NOS Nieuws - Algemeen

Ruim 60 procent van de mensen die een amputatie ondergaan heeft er last van: chronische zenuwpijn die bijna verlammend werkt. Dat betekent dat er jaarlijks bijna 2000 mensen met deze klachten bij komen. Het Leids UMC begint daarom een grootschalig onderzoek om vast te stellen of een al bestaande behandeling deze pijn grotendeels kan voorkomen.

Neurochirurg en onderzoeksleider Justus Groen die deze operatieve behandeling al vaak heeft verricht, heeft goede ervaringen met deze methode. Hij verbindt de zenuwen die bij een amputatie worden doorgesneden aan een spier, bot of vet. De zenuw denkt dankzij deze verbinding weer een functie te hebben waardoor zenuw- en fantoompijnen niet voorkomen of beduidend minder.

Het probleem is dat deze operatie (nog) niet de standaard is bij amputaties. In principe worden de uiteinden van de doorgesneden zenuwen afgebonden of doorgebrand. Daardoor ontstaan zenuwlittekens in de stomp. Want een zenuw blijft zoeken naar connecties en veroorzaakt zo letsel aan omliggend weefsel met chronische pijn tot gevolg.

Hersteloperaties waarbij de zenuw alsnog wordt verbonden aan een spier waardoor die pijnloos in weefsel kan groeien, worden overigens wel vergoed. Maar dat is pas het geval als mensen relatief lang na de amputatie pijn ontwikkelen. "Gezien de voordelen van het alternatief denk ik dat we veel mensen deze verschrikkelijke pijn kunnen besparen door de zenuw direct een nieuwe verbinding te geven wanneer de amputatie wordt uitgevoerd", zegt Groen.

Van kwaad tot erger

Irma op de Broek verloor ruim drie jaar geleden een van haar voeten vanwege een amputatie. "Het moest wel. Mijn bloedvaten zaten dicht en mijn voet zou afsterven. Het deed ontzettend veel pijn. Het is nooit leuk om een voet te verliezen. Maar met een prothese kun je gewoon lopen en de pijn zou verdwijnen. Althans, dat dacht ik."

Want het ging van kwaad tot erger. "Het was net alsof iemand met een breinaald of een scherp mes onder de knie naar de stomp stak. En dat de hele dag en nacht." Ze kon niet meer lopen en niet meer zelfstandig haar huis verlaten. "Ik ken mijn muren inmiddels van haver tot gort."

Het viel Op de Broek en haar man zwaar. Ze waren net met pensioen en hadden allerlei plannen, van reizen tot wandeltripjes. Die vielen allemaal in het water; Op de Broek kon niets en zat onder zware pijnmedicatie.

Na twee jaar zoeken kwam ze bij de Leidse neurochirurg Groen terecht die haar doorgesneden zenuw weer verbond aan een spier. In anderhalve maand voelde ze de pijn volledig wegtrekken.

Na een lange medische zoektocht werd Op de Broek in het Leids UMC van haar pijn af geholpen:

"Zo'n operatie doet meer dan alleen de pijn wegnemen", aldus de chirurg. Volgens hem is een bijkomend voordeel dat mensen met zenuwpijn na zo'n ingreep niet meer voor de rest van hun leven zorg of medicatie nodig hebben.

Hij baseert deze aanname niet op de ervaringen van enkele patiënten - jaarlijks worden in Leiden ongeveer 50 mensen geopereerd. Hij bestudeerde ook wetenschappelijke studies en ontdekte dat veel mensen wereldwijd een soortgelijke ervaring hebben.

Honderden patiënten doen mee

Dat de zenuwen nu nog niet direct tijdens de amputatie een nieuwe verbinding krijgen heeft volgens Groen met de aard van de operatie te maken. "Amputaties zijn levensreddende operaties. De prioriteit is dan het redden van een leven. Maar we denken dat het tegelijkertijd kan: een leven redden en zenuwen opnieuw verbinden. Dat is wat we gaan onderzoeken."

Zes andere ziekenhuizen werken mee aan het onderzoek. In totaal doen 260 patiënten mee, inclusief een controlegroep. Neurochirurgen, plastisch chirurgen, vaatchirurgen en revalidatieartsen zullen hierbij samenwerken. De vaatchirurg doet de amputatie en de neurochirurg of plastisch chirurg sluit de zenuw aan. Het is de bedoeling dat de vaatchirurg later ook de zenuwbehandeling voor zijn rekening neemt.

"We verwachten dat dit allemaal goed kan samengaan", zegt Groen. "Maar om het ook als zorg vergoed te krijgen moet je dit natuurlijk eerst wetenschappelijk bewijzen."

De A16 van Breda naar Rotterdam is urenlang dicht geweest omdat een vrachtwagen een lading aardappelpulp had verloren bij Hendrik-Ido-Ambacht. Het wegdek was "spiegelglad", meldt Rijkswaterstaat.

Het is nog onduidelijk hoe de vrachtwagen de lading rond 06.15 uur kon verliezen. Het schoonmaken van de weg duurde tot 11.30 uur.

Het opruimen van alle pulp was meer werk dan aanvankelijk werd gedacht, zegt een woordvoerder tegen de regionale omroep Rijnmond. Er werden drie zogenoemde zoab-cleaners aan het werk gezet.

Daarnaast was er een knijperwagen aanwezig om de hopen pulp van de weg te krijgen.

Vertraging

Automobilisten werden vanochtend omgeleid via de grote parkeerplaats langs de snelweg. De vertraging liep op tot anderhalf uur.

Goedemorgen! De Domtoren in Utrecht is na een renovatie van vijf jaar weer helemaal te zien. Ook ontvangen 60-plussers vanaf vandaag een uitnodiging voor een boosterprik tegen corona.

Eerst het weer. Het is vandaag zomerweer. De zon schijnt volop en het blijft overal droog. Het wordt vanmiddag 23 tot 26 graden. Er waait een zwakke tot matige zuidoostenwind, kracht 2 tot 3.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Een dambreuk in Sudan lijkt uit te lopen op een grote humanitaire ramp. De dam, die op 40 kilometer ten noordwesten van de havenstad Port Sudan ligt, bezweek zondag als gevolg van aanhoudende zware regenval. Het stuwmeer dat erachter ligt, is de voornaamste bron van drinkwater voor de stad met ruim een half miljoen inwoners.

Zeker dertig mensen zijn omgekomen en er zijn ten minste twintig dorpen weggevaagd. Minimaal 50.000 mensen zijn daardoor dakloos geworden, meldt de VN op basis van informatie van lokale autoriteiten.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Waar je normaal gesproken de plafondschilderingen van de Grote Kerk in Naarden vanaf de vloer op 26 meter afstand bekijkt, staan onderzoekers er nu met hun neus bovenop. De zestiende-eeuwse plafondschilderingen krijgen namelijk een 3D-scan.

Bekijk beelden van de kerk:

Fijne dinsdag!

De lancering van een SpaceX-raket met aan boord vier burgers is met minimaal een dag uitgesteld. De lancering stond gepland voor vanochtend 09.38 uur Nederlandse tijd, maar kan door een heliumlek niet doorgaan, meldt het ruimtevaartbedrijf SpaceX op X.

