NOS Nieuws - Algemeen

Lokale overheden vragen met spoed om geld van het rijk om de infrastructuur op peil te houden. 80 procent van alle bruggen, sluizen, viaducten en wegen is in beheer van gemeenten. Veel daarvan zijn aan het einde van hun levensduur, maar lokale overheden schuiven onderhoud en vernieuwing voor zich uit, omdat ze het geld ervoor niet hebben of het niet genoeg prioriteit geven.

Veel infrastructuur dateert uit de jaren 60 en 70, en daardoor zijn veel constructies aan vervanging toe. Wegen worden bovendien steeds meer en zwaarder belast. Dat versnelt slijtage.

Nederland staat hiermee dus voor een grote uitdaging. Nu al is jaarlijks 2,4 miljard euro nodig. Dat loopt op tot 3 miljard per jaar in 2040, blijkt uit een rapport van onderzoeksbureau TNO dat vorig jaar uitkwam.

Gemeenten draaien op voor meer dan de helft voor deze kosten. Daarin zijn de kosten die gemaakt moeten worden als gevolg van bodemdaling, zwaardere voertuigen en verduurzaming nog niet meegenomen.

Lokale overheden moeten onderhoudskosten betalen uit het gemeentefonds, dat wordt gevuld door het rijk. Gemeenten mogen zelf bepalen waar ze het geld aan uitgeven.

"Veel van dat geld gaat naar sociale dienstverlening en ondersteuning van inwoners, zoals de bijstand, energietoeslag, jeugdzorg", zegt Van Burgsteden namens de VNG. "En dat betekent dat er minder geld overblijft voor onderhoud van wegen." Hij maakt de vergelijking met een sluipmoordenaar. "Je ziet het pas als het te laat is."

Uitstelgedrag

Het jarenlange uitgestelgedrag van gemeenten heeft drie redenen, zegt Marcel Boogers, bijzonder hoogleraar Democratie en Transitie van de Universiteit Utrecht. Ten eerste is er jarenlang bezuinigd op infrastructuur. In 2020 gaf meer dan 40 procent van de gemeenten aan te bezuinigen op onderhoud.

Ook is vaak onduidelijk wie de eigenaar is van bijvoorbeeld een brug. De constructie kan van Rijkswaterstaat zijn, maar het wegdek is dan weer van de gemeente, en daardoor worden er geen besluiten genomen. "En veel gemeenten hebben financiële problemen. Dus die komen daar nog eens bovenop."

Gemeenten willen dus extra geld van de landelijke overheid om hun infrastructuur op peil te brengen. Maar of dat ook echt de oplossing is, betwijfelt Boogers. "Het kan alleen werken als gemeenten geoormerkt geld krijgen. Anders kunnen ze het alsnog aan andere zaken uitgeven."

Volgens hem is het wel goed dat het beheer van deze infrastructuur bij gemeenten of provincies blijft. "Die zitten er dichter op dan het rijk."

Keuzes maken, zegt minister

Minister Madlener (PVV) wijst erop dat infrastructuur "een van de kerntaken" is van gemeenten. "Als er bepaalde tekorten zijn, zullen gemeenten keuzes moeten maken. Dat kunnen ook pijnlijke keuzes zijn. Dat kan ik niet mooier maken dan het is."

Zelfs als er extra geld vanuit Den Haag komt, zijn de problemen nog niet opgelost. Uit een rapport van onderzoeksbureau TNO van vorig jaar blijkt dat gemeenten zich er over het algemeen onvoldoende van bewust zijn dat er een vervangingsopgave is. Van de 342 gemeenten had slechts 12 een prognose van de vernieuwingsopgave. Ook geven lokale overheden niet altijd prioriteit aan deze vernieuwingen en zijn er vragen over eigenaarschap.

"En daar komen de regelmatige bestuurswisselingen bovenop", zegt Peter Rasker, marktdirecteur gebouwde omgeving bij TNO. "Die maken het lastig voor gemeenten om voor lange termijn geld te reserveren."

Oplossing?

Van Burgsteden ziet het liefst dat er een fonds wordt opgericht van gemeenten, provincies en het rijk, omdat gemeenten de grote onderhoudsopgave niet alleen aankunnen. De Algemene Rekenkamer constateerde eerder al dat lokale overheden te weinig geld vrijmaken voor onderhoud.

Ook Rasker denkt dat samenwerken de meest voor de hand liggende oplossing is. "Beschouw niet elke brug als een apart nieuw project. Vervang ze in series, alsof ze uit de fabriek komen. Als je dat samen regelt, hoeft niet elke gemeente het wiel opnieuw uit te vinden. De vernieuwing komt dan in een versnelling."

Ook is het een-op-een vervangen niet altijd nodig, zegt Rasker. "Je kan ook renoveren, versterken of opnieuw berekenen of die ene brug of viaduct ook langer mee kan. Maar ook dat moet wel gebeuren en kost geld. En als je dat niet doet is een-op-een vervanging uiteindelijk onvermijdelijk."

Goedemorgen! Voetgangers kunnen vandaag een rondje lopen over de nieuwe ringweg rond Groningen, waaraan sinds 2018 is gewerkt. In Noorwegen is het veelbesproken huwelijkt tussen prinses Märthe-Louise en de zelfbenoemde sjamaan Durek Verrett.

Eerst het weer: in een groot deel van het land is er veel bewolking. Alleen in het noorden zijn er opklaringen en het koelt af naar 11 of 12 graden. Er trekken buien over de zuidelijke provincies en daarbij kan het onweren. In de ochtend is er nog veel bewolking en plaatselijk een bui. Daarna wordt het droog en breekt de zon door. Het warmt op naar 20 tot 26 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het Braziliaanse Hooggerechtshof heeft opgedragen X in het land te blokkeren. Een van de opperrechters van het land, Alexandre de Moraes, legde de maatregel op nadat X-baas Elon Musk weigerde om een juridische vertegenwoordiger aan te stellen.

Musk weigert al maandenlang het rechterlijke bevel op te volgen om op te treden tegen de verspreiding van haat en fake news. De Moraes wil dat hij een vertegenwoordiger aanstelt om X in Brazilië aansprakelijk te kunnen stellen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Sanne van den Tempel heeft een restaurant in Nieuwegein, vlak bij de A2. Die is dit weekend nog steeds afgesloten tussen de knooppunten Oudenrijn en Everdingen. Er zou bij Van den Tempel een groot gezelschap komen lunchen en dineren, maar vanwege de werkzaamheden durfden ze het niet aan:

Fijne dag!

Eén of twee asielzoekers uit Ter Apel onderbrengen bij alle andere opvanglocaties in het land. Op die manier wil het kabinet onder de afgesproken bovengrens van 2000 mensen in het Groningse aanmeldcentrum komen, in de hoop daarmee een nieuwe rechtszaak van de gemeente Westerwolde af te wenden. Vijf vragen over de overvolle asielopvang in Ter Apel.

Waarom komt de bezetting in het aanmeldcentrum maar niet onder de 2000?

De korte uitleg: er komen meer asielzoekers binnen dan er weggaan. In Ter Apel zit het aanmeldcentrum van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Iedereen die in Nederland asiel aanvraagt moet zich melden in het Groningse azc. Elke asielzoeker die zich meldt bij een politiebureau in Nederland krijgt een trein- en buskaartje naar Ter Apel.

