NOS Nieuws - Algemeen

Het gasbedrijf One-Dyas kreeg in juni nog toestemming voor gaswinning bij Schiermonnikoog van de Raad van State, maar loopt nu tegen een nieuw juridisch obstakel aan. De rechtbank in het Duitse Oldenburg verbiedt voorlopig de aanleg van een onderzeese stroomkabel.

Die kabel zou het winningsplatform van stroom moeten voorzien via een windpark in de omgeving. Daar was de Duitse milieuorganisatie Deutsche Umwelthilfe (DUH) op tegen, omdat de aanleg ervan schadelijk zou kunnen zijn voor natuurlijke riffen. De Duitse rechter legt dat daarom voorlopig aan banden.

Het gaat om een voorlopige uitspraak: er moet nog een eindoordeel komen. Maar in afwachting daarvan mag de aanleg van de kabel niet beginnen. De kabel is cruciaal voor het gaswinningsproject. De Nederlandse vergunning biedt geen ruimte voor verbranding van fossiele brandstoffen, dus is de groene energietoevoer nodig.

One-Dyas noemt de uitspraak "slecht nieuws voor de leveringszekerheid, de economie en het klimaat", schrijft Omrop Fryslân.

Al maanden gesoebat

De goedkeuring van het gasproject is al maanden onzeker. In april zette de rechtbank in Den Haag een streep door de vergunning, omdat de aanpak van de stikstofuitstoot niet voldoende was onderbouwd. One-Dyas paste de vergunning aan en mocht daarom eind mei toch doorgaan met de voorbereidingen voor gaswinning.

In juni werd de gaswinning weer even stilgelegd, omdat milieuorganisaties dat hadden afgedwongen bij de Raad van State. Die besloot na twee weken dat de gaswinning toch door mocht gaan.

Onherstelbare schade aan de natuur

Ook activisten van Greenpeace protesteerden meermaals tegen gaswinning bij het Waddeneiland. De laatste actie was vorige week, maar die werd afgebroken nadat de rechtbank van Amsterdam had bepaald dat de organisatie de installatie van het gasplatform niet mocht belemmeren.

Een handtekeningenactie tegen gaswinning in de Noordzee haalde tot nu toe bijna 20.000 handtekeningen op. Ook andere milieuorganisaties vrezen onherstelbare schade aan de natuur door gasboringen.

De toekomst van het platform is allerminst zeker. In Nederland loopt bij de Raad van State nog een juridische procedure tegen de gaswinning en gasbedrijf One-Dyas kan de uitspraak van de Duitse rechter nog aanvechten.

Bij het ministerie van Financiën zijn meldingen binnengekomen van grensoverschrijdend gedrag van prinses Laurentien, schrijft het AD op basis van gesprekken met ingewijden. Prinses Laurentien zou ambtenaren "onbehoorlijk hebben bejegend".

Het ministerie bevestigt dat "de emoties wel eens zijn opgelopen" en dat "een aantal van onze collega's" daarvan mondeling melding heeft gedaan. Het ministerie laat daarbij in het midden of het om prinses Laurentien gaat.

Volgens het AD spreken ingewijden "zonder enige twijfel over grensoverschrijdend gedrag".

Stichting (Gelijk)waardig Herstel

Prinses Laurentien begon naar aanleiding van de toeslagenaffaire, waarbij tienduizenden ouders hun kinderopvangtoeslag kwijtraakten of moesten terugbetalen, een stichting om die ouders en kinderen te helpen.

Haar Stichting (Gelijk)waardig Herstel (SGH) werkt daarvoor samen met het ministerie van Financiën, dat verantwoordelijk is voor het oplossen van de problemen van de slachtoffers. Het zou op de werkvloer van het ministerie regelmatig uit de hand zijn gelopen.

De stichting schrijft in een reactie te betreuren dat "wederom anonieme ambtenaren" de herstelaanpak van SGH in een kwaad daglicht zetten en noemt de meldingen "lasterlijke beschuldigingen" aan het adres van de prinses.

Oud-Kamerlid Gert-Jan Segers, voorzitter van de raad van toezicht van de stichting, noemt de beschuldigingen misplaatst: "Dit doet absoluut geen recht aan wie zij is, hoe wij haar hebben leren kennen en hoe ze samenwerkt. (...) We zijn zeer teleurgesteld in deze anonieme ambtenaren die drukker zijn met kwaadspreken over anderen dan met het rechtsherstel voor benadeelde ouders van de toeslagenaffaire."

"Als mensen zich onprettig voelen, dan kun je daarover in gesprek. Maar anoniem bij het AD melden en zeggen dat er van alles aan de hand is zonder een voorbeeld te noemen van een situatie: daar kunnen we niet zoveel mee", reageert woordvoerder Frederike van Urk van de stichting van prinses Laurentien.

Onlangs is er een nieuwe overeenkomst getekend tussen de stichting en het ministerie, zegt Van Urk. Ook dat wijst er volgens haar op dat de samenwerking met het ministerie goed verloopt.

Van Urk zegt dat de motivatie van de anonieme bronnen niet ligt bij het herstel van de ouders. "Elke dag dat ouders langer moeten wachten, emotioneel en financieel, is er een te veel. Die moeten gewoon gecompenseerd worden voor wat hen is aangedaan."

Na dagen van rellen met extreemrechtse betogers in het Verenigd Koninkrijk hebben vanavond juist de tegendemonstraties in meerdere steden het straatbeeld gedomineerd. Opvallend, aangezien de politie van tevoren rekening had gehouden met meer dan honderd radicaal-rechtse en extreemrechtse manifestaties en zo'n dertig tegendemonstraties.

De politie had meer dan 6000 agenten paraat staan om in te grijpen als het onrustig zou worden. Maar de sfeer bleef betrekkelijk gemoedelijk en tegenstanders kwamen niet echt bij elkaar in de buurt.

Met borden en spandoeken met teksten als "Geen plek voor haat" en "Migranten zijn welkom" omringen de tegendemonstranten asielzoekerscentra en andere gebouwen die diensten verlenen aan migranten. Dit gebeurt onder meer in London, Birmingham, Liverpool en Bristol. De afgelopen dagen waren deze plekken juist het doelwit van gewelddadige relschoppers.

In London waren vrijwel alleen antiracistische demonstranten te zien op straat:

Aanleiding voor de protesten zijn de rellen die een week geleden uitbraken na de steekpartij in Southport. Tijdens een dansles viel een 17-jarige jongen kinderen aan met een mes. Drie jonge meisjes overleefden dat niet en nog een aantal kinderen en twee volwassenen raakten gewond.

Benzinebommen

Op basis van desinformatie dat een islamitische bootvluchteling de dader was, viel een woedende menigte een dag later een moskee in Southport aan. In de dagen die volgden, verspreidde de onrust zich naar verschillende steden.

