NOS Nieuws - Algemeen

Het Openbaar Ministerie heeft vandaag de inzet van een nieuwe kroongetuige verdedigd. In de rechtbank in Amsterdam begon een zaak over twee liquidaties en ander geweld. Een van de verdachten heeft openheid van zaken gegeven in ruil voor strafvermindering.

Het OM erkende dat het gebruik van zulke kroongetuigen gevoelig ligt. Sinds het Marengo-proces is duidelijk dat het middel enorme veiligheidsrisico's met zich mee kan brengen. Tijdens het proces werden drie mensen uit de omgeving van de kroongetuige vermoord, onder wie zijn vertrouwenspersoon Peter R. de Vries.

Toch vindt het OM de inzet van kroongetuigen belangrijk. "Zonder dit opsporingsmiddel blijven sommige zware misdrijven onopgelost en blijven sommige criminele kopstukken buiten bereik", zei de officier van justitie. Volgens haar zijn de verklaringen van de nieuwe kroongetuige gecontroleerd en blijken ze te kloppen.

Conflict

De kroongetuige in deze zaak hoorde zelf bij een groepje dat liquidaties en beschietingen uitvoerde. De 29-jarige Dominique K. wees bij de politie zijn medeverdachten aan, van wie er nu drie zijn aangehouden.

Het OM verdenkt de mannen van twee moorden in 2020, waaronder een vergissing. De liquidaties vonden plaats in Rotterdam en Amsterdam. Daarnaast zouden voorbereidingen zijn getroffen voor nog een derde moord in Rotterdam en werd een club beschoten in Amsterdam.

Veel geweld heeft volgens het OM vermoedelijk te maken met een conflict tussen criminele kopstukken Roger P. (alias 'Piet Costa') en Ali D., die hem zou hebben bestolen. De verdachten die vandaag terechtstonden, hoorden bij de groep van Ali D. en zouden het gemunt hebben op leden uit de organisatie van Costa.

Vogelkooi

Voor hij kroongetuige werd, kwam verdachte Dominique K. in de gevangenis uitgerekend naast Piet Costa terecht. Die herkende hem meteen als een van zijn vijanden en sommeerde hem alles wat hij wist te vertellen aan de politie, in de hoop daarmee zijn rivaal Ali D. te raken.

Bewijs hiervoor vond de politie terug in brieven, die versnipperd op de bodem van een vogelkooitje lagen in de cel van Piet Costa. Volgens het OM was het overigens toeval dat de twee bij elkaar in de gevangenis belandden.

Advocaat Sander Janssen, die een van de andere verdachten bijstaat, heeft twijfels bij de manier waarop de kroongetuigendeal tot stand is gekomen. Hij wil weten of Dominique K. "onder dreiging" verklaringen heeft afgelegd.

In de gevangenis ging ook het gerucht dat Piet Costa een flink geldbedrag zou hebben geboden aan Dominique K. om kroongetuige te worden. Volgens het OM is daar niets van gebleken, maar Janssen wil daar meer zekerheid over.

Meer misdrijven

Het OM vertelde dat Dominique K. geen andere optie zag dan kroongetuige worden, omdat hij kans liep zelf te worden vermoord uit wraak. Zijn advocaat benadrukte dat het zijn eigen beslissing was.

Behalve over de moordzaken heeft de kroongetuige ook over andere misdrijven verteld. Het gaat om een woningoverval, twee overvallen op telefoonwinkels en vier aanslagen op panden in Den Haag, Eindhoven en Amsterdam.

Het OM is op zoek naar nog minstens drie andere verdachten. Een aantal van hen zit in het buitenland, wat het moeilijker maakt om hen aan te houden.

Op drie akkers in Baarle-Nassau is mest uitgereden die was vermengd met drugsafval. Dat meldt de politie. De eigenaren van de akkers zijn verhoord. Het gaat om drie mannen van 48, 49 en 72 jaar oud. De politie beschouwt hen als verdachten.

Bemonsterd

Eerder dit jaar ontving de politie een anonieme tip over een mogelijk vervuilde akker in de Brabantse gemeente. Uit een onderzoek dat plaatsvond in mei bleek inderdaad dat op deze akker mest was uitgereden met drugsafval.

De politie vermoedde dat er meerdere akkers verontreinigd waren en liet er in totaal twintig bemonsteren, allemaal in Baarle-Nassau. Drie daarvan blijken vervuild te zijn met chemisch drugsafval van de productie van crystal meth.

Het gaat om percelen waar uien worden verbouwd, schrijft Omroep Brabant. De Nationale Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) is volgens de politie nauw betrokken bij het onderzoek. "Hiermee wordt voorkomen dat de voedselkwaliteit in gevaar komt", aldus de politie.

Direct in de grond

Criminelen dumpen afval uit drugslabs vaak langs de weg of in een bos. Steeds vaker wordt het chemische afval direct in de grond geloosd. Dat leidt soms tot jarenlang juridisch getouwtrek, omdat vaak onduidelijk is wie de chemische troep moet opruimen en wie waarvoor moet opdraaien.

Het is moeilijk precies te zeggen hoeveel drugsafval wordt geloosd in Nederland. Volgens de regionale omroep waarschuwen deskundigen al langer dat niemand weet hoe vaak deze 'onzichtbare' drugsafvallozingen voorkomen.

De Nederlandse regering overweegt om de export van ASML naar China verder aan banden te leggen. Dat meldt persbureau Bloomberg op basis van ingewijden.

De chipmachinefabrikant uit Veldhoven heeft een aantal contracten lopen met China over onderhoud van machines die al in dat land zijn. Het kabinet zou de exportvergunningen voor onderdelen niet verlengen als deze contracten aan het einde van het jaar aflopen. ASML geeft geen commentaar op vragen van de NOS.