Mensen zouden eigenlijk snel moeten doorstromen naar andere locaties in het land, maar dat gebeurt onvoldoende omdat er te weinig opvangplekken zijn. "Bovendien wachten zo'n 11.000 statushouders langer dan de afgesproken termijn van veertien weken op een woning", zegt een woordvoerder van het COA. "Dit komt door de woningnood."

Hoe kan het dat er nu geen mensen in het gras moeten slapen?

De opvangcrisis was zelden zo zichtbaar als tijdens de zomer van 2022. Vanwege de enorme drukte in het aanmeldcentrum moesten honderden mensen noodgedwongen buiten de nacht doorbrengen, op stoelen of op het grasveld voor het azc. Ook was er geen drinkwater en waren er te weinig douches en toiletten beschikbaar.

Zulke situaties zijn nu niet aan de orde, zegt een COA-woordvoerder, omdat Ter Apel een capaciteit van 2370 bedden heeft. "Daardoor hebben we de laatste maanden kunnen voorkomen dat er mensen in het gras moeten slapen."

Ook de hulp van gemeenten in de regio "heeft enorm geholpen", aldus het COA. Zo biedt momenteel de gemeente Pekela in de nacht plek aan circa 200 asielzoekers voor wie in de opvang geen bed is.

Hoe is de situatie nu in Ter Apel?

De Inspectie Justitie en Veiligheid heeft meermaals gewaarschuwd voor de gevaarlijke en onleefbare situatie in het Groningse azc. Asielzoekers en medewerkers van het COA lopen een "onacceptabel risico om slachtoffer te worden van geweldsincidenten". Zo zijn er geregeld vechtpartijen en steekincidenten en is er een toename van het aantal in beslag genomen wapens. De inspectie noemt de veiligheidssituatie "zeer ernstig".

Ook in het dorp Ter Apel zelf lopen de spanningen soms behoorlijk op. Afgelopen juni schoot een politieagent in de plaatselijke HEMA een asielzoeker in zijn been, na een melding van overlast. "Dat er nog geen dodelijke slachtoffers zijn gevallen, is meer geluk dan wijsheid", zei burgemeester Velema van Westerwolde recent tegen NRC.

Is een nieuwe rechtszaak nog te voorkomen?

Dat ligt eraan hoeveel geduld de gemeente Westerwolde nog heeft. Al bijna een halfjaar verblijven er meer dan de afgesproken 2000 asielzoekers in Ter Apel. Gisteren stond de teller op 2117. Dat zijn er iets minder dan tot voor kort, onder meer doordat er de laatste maanden minder asielzoekers naar Nederland komen.

Het COA zegt een aantal grotere opvanglocaties "in de pijplijn" te hebben. Zo komen er in Zaandam twee grote accommodaties die onderdak moeten gaan bieden aan zo'n 1000 mensen. Daarnaast zullen er op het evenemententerrein van Walibi Holland in Biddinghuizen in het najaar tijdelijk weer zo'n 1250 asielzoekers worden opgevangen.

Bij die plannen kwam gisteren de opdracht van minister Faber van Asiel en Migratie aan het COA om bij alle andere opvanglocaties een of twee asielzoekers uit Ter Apel onder te brengen. Onduidelijk is nog of de gemeenten gehoor geven aan de oproep. Het is ook de vraag of alle vooruitzichten voor de gemeente voldoende zijn.

Zal een nieuwe rechtszaak verschil maken in Ter Apel?

De verwachtingen daarover zijn minimaal, ook bij de gemeente. Bij de vorige rechtszaak over deze kwestie werd het COA veroordeeld tot het betalen van een dwangsom van 15.000 euro voor elke dag dat er meer dan 2000 asielzoekers in Ter Apel verbleven. Uiteindelijk liepen de boetes op tot het maximum van 1,5 miljoen euro.

Dat is geen onwil, benadrukt het COA. "Wij zetten al lange tijd alles op alles om nieuwe locaties te realiseren. Daarvoor hebben we wel de hulp van gemeenten nodig."

Ook Westerwolde zou liever geen nieuwe rechtszaak zien. Burgemeester Velema zegt tegen NRC dat het de gemeente niet om het geld te doen is. "We hebben 1,5 miljoen ontvangen van het COA. Ik zou liever 1,5 miljoen betalen zodat het weer veilig is."

In het Duitse deel van de Noordzee is het wrak gevonden van een Urker visserschip dat in 1967 in een zware storm is vergaan. De vijf bemanningsleden kwamen daarbij om het leven. Van twee opvarenden werd later het lichaam gevonden, van de drie anderen niet.

Het schip UK 154 was op 17 oktober 1967 vertrokken vanuit Delfzijl om in de Duitse Bocht te gaan vissen. Het weer was slecht en kapitein en eigenaar Pieter van Slooten meldde via zijn zender aan boord dat hij vanwege de barre omstandigheden stopte met vissen. Daarna werd er niets meer van de UK 154 vernomen.

Twee dagen later vond een ander vissersschip ten westen van het Duitse eiland Helgoland het lichaam van een van de opvarenden en zes dagen daarna werd nog een tweede lichaam in zee aangetroffen.

Zoon van de kapitein

Naar het vergaan van het 25-meter lange schip is onderzoek gedaan door de stichting Onderzoek Maritieme Vermisten, die vermiste schepen probeert te lokaliseren. De man achter de stichting, Cees Meeldijk, werd begin dit jaar benaderd door de zoon van de kapitein van het Urker schip. De zoon heet net als zijn vader Pieter van Slooten.

Door archieven te raadplegen en dat te combineren met gegevens over de vindplaatsen van de lichamen, het weer en de stroming van destijds werd bepaald in welk gebied het wrak van het schip zich zou kunnen bevinden. Na het raadplegen van een zogeheten wrakkenkaart van een Duitse hydrografische dienst bleven er twee mogelijke locaties over.

Wrakduikteam Zeester uit Lauwersoog, waarmee de stichting van Meeldijk samenwerkt, heeft gisteren op een van de plekken bij Helgoland gedoken en vastgesteld dat het inderdaad om het wrak van de UK 154 gaat. Het schip lijkt sprekend op de foto's van het schip, maar wat de doorslag gaf is dat op de boeg de aanduiding UK 154 goed zichtbaar is.

De nabestaanden zijn opgelucht nu het wrak is gelokaliseerd:

Het is volgens Meeldijk niet mogelijk het wrak te bergen. Doordat het zo lang op de zeebodem heeft gelegen, zou het volgens hem direct uiteenvallen als wordt geprobeerd het naar boven te halen.

De vondst is volgens hem vooral belangrijk voor de nabestaanden van de opvarenden. "Voor hen vind ik dit supermooi. Het maakt me blij en trots. Het is voor hen heel belangrijk dat nu echt vaststaat wat er met het schip is gebeurd", zegt Meeldijk.

Zwanger

Zoon Pieter van Slooten (56) heeft zijn vader, die 30 was toen hij omkwam, nooit gekend. Zijn moeder was zo'n tien weken zwanger van hem toen de UK 154 verging. Aan boord waren verder de broer van Pieter senior Louwe (23), Jan Arjen Jenema (24), Jelle Kaptein (23) en Maarten van der Zwan (25). De lichamen van Jenema en Kaptein werden gevonden, de andere niet.