Het heliumlek bevindt zich in een stuk van de uitrusting dat is ontworpen om tijdens het opstijgen van de raket los te komen. Het bedrijf hoopt dat de vlucht morgen wel kan doorgaan.

Aan boord zijn vier mensen, onder wie zakenman Jared Isaacman, die de missie genaamd Polaris Dawn betaalt. Hij maakte in 2021 ook een commerciële ruimtevlucht. Dat was de eerste toeristenvlucht van SpaceX.

De missie duurt naar verwachting vijf dagen. Op dag drie staat een ruimtewandeling gepland. Dat zal de eerste commerciële ruimtewandeling zijn, een riskante onderneming die in het verleden alleen is gedaan door astronauten.

De andere bemanningsleden zijn een gepensioneerde militaire gevechtspiloot en twee SpaceX-medewerkers. De vier hebben een training van meer dan twee jaar gevolgd voor de missie.

Het Russische leger heeft vannacht opnieuw verschillende plekken in Oekraïne bestookt met drones en raketten. In de stad Kryvyi Rih in Centraal-Oekraïne zijn volgens lokale autoriteiten minstens twee mensen omgekomen toen een raket een hotel raakte. In Zaporizja, ten oosten van Kryvyi Rih, kwamen twee mensen om het leven door een droneaanval.

Het hoofd van het lokale militaire bestuur meldt op Telegram dat reddingsdiensten vanochtend vroeg vijf mensen onder het puin in Kryvyi Rih vandaan hebben gehaald. Een 43-jarige vrouw is zwaargewond naar het ziekenhuis gebracht.

Op X worden beelden gedeeld van de schade:

Kryvyi Rih, de geboorteplaats van president Zelensky, is met ongeveer 660.000 inwoners de op een na meest bevolkte stad in de oblast Dnipropetrovsk.

In Kyiv werden vanochtend vroeg meerdere luchtaanvallen gemeld. Getuigen melden aan persbureau Reuters en lokale media dat ze meerdere krachtige explosies hebben gehoord.

Het was niet duidelijk of de explosies kwamen door de luchtverdedigingssystemen of dat het raketten of drones waren die hun doelen raakten. "Negeer de luchtaanvalwaarschuwingen niet, zoek dekking", zei de Oekraïense luchtmacht in de berichtenapp Telegram.

'Grootste luchtaanval sinds begin invasie'

Gisteren voerde Rusland een grote luchtaanval uit op Oekraïne, waarbij meerdere mensen om het leven kwamen en tientallen mensen gewond raakten. Het was volgens de Oekraïense luchtmacht de grootste luchtaanval sinds het begin van de Russische invasie op 24 februari 2022.

De politie in Londen heeft de afgelopen dag 230 arrestaties verricht tijdens het Notting Hill Carnival. Op het meerdaagse jaarlijkse evenement in West-Londen werden gisteren vijf mensen neergestoken. Twee van hen verkeren in levensgevaar, meldt de politie op X.

Daarnaast raakten 35 agenten gewond bij aanvallen door bezoekers. Er werden 49 wapens in beslag genomen.

Op zondag werden ook al 103 arrestaties verricht. Er werden toen drie mensen neergestoken. Een 32-jarige vrouw werd naar het ziekenhuis gebracht. Volgens de politie is haar toestand nog altijd kritiek.

Een miljoen bezoekers

In Londen is een grote politiemacht ingezet voor het Notting Hill Carnival, een van de grootste straatfestivals ter wereld. Het ontstond in de jaren 60 van de vorige eeuw en is daarmee een van de langstlopende gratis toegankelijke straatfeesten in Groot-Brittannië. Er kwamen dit jaar naar schatting een miljoen bezoekers op af.

Het festival heeft als hoogtepunt een grote parade met levendig gekostumeerde artiesten, muziek en dans. De afgelopen jaren is het geweld tijdens de festiviteiten ook toegenomen.

Politiecommissaris Adelekan, die de leiding heeft over de politieoperatie tijdens het festival, zei gisteren het geweld beu te zijn: "De eerste dag werd ontsierd door onaanvaardbaar geweld. Ternauwernood kon worden voorkomen dat iemand overleed. Dit moest een 'familiedag' zijn, een feest geschikt voor alle leeftijden", zei de commissaris.

Extra bevoegdheden

De 32-jarige vrouw die in kritieke toestand in het ziekenhuis ligt, was met haar jonge kind naar het evenement gegaan. "We zijn het beu om elk jaar dezelfde woorden te zeggen. We zijn het zat om families te vertellen dat hun dierbaren ernstig gewond zijn geraakt, of erger", zei Adelekan, die vervolgens de gemeenschap aansprak om de politie te helpen bij het opsporen van geweldplegers.

"Of het nu gaat om informatie over een eerder incident dat nu wordt onderzocht, of om informatie over iemand die vandaag hierheen komt om een misdaad te plegen, vertel het ons alstublieft. Het is niet overdreven om te zeggen dat je daarmee een leven kunt redden."

De politie had tot vannacht 02.00 uur lokale tijd extra bevoegdheden in het Carnival-gebied om mensen te kunnen fouilleren en om hen op te dragen gezichtsbedekking te verwijderen.

De zoektocht naar vermisten in de ijsgrot die zondag instortte in IJsland is beëindigd omdat er niemand meer wordt gezocht. Alle leden van een groep toeristen die zich in of bij de grot bevonden toen die instortte zijn geteld. Hierdoor is het definitieve aantal slachtoffers hetzelfde gebleven: één man overleed ter plaatse en een vrouw is naar een ziekenhuis in de hoofdstad Reykjavik overgebracht. Beide slachtoffers zijn Amerikaanse staatsburgers, meldde de politie.

De reddingsoperatie begon zondag rond 15.00 uur lokale tijd toen een ijsgrot was ingestort bij de Breidamerkurjokull-gletsjer in het zuidoosten van IJsland. 200 reddingswerkers zochten met de hand door het ijskoude puin om twee mensen te vinden die vermist zouden zijn. Maar de IJslandse politie heeft nu vastgesteld dat er geen vermisten meer zijn. Die conclusie werd getrokken nadat uit de gegevens van de touroperator bleek dat er 23 mensen aanwezig waren bij de ijsgrottour, en niet 25 zoals aanvankelijk werd aangenomen.

Reddingswerkers zijn gisteren wel doorgegaan met zoeken totdat al het ingestorte ijs was verplaatst. "Het is aan het licht gekomen dat niemand onder het ijs lag", meldde de politie daarna.

Populaire bestemming

De Vereniging van IJslandse Berggidsen heeft naar aanleiding van het ongeluk opgeroepen tot een onderzoek en strengere regels voor tochten door ijsgrotten. Gletsjertochten tijdens de warmere zomermaanden kunnen erg gevaarlijk zijn, aldus de vereniging. Het toeristenbureau werkt aan een rapport voor de regering om regelgeving te bespreken.

