gekregen van ruim 100 uur na diverse mishandelingen van kwetsbare bewoners van de instelling. Op Aurora Borealis in Wedde woonden mensen met een verstandelijke beperking, die door de leiding en het personeel werden mishandeld en vernederd.

Cliënten werden zowel lichamelijk als geestelijk mishandeld, of gestraft als ze iets deden wat het zorgpersoneel niet beviel. Zo werd het hoofd van een cliënt met pindakaas ingesmeerd, waarna een hond hem aflikte. Ook werd een cliënt in een sloot gezet.

Verder werd iemand met zijn hoofd in de wc geduwd en gooiden zorgverleners zand in het bed van een cliënt omdat die de tuin niet goed zou hebben gewied. Daarnaast werd urine over de bewoners van de zorgboerderij gegooid. Tijdens het proces werden nog meer voorbeelden genoemd, zoals het vasttapen van een bewoner aan een loopband die aanstond en het plaatsen van een bewoner onder een druppelende kraan.

Undercover

De misstanden kwamen aan het licht door een undercoveruitzending van journalist Alberto Stegeman. De beelden waren ruim anderhalf jaar geleden voor de politie reden de zorgboerderij binnen te vallen en de deuren per direct te sluiten.

In juli werden twee eigenaren van de zorgboerderij al veroordeeld tot de maximale celstraf van vijf jaar en vier maanden. Ook kregen ze een beroepsverbod voor tien jaar en moeten ze de voormalige bewoners een schadevergoeding betalen.

In deze zaak was het de officier van justitie die de straffen bepaalde. De zaken tegen de drie medewerksters zijn buiten de rechter om afgedaan, omdat zij niet de hoofdverantwoordelijken waren voor de misstanden in de zorgboerderij.

Bedreigingen

Het OM heeft bij het bepalen van de straf rekening gehouden met de "verregaande gevolgen" die de medewerkers hebben ondervonden nadat de zaak in de openbaarheid was gekomen. Ze kregen onder meer te maken met forse bedreigingen.

Een vierde medewerker moet zich op 10 september nog bij de officier van justitie melden.

De gemeente Súdwest-Fryslân heeft een noodbevel uitgevaardigd om te voorkomen dat voetbalhooligans de Sneekweek verstoren. Het bevel geeft de politie de mogelijkheid personen of groepen uit Sneek te weren.

De maatregel is sinds gisteravond van kracht. Tot nu toe is er één aanhouding verricht.

Burgemeester Jannewietske de Vries vaardigde het noodbevel uit omdat er supporters van SC Cambuur naar Sneek waren gekomen met het doel zich te verzamelen in de binnenstad. Er bestond "ernstige vrees" dat er tijdens de Sneekweek verstoringen van de openbare orde zouden optreden door die groep, meldt de gemeente.

Het gaat om een groep van zo'n vijftig personen, van wie sommigen maskers en bivakmutsen droegen en verstorend gedrag vertoonden. Ze wilden zich verzamelen bij een café in de binnenstad.

Op sociale media worden beelden gedeeld van de politie-inzet in de stad:

Preventieve werking

Met het noodbevel kan de politie mensen op ieder moment verplichten om de bebouwde kom van Sneek en een straal van twee kilometer daarbuiten te verlaten. Volgens een politiewoordvoerder is vannacht één persoon aangehouden omdat hij een bevel om te vertrekken niet opvolgde.

Verder bleef het rustig, zegt een woordvoerder van de gemeente, die benadrukt dat van het noodbevel een preventieve werking uitgaat. "Daardoor is het niet tot een grotere escalatie gekomen."

Het noodbevel is gisteravond na 22.00 uur ingegaan en blijft geldig tot het einde van de Sneekweek, vrijdagochtend 07.00 uur.

Paniek

Bij het besluit tot de maatregel speelden eerdere ervaringen van de politie bij confrontaties een rol, meldt de gemeente. Er werd gevreesd voor een kortstondige en heftige confrontatie waarbij relschoppers met straatmeubilair en andere voorwerpen gooien. Dat zou weer paniek kunnen veroorzaken bij bezoekers op de muziekpleinen tijdens de Sneekweek, met gevaar voor de veiligheid.

Tijdens de Sneekweek worden er overdag zeilwedstrijden gehouden op het Sneekermeer, waarna er 's avonds in de stad optredens zijn. Op de festiviteiten kwamen vorig jaar zo'n 200.000 mensen af.

