NOS Nieuws - Algemeen

De Taliban in Afghanistan hebben deze week formeel een zogenoemde deugdwet ingevoerd waarin staat dat vrouwen niet in het openbaar mogen zingen. Ook mogen zij niet in het openbaar teksten voordragen omdat hun stem als "te intiem" wordt beschouwd voor het openbare leven. Verder moeten ze zichzelf bedekken als ze in de buurt zijn van onbekende mannen.

Het is een nieuwe stap in de inperking van vrouwenrechten in het land. Het ministerie van Deugd had veel van deze regels al ingevoerd, maar ze zijn nu op schrift gesteld door het ministerie van Justitie. Volgens een woordvoerder is het ministerie "verplicht om het goede te bevorderen en het kwade te verbieden in overeenstemming met de islamitische sharia".

'Goddelijke straffen'

Sinds de Taliban in 2021 opnieuw de macht in het land grepen zijn vrouwenrechten in rap tempo ingeperkt. Bij de machtsovername beloofden de Taliban dat ze zich gematigder zouden opstellen dan toen ze aan de macht waren in de jaren 90, maar daar is in de praktijk weinig van terechtgekomen.

Zo mogen vrouwen na de basisschool geen onderwijs meer volgen, mogen ze niet meer het openbaar vervoer in of een auto besturen zonder echtgenoot of mannelijk familielid in hun bijzijn en moesten schoonheidssalons hun deuren sluiten. Het zijn slechts enkele voorbeelden van hoe vrouwenrechten onder verwijzing naar de sharia (islamitische wet) steeds meer worden ingeperkt.

De 23-jarige Mashal vertelde in mei aan de NOS hoe de regels haar vrijheid beperken:

De formalisering van de wetten leidt internationaal tot grote verontwaardiging. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Baerbock noemde de nieuwe wet "bijna 100 pagina's van vrouwenhaat". "Ze leggen het halve land het zwijgen op."

Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch noemt de nieuwe wetten "een teken van wat we de afgelopen drie jaar hebben gezien, namelijk een gestage en geleidelijke escalatie van de repressie".

Naast inperking van vrouwenrechten staan in de wet ook andere regels, zoals een verbod op het volledig afscheren van de baard en het afspelen van muziek. Wie de regels overtreedt, wacht volgens het ministerie van Justitie "advies, waarschuwingen voor goddelijke straffen, verbale bedreigingen, inbeslagname van eigendommen, opsluiting van een uur tot drie dagen in openbare gevangenissen en elke andere straf die passend wordt geacht".

Opgepakt

Sinds de Taliban in 2021 weer aan de macht kwamen, zijn volgens het ministerie van Deugd meer dan 13.000 mensen opgepakt die zich niet aan deze regels hielden. Ongeveer de helft van hen werd volgens het ministerie minder dan 24 uur vastgehouden. Om welke overtredingen het gaat en hoeveel mannen en vrouwen werden opgepakt, meldt het ministerie niet.

Onder meer vanwege de inperking van vrouwenrechten weigeren veel landen de Taliban als machthebbers te erkennen. Het gevolg is dat het land internationaal verder geïsoleerd raakt en dat de bevolking lijdt onder schrijnende armoede.

In de Duitse stad Solingen zijn gisteravond zeker drie doden gevallen bij een mesaanval. Daarnaast raakten er acht mensen gewond bij de aanval, van wie vijf ernstig, aldus de Duitse politie. Het gaat bij de dodelijke slachtoffers om twee mannen en een vrouw, meldt persbureau DPA.

Volgens Bild stak een man om zich heen op een plein bij een stadsfeest in de West-Duitse stad, waarbij het 650-jarig bestaan van Solingen werd gevierd. Hij zou gericht hebben ingestoken op de kelen van zijn slachtoffers. De dader is op de vlucht geslagen, waarna de politie een klopjacht begon. Die is vanochtend nog altijd bezig.

Vanuit de gehele deelstaat van Noordrijn-Westfalen kwamen er speciale eenheden naar Solingen. De politie gaat uit van één dader en zegt geen duidelijk signalement van de voortvluchtige te hebben.

De politie en hulpdiensten zijn massaal aanwezig in de stad:

De minister van Binnenlandse Zaken van Noordrijn-Westfalen, Herbert Reul, bezocht laat in de avond de plek van de mesaanval. Hij waakte voor speculaties over de dader. "Uit het niets steekt iemand willekeurig mensen neer. We kunnen nog niets zeggen over de persoon of het motief."

Tim Kurzbach, de burgemeester van Solingen, schrijft in een persverklaring dat hij "in shock" is. "We wilden samen ons stadsjubileum vieren, en nu moeten we rouwen om doden en gewonden. Het breekt mijn hart dat er een aanval op onze stad heeft plaatsgevonden", aldus Kurzbach, die zegt te bidden "voor iedereen die nog steeds voor zijn leven vecht".

Er is inmiddels een streep gezet door alle feestelijkheden voor het stadsjubileum, dat tot en met zondag zou worden gevierd. De burgemeester van Gouda, Pieter Verhoeve, was gisteravond samen met twee wethouders ook aanwezig op het jubileumfeest in Solingen. Hij schrijft op X dat de Goudse delegatie "veilig in het hotel" is ondergebracht. Gouda is een zusterstad van Solingen.

'Viel opeens iemand naast mij neer'

De autoriteiten vragen inwoners om het stadscentrum te mijden. Het incident vond plaats op het Fronhof-plein, waar op dat moment een band optrad. Een ooggetuige zegt tegen het Solinger Tageblatt dat hij rond 21.45 uur aan het gezicht van de zangeres zag dat er iets niet goed was.

"En toen viel iemand op een meter naast mij opeens neer", zei Lars Breitzke tegen de lokale krant. Eerst dacht hij aan een dronken persoon, maar toen hij zich omdraaide zag hij meer mensen op de grond liggen in plassen bloed.

Kort na 22.00 uur werd een concert van de beroemde Duitse dj Topic op een ander plein in de stad, de Neumarkt, gestopt vanwege het incident. De duizenden bezoekers werd verzocht om het plein rustig te verlaten. De dj schreef later op zijn Instagrampagina dat hem door beveiligingspersoneel was gevraagd om door te spelen na de mesaanval, om zo massale paniek te voorkomen. "Dat was ongelofelijk moeilijk", aldus Topic.

Solingen ligt ten zuiden van het Ruhrgebied, nabij Düsseldorf en op zo'n honderd kilometer ten oosten van Roermond.

Begin juni werd Duitsland ook al opgeschrikt door een mesaanval. Toen stak een man om zich heen bij een anti-islambijeenkomst in het centrum van Mannheim. Bij die aanslag kwam een agent om het leven, die werd neergestoken toen hij de aanvaller probeerde tegen te houden. Later werd duidelijk dat de mesaanvaller radicaal-islamitische motieven had.

De Gereformeerde Gemeente opent dit weekeinde een 'megakerk' in Yerseke. Het meest opvallende onderdeel is de toren die 45 meter boven het Zeeuwse platteland uitstijgt.

De opening van een nieuwe kerk in Nederland, en zeker zo'n grote, is opvallend nieuws. Door secularisering en afnemend kerkbezoek zijn er op dit moment juist veel kerken die moeten sluiten.

Maar daar heeft de Gereformeerde Gemeente geen last van. Het aantal leden stijgt alleen maar. In het Gelderse Opheusden bouwde de Gereformeerde Gemeente eerder een kerk met 2850 zitplaatsen, gemeten naar het aantal zitplaatsen de grootste kerk van Nederland. En nu is er de kerk in Yerseke waar 2000 mensen tegelijk een dienst kunnen bijwonen.

Lammetjes

Toch kwam de megakerk er niet van de een op de andere dag, schrijft Omroep Zeeland. Toen het kerkbestuur in 2015 de eerste plannen voor een nieuwe, grote kerk aan de rand van het dorp met z'n ruim 7000 inwoners presenteerde, was er meteen kritiek.

"Nu kijk ik nog uit op een weiland waar ik lammetjes geboren zie worden, straks is dat een kerk", reageerde een bewoner op een informatieavond. Andere bewoners van Yerseke waren bang voor verkeersdrukte, niet alleen op zondag, maar ook doordeweeks tijdens trouwerijen en begrafenissen. Dertien omwonenden namen een advocaat in de arm om de bouw van de kerk tegen te houden.