Minister van Toerisme Lilja Alfredsdóttir heeft aangekondigd dat de kwestie in het parlement wordt besproken. IJsgrotten zijn een populaire bestemming voor bezoekers aan IJsland, waarbij touroperators klanten de kans bieden om "de binnenkant van gletsjers te verkennen" en de blauwe kleur en "verbluffende patronen" in het ijs te zien.

Verreweg de meeste Nederlanders willen dat Nederland voor energie minder afhankelijk wordt van andere landen (88 procent). Ook vindt driekwart klimaatverandering een belangrijk probleem. Tegelijk vinden burgers beleid op dit gebied alleen aanvaardbaar als dit betaalbaar is en de kosten eerlijk worden verdeeld.

Dat blijkt uit onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) onder ruim 2000 mensen. Aanleiding is het Klimaatakkoord, waarin is afgesproken dat huizen in 2050 duurzaam moeten worden verwarmd. Zeven miljoen woningen en 1 miljoen andere gebouwen moeten dan aardgasvrij zijn. Om burgers mee te krijgen in die transitie, wilde het PBL weten hoe zij tegenover de plannen staan.

Dat levert een dubbel beeld op. Hoewel burgers de doelen onderschrijven, heeft de helft van de ondervraagden als het om klimaat gaat weinig vertrouwen in de overheid. Bijvoorbeeld vanwege inconsistent beleid rond de salderingsregeling voor zonnepanelen.

Discussie over kosten of beheer

Bij de overstap naar aardgasvrije wijken bepaalt de kostenverdeling sterk hoe legitiem burgers het beleid vinden. Zo vinden veel burgers dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen, blijkt uit het PBL-onderzoek.

Burgers blijken verder moeite te hebben met warmtenetten in handen van commerciële bedrijven. Er is meer draagvlak voor het gebruik van warmtenetten die door publieke instanties worden beheerd.

Hiervoor is een wetsvoorstel ingediend, maar daar moet nog over worden gestemd in de Tweede Kamer. In het voorstel staat dat warmtebedrijven voortaan door gemeenten moeten worden bestuurd en dat consumenten moeten worden beschermd tegen warmtewoekerprijzen.

Toch zijn er ook respondenten in het onderzoek die het logischer vinden als de huidige netbeheerder eigenaar wordt van het warmtenet. Zij hebben er weinig vertrouwen in dat het beheer goed gaat als de overheid volledig eigenaar wordt. Wel benoemen ze daarbij dat het laten beheren door een commercieel bedrijf een slechter idee is, omdat deze niet in het publieke belang handelen.

Proef niet altijd succesvol

De rijksoverheid is al begonnen met het testen van van de ontwikkeling van aardgasvrije wijken. Ruim 60 wijken werden gebruikt als zogenoemde 'proeftuinen'. Voor deze wijken waren volgens het onderzoek relatief veel subsidies beschikbaar, maar ondanks deze subsidie wilden bewoners niet altijd meewerken aan de warmtetransitie.

In Utrecht zou de wijk Overvecht-Noord aardgasvrij gemaakt worden, maar afgelopen voorjaar trok energiebedrijf Eneco de stekker uit het project. In die wijk waren twijfels over de betaalbaarheid en vraag naar een warmtenet, omdat burgers al keken naar goedkopere alternatieven.

Het PBL verwacht dan ook dat het voor gemeenten zonder deze subsidies lastig is om grote groepen burgers mee te krijgen in de duurzaamheidsslag. Het planbureau raadt gemeenten aan goed te communiceren over onzekerheden en de mening van burgers mee te nemen in de ontwikkeling van wijkplannen.

Wat president Macron betreft komt er geen linkse regering in Frankrijk. Na twee dagen overleg met alle politieke partijen heeft Macron bekendgemaakt dat hij daar geen vertrouwen in heeft. Hij stuurt aan op een nieuwe gesprekronde, die dinsdag begint, voor een centrumlinkse coalitie.

Bij de parlementsverkiezingen in juli werd een samenwerking van linkse partijen nipt de grootste. Het middenblok onder leiding van Macron werd tweede. Het radicaal-rechtse Rassemblement National eindigde als derde. Gesprekken over de vorming van een regering hebben vooralsnog niet tot een akkoord geleid.

'Antidemocratisch'

De centrumpartijen en rechtse partijen willen niet samenwerken met de radicaal-linkse partij La France Insoumise (LFI). Die partij noemt de uitspraken van Macron vandaag schandalig. LFI-coördinator Manuel Bompard spreekt van een "onacceptabele antidemocratische coup".

LFI is een van de vier partijen die het samen het linkse blok Nouveau Front Populaire (NFP) vormen. Vlak na de verkiezingen, die Macron meteen na de Europese verkiezingen van juni onverwachts uitschreef, eiste het linkse blok dat de president een premier uit hun gelederen moest kiezen. Maar Macron vindt dat er eerst een coalitie moet worden gevormd met een meerderheid in het parlement.

Een dambreuk in Sudan op 40 kilometer ten noordwesten van de havenstad Port Sudan lijkt uit te lopen op een grote humanitaire ramp. De dam bezweek zondag als gevolg van aanhoudende zware regenval, die zich veel eerder voordoet dan in andere jaren. Het stuwmeer dat erachter ligt, is de voornaamste bron van drinkwater voor de stad met ruim een half miljoen inwoners.

Zeker dertig mensen zijn omgekomen en er zijn ten minste twintig dorpen weggevaagd. Minimaal 50.000 mensen zijn daardoor dakloos geworden, meldt de VN op basis van informatie van lokale autoriteiten.

Deze cijfers hebben alleen betrekking op het gebied ten westen van de dam; het terrein aan de oostkant daarvan is volledig ontoegankelijk. Gevreesd wordt dan ook dat de aantallen nog sterk zullen oplopen. Door het wegvallen van de drinkwatervoorziening worden voor de komende dagen grote tekorten aan water voor de bevolking van Port Sudan voorzien.

De ravage na de doorbraak is groot:

"Het gebied is onherkenbaar. Elektriciteits- en waterleidingen zijn verwoest", schrijft het hoofd van de lokale instantie die zich bezighoudt met het waterbeheer in een appbericht aan zijn medewerkers.

Een hulpverlener schat het aantal vermisten tussen de 150 en 200. Hij maakt een vergelijking met de ramp bij de Libische stad Derna, vorig jaar september, waarbij na een breuk van twee dammen duizenden en mogelijk zelfs tienduizenden mensen zijn omgekomen.

Naar Port Sudan zijn veel regeringsfunctionarissen, diplomaten en hulpverleners gevlucht, nadat in april vorig jaar in het land een burgeroorlog was uitgebroken tussen het regeringsleger en de paramilitaire Rapid Support Forces (RSF).

De informatievoorziening uit het rampgebied is zeer beperkt. Die was al gebrekkig door de burgeroorlog en de zware regenval heeft ook nog eens geleid tot schade aan een belangrijke glasvezelkabel in de provincie Rode Zee, waarin Port Sudan ligt. Daardoor wordt de communicatie nog verder bemoeilijkt.

Ook hebben honderdduizenden ontheemde burgers er hun toevlucht gezocht, waardoor Port Sudan nu als een soort onofficiële hoofdstad fungeert. Dankzij de haven en een nog functionerend vliegveld is het een van de weinige plekken in het verwoeste land waar nog hulpgoederen kunnen worden binnengebracht.