Jack Karlson besloot niet rustig met de politie mee te gaan toen hij in 1991 werd gearresteerd in een Chinees restaurant in Brisbane. Nadat hij buiten de tv-camera's had gezien, besloot hij er een vertoning van te maken. Het optreden kreeg jaren later een wereldwijd publiek toen het een meme werd die elke Australiër kan citeren. Nu is hij overleden.

De politie had Karlson opgepakt in het restaurant omdat agenten vermoedden dat hij een notoire eetpiraat was. Dat was een persoonsverwisseling en dus zette Karlson zijn verontwaardiging groots aan toen hij werd weggevoerd.

"Zo gaat het dus in een democratie!", schmiert Karlson in sonore stem terwijl agenten hem op de achterbank proberen te krijgen. Om er vervolgens minder hoogdravend aan toe te voegen: "Haal uw hand van mijn penis! Deze kerel raakte mijn penis aan mensen!"

Bekijk hier hoe de arrestatie verliep:

Karlson eiste ook een verklaring waarom hij werd weggevoerd. "Wat is de aanklacht? Een Chinese maaltijd eten? Een overheerlijke Chinese maaltijd?!"

En passant complimenteert hij daarna een van de agenten cynisch met zijn stevige grip. "Prima hoofdklem meneer. Ik merk dat u uw judo goed kent. Prima."

De beelden uit 1991 gingen viraal toen ze in 2009 op internet werden gezet. "Succulent Chinese meal" werd net als "democracy manifest" een gevleugelde term in Australië en ver daarbuiten.

Onder de invloed van 'druivensap'

Lang was niet duidelijk wie de anonieme arrestant was of wat hij misdaan had, maar toen Karlson zich meldde molk hij zijn betrokkenheid met genoegen uit. Hij leende zijn naam aan een wijn die 'Haal uw hand van mijn pinot noir' heette, verkocht schilderijen van zichzelf en speelde de arrestatie na voor een videoclip van The Chats.

Karlson liet zich ook smakelijk interviewen over het incident. Zo legde hij uit dat hij zijn kans had gegrepen toen hij alle media-aandacht zag. "Ik zag het als een manier om mijn onschuld te bewijzen. Ze sleurden me weg alsof ik een internationale gangster was. Ik werd daarbij wel enigszins beïnvloed door wat druivensap", gaf hij toe over zijn dronkemanstirade.

Eenmaal op het politiebureau moesten agenten hem al snel weer laten gaan toen bleek dat ze de verkeerde hadden. Al wil dat niet zeggen dat Karlson zelf brandschoon was: in de loop der jaren zat hij meerdere keren vast voor kleine vergrijpen. Het belemmerde de schavuit niet volksheld te worden in Australië.

Laatste toost

"Hij heeft een volwaardig en kleurrijk pad bewandeld, ondanks de moeilijkheden die hij meemaakte", reageert zijn familie in een overlijdensbericht. "Hij leefde volgens het motto 'Altijd blijven lachen'."

De familie laat weten dat Karlson, die meerdere keren uit gevangenissen ontsnapte, ook in het ziekenhuis zijn streken nog niet was verloren: "Hij probeerde een aantal keer weg te komen door alle bedrading los te trekken."

Karlson overleed woensdag op 82-jarige leeftijd aan kanker. Tijdens de ziekenhuisbehandeling had hij familie nog geregeld gevraagd stiekem zijn pijp te brengen. "Als laatste toost hebben we hem nog een slok wijn in zijn infuus gegeven."

In Japan heeft het meteorologische agentschap JMA voor het eerst een waarschuwing afgegeven voor een 'mega-aardbeving'. Eerder vandaag was er in het zuidwesten van Japan een aardbeving met een kracht van 7,1. Na deze beving is nu een 'mega-aardbevingsadvies' van kracht.

Inwoners van heel West-Japan wordt gevraagd om de aankomende week op hun hoede te blijven. Ze moeten op elk moment voorbereid zijn op een nóg sterkere aardbeving, bijvoorbeeld door hun meubels vast te zetten en goed te weten op welke locaties ze kunnen schuilen. Ook wordt gevraagd om afspraken te maken met familieleden om te checken of ze veilig zijn.