Online platforms en sociale media speelden een belangrijke rol. In verschillende kanalen op Telegram, met soms duizenden tot tienduizenden volgers, verschenen racistische berichten en oproepen tot geweld. Telegram bevestigde aan de BBC dat het actief probeert dit soort kanalen op te sporen en te verwijderen.

Een invloedrijk kanaal met 15.000 leden is maandag uit de lucht gehaald, meldt de BBC. De groep werd enkele uren na de moorden in Southport opgericht en werd al snel overspoeld met desinformatie over de verdachte. Op sociale media verschenen ook handleidingen voor het maken van benzinebommen en oproepen tot racistisch geweld.

Snel gestraft

Betogers, onder wie rechts-radicale en rechtsextremistische groepen, gingen de straat op om de confrontatie aan te gaan met de politie en tegendemonstranten. Ook vielen ze moskeeën en opvangplekken voor asielzoekers aan. Britse media spraken van de hevigste rellen in het land in jaren.

Premier Starmer beloofde maandag hard en snel te zullen optreden tegen relschoppers. Vandaag werden drie mannen veroordeeld tot een gevangenisstraf. Het Openbaar Ministerie meldt dat daarnaast nog ruim 140 mensen worden vervolgd en dat dat aantal nog flink kan oplopen.

Alle Spaanse veiligheidsambtenaren hebben de bevoegdheid en de opdracht om hem op te pakken. Toch heeft Carles Puigdemont na bijna zeven jaar ballingschap besloten terug te keren naar Spanje. In een video op X maakt hij bekend dat hij aanwezig zal zijn bij de inhuldiging van de nieuwe regiopresident van Catalonië, de socialist Salvador Illa.

"Ik ben ervan overtuigd dat er geen ander pad naar democratische normaliteit is dan het einde van politieke repressie", zegt de separatistenleider in de video. Hij bedoelt dat hij de situatie in Catalonië pas weer normaal vindt als wat hij 'repressie' noemt, voorbij is. Hij mag niet gearresteerd worden, vindt hij. Het is niet duidelijk waar de video is opgenomen. Puigdemont is in beeld met een Catalaanse en Europese vlag op de achtergrond.

Bekijk de video hier:

Carles Puigdemont zit sinds oktober 2017 in ballingschap in Brussel. Vermoedelijk in een kofferbak van een auto is hij naar België gevlucht, na een door Spaanse rechters verboden onafhankelijkheidsreferendum. Een groot deel van de tijd is hij lid geweest van het Europees Parlement voor zijn partij Junts per Catalunya. Maar hij wilde al die tijd het liefst zo snel mogelijk terug naar Spanje.

Verduisteren van overheidsgeld

Eind vorig jaar leek het er even op dat Puigdemont amnestie zou krijgen en dus zou kunnen terugkeren. De Spaanse premier Sánchez sloot een deal met twee Catalaanse onafhankelijkheidspartijen. In ruil voor hun steun aan zijn coalitie kwam er een amnestiewet, waardoor onder anderen Catalaanse separatisten die een rol speelden bij dat onafhankelijkheidsreferendum amnestie kregen.

Maar vanaf het begin was onduidelijk of ook Puigdemont onder die wet zou vallen. Begin vorige maand werd besloten dat dit niet het geval is. Het hof stelde dat de wet niet van toepassing is op de misdrijven waarvan hij wordt verdacht.

Hij wordt beschuldigd van het verduisteren van overheidsgelden, omdat de Catalaanse overheid het illegale onafhankelijkheidsreferendum betaalde. Hierdoor geldt de wet niet voor Puigdemont en kan hij dus altijd nog worden gearresteerd als hij voet op Spaanse bodem zet.

Geen meerderheid meer

In mei werden in Catalonië vervroegde verkiezingen gehouden. Puigdemont stelde zich toen verkiesbaar als lijsttrekker van zijn partij. Ondanks het arrestatiebevel beloofde hij bij een overwinning terug te keren naar Catalonië en dan aanwezig te zijn bij zijn inhuldiging als regiopresident. In de Zuid-Franse stad Perpignan wachtte hij de uitslag af.

Maar de uitslag viel tegen voor de Catalaanse separatisten: de Socialistische Partij (PSC) heeft de verkiezingen gewonnen. Het separatistenblok was zelfs geslonken en de twee voornaamste onafhankelijkheidspartijen ERC en Junts hadden geen meerderheid meer.

Naar het parlement lopen

Zaterdag ondertekenden onder anderen PSC en ERC een voorlopig akkoord voor de inhuldiging van Salvador Illa als regiopresident. Diezelfde dag maakte Puigdemont bekend dat hij bij de inhuldiging zal zijn. Nu lijkt het dus een kwestie van uren voor de separatistenleider zal worden opgepakt in Barcelona.

Want hij heeft zijn aanhangers en partijgenoten uitgenodigd om een uur voor de inhuldiging naar de toegangspoort van een park te komen waar het parlement ligt. Vanaf de Paseo Lluís Companys wil hij naar het parlement lopen.

De kans is groot dat hij dan voor het oog van de camera's en zijn aanhangers zal worden opgepakt, en dat de aandacht vlak voor de inhuldiging niet op de nieuwe, maar op de voormalige regiopresident is gericht.

Als dit scenario uitkomt, zal de inhuldiging van Illa worden uitgesteld. Puigdemont zelf wordt na zijn arrestatie mogelijk naar Madrid gebracht om daar te worden verhoord. Het is het moment dat hij jaren heeft uitgesteld, maar dat nu toch echt lijkt te zijn aangebroken.

De kosten van de werkzaamheden aan het Julianakanaal in Limburg lopen op: ze zijn inmiddels 179 miljoen euro hoger dan in eerste instantie gepland was. Het prijskaartje komt nu uit op bijna een miljard euro. Dat meldt de minister van Infrastructuur en Waterstaat Barry Madlener in een brief aan de Tweede Kamer.

Het kanaal is een drukbevaren scheepvaartroute tussen havens in Nederland, België en Frankrijk. Rijkswaterstaat is sinds 2022 bezig met het verdiepen en verruimen ervan.

Bouwkuip

Om de scheepvaart niet al te veel te belemmeren, werd begin vorig jaar een bouwkuip aangelegd. Dat is een tijdelijke wand in het kanaal om een stuk af te dammen. Binnen het afgedamde gebied wordt het water weggepompt zodat er droog kan worden gewerkt.

Maar de bouwkuip liep eind februari plotseling vol, dus moesten de werkzaamheden worden gestaakt. Besloten werd om de werkzaamheden te hervatten zonder kuip. Die moet dus worden weggehaald, en dat kan alleen als het hele kanaal wordt drooggelegd. Met als gevolg dat de scheepvaart een paar maanden geen gebruik kan maken van de vaarroute.

Extra capaciteit

De werkzaamheden zouden in oktober beginnen, maar na kritiek van bedrijven heeft Rijkswaterstaat dat vervroegd naar aanstaande maandag. Ook dat leidt volgens Madlener tot hogere kosten.