Dammen, wegen en bruggen waren ook voor het uitbreken van de burgeroorlog in april 2023 al in slechte staat. Omdat de strijdende partijen hun geld alleen aan de oorlog besteden, is er van de infrastructuur weinig meer over.

Ook in de rest van het land laten de gevolgen van de zware regenval zich voelen. Er zijn 132 mensen omgekomen door overstromingen en 118.000 mensen zijn hun huis kwijtgeraakt. In deze cijfers is de ramp bij Port Sudan niet meegerekend.

Een lid van de Venezolaanse kiescommissie zegt in een interview met The New York Times geen bewijs te hebben gezien voor de verkiezingswinst van president Maduro. Het is voor het eerst dat een lid uit de kiesraad, die op hand is van Maduro, publiekelijk vraagtekens zet bij de verkiezingsuitslag van vorige maand.

Juan Carlos Delpino maakte sinds vorig jaar deel uit van de vijfkoppige kiesraad en vertegenwoordigde daarin de oppositie. Op de avond dat de voorzitter van de kiesraad Maduro tot winnaar uitriep besloot Delpino op te stappen. Hij verscheen ook niet op de persconferentie waar Maduro's overwinning werd aangekondigd.

Delpino beschuldigt de kiescommissie vanaf zijn onderduikadres van een "ernstig gebrek aan transparantie en waarheidsgetrouwheid" in aanloop naar en op de dag van de verkiezingen. Hij schrijft in een brief op X dat vrijwilligers van de oppositie bij het stemmentellen zijn weggestuurd en dat stembureaus traag waren met het rapporteren van de stemmen.

Volgens Delpino heeft de kiescommissie het land in de steek gelaten. "Ik schaam mij en ik vraag het Venezolaanse volk om vergeving. Het hele plan dat werd bedacht om eerlijke verkiezingen te houden, is mislukt", zegt hij tegen The New York Times.

Vraagtekens bij uitslag

Veel Venezolanen zetten net als Delpino grote vraagtekens bij de verkiezingsuitslag. De kiescommissie riep Maduro kort na het sluiten van stembureaus uit als winnaar, zonder daarvoor sluitend bewijs te leveren. In de peilingen voorafgaand aan de verkiezingen ging de presidentskandidaat van de oppositie, Edmundo González, maandenlang aan kop.

De oppositie beschuldigt de regering-Maduro van verkiezingsfraude en concludeert op basis van zelf verzamelde resultaten, die ze online hebben gepubliceerd, dat presidentskandidaat González met 67 procent van de stemmen heeft gewonnen.

De VS en een aantal Latijns-Amerikaanse landen hebben de oppositiekandidaat als verkiezingswinnaar erkend. De Europese Unie, de Organisatie van Amerikaanse Staten en tal van andere landen in de regio gaan nog niet zo ver, maar erkennen de winst van Maduro niet en roepen de regering op gedetailleerde verkiezingsresultaten te publiceren.

Hooggerechtshof

Sinds de verkiezingen neemt de repressie in Venezuela toe. Bij het neerslaan van antiregeringsprotesten zijn zeker 23 doden gevallen. Volgens mensenrechtenorganisatie Fora Pénal zijn in de eerste tien dagen na de verkiezingsuitslag ten minste 1500 mensen opgepakt. De opgepakte demonstranten en critici van Maduro lopen het risico hoge gevangenisstraffen opgelegd te krijgen.

Vorige week bekrachtigde het hooggerechtshof in Venezuela de omstreden verkiezingsoverwinning van president Maduro. Als een verrassing komt dat niet: het hof bestaat voor een groot deel uit Maduro-getrouwen die vrijwel nooit tegen beslissingen van de president ingaan.

De Braziliaanse president Lula hintte eerder deze maand op het uitschrijven van nieuwe verkiezingen. Ook de Amerikaanse president Biden ziet nieuwe verkiezingen als een van de oplossingen voor de politieke crisis in het land, maar de regering-Maduro wil daar vooralsnog niets van weten.

De Mexicaanse regering moet de omstreden hervormingsplannen voor de rechterlijke macht heroverwegen. Daartoe roept het mensenrechtenorgaan van de Verenigde Naties op. Speciaal rapporteur Margaret Satterthwaite maakt zich "ernstige zorgen over de grote gevolgen voor de onafhankelijke rechtsmacht", zei ze vandaag over de aangekondigde hervormingen.

In Mexico wordt de afgelopen weken hevig tegen de plannen geprotesteerd. Ook gisteren gingen betogers, zoals rechtbankmedewerkers, op verschillende plekken in het land de straat op.

Een van de plannen is om over te gaan op het kiezen van rechters. De populistisch-linkse president López Obrador zegt dat dit nodig is om corruptie in het land te bestrijden. Maar critici vrezen dat de onafhankelijkheid van rechters op het spel staat.

Ze verwijzen daarbij naar aanvaringen tussen López Obrador en de rechterlijke macht. Zo heeft hij het hooggerechtshof beschuldigd van het bevoordelen van criminelen zonder daarvoor bewijs te leveren. Ook haalde hij uit naar individuele leden van het hof nadat zij tegen eerdere hervormingsplannen van hem hadden gestemd.

Georganiseerde misdaad

Vooralsnog wijst de president zelf alle kritiek op zijn plan van de hand. Toen de ambassadeur van de VS vorige week aangaf dat de handelsrelatie tussen de buurlanden onder druk komt te staan door het plan, deed López Obrador dat af als bemoeienis met binnenlandse aangelegenheden.

Ambassadeur Ken Salazar had gezegd dat een "democratie niet kan functioneren zonder een onafhankelijke en niet-corrupte juridische macht". De Amerikaan stelde dat de sterke georganiseerde misdaad in Mexico kan profiteren van de komst van onervaren rechters.

Maar de Mexicaanse regering bestempelde deze kritiek als onacceptabel. López Obrador refereerde in zijn verweer aan de beladen geschiedenis van de twee landen, waarin de VS decennialang zijn stempel drukte op Mexicaanse besluitvorming.

De hervormingen zijn breder dan de invoer van een kiessysteem voor rechters. De regering wil ook een aantal onafhankelijke toezichthouders afschaffen. En bestuurders van de Mexicaanse kiesraad moeten volgens het plan straks eveneens worden gekozen.

"Wat dit allemaal doet, is de volgende president machtiger maken", zei een demonstrerende advocaat gisteren tegen een AP-verslaggever. Op 1 oktober begint Claudia Sheinbaum aan haar presidentschap. Ze is lid van dezelfde partij als de López Obrador.

Canada gaat vanaf oktober een importheffing van 100 procent rekenen voor elektrische auto's uit China. Het land volgt daarmee het voorbeeld van de Verenigde Staten en Europese Unie, die de hoogte van de heffingen eerder al opschroefden. De heffing geldt ook voor het Amerikaanse automerk Tesla, dat niet alleen in de VS en Duitsland, maar ook in Shanghai auto's produceert.