Daarnaast geldt voor de kustgebieden van Miyazaki, op het eiland Kyushu, een tsunami-advies. De tsunami's zijn maximaal ongeveer een meter hoog, meldt de Japanse publieke omroep NHK. De mensen in die gebieden wordt opgeroepen om weg te blijven bij de kust en rivieroevers.

De precieze omvang van de schade wordt nog onderzocht, maar duidelijk is wel dat er geen grote ongelukken zijn gebeurd. Volgens NHK zijn er gewonden gevallen in de stad Miyazaki, maar er is niet duidelijk hoe ernstig die verwondingen zijn.

De Japanse meteorologische dienst roept mensen in de gebieden op de Nankai-breuklijn op om maatregelen te nemen. Daarmee doelt het JMA op de gebieden waar mogelijk het hypocentrum van de aardbeving ligt: het gebied ondergronds waar een beving ontstaat.

De kans op een mega-aardbeving is groter dan normaal, meldt NHK. Het JMA vraagt mensen om maatregelen te nemen en daarbij te luisteren naar de informatie van de (lokale) overheid.

Na de aardbeving op nieuwjaarsdag maken steeds meer Japanners zich zorgen om een grote aardbeving in het dichtstbevolkte gebied ter wereld: Tokio. Experts denken dat de regio op de korte termijn geraakt gaat worden. Correspondent Anoma van der Veere zocht uit hoe de inwoners zich voorbereiden:

De herdenking van de slachtoffers van de kernbom op Nagasaki heeft dit jaar geleid tot een diplomatieke rel. Het stadsbestuur liet op 31 juli weten dat het Israël niet uitnodigt voor de 79ste herdenking, waar altijd de ambassadeurs van bevriende landen bij zijn.

"Het is geen politieke beslissing", benadrukt Shiro Suzuki, de burgemeester van Nagasaki, tijdens een persconferentie, maar verschillende westerse ambassadeurs zeggen nu de ceremonie te boycotten. Nagasaki bevestigt dat er een brandbrief is ontvangen van zes landen: de Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Frankrijk, Italië en Canada, plus van de ambassadeur van de Europese Unie in Japan.

Zij schrijven dat ze zich zorgen maken omdat het intrekken van de uitnodiging "de verkeerde boodschap" aan de wereld stuurt en Israël in hetzelfde rijtje plaatst als Rusland en Wit-Rusland. Deze landen zijn sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne ook niet meer uitgenodigd voor de herdenkingsceremonies in Hiroshima en Nagasaki.

Palestijnen wel aanwezig

Volgens burgemeester Suzuki was dat nooit de bedoeling. "We willen slechts de veiligheid en de vrede van de ceremonie beschermen", zegt hij. Ondanks de toenemende internationale druk weigert Nagasaki de beslissing terug te draaien. "Veel overlevenden zijn al heel oud. Daarom willen we het rustig houden", zegt Suzuki. De stad nodigt wel Palestijnse vertegenwoordigers uit.

De beslissing van Nagasaki kwam niet als een verrassing. Kernbomoverlevenden en activisten in zowel Hiroshima als Nagasaki riepen meermaals op om de uitnodiging voor Israël in te trekken vanwege de aanhoudende humanitaire crisis in Gaza. Deze week worden, om dezelfde reden, door het hele land protesten gehouden.

Op 7 juni stuurde de stad een officieel verzoek naar de Israëlische ambassade voor een staakt-het-vuren in Gaza. "De inwoners van de gebombardeerde stad zijn diepbedroefd door de situatie", stond in de brief.

Wel in Hiroshima

De Israëlische ambassadeur Gilad Cohen was ondanks de aanhoudende protesten, ook afgelopen dinsdag voor zijn ambassade, wel bij de herdenking op 6 augustus in Hiroshima. De aanwezigheid van de Japanse premier Fumio Kishida, die zelf uit die stad komt, maakte de herdenking een officiële nationale aangelegenheid. Als gevolg besloot de gemeente Hiroshima de Palestijnse vertegenwoordiging niet uit te nodigen: "Omdat hun staat niet officieel erkend is door de Japanse overheid en de Verenigde Naties".

Japan stelt zich naar eigen zeggen neutraal op in de oorlog tussen Hamas en Israël. Het heeft de aanslagen van Hamas op 7 oktober sterk veroordeeld en zegt dat Israël het recht heeft om zichzelf te verdedigen.