Met de verdere exportbeperkingen zou een einde komen aan het leveren van onderdelen voor relatief nieuwe modellen chipmachines, de zogeheten DUV-machines. Dat moet het voor China moeilijker maken om te concurreren op de wereldwijde markt van supersnelle chips.

Dit alles is in lijn met een al langer lopende strategie van de Verenigde Staten om de ontwikkeling van chips in China te dwarsbomen. In 2023 oefende de VS zware druk uit op Nederland om de export van ASML naar China te beperken. Ook deze keer zou er druk uitgeoefend zijn door de regering van president Biden.

Net als ASML geeft het ministerie van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp geen commentaar op het bericht.

In Kamp Vught hebben de nazi's in de laatste maanden voor de bevrijding meer verzetsmensen omgebracht dan tot nu toe werd aangenomen. Geen 329, maar rond de 400. Dat schrijft journalist en historicus Ad van Liempt in zijn nieuwe boek Wraak op het verzet.

Van Liempt reconstrueert de laatste maanden van het kamp aan de hand van getuigenverklaringen en andere documenten in archieven in binnen- en buitenland.

Er waren genoeg verhalen bekend van individuele personen, maar een overzicht van wat de gevangenen was overkomen ontbrak nog, zegt hij. De verzetsmensen werden slachtoffer van de wraak van de nazi's en mogen niet worden vergeten. "Dat is de doelstelling van mijn boek."

In allerijl afgevoerd

Kamp Vught was tijdens de Tweede Wereldoorlog het enige SS-concentratiekamp in Nederland. Daar zaten de mensen die zich het felst tegen de nazi's verzetten.

Vlak voor het opheffen van het kamp werden de resterende 3450 gevangenen in alle haast gedeporteerd, in opdracht van SS-leider Himmler. Dat gebeurde op dinsdag 5 september 1944, bekend als Dolle Dinsdag, en woensdag 6 september 1944. In het najaar werd het zuiden van Nederland bevrijd.

Voor hen volgde de gruwelijke treinreis naar beruchte kampen. Opeengepakt in een goederenwagon, dagenlang, zonder eten en drinken. De mannen gingen naar Sachsenhausen, de vrouwen naar Ravensbrück. Daar was toen al een tekort aan eten en medische voorzieningen. Gevolg daarvan was dat meer dan de helft niet meer terugkwam, vermoedelijk meer dan 1900 mensen.

Fusilleren

In de maanden daarvoor, toen de geallieerden vanuit Normandië optrokken, begonnen de nazi's al met het fusilleren van verzetsmensen. De eerste executie was op 13 juni 1944. Iedere avond werden tien tot twintig mannen geëxecuteerd. Hun aantal werd slechts beperkt door de capaciteit van het crematorium in het kamp, zegt Van Liempt.

De spanning in "de bunker", de ondoordringbare gevangenis waar enkele honderden mannen zaten, moet ondraaglijk zijn geweest. Ze hoorden het geknal van het vuurpeloton. Iedere avond kon hun laatste zijn. "Deze mensen werden geëxecuteerd zonder enige vorm van proces. Het rechtssysteem was onder Hitler afgeschaft en zonder juridisch oordeel werden ze planmatig vermoord."

Administratieve chaos

329 namen staan er gegraveerd op een gedenkteken op de voormalige fusilladeplaats. Maar het moeten er dus meer zijn geweest. "Het was in die periode een totale chaos in het kamp, zeker ook administratief", zegt Van Liempt. "Er zitten in het archief aanwijzingen dat de mensen die de gegevens bijhielden zelf zeggen dat die niet compleet zijn."

Wie er precies is vermoord en wanneer is volgens hem niet meer na te gaan. "Maar als je alle gegevens bij elkaar legt en optelt en aftrekt, dan kom ik op ruim 400 slachtoffers. Ik kan het niet bewijzen, maar de aanwijzingen zijn heel duidelijk."

Directeur Jeroen van den Eijnde van Kamp Vught, dat nu een monument en herinneringscentrum is, noemt het onderzoek van Van Liempt een "onmisbare toevoeging" aan wat er al bekend is over het Konzentrationslager Herzogenbusch, zoals de nazi's het noemden. Hij wil graag dat er verder onderzoek naar wordt gedaan. "Er is een plek op het monument voor hen."

Afgevoerd naar de hel

Volgende week is Dolle Dinsdag 80 jaar geleden. De laatste gevangenen werden afgevoerd op het moment dat de bevrijding leek te naderen.

"Ze hoorden zelfs geluiden van de naderende geallieerden", zegt Van Liempt. "Ze vielen elkaar in de armen van vreugde dat ze het hadden overleefd, en dan opeens slaat de stemming om, komen de treinen voorrijden. Die mensen werden afgevoerd naar wat ik zou willen samenvatten als de hel."

Dat gebeurde volgens Van Liempt omdat de nazi's absoluut niet wilden dat de verzetsmensen in het kamp in handen van de geallieerden zouden vallen. "Vandaar dat die volstrekt idiote operatie tot stand kwam om ze allemaal af te voeren. Een soort genocidale actie die wel de nodige aandacht verdient."

In de Duitse stad Recklinghausen heeft de politie een man doodgeschoten die iemand zou hebben aangevallen met een mes. Het gaat om een man van 33, meldt de politie Recklinghausen, in het westen van het land.

Volgens de krant Bild had de man ruzie met zijn vader en is daarbij een mes getrokken. De vader zou gewond zijn geraakt aan zijn hand.