In 2023 lag het aantal elektrische auto's uit China dat in de Canadese havenstad Vancouver werd ingevoerd bijna vijf keer zo hoog als het jaar daarvoor. Dat gebeurde nadat Tesla begon met het verschepen van auto's van de fabriek in Shanghai naar Canada. Voorheen werden de auto's van Tesla vanuit de fabriek in Californië naar Canada geëxporteerd.

De VS verhoogde de importheffing van in China gemaakte auto's al eerder naar 100 procent. De EU verhoogde de heffingen per juli, maar koos ervoor om verschillende tarieven te hanteren. Voor elektrische auto's van sommige Chinese merken geldt een heffing van bijna 40 procent, voor auto's van Tesla het lagere tarief van 9 procent.

Oneerlijke concurrentie

Premier Trudeau zei tegen de pers dat hij dit besluit heeft genomen om het Chinese beleid om te veel te produceren tegen te werken. Volgens de premier hanteert China "niet dezelfde spelregels" en probeert het land de Canadese markt te overspoelen met elektrische auto's.

Zowel de EU als Canada en de VS willen dat China de lokale industrieën niet uit de markt drukt. De Europese Commissie vindt dat deze concurrentie oneerlijk is, omdat de Chinese overheid de industrie zou steunen met oneerlijke subsidies.

Naast de importheffingen op elektrische auto's kondigde Canada aan de heffing op staal uit China te verhogen naar 25 procent. De Verenigde Staten verhoogden ook de importheffingen op andere materialen die gebruikt worden bij de productie van elektrische auto's. Ook Canada overweegt dergelijke belastingen op bijvoorbeeld batterijen en zonnepanelen.

Een vertegenwoordiger van de Canadese auto-industrie reageerde verheugd op het besluit van Trudeau en zei dit tegen persbureau Reuters een goede beslissing te vinden. China heeft nog niet gereageerd op de Canadese aankondiging.

Geen afhaalgerecht heeft in de afgelopen vijf jaar in het Verenigd Koninkrijk zo'n forse prijsstijging doorgemaakt als het bekendste gerecht van het land: fish-and-chips. Bijna tien pond rekenen de Britten ondertussen gemiddeld af bij de chippy - de visboer - voor hun portie gefrituurde vis met friet.

Het officieuze nationale gerecht van de Britten heeft meer last van prijsstijgingen dan andere populaire afhaalmaaltijden, becijferde het Office for National Statistics, het Britse statistiekbureau. Ook kebab en pizza werden duurder, maar daar bleef de prijsstijging beperkt tot respectievelijk 44 en 30 procent. Bij fish-and-chips steeg de prijs sinds 2019 met meer dan 50 procent.

Dure aardappelen

Fish-and-chips had ooit de reputatie van een betaalbare arbeidersmaaltijd, zegt John Gupta. Al 25 jaar verkoopt hij het geliefde visgerecht in Londen. "Goedkoop, lekker en snel klaargemaakt." Maar van die betaalbare reputatie is weinig overgebleven, ziet hij.

Dat komt vooral doordat de twee hoofdingrediënten van het gerecht duur zijn geworden, duurder dan andere producten die ook door inflatie zijn geraakt. Een van de sancties die de Britse regering Rusland had opgelegd na de inval in Oekraïne in 2022 was een importheffing van 35 procent op Russische vis. Bovendien valt de aardappeloogst dit jaar tegen door de extreme regenval van afgelopen herfst. Dat geldt overigens ook voor de Nederlandse pieper.

Maar niet alleen in de chippy hebben de Britten last van stijgende prijzen. Sinds 2022 zijn de kosten van levensonderhoud zo gestegen, dat men spreekt van een cost of living crisis, een koopkrachtcrisis. Britse gezinnen worstelen met hoge voedsel- en energieprijzen, en lonen die niet meestijgen.

Meal deal bij de supermarkt

Dat betekent minder vraag naar de Britse maaltijd. "Die supermarkt op de hoek? Die is er pas anderhalf jaar", zegt Gupta. "Mensen die eerst hier hun lunch kwamen halen, gaan nu daarnaartoe voor een meal deal. Goedkoper, zeggen ze."

Sommige visboeren hebben hun deuren al moeten sluiten, weet Gupta. Ook hij maakt zich zorgen over de toekomst van zijn bedrijf.

Niet alleen de visverkoper voelt die stress; de hele Britse horecasector heeft last van de koopkrachtcrisis. In mei gingen 20 procent meer horecabedrijven bankroet dan een jaar eerder. In geen enkele andere sector steeg het aantal faillissementen zo hard. Maar voor de btw-verlagingen waar de horeca vurig op hoopt, lijkt de regering van de nieuwe premier Starmer voorlopig geen plannen te hebben.

Voor hun afhaalmaaltijd gaan steeds meer Britten dan ook naar de goedkopere en grotere fastfoodketens. Zonde, vindt Gupta. "Dat is geen echt eten. Fish-and-chips komt toch een beetje in de buurt van een zelfgemaakte maaltijd."

Behalve een koopkrachtcrisis is er in het Verenigd Koninkrijk ook sprake van gezondheidsongelijkheid. Zo'n 15 procent van de huishoudens heeft niet genoeg geld om gezond voedsel op tafel te zetten. Correspondent Fleur Launspach bracht in maart een bezoek aan de oostelijke kustplaats Jaywick, waar dat probleem speelt:

Een man die niet ingreep toen een bekende van hem verdronk, is door de rechtbank in Den Bosch veroordeeld tot een celstraf van acht weken, waarvan vijf voorwaardelijk.

De 55-jarige man kwam zijn kennis in juli 2022 tegen op een locatie voor methadonverstrekking, waar verslaafden worden geholpen met afkicken. Daarna dronk het duo een paar halve liters bier en ontstond bij een van de mannen het idee om naar een fontein in het midden van de plas Het IJzeren Kind in Rosmalen te zwemmen.

De man die ging zwemmen vroeg of de ander dat wilde filmen, en dat deed hij. Toen de man een paar keer onder water ging en vervolgens roerloos met zijn gezicht naar beneden in het water lag, ging de man aan de kant minutenlang door met filmen. Hij voorzag de video's bovendien van commentaar, schrijft Omroep Brabant.

Dolletje

De filmende man greep niet in om omdat hij dacht dat de ander hem voor de gek hield en het water in probeerde te lokken, verklaarde hij in de rechtbank: "Ik had echt niet door dat hij dood aan het gaan was. Ik denk: die maakt een dolletje. Ik had 'm echt wel gered als 'ie om hulp had geroepen", citeert Omroep Brabant de man.

Uiteindelijk belde hij het noodnummer. Toen de hulpdiensten zo'n tien minuten later ter plekke waren, had de man zijn vriend zelf uit het water gehaald en tevergeefs mond-op-mondbeademing gegeven. Volgens omstanders was de man flink overstuur toen hij doorhad dat het foute boel was.

'Tien minuten niets gedaan'

De officier van justitie had een onvoorwaardelijke celstraf van drie maanden geëist, maar daar ging de rechtbank niet in mee. De rechter concludeerde dat de man nooit heeft gewild dat zijn vriend verdronk, maar dat hij sneller had moeten handelen.