Materialen en graafmachines waren duurder vanwege de korte termijn waarbinnen ze nodig waren. Daarnaast wordt extra capaciteit ingezet om het werk zo snel mogelijk af te maken.

Dus komen de kosten uit op een totaalbedrag van 964 miljoen euro, ruim 20 procent hoger dan oorspronkelijk geraamd was, schrijft regionale omroep L1 Nieuws. En het is niet zeker of het daarbij blijft. "Mede gezien de korte voorbereidingstijd en de aard van de werkzaamheden zijn er nog diverse onzekerheden die mogelijk tot extra tegenvallers kunnen leiden", schrijft de minister.

Omvaren via België

In april volgend jaar moeten de werkzaamheden aan het kanaal afgerond zijn. Tot die tijd kunnen schepen omvaren. De route daarvoor loopt via België.

Dat betekent extra kosten voor bedrijven die gebruikmaken van het kanaal. Die krijgen wel een vergoeding van de overheid, maar ze willen meer. Madlener zegt dat dat niet mogelijk is.

De gouverneur van de Russische regio Koersk heeft de noodtoestand uitgeroepen. Volgens de Russen zijn Oekraïense eenheden de grensregio met pantservoertuigen binnengevallen. Duizenden burgers zijn op de vlucht geslagen.

Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken meldt dat bij de aanvallen twee burgers zijn gedood. Ook zouden er 31 gewonden zijn, onder wie zes kinderen.

Volgens legerleider Gerasimov zijn gisteren zo'n duizend Oekraïense soldaten met zware wapens de grens over getrokken. Het Russische ministerie van Defensie heeft daarop extra legereenheden het gebied in gestuurd. Ook zouden er Oekraïense luchtaanvallen zijn geweest.

Vandaag meldde Gerasimov dat de Oekraïense inval in de grensregio is afgeslagen. Het Russische leger zegt daarbij 260 Oekraïense militairen en tientallen gepantserde voertuigen te hebben uitgeschakeld, waaronder zeven tanks.

De Russische president Poetin noemt de aanval op Russisch grondgebied een "grote provocatie" en zegt dat Oekraïense eenheden burgerdoelen als woningen en ambulances onder vuur hebben genomen. In een ontmoeting met Gerasimov en andere belangrijke veiligheidsfunctionarissen beloofde Poetin de grensregio hulp.

Het Oekraïense leger heeft niet officieel bevestigd dat het achter de aanval zit, al deden lagergeplaatste militairen dat wel. Als er inderdaad zo'n duizend soldaten bij betrokken waren, is het een van de grootste grondaanvallen op Russische bodem geweest sinds het begin van de oorlog in februari 2022.

Luchtmacht en energie

In Koersk liggen onder meer enkele luchtmachtbases en op ongeveer honderd kilometer van de grens staat een energiecentrale die cruciaal is voor de energievoorziening in de regio.

Een woordvoerder van het Witte Huis zegt dat de Amerikaanse regering opheldering wil van het Oekraïense leger over de inval in Koersk. Oekraïense autoriteiten zijn inmiddels begonnen met het evacueren van inwoners aan de Oekraïense kant van de grens, in de regio Soemy.

In Oostenrijk zijn drie concerten die zangeres Taylor Swift de komende dagen zou geven in Wenen afgelast, nadat de politie twee mannen had aangehouden die worden verdacht van het plannen van een aanslag bij een van die optredens.

Een van de verdachten, een 19-jarige Oostenrijker, heeft trouw gezworen aan terreurorganisatie Islamitische Staat. Volgens de politie was de man afgelopen maanden geradicaliseerd door berichten op internet.

Hij is opgepakt in Ternitz, zo'n 60 kilometer ten zuiden van Wenen. Daar is een grote politieoperatie geweest, waarbij straten werden afgesloten en mensen werden geëvacueerd. Bij een huiszoeking zijn chemische stoffen in beslag genomen.

Zware veiligheidsmaatregelen

De tweede verdachte is opgepakt in Wenen. Over die man geeft de politie geen verdere details. De twee zouden bezig zijn geweest met de voorbereidingen voor een aanslag op een groot evenement, waarbij ze zich dus gericht zouden hebben op een van de concerten van Swift.

De Amerikaanse zangeres zou morgen, vrijdag en zaterdag optreden in de Oostenrijkse hoofdstad. Daar stonden naar aanleiding van de dreiging al zware veiligheidsmaatregelen op stapel. Bij elk concert werden zo'n 65.000 bezoekers verwacht.

De Oostenrijkse bondskanselier Nehammer meldt op X dat de situatie "zeer ernstig" was, maar dat de politie in samenwerking met de inlichtingendienst en buitenlandse diensten de dreiging vroegtijdig heeft herkend en bestreden, en zo "een tragedie" heeft voorkomen.

Schrijver en dichter Hans Plomp, de man die in de jaren 70 van Ruigoord een culturele vrijplaats maakte, is gisteren op 80-jarige leeftijd overleden. Hij leed al drie jaar aan prostaatkanker.

De ziekte was uitgezaaid en zijn onderlichaam was verlamd. In een interview met Het Parool zei hij vrijdag dat hij "klaar was op deze school". Hij heeft er zelf voor gekozen om zijn leven tot een einde te brengen.

'Oase voor de scharrelmens'

Ruigoord ligt vlak bij Amsterdam. Het dorp staat nu bekend als de 'oase voor de scharrelmens' en trekt jaarlijks tienduizenden bezoekers voor exposities, concerten en festivals. Maar toen Plomp er voor het eerst kwam in 1972 was het zo goed als verlaten.

De gemeente Amsterdam wilde het haventerrein uitbreiden en had daarom alle huizen in het dorp opgekocht. De meeste bewoners waren al vertrokken en de hele boel zou gesloopt worden. Plomp belandde in het dorp door een Frans meisje, dat hij eerder op een reis in Marokko had ontmoet. Zij logeerde er en vertelde hem dat er nog maar een stuk of tien mensen woonden.

Kunstenaarsvrienden

Hij ging met haar mee naar de verlaten plek. Bij het eerste aanzicht van Ruigoord wist Plomp dat hij en zijn kunstenaarsvrienden van het Amsterdams Ballon Gezelschap (ABG) er goed zouden kunnen neerstrijken. Dat gezelschap had hij datzelfde jaar opgericht. Het was een groep van allerhande creatieve mensen: van kunstenaars tot clowns en muzikanten.

En zo geschiedde. Met medewerking van de pastoor van de Ruigoordse Sint-Gertrudiskerk konden Plomp en zijn vriend Gerben Hellinga ook de overige huizen kraken, toen die werden achtergelaten door de oorspronkelijke bewoners. De havenuitbreiding werd stilgelegd door de oliecrisis. "Ineens hadden we een heel dorp", zei hij daarover tegen stadsomroep AT5, die hem vorig jaar interviewde ter ere van het 50-jarig bestaan van het gekraakte kunstenaarsdorp.