Van Slooten noemt het "aangrijpend en heel bijzonder" dat het wrak nu is gevonden, voor hemzelf, maar ook voor zijn 83-jarige moeder. Hij noemt de scheepsramp "een open wond", ook omdat er nooit een begrafenis is geweest. Zijn moeder sprak er de laatste jaren meer over dan vroeger. "Voor haar is dit een opluchting."

"Je verwerkt het, maar het komt toch vaak terug", zegt Van Slooten. "Het is een goed geparkeerd laatje dat van tijd tot tijd opengaat."

Hij hoopt dat de expeditie van duikteam De Zeester een vervolg kan krijgen. "Misschien is het mogelijk om een of meer onderdelen van de UK 154 als aandenken omhoog te halen." Bij eerdere vergane schepen die gelokaliseerd zijn, is dat ook gelukt.

Texelse kotter

De stichting van Meeldijk heeft vaker succes met het lokaliseren van vermiste schepen. Zo werd vorige maand het wrak gevonden van de Texelse kotter TX 26. Dat schip werd aangetroffen op zo'n 80 kilometer ten westen van Texel.

Bij een Russische aanval in de stad Charkiv, in het noordoosten van Oekraïne, zijn gisteren volgens de Oekraïense autoriteiten zeven doden gevallen en raakten ruim 70 mensen gewond. In de Russische stad Belgorod vielen volgens Russisch staatspersbureau Ria Novosti gisteren ook doden bij een Oekraïense aanval.

Bij de aanval op Charkiv werd onder meer een woontoren van twaalf verdiepingen en een speelplaats geraakt. Een van de doden is een 14-jarig meisje. De Oekraïense president Zelensky condoleerde op X de familie van de slachtoffers en herhaalde zijn oproep aan het westen voor meer langeafstandswapens.

Aanvallen zijn afgenomen

Charkiv ligt op zo'n 40 kilometer van de Russische grens en wordt regelmatig aangevallen door Rusland. De afgelopen weken is het aantal aanvallen afgenomen. Dat komt mogelijk omdat de Oekraïners een verrassingsaanval uitvoerden op Russisch grondgebied in de regio Koersk en ook in de aangrenzende regio Belgorod de aanvallen opvoerden. Vanuit die regio voert Rusland een groot deel van de aanvallen op Charkiv uit.

Ondertussen meldt ook Rusland doden na Oekraïense beschietingen. Volgens Ria Novosti kwamen bij Oekraïense luchtaanvallen in de stad Belgorod gisteren vijf mensen om het leven en raakten 37 mensen gewond. De gouverneur van de regio zegt dat meerdere appartementsgebouwen en meerdere winkels beschadigd raakten.

De stad Belgorod, de grootste stad in de regio Belgorod, en Charkiv liggen op nog geen 80 kilometer van elkaar.

Een hogeschool voor vrouwen in de Amerikaanse staat Virginia heeft besloten dat transgender personen vanaf volgend schooljaar niet meer welkom zijn. De meeste andere hogescholen voor vrouwen in het land laten transgender studenten wel toe.

Sweet Briar College, een private hogeschool met ongeveer 460 leerlingen, baseert zich voor het verbod op de "juridisch bindende regels van de oprichtster" die in 1900 overleed. De school werd op haar landgoed gevestigd na haar dood naar aanleiding van haar testament. Indiana Fletcher Williams schreef daarin dat de school "een plek is voor meisjes en jonge vrouwen". De huidige leiding stelt dat die zinsnede moet worden toegepast "zoals die werd geïnterpreteerd in de tijd waarin de regel werd opgesteld".

Steeds minder vrouwenhogescholen

De regel betekent volgens het opleidingsinstituut dat een nieuwe leerling moet "bevestigen dat haar bij geboorte toegekende geslacht vrouwelijk is en dat zij consequent als vrouw leeft en zich identificeert als vrouw".

Er zijn in de Verenigde Staten steeds minder private hogescholen en universiteiten voor vrouwen. In de jaren zestig waren er nog meer dan tweehonderd van dergelijke hogescholen en universiteiten. Nu zijn daar nog dertig van over.

Toelatingsbeleid

The Stonewell Center, een aan de Universiteit van Massachussetts verbonden informatiegroep voor lhbti'ers meldt aan persbureau AP dat 23 van deze historische vrouwenhogescholen en universiteiten een beleid voeren waarbij "in ieder geval sommige trans studenten" worden toegelaten. Drie onderwijsinstituten, waaronder Sweet Briar weren trans vrouwen.

Een deel van de studenten en een grote groep docenten is het niet eens met de nieuwe regels. Zij vrezen dat het nieuwe beleid ook studenten afschrikt die niet transgender vrouw zijn, terwijl iedere student hard nodig is. In 2015 dreigde de school, net als veel andere vrouwenhogescholen, al te sluiten. Dat kon toen met financiële hulp van oud-studenten ternauwernood worden voorkomen.

Selectief

Tegenstanders wijzen er daarnaast op dat de schoolleiding de regels die Fletcher Williams opstelde nogal selectief toepast. Zo schreef de oprichtster ook dat de school een plek moest zijn "voor de educatie van witte meisjes en jonge vrouwen". Pas na de invoering van de Civlil Righs Act in 1964 waren zwarte studenten er welkom. In deze landelijke wet staat onder meer dat discriminatie op basis van huiskleur niet is toegestaan.

De regering-Biden breidde onlangs een maatregelenpakket uit 1972 uit dat seksediscriminatie in het onderwijs verbiedt. Private universiteiten en hogescholen hoeven zich echter niet aan deze zogenoemde Title IX-wetten te houden omdat zij een uitzonderingspositie hebben.

Het Braziliaanse Hooggerechtshof heeft opgedragen X in het land te blokkeren. Een van de opperrechters van het land, Alexandre de Moraes, legde de maatregel op nadat X-baas Elon Musk weigerde om een juridische vertegenwoordiger aan te stellen.

Musk weigert al maandenlang het rechterlijke bevel op te volgen om op te treden tegen de verspreiding van haat en fake news. De Moraes wil dat hij een vertegenwoordiger aanstelt om X in Brazilië aansprakelijk te kunnen stellen.

De Moraes had Musk woensdag al gewaarschuwd dat het socialemediaplatform in Brazilië zou worden geblokkeerd als Musk niet binnen 24 uur een vertegenwoordiger aan zou stellen. X kondigde eerder deze maand aan per direct te stoppen met zijn bedrijfsactiviteiten in Brazilië. Hij zegt dat hij pal staat voor de vrijheid van meningsuiting en weigert daarom extreemrechtse accounts die haat en desinformatie verspreiden te sluiten.

Eisen

De rechter geeft internetproviders en appstores vijf dagen om toegang tot X te blokkeren. Volgens hem blijft X geblokkeerd totdat het platform aan de eisen voldoet. Bedrijven en individuen die in Brazilië de blokkade proberen te omzeilen via bijvoorbeeld VPN-diensten riskeren een dagelijkse boete van 50.000 Braziliaanse real, omgerekend zo'n 8000 euro.

De Moraes doet onderzoek naar verspreiding van nepnieuws en haat in de periode dat oud-president Bolsonaro aan de macht was. Als onderdeel van dat onderzoek vroeg hij het platform eerder dit jaar om bepaalde accounts te blokkeren. Musk is daar groot tegenstander van en zegt dat een rechter zich niet mag bemoeien met vrijheid van meningsuiting.