De politie zou zijn gewaarschuwd door de moeder van de verdachte. Eenmaal ter plaatse zou de man op de agenten zijn afgerend. De politie omschrijft het als een "dreigende situatie" en zegt dat "als gevolg daarvan een vuurwapen is gebruikt".

Volgens lokale media werd de man in zijn nek geraakt. Hij overleed aan zijn verwondingen. De politie van het nabijgelegen Dortmund onderzoekt de gebeurtenissen.

In de marinehaven van Den Helder heeft korte tijd brand gewoed op het fregat Zr. Ms. Evertsen. Er is niemand gewond geraakt, iedereen was op tijd van het schip af.

De brand ontstond in een van de dieselgeneratoren van het schip, zegt Defensie.

De brandweer kreeg even na 11.30 uur de eerste melding van de brand. De vuurhaard in het marineschip was volgens de brandweer lastig te lokaliseren "omdat er allerlei kleine kamertjes en gangen zijn".

Opknapbeurt

De Evertsen werd in 2005 door de marine in gebruik genomen. Het schip ligt op dit moment in de marinehaven aan de werf voor een opknapbeurt. De bedoeling was dat het binnenkort weer in gebruik zou worden genomen, zegt een woordvoerder van de Koninklijke Marine.

Het schip is een van de luchtverdedigings- en commandofregatten van de marine. Hoeveel mensen er op het moment van de brand aan boord waren, is niet bekend. ook over de omvang van de schade is nog niets duidelijk.

De politie heeft een 16-jarige jongen aangehouden nadat afgelopen nacht bij een bedrijfspand in Bleiswijk een explosief was aangetroffen. Het was de derde keer deze week dat daar zwaar vuurwerk werd geplaatst.

Bij het pand op een bedrijventerrein even buiten Zoetermeer werden rond 01.00 uur vannacht explosieven neergelegd. Er volgde geen ontploffing.

De twee nachten ervoor vonden explosies plaats bij het bedrijfspand in de Briljantstraat. De garagedeur raakte daardoor beschadigd, schrijft regionale omroep Rijnmond. De gemeente Lansingerland heeft het gebouw daarop gesloten en verzegeld. Het is niet bekend om wat voor bedrijf het gaat.

Weiland in de buurt

Het vuurwerk dat vannacht is aangetroffen is opgeruimd door de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) en tot ontploffing gebracht in een weiland in de buurt. Kort daarna heeft de politie in de omgeving een 16-jarige jongen uit Ridderkerk aangehouden.

Waarom de explosieven bij het pand zijn geplaatst, is nog niet duidelijk. De politie doet daar onderzoek naar.

Nederland stuurt voorlopig geen vaccins tegen mpox naar Afrika, maar minister Agema van Volksgezondheid sluit niet uit dat dat in de toekomst alsnog gebeurt. De Wereldgezondheidsorganisatie bestempelde de opmars van een nieuwe variant van het virus in Afrika eerder als internationale noodsituatie en deed een oproep aan andere landen om Afrika te steunen.

Verschillende landen hebben daarop gezegd dat ze vaccins naar Afrika sturen. Onder meer Duitsland doet dat. Maar Agema is dat nu niet van plan.

'In Nederland precies de aanbevolen voorraad'

Ze benadrukte vandaag nog eens dat Nederland 100.000 doses van het vaccin in voorraad heeft en dat dat precies de hoeveelheid is die het RIVM heeft aanbevolen voor gebruik bij een eventuele uitbraak in Nederland: "Ik kan niet de voorraden van andere landen bekijken. Die staan er misschien anders voor."

De minister wees er ook op dat een deel van de voorraad over een jaar over de houdbaarheidsdatum heengaat. Ze heeft opdracht gegeven nieuwe vaccins te bestellen: "Als die er zijn, heb ik meer doses in voorraad dan het advies vraagt en dan kunnen we ook overwegen om te gaan doneren."

Wanneer de nieuwe vaccins er zijn, weet ze niet, maar mogelijk is dat in het voorjaar van volgend jaar. Agema benadrukte dat ze op zich niet tegen het sturen van vaccins is.

Rijkswaterstaat verwacht vanwege het einde van de vakantieperiode de komende dagen extra drukte op de A2. Voor de derde week op rij wordt de A2 van Utrecht naar Den Bosch tussen Oudenrijn en Vianen van donderdagavond 21.00 uur tot maandagochtend 05.00 uur afgesloten.

"Van alle weekenden waarbij we vanaf donderdagavond werken, is dit het allerdrukste weekend", zegt Rijkswaterstaat. "Cijfers uit het verleden laten zien dat er deze vrijdag zo'n 15 procent meer verkeer op de weg is. Dat kan zomaar twee uur extra file opleveren." Dat komt volgens Rijkswaterstaat vooral omdat de zomervakantie in het midden van het land al voorbij was en daar de sportclubs en scholen weer zijn begonnen en de regio Noord terugkeert van vakantie.

'Massaal wegblijven'

Omdat de werkzaamheden aan de A2 dus nog steeds doorgaan, roept Rijkswaterstaat autogebruikers op om "nog één keer massaal weg te blijven bij de (snel)wegen in de regio Utrecht". Mensen die morgen echt de weg op moeten, wordt geadviseerd dat te doen voor 14.00 uur of na 18.00 uur.

Bijkomend nadeel is dat er dit weekend vanwege werkzaamheden ook minder treinen van en naar Utrecht Centraal Station rijden. Die werkzaamheden beginnen morgen echter pas om 21.00 uur, waardoor er waarschijnlijk geen conflicten ontstaan met de avondspits op de weg.