Heldenspeld

Lange tijd bleef er dreiging van buitenaf bestaan: keer op keer werd door de gemeente gezocht naar een oplossing om de vrijplaats te behouden in het havengebied. Inmiddels is de toekomst van het dorp veiliggesteld. In maart vorig jaar werd bekend dat het kunstenaarsdorp nog zeker 25 jaar op dezelfde plek mag blijven.

Vorig jaar kreeg Plomp samen Hellinga en nog twee andere betrokkenen van het eerste uur een heldenspeld van de gemeente Amsterdam. "Door de inzet van Plomp en Hellinga veranderde Ruigoord van een verlaten dorp in een bruisende creatieve gemeenschap en cultureel bolwerk", zei de gemeente toen. "Plomp blies de kerk van Ruigoord nieuw leven in met lezingen, muziekoptredens en andere culturele activiteiten."

Andere pionier

Een andere pionier van het kunstenaarsdorp, Rudolph Stokvis, overleed een jaar geleden op 88-jarige leeftijd. Hij organiseerde in 1975 het Vliegerfeest bij het 700-jarige bestaan van Amsterdam. Nu staat dat feest bekend als het Landjuweel festival - het oudste festival van Amsterdam.

Stokvis was ook een van de initiatiefnemers van de reizen met De Luchtbus, waarmee het Amsterdams Ballon Gezelschap maandenlang door onder meer Marokko en India reisde.

Gewelddadige rellen in tientallen Britse steden, vele vernielde winkels, auto's en woningen, bijna 400 arrestaties en tientallen gewonden. In het Verenigd Koninkrijk zijn de hevigste rellen in het land sinds 2011. Ook vanavond wordt er rekening gehouden met nieuwe onlusten.

De rellen worden gekenmerkt door extreemrechts geweld. Sinds vorige week verspreiden de betogingen zich als een olievlek over het land, ze zijn voornamelijk gericht tegen migranten. In verschillende plaatsen zijn moskeeën en asielzoekerscentra aangevallen, winkels van migranten worden vernield en er zijn slogans zoals "Stop the boats" te horen.

In Rotherham vielen relschoppers zondag een asielzoekerscentrum aan:

"Ik twijfel er niet aan dat sommige mensen tegen de islam zijn, dat mensen racisten zijn. Dat speelt zeker een rol", zegt Stephanie Alice Baker. Ze onderzoekt het gedrag van groepen en extreemrechts aan de City University of London. "Maar je ziet een veel grotere groep die moeite heeft om rond te komen. En zij geven de immigratie de schuld van hun problemen."

Volgens haar zijn de rellen het gevolg van een gevaarlijke cocktail van onderhuidse spanningen die al langer spelen en verder zijn aangewakkerd. "Veel online influencers voeden deze onvrede met retoriek die voor een groot deel anti-immigratie en anti-establishment is."

Geest uit de fles

De onlusten begonnen een week geleden nadat een 17-jarige jongen acht jonge kinderen en twee volwassenen had neergestoken in Southport. Drie kinderen overleefden het niet. Nog geen twee uur na het incident verschenen op X en later op Facebook en Telegram berichten dat het zou gaan om een moslimimmigrant die per boot naar het Verenigd Koninkrijk was gekomen, een gerucht dat later nadrukkelijk door de politie werd ontkracht.

Maar vervolgens ging het snel. Het gerucht werd opgepikt door influencers uit rechts-radicale hoek en de geest was uit de fles. Een dag later was Southport het toneel van gewelddadige rellen, gericht tegen een moskee.

Bij de rellen in Southport raakten tientallen agenten gewond:

Sindsdien is het elke avond raak in het Verenigd Koninkrijk. Extreemrechtse groepen roepen online op om deel te nemen aan de rellen en voeden het anti-migratie-sentiment.

Zo deelde de leider van de grootste fascistische groep foto's van zichzelf tijdens de rellen in Southport. Andere influencers riepen op om deel te nemen aan de protesten of schaarden zich erachter.

Golf van populisme

In veel van hun berichten wordt direct of indirect de link gelegd met migratie. "In de kern is hun idee dat immigratie de oorzaak is van hun problemen", zegt onderzoeker Baker. "Ze vinden dat het Groot-Brittannië zoals zij dat kennen onder druk staat. Er is geen twijfel over mogelijk dat mensen het zwaar hebben, maar migratie wordt gebruikt als zondebok."

Het is een sentiment dat al langer leeft in het land en volgens Baker niet alleen wordt aangewakkerd door extreemrechtse influencers. "Veel politici voeden deze retoriek, niet alleen politici uit extreem rechtse hoek. Een golf van populisme trekt over het land en dat creëert een vruchtbare voedingsbodem voor de rellen van de afgelopen dagen."

Asielzoekerscentra aanvallen

Hoe snel die onvrede omslaat in geweld wordt duidelijk op sociale media. Voor vanavond is opgeroepen om op zo'n veertig plekken asielzoekerscentra en organisaties die zich inzetten voor asielzoekers aan te vallen. Het eerste bericht dat daartoe oproept verscheen twee dagen geleden op een klein Telegramkanaal met slechts een paar duizend volgers.

Dat werd overgenomen door een groter kanaal en door steeds meer influencers en uiteindelijk ging het viraal. Aan het einde van de dag was het alleen al op X door ten minste 5 miljoen mensen bekeken en gedeeld, onder wie velen die hun afschuw over de acties uitspreken.

Of er een duidelijk plan achter de oproep zit is onduidelijk, maar de impact is enorm. Door het hele land neemt de politie voorzorgsmaatregelen, tegendemonstraties worden aangekondigd, bedrijven in de buurt van die locaties hebben besloten hun deuren te sluiten.

Snelrecht

In totaal is het bericht miljoenen keren bekeken en gedeeld. "De bekende socialemediakanalen worden niet gebruikt om mensen te werven of rellen te organiseren. Ze maken het probleem zichtbaar", zegt Baker. "Mensen die zich niet begrepen voelen, ontdekken dat anderen hetzelfde gevoel hebben en gaan protesteren of geweld plegen. Ook voelen ze zich dan gesterkt om te handelen."

Om nieuwe rellen te voorkomen heeft de politie 6000 agenten opgeroepen, en er wordt snelrecht toegepast: de eerste relschoppers zijn al veroordeeld tot celstraffen.

Ongeveer vierhonderd mensen hebben vanavond in Amsterdam-Zuidoost meegelopen met een 'Solidariteitsmars voor Mikael', onder wie buren, vrienden en andere sympathisanten van de 11-jarige jongen van Armeense afkomst. Sommigen hadden borden bij zich met teksten als: "Den Haag, schaam je" en "Bij goed beleid hoort menselijkheid".

Ook Mikael zelf en zijn moeder waren bij de betoging. Mikael had een shirt aan met de tekst: "Geen afkomst maar toekomst". Hij noemde de mars bijzonder en mooi, "maar de reden is ietsje minder leuk."