Tegelijk is het land ook openlijk kritisch over de humanitaire crisis in Gaza en de Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever, en het heeft recent sancties opgelegd aan mensen die op gewelddadige wijze betrokken zijn bij de activiteiten in de regio. In mei steunde Japan de resolutie om de Palestijnen het volledige lidmaatschap in de Verenigde Naties toe te kennen.

Vanwege het streven naar neutraliteit weigert het Japanse kabinet om commentaar te leveren op het intrekken van de uitnodiging voor Israël en de diplomatieke rel die daarop volgde. Het is een beslissing die bij de gemeente Nagasaki ligt, zegt het kabinet. In de toespraak van premier Kishida in Hiroshima vermeed hij het onderwerp en had hij het vooral over het "creëren van een wereld zonder kernwapens".

'Zwakken vertrapt'

De gouverneur van Hiroshima kwam harder uit de hoek: "De sterken winnen, de zwakken worden vertrapt", zei Hidehiko Yuzaki, met de camera gericht op ambassadeur Cohen. "De grootmachten die de internationale orde dienen te beschermen, breken openlijk met internationaal recht." Het werd door Japanners opgevat als indirecte kritiek op Israël.

Ook burgemeester Suzuki geniet veel bijval in eigen land. Oud-premier Yukio Hatoyama bekritiseerde de ambassadeurs die zeggen dat ze de herdenking boycotten als afkomstig uit "landen die Israël verdedigen terwijl het meer dan 15.000 kinderen heeft vermoord in Gaza". Andere prominente parlementsleden en publieke figuren laten ook weten achter de beslissing van Nagasaki te staan. "De steun die ik krijg geeft me veel moed", zegt Suzuki op de persconferentie.

Nederland wel aanwezig

De Israëlische ambassadeur laat op X weten dat hij de beslissing "betreurenswaardig" vindt. De Amerikaanse ambassadeur Rahm Emanuel, een van de ambassadeurs die nu weigert te komen, zegt dat burgemeester Suzuki de herdenking politiseert. Ook de Britse ambassadeur Julia Longbottom geeft aan dat ze overweegt dit jaar niet af te reizen naar de zuidelijke havenstad.

Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken laat weten dat ons land morgen wel een afvaardiging stuurt. "Nederland vindt het belangrijk om de slachtoffers te herdenken van de atoombom, waarbij ook Nederlanders zijn omgekomen."

Als gevolg van de Amerikaanse kernbom die daar op 9 augustus 1945 viel, kwamen tussen de 60.000 en 80.000 mensen om het leven.

Gele bordjes die de route van de Tour de Femmes aangeven in het Westland, blijken erg in trek. De afgelopen weken zijn al veel bordjes gestolen, bevestigt de gemeente aan Omroep West.

"We zijn ze aan het vervangen, want we vinden het belangrijk dat de route gefietst kan worden. Daar zit wel een eind aan. We kunnen de bordjes maar een aantal keer vervangen, daarna is het geld hiervoor op", aldus een woordvoerder.

De Tour de France Femmes begint maandag in Rotterdam en komt diezelfde dag ook door de regio Westland. Liefhebbers kunnen het Westlandse deel van het parcours nu ook al rijden door de gele bordjes te volgen.

Geen aangifte

Op de route van 23,4 km ontbreekt inmiddels een groot deel van de bordjes. Vermoedelijk zijn ze weggehaald door mensen die een fysieke herinnering aan de Tour de Femmes willen, schrijft de regionale omroep.

De gemeente doet geen aangifte van diefstal, maar onderzoekt of de bordjes op een manier bevestigd kunnen worden dat ze minder snel worden meegenomen. "We zijn nog niet van plan aangifte te doen, maar het hangt er wel van af hoe vaak ze nog worden gestolen", aldus de woordvoerder.

Een van de twee verdachten die gisteren zijn aangehouden voor het plannen van een aanslag bij een concert van Taylor Swift in Wenen heeft bekend. Dat hebben de Oostenrijkse autoriteiten bekendgemaakt op een persconferentie.

Gisteren werden twee jongeren (19 en 17 jaar) opgepakt. De man van 19 heeft trouw gezworen aan terreurgroep Islamitische Staat (IS). Hij wordt gezien als de hoofdverdachte en is ook degene die heeft bekend. Hij wilde zichzelf bij het concert opblazen.