Extreem druk

De afgelopen twee weken was het vrijdag extreem druk rond Utrecht op de wegen naar het zuiden. Twee weken geleden werd het een chaos in Nieuwegein, doordat navigatiesystemen automobilisten door die plaats stuurden. Het verkeer in de gemeente stond urenlang vast. Ook vorige week was er weer veel hinder.

Volgende week en de week daarop wordt in de weekenden opnieuw aan de A2 gewerkt. Dan beginnen de werkzaamheden echter pas vrijdagavond in plaats van donderdagavond.

Wat komt er allemaal kijken bij zo'n asfaltoperatie? Onze verslaggever kreeg vorig weekend een kijkje achter de schermen:

Oekraïne mag wapens die door Nederland worden geleverd inzetten op Russisch grondgebied. Dat antwoordde minister Brekelmans van Defensie vanochtend op vragen over uitspraken van Commandant der Strijdkrachten Eichelsheim. Die zei tegen de NOS dat Oekraïne ook Nederlandse F-16's mag gebruiken in Rusland, mits de Oekraïners zich houden aan het militair oorlogsrecht.

Brekelmans beaamt dat en wijst erop dat Nederland dat ook al eerder heeft duidelijk gemaakt: "Het oorlogsrecht zegt dat als Oekraïne wordt aangevallen vanuit Rusland Oekraïne ook militaire doelen mag aanvallen. Voor de F-16's zou dat betekenen dat als er bijvoorbeeld een raket wordt afgevuurd vanuit Rusland, je die met een F-16 ook boven Rusland mag onderscheppen."

'Ook vliegvelden zijn legitieme doelen'

De minister zegt dat ook vliegvelden van waaruit Russische straaljagers opstijgen en waarmee bommen worden afgevuurd ook legitieme doelen zijn binnen het oorlogsrecht. Brekelmans benadrukt dat de aanvallen niet gericht mogen zijn op burgerdoelen: "Dat mag Oekraïne duidelijk niet doen. Dat zijn de voorwaarden die we hebben gesteld."

Brekelmans erkent dat er discussie is met andere bondgenoten over "welke ruimte je Oekraïne zou willen geven". Hij zegt dat Rusland vanaf steeds grotere afstand aanvallen pleegt en dat die aanvallen met luchtgeleide bommen steeds intensiever worden. "Je moet er dan steeds weer over in gesprek wat Oekraïne nodig heeft om zichzelf te kunnen verdedigen."

Op de vraag of Nederland niet bang is voor Russische represailles, reageert Brekelmans stellig:

Bij een huwelijksfeest op een evenementenlocatie in Ruinerwold afgelopen vrijdagavond hebben agenten onterecht geweld gebruikt tegen feestvierders. Daarvoor biedt de politie nu excuses aan. "De situatie had anders opgelost kunnen worden."

Het feest vond plaats in de Perenhoeve in het Drentse dorp. Ter ere van het 40-jarig huwelijk van de eigenaren, Nico en Ginette Westenbrink, waren zo'n honderd mensen aanwezig.

Gebroken arm

Rond 19.00 uur was het feest nog in volle gang en kwamen twee boa's en twee agenten het terrein op voor een controle, vertelt Nico Westenbrink bij RTV Drenthe. "Ik bleef zitten en dacht: de kinderen regelen het wel."

Het viertal wilde doorgelaten worden naar het feest, vertelt Westenbrink. "Maar mijn kinderen verzochten ze om maar één iemand daarheen te laten gaan. Ze vonden het niet nodig dat ze met zijn vieren de zaal zouden binnengaan." Omdat niet werd meegewerkt aan de controle, is toen geweld gebruikt door de agenten.

Een van de agenten gebruikte zijn wapenstok om de dochter van Westenbrink te slaan. Zij heeft er een gebroken arm en een hersenschudding aan overgehouden. "Mijn andere dochter kreeg ook vier klappen, en toen de agent bij mij kwam kreeg ik er nog twee", zegt Westenbrink. "Mijn zoon had hij een trap gegeven."

Volgens de politie is "letsel ontstaan bij meerdere personen" en had het "anders opgelost kunnen worden". Gisterochtend heeft de politieleiding daarom de familie Westenbrink bezocht bij de Perenhoeve. Bob Joop van der Woude, lid van de districtsleiding van de politie Drenthe, betreurt ten zeerste dat er letsel is ontstaan. "Van ons mag je verwachten dat er voorspelbaar en de-escalerend gehandeld wordt. Dat is vrijdagavond niet gebeurd."

"Het heeft veel impact gehad", gaat hij verder. "Dit raakt ons zelf ook. Het gesprek dat we hebben gehad was hopelijk een eerste stap in de richting van vertrouwen."

Nico Westenbrink vertelt dat het bezoek van de politie in de goede aarde viel bij hem en zijn familie. "Ze hebben iedereen een hand gegeven, ieders verhaal aangehoord en hadden bossen bloemen voor ons mee. Daar hadden wij alle waardering voor", zegt hij. "Ze gaven duidelijk een signaal dat dit niet is hoe de politie zich moet gedragen."

Wapenstok was legitiem

De betreffende agenten zijn niet op non-actief gezet, omdat het inzetten van de wapenstok volgens Van der Woude legitiem was. "Die mag gebruikt worden als er een bepaalde mate van belemmering is geweest, en die was er." Politiewerk is mensenwerk, benadrukt hij. "Agenten moeten beslissingen vaak binnen een paar seconden maken. Dat brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee."

Agenten mogen in Nederland geweld toepassen als de situatie dat behoeft. Wel zijn er regels verbonden aan geweldsgebruik. Als agenten dat doen, moeten ze dat melden bij een hulpofficier van justitie. Daarna wordt de situatie onderzocht en beoordeeld. De melding bij de hulpofficier is gemaakt en op dit moment is het beoordelingsproces nog bezig.