Brazilië is een grote afzetmarkt voor het socialemediaplatform. Het Amerikaans-Duitse marktonderzoekbureau Emarkteter schat dat zo'n 40 miljoen Brazilianen minstens een keer per maand op het platform actief zijn.

Tegoeden Starlink ook bevroren

De Moraes liet ook de tegoeden van Starlink bevriezen, de satellietdienst van Musk. Hierdoor kan het bedrijf geen financiële transacties meer doen in het land waar het meer dan 250.000 klanten heeft. Volgens De Moraes was het besluit nodig omdat X niet genoeg geld heeft om de oplopende boetes in het land te betalen en kan Starlink daarvoor opdraaien omdat de twee bedrijven tot dezelfde groep behoren.

De satellietdienst kondigde direct aan naar de rechter te stappen om de maatregel ongedaan te maken. "Deze maatregel is gebaseerd op de ongefundeerde mening dat Starlink verantwoordelijk moet zijn voor de boetes die op ongrondwettelijke wijze aan X zijn opgelegd", meldt Starlink.

'Crimineel van de ergste soort'

Musk noemde de opperrechter in een reactie "een crimineel van de ergste soort die zich voordoet als rechter". Hij beloofde dat zijn bedrijf SpaceX, dat Starlink beheert, gratis internet gaat aanbieden in Brazilië "totdat de kwestie is opgelost".

Het is niet de eerste keer dat een platform tijdelijk uit de lucht gaat in het land. Omdat Facebook-moederbedrijf Meta weigerde om gebruikersgegevens aan de politie te leveren, lieten rechters in 2015 en 2016 de service meerdere keren blokkeren. En in 2022 dreigde De Moraes berichtenapp Telegram met een landelijke sluiting. Volgens De Moraes weigerde de service om bepaalde profielen te blokkeren. Omdat Telegram uiteindelijk een lokale vertegenwoordiger benoemde, bleef de app in het land online.

In de Duitse plaats Siegen heeft een vrouw zes mensen neergestoken. Drie van hen zijn levensgevaarlijk gewond geraakt. De anderen zijn behandeld in het ziekenhuis. Zij zijn inmiddels weer thuis.

De dader is een Duitse vrouw van 32. Ze is aangehouden. Volgens persbureau DPA is ze een bekende van de politie en zijn er aanwijzingen dat ze psychische problemen heeft. De krant Siegener Zeitung schrijft dat de vrouw "blijkbaar zwaar dronken of onder invloed van drugs" was.

De steekpartij was rond 19.40 uur in een shuttlebus die onderweg was naar een festival in de stad. Toen de chauffeur doorhad dat er gestoken werd, heeft hij de bus stopgezet en alle deuren geopend. Daardoor konden mensen snel naar buiten vluchten.

De gewonden zijn volgens de politie tussen de 16 en 30 jaar. Ze kwamen allemaal uit de directe omgeving. Meer dan dertig inzittenden die ongedeerd bleven, zijn opgevangen door de politie en slachtofferhulp.

Na de arrestatie van de vrouw was er geen dreiging meer, aldus de politie. Al snel na het incident vroeg de politie mensen "om geen valse berichten te verspreiden op sociale media of elders, en vooral om geen enkele verwijzing naar een terroristische aanslag te maken".

Week na Solingen

Het incident was precies een week na de mesaanval in Solingen, zo'n honderd kilometer ten westen van Siegen. Daar stak vorige week een Syriër in op mensen die een stadsfeest bezochten. Drie mensen kwamen toen om het leven.

Het stadsfeest in Siegen gaat dit weekend gewoon door.

Herman van der Zandt is dit seizoen de winnaar van De slimste mens. Een opvallende winnaar, want vanaf volgend jaar neemt hij de presentatie over van Philip Freriks. Die is sinds 2012 samen met jurylid Maarten van Rossem het gezicht van de quiz, al jarenlang een van de best bekeken programma's van de Nederlandse televisie.

Freriks is in juli 80 geworden en hij leidt het spel rond de jaarwisseling nog één keer. Dat is de 25ste serie uitzendingen onder zijn hoede. In januari 2025 is de "grande finale", zoals Freriks zelf graag zegt, de laatste onder zijn aanvoering.

Van der Zandt, die zijn deelname had gezien als een soort snuffelstage, reageerde ietwat verbouwereerd op zijn overwinning. "Dit was niet helemaal de bedoeling", zei hij.

In de finale nam hij het op tegen presentator Max Terpstra en actrice Maartje van de Wetering. Eerder dit seizoen won de voormalige presentator van het NOS Journaal en NOS Sport de eerste zes afleveringen.

Franz Kafka

Toch was het vanavond nog spannend, want in het slotduel tussen Van der Zandt en Terpstra ging het nek-aan-nek. Van der Zandt, die doorgaans goed wist te associëren, liet in een vraag over Karel de Grote seconden liggen. Maar met nog 42 seconden op de teller van zijn tegenstander wist hij tot drie goede antwoorden te komen over schrijver Franz Kafka. Binnen enkele tellen was zijn overwinning een feit.

Uiteindelijk bleef hij zijn tegenstander nipt voor en was er confetti. "Jullie zijn nog niet van me af", grapte de winnaar en aankomend presentator. Hij nam de trofee over van acteur Joes Brauers die zich na de vorige editie de slimste mens mocht noemen.

Argentinië heeft een lid van de voormalige Italiaanse terreurgroep Rode Brigades gearresteerd. Leonardo Bertulazzi (72) is midden jaren 80 in Italië bij verstek veroordeeld tot een gevangenisstraf van 27 jaar voor betrokkenheid bij ontvoering en deelname aan een criminele organisatie.

In 2002 dook hij op in de Argentijnse hoofdstad Buenos Aires. Twee jaar later kreeg hij de vluchtelingenstatus toegekend. De Italiaanse autoriteiten drongen in de jaren daarna tevergeefs op zijn uitlevering aan. De in december aangetreden rechtse regering van president Milei was daar wel gevoelig voor en trok de vluchtelingenstatus in. Gisteren volgde de aanhouding van Bertulazzi.

Jaren van lood

De Rode Brigades was een marxistische terreurgroep die Italië in de jaren 70 en 80 in zijn greep hield met ontvoeringen en moordaanslagen op politici, hoge ambtenaren en topmilitairen. Ook extreemrechtse groepen pleegden in die tijd aanslagen. Die jaren gingen de Italiaanse geschiedenisboeken in als "de jaren van lood".

Het bekendste misdrijf van de Rode Brigades is de moord op Aldo Moro in 1978. Leden van de Rode Brigades ontvoerden de voormalige premier toen hij onderweg was naar het parlement en hielden hem vast in een flat. Na 54 dagen werd zijn lichaam gevonden in de achterbak van een auto die geparkeerd stond in het centrum van Rome.

Bertulazzi was lid van de Rode Brigades-cel in Genua. Hij was in 1977 betrokken bij de ontvoering van scheepswerktuigkundige Pietro Costa, die kwam uit een welgestelde familie. Costa werd na 81 dagen vrijgelaten, nadat losgeld werd betaald. Het geld werd gebruikt om het appartement in Rome te kopen waar Aldo Moro een jaar later werd vastgehouden.

Premier Meloni prijst de Argentijnse regering voor de aanhouding van Bertulazzi. Het is nog niet bekend of hij wordt uitgeleverd. Zijn advocaten proberen dat te voorkomen.