Hij is blij dat zo veel mensen hem steunen. "Mensen moeten niet naar afkomst kijken, maar naar de toekomst om iets te bereiken. Ik verdien het gewoon om hier te blijven."

Stapelen van procedures

De Raad van State oordeelde vorige week dat de in Nederland geboren jongen en zijn moeder Gohar (56) geen verblijfsvergunning hoeven te krijgen, wat betekent dat ze worden uitgezet naar Armenië.

Ondanks de uitspraak, is de hoop van de familie en betrokkenen dat er toch nog een oplossing komt. De ogen zijn daarbij ook gericht op minister van Asiel en Migratie Marjolein Faber (PVV).

Maar die zei vandaag opnieuw dat ze niks voor hen kan doen. "De hoogste rechter heeft dit bepaald en wij zien geen reden om hiervan af te wijken." Volgens Faber is moeder Gohar verantwoordelijk. "Zij heeft hem in deze situatie gebracht door het veertien jaar lang stapelen van procedures. Ik snap dat het vervelend is voor hem, maar zo werkt een democratische rechtsstaat."

'Kleine kans'

Marlou Schrover, hoogleraar economische en sociale geschiedenis aan de Universiteit Leiden, zegt dat de minister wel degelijk nog wat zou kunnen doen. "De minister kan nog steeds gebruikmaken van de mogelijkheid om iemand een verblijfsvergunning te verlenen."

Bekijk beelden van de mars:

Toch is de kans klein dat dat gebeurt. Faber is hier wederom heel duidelijk over. Daarbij kan het een precedent scheppen voor andere kinderen die in onzekerheid zitten, vindt Schrover. "Als een minister alsnog zou besluiten dat Mikael en zijn moeder in Nederland mogen blijven, is dat natuurlijk oneerlijk voor al die mensen die wel gewoon Nederland hebben verlaten."

Onderzoeker migratierecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen Carolus Grütters vindt wel dat de minister Mikael alsnog een verblijfsvergunning moet geven. "Er zijn de afgelopen jaren vergelijkbare zaken geweest en die kinderen mochten gewoon blijven", zegt hij.

"De regeling waarvoor hij in aanmerking kwam bestaat al niet meer en het groepje kinderen dat nog uit die tijd stamt is hooguit een handvol. Dus bang voor een precedentwerking hoef je niet te zijn."

Grütters heeft overigens geen hoop voor Mikael en zijn moeder. "Het gaat onder deze minister natuurlijk nooit gebeuren."

Buiten beeld

In 2010 kwam Gohar naar Nederland, maar haar asielaanvraag werd afgewezen. Toch bleef ze. Mikael werd in 2012 in Amsterdam geboren en had dus ook geen verblijfsvergunning. Om te kunnen blijven, diende hij een aanvraag in op basis van de zogenoemde Afsluitingsregeling, de opvolger van het kinderpardon.

De aanvraag werd in eerste instantie afgewezen door toenmalig staatssecretaris Eric van den Burg, omdat moeder en zoon te lang buiten beeld waren van betrokken instanties. Volgens Mikaels moeder was dit niet zo. Hij ging gewoon naar school en de overheid kon dus weten waar hij was, zegt Gohar.

Mikael en zijn moeder gingen naar de rechter om het besluit van de staatssecretaris aan te vechten. In september 2021 kregen ze gelijk van de rechter.

Tegen dat besluit ging de staatssecretaris vervolgens in beroep en de Raad van State, de hoogste bestuursrechter, was vorige week dus eenduidig in z'n oordeel: Mikael en zijn moeder moeten naar Armenië.

"Door hun eigen toedoen is een situatie ontstaan waar de Afsluitingsregeling niet voor bedoeld is. De minister hoeft daardoor niet de verantwoordelijkheid voor de lange duur van het verblijf in Nederland te nemen."

De nieuwe interim-regering in Bangladesh, onder leiding van bankier en Nobelprijswinnaar Muhammad Yunus, wordt morgenavond beëdigd. Dat bevestigt de hoogste militair van het land in een televisietoespraak.

Met Yunus aan het hoofd van de interim-regering moet de rust in het land terugkeren, nadat voormalig premier Hasina maandag na een week van gewelddadige protesten was afgetreden en naar India gevlucht. Ook volgde de ontbinding van het parlement, een belangrijke eis van de demonstranten die wekenlang hebben gedemonstreerd tegen de regering.

Bedenker van microkredieten

De 84-jarige Yunus is door president Shahabuddin gevraagd om de interim-regering te leiden. De president beloofde dat er zo snel mogelijk verkiezingen worden gehouden.

Yunus is internationaal bekend als bedenker van microkredieten, financiering voor mensen die geen toegang hebben tot grote leningen. Daarvoor kreeg hij in 2006 de Nobelprijs voor de Vrede.

Vanwege een medische behandeling verbleef Yunus de afgelopen tijd in Parijs. Daarvandaan nam hij vandaag een vlucht naar de Bengaalse hoofdstad Dhaka.

"Ik zie ernaar uit om terug naar huis te gaan om de problemen op te lossen waar we met zijn allen in zitten", zei Yunus op de luchthaven in Parijs. Ook riep hij de bevolking op om de rust te bewaren en geen geweld te gebruiken.

Yunus stapte vandaag in Parijs op het vliegtuig naar Bangladesh:

De Nobelprijswinnaar geldt als uitgesproken tegenstander van de gevluchte premier Hasina, die allerlei aanklachten tegen hem had ingediend. In januari werd Yunus voor de overtreding van de arbeidswet tot zes maanden gevangenisstraf veroordeeld. In afwachting van het hoger beroep werd hij op borgtocht vrijgelaten.

De veroordeling werd internationaal als politiek gemotiveerd bestempeld, waarbij Yunus steun kreeg van vooraanstaande figuren als de Amerikaanse oud-president Obama en oud-VN-secretaris-generaal Ban Ki-Moon.

Hij hoeft bij aankomst in Bangladesh niet meer de cel in: een Bengaalse rechtbank heeft de veroordeling nietig verklaard.

Dodelijkste dag

De protesten in Bangladesh begonnen vorige maand toen studenten van de universiteit van Dhaka de straat op gingen om hun onvrede te uiten over een nieuw banenquotum. Meer dan de helft van alle overheidsbanen wordt volgens dat quotum verdeeld onder bepaalde groepen.

Zo gaat een derde naar familie van veteranen die in 1971 hebben gestreden voor de onafhankelijkheid van het land. Studenten zeggen dat het door die maatregel nog moeilijker zou worden om aan een baan te komen.

Ook zagen ze het als een manier voor Hasina om de positie van haar achterban te versterken. Zij is zelf de dochter van een van de bekendste onafhankelijkheidsstrijders van het land.

Na een vreedzaam begin van de protesten grepen het leger en de politie met geweld in. Daarbij werden meer dan 10.000 studenten opgepakt. Ook zijn er in totaal zo'n 400 demonstranten gedood. Maandag, de dag dat Hasina naar India vluchtte, bleek de dodelijkste dag. Ruim honderd demonstranten zijn toen omgekomen bij het geweld.