De Spaanse politie heeft in de stad Tortosa een voortvluchtige man opgepakt die in Nederland is veroordeeld voor seksueel misbruik van een minderjarige. De aanhouding werd op 13 augustus verricht, maar is nu door de Spaanse autoriteiten bekendgemaakt.

De man is vorig jaar tot 12 maanden cel veroordeeld voor het seksueel misbruiken van een minderjarige in 2020. Nadat hij daarvoor werd veroordeeld, dook hij onder in Spanje, zegt de Spaanse politie.

De Nederlandse justitie had in juli een Europees aanhoudingsbevel tegen hem uitgevaardigd. Volgens het Openbaar Ministerie moet de man nog 360 dagen van zijn straf uitzitten.

Door informatie van het Nederlandse OM- en politieteam FASTNL voor de opsporing van veroordeelde voortvluchtigen kwam de Spaanse politie erachter waar de man verbleef.

De man hield zich schuil in de provincie Tarragona in het noorden van Spanje. De politie arresteerde hem op de openbare weg. De Nederlander is inmiddels overgedragen aan de onderzoeksrechter, die zal beslissen over zijn overlevering.

Terwijl andere horecagelegenheden moeite moeten doen om hun zaak vol te krijgen, blijven pannenkoekenrestaurants onverminderd populair. Dat komt mede door de vergrijzing, constateert ABN AMRO.

Senioren zorgen samen met hun familie voor zo'n driekwart van de omzet in pannenkoekenhuizen. De bank noemt de vooruitzichten "veelbelovend" omdat de groep senioren de komende jaren zal blijven groeien.

"De vergrijzing zorgt ervoor dat meer opa's en oma's met hun kinderen en kleinkinderen de weg naar pannenkoekenrestaurants vinden", zegt Janneke van der Ham van de Vereniging van Erkende Pannenkoekenrestaurants.

Weinig faillissementen

In totaal zijn er 339 pannenkoekenrestaurants in Nederland. Dat is bijna 12 procent meer dan in 2010, blijkt uit het onderzoek van de bank. Het aantal faillissementen bleef de afgelopen acht jaar beperkt tot vijf. Daarmee is de pannenkoekenbranche een van de meest stabiele horecabranches.

Dat restaurants met de zoete (of hartige) lekkernij populair blijven komt ook doordat pannenkoeken relatief goedkoop zijn en snel op tafel staan. Ook de locatie speelt een grote rol. Pannenkoekenhuizen zitten vaak bij natuurgebieden en wandel- en fietsroutes. "Dat maakt ze ideaal voor gezinnen, fietsers en wandelaars", aldus de bank.

De krachtige orkaan Shanshan heeft in Japan aan drie mensen het leven gekost. Tientallen mensen zijn gewond geraakt en veel huishoudens zitten zonder stroom.

In delen van de zuidelijke prefectuur Miyazaki viel in 24 uur tijd circa 60 centimeter regen, meer dan gemiddeld in een reguliere augustusmaand. Er zijn windstoten gemeten tot 252 kilometer per uur.

In de stad Gamagori veroorzaakte de hevige regenval een aardverschuiving, waardoor een huis werd verwoest. Drie bewoners kwamen om het leven: een echtpaar van in de 70 en hun volwassen zoon. Twee dochters overleefden het natuurgeweld. In de regio raakten tientallen mensen gewond, voornamelijk door rondvliegende dakpannen en kapotte ramen.

Voor de kust van de regio Kagoshima wordt een man van in de zestig vermist. Hij was in het onstuimige weer van zijn boot gevallen, melden de autoriteiten.

60 centimeter regen

Meteorologen zeiden vooraf dat Shanshan een van de zwaarste orkanen is waar het land mee te maken heeft gehad. Er werd gewaarschuwd voor overstromingen, aardverschuivingen en modderstromen. De krachtige tyfoon trekt de komende dagen richting het hoofdeiland Honshu, met de hoofdstad Tokio en steden als Osaka en Nagoya.

Beelden van de schade door de orkaan:

Honderdduizenden inwoners hebben het advies gekregen om lager gelegen gebieden te mijden en naar een evacuatiecentrum te gaan, of in ieder geval naar een hoog gelegen en stevig gebouw. Een kwart miljoen huishoudens zit zonder stroom.

Honderden binnenlandse vluchten zijn geannuleerd en ook de dienstregeling op het spoor op het eiland Kyushu is ontregeld. Daardoor zijn tienduizenden reizigers gestrand. Verder zijn er tijdelijk geen bezorgdiensten en hebben veel supermarkten en andere winkels de deuren gesloten.

Autoproducent

Autofabrikant Toyota heeft de productie stilgelegd in zijn veertien fabrieken in Japan, met het oog op de veiligheid van medewerkers. Ook is niet zeker of benodigde onderdelen op tijd geleverd kunnen worden. Ook bij autofabrikanten Nissan en Honda en bij chipfabrikant Renesas is de productie afgeschaald.

Voor de Japanners is het de tweede keer in korte tijd dat ze te maken hebben met een orkaan. Twee weken geleden trok de tyfoon Ampil langs Tokio en de omliggende gebieden, maar de schade bleef beperkt.

Oekraïne mag Nederlandse F-16's inzetten op Russisch grondgebied. Dat zegt Commandant der Strijdkrachten Onno Eichelsheim tegen de NOS. "Wij hebben geen restricties gelegd aan het gebruik en bereik van de F-16, mits gehouden wordt aan het oorlogsrecht."