Twee topmannen van elektrische bussenbouwer Ebusco uit Deurne stappen per direct op. Het gaat om de oprichter en topman Peter Bijvelds en medetopman Michiel Peters.

Ze worden opgevolgd door de Duitse Christian Schreyer. Hij heeft meer dan 25 jaar ervaring in de openbaarvervoersector. Zo was hij voorheen bestuurder bij onder meer Deutsche Bahn.

Het vertrek van de topmannen is niet los te zien van de problemen waar Ebusco al langere tijd mee kampt. Vorige maand werden die nog groter, toen het teleurstellende halfjaarcijfers bekend maakte. De toekomst van het bedrijf staat sindsdien op het spel. De raad van commissarissen kondigde daarop een koerswijziging aan.

Minder bussen geleverd

De in het Brabantse Deurne gevestigde onderneming maakt elektrische bussen voor onder meer Deutsche Bahn, maar worstelt al jaren met productieproblemen. Daardoor worden er een stuk minder bussen afgeleverd dan de bedoeling is. In het eerste halfjaar van 2024 leverde Ebusco 98 bussen af, terwijl honderden exemplaren waren gepland.

De achterblijvende productie leidt tot minder inkomsten, maar ook boetes voor het niet nakomen van leveringsafspraken aan klanten. Mede daardoor leed de bussenmaker in de eerste helft van dit jaar een verlies van bijna 65 miljoen euro, op een omzet van 38 miljoen euro.

Vorig maand kondigde het bedrijf daarom al aan om terug te schalen in vestigingen: van zeven locaties naar vijf. Er werken nu nog 770 mensen bij Ebusco, zo'n honderd minder dan eind vorig jaar. Naar verwachting zullen er nog meer banen worden geschrapt.

Het bedrijf zal binnenkort een buitengewone aandeelhoudersvergadering uitroepen om Christian Schreyer officieel te benoemen. Volgens een persverklaring hebben verschillende grootaandeelhouders al hun steun uitgesproken voor zijn benoeming. Daarmee is de aanstelling vrijwel zeker.

De speelfilm The Apprentice over de jonge jaren van Donald Trump komt in de VS en Canada in de bioscoop vóór de presidentsverkiezingen van 5 november. Daarmee gaat een wens in vervulling van de maker, de Deens-Iraanse regisseur Ali Abassi.

Bij de première afgelopen mei op het filmfestival van Cannes had hij laten weten dat de biopic over Trump, de presidentskandidaat van de Republikeinen, wat hem betreft voor de verkiezingen in de VS te zien zou moeten zijn. Maar de grote en belangrijke studio's en distributeurs wilden er niet aan.

De film gaat over de opkomst van Trump, gespeeld door Sebastian Stan, als jonge zakenman. Onder de vleugels van advocaat Roy Cohn (Jeremy Strong) zet hij in de jaren 70 zijn eerste stappen in het vastgoedimperium van zijn vader, waarin hij geleidelijk een prominente rol krijgt.

Er komen scènes in voor waarin het personage Trump drugs gebruikt en plastische chirurgie ondergaat. En aan het eind is er een grote ruzie waarbij hij zijn eerste vrouw Ivana verkracht.

In werkelijkheid heeft Ivana daarover ook een verklaring afgelegd bij haar scheiding van Trump in 1990, maar in 2015 heeft ze die herroepen. Ze had het niet letterlijk bedoeld, zei ze, maar ze had zich aangerand gevoeld. Ivana Trump overleed in 2022.

'Zogenaamde filmmakers'

Het is dus niet verwonderlijk dat Trump met rechtszaken heeft gedreigd. Na de première betitelde een woordvoerder van Trumps campagneteam het op feiten gebaseerde The Apprentice als "louter verzinsels".

Hij kondigde juridische stappen aan, gezien "de schaamteloos onjuiste aannames van deze zogenaamde filmmakers". Vandaag, nadat bekend was geworden dat de film in oktober in de bioscoop komt, kwam de Trump-campagne met een soortgelijke verklaring. Onduidelijk is of het campagneteam al juridische actie heeft ondernomen.

Fahrenheit 9/11

De distributie van de film in de VS is nu in handen van het relatief kleine Briarcliff Entertainment. De drijvende kracht daarachter is Tom Ortenberg. Hij bracht in het verleden onder meer de spraakmakende documentaire Fahrenheit 9/11 (2004) van Michael Moore uit.

Dat was een uiterst kritisch portret van oud-president George W. Bush en de nasleep van 11 september, met de roemruchte amateurbeelden waarop te zien is hoe Bush het nieuws van de aanslag op het World Trade Center te horen krijgt en volkomen verstart.

Ook was Ortenberg verantwoordelijk voor de distributie van de met een Oscar bekroonde speelfilm Spotlight (2015), over de onderzoeksredactie van de krant The Boston Globe die een groot kindermisbruikschandaal binnen de katholieke kerk blootlegt.

Waardering

Regisseur Abassi heeft overigens aangeboden om de film samen met Trump te bekijken. Volgens hem zou de oud-president er best waardering voor kunnen hebben.

"Ik kan met hem afspreken waar hij maar wil voor een gesprek over de bedoeling van de film. Dan kunnen we hem bekijken en het erover hebben, mocht Trumps campagneteam dat interessant vinden", zei hij op het festival van Cannes.

Wanneer de film in Nederland in première gaat is nog niet bekend.

De Oekraïense luchtmachtcommandant Mykola Olesjtsjoek is door president Zelensky ontslagen. Dat ontslag komt een dag nadat bekend werd dat een F-16- gevechtsvliegtuig is neergestort. De piloot van het toestel kwam daarbij om het leven.

Zelensky geeft geen reden voor het ontslag, maar zegt dat het personeel beschermd moet worden en dat er behoefte was aan versterking op het topniveau van de strijdkrachten.

"Ik heb besloten om de commandant van de luchtmacht van Oekraïne te vervangen", zegt Zelensky in een verklaring op Telegram. "We moeten sterker worden en mensen en het personeel beschermen en zorgen voor al onze militairen."

Luitenant-generaal Anatoli Kryvonozjka neemt tijdelijk de taken waar van Olesjtsjoek, voordat er een vervanger wordt aangewezen.

De VS stuurde onlangs zes toestellen naar Oekraïne. Nederland heeft in samenwerking met Denemarken tientallen F-16's toegezegd, waarvan een aantal is geleverd. Het toestel dat maandag is neergestort is het eerste toestel van dit type dat Oekraïne nu verloren heeft.

Marjana Bezoehla, het hoofd van de defensiecommissie van het Oekraïense parlement, beweert dat de F-16 is neergehaald door een Patriot-luchtverdedigingssysteem van Oekraïne zelf. Het land heeft meerdere van die systemen van de VS gekregen. De politica eist dat degenen die daarbij betrokken waren ter verantwoording worden geroepen.

Onderzoek loopt nog

Olesjtsjoek beschuldigde Bezoehla er vervolgens van de luchtmacht te belasteren en Amerikaanse wapenfabrikanten in diskrediet te brengen. Maar de luchtmacht van Oekraïne heeft ook niet direct ontkend dat de F-16 door een Patriot-raket is getroffen.