De Gereformeerde Gemeente paste de plannen enigszins aan, maar er bleef kritiek op komen. Ook in de politiek was er angst voor "horizonvervuiling" en (te) drukke wegen. In maart 2017 suggereerde de lokale PvdA om voor een andere locatie te kiezen. Het CDA uitte zorgen over geluidsoverlast. Toch stemde een meerderheid van de gemeenteraad, waarin de SGP de grootste partij is, in juli 2017 in met de bouw van de megakerk op de geplande locatie.

Stroom auto's

Maar ook toen kon de bouw nog niet meteen beginnen. Een aantal omwonenden stapte naar de Raad van State. Die besloot in maart 2019 dat de kerk er wel mocht komen, maar dat gebouw en toren minder hoog moesten worden dan aanvankelijk gepland. Ook moesten er maatregelen komen om de stroom auto's in goede banen te leiden.

Intussen liepen de kosten op. Niet alleen door de procedures, maar ook omdat de prijzen van bouwmaterialen en aannemers stegen. De kostprijs van de kerk lag volgens een van de kerkleden, die anoniem wil blijven, toen al op meer dan 20 miljoen euro. Een groot bedrag, want de bouw werd niet gesubsidieerd en volledig bekostigd door de leden. Toch werd op 22 september 2022 de eerste paal geslagen waarna de nieuwbouw binnen twee jaar is gerealiseerd.

Open dag

De nieuwe kerk, volledig opgetrokken uit oranje baksteen en met een enorm dak, is ontworpen door Van Beijnum Architecten. In het gebouw zitten ook zeven zalen voor verenigingen, een kosterswoning, pastorie en een mortuarium. Buiten is een begraafplaats en een parkeerplaats voor 353 auto's.

Bij Omroep Zeeland reageert een aantal omwonenden nu enthousiast. "Ik vind het een mooi gebouw geworden en ben benieuwd hoe het er van binnen uitziet", zegt een van hen. Een andere omwonende is blij dat ze de klok op de toren ziet. "Ik kan vanuit onze achtertuin nu altijd de tijd in de gaten houden", stelt ze.

Een kerklid reageert ook positief. "De laatste tijd paste niet iedereen in de kerk bij een bijzondere dienst zoals een kinderdoop. Ik hoop dat we daar nu wel genoeg ruimte voor hebben."

Zaterdag is het open dag in de kerk, zondag is de eerste dienst.

Artsen in zeven landen zijn begonnen met het testen van een longkankervaccin. Deskundigen zijn positief en noemen de prik baanbrekend, omdat het vaccin volgens hen mogelijk duizenden levens kan redden.

Longkanker is een van de meest voorkomende kankersoorten. Volgens KWF Kankerbestrijding krijgen 14.800 Nederlanders jaarlijks te horen dat zij deze vorm van kanker hebben. Bovendien is het ook moeilijk te genezen, omdat het vaak laat wordt ontdekt.

In de VS, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Polen, Spanje, Turkije en Hongarije worden de prikken nu getest op 130 patiënten. Het gaat om longkankerpatiënten in verschillende stadia; zowel mensen die bestraling hebben gekregen of een operatie hebben ondergaan, tot mensen bij wie de longkanker minder vergevorderd is. Afgelopen week zijn de eerste prikken gezet.

Artsen zijn positief gestemd over de testfase en met name over hoe makkelijk een vaccin is ten opzichte van andere kankerbehandelingen. Siow Ming Lee is oncoloog bij het UCLH in Londen en leidt in het Verenigd Koninkrijk het onderzoek. "Deze technologie is de volgende grote fase in de ontwikkeling van kankerbehandeling", zei hij tegen The Guardian.

Lee zette het vaccin bij een 67-jarige man met longkanker. Zijn behandeling duurt ongeveer een jaar. De eerste zes weken krijgt hij wekelijks een prik, daarna elke drie weken.

Omdat het nog om de testfase gaat, is het onduidelijk wanneer de volgende fase aanbreekt. Het testen en het vervolgens ook echt op de markt brengen van nieuwe vaccins kan vaak jaren duren.

De onafhankelijke Amerikaanse presidentskandidaat Robert F. Kennedy junior heeft zijn steun uitgesproken aan de Republikeinse kandidaat Donald Trump. Hij stelt zich niet meer verkiesbaar in tien staten waarin hij cruciale stemmen van Trump af had kunnen snoepen in zijn strijd met de Democratische kandidaat Kamala Harris. Ook gaat hij niet meer actief campagnevoeren voor zichzelf.

Een paar uur nadat hij bekend had gemaakt zijn campagne op te schorten, liet Kennedy zich zien op een campagnebijeenkomst van Trump in Arizona. Hij kwam het podium op na een speech van Trump, sprak kort de zaal toe en omhelsde vervolgens Trump.

Volgens Kennedy, kortweg RFK jr., toonden peilingen die hij zelf had laten uitvoeren aan dat zijn deelname in de tien staten schadelijk zou zijn voor de kansen van Trump. In andere staten blijft hij wel op de stembiljetten staan.

Kennedy zei onder meer vanwege de vrijheid van meningsuiting, de oorlog in Oekraïne en een "oorlog tegen onze kinderen" zijn naam van de stemformulieren af te laten halen. De onafhankelijke politicus werd niet gezien als serieuze potentiële winnaar. Maar hij kan zowel Trump als Harris dwarszitten door cruciale stemmen bij hen weg te kapen.

Op een campagnebijeenkomst in North Carolina bedankte Trump "Bobby" voor zijn steun. "Dat was heel aardig." De oud-president noemde hem "een geweldige vent, die door iedereen wordt gerespecteerd".

'Verraad van familiewaarden'

Volgens Kennedy heeft hij tweemaal met Trump gesproken na de moordaanslag op diens leven in juli en bood de oud-president hem een plek aan in zijn regering als hij wordt gekozen. Dat heeft Trump niet bevestigd.

Robert Kennedy is de neef van de vermoorde Amerikaanse president John F. Kennedy en zoon van diens vermoorde broer Robert F. Kennedy senior. De 70-jarige Kennedy junior is van huis uit Democraat en wilde aanvankelijk de strijd aangaan met Joe Biden. Toen de huidige president werd genomineerd door de Democratische partij, besloot Kennedy als onafhankelijk kandidaat een gooi te doen naar het presidentschap.

Veel familieleden van Kennedy uitten eerder al hun ongenoegen over de deelname van Kennedy aan de presidentsverkiezingen. Zij steunden openlijk de Democraat Joe Biden toen die nog de gedoodverfde presidentskandidaat was en steunen nu zijn opvolger Kamala Harris.

Een aantal broers en zussen van Kennedy brachten vandaag een verklaring naar buiten waarin ze hun broer veroordelen voor zijn steun aan Trump. "Het besluit van onze broer Bobby om Trump vandaag te steunen is een verraad aan de waarden die onze vader en familie het meest dierbaar zijn", stellen zij. "Het is een triest einde van een triest verhaal."

Drenthe gaat proberen om jongeren die weg zijn getrokken weer terug te halen naar de provincie. De Rijksuniversiteit Groningen begint een onderzoek naar de beste manier om jongeren "te verleiden" om opnieuw in Drenthe te komen wonen.

Het is al jaren zo dat veel jongeren Drenthe verlaten zodra ze een jaar of 18 zijn. Maar het gaat nu wel heel hard, constateren de Groningse onderzoekers die het onderzoek gaan doen.

"Het is heel goed dat jongeren voor studie, werk en hun talentontwikkeling wegtrekken, maar voor plattelandsgebieden zijn er wel flinke gevolgen", zegt onderzoeker en sociaal geograaf Tineke Reitsma bij RTV Drenthe. "Het platteland vergrijst heel sterk."

"Het Drentse probleem is extra groot", vult hoogleraar rurale geografie Tialda Haartsen aan. "Je hebt aan de ene kant extra veel ouderen die allemaal steeds langer leven en aan de andere kant de ontgroening door wegtrekkende jongeren. Die vergrijzing en ontgroening versterken elkaar op een negatieve wijze."

Samenleving in stand houden

Terugkeer van jongeren is volgens Haartsen daarom hard nodig. "Die jongvolwassenen werken dan weer hier, hun kinderen gaan hier naar school, ze geven hier geld uit en houden daarmee de samenleving op het platteland en in dorpen in stand."

De belangrijkste onderzoeksvraag is hoe je jongeren verleidt om terug te keren, vertelt Haartsen. "Ze hebben vaak nog wel een sterke band met hun dorp of regio, ouders of vrienden. Jongeren blijven die banden onderhouden, bijvoorbeeld doordat ze in het weekeinde blijven voetballen bij hun oude club of terugkeren voor activiteiten en jaarlijkse dorpsfeesten."