Volgens de politie worden er geen andere verdachten meer gezocht. Wel is er een derde persoon ondervraagd: een 15-jarige Oostenrijker, maar die mocht weer naar huis.

Volgens de politie is de 19-jarige de afgelopen maanden via het internet geradicaliseerd. Hij is aangehouden in Ternitz, zo'n 60 kilometer ten zuiden van Wenen. De 17-jarige verdachte werd aangehouden in Wenen. Hij had contact met de andere verdachte, meldt de ORF.

Zelfgemaakte explosieven

In het huis van de 19-jarige werden explosieven gemaakt, meldden de autoriteiten op de persconferentie. Het plan zou zijn geweest om mensen buiten het stadion in Wenen om het leven te brengen. Daarvoor zouden de verdachten ook messen hebben willen gebruiken.

De 17-jarige verdachte was een paar dagen geleden begonnen met een baan op de locatie van het concert. Door de terreurdreiging werden de drie concerten afgelast die Taylor Swift vandaag, morgen en zaterdag had gepland in de hoofdstad. De Oostenrijkse bondskanselier Nehammer meldde op X dat "een tragedie" is voorkomen.

Oostenrijkse media meldden vanochtend op basis van politiebronnen dat de terreurdreiging in Oostenrijk een stuk minder is na de twee aanhoudingen, maar volgens de Oostenrijkse veiligheidschef Franz Ruf is het gevaar nog niet geweken. Al is er geen informatie die wijst op een specifieke dreiging, toch blijven de strenge Oostenrijkse veiligheidsmaatregelen gehandhaafd.

Het afgelasten van de concerten in Wenen is een grote teleurstelling voor de 'Swifties', de fans van de Amerikaanse popster. Ze staan bekend als fanatieke fans en trekken vaak meerdere dagen uit voor een concertbezoek. Ook komen er vaak veel fans uit andere landen op de concerten af.

Volgens het hoofd van de Weense politie werden er per dag 65.000 concertbezoekers verwacht. Daar zouden naar schatting nog 15.000 tot 20.000 fans buiten het stadion bij komen.

Op sociale media is te zien hoe fans in huilen uitbarsten na het nieuws:

Fans krijgen het geld voor hun kaartjes binnen tien dagen terug, is te lezen op de site van Taylor Swift. Velen hadden ook al vliegtickets en hotels geboekt. Dat geld zijn ze kwijt, waar sommigen erg gefrustreerd over zijn. Maar veel fans zeggen ook dat ze snappen dat de concerten niet doorgaan en dat ze blij zijn dat een mogelijk drama is voorkomen.

De winkels bij het stadion met merchandise, zoals kleding en andere hebbedingen van Swift, waren al geopend. Daar komen ook al veel fans op af. Een Oostenrijkse fan zegt tegen Der Standard morgen alsnog naar het stadion te gaan "om wat troost-merchandise te kopen". Haar dochter keek al maanden uit naar het concert. Ze snapt de afgelasting. "Ik ben opgelucht, ook al huilt mijn dochter al ruim een uur, want ik zou er niet op mijn gemak naartoe zijn gegaan."

Taylor Swift zelf heeft nog niet gereageerd op het nieuws. De Britse politie zegt dat niets erop wijst dat de gebeurtenissen in Wenen invloed hebben op de concerten in Groot-Brittannië. De zangeres sluit het Europese deel van haar wereldtournee later deze maand in Londen af. Daarna gaat 'The Eras Tour' verder in de VS.

De muziek van Taylor Swift werd vorig jaar wereldwijd het meest gestreamd en haar huidige tournee leverde al ruim 1 miljard dollar op:

Nog altijd vecht het Russische leger in de grensregio Koersk tegen het Oekraïense leger, meldt het ministerie van Defensie in Moskou. Het ministerie zegt ook luchtaanvallen uit te voeren op oprukkende reservetroepen in de aangrenzende Oekraïense provincie Soemy.

Volgens het ministerie zijn pogingen van Oekraïense eenheden om door te breken in de regio voorkomen. Vanochtend vroeg meldden Russische militaire bloggers juist dat de Oekraïense troepen steeds verder de regio introkken en de westelijke helft van het Russische stadje Soedzja in handen hadden.

Het Russische ministerie meldt dat honderden Oekraïense militairen gedood zijn en tientallen militaire voertuigen verwoest zijn. Die aantallen zijn niet onafhankelijk te verifiëren. Over Russische verliezen rept het ministerie niet.