Het onderzoek naar de crash loopt nog, met hulp van Amerikaanse experts. De VS heeft eerder gezegd dat het toestel niet is neergeschoten door vijandelijk vuur. Een Amerikaanse defensiefunctionaris meldt aan persbureau Reuters dat verschillende scenario's worden onderzocht, variërend van een fout van de piloot tot technische problemen van het toestel.

Meerdere patiënten van het Haaglanden Medisch Centrum in Den Haag zijn recent besmet geraakt met de VRE-bacterie. De bacterie die resistent is voor de meeste antibiotica is aangetroffen op twee afdelingen.

De meeste mensen worden niet ziek van de bacterie, die van nature in de darmen voorkomt. Bij patiënten met een verminderde weerstand kan de VRE-bacterie echter een infectie veroorzaken. Die infectie is moeilijk te behandelen omdat veel antibiotica niet werken.

In juni werd de VRE-bacterie al bij één patiënt ontdekt. Een woordvoerder zegt tegen Omroep West dat er toen "is gehandeld". Wat dat precies inhoudt, is onduidelijk. Half augustus werd de bacterie aangetroffen bij twee patiënten.

1300 oud-patiënten

Omdat er binnen twee maanden nieuwe besmettingen opdoken, wil het ziekenhuis 1300 ontslagen patiënten testen op de bacterie. Het gaat om alle mensen die tussen juni en eind augustus op de afdelingen hebben gelegen waar de besmettingen zijn ontdekt. Zij krijgen binnenkort een brief.

Patiënten die positief testen zullen bij een eventuele volgende opname op een eenpersoonskamer worden ondergebracht. Ook zal verplegend personeel dan beschermende kleding dragen.

Het ziekenhuis heeft een van de afdelingen interne geneeskunde deze week gereinigd en ontsmet. Komend weekend volgt de andere afdeling. Zo hoopt het ziekenhuis het risico op verspreiding naar andere afdelingen te verkleinen.

Zorg gaat door

De zorg in het ziekenhuis gaat gewoon door. Er komen geen afspraken of behandelingen te vervallen.

Het kind van anderhalf dat woensdag uit een raam viel in Helmond, is overleden. Dat meldt de politie. Uit onderzoek blijkt dat het gaat om een noodlottig ongeval.

Het meisje viel van de derde verdieping naar beneden. Het kindje verbleef bij haar oma en was waarschijnlijk zelf op de vensterbank geklommen. Ze raakte zwaargewond en werd naar het ziekenhuis gebracht.

Het incident gebeurde op de Markt in het centrum van de stad. De terrassen zaten op dat moment vol. Veel mensen zagen het gebeuren. "Iedereen raakte in paniek", vertelde een ooggetuige aan Omroep Brabant.

Ongelukken

In enkele weken tijd zijn meerdere kinderen gewond geraakt na een val uit het raam. Een van die kinderen, een 1-jarige die twee weken geleden in Rotterdam vanaf de vierde verdieping viel, is overleden aan zijn verwondingen. Dat werd eveneens vandaag bekend. Ook in dat geval ging het om een noodlottig ongeval.

Twee vooraanstaande leidinggevenden van de VRT moeten het veld ruimen naar aanleiding van een kritisch rapport over de werkcultuur binnen de Vlaamse publieke omroep. Het gaat om directeur content Ricus Jansegers, eindverantwoordelijk voor alle radio- en tv-programmering, en netmanager Lotte Vermeir van de tv-zenders VRT 1 en VRT Canvas.

Hun vertrek komt op een saillant moment, vlak voor het begin van het nieuwe tv-seizoen. Het was een publiek geheim, schrijft de krant Het Laatste Nieuws, dat Jansegers en Vermeir slecht met elkaar overweg konden.

Het rommelt al langer binnen de omroep. In verschillende Vlaamse media verschenen dit jaar verhalen en anonieme getuigenissen over het autoritaire optreden van Jansegers. Er was veel onvrede over ingrepen van de leiding, die onder meer probeerde de uitzending van Godvergeten tegen te houden. Die documentaire, in Nederland uitgezonden door KRO-NCRV, gaat over kindermisbruik door katholieke geestelijken in België.

Ook bemoeiden Jansegers en VRT-directeur Frederik Delaplace zich met de documentairereeks Het proces dat niemand wou, over de van grensoverschrijdend gedrag beschuldigde programmamaker Bart De Pauw. Het programma werd een dag voor de uitzending uit de programmering geschrapt, tot grote woede van netmanager Vermeir. Ook die interventie, op aandrang van De Pauw zelf, schoot de programmamakers in het verkeerde keelgat.

Geen bruggen bouwen

Naar aanleiding van de klachten werd de Nederlandse organisatieadviseur Rob van Eijbergen in het voorjaar aangesteld als 'onafhankelijk bemiddelaar'. Vandaag heeft hij zijn bevindingen gepresenteerd, met dus het onmiddellijke ontslag van Jansegers en Vermeir tot gevolg. De twee zijn volgens Van Eijbergen niet in staat om de broodnodige veranderingen door te voeren.

"Er is echt een verstoorde organisatiedynamiek binnen de VRT en deze twee mensen hebben geen bruggen kunnen bouwen. Dat maakt dat mensen zich onveilig voelen in de organisatie, zich niet durven uit te spreken en het gevoel hebben dat ze bij het ene of het andere kamp moeten horen", zo luidt een van Van Eijbergens conclusies.

Grote showprogramma's

Jansegers erkent nu dat zijn "stijl en aanpak niet altijd matchen met iedereen bij VRT" en maakt excuses aan mensen die zich door hem gekwetst voelen. Voordat hij in 2021 bij de VRT kwam werkte hij jarenlang bij de commerciële omroep VTM, waar hij successen boekte met grote showprogramma's als K3 zoekt K3. Eerder was hij CEO van SBS Belgium, het moederbedrijf van verschillende commerciële Vlaamse zenders.

Lotte Vermeir was netmanager sinds medio 2021, maar ze werkte al sinds 2008 in verschillende functies voor de VRT.

Actieplan

De VRT-directie neemt alle aanbevelingen van hoogleraar integriteit Van Eijbergen over en gaat de komende weken een actieplan uitwerken. Dat moet leiden tot meer zichtbaarheid en een betere aanspreekbaarheid van de directie en het management, en tot een betere interne communicatie.

Niet alleen agenten zelf, maar ook mensen op straat kunnen de dupe worden van de onveilige werksfeer bij de politie in het centrum van Rotterdam. Het gevaar bestaat dat agenten te makkelijk geweld gebruiken en burgers discrimineren of ongelijk behandelen.

Dat staat in het onderzoek naar de cultuur bij het basisteam Rotterdam-Centrum, dat de politie vandaag heeft gepubliceerd. Vorige week leidde media-aandacht voor het rapport tot veel beroering binnen en buiten de politie. Die besloot daarom een 'publieksversie' openbaar te maken.

Binnen het Rotterdamse politieteam heerst veel onvrede, er wordt geroddeld en er is sprake van discriminatie en seksisme. Deze ongezonde werksfeer kan zijn weerslag hebben op hoe agenten op straat handelen, waarschuwen de onderzoekers.

Irritaties

In het rapport van een onafhankelijk bureau wordt uitgebreid geanalyseerd wat de problemen zijn in het ruim 200 medewerkers tellende team. Een aantal bevindingen zijn kenmerkend voor de hele politie.