De Duitse politie heeft een arts opgepakt die in Berlijn vier patiënten zou hebben gedood. Vervolgens zou hij hun woningen in brand hebben gestoken om zijn daden te verdoezelen.

De 39-jarige man, die werkt in de palliatieve zorg, wordt verdacht van brandstichting en vier gevallen van doodslag, aldus het parket in Berlijn. Het is nog onduidelijk hoe de patiënten om het leven zijn gekomen.

De vier doden

Het eerste slachtoffer kwam 11 juni om het leven in de wijk Neukölln. Toen de brandweer arriveerde, leefde de 87-jarige inwoonster nog. Ze werd gereanimeerd maar overleed in het ziekenhuis aan haar verwondingen.

Een kleine maand later zou de arts zijn volgende slachtoffer hebben gemaakt, een paar straten verderop in dezelfde buurt. Ditmaal zou zijn poging om de woning in brand te steken zijn mislukt, aangezien het vuur al snel doofde. Nadat de arts dat had opgemerkt, zou hij familieleden van de vrouw hebben gebeld en hebben beweerd dat hij voor haar appartement stond, terwijl niemand opendeed.

Op 15 juli zou de verdachte weer hebben toegeslagen in Neukölln. Daar doodde hij volgens de politie een 94-jarige vrouw, waarna hij de keuken in brand zou hebben gestoken. Het laatste slachtoffer werd 24 juli gevonden in haar uitgebrande appartement in de wijk Plänterwald.

Rol van slachtoffers

Aanvankelijk ging justitie uit van brandstichting met dood tot gevolg. "Maar geleidelijk aan zagen we een patroon ontstaan. We konden veel verbanden zien en schakelden opnieuw de politie in", zegt een woordvoerder tegen de regionale omroep rbb24. Een van de slachtoffers zou inmiddels zijn opgegraven voor onderzoek naar de doodsoorzaak.

Slachthuizen die verschillende groepen varkens bij aankomst in het slachthuis mengen riskeren vanaf volgende week donderdag een boete.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft aangekondigd vanaf dan te gaan handhaven. Het was eigenlijk al sinds 2023 een overtreding als de varkens in de 'wachtruimtes' met andere groepen werden gemengd, maar vanaf volgende week gaan de inspecteurs daar ook echt op handhaven. Bedrijven krijgen bij overtreding een boete van 2500 euro.

De NVWA meldt dat uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat wanneer groepen varkens worden samengevoegd er onnodige spanning ontstaat. Omdat er andere regels gelden voor verzamelcentra en voor veevervoerders, zegt de NVWA alleen in slachthuizen te kunnen handhaven.

Strenger

De overheid kondigde vorig jaar al aan dat er vanaf dit jaar strenger zou worden gecontroleerd op het mengen van groepen varkens in slachthuizen. Dierenwelzijnsorganisatie Wakker Dier had een handhavingsverzoek ingediend omdat het mengen van verschillende groepen onder meer zou leiden tot stress en gevechten, waardoor de varkens voor de slacht verwondingen opliepen.

Vorig jaar mei zei toenmalig landbouwminister Adema dat er nog steeds structureel te veel fout gaat in slachterijen. Hij zei aan een wetswijziging te werken waardoor slachterijen verplicht worden camera's op te hangen. Op die manier kunnen inspecteurs van de NVWA van een afstand meekijken.

Ook komt er zeer waarschijnlijk een volledig verbod op het gebruik van stroomstootwapens voor vee. Minister Adema zei dat dat verbod op de zogenoemde veeprikkers er vanaf vanaf juli 2025 komt, als de kamer ermee instemt.

Er zijn afgelopen tijd meerdere gevallen gemeld van datalekken door het gebruik van een chatbot met AI (kunstmatige intelligentie). Zo voerde een medewerker van een huisartsenpraktijk persoonsgegevens in bij een programma als ChatGPT, waardoor die informatie terechtkwam in het systeem van die chatbot die daarop mogelijk weer wordt getraind.

Dit is vandaag bekendgemaakt door de Autoriteit Persoonsgegevens, die nu waarschuwt voor het gebruik van de chatbots op het werk. "Vooral in het geval van medische gegevens, die gaan naar je huisarts", zegt Karin Bruinenberg, programmamanager persoonsgegevens & algoritmes bij AP. Mensen mogen erop vertrouwen dat die daar veilig mee omgaat, zegt ze, maar toch zijn er zorgen. "Want als de informatie ingevoerd is, dan heb je er geen controle meer over als bedrijf."

Een andere melding van een datalek kwam vanuit een telecombedrijf. Daar had een medewerker een bestand met onder andere adressen ingevoerd bij een chatbot. Bij een datalek worden persoonsgegevens bedoeld of onbedoeld gedeeld met de buitenwereld.

Bedrijven achter de chatbots slaan de ingevoerde informatie op. Daardoor komen gegevens op servers te staan van verschillende Amerikaanse techbedrijven.

Chatbot gebruiken, of liever niet?

Bruinenberg: "Er zijn allerlei toepassingen voor chatbots. Sommige zijn ontzettend handig, maar je moet weten wat wel en niet kan. Zelfs een algemeen ziektebeeld zonder naam kan al onhandig zijn om in te voeren."

De toezichthouder roept bedrijven op duidelijke afspraken te maken met hun werknemers over de inzet van door kunstmatige intelligentie gestuurde chatbots. De AP ziet dat AI-chatbots op eigen initiatief van de werknemer worden gebruikt.

Als een organisatie het gebruik toestaat, moeten er afspraken worden gemaakt welke gegevens wel en vooral niet worden ingevoerd. Ook zouden bedrijven die een contract hebben met een aanbieder van chatbots afspraken kunnen maken, zegt Bruinenberg. "Dan kun je afspreken dat er met jouw input geen data worden opgeslagen voor de training van de chatbot."

In het geval dat het toch misgaat met gebruik van een chatbot en er informatie wordt gelekt, moet dit in veel gevallen worden gemeld aan de Autoriteit Persoonsgegevens. Maar ook aan degene van wie informatie is vrijgegeven.

In het Verenigd Koninkrijk zijn drie mannen veroordeeld tot een gevangenisstraf voor hun rol bij de rellen van vorige week. Een man werd veroordeeld tot drie jaar cel vanwege zijn deelname aan rellen in Southport. De twee anderen kregen dertig en twintig maanden celstraf opgelegd voor geweldpleging in Liverpool.

Maandag riep premier Starmer het crisiskabinet bijeen voor spoedoverleg over de onlusten. Hij kondigde aan hard te zullen optreden. Inmiddels zijn er 428 relschoppers opgepakt. Het Britse Openbaar Ministerie meldt dat inmiddels ruim 140 mensen vervolgd worden en dat dat aantal nog flink kan oplopen.