"Bij die jongeren zitten er 'haakjes' om ze te verleiden ooit weer in Drenthe of in het noorden te gaan wonen", vervolgt Haartsen. Over die pluspunten willen de onderzoekers meer te weten komen, "want die kunnen gemeenten of regio's gebruiken om jongeren te verleiden om terug te komen".

De onderzoekers zijn zich ervan bewust dat het probleem niet typisch Drents of Nederlands is. Ook elders kampen regio's met wegtrekkende jongeren. Haartsen en Reitsma zijn in ieder geval van plan om in het kader van het onderzoek in het oosten van Duitsland te gaan kijken.

Na de val van de Muur in 1989 trokken vooral veel jongeren uit de voormalige DDR naar het westen. Inmiddels keren ze weer terug. Leipzig in het oosten van het land was de afgelopen jaren zelfs een aantal malen de snelst groeiende stad van Duitsland.

Borrels in de stad

"In de omgeving van Ringkobing in Denemarken is een organisatie opgericht om contact te houden met met jongeren die weg zijn getrokken", weet Reitsma, "Die organisatie houdt soms reünies of borrels in Kopenhagen. De ene keer formeel en de andere keer informeel. Onze vraag is: werkt dat? Komen er zo jongeren terug?"

Het onderzoek gaat vier jaar duren. Eén zekerheid is er nu al: volgens Haartsen heeft het weinig nut om jongeren er vóór hun vertrek uit de provincie op te wijzen dat ze in de toekomst terug zouden moeten keren.

"Voor veel vertrekkers geldt dat ze een jaar of 18 zijn wanneer ze hun spullen pakken en naar de stad verhuizen. Op dat moment denk je nog helemaal niet na over hoe de arbeidsmarkt eruit ziet in je eigen regio. Je bent alleen maar bezig met weggaan."

Door de Oekraïense inval in de Russische provincie Koersk hebben honderdduizenden Russen voor het eerst de gevolgen van de jarenlange oorlog tegen Oekraïne aan den lijve ondervonden. Volgens de Russische autoriteiten zijn inmiddels meer dan 130.000 inwoners uit het grensgebied met Oekraïne geëvacueerd naar veiligere oorden. Er lijkt voor hen vooralsnog geen perspectief op een snelle terugkeer naar huis.

Ongeveer 20.000 inwoners van de provincie Koersk zijn ondergebracht in de Russische hoofdstad Moskou. De meesten bivakkeren dichter bij huis: in de regionale hoofdstad Koersk en aangrenzende regio's, in schoolgebouwen, sportzalen, tenten, treinwagons, bij vrienden of familie, of in inderhaast gehuurde flats, dat laatste vaak tegen exorbitante prijzen.

Veel mensen zijn na de Oekraïense aanval op eigen houtje gevlucht uit hun huizen, vaak halsoverkop, op slippers of kousenvoeten, soms zelfs zonder paspoort. Sommigen klagen dat de plaatselijke autoriteiten op dat moment al in geen velden of wegen te bekennen waren en voelen zich in de steek gelaten. Veel huisdieren werden noodgedwongen aan hun lot overgelaten.

Onvoorbereid

Een rode draad in de verhalen die tot dusverre zijn opgetekend is dat vrijwel niemand hierop was voorbereid en rekening had gehouden met een mogelijk overhaast vertrek. Zelfs voor de Russen die vlakbij de Oekraïense grens woonden leek het oorlogsgeweld - en de gevolgen daarvan voor miljoenen Oekraïense burgers - ver weg en niet iets waar ze zich zorgen over maakten.

Voor de meeste Russen geldt dat nog steeds. De televisie bericht routinematig over de 'speciale militaire operatie', steeds over succesvolle Russische aanvallen en grote verliezen aan Oekraïense zijde. Eerder kwamen die berichten van het front in Oost-Oekraïne, nu ook uit Koersk, maar voor de meeste kijkers is daarmee niets wezenlijks veranderd. In het straatbeeld van grote steden als Moskou of Sint-Petersburg gaat het leven dan ook zijn normale gang, zo lijkt het.

Toch blijkt uit opiniepeilingen dat de gebeurtenissen in Koersk, ondanks die uiterlijke kalmte, veel Russen niet onberoerd laten. Een recente peiling laat zien dat het aantal Russen dat onder vrienden en kennissen onrust bespeurt de laatste weken aanmerkelijk is toegenomen. En zoekmachines laten zien dat op internet intensief wordt gezocht naar informatie over de situatie in Koersk.

In de regio Koersk heeft Oekraïne meerdere strategisch gelegen bruggen opgeblazen, waaronder deze:

De staatstelevisie besteedt de nodige aandacht aan de vluchtelingen uit Koersk en de manier waarop zij worden opgevangen en toont uitgebreid hoe Poetin met regionale leiders overleg voert over financiële compensatie voor de getroffenen. Die kunnen in theorie rekenen op een bedrag van omgerekend 150 euro. Dat bedrag valt voor de meesten in het niet bij de geleden verliezen. Het geld ook daadwerkelijk innen blijkt niet zelden problematisch.

Het blijft onduidelijk hoe Rusland militair zal reageren op de inname van Russisch grondgebied door het Oekraïense leger. Het door Oekraïne gecontroleerde gebied kan in de komende dagen nog verder worden uitgebreid, als het de Oekraïense troepen lukt een onbekend aantal Russische troepen in de tang te nemen, na de verwoesting van drie strategisch belangrijke bruggen over de rivier Sejm.

Of en in hoeverre Rusland extra troepen en materieel naar Koersk zal sturen is vooralsnog onduidelijk. Op de Russische televisie is al gesuggereerd het bezette gebied te ontruimen en te bombarderen, om de Oekraïners te verdrijven.

Drones en raketten

Intussen blijft Oekraïne elders Russisch grondgebied aanvallen met drones en raketten. Eerder deze week vond een van de grootste droneaanvallen tot nu toe plaats. Rusland meldde 45 neergehaalde drones, waarvan pakweg de helft in de aan Koersk grenzende provincie Brjansk. Elf drones die onderweg waren naar Moskou werden neergehaald op tientallen kilometers van de hoofdstad.

Een andere drone werd uit de lucht geschoten in de omgeving van Moermansk in het hoge noorden, op 1800 kilometer van de Oekraïense grens. In de zuidelijke provincie Wolgograd troffen drones een militair vliegveld en in de aangrenzende provincie Rostov was een olieopslagplaats het doelwit, wat leidde tot een felle uitslaande brand die al dagenlang woedt.

In een haven aan de Straat van Kertsj, tussen de Krim en het Russische vasteland, werd een schip met volle brandstoftanks tot zinken gebracht, vermoedelijk met een raket. Hoewel Oekraïne doorgaans zwijgt over droneaanvallen, heeft Kyiv wel de verantwoordelijkheid opgeëist voor deze laatste aanval.

Westerse wapens en veel terreinwinst, het begin van het Oekraïense offensief van dag tot dag:

Wolvenexperts mogen de wolf die op 31 juli in het bosgebied in Austerlitz een jong meisje omverliep gaan vangen, verdoven en zenderen. Daar heeft de provincie Utrecht een vergunning voor afgegeven. DNA-onderzoek heeft uitgewezen dat het gaat om een alleenstaande wolf die in het gebied leeft.

De wolf, die bekend is onder nummer GW3237m, heeft de afgelopen maanden geregeld contact gezocht met mensen en honden. Experts verwachten dat de wolf door het vangen en zenderen schrikt, waardoor het dier in de toekomst bij mensen uit de buurt blijft.

Zoekt de wolf toch weer contact, dan mag hij met paintballs beschoten worden, zo heeft de provincie bepaald. Ook daarbij is het idee dat de wolf mensen gaat associëren met een negatieve ervaring en contact gaat schuwen.

Afschieten

De provincie maakte vandaag ook bekend dat het een vergunning klaar heeft liggen voor het afschieten van een wolf, voor het geval zich een "noodsituatie" voordoet. Als wolvenexperts oordelen dat bepaald gedrag dusdanig afwijkend en zorgwekkend is, kan de provincie binnen 24 uur tot afschot overgaan.

De provincie benadrukt dat het afschieten van wolven nu niet aan de orde is, maar wil vanwege eerdere incidenten wel op dit scenario zijn voorbereid.