De hoogste militair van Nederland vindt de Oekraïense aanval op Russisch grondgebied "op praktisch gebied briljant". "Ze hebben op een goede manier, met nieuwe technieken, vrij snel een groot gebied ingenomen. Daarmee hebben ze een dilemma gecreëerd voor Poetin", zegt Eichelsheim.

Oekraïense militairen trokken op 6 augustus het Russische Koersk binnen. Volgens Kyiv hebben ze inmiddels meer dan honderd plaatsen ingenomen in de Russische regio aan de eigen grens. Eerder werden vliegvelden en infrastructuur aangevallen.

"Oekraïne moet wel anders acteren dan het de afgelopen periode heeft gedaan, want nu is het een statisch front. Dus ik begrijp vanuit militair operationeel oogpunt heel goed dat Oekraïne het op deze manier probeert", zegt Eichelsheim.

VS

De Commandant der Strijdkrachten zou er geen problemen mee hebben als bij zulke offensieve acties ook Nederlandse wapens worden gebruikt. "De middelen die wij leveren kan Oekraïne inzetten zoals het land wil, mits gehouden wordt aan het humanitair oorlogsrecht." De Amerikanen zijn het daar deels mee eens, zegt Eichelsheim, die op bezoek is bij zijn collega's in de VS.

"Zij hebben andere restricties, maar zij hebben ook andere wapensystemen geleverd. We hebben in ieder geval dezelfde lijn om ervoor te zorgen dat Oekraïne de oorlog wint. Ik denk dat we er alle moeite in steken om dat te realiseren."

Nederland heeft 24 F-16-vliegtuigen beschikbaar gesteld voor Oekraïne. Eichelsheim wil niet zeggen hoeveel daarvan al in het land zijn ingezet.

'Bargaining chip'

Volgens Eichelsheim is nu de vraag hoe Oekraïne de aanwezigheid in Koersk "strategisch" kan uitbuiten. "Je kan het als bargaining chip gebruiken, dan moet je iets met onderhandelingen gaan doen."

"Of gebruik je het om ervoor te zorgen dat Rusland eenheden moet wegtrekken uit de Donbas-regio. Dat laatste zien we niet gebeuren, dus de tijd moet ons nog leren in hoeverre het strategisch impact heeft."

Volgens Eichelsheim is de inval "in ieder geval het begin van mogelijk een strategische aanpassing van het gevecht tussen Rusland en Oekraïne".

Met argusogen wordt gekeken naar de eerste strafzaak met een kroongetuige sinds het Marengo-proces, de megarechtszaak die draaide om meerdere liquidaties. Vandaag staat deze nieuwe kroongetuige voor de rechter, samen met een aantal medeverdachten die hij aanwees als betrokkenen bij onderwereldgeweld.

De zaak draait om twee moorden (waaronder een vergissing), voorbereidingen voor nog een derde moord en de beschieting van een club in Amsterdam. In juni maakte het Openbaar Ministerie bekend dat deze zaken konden worden opgelost dankzij de verklaringen van iemand die zelf bij de dadergroep hoorde.

In ruil voor strafvermindering en bescherming vertelde deze kroongetuige wie waarbij betrokken was. De politie pakte tot nu toe drie anderen op.

De inzet van kroongetuigen kwam door het Marengo-proces tegen Ridouan Taghi flink onder druk te staan. Drie onschuldige mensen werden tijdens het proces vermoord, hoogstwaarschijnlijk als wraak voor de verklaringen van de kroongetuige in de zaak.

De Onderzoeksraad voor Veiligheid oordeelde dat de overheid tekort was geschoten in de bescherming van de drie slachtoffers. De Tweede Kamer riep vervolgens op om voorlopig geen nieuwe deals te sluiten met kroongetuigen en een voorgenomen uitbreiding van de kroongetuigenregeling uit te stellen.

Toch kondigde het OM dit voorjaar dus weer een nieuwe kroongetuigezaak aan. Hoogleraar strafrecht Sven Brinkhoff van de Universiteit van Amsterdam reageerde kritisch. Er kleven volgens hem veel risico's aan de inzet van het middel, onder meer vanwege de mogelijke onbetrouwbaarheid van kroongetuigen.

Martelcontainers

Advocaat Sander Janssen, zelf betrokken in deze nieuwe zaak, benadrukte dat extra voorzichtigheid is geboden wanneer het gaat om iemand die al veroordeeld is. Dat is ook nu het geval: kroongetuige Dominique K. sloot pas een deal met justitie nadat hij vijftien jaar celstraf had gekregen voor zijn rol bij een van de moorden.

Vandaag zal het OM in de rechtszaal meer uitleg geven over de achtergrond van de deal en de rol die K. en zijn medeverdachten zouden hebben gespeeld bij het geweld in het criminele circuit.

Dat geweld speelde zich af in 2020, in Amsterdam en Rotterdam. De verdachten lijken erop uit te zijn gestuurd om mensen te liquideren uit de organisatie van cocaïnehandelaar Roger P., beter bekend als 'Piet Costa'. Hij zit zelf in de gevangenis vanwege drugshandel en het opzetten van de beruchte 'martelcontainers'.

Vergissing

De vondst van die containers maakte op lugubere wijze duidelijk dat er een groot onderwereldconflict gaande was. Piet Costa zou van tientallen miljoenen zijn bestolen en op wraak uit zijn. Tegelijk was ook zijn organisatie doelwit.

In mei 2020 werd in Rotterdam een man doodgeschoten die tot de groep van Costa wordt gerekend. Kort erna stond de moord op een ander lid van de organisatie gepland. De liquidatie mislukte, omdat de man merkte dat hij in de gaten werd gehouden.