Zo kampt Rotterdam-Centrum net als veel andere teams met een permanent tekort aan personeel. Dit leidt tot extra werkdruk en onderlinge irritaties. Jonge agenten voelen zich aan hun lot overgelaten, omdat er weinig tijd is voor begeleiding. Sommige agenten noemen hun inzet onverantwoord.

Tegelijkertijd heeft de politie te maken met "maatschappelijke verharding", in de omgang met mensen op straat en bij protesten. Dat maakt het politiewerk moeilijker en de druk op agenten nog groter.

Vijandige buitenwereld

In Rotterdam-Centrum krijgt de politie bovengemiddeld veel te maken met overlast van dronken uitgaanspubliek, dak- en thuislozen en verwarde mensen. Agenten worden op straat regelmatig agressief en respectloos bejegend.

Ze ervaren de buitenwereld als vijandig en voelen zich vaak genoodzaakt om geweld te gebruiken. Volgens de onderzoekers zou het kunnen dat een vertekend beeld van de samenleving "overslaat" naar binnen, en ook op het politiebureau voor een onveilige sfeer zorgt. Bovendien bestaat het risico dat agenten op straat sneller geneigd zijn om geweld te gebruiken, in plaats van het gesprek aan te gaan.

De Rotterdamse politiechef Fred Westerbeke erkent de risicofactoren, maar zegt dat uit aangiften tegen de politie niet blijkt dat er daadwerkelijk sprake is van overmatig geweld. Het rapport laat volgens hem zien dat er bij het team "veel werk te verzetten is", maar hij zegt ook dat de meeste agenten in Rotterdam-Centrum hun werk goed uitvoeren.

Bij het team Rotterdam-Centrum, maar ook op veel andere plekken binnen de politie, is de gemiddelde agent wit, hetero en man. De onderzoekers schrijven dat deze "monocultuur" een kloof kan veroorzaken met de buitenwereld: burgers herkennen zich niet in de politie en andersom. Discriminatie en ongelijke behandeling liggen dan op de loer.

Veel ondervraagden menen dat bij hun team geen sprake is van discriminatie, maar de onderzoekers zien wel degelijk risico's. Minderheden zijn welkom, mits ze tegen een grapje kunnen. "Het maken van grappen hoort bij de dagelijkse praktijk", schrijven de onderzoekers. "Het zou nodig zijn om te ontladen."

De grappen worden door sommige agenten als kwetsend ervaren, maar medewerkers die racistische grappen maken worden daar niet op aangesproken. "Leidinggevenden staan er zelf bij te lachen, wordt gezegd."

Flirten

Het Rotterdamse basisteam heeft geen "aanspreekcultuur", staat in het rapport. Agenten wijzen elkaar niet op ongewenst gedrag of fouten in het werk, maar houden elkaar de hand boven het hoofd.

Op de werkvloer maken agenten vrouwonvriendelijke grappen, beoordelen ze het uiterlijk van vrouwelijke collega's en flirten ze nadrukkelijk met hen, wat deze collega's als onprettig en intimiderend ervaren. Gemopper en geroddel komt veel voor en kan leiden tot pesterijen en uitsluiting.

Vriendjespolitiek

Klachten zijn er ook over de teamleiding, die na de media-aandacht van vorige week is opgestapt. Leidinggevenden zouden te weinig betrokken zijn bij de werkvloer. "Sommige medewerkers zeggen hun teamchef zelfs nog nooit gesproken te hebben."

Het gevoel heerst dat leidinggevenden niet worden geselecteerd op basis van kwaliteit, maar op basis van dienstjaren of vanwege vriendjespolitiek. "Het is niet belangrijk of je geschikt bent, maar of ze je mogen of niet", aldus het rapport.

Politiechef Fred Westerbeke zegt volop bezig te zijn met verbeteren van het werkklimaat bij het basisteam. Daarnaast wil hij kijken of dezelfde problemen elders binnen de politie spelen. "Dat betekent dat we in alle teams in onze eenheid het gesprek aangaan", aldus Westerbeke.

Gemeenten reageren kritisch op de noodmaatregel van minister Faber van Asiel en Migratie om voor zondag het aantal asielzoekers in Ter Apel onder de 2000 te brengen. Faber heeft het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) opdracht gegeven om in totaal 100 tot 200 asielzoekers over te plaatsen naar vrijwel alle opvanglocaties elders in het land. In haar brief aan het COA spreekt ze van "één en het liefst twee asielzoekers" per opvanglocatie.

Maar als een opvanglocatie vol zit, moet de gemeente waar die locatie staat ook toestemming geven. Een gemeente kan de opvang van extra asielzoekers weigeren, bijvoorbeeld omdat er risico's voor de brandveiligheid ontstaan of vanwege afspraken met omwonenden over het maximaal aantal asielzoekers.

En die opvangcentra zitten al voor 99,9 procent vol, aldus een woordvoerder van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) tegen persbureau ANP. De VNG vindt het daarom "op zijn minst merkwaardig" dat er geen overleg is geweest. "Ook al zijn het kleine aantallen, je kunt niet zonder overleg zomaar een of twee bedden erbij zetten."

Faber is het daar niet mee eens. "Ik zie niet gelijk in waarom we de VNG hadden moeten betrekken. Het gaat niet om nieuwe azc's maar om overplaatsingen naar bestaande azc's", zegt ze tegen de NOS. "Volgens de informatie van het COA zijn er voldoende bedden in gemeenten voor deze overplaatsingen."

Nieuwe boete

In het aanmeldcentrum in Ter Apel verblijven structureel meer asielzoekers dan de 2000 die er mogen zitten. Het COA moest vanwege de overschrijdingen al 1,5 miljoen euro boete betalen aan de gemeente Westerwolde, waaronder Ter Apel valt. Als het probleem na zondag niet is opgelost, stapt de gemeente opnieuw naar de rechter en dreigt een nieuwe boete. Faber wil dat voorkomen.

Vanochtend telde het aanmeldcentrum 2117 asielzoekers. Dat zijn er dus 117 te veel. Het COA laat aan het ANP weten dat er vandaag "substantieel" meer mensen dan normaal naar opvanglocaties zijn gebracht. Om hoeveel mensen het precies gaat, kan de woordvoerder niet zeggen. Ook valt niet te zeggen of dit ertoe leidt dat er zondag minder dan 2000 mensen in het centrum verblijven.

Als dat lukt, is het de vraag of dat zo blijft. Vluchtelingenwerk Nederland vindt het plan van Faber geen structurele oplossing. "Zolang er geen nieuwe locaties voor de lange termijn bij komen, blijft het pleisters plakken en worden gemeenten, zoals dat nu gebeurt, op het laatste moment overvallen", zegt een woordvoerder tegen het ANP.

Drie grote gemeenten

De gemeente Utrecht telt vijf opvanglocaties maar die zitten allemaal vol. Als het COA daar vijf tot tien extra asielzoekers wil plaatsen zal de gemeente toestemming moeten geven. Een woordvoerder weet nog niet of die toestemming er komt. Den Haag telt drie opvanglocaties. Vooralsnog vangt de gemeente drie asielzoekers extra uit Ter Apel op.

Wethouder Rutger Groot Wassink van de gemeente Amsterdam vindt het stuitend dat Faber deze oproep doet om een gerechtelijke procedure te voorkomen. Zij zou zich in plaats daarvan moeten inzetten voor een menswaardige opvang van vluchtelingen, zegt hij.