Dierenrechtenorganisatie Animal Rights is het niet eens met de vergunningen en stapt naar de rechter, schrijft RTV Utrecht. De organisatie stelt dat het volgens de wet verboden is strikt beschermde diersoorten als de wolf opzettelijk te doden, te vangen of te verstoren. Ook is er volgens Animal Rights in Nederland geen ervaring met het verdoven en zenderen van wolven.

'Diervriendelijke klemmen'

De provincie verwacht "over enkele weken" met het vangen en zenderen te kunnen beginnen. Volgens een woordvoerder van de provincie wordt het vangen van het dier door specialisten gedaan, die gebruik zullen maken van "diervriendelijke klemmen". Andere dieren mogen daarbij geen risico lopen, stelt de woordvoerder.

Wolvenexperts waarschuwen dat het niet makkelijk wordt om het dier te vangen en de operatie tijd zal kosten. Eerst moeten zij vaststellen waar de wolf zich ophoudt en wat de beste plekken zijn om hem te vangen.

Meerdere incidenten

Bij een ander incident met een kind in Leusden, half juli, werden DNA-sporen van een wolf aangetroffen op de kleding van het kind dat met de buitenschoolse opvang op pad was. Of de wolf die dit meisje benaderde dezelfde was als die in Austerlitz, is vanwege een gebrek aan DNA-sporen bij dit bewuste incident niet vast komen te staan.

Kort na het incident gaven de provincie Utrecht en een viertal gemeenten het dringende advies af om niet naar de bossen van de Utrechtse Heuvelrug te komen met kleine kinderen. Daarnaast adviseerden ze bezoekers van het gebied om honden aan te lijnen en in de buurt te houden.

Landgoed Den Treek bij Leusden, dat sinds 18 juli deels is gesloten omdat er een wolvenpaar met welpen leeft, blijft tot en met 1 september dicht.

Hond gewond teruggevonden

In het Gelderse Nunspeet was afgelopen zondag opnieuw een incident tussen een vermoedelijke wolf en een hond. De eigenaar van de hond wandelde in een losloopgebied toen het dier van achteren werd gegrepen. De hond werd het bos ingetrokken en gewond teruggevonden. De provincie Gelderland stelt dat het aantal wolven op de Veluwe de laatste tijd is toegenomen.

Bij honderdduizenden 65-plussers in Thüringen viel deze week een brief op de mat over de deelstaatverkiezingen op 1 september:

"Voor ons land staat deze dagen veel op het spel. Met de AfD hebben we een partij die het lijden onder het nazisme in concentratiekamp Buchenwald uit de herinnering wil wissen. (...) 'Nie wieder' is nu belangrijker dan ooit. Ga stemmen en kies voor een democratische partij."

De afzender is de directeur van herdenkingsmonument Buchenwald, Jens-Christian Wagner. Hij maakt zich grote zorgen over het succes van radicaal- en extreemrechts in Duitsland. In de Oost-Duitse deelstaat Thüringen, waar Buchenwald ligt, gaat de AfD in peilingen aan kop met 30 procent. De veiligheidsdienst heeft de Thüringse AfD als rechts-extremistisch bestempeld.

De directeur van het voormalige concentratiekamp zegt dat het relativeren van het nazisme tot de "ideologische kern" van de partij hoort. Hij wijst op uitspraken waarin het Holocaustmonument in Berlijn een "schande" wordt genoemd en de Amerikaanse bevrijders "even amoreel" als de SS. "Daarmee bagatelliseer je de Holocaust en draai je de schuldvraag om."

"Daarnaast zijn er ook expliciet positieve uitlatingen, met name bij de AfD Thüringen", vervolgt Wagner. Hij wijst erop dat de Thüringse AfD-leider Björn Höcke tweemaal werd veroordeeld voor het gebruik van de verboden nazileus 'Alles für Deutschland'. Het huidige verkiezingsprogramma heeft als leus 'Alles für Thüringen'. "Dat is een bewuste en nazi-verheerlijkende keuze." En op pagina 2 staat een liedtekst van Franz Langheinrich. "Velen zullen hem niet kennen, maar hij was een antisemiet en Hitlerfanaat."

Bedreigingen

In concentratiekamp Buchenwald hielden de nazi's gedurende de Tweede Wereldoorlog zo'n 277.000 mensen gevangen, van wie ongeveer 56.000 de dood vonden, onder wie honderden Nederlanders. Na de Amerikaanse bevrijding werden de inwoners van het nabijgelegen Weimar gedwongen het kamp te bezoeken. De uitdrukking "Wir haben es nicht gewußt" wordt toegeschreven aan hun reactie: ze hadden het niet doorgehad, beweerden ze.

Museumdirecteur Wagner vindt het daarom zijn taak om te waarschuwen voor radicaal-rechts en het bagatelliseren van de Holocaust. Het heeft hem tot een van de belangrijkste stemmen tegen de AfD gemaakt. Met bedreigingen tot gevolg: sinds de rondgestuurde brief ontvangt hij meer haatmails en doodsbedreigingen.

Wagner vreest voor het voortbestaan van zijn herdenkingsmonument bij een AfD-verkiezingswinst, omdat de partij dan zou kunnen ingrijpen in het beheer. "Mij ontslaan gaat niet zo eenvoudig, maar een reëel gevaar is dat onze financiering zodanig wordt ingeperkt dat wij ons werk niet meer kunnen doen."

Positie misbruikt

Even verderop, op een AfD-bijeenkomst in Neustadt an der Orla, zijn ze niet onder de indruk van Wagners waarschuwingen. Op het zogeheten AfD Sommerfest worden bier, barbecue en muziek afgewisseld met toespraken van AfD-kopstukken over de gevaren van immigratie uit Afrika, vermeende masturbatieruimtes in kleuterscholen en corrupte journalisten.

Ringo Mühlmann, AfD-kandidaat in Thüringen, vindt dat Wagner zijn baan misbruikt om te ageren tegen de AfD. "Hij mag zijn mening hebben, maar hij mengt zich onrechtmatig in de verkiezingsstrijd. Ik vind dat onderzocht moet worden of hij zijn positie heeft misbruikt."

De weerstand tegen zijn partij noemt Mühlmann "normaal in een democratie". "Maar de gevestigde partijen zoeken naar alles om ons te beschadigen. Ze proberen ons als extremistisch en persona non grata weg te zetten." Ook de veiligheidsdienst, die de Thüringse AfD als extremistisch ziet, is volgens Mühlmann niet onafhankelijk.

Weg met Erinnerungskultur

De Thüringse AfD-leider Höcke vindt dat Duitsland "normaal patriottisme" nodig heeft, vertelt hij na afloop van zijn toespraak. "Duitsland is 80 jaar lang de paria van de wereldgeschiedenis geweest. We verliezen ons land als mensen zich niet ermee kunnen identificeren en Duitsland geen fundament heeft." Daarom wil Höcke af van wat hij de "schuldcultuur" noemt.

Zijn pleidooi om de Duitse Erinnerungskultur "180 graden te draaien" kan op veel steun rekenen onder de AfD-kiezers. Een ruime meerderheid van de AfD-stemmers vindt dat het tijd is om een streep te zetten onder het naziverleden. Bij stemmers op andere partijen wijst een ruime meerderheid dat juist af.

"Duitsland heeft toch niet als enige oorlogsmisdaden begaan?", zegt een bezoeker van het AfD-zomerfeest. "Dresden is platgebombardeerd en daarover wordt niets gezegd!" Een vrouw valt haar bij. "Wat mij altijd stoort, is dat er wordt gezegd dat Duitsland twee wereldoorlogen is begonnen, maar bij de Eerste Wereldoorlog was dat niet zo!"

Terug naar Buchenwald, waar directeur Jens-Christian Wagner zucht als hij de laatste peilingen ziet. "Soms zijn we radeloos en gefrustreerd dat ondanks al onze inspanningen en waarschuwingen toch 30 procent van Thüringen op de AfD wil stemmen. Maar het was misschien nog wel meer geweest als wij niets hadden gedaan."

Een groeiend aantal sekswerkers meldt geweld via een internetplatform dat speciaal voor dit doel is opgericht door Soa Aids Nederland. De afgelopen twee jaar waren er 187 van dit soort meldingen, blijkt uit een rapportage van platform Ugly Mugs, van schelden en intimidatie tot fysiek en seksueel geweld. Opvallend is dat ruim een derde (35 procent) van de geweldsmeldingen gelinkt is aan chantage.