Vervolgens werd in oktober 2020 in Amsterdam een man neergeschoten die met een geleende auto onderweg was om iets te eten te halen. Die moord bleek een vergissing: het werkelijke doelwit was vermoedelijk de eigenaar van de auto.

Het was kroongetuige Dominique K. die een peilbaken onder de auto had geplakt om het doelwit te kunnen volgen. Na zijn veroordeling besloot K. met justitie om de tafel te gaan, ook omdat hij vreesde voor zijn leven.

Twijfels

Het AD schreef dat K. daarvoor ook al over de misdrijven had gesproken. Volgens de krant was K. in de gevangenis uitgerekend naast de man geplaatst tegen wie de aanslagen gericht waren: Piet Costa.

Bij hem zou K. al veel opgebiecht hebben. De recherche vond versnipperde brieven van Costa, waarin hij beschreef wat K. hem had verteld. Hij omschreef hem in de snippers als "de perfecte kroongetuige" en stelde: "Ik denk wel dat ik hem zover krijg".

De drugsbaas zou, via K. als kroongetuige, de man die hem zou hebben bestolen tot een lange celstraf veroordeeld willen krijgen.

Het voedt de twijfels bij hoogleraar Brinkhoff en bij advocaat Janssen of de inzet van kroongetuigen wel een goed idee is. Het OM zegt vandaag te reageren op de publicaties, waarin gesuggereerd wordt dat Dominique K. beïnvloed kan zijn.

De vader van het meisje dat gewond raakte bij een confrontatie met een wolf op landgoed Den Treek bij Leusden heeft voor het eerst zijn verhaal gedaan. In een terugblik bij RTV Utrecht, samen met de directeur van de bso, noemt hij het incident "surrealistisch".

Matthijs, de vader, kreeg op 16 juli een belletje van de buitenschoolse opvang Vrijland Amersfoort; zijn 5-jarige dochter zou zijn gebeten door een wolf en hij moest haar zo snel mogelijk ophalen.

Die ochtend verstopten 36 kinderen en meerdere begeleiders appels in het gras voor een speurtocht. Een van de begeleiders hoorde geritsel, vertelt bso-directeur Laurens Zaalberg: "In een flits zag ze de wolf. Het meisje werd beslopen en aangevallen. Ondanks de lage sluipstand, was hij supersnel. Het meisje werd kort in haar rechterzij gebeten, waarna ze naar links viel."

De verwondingen van het meisje:

De begeleider gilde hard, waarna de wolf volgens haar het meisje weer losliet, zegt de bso-directeur. "De wolf liep weg en bleef zo'n tien meter verderop staan, keek nog even om en vertrok. Dit laatste hebben meerdere medewerkers gezien." De bso-begeleiders stuurden direct alle kinderen weg van de plek. Ondertussen probeerden ze de rust te bewaren.

'Surrealistisch'

Het 5-jarige meisje bleek gewond te zijn in haar zij. Haar ouders werden direct ingelicht. Vader Matthijs zegt dat hij schrok toen hij het telefoontje van de opvang kreeg. "Iedereen was behoorlijk in shock. Dat is ook niet gek natuurlijk."

Hij belde direct de huisarts, zegt hij. Die was ook verbaasd. "Het was even zoeken naar het medisch protocol. De huisarts belde daarom ook met het RIVM voor advies. Je merkt dan wel dat het de eerste keer is dat zoiets hier gebeurt."

De aanwezigheid van de wolf in Nederland zorgt voor een hoop dilemma's en felle discussies. Eerder maakte NOS op 3 deze special over de wolf. Klik op de afbeelding om te zien hoe de wolf Nederland verdeelt. Het artikel gaat hieronder verder.

Dezelfde dag belde een rechercheur de ouders. 's Avonds kwamen twee agenten langs voor een verhoor. Ze ondervroegen de ouders en namen kleding mee die het meisje droeg voor dna-analyse. In de kleding zaten gaatjes, zegt vader Matthijs. Het dna-onderzoek bevestigde een paar weken later dat het om een wolf ging.

Met het meisje gaat het inmiddels een stuk beter, zegt haar vader. Na het incident is ze een tijdje bang geweest om naar het bos of de opvang te gaan. Ook had ze moeite met slapen. Haar ouders schakelden Slachtofferhulp in: "Het moet weer normaliseren, maar het gaat de goede kant op."

Wel of niet gebeten

De vader van het meisje en de bso-directeur zijn ervan overtuigd dat het meisje is gebeten. Meerdere wolvenexperts spreken dit tegen aan de hand van de verwondingen. De hoektanden van een wolf zijn rond, dus de verwonding zou ook rond moeten zijn, redeneren ze.

De schrammen zouden bijvoorbeeld kunnen komen doordat het meisje is gevallen. RTV Utrecht liet een patholoog naar de foto's van de verwondingen kijken. Die onderschrijft de conclusie van de wolvenexperts.

Twee andere professionals die de regionale omroep sprak, zeggen op hun beurt dat niet uitgesloten kan worden dat het wel om een beet gaat. Zo zou de wolf de intentie kunnen hebben gehad om te bijten, maar de handeling niet hebben afgemaakt.

Landgoed volgende week weer open

Na het incident riep de provincie op het gebied te mijden, maar dit werd onvoldoende nageleefd. Een paar dagen later gaf de gemeente Leusden een noodbevel af. Hierin stond dat de eigenaar van het landgoed het gebied niet langer mocht openstellen.

Het landgoed gaat vanaf komende maandag weer open, meldt een woordvoerder van de gemeente.

Goedemorgen! De sporters van de Paralympische Spelen komen voor het eerst in actie. En de Democratische presidentskandidaat Kamala Harris geeft haar eerste interview sinds president Joe Biden zich terugtrok als kandidaat.