Gisteren riep de gouverneur van Koersk de noodtoestand uit in de regio. Het Russische staatspersbureau Tass meldt dat inmiddels drieduizend inwoners uit de regio zijn geëvacueerd. Tegelijkertijd melden de autoriteiten in de regio dat de situatie "stabiel en onder controle is".

Geen reactie Oekraïne

Oekraïne heeft niet gereageerd op de berichten over de gevechten. Ook in zijn dagelijkse update op sociale media ging de Oekraïense president Zelensky niet in op de Russische grensregio. Oekraïne geeft zelden commentaar op aanvallen op Russisch grondgebied.

De adviseur van de Oekraïense president, Mychajlo Podoljak, schrijft op X dat "uitsluitend de onmiskenbare agressie van Rusland de oorzaak is van elke escalatie, beschieting, militaire acties, gedwongen evacuaties en vernietiging van normale levensvormen, ook op het eigen grondgebied van Rusland, zoals de regio's Koersk en Belgorod".

Gisteren zei Podoljak dat de gebeurtenissen in "deze of gene Russische grensregio" een psychologisch effect hebben op de Russische bevolking.

In Koersk liggen enkele luchtmachtbases en op ongeveer 100 kilometer van de grens zit een energiecentrale die cruciaal is voor de energievoorziening in de regio.

Het Institute for the Study of War, een Amerikaanse denktank en militair onderzoeksinstituut, meldde gisteren op basis van geografisch gelokaliseerde beelden dat Oekraïense pantservoertuigen waren opgerukt naar posities op zo'n 10 kilometer van de Russische grens.

De Russische president Poetin kwam pas op de tweede dag van de gevechten met een reactie. Hij noemde de aanval op Russisch grondgebied een "grote provocatie".

Het Urker gezin dat onder het puin van het ingestorte hotel in het Duitse Kröv vandaan werd gehaald, kan voorlopig nog niet naar huis. De vader is daar nog niet gezond genoeg voor. De 26-jarige man moet onder meer nierdialyse ondergaan, zeggen familieleden tegen Omroep Flevoland.

Dinsdagavond laat stortte een deel van het hotel in, terwijl er veertien mensen in het pand waren. Twee mensen kwamen om het leven.

In het hotel zaten toen ook het gezin uit Urk: vader, moeder en hun zoontje van bijna 2. De 23-jarige vrouw en het kind bleven grotendeels ongedeerd, doordat ze onder een omgevallen deur terechtkwamen. Ze bleven daardoor beschermd tegen vallend puin en hebben onder de deur gewacht op de reddingwerkers.

Bekneld

De vader zat bekneld en werd later gered. Hij werd gisteren rond 11.30 uur uit het pand gehaald. Volgens de familie heeft hij een gebroken arm en een beschadiging aan zijn slokdarm. Ook heeft hij geen gevoel meer in zijn voeten.

Het plaatsje Kröv is een populaire toeristenplek aan de Moezel, ook geliefd onder Nederlanders. Het ligt op iets meer dan twee uur rijden van Maastricht.

Het is nog niet bekend waardoor het hotel is ingestort. Wel is duidelijk dat er dinsdag nog bouwwerkzaamheden waren in het hotel. Een eventueel verband tussen de werkzaamheden en het instorten wordt onderzocht.

Philips start een rechtszaak in de Verenigde Staten tegen een laboratorium dat slaapapneu-apparaten van het bedrijf testte. Volgens Philips overschatte het laboratorium de gezondheidsrisico's van het gebruik van de apparaten.

Het laboratorium concludeerde dat er een kankerverwekkend gas en een andere gevaarlijke stof vrijkwamen bij gebruik van het apparaat. Deze conclusie leidde mede tot het terugroepen van ruim vijf miljoen apparaten. De terugroepactie kostte Philips ruim een miljard.

Andere laboratoria troffen het kankerverwekkende gas niet aan en concludeerden dat de gevaarlijke stof binnen de marges van veilig gebruik vielen. Volgens deze laboratoria is het onwaarschijnlijk dat gebruik van de apneu-apparaten leidt tot een verhoogd gezondheidsrisico. En dus, zegt Philips, zou de drastische terugroepactie niet nodig zijn geweest.