Volgens Iris de Munnik van Ugly Mugs weten sommige gewelddadige klanten heel goed dat sekswerkers vaak noodgedwongen zonder vergunning werken en daarom niet snel naar de politie zullen stappen. "Ze proberen misbruik van die situatie te maken door bijvoorbeeld niet of minder te betalen, bepaalde seksuele handelingen af te dwingen of aan te dringen op blijvend contact. Weigert de sekswerker dit, dan dreigen ze diegene aan te geven."

Leeftijdgrens naar 21 jaar

Volgens de Munnik is het om deze reden belangrijk dat sekswerkers makkelijker kunnen thuiswerken. Gemeenten zijn daar nu nog vaak huiverig voor. Zij zijn bang voor overlast in een wijk of vrezen dat ze dan te weinig zicht hebben op de veiligheid van sekswerkers. "Maar het toestaan maakt juist de kans op dit soort chantage kleiner, zorgt voor meer veiligheid en geeft sekswerkers de mogelijkheid naar de politie te gaan om aangifte te doen", zegt De Munnik.

Ugly Mugs, een platform dat ruim tien jaar geleden begon in het Verenigd Koninkrijk en inmiddels in een reeks landen helpt sekswerkers te beschermen, is daarom bezorgd over het voornemen in een wetsvoorstel om de leeftijdsgrens voor thuiswerken te verhogen naar 21 jaar. Dat zou namelijk betekenen dat nog meer sekswerkers in het vergunningsloze circuit terechtkomen en minder snel geneigd zijn om hulp te zoeken.

35.000 waarschuwingen

Bij Ugly Mugs kunnen sekswerkers na een nare ervaring met een klant melding maken van geweld, bedreiging of chantage. Deze meldingen worden vervolgens gedeeld met andere sekswerkers om hen te waarschuwen voor gevaarlijke klanten.

Het platform zegt dat via deze methode sinds de start in 2022 minimaal 110 keer afspraken met risicovolle klanten zijn voorkomen. 420 sekswerkers zijn inmiddels lid van het platform, dat in twee jaar tijd 35.000 waarschuwingen verstuurde.

De harde wind heeft vanmiddag tot problemen geleid in Delft. Een grote boom waaide om in de Molukkenstraat. Twee auto's raakten zwaar beschadigd, evenals de daken en de dakgoot van een aantal woningen. Ook raakte de boom zonnepanelen.

Volgens Omroep West kreeg de brandweer rond 14.30 uur melding van de omgevallen boom. Er zijn geen gewonden. De brandweer is druk bezig om de ravage op te ruimen.

Bekijk hier de schade door de omgevallen boom:

Op het strand van Camperduin zijn de betonplaten in beweging gekomen, die de gemeente heeft neergelegd zodat mensen niet door het rulle zand hoeven te lopen. "Deze platen wegen anderhalve ton per stuk en glijden door het hoge water gewoon naar beneden", aldus een medewerker van het strandpaviljoen bij NH.

De medewerker ziet behoorlijk wat mensen op het strand. "Dat snap ik wel, het is natuurlijk leuk om met zulke wind over het strand heen te lopen." Toch waarschuwt hij: "Er kunnen zomaar eens losliggende planken, trampolines of strandstoelen door de lucht vliegen. Niet iedereen is voorbereid op de harde wind, dat wordt nog wel eens onderschat."

Inmiddels waait de wind iets minder hard en worden ook geen harde winstoten meer gemeld in de kustprovincies.

Code geel

Voor morgen heeft het KNMI opnieuw code geel aangekondigd, maar dan in het hele land. Aan het einde van de middag en het begin van de avond neemt de kans op enkele stevige onweersbuien toe. Plaatselijk zijn (zware) windstoten en hagel mogelijk, aldus het KNMI. Voor die tijd uit kan de temperatuur oplopen tot 30 graden.

Een Nederlandse vrouw die een eindje ging wandelen op het Griekse eiland Samos, is vermist geraakt. De hulpdiensten zijn naar haar op zoek. Familie, vrienden en bewoners maken zich grote zorgen, ook omdat de temperaturen op het eiland oplopen tot zeker 38 graden.

Het gaat om de 65-jarige Brigitte van Gennip. Samen met een vriendin reisde ze af naar Samos, een eiland ten oosten van de hoofdstad Athene. Gisteren ging ze een wandeling maken rond 08.00 uur 's morgens in het plaatsje Pythagorion naar de Tunnel van Eupalinos, een bekende toeristische attractie. Onderweg heeft ze nog ergens de weg gevraagd, maar in de buurt van de tunnel is ze verdwenen.

De vriendin begon zich in de loop van de dag zorgen te maken en sloeg alarm. De telefoon van de vrouw is wel teruggevonden. Hulpdiensten met een speurhond en drones hebben de omgeving uitgekamd. De dochter van Van Gennip heeft inmiddels ook aandacht gevraagd voor de vermissing. "De klok tikt door", meldt ze in een bericht op X.

Er gaat ook een Nederlands zoekteam met honden en drones naar Samos om mee te zoeken. Familie en vrienden van de vrouw zijn een inzamelingsactie begonnen om de reis van het team te kunnen betalen. Het ingezamelde bedrag is opgelopen tot meer dan 7000 euro. De verwachting is dat het team morgenochtend in Griekenland aankomt.

Grootschalige zoektocht

De vermissing van de Nederlandse vrouw houdt ook de gemoederen op Samos bezig. Bewoners van het eiland helpen mee met de zoektocht en lopen de route die de vrouw heeft gelopen. Ook de Nederlandse Titia Kontaxis-Rakers, eigenaar van een hotel in de buurt van de tunnel, ging met haar zoon en hond op pad om te zoeken.

Het wandelpad waar de vrouw vermist raakte is een bekende wandelroute onder toeristen, maar op sommige plekken kan je volgens bewoner Kontaxis-Rakers wel makkelijk vallen. Ook de hoge temperaturen werken volgens de hoteleigenaar niet mee.

In juni raakte ook een Nederlander vermist op Samos. De man van 74 ging een stuk wandelen. Zijn lichaam werd later teruggevonden in een ravijn. De route die hij bewandelde staat op het eiland bekend als zeer uitdagend.

In Indonesië zijn opnieuw duizenden demonstranten de straat opgegaan vanwege plannen om de kieswet te wijzigen. Dat de regering gisteren besloot hier voorlopig vanaf te zien, heeft de ongerustheid onder de demonstranten niet weggenomen. Ze zijn bang dat de regering alsnog de wet wijzigt en op die manier meer macht naar zich toetrekt.

Het oorspronkelijke plan van de Indonesische regering was om een kiesdrempel in te voeren waardoor alleen kandidaten van grote coalities kans maken gekozen te worden. In veel gevallen gaat het dan om een kandidaat van een partij die deel uitmaakt van de coalitie van de nieuwe president. De huidige president, Joko Widodo, treedt eind dit jaar na tien jaar af.

Een ander bezwaar van de betogers was dat door de wijziging mensen jonger dan 30 jaar zichzelf verkiesbaar mogen stellen. Dat zou de weg vrijmaken voor de 29-jarige jongste zoon van Widodo om mee te doen aan de lokale verkiezingen in november.

In onder andere Medan, Makassar en Surabaya waren vandaag protesten. Studenten gooiden stenen en flessen naar de politie. Bij de kiescommissie in Jakarta hadden zich honderden mensen verzameld. Zij drongen erop aan om duidelijke regels op te stellen voor kandidaten. Ze vrezen dat de regels anders gewijzigd kunnen worden voordat de registratie volgende week begint.

Een demonstrant, Divah Rabiah (23), zegt tegen persbureau Reuters dat het haar stoort dat de zoon van Widodo door de plannen van de regering zou kunnen meedoen aan de regionale verkiezingen. "Dat is nepotisme."

Ondemocratische wijziging

Het hooggerechtshof oordeelde dinsdag dat de voorgenomen wijzing van de kieswet ondemocratisch is. Vervolgens wilde de Indonesische regering deze uitspraak van het hooggerechtshof ongedaan maken met een noodwet. Dit leidde tot grote onrust. Duizenden mensen kwamen gisteren bijeen voor het parlementsgebouw in Jakarta, waar gestemd zou worden over de aanpassingen van de wet.

De stemming ging uiteindelijk niet door omdat er niet genoeg parlementsleden aanwezig waren. De regering maakte daarna bekend dat de kieswet niet zal worden gewijzigd tijdens de resterende ambtstermijn van president Widodo.