Eerst het weer: vandaag trekken enkele wolkenvelden over het land en door een wind vanuit het westen zijn de temperatuurverschillen groot. In het westen wordt het maximaal 22 graden, langs de oostgrens loopt de temperatuur op naar 29 graden. De komende dagen is het minder warm, maar vaak droog en zonnig.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De grote storing gisteren bij de Nederlandse overheidsdiensten kwam door een softwarefout op een van de IT-netwerken van Defensie, schrijft defensieminister Brekelmans in een Kamerbrief. De storing zat in het NAFIN, een zwaarbeveiligd netwerk dat onder meer 180 defensielocaties met elkaar verbindt en ook wordt gebruikt bij datacenters van verschillende ministeries en politiebureaus.

"Er is vooralsnog geen indicatie dat de storing is veroorzaakt door een kwaadwillende partij", aldus Brekelmans. Door de storing in het netwerk haperde het communicatiesysteem van de hulpdiensten en was inloggen met DigiD niet mogelijk. Ook moesten vliegtuigen op luchthaven Eindhoven urenlang aan de grond blijven.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Waar moeten strandgangers op letten als ze een dagje naar het strand gaan? Lang niet iedereen kent de gevaren. Dat merken ze ook bij de reddingsbrigade in Egmond aan Zee.

Fijne dag!

Het condoomgebruik onder tieners in Europa is significant afgenomen, met onbeschermde seks op een "zorgelijk hoog" niveau. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek van onder meer de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), in de periode van 2014 tot en met 2022.

"Jongeren lopen op deze manier een aanzienlijk risico op seksueel overdraagbare ziekten en ongeplande zwangerschappen", schrijft de WHO in een verklaring.

De WHO deed onderzoek onder meer dan 242.000 15-jarigen in 42 Europese landen. Zij kregen onder meer de vraag of ze bij de laatste keer dat ze seks hadden een condoom hebben gebruikt. In 2014 gold dat voor 70 procent van de seksueel actieve jongens, in 2022 was dat nog 61 procent. Bij de meisjes was er een daling van 63 naar 57 procent.

Verschillen per land

Per land zijn er grote verschillen. In Albanië zei 24 procent van de seksueel actieve meisjes bij de laatste keer seks een condoom te hebben gebruikt, in Servië was dat 81 procent.

Bij de jongens staat Zweden onderaan met 43 procent en Zwitserland bovenaan met 77 procent. In Nederland gebruikte 52 procent van de meisjes een condoom tegenover 57 procent van de jongens.

Seksuele voorlichting

Het aantal seksueel actieve 15-jarigen bleef in de onderzochte periode redelijk stabiel; het gaat om ongeveer 20 procent van de jongens en 15 procent van de meisjes.

Volgens het onderzoek zijn jongeren uit arme gezinnen meer geneigd om geen voorbehoedsmiddelen te gebruiken dan jongeren uit rijkere families.

De WHO verwijt landen dat ze seksuele voorlichting aan jongeren verwaarlozen. Hans Kluge, directeur van WHO Europa, pleit voor goede voorlichting om "een optimale gezondheid met verantwoordelijk gedrag en keuzes" te stimuleren.

Meldingen van soa's

Uit een onderzoek van Rutgers en Soa Aids Nederland eerder dit jaar bleek ook dat het condoomgebruik onder Nederlandse jongeren afneemt. 40 procent van de jongeren zonder vaste relatie zegt geen condoom te gebruiken. In 2012 was dit nog 25 procent. Dat onderzoek werd onder 10.000 jongeren van 13 tot 25 jaar afgenomen.

Toch neemt het aantal meldingen van soa's onder jongeren niet toe, schreven de onderzoekers toen. De onderzoekers denken dat de soa's zich mogelijk minder snel verspreiden, omdat de groep jongeren met meer sekspartners is afgenomen. Ook kan het zijn dat het werkelijke aantal soa's onder jongeren hoger ligt, omdat soa's niet altijd klachten geven.

De storing bij de Nederlandse overheidsdiensten kwam door een softwarefout op een van de IT-netwerken van Defensie. Dat meldt minister Brekelmans (Defensie) in een Kamerbrief.

Zoals al werd vermoed, zat de storing in het zogenoemde Netherlands Armed Forces Integrated Network (NAFIN). Dat is een zwaarbeveiligd netwerk dat onder meer 180 defensielocaties met elkaar verbindt en ook wordt gebruikt bij datacenters van verschillende ministeries en politiebureaus.

"Door een fout in de softwarecode is een probleem ontstaan in de tijdsynchronisatie op het netwerk", schrijft Brekelmans. "Hierdoor was het niet mogelijk om verbinding te maken met dit netwerk. Er is vooralsnog geen indicatie dat de storing is veroorzaakt door een kwaadwillende partij."

'Laatste stappen gezet'

De meeste systemen werken inmiddels weer goed. "De komende uren worden de laatste stappen gezet om systemen volledig te laten functioneren", zegt de minister. "Defensie monitort dit uiteraard nauwgezet." Hij benadrukt dat "de veiligheid van processen bij Defensie" niet in gevaar zijn geweest.

Door de storing in het netwerk bij Defensie kwamen ook andere ministeries in de problemen die gebruik maken van dit netwerk. Het communicatiesysteem van de hulpdiensten haperde en inloggen met DigiD was niet mogelijk. Op luchthaven Eindhoven konden tot 17.00 uur geen vliegtuigen landen en opstijgen.

Noodnummer 112 was wel bereikbaar en de hulpdiensten konden terugvallen op noodscenario's, waardoor er geen gevolgen waren voor de alarmering en de inzet.