"Hij lag met zijn hoofd omlaag in het water en kon geen adem halen", aldus de rechter. "En u benoemt dat ook in de filmpjes. U hebt tien minuten niets gedaan, terwijl u wel de gelegenheid had. Toen u eenmaal wel het water inging, was het al te laat."

Bij de veroordeling woog de rechter mee dat de man zwakbegaafd is en net zijn leven weer op de rit had. Hij heeft een woning en op zijn strafblad van 42 pagina's staan vooral strafbare feiten van jaren geleden. De man gaf aan in hoger beroep te gaan.

Het Nederlands Huisartsen Genootschap gaat toch opnieuw kijken naar de richtlijnen voor pijnbestrijding bij het plaatsen van een spiraaltje. Een goed idee, zeggen zorgverleners en belangenbehartigers. "Misschien trekt het mensen wel over de streep."

Het spiraaltje is een populaire vorm van anticonceptie. Hij kan vijf tot acht jaar in de baarmoederblijven zitten en de kans om toch zwanger te worden is klein, ongeveer 0,2 procent. In Nederland heeft daarom 1 op de 5 vrouwen tussen de 18 en 49 jaar een spiraaltje.

Op basis van de huidige richtlijn, vastgelegd in 2020, krijgen vrouwen in principe geen pijnbestrijding. Tegen de (na)pijn van het plaatsen wordt geadviseerd paracetamol en naproxen of ibuprofen in te nemen voorafgaand aan de behandeling. Maar dat is voor lang niet iedereen genoeg.

Staafje in baarmoeder

"Bij het plaatsen van de spiraal wordt eerst een klemmetje op de baarmoedermond gezet om deze tijdelijk te strekken, zodat je het spiraaltje makkelijk kunt plaatsen. Sommige vrouwen vinden dat een erg naar gevoel", legt Wendy Wielenga uit. Zij is verloskundige en gespecialiseerd in het plaatsen van spiraaltjes.

Vervolgens wordt met een staafje de diepte van de baarmoeder gemeten. "Hierbij raak je de binnenkant van de baarmoeder aan en ook dat kan pijnlijk zijn", vertelt Wielenga. Daarna wordt met een inbrenghuls de spiraal geplaatst en worden de draadjes afgeknipt.

"De pijn duurt maar even en veel vrouwen zijn achteraf tevreden, maar dat geldt niet voor iedereen", weet Wielenga. "Zeker als je nooit bevallen bent is je baarmoederhals stug en de baarmoedermond klein. Vrouwen die al een kindje hebben gebaard kunnen daardoor minder last ervaren, hoewel het lang niet altijd wat zegt."

Dat Wielenga bij plaatsingen nooit pijnbestrijding heeft gebruikt, is vanwege de huidige richtlijn. Wie buiten die richtlijn om wil handelen, moet een goede reden hebben.

Bij een aantal ziekenhuizen is het mogelijk om sedatie, oftewel een roesje, te krijgen tijdens het plaatsen van de spiraal. Dit is een soort lichte narcose, waardoor je er weinig tot niets van meekrijgt. Zo'n roesje is een optie als je bijvoorbeeld heel erg bang bent en de drempel zo wordt verlaagd.

Onvoldoende bewijs

In de VS is het advies over de procedure voor het plaatsen van een spiraal deze maand aangepast. De gezondheidsdienst CDC informeert artsen nu hoe ze hun patiënten kunnen adviseren over pijnbestrijding. Zo zijn er gels of sprays met het verdovende middel lidocaïne, die de pijn mogelijk kunnen verzachten.

Dat is ook een van de opties waar het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) nu naar kijkt. Een prima idee, vindt Wielenga. "Ik denk dat je de groep die te bang is voor de pijn wellicht over de streep trekt om toch een spiraal te laten zetten. Dat lijkt me een mooie ontwikkeling, want de spiraal is een van de veiligste vormen van anticonceptie en voorkomt ongewenste zwangerschappen."

Wielenga pleit voor meer onderzoek. "Het is een complex vraagstuk, daarom zou het interessant zijn om te weten hoeveel mensen voor pijnbestrijding zouden kiezen als het een optie is. Misschien dat de meeste vrouwen er niet eens aanspraak op zouden willen maken, maar het is goed als ze weten dat de optie er is."

"Bij de laatste herziening van de richtlijn (in 2023, red.) was er onvoldoende bewijs over de voordelen en nadelen van lokale pijnstillingsmethodes", schrijft het NHG op zijn website. "Het is belangrijk om te realiseren dat alle methodes voor pijnstilling ook nadelen en risico's kunnen hebben en het NHG weegt deze zorgvuldig af tegen de mogelijke voordelen."

'Fijn anticonceptiemiddel'

Stichting Ava, een belangenorganisatie rond anticonceptie en abortus, is blij dat de huisartsen opnieuw naar de richtlijn gaan kijken. "Het zou, net als in de VS, heel normaal moeten zijn om vrouwen te informeren over pijnbestrijding", zegt bestuurslid Lisa Viktorsson. "We zijn blij dat er naar alle ervaringen is geluisterd. Tegelijkertijd is het afwachten wat dit gaat betekenen, want het NHG kan nog niets zeggen over de opties."

Wel is het belangrijk om te kijken naar de kosten, zegt Viktorsson. Een spiraal laten plaatsen in het ziekenhuis valt namelijk onder je eigen risico. "Maar we willen vooral benadrukken dat het een fijn anticonceptiemiddel is. En er kan gewoon iets worden gedaan aan de pijn. Dat is alleen een kwestie van wennen."

Bij een school op de Salomonseilanden, een eilandengroep in de Stille Oceaan ten noordoosten van Australië, zijn deze maand meer dan 200 verroeste explosieven gevonden. De projectielen hebben meer dan 80 jaar naast de school in een buitenwijk van de hoofdstad Honiara gelegen, zonder dat omwonenden het wisten.

Het gaat om oude munitie van het Amerikaanse leger, dat de explosieven tijdens de Tweede Wereldoorlog achterliet. De wapens werden ontdekt tijdens werkzaamheden aan een riolering, meldt de lokale krant Solomon Star.

Dat de bommen niet zijn geëxplodeerd is een grote opluchting voor docenten en leerlingen van de school. Ze hadden geluk. Explosieven uit de Tweede Wereldoorlog zorgen nog regelmatig voor slachtoffers op de Salomonseilanden, een onafhankelijke eilandengroep met zo'n 700.000 inwoners, verspreid over meer dan 900 eilanden.

Tijdens de barbecue

Maeverlyn Pitanoe (53) is een van hen. Drie jaar geleden raakte ze gewond toen ze met vrienden aan het barbecueën was in de tuin. Een oude bom die daar decennialang onder de grond had gelegen, ontplofte door de hitte van het vuur. Twee vrienden kwamen om het leven, Pitanoe raakte zwaargewond. "Ik kende de verhalen van mensen die door die oude bommen uit de Tweede Wereldoorlog worden geraakt, maar ik had niet verwacht dat het mij zou overkomen."