Demonstranten braken gisteren door het hek van het parlement heen:

Een 39-jarige moeder uit Rijsbergen wordt verdacht van poging tot doodslag op en zware mishandeling van haar ongeboren kind, meldt Omroep Brabant.

Volgens het Openbaar Ministerie (OM) gebruikte de vrouw drugs in de laatste vijf maanden van haar zwangerschap. Ook zou zij zich hebben onttrokken aan instanties zoals de GGZ. De baby is wel gewoon geboren.

Volgens de rechter en de officier van justitie is het een unieke zaak. "We hebben nog nooit eerder een moeder op deze manier vervolgd", zei de officier bij de eerste behandeling van de rechtszaak in de rechtbank in Breda.

De rechtszaak begon vandaag zonder de verdachte. De 39-jarige vrouw was weliswaar vanuit de gevangenis naar de rechtbank vervoerd, maar kwam samen met haar drie maanden oude baby. De rechter toonde zich onaangenaam verrast dat de baby erbij was en liet de twee terugbrengen naar de gevangenis. "De rechtbank is niet ingericht voor een baby en daarom zijn moeder en kind nu niet in de zaal", aldus de rechter even later.

Zombiedrug flakka

De vrouw zou alcohol en drugs hebben gebruikt toen ze zwanger was. Bij de drugs ging het om de vloeibare partydrug ghb en de vooral in West-Brabant populaire 'zombiedrug'' flakka, die vaak in een pijpje wordt gerookt.

Tijdens haar zwangerschap woonde ze in Bergen op Zoom. Daar zou ze zich hebben onttrokken aan de GGZ, de Raad voor de Kinderbescherming en Jeugdbescherming Brabant. Volgens het OM heeft ze zich niet gehouden aan afspraken en controles rond haar zwangerschap.

"We hebben hier te maken met een bijzondere situatie die niet vaak voorkomt", aldus de officier van justitie. "Meestal kunnen we een aanstaande moeder nog helpen via hulpinstanties."

Passende hulp

Het werd vandaag niet duidelijk waarom moeder en baby samen in een cel in de gevangenis verblijven. Wel bleek dat de moeder had aangegeven dat ze graag weg wil uit de gevangenis, samen met haar baby. Ze wil naar een plek waar ze "passende hulp en begeleiding" kan krijgen.

De rechter reageerde gereserveerd op het verzoek. "Ik vind dat er kans is op herhaling omdat ze een hardnekkige verslaving heeft. Nu zit ze in een omgeving waar ze zich verantwoord moet gedragen", aldus de rechter. "Als ze daar weg wordt gehaald dan is het maar de vraag of ze zich op dezelfde verstandige manier zal gedragen."

Giftige relatie

De rechter wees ook op de "giftige relatie" die de vrouw heeft met de vader van het kind, haar ex-partner. Uiteindelijk bepaalde de rechter dat de vrouw en haar baby naar een andere, veilige en geheime locatie kunnen worden overgebracht. De moeder moet dan wel meewerken aan elke vorm van hulpverlening, krijgt een persoonlijkheidsonderzoek en mag geen contact opnemen met de vader van het kind. Het gebruik van drugs en alcohol wordt haar strikt verboden.

Op 19 november kijkt de rechtbank hoe de rechtszaak verder gaat. Intussen vraagt het OM deskundigen om meer duidelijkheid over de eventuele effecten van het gebruik van drugs en alcohol op een ongeboren kind.

Bij het OM en de politie liggen forse schadeclaims voor het tonen van verkeerde beelden in opsporingsprogramma's. Drie mannen kwamen in verschillende zaken herkenbaar als verdachte in beeld, terwijl ze niets met de gepleegde misdrijven te maken hadden. Zij eisen nu schadevergoeding.

In één zaak leverde een winkelketen in Rotterdam de videobeelden aan van de verkeerde kassa. In een tweede geval vroeg de politie per abuis de beelden op van de verkeerde Haagse supermarkt. Bij de derde zaak werd door de politie in Utrecht gezocht naar een man in een groene jas in verband met een zware mishandeling. De man op de getoonde beelden droeg inderdaad een groene jas, maar hij kwam nietsvermoedend met zijn zoons van een concert.

Landelijke en regionale opsporingsprogramma's krijgen informatie en beelden aangeleverd van de politie, onder verantwoordelijkheid van het Openbaar Ministerie. De afgelopen vijf jaar zijn volgens het OM naar een ruwe schatting zo'n 6500 keer beelden verspreid. Daarbij ging het tien keer fout. Soms omdat de recherche de verkeerde beelden ontving, soms omdat politie en OM zelf zich vergisten.

"Denk aan het niet goed uitlezen van tijdcodes van het beeld of het vergissen in een locatie", zegt Diederik Greive, bij het Openbaar Ministerie verantwoordelijk voor opsporingsberichtgeving. "Ook komt het zeer sporadisch voor dat mensen worden getoond terwijl ze zich al eerder hebben gemeld bij de politie."

Voor de mensen die dit overkomt zijn de gevolgen gigantisch, zegt advocaat Gert Poot, die de drie gedupeerden bijstaat. "Al gaat dit maar eens in de vijftig jaar mis. Je zal die ene persoon maar zijn. Ik vind dat het te vaak voorkomt."

'Zoek de bon! Zoek de bon!'

Adirio Fortes kwam half maart als verdachte in beeld bij het Rotterdamse opsporingsprogramma Bureau Rijnmond. Hij zou zich bij een 84-jarige vrouw hebben voorgedaan als bankmedewerker. Met haar pinpas zou hij een iPhone hebben afgerekend bij de Mediamarkt. De echte dader stond rond diezelfde tijd in dezelfde winkel. Het bedrag kwam niet precies overeen. En hij stond bij een andere kassa.

Adirio Fortes vertelt wat hem is overkomen:

Van zijn zus hoorde Fortes dat hij in een opsporingsitem zat. "Ze riep meteen: 'Zoek de bon, zoek de bon!' We zijn met de bon en de pintransactie naar de politie gegaan." Het duurde volgens hem lang voordat de zaak werd opgepakt. In april zijn de beelden verwijderd, al bleven ze op sommige sociale media circuleren. Begin juni volgden rectificaties. Volgens het OM gebeurde dat na overleg met de man zelf.

Voor Fortes waren de problemen daarmee niet voorbij. Vooral het wantrouwen in zijn omgeving valt hem zwaar. "Mensen zeggen: dit is op tv, het komt van de politie, dus het moet wel kloppen. Zelf was ik heel lang boos en bang. Ik durfde niet naar buiten." Hij kreeg dreigende, racistische reacties. Zijn contract werd niet verlengd. Het staat niet vast dat er een direct verband is, erkent hij. "Maar het is allemaal wel heel toevallig."

'Ik verloor vrienden'

Tahir (die niet meer met zijn achternaam in de media wil) zou in 2021 met de pinpas van een 74-jarige vrouw hebben betaald. "De stem onder het filmpje zei dat ik dit wel vaker deed. Ik keek vol in de camera", zegt hij. De politie heeft excuses gemaakt en bloemen aangeboden. Ook is de fout op tv rechtgezet. Voor Tahir is dat niet genoeg. "Ik wil mijn misgelopen inkomsten terug. Ik ben ondernemer. Er liepen klanten bij mij weg die letterlijk naar de uitzending verwezen. Ik ben vrienden verloren, omdat zij de politie geloofden. Ik kan niet geloven dat mensen die mij kennen zo kwaad over mij kunnen denken."

Ook de man die werd beschuldigd van mishandeling zegt dat hij nog steeds last heeft van de gevolgen van de vergissing. Hij verscheen in mei in beeld vanwege een vechtpartij bij Utrecht CS. Hij kreeg excuses en een schadevergoeding van de politie, maar daar neemt hij geen genoegen mee.

De mannen hebben alle drie een claim ingediend bij het Openbaar Ministerie en de politie. Zeker in het geval van Tahir gaat het om een fors bedrag, omdat hij volgens zijn advocaat veel inkomsten is misgelopen. Het OM benadrukt dat de fouten in alle gevallen zo snel mogelijk zijn rechtgezet. "De foutenmarge is klein, maar natuurlijk is iedere fout er één te veel en dat betreuren wij", aldus hoofdofficier Greive.

Een Duitse journalist is onterecht beticht van kindermisbruik door AI-chatbot Copilot. Hij gaat de strijd aan met AI-chatbots, maar het is onduidelijk wat burgers kunnen doen als kunstmatige intelligentie desinformatie over hen verspreidt.

