NOS Nieuws - Algemeen

Een dag na de verkiezingen in Thüringen is het historische resultaat van Alternative für Deutschland (AfD), die voor het eerst de grootste werd in een Duitse deelstaat, het gesprek van de dag. Enerzijds is er blijdschap bij de aanhang van de AfD, die hoopt dat "de elite in Berlijn oprot". Anderzijds is er schrik en verdriet bij tegenstanders van de radicaal-rechtse partij, die vrezen voor een terugkeer naar "de donkerste dagen uit de Duitse geschiedenis".

De reacties liegen er dus niet om, hier op de Moskauer Platz in het noorden van Erfurt, hoofdstad van Thüringen. In deze hoogbouwwijk met karakteristieke DDR-flats en straten vernoemd naar (voormalige) bevriende steden ging de helft van de stemmen naar de AfD. De gemiddelde leeftijd ligt vrij hoog en veel mensen hebben geen zin om te praten.

De overtuigde AfD-stemmers vertellen echter maar wat graag over het succes van hun partij. "Ik stem al jaren op de AfD, want zij begrijpen wat er misgaat in dit land. En ze willen het anders aanpakken dan alle andere partijen hebben geprobeerd", zegt Marco, een gepensioneerde Erfurter. "Ze moeten eindelijk werk maken van het uitzetten van buitenlanders die hier niet horen."

Vorige week zette de Duitse regering voor het eerst in jaren veroordeelde Afghanen uit naar Afghanistan, maar die actie heeft hem alleen maar bozer gemaakt. "Ze kregen duizend euro mee! Dat zouden de gepensioneerden moeten krijgen."

Voor een andere AfD-stemmer, Peter, is het migratiebeleid ook de belangrijkste reden om op de partij te stemmen. "De Duitser moet weer op één komen te staan." Hij denkt dat de meeste problemen, zoals de hoge inflatie en energiekosten, zullen verminderen zodra de immigratie wordt afgeremd.

Gescheiden werelden

De ruime meerderheid van Erfurt die niet op de AfD heeft gestemd, is geschrokken van de AfD-winst. "Ik schaam me voor Thüringen. Nu denkt heel Duitsland dat wij nazi's zijn", zegt een man hoofdschuddend. Bij gelijkgestemde stadsgenoten vallen woorden als "catastrofe", "schande" en "eng'".

"Ik vind het echt heel erg om te zien", zegt een oudere dame, die net boodschappen heeft gedaan. "Mijn ouders hebben de verschrikkingen overleefd van de vorige keer dat ons land zo naar rechts schoof", zegt zij, verwijzend naar het nazisme. "Als het zo verdergaat, gaan we weer die kant op."

Het lijkt - hier op de Moskauer Platz - alsof AfD-stemmers en niet-AfD'ers in gescheiden werelden leven. De één zegt niemand in zijn omgeving te kennen die op "zo'n verschrikkelijke partij" stemt, terwijl de trotse AfD'er Marco beweert dat al zijn vrienden op de radicaal-rechtse partij hebben gestemd. "Onder wie mensen die voorheen op CDU of Die Linke stemden."

Wat hen bindt, is de onvrede over met name het huidige economische beleid. "Als de regering de beloftes was nagekomen, dan was de AfD nu niet zo groot geweest", zegt een vrouw bij de bushalte. Die analyse wordt breder gedeeld: "Mensen denken dat alles beter wordt onder de AfD, maar zij zullen onze economie juist kapotmaken", zegt Marina.

Het gevoel dat Thüringen achtergesteld wordt is groot: de pensioenen liggen hier het laagst van alle deelstaten en ook de salarissen behoren tot de laagste van het land.

Brandmauer

De regeringspartijen zien naar aanleiding van de deelstaatverkiezingen in Thüringen en Saksen, waar ook oppositiepartijen als CDU en BSW winst boekten, geen reden om radicaal van koers te veranderen. Er wordt gehoopt dat de ingezette economische hervormingen de komende tijd hun vruchten afwerpen, evenals de aangekondigde pensioenhervorming. Wel moet het beleid beter aan de man gebracht worden, klinkt het.