Immigratiecentra

Ook vanavond verwachten politiechefs dat er weer rellen komen vanuit rechts-radicale hoek. Volgens de BBC gaan zij ervan uit dat dat op zo'n honderd plekken in Engeland en Wales zal gebeuren. De protesten richten zich naar verwachting vooral op immigratiecentra en advocatenkantoren. Ook worden zo'n dertig tegenprotesten verwacht.

De onrust begon een week geleden, na de steekpartij tijdens een dansles in de stad Southport. Een 17-jarige jongen viel daar kinderen aan met een mes, drie jonge meisjes overleefden dat niet. Ook twee volwassenen raakten gewond.

Op basis van desinformatie dat een islamitische bootvluchteling de dader was, viel een woedende menigte een dag later een moskee in Southport aan. In de dagen die volgden, verspreidde de onrust zich naar verschillende Britse steden.

'Hevigste rellen in jaren'

Betogers, onder wie rechts-radicale en rechtsextremistische groepen, gingen de straat op om de confrontatie aan te gaan met de politie en tegendemonstranten. Ook vielen ze moskeeën en opvangplekken voor asielzoekers aan. Britse media spreken van de hevigste rellen in het Verenigd Koninkrijk in jaren.

Ondertussen staan er 6000 agenten klaar voor het geval het vanavond weer uit de hand loopt.

Hulpdiensten noemen het een wonder dat ze vanmorgen vroeg een Nederlands jongetje van bijna 2 jaar en zijn moeder (23) levend uit het ingestorte hotel in Duitsland halen. Met zijn slaapzak nog aan wordt het kind door hulpverleners uit de betonnen constructie getild. Zijn moeder volgt niet veel later. De Nederlandse vader (26) wordt later gered, hij heeft urenlang onder het puin gelegen.

"We dachten dat we niemand levend zouden terugvinden", vertelt een van de betrokkenen bij de reddingsoperatie.

Gisteravond stortte het hotel in het Duitse plaatsje Kröv in, waardoor twee mensen zijn omgekomen. In totaal zaten er veertien mensen vast onder het puin, waaronder het Nederlandse gezin uit Urk. Eén persoon is nog niet gered, de Duitse politie zegt daarmee wel in contact te zijn. Het is niet duidelijk hoe die persoon eraan toe is.

Overleefd door deur

De moeder en zoon uit Urk overleefden doordat er een deur op hen viel, zo is verteld op een persconferentie. Onder de deur werden ze beschermd tegen de brokstukken. De vader is naar het ziekenhuis gebracht, hij is buiten levensgevaar. De vrouw liep lichte verwondingen op, het kind is fysiek ongedeerd.

Het plaatsje Kröv is een populaire toeristenplek aan de Moezel en is ook geliefd onder Nederlanders, het ligt slechts iets meer dan twee uur rijden van Maastricht.

Op beelden is te zien hoe de eerste mensen uit het gebouw worden gehaald:

In Urk is al snel duidelijk dat het gaat om een gezin uit die plaats. De vrouw werkt bij een lokale krant als redacteur en de krant wordt goed op de hoogte gehouden van de situatie. Ook de gemeente wordt geïnformeerd en heeft contact met de familie. "We leven erg mee en we bidden voor de familie van iedereen die eronder terecht is gekomen", laat de gemeente weten aan de regionale Omroep Flevoland.

Een duidelijke oorzaak voor het instorten is er nog niet. Wat wel bekend is, is dat er gisteren nog bouwwerkzaamheden waren in hotel Reichsschenke Zum Ritter Götz. Er wordt onderzocht of er een verband is tussen de werkzaamheden en het instorten. Het gebouw, dat dateert uit de 17de eeuw, kreeg er in de jaren tachtig twee verdiepingen bij, ondersteund door een betonnen plafond.

Delen van dat plafond liggen met andere brokstukken rond het ingestorte gebouw, is te zien op foto's. Het ooit zo pittoreske en typisch Duitse pand ligt behoorlijk in puin. In de tussentijd doen de hulpdiensten er alles aan om de laatste persoon die in het pand zaten, te redden. Dat gaat moeizaam vanwege instortingsgevaar. "Maar alle energie gaat uit naar het redden van mensen", aldus een hulpverlener. De verwachting is dat het nog enkele uren kan duren.

Bij een grootscheepse zoekactie in de Rijn bij Arnhem is vanmiddag een lichaam aangetroffen. Onderzoek moet nu uitwijzen of het gaat om een asielzoeker die gisteren bij het zwemmen vermist raakte.

De vondst van het lichaam werd vanmiddag bevestigd door de verschillende hulpdiensten die in Arnhem op zoek waren naar de vermiste man, meldt Omroep Gelderland.

Het COA biedt al geruime tijd onderdak aan enkele honderden asielzoekers op een boot die ligt aangemeerd aan de Nieuwe Kade in Arnhem. Gisteren ging een van hen samen met een groep andere asielzoekers naar een van de strandjes bij de rivier om te zwemmen.

Toen hij daarbij vermist raakte, werd direct een zoektocht opgezet. Het zoeken stopte toen de schemer inviel, maar vanochtend hervatte de politie de zoektocht met onder meer een duikteam en een sonarboot. Rijkswaterstaat legde de passerende scheepvaart een snelheidsbeperking op. Iets na het middaguur werd het lichaam gevonden.

Eerder verdronken

Enkele weken geleden verdronk ook al een bewoner van een van de opvangboten in de Rijn. Vorig jaar liet een minderjarige vluchteling het leven in de Rijkerswoerdse plassen. In 2022 kwam een asielzoeker niet meer boven na een duik in de Nederrijn bij Wageningen.

Het COA wijst alle asielzoekers die op de boot verblijven, op de gevaren van het water: "Iedereen die hier komt krijgt een uitgebreide instructie en wordt gewezen op de gevaren van het zwemmen in de Rijn", zegt een woordvoerder van het COA.

"Het probleem is dat veel asielzoekers de zwemkunst niet machtig zijn, vandaar dat ze extra risico lopen. Waar mogelijk proberen we ze zwemles te geven. Maar we sluiten de mensen niet op, ze zijn vrij om te gaan waar ze willen", aldus de woordvoerder. "Helaas zoeken mensen bij warme dagen toch het water op, zonder dat ze zich bewust zijn van de risico's."

Vorig jaar won de Move Forward-partij de Thaise verkiezingen; vandaag is de partij verboden door het Thaise Hooggerechtshof en moet die zichzelf ontbinden. De progressieve MF voerde campagne om de zware straffen op majesteitsschennis aan te passen. Volgens het Hooggerechtshof staat dat gelijk aan een oproep tot vernietiging van de monarchie.

Dat de MF ontbonden zou worden, werd verwacht. Begin dit jaar besloot het Hooggerechtshof dat hervormingen van de wetten tegen majesteitsschennis niet grondwettelijk zijn.

Naast het ontbinden van de partij mag partijleider Pita Limjaroenrat, die met zijn jonge verschijning veel jongeren voor zich wist te winnen tijdens de verkiezingen, tien jaar geen politieke functie uitoefenen.