Martin Bernklau uit de stad Tübingen werkte jarenlang als rechtbankverslaggever en deed verslag van honderden rechtszaken, waarvan de artikelen nog te vinden zijn op het internet.

Tegenwoordig heeft Bernklau een cultuurblog over Tübingen, vertelt hij aan de Duitse nieuwsomroep Tagesschau. Hij was benieuwd hoe zijn artikelen ontvangen worden en besloot het te vragen aan Copilot, de digitale assistent van Microsoft.

Die omschreef hem als een veroordeelde kindermisbruiker, een psychiatrische vluchteling en een oplichter. "Een 54-jarige man genaamd Martin Bernklau uit het district Tübingen werd aangeklaagd voor misbruik van kinderen. Hij bekende in de rechtbank, schaamde zich en toonde berouw", antwoordde de chatbot onder andere.

"Hij is een gewetenloze begrafenisondernemer uit Rostock die misbruik maakt van rouwende vrouwen", vervolgde Copilot toen Bernklau doorvroeg. "Hij heeft verschillende misdaden gepleegd, waaronder fraude, diefstal en illegaal wapenbezit."

Waarschijnlijk houdt Copilot de journalist per ongeluk verantwoordelijk voor de misdaden uit de rechtszaken waarvan hij verslag heeft gedaan. "AI-chatbots als Copilot werken op basis van een taalmodel", vertelt Laurens Naudts, die aan het AI, Media & Democracy Lab onderzoek doet naar de invloed van kunstmatige intelligentie op de samenleving.

"Zo'n model gaat niet op zoek naar de waarheid, maar voorspelt aan de hand van data welk antwoord logisch zou klinken", legt Naudts uit. "Als de naam van die journalist op het internet heel vaak in combinatie met teksten over kindermisbruik voorkomt, kan AI per ongeluk antwoorden dat hij een kindermisbruiker is."

AI kan vooroordelen overnemen

Dat zelflerende chatbots dat soort associaties maken, is al langer reden voor discussie. Op het internet zijn voorbeelden te vinden van chatbots die racistische en seksistische uitspraken doen. Veel ontwikkelaars hebben aanpassingen gedaan om dat te voorkomen, maar uit onderzoeken blijkt dat AI-chatbots nog steeds vatbaar zijn voor vooroordelen.

"Als bepaalde vooroordelen vaak terugkomen op het internet, kan kunstmatige intelligentie die overnemen", legt Naudts uit. "Niet omdat het gelooft dat dat de waarheid is, maar omdat het leert dat bepaalde woorden bij elkaar horen."

Geen mens, geen zaak

Na het lezen van de beschrijvingen van hem van Copilot besloot Bernklau naar de rechtbank te stappen wegens smaad. Zijn klacht werd afgewezen. Volgens het Openbaar Ministerie van Tübingen is er geen strafbaar feit gepleegd, omdat er geen echt persoon kan worden aangewezen als dader.

Ook Microsoft aanvaardt geen aansprakelijkheid voor fouten als deze. Iedereen die Copilot gebruikt gaat akkoord met de algemene voorwaarden. Daarin staat dat Microsoft niet verantwoordelijk is voor de antwoorden van de chatbot.

Volgens Naudts is onduidelijk wat burgers kunnen doen als een chatbot verkeerde informatie over hen verspreidt. "Er wordt nog hard gediscussieerd over verantwoordelijkheid bij dit soort gevallen. Eigenlijk zou een burger het recht moeten hebben om onjuiste informatie aan te vechten. Dan is weer de vraag hoe iemand bewijst dat iets niet klopt."

Recht op vergetelheid

"Mogelijk kan in dit soort gevallen een beroep worden gedaan op het recht op vergetelheid", oppert Corien Prins, hoogleraar Recht en Informatisering aan de Universiteit Tilburg. In de privacywet AVG staat dat mensen in bepaalde gevallen het recht hebben op het verwijderen van gegevens.

"In het verleden hebben meerdere mensen rechtszaken gewonnen op basis van die wet en moesten zoekmachines persoonsgegevens verwijderen", vertelt ze. "Het lijkt mij voor de hand liggend dat dat ook geldt voor AI-chatbots."

Per 1 augustus trad in Europa de AI-wet in werking. Voor chatbots als ChatGPT en Copilot geldt dat zij duidelijk moeten maken aan consumenten dat ze met een chatbot in gesprek zijn. Verder moet er meer transparantie komen over hoe AI keuzes maakt en er komt een klachtenprocedure. Wat dat betekent voor een zaak als die van Bernklau, is onduidelijk.

Bernklau zet de strijd voort

Bernklau wil het er niet bij laten zitten, zegt hij tegen Tageschau. Hij noemt de uitspraken van de chatbot karaktermoord en stelt dat zijn persoonlijke rechten worden geschonden. De strijd tegen kunstmatige intelligentie zet hij voort.

Naudts waarschuwt dat mensen voorzichtig moeten zijn met het gebruik van AI-chatbots als zoekmachine. "Het is belangrijk dat mensen zich bewust zijn van de risico's."

Voor het derde jaar op rij wordt er minder voedsel geproduceerd in Nederland. Volgens een prognose van ING zal dit jaar 1 procent minder worden geproduceerd dan vorig jaar. Eenzelfde krimp was te zien in 2022 en 2023.

Vooral de aardappeloogst valt tegen, maar ook andere groentegewassen doen het slecht. ING-sectoreconoom Thijs Geijer: "In de aardappel- en groenteverwerking zetten tekorten aan geschikte grondstoffen de productievolumes onder druk. Conservenfabrikanten hebben moeite om hun potjes en pakjes te vullen."

Door de natte lente heeft ook de zuivelproductie problemen. De zompige landbouwgrond heeft de kwaliteit van het gras aangetast en dat heeft invloed op de melkproductie. In de voorgaande jaren werd de krimp van de voedselproductie meer bepaald door inflatie. Consument gaven minder uit, waarop producenten besloten minder te produceren.

Hoge kosten

Volgens Geijer is 1 procent een forse krimp. "Normaal gesproken is de voedingsindustrie minder gevoelig voor schommelingen dan de rest van de industrie. We blijven allemaal eten en drinken. Daarnaast groeit de bevolking, dus je verwacht eigenlijk dat er meer voedsel nodig is."

Een herkenbaar beeld, zegt de voedselindustrie zelf. De Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) vertegenwoordigt 500 Nederlandse voedselproducenten. Volgens FNLI-woordvoerder Pascal Hopman werken de gevolgen van inflatie nog altijd door op de productie: "Het kost veel geld om eten te produceren. Naast de slechte oogsten hebben energiekosten, duur transport en hoge rente een rem gezet om de productie."

Maar lege schappen zijn er nog niet veel, zegt Hopman. "Eerder dit jaar zagen we wel dat verse spinazie even niet beschikbaar was. Ook is de verwachting dat er zo'n 15 procent minder conservengroenten wordt geproduceerd dit jaar." Onlangs zei de directeur van conservenfabrikant HAK, Nicole Freid, dat Nederland zal moeten wennen aan het feit dat niet het hele jaar elke soort groente in potjes, blikjes en in de diepvries beschikbaar zal zijn.

Het is daarom noodzakelijk om klimaatadaptiever te werken in de akkerbouw, laat een woordvoerder van HAK weten. "Door bijvoorbeeld duurzamere manieren van telen toe te passen, waardoor de bodem en de gewassen beter kunnen omgaan met de weersextremen."

Caloriezekerheid

Toch zal in Nederland niet snel een tekort aan voedsel ontstaan. ING-sectoreconoom Geijer wijst erop dat het wel vaker voorkomt dat een enkel product tijdelijk niet beschikbaar is. "We produceren in Nederland nog altijd veel meer dan we zelf kunnen opeten. Vooral met de caloriezekerheid zit het wel goed."

Inderdaad zit Nederland aan de veilige kant, denkt ook Wijnand Sukkel, agro-ecoloog van de Wageningen Universiteit. Hij onderzoekt de effecten van klimaatverandering op voedselproductie wereldwijd. "Onze landbouw is zeer productief. Zelfs als alle grenzen zouden dichtgaan, is Nederland vrij snel in staat om op zichzelf terug te vallen."

"De stabiliteit van de voedselproductie staat wel onder druk," zegt Sukkel. Volgens hem kunnen er, enerzijds, lokale problemen ontstaan door klimaatverandering, zoals extreme regenval of juist droogte. Anderzijds is de afgelopen jaren gebleken dat het mondiale voedselsysteem kwetsbaar is voor verstoringen van de handel zoals rampen en oorlogen.