Lab ontkent

Philips wil een deel van de kosten van de terugroepactie verhalen op het laboratorium, PSN Labs in de staat Pennsylvania. Dat bedrijf zou ontkennen dat er fouten zijn gemaakt. Wanneer de zaak in Pennsylvania voor de rechter komt, is nog niet duidelijk.

In de afgelopen jaren kwamen er duizenden meldingen binnen bij de Amerikaanse toezichthouder FDA van problemen bij patiënten die mogelijk in verband te brengen zijn met het gebruik van slaapapneu-apparaten van Philips. In ruim honderd van die gevallen was er sprake van een sterfgeval.

Philips heeft altijd gezegd dat er geen sluitend bewijs te leveren valt voor een verband tussen de klachten en het gebruik van de apneu-apparaten.

Eerder ging de NOS langs bij Hans, die met een apneu-apparaat van Philips slaapt:

De Spaanse politie is op zoek naar de gevluchte separatistenleider Carles Puigdemont. Hij keerde vanochtend na bijna zeven jaar ballingschap terug in Barcelona en had gezegd dat hij daar de inhuldiging wilde bijwonen van de nieuwe regiopresident van Catalonië, de socialist Salvador Illa.

Na een speech voor aanhangers lijkt Puigdemont nu zoek. Een agent is gearresteerd voor mogelijke hulp bij de vlucht van de separatistenleider.

Volgens de krant El País wilde de Spaanse politie Puigdemont rond 10.00 uur arresteren vlak voordat de inhuldiging van Illa begon, maar was hij toen al vertrokken. De politie richtte vervolgens de wegblokkades op in en om Barcelona en voerde extra kentekencontroles uit aan de randen van de stad.

De wegenblokkades werden rond 12.30 uur beëindigd volgens El País. Er zijn extra agenten naar de grenzen met Andorra en Frankrijk gestuurd en treinstations en havens worden in de gaten gehouden.

Wachtende auto

De Catalaanse leider verscheen rond 09.00 uur arm in arm met Josep Rull, de voorzitter van het Catalaanse parlement, op een bijeenkomst van zijn aanhangers in het centrum van Barcelona. In de buurt van het parlement, voor ongeveer 3500 aanhangers, herhaalde hij zijn wens voor een "vrij en onafhankelijk Catalonië". Vervolgens verdween hij.

Zo zag de aankomst van Puigdemont eruit:

Een fotograaf van AP zegt dat hij Puigdemont na zijn speech een naastgelegen tent in zag lopen. Daarna sprong hij in een wachtende auto. Hij werd mogelijk vergezeld door Jordi Turull, een andere pro-separatistische politicus.

De gearresteerde agent wordt ervan verdacht hulp te hebben geboden bij het vertrek van de separatistenleider. Deze agent zou de eigenaar zijn van het voertuig waarin Puigdemont vluchtte.

Ballingschap

Puigdemont had zijn terugkeer in Spanje gisteren aangekondigd. Tegen hem loopt een Spaans arrestatiebevel. Hij wordt beschuldigd van het verduisteren van overheidsgelden, omdat de Catalaanse overheid het illegale onafhankelijkheidsreferendum in 2017 betaalde.

In Spanje geldt een amnestiewet, waardoor onder anderen Catalaanse separatisten die een rol speelden bij het onafhankelijkheidsreferendum amnestie kregen. Vanwege de beschuldiging van verduistering geldt dat niet voor Puigdemont.

De Catalaan zat sinds oktober 2017 in ballingschap in België. Na het verboden referendum is hij vermoedelijk in een kofferbak van een auto naar België gevlucht.

Hij woonde in de gemeente Waterloo, in de buurt van Brussel. Een groot deel van de tijd dat hij in ballingschap zat, was hij lid van het Europees Parlement voor zijn partij Junts per Catalunya.

In juli is er een einde gekomen aan dertien maanden van hitterecords. Wereldwijd was het in juli dit jaar gemiddeld 16,91 graden, blijkt uit de cijfers van de Europese klimaatdienst Copernicus. Dat was 0,04 graden onder het record van een jaar geleden.

Wel noteerde Copernicus de afgelopen maand de twee heetste dagen ooit sinds 1940. Meetgegevens zijn vanaf dat jaar structureel verzameld door de klimaatdienst. Op 22 juli werd een gemiddelde temperatuur van 17,16 graden geregistreerd, een dag later was dat 17,15 graden. Omdat het verschil zo klein is, durven de klimaatwetenschappers niet te zeggen welke dag daadwerkelijk het warmst was.