'Democratie onder druk'

De ontbinding van de Move Forward-partij is een klap voor de Thaise democratie. Ondanks de verkiezingswinst werd de partij al vakkundig uit de regering gehouden door de Senaat.

Na de staatsgreep van het leger in 2014 probeerde de conservatieve elite zijn macht in het parlement te behouden. De Senaat werd gevuld met politici die banden hebben met het leger en zij vetoden de benoeming van de MF-leider tot premier. "Het is duidelijk dat de democratie onder druk staat," aldus MF-leider Limjaroenrat, vlak voor de uitspraak van het Hooggerechtshof.

ASEANMP, een organisatie van regionale politici gespecialiseerd in mensenrechten, zegt geschokt te zijn door de uitspraak van het Thaise Hooggerechtshof. "Het ondermijnt de Thaise politieke stabiliteit en beschadigt de internationale reputatie van Thailand."

De Thaise premier Srettha Thavisin is het daar niet mee eens. Hij denkt dat alle partijen respect hebben voor de beslissing van het hof. "Het zal het werk van de regering niet in de weg staan, want er is geen probleem bij gekomen of opgelost." Hij lijkt zich ook niet druk te maken over grote demonstraties, want die worden voorlopig niet verwacht.

Future Forward, Leap Forward

Het vonnis hoeft niet het einde te betekenen voor alle politici in de Move Forward-partij. De 143 andere parlementsleden kunnen hun werk individueel voortzetten. En ze kunnen zich verzamelen in een nieuwe partij, wat al eens eerder gebeurde. In 2020 werd de voorganger van MF, de Future Forward-partij, ook opgedoekt door het hof.

Er zijn al plannen om onder een nieuwe naam verder te gaan. De naam 'Leap Forward' is al genoemd. "We vechten hier niet vanwege mijn persoonlijke toekomst," zegt Limjaroenrat. "We willen ervoor zorgen dat de Move Forward-partij de laatste is die eindigt op de begraafplaats der politieke partijen."

Oekraïne heeft gisteren en vannacht verschillende aanvallen uitgevoerd op de Russische grensregio Koersk, melden Russische persbureaus. Daarbij zijn gisteren zeer waarschijnlijk ook Oekraïense eenheden de grens overgestoken.

Volgens Rusland trokken gistermiddag zo'n 300 Oekraïense soldaten de grens over. Het Russische ministerie van Defensie meldt dat het daarop extra legereenheden naar de grens heeft gestuurd. Ook zouden er Oekraïense luchtaanvallen zijn geweest.

Als er inderdaad zo'n driehonderd soldaten bij betrokken waren, is dat een van de grootste grondaanvallen op Russische bodem sinds de oorlog in Oekraïne begon.

Het Russische staatspersbureau Tass meldt dat bij de aanvallen 24 mensen gewond zijn geraakt. Volgens Moskou zijn er vannacht elf Oekraïense drones uit de lucht geschoten. De gouverneur van de noordoostelijke Oekraïense provincie Soemy, die aan Koersk grenst, zegt niets over grondtroepen, maar meldt alleen dat een Russische helikopter vernietigd is.

Luchtmacht en energie

In Koersk liggen onder meer enkele luchtmachtbases en op ongeveer 100 kilometer van de grens zit een energiecentrale die cruciaal is voor de energievoorziening in de regio.

Oekraïne heeft nog weinig details gegeven over de aanvallen en geeft zelden commentaar op aanvallen op Russische grondgebied. Een overheidsmedewerker laat wel aan de Britse krant The Guardian weten dat de aanvallen nog steeds doorgaan. Volgens Rusland is de situatie inmiddels onder controle.

"Ik vrij veilig of ik vrij niet", die slogan horen we al dertien jaar niet meer. Inmiddels stijgen de soa-cijfers en daalt het condoomgebruik. Sommige gemeenten proberen nu zelf in te grijpen, maar Soa Aids Nederland pleit, opnieuw, voor herstel van de landelijke aanpak.

De gemeente Diemen heeft onlangs besloten om gratis condooms voor jongeren beschikbaar te stellen. In Amstelveen ontstaat nu een soortgelijk initiatief. Dat is toe te juichen, schrijft Soa Aids Nederland vandaag in Het Parool, "maar dit soort maatregelen moeten landelijk worden getroffen."

De campagne Ik vrij veilig liep al sinds de jaren 80, gefinancierd door het ministerie van Volksgezondheid. Die financiering werd na 2011 stopgezet. En dat is te merken, zegt Soa Aids Nederland. De organisatie ziet het condoomgebruik onder jongeren sinds 2012 elk jaar dalen. Ook valt de toename van het aantal soa's op.

Met name de geslachtsziekte gonorroe verspreidt zich in rap tempo. Cijfers van het RIVM over 2023 lieten zien dat het aantal mensen met gonorroe in dat jaar met 31 procent toenam. Een jaar eerder steeg dat cijfer al met met 33 procent.

Meer testen

En hoewel de getallen bij andere soa's redelijk stabiel bleven, zag Soa Aids Nederland wel dat het steeds moeilijker is om je te laten testen, vooral voor jongeren en hoogrisicogroepen.

Zij kunnen, behalve bij de huisarts, in principe terecht bij het Centrum Seksuele Gezondheid, dat gratis en anoniem zorg biedt. Maar deze centra hebben te weinig geld om aan de stijgende vraag te voldoen. "Steeds meer mensen willen zich laten testen, maar de budgetten zijn al sinds 2015 niet meer aangepast", zegt Lyle Muns van Soa Aids Nederland in het NOS Radio 1 Journaal.

In een tijd waarin ook allerlei verkeerde informatie verspreid wordt, zijn die tekorten extra zorgelijk, denkt Muns. Jongeren halen veel informatie via sociale media. Zo is de laatste tijd zogenoemde 'natuurlijke anticonceptie' bijvoorbeeld in zwang, waardoor meer jonge vrouwen toch bij een abortuskliniek moesten aankloppen.

Muns ziet daarom veel brood in preventiecampagnes, juist op die kanalen. "Een Centrum Seksuele Gezondheid is ook dé plek waar betrouwbare informatie over soa's te krijgen is. Als je daar niet in investeert, krijgen mensen ook geen goede informatie."

Gezondheidsschade

Soa's die onbehandeld blijven, kunnen gezondheidsschade opleveren, weet Muns. "Gonorroe bijvoorbeeld kan schade aan gewrichten toebrengen. Ook kan een geslachtsziekte gevolgen hebben voor een eventuele zwangerschap."

Daarom is het gek dat de regering wil bezuinigen op preventie, zegt Muns. De stichting zou graag zien dat er juist weer geïnvesteerd wordt in preventie, bijvoorbeeld door het herstellen van zo'n Ik vrij veilig-campagne. "We weten dat preventie werkt. We willen niemand angst aanjagen, maar we moeten zorg en informatie wel toegankelijk maken."