In de video vertelt Pitanoe wat haar overkwam:

Voor het eerst in lange tijd is ze terug in de tuin waar het gebeurde. Ze wijst naar de plek onder de mangoboom waar ze het vuur hadden gemaakt. "Door de kracht van de explosie werd ik achterover geslingerd. Ik tilde mijn arm op en zag dat al mijn vel los hing tot aan mijn middel. Ik zag alleen de botten." Ze verloor ook drie vingers van haar linkerhand en heeft ernstige verwondingen aan haar rechterbeen.

Operation Watchtower

In de Tweede Wereldoorlog was ook de Stille Oceaan het toneel van een bloedige strijd. Japan wilde Zuidoost-Azië inlijven en nam begin 1942 de Salomonseilanden in, met als doel de zeevaartroute tussen Australië en de Verenigde Staten te blokkeren. In augustus van dat jaar begonnen de Verenigde Staten een grootschalig offensief tegen Japan, Operation Watchtower genoemd.

Uiteindelijk wonnen de Verenigde Staten de oorlog. Toen alle troepen vertrokken waren, bleven de Salomonseilanden verwoest achter. Tijdens de strijd waren duizenden explosieven op de eilanden gegooid, waarvan een groot deel nog niet was ontploft. Ook werd ongebruikte munitie achtergelaten. Naar schatting liggen er nog zo'n 100.000 oude explosieven verspreid over de eilanden.

De strijd ging de geschiedenisboeken in als de zogeheten Slag om Guadalcanal, vernoemd naar het grootste eiland van de Salomonseilanden waar de meeste gevechten plaatsvonden. Ruim 30.000 Amerikaanse en Japanse militairen kwamen om het leven. Jaarlijks worden zij herdacht bij onder meer het Amerikaanse monument op de top van een berg met uitzicht over Honiara.

Voor slachtoffers onder de lokale bevolking is veel minder aandacht. Pitanoe zegt dat ze nooit hulp heeft gekregen van de lokale regering, de VS of Japan. "Terwijl ze wel elk jaar hier komen om die oorlog te herdenken."

Twintig slachtoffers per jaar

Deskundigen schatten dat de oude bommen jaarlijks voor zo'n twintig dodelijke slachtoffers en veel gewonden zorgen. Precieze aantallen zijn niet bekend, want sommige slachtoffers melden zich nooit bij een ziekenhuis of de politie. Dat komt doordat sommigen de oude explosieven gebruiken om mee te vissen. Het is een goedkope manier om in een klap veel vissen te doden. Maar de praktijk is levensgevaarlijk en verboden, omdat daardoor ook koraal en beschermde soorten worden vernietigd.

Sinds 2011 hebben de VS ruim 6 miljoen euro bijgedragen aan het opruimen van de explosieven. Japan heeft onlangs 710.000 euro gedoneerd aan het land. Buurland Australië heeft het voortouw genomen in pogingen om de oude explosieven te verwijderen. Het land doneerde ruim 9 miljoen euro en trainde onder meer een lokaal politieteam, dat wordt ingeroepen bij de vondst van onontplofte explosieven. Het team bestaat uit zo'n dertig mensen. Er is niet genoeg geld of mankracht om proactief op zoek te gaan naar achtergelaten bommen.

'Aan lot overgelaten'

Voor de lokale bevolking is het land een mijnenveld. Vanwege haar verwondingen, die nog steeds niet helemaal zijn genezen, moest Pitanoe haar baan bij een universiteit opzeggen. "Ik heb er de energie niet meer voor", zegt ze. Ze leeft nu van de verkoop van cake en maakt lunchpakketten voor mensen in de buurt. Dankzij hulp van haar familie weet ze de eindjes aan elkaar te knopen.

Ook de nabestaanden van de twee vrienden die bij de barbecue-explosie omkwamen, worden volgens Pitanoe aan hun lot overgelaten. "De twee mannen die om het leven kwamen hadden vrouwen en kinderen. Die hebben nu geen inkomen meer. Slachtoffers zoals wij worden vergeten."

De Pakistaanse provincie Beloetsjistan, waar het afgelopen etmaal tientallen doden zijn gevallen bij aanslagen door separatisten op een groot aantal verschillende plekken, is al jarenlang het toneel van een opstand tegen het centrale gezag in Islamabad.

De militanten vielen gisteravond en vanochtend onder meer politieposten en spoorlijnen aan. Het treinverkeer vanuit de provinciehoofdstad Quetta werd stilgelegd na een aanslag op een spoorbrug die de stad verbindt met de rest van het land. De politie heeft bij die brug zes doden gevonden. Ook een spoorlijn naar buurland Iran werd aangevallen.

Op een belangrijke snelweg hielden de daders auto's, bussen en vrachtwagens staande en vroegen inzittenden om hun identiteitsbewijs. Wie niet uit Beloetsjistan kwam werd zonder pardon doodgeschoten, de daders hadden het vooral voorzien op mensen uit de naburige provincie Punjab. Dat heeft volgens officiële cijfers 23 mensen het leven gekost, 35 voertuigen zijn in brand gestoken.

Bij daaropvolgende gevechten tussen leger en politie met de separatisten zouden veertien militairen en politiemensen en 21 militanten zijn omgekomen.

Beloetsjistan ligt in het zuidwesten van Pakistan en grenst aan zowel Afghanistan als Iran. Het is verreweg de grootste provincie van het land, maar ook de dunst bevolkte: er woont slechts 6 procent van de bevolking van Pakistan. De meeste inwoners zijn Beloetsjen, die overigens ook in Iran en Afghanistan leven.

Rijk aan grondstoffen

Een belangrijke verklaring voor het telkens weer de kop opstekende geweld in het gebied is de rijkdom aan grondstoffen, zoals gas, koper en goud. De lokale bevolking ziet vrijwel niets terug van de opbrengsten daarvan.

De reden dat Punjabi's op de snelweg uit hun auto werden gehaald en vermoord is dat de separatisten een afkeer hebben van vreemdelingen, die door hen worden gezien als dieven: veel mensen uit Punjab werken in Beloetsjistan. Ook China speelt er economisch een grote rol.

Beloetsjistan is onderdeel van het omvangrijke Belt and Road Initiative, ook wel de Nieuwe Zijderoute genoemd, waarmee Peking al jaren aan de weg timmert en veel invloed verwerft in Centraal-Azië. De Chinezen exploiteren mijnen en bouwen een grote haven en een vliegveld in de zuidelijke stad Gwadar aan de Arabische Zee, zeer tegen de zin van de separatisten.

Separatisten

De verantwoordelijkheid voor de serie aanslagen is opgeëist door de grootste separatistische groepering in Beloetsjistan, het Baloch Liberation Army (BLA). Die is al jaren actief in het gebied en Pakistan beschuldigt Iran en aartsvijand India ervan dat zij het BLA steunen, wat beide ontkennen. Behalve in Pakistan zelf staat het BLA op de lijst van terroristische groepen in onder meer de VS en het Verenigd Koninkrijk.

Een door het BLA veel gebruikte methode is dus om willekeurige mensen om hun legitimatie te vragen, wie niet uit Beloetsjistan komt kan worden ontvoerd of omgebracht. Behalve het BLA zijn overigens ook andere groepen actief in de provincie, zoals het Baloch Liberation Front en de Pakistaanse Taliban.