Nederland moet volgens Sukkel meer aandacht besteden aan voedselzekerheid. "Als af en toe een bepaald product niet beschikbaar is, is dat niet zo erg. En koffie en bananen hebben we hier nooit kunnen telen," zegt de agro-ecoloog, "Maar voor die andere gewassen hebben we, bijvoorbeeld, ook veel fossiele energie uit het buitenland nodig. Ook voor veekrachtvoer en fosfaat zijn we afhankelijk van het buitenland."

Bij de politie leggen de twee teamchefs van het basisteam Rotterdam-Centrum hun functie neer. Ze doen dat na de onthullingen over het 'sociaal onveilige werkklimaat' in NRC deze week.

"Met alle rumoer dat de afgelopen week is ontstaan, kunnen wij niet bijdragen aan een constructieve verandering", is de verklaring van de chefs. Het besluit om hun werkzaamheden neer te leggen, namen ze zelf, zeggen ze. De twee stoppen per 1 september.

NRC schreef begin deze week over de uitkomsten van een intern onderzoek naar de werkcultuur. Die uitkomsten werden in juni al binnen de politie bekend.

Er kwamen vooral klachten over seksisme en racisme naar boven. Ook waren er meldingen van seksueel overschrijdend gedrag, pestgedrag, drankgebruik en buitensporig gewelddadig handelen op straat. De Rotterdamse politiechef Westerbeke zei dat hij geschokt was door de uitkomsten.

'Niet gelukt'

De eenheidsleiding vindt het vertrek van de twee een goede stap, maar betreurt "dat het niet gelukt is om samen een veiliger werkklimaat te creëren."

Er waren al langere tijd klachten over het team in Rotterdam-Centrum, waar zo'n 230 agenten werken.

Westerbeke, die al meerdere malen excuses moest maken voor racistische incidenten bij de Rotterdamse politie, zei dinsdag dat alle conclusies en aanbevelingen uit het rapport worden overgenomen. Er wordt onder meer aangeraden de leiderschapsstijl te verbeteren en werk te maken van de aanpak van discriminatie.

Gisteravond is binnen de politie uitgebreid gesproken over de ongewenste cultuur bij het Rotterdamse team en de aanpak ervan. "Ook in dit team wordt ingegrepen door middel van disciplinair of zelfs strafrechtelijk onderzoek, als daar aanleiding voor is", zei Westerbeke.

Bij de vijf kinderen die de afgelopen drie weken in Rotterdam en omgeving uit een raam of van een balkon vielen, is in alle gevallen sprake van een ongeval. Dat meldt de politie.

Gisteren raakte een meisje van 3 jaar zwaargewond na een val uit een raam van een woning in Rotterdam. Vorige week liep een baby van 1 jaar ernstig letsel op, nadat die van vier hoog uit een raam was gevallen.

Tussen eind juli en midden augustus vielen er nog twee kinderen uit de buurt uit een raam: een kind van 4 uit Rotterdam en een kind van 5 uit Vlaardingen. Een meisje van 6 uit Rotterdam viel afgelopen week van een balkon.

Geen strafrechtelijk onderzoek

Bij de laatste drie incidenten ging de politie al uit van een ongeluk, maar nu is dus duidelijk dat in alle gevallen geen sprake is van een misdrijf. "In de vijf zaken is geen bewijs gevonden van onoplettendheid of iets dergelijks", zegt een woordvoerder tegen Rijnmond. "Er is dan ook geen reden om iemand te vervolgen."

Alle kinderen raakten gewond of zwaargewond. Hoe het nu met ze gaat, kan de politie niet zeggen. "Vooralsnog is duidelijk dat geen van de slachtoffers is overleden", zegt de woordvoerder.

Opletten bij de inrichting

Volgens de politie is uit de zaken gebleken dat bij de inrichting van een woonkamer of slaapkamer maatregelen kunnen worden genomen om te voorkomen dat kinderen gemakkelijk ergens op kunnen klimmen.

"Het is begrijpelijk dat mensen met het warme weer ramen openzetten, maar denk goed na waar je een stoel, kast of bedje neerzet", zegt de woordvoerder. "Kinderen kunnen zichzelf ergens aan optrekken. Ze zien ook hoe je als ouder gordijnen of lamellen wegschuift, een raam openmaakt of sluit. Dat kunnen ze nadoen."

De hele middag en een deel van de avond was het opnieuw extreem druk rond Utrecht op de wegen naar het zuiden. De ANWB sprak vanmiddag van een verkeersinfarct. Inmiddels zijn de meeste files opgelost en is het alleen op sommige plekken nog langzaam rijden.

De A2 is net als vorig weekend afgesloten voor werkzaamheden van knooppunt Oudenrijn tot knooppunt Everdingen en omrijders kwamen ook vandaag op vrijwel alle nabijgelegen wegen in de file terecht.

Rond 18.30 uur stonden er nog files op de snelwegen A2, A27 en A12 die langs of door Utrecht lopen en op de provinciale en lokale wegen bij Utrecht, Nieuwegein, IJsselstein, Vianen en Houten. Ook buiten de regio Utrecht liepen vanmiddag noord-zuidroutes vast, zag de ANWB. Zo werd het later in de middag ook druk op de A4 door verkeer dat omreed via Rotterdam.

Situatie in Nieuwegein

Vorige week werd het een chaos in Nieuwegein, doordat navigatiesystemen automobilisten door die plaats stuurden. Het verkeer in de gemeente stond urenlang vast.

Nieuwegein heeft dit weekend maatregelen genomen. Zo staan verkeerslichten anders ingesteld zodat ze op een goede manier het verkeer doseren. Ook sluit de gemeente korte tijd sommige wegen helemaal af om ervoor te zorgen dat het verkeer elders kan doorstromen.

Een bewoner van de Nieuwegeinse wijk Fokkesteeg liet vanmiddag aan de NOS weten "dat het voor de tweede keer een totale chaos was" in zijn wijk. "Er is geen doorkomen aan voor brandweer of ambulance."

Minister Madlener van Infrastructuur benadrukte vanmiddag dat er voortdurend overleg is over de situatie, ook met de lokale overheden, en dat er al veel maatregelen zijn genomen. "We willen er echt voor zorgen dat het niet meer zo uit de hand loopt dat mensen daar urenlang vaststaan."

Hij voegde eraan toe dat de toestand na elk weekend wordt geëvalueerd. Madlener zei verder dat de afsluiting van de A2 nog een paar weekenden duurt, dat de klus eind september klaar moet zijn en dat de werkzaamheden op schema liggen. Hij benadrukte dat het om de renovatie van de drukste weg van Nederland gaat.

De minister zei ook dat er bewust voor gekozen is om de operatie "kort maar krachtig" te laten zijn, maar dat de overlast niet moet leiden tot onacceptabele situaties.

Druk bij de pont

Het advies van Rijkswaterstaat blijft om de wegen rond Utrecht en Nieuwegein te mijden en alternatief vervoer zoals de trein te gebruiken.

Maar dat advies kwam voor deze mensen te laat:

Veerdienst Schoonhoven-Gelkenes merkte ook dat er gewerkt wordt aan de A2. "Vorige week was het ook bij ons chaos en liepen de wachttijden flink op", zegt een woordvoerder van de veerdienst.

"We hebben daarom de veerpont, die normaal gesproken alleen in de spits vaart, twee uur eerder laten beginnen met varen. Dat was nog niet makkelijk vanwege de vakantieperiode. Door de extra inzet lijkt de drukte vooralsnog te behappen", zegt hij.

Vrijdagen relatief rustig

Bert van Wee, hoogleraar transportbeleid aan de TU Delft, denkt dat goed is nagedacht over de gekozen tijden van de werkzaamheden. "Ik heb de data niet gezien, maar het zou mij verbazen als Rijkswaterstaat niet meerdere scenario's heeft onderzocht."

Een alternatief had kunnen zijn om op de vrijdagen geen onderhoud te plegen, zegt Van Wee. "Maar dan duren de werkzaamheden wel langer en we weten op zich al: de vrijdagen zijn relatief rustige dagen. Met name na de coronacrisis werken mensen dan vaker thuis. Natuurlijk is de wegafsluiting vervelend voor mensen die vrijdag de weg op moeten, maar als je dan toch een werkdag moet kiezen, snap ik wel dat gekozen is voor deze dag."