De Amsterdamse wethouder stoort zich ook aan het ontbreken van dwang voor de gemeenten om mee te werken. "Gemeenten die zich al ruimhartig inzetten worden nu opnieuw extra belast, terwijl er ook gemeenten zijn die niets doen en op deze manier worden ontzien."

Het verzoek aan Amsterdam komt neer op het huisvesten van vijftig asielzoekers extra in de opvangcentra in de stad. "Als vanzelfsprekend zal Amsterdam kijken naar het verzoek van de minister, omdat we ons bekommeren om het lot van vluchtelingen." Maar Amsterdam neemt pas na het weekend een besluit, dus nadat de datum van 1 september is gepasseerd.

Westerwolde

Burgemeester Velema van Westerwolde kan zich voorstellen dat gemeenten zich overvallen voelen. "Maar ik ben toch blij met de maatregel van de minister. Ter Apel heeft de afgelopen drie jaar namelijk structureel 250 tot 500 mensen te veel opgevangen. Wij hebben begrepen dat het hier gaat om een tijdelijke maatregel om Ter Apel te ontlasten tot er ruimte in Zaandam en Biddinghuizen is gecreëerd."

Dat neemt niet weg dat zijn gemeente de juridische stappen tegen het COA doorzet, als het aantal asielzoekers de komende weken de 2000 overschrijdt.

Een staakt-het-vuren in Gaza lijkt nog ver weg. Maar Israël en Hamas zijn nu wel akkoord met een aantal korte gevechtspauzes. Op die momenten kunnen kinderen in Gaza gevaccineerd worden tegen polio. De campagne begint komende zondag. Maar het is zeer de vraag of er genoeg tijd zal zijn om alle kinderen te bereiken.

Eind juni namen onderzoekers monsters van het afvalwater in Gaza. Tot hun grote schrik troffen ze het poliovirus op zes plekken aan. En dat terwijl de ziekte al 25 jaar niet meer voorkwam in Gaza. Al snel klonk er een roep om een vaccinatiecampagne. Het virus zou zich snel kunnen verspreiden door de slechte hygiënische omstandigheden in Gaza, waar de gezondheidszorg is ingestort na tien maanden oorlog.

Vorige week kwam de bevestiging dat er een jongetje besmet was. Abdel Rahman uit Deir el-Balah, bijna een jaar oud, houdt er een verlamd onderbeen aan over. En intussen zijn er drie kinderen met verlammingsverschijnselen gemeld. De zeer besmettelijke ziekte kan verlamming en hersenvliesontsteking veroorzaken, en leiden tot de dood.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft een plan klaarliggen voor de vaccinatie van 640.000 kinderen onder de 10 jaar. Dankzij de gevechtspauzes kunnen families hun kinderen naar klinieken brengen voor de vaccinatie, is het idee. Die krijgen dan twee druppeltjes van het vaccin nOPV2 op hun tong. Een paar weken later moet dat nog een keer herhaald worden.

De vaccinaties gebeuren in drie fases: eerst in Midden-Gaza, dan in het zuiden en vervolgens het noorden. De WHO krijgt per zone drie dagen de tijd, met indien nodig een dag uitloop, zegt de Nederlandse arts Rik Peeperkorn, die namens de WHO verantwoordelijk is voor Gaza. De gevechtspauzes gaan om 06.00 uur in en duren tot het begin van de middag.

Niet ideaal

"Onze teams zijn klaar om te vertrekken en we verwachten dat dit op de best mogelijke manier zal gebeuren", aldus Peeperkorn. "Het is niet ideaal, dat wil ik wel benadrukken, maar dit zijn we met alle partijen overeengekomen. En we zullen onze uiterste best doen om 90 procent van de kinderen te bereiken," zei de arts op een persconferentie.

Eerder bepleitte de WHO gevechtspauzes van zeven dagen per regio. Maar dat vonden de strijdende partijen kennelijk te lang. Volgens de Israëlische zender Channel 13 hebben de Verenigde Staten de Israëlische premier Netanyahu zwaar onder druk gezet om in te stemmen met de vaccinatiecampagne.

Een vaccinatiegraad van 90 procent, waar de WHO op hoopt, lijkt onder deze omstandigheden niet mogelijk. "Dat ga je zeer waarschijnlijk niet halen", zegt epidemioloog Amrish Baidjoe van Artsen zonder Grenzen. "In een semi-actief conflictgebied kun de eerste dagen de hoofdmoot pakken, misschien haal je 50 procent. Daarna kost het steeds meer moeite om de rest te bereiken. Daar is een permanent staakt-het-vuren voor nodig."

"Je zult veel mensen hebben die niet naar de klinieken willen of kunnen komen", vervolgt Baidjoe. "Elke verplaatsing in een oorlogsgebied kan gevaarlijk zijn. Als er gevechtspauzes van acht of negen uur komen, wat is dan je prioriteit als burger? Checken of je familieleden nog leven, eten vergaren, of een vaccinatie halen voor je kind? Veel mensen zien de noodzaak niet omdat polio nu nog geen groot probleem is in Gaza."

Meer dan polio

Baidjoe, die veel ervaring heeft in crisisgebieden, noemt het "enerzijds goed, maar ook zuur" dat er nu actie komt tegen polio. "Er sterven veel kinderen in Gaza aan van alles en nog wat. Ik snap dat het bestrijden van polio politiek goed ligt, maar het is wel een beetje krom."

"Het probleem is echt niet alleen polio", vervolgt Baidjoe. "Kinderen hebben te weinig te eten, ze krijgen de routinevaccinaties niet en er zijn veel kinderen hebben ledematen verloren. Andere ziekten die door vaccinatie kunnen worden voorkomen, zoals cholera en de mazelen, vormen nu een grotere bedreiging in Gaza."

Om ook die ziekten te bestrijden is eerst een herstel van de medische infrastructuur van Gaza nodig, benadrukt Peeperkorn. "We zeggen het elke keer, en ik wil niet als een grijsgedraaide plaat klinken, maar natuurlijk blijven we oproepen tot een staakt-het-vuren om de gezondheidszorg in Gaza weer op te bouwen."

De WHO heeft gezondheidswerkers opgeleid om de poliovaccins toe te dienen:

Het onderzoek naar de dood van een 26-jarige Palestijnse man in Antwerpen heeft voorlopig geen aanwijzingen voor een misdrijf opgeleverd. Dat meldt het Antwerpse Openbaar Ministerie.

Het lichaam van de man werd op woensdag 21 augustus in een park gevonden onder verdachte omstandigheden: hij was vastgebonden aan handen en voeten. Maar uit het onderzoek op de vindplaats en de autopsie is er vooralsnog niet gebleken dat derden betrokken waren bij de dood van de man.

De krant Gazet van Antwerpen meldt dat alles nu erop wijst dat de man zelf een einde aan zijn leven heeft gemaakt. Het gaat om een 26-jarige man zonder verblijfplaats in België. Volgens de krant had de man psychische problemen zou in het verleden daarvoor al eens opgenomen zijn.

De mededeling van het OM komt nadat het overlijden van de Palestijnse man de afgelopen dagen op sociale media tot ophef had geleid. Zo gingen er veel onjuiste berichten over rond en waren er speculaties over een misdrijf. Het onderzoek wordt wel nog doorgezet.