'Scheelde een haar'

"De reeks van recordbrekende maanden is ten einde, maar het scheelde maar een haar", duidt plaatsvervangend directeur van Copernicus Samantha Burgess de cijfers. "Wereldwijd was juli 2024 bijna net zo warm als juli 2023, de warmste maand ooit gemeten." Ze benadrukt dat de opwarming van de aarde doorgaat, tot de wereld stopt met het uitstoten van broeikasgassen naar de atmosfeer.

Wetenschappers zijn het eens over de invloed van het natuurlijke klimaatfenomeen El Niño. Het water in de Grote Oceaan is dan tijdelijk warmer, waardoor ook de mondiale luchttemperatuur hoger uitpakt. El Niño piekte rond de afgelopen jaarwisseling en is nu op zijn retour, maar doorgaans is het jaar na het weerfenomeen ook extra warm.

In deze explainer van NOS op 3 leggen we uit hoe El Niño ontstaat:

In juli was het volgens de laatste maandcijfers 1,48 graden warmer op aarde dan in de tweede helft van de negentiende eeuw. In 2015 spraken wereldleiders op de klimaattop in Parijs met elkaar af om ernaar te streven om de opwarming van de aarde ruim onder de 2 graden te houden, het liefst onder de 1,5 graad.

Wetenschappers vrezen ernstige en mogelijk onomkeerbare gevolgen voor de aarde als die grens wordt gepasseerd en de wereld koerst op dit moment af op een dubbel zo hoge opwarming, berekenden wetenschappers van de VN afgelopen november.

De arbeidsproductiviteit in Nederland is vorig jaar gedaald en dat kwam de afgelopen vijftig jaar niet zo vaak voor. Uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat de arbeidsproductiviteit in 2023 met ruim 1,3 procent is afgenomen.

De arbeidsproductiviteit is de opbrengst per gewerkt uur, waarmee economen aangeven hoe efficiënt mensen hun werk doen. De daling hiervan was alleen in 2009 groter dan vorig jaar. Dat kwam toen door de financiële crisis. Nu is veruit de belangrijkste oorzaak van de daling het afbouwen van de gaswinning in Groningen.

Maar ook bij werknemers van de overheid en in de zorg nam de arbeidsproductiviteit iets af. Bij andere sectoren was er nog wel sprake van groei, maar die was minder groot dan in andere jaren.

Kwaliteit van leven

"Een groot deel daarvan zit in het feit dat heel veel innovaties die nodig zijn voor die hogere productiviteit al zijn gedaan," zegt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS. "Dus het is steeds moeilijker om nog efficiënter te werken."

Volgens hem speelt ook een rol dat sectoren met een lagere productiviteit, zoals de zorg en de overheid, steeds belangrijker worden. Dit zijn ook beroepen die moeilijker te automatiseren zijn. "En het belang van hoog producerende sectoren zoals industrie en landbouw is afgenomen."

De afgelopen tien jaar groeit de arbeidsproductiviteit sowieso minder hard dan de veertig jaar daarvoor. Sinds 1974 verdubbelde deze bijna. Maar waar de groei eerst gemiddeld 1,5 procent was, is dit sinds 2014 gemiddeld 0,4 procent.

De afname van de productiviteit hoeft overigens niet per se een probleem te zijn, legt Van Mulligen uit. "Uiteindelijk gaat het ook om de kwaliteit van leven en dus van de zorg. Maar die zorg moet natuurlijk wel ergens van betaald worden en economische groei krijg je alleen met een hogere productiviteit. Uiteindelijk is het wel van belang."

Wat afgezakt

In Nederland groeide de arbeidsproductiviteit de afgelopen tien jaar veel minder hard dan in de meeste andere landen in de Europese Unie. Maar vijf landen hadden een lagere groei of een krimp. In Ierland groeide de productiviteit het meest, met zo'n 5 procent per jaar.

"Nederland is nog steeds een van de meest productieve landen ter wereld," zegt Van Mulligen. "Dus als je kijkt naar de club van rijke landen, dan staat Nederland nu zo rond de tiende plaats wat betreft productiviteit. Maar niet zo lang geleden was dat nog de vijfde positie. Dus we zijn wel wat afgezakt. Wat dat betreft is er nog wat werk aan de winkel."