De Pakistaanse regering verklaart keer op keer dat de opstand de kop is ingedrukt. Ook nu klinkt het weer dat "terroristen en iedereen die hen steunt zich nergens zullen kunnen verbergen" en dat degenen die achter de aanslagen zitten voor de rechter zullen worden gebracht. Maar gezien de omvang van deze actie is het endemische geweld in Baloetsjistan nog lang niet ten einde.

Arbeidsmigranten zijn vaker het slachtoffer van een ongeluk op het werk dan andere werknemers. Dat blijkt uit onderzoek van de Nederlandse Arbeidsinspectie.

De inspectie keek naar alle ongelukken op de werkvloer in de jaren 2022 en 2023. Het gaat om gebroken benen, verdrukte voeten en soms zelfs de dood. In totaal 4471 gevallen.

Bij een op twintig ongelukken was het slachtoffer een arbeidsmigrant die ingeschreven stond in een speciale registratie. Die registratie is bedoeld voor mensen die korter dan vier maanden in Nederland verblijven en hier willen werken.

Bekneld in de persmachine

Zoals de Roemeense migrant die werk vond bij een Nederlands recyclebedrijf. Hij werkte een maand bij het bedrijf toen hij bekneld raakte in een persmachine, beschrijft de inspectie.

De Roemeen is een van de 208 van dit soort arbeidsmigranten die een ongeval had in de afgelopen twee jaar. En daarmee gebeurde dat bij deze groep gemiddeld 1,4 keer vaker dan bij andere werknemers. Negen van de slachtoffers overleden door het ongeluk. Dat is relatief dubbel zo vaak als bij andere werknemers.

Bij het recyclebedrijf werkte de Roemeen samen met Poolse collega's. Elkaars taal spraken ze niet. Zo kon het dat hij nauwelijks instructies kreeg toen hij met de persmachine aan de slag moest. Wat hem nog wel duidelijk was gemaakt was dat als de pers vastliep, hij in de machine moest gaan staan om hem weer aan de praat te krijgen.

De pers liep vast. De Roemeen klom in de machine, eerst met een voet. Toen dat niet werkte met twee. Dat was niet de bedoeling. Hij kwam vast te zitten, kon er niet meer uitkomen. De machine sprong weer aan en de Roemeen raakte bekneld. Hij overleefde het ongeluk, maar is wel zijn twee onderbenen kwijt.

Taalverschillen en afhankelijkheid

Taalverschillen op de werkvloer zijn een van de mogelijke oorzaken die de Arbeidsinspectie aandraagt als reden voor het grotere aantal ongelukken onder arbeidsmigranten.

Daarnaast werken ze ook vaker op risicovolle werkplekken, zoals in de metaalindustrie en slachterijen. Ook kan er sprake zijn van een situatie waar de arbeidsmigrant afhankelijk is van de werkgever, bijvoorbeeld voor hun slaapplek. Daardoor zijn ze mogelijk minder geneigd te klagen over onveilige omstandigheden.

Prins Constantijn voelt er weinig voor om alleen nog ceremoniële taken te doen, dat zijn niet-politieke of -maatschappelijke activiteiten. "Ik hoop dat ik door kan gaan", zei de prins in het NPO Radio 1-programma Sven op 1. "Ik heb het gevoel dat het nu goed geregeld is."

De broer van de koning reageert op recente uitspraken van NSC-leider Omtzigt om de leden van het Koninklijk Huis in hun vrijheid te beperken bij het kiezen van hun werkzaamheden. Daarvoor hield hij eind juli een pleidooi in het weekblad EW. Hij vindt dat de premier niet de verantwoordelijkheid kan dragen voor hun meer inhoudelijke werkzaamheden.

Publiciteit

De NSC-leider begon de discussie over het beperken van de maatschappelijke activiteiten van de Oranjes juist in een tijd dat er veel publiciteit is over prinses Laurentien en haar werk voor de Stichting (Gelijk)waardig Herstel (SGH). Die houdt zich bezig met een alternatieve afhandeling van de toeslagenaffaire.

Prinses Laurentien heeft de afgelopen maanden niet alleen in het openbaar stevige kritiek gehad op de manier waarop het ministerie van Financiën omgaat met getroffen toeslagenouders. Ook zijn er berichten naar buiten gekomen over het optreden van de prinses, waarbij de term 'grensoverschrijdend gedrag' viel.

Openbaar

Constantijn en Laurentien lid zijn van het Koninklijk Huis en dat betekent dat ze in het openbaar niet alles kunnen zeggen. Ze moeten hun uitspraken en activiteiten vooraf voorleggen aan de verantwoordelijke bewindspersoon.

Omtzigt vindt dat er nu te veel onduidelijkheid is over die ministeriële verantwoordelijkheid en vraagt zich af of de premier of een minister altijd verantwoordelijk moet zijn voor de uitspraken van leden van het Koninklijk Huis. PVV-leider Wilders is het eens met het pleidooi van Omtzigt.

Geen toelage

Prins Constantijn benadrukt in zijn reactie dat hij geen ceremoniële activiteiten doet en net als zijn vrouw voor zijn eigen inkomen moet zorgen. Zij krijgen geen toelage, in tegenstelling tot de koning, koningin Máxima, kroonprinses Amalia en prinses Beatrix. De prins zet zich in op het gebied van innovatie, nieuwe bedrijven en ondernemerschap en "dat gaat altijd goed", zegt hij. Hij overlegt regelmatig met allerlei ministeries.

Hij vindt ook niet dat zijn vrouw buiten haar boekje is gegaan. "De aantijgingen zijn nergens op gebaseerd", zegt Constantijn, verwijzend naar de berichtgeving over heftig optreden van zijn vrouw. "Ik ben supertrots op wat ze heeft bereikt." Hij vindt het goed dat Laurentien zich bezighoudt met een maatschappelijke kwestie zoals het vinden van een oplossing voor de toeslagenouders.

Achtergrond

Premier Schoof wil zich nog niet over de ophef rond prinses Laurentien uitlaten en wacht eerst op een onderzoek, wat hij zelf noemt een "terugblik". Het is uiteindelijk aan hem en aan de verantwoordelijk staatssecretaris Toeslagen Achahbar (NSC) om te kijken of de prinses zich meer op de achtergrond moet opstellen.

De premier had vandaag voor het eerst zijn wekelijks overleg met koning Willem-Alexander op Paleis Noordeinde. Het is gebruikelijk dat het staatshoofd en de premier op deze basis bijpraten. Wat er besproken wordt blijft geheim en wordt het "geheim van het paleis" genoemd. Er worden geen notulen gemaakt en er zijn ook geen ambtenaren bij.

Kijk hier naar de ontvangst door de koning:

Het is dus onduidelijk of premier de kwestie-Laurentien met de koning heeft besproken. De discussie over de beperking van de actieradius van de leden van het Koninklijk Huis zal later nog verder worden gevoerd in de Tweede Kamer. Dan moet duidelijk worden of NSC, gesteund door andere partijen met concrete voorstellen hiervoor komt.