De AfD-stemmers in het noorden van Erfurt hebben daar geen vertrouwen meer in. "Ze beloven al drie jaar lang zoveel, maar er komt niks", zegt een van hen. Voor Peter is het vertrouwen ook definitief weg: "Ze moeten weg, dat is de enige oplossing."

Dat de AfD vermoedelijk niet zal meeregeren, omdat alle andere partijen samenwerking uitsluiten, maakt de woede alleen maar groter. "De winnaar is uiteindelijk de grote verliezer, dat is kiezersbedrog."

Een enkeling hoopt dat de CDU bij zal draaien en de zogeheten brandmauer zal afbreken. "Angela Merkel heeft het land te gronde gericht, maar de huidige leider, Friedrich Merz, beweegt de partij de goede kant op. Het is aan hem of de AfD mag meeregeren."

Goed nieuws voor feestvierders van wie de telefoon is gestolen op dancefestival Mysteryland. Dankzij het speurwerk van een festivalganger zijn in totaal 33 mobieltjes teruggevonden, meldt de politie.

Een van de bestolen festivalgangers ontdekte dankzij de zoekfunctie 'Find my iPhone' dat haar telefoon in het Gelderse Vuren was beland. Ze besloot naar de aangegeven locatie toe te gaan en vond daar een rugzak met naast haar eigen telefoon nog eens 32 mobieltjes.

De vrouw schakelde de politie in, die de tas in beslag heeft genomen en de buit heeft onderzocht. De politie gaat ervan uit dat ook de andere telefoons op Mysteryland zijn gestolen. Een aantal telefoons is alweer terug naar hun eigenaar.

Er zijn nog geen verdachten aangehouden, schrijft NH Nieuws.

Minister Van Hijum van Sociale Zaken onderzoekt of het mogelijk is om in bepaalde economische sectoren het inzetten van uitzendkrachten helemaal te verbieden of danig in te perken. Op die manier wil hij een einde maken aan misstanden rond vooral arbeidsmigranten.

In een brief aan de Tweede Kamer schrijft hij vooral geschrokken te zijn van de misstanden in slachterijen en andere bedrijven in de vleessector. Die werken veel met uitzendkrachten uit Oost-Europese EU-lidstaten en daar gaat veel mis.

Ze worden slecht gehuisvest, worden veel te makkelijk ontslagen en moeten dan vaak al heel snel hun huisvesting verlaten, waardoor ze dakloos raken.

Fatsoenlijk behandelen

Van Hijum: "Als bedrijf moet je mensen fatsoenlijk behandelen en de problemen niet afschuiven op de samenleving. Iedereen heeft recht op een zeker bestaan, ook arbeidsmigranten."

De misstanden duren al veel te lang, vindt de NSC-minister. Er zijn inmiddels afspraken gemaakt met de vleessector voor verbeteringen, maar er komt mogelijk nog een stok achter de deur.

Als de vleesbedrijven onvoldoende doen om de situatie van uitzendkrachten te verbeteren, wil Van Hijum graag de mogelijkheid hebben om een sector helemaal te verbieden met uitzendkrachten te werken. Ook denkt hij aan een minimumpercentage aan werknemers in vaste dienst.

Laatste redmiddel

Van Hijum noemt zo'n verbod op uitzendkrachten "een ingrijpende stap en een laatste redmiddel. Daarom verkennen we het ook zorgvuldig."

Overmorgen praat de Tweede Kamer met de minister over zijn plannen om misstanden rond arbeidsmigranten aan te pakken.

Bij een bezoek aan Oekraïne heeft premier Schoof president Zelensky "blijvende steun en betrokkenheid" toegezegd. Het is de eerste keer dat premier Schoof een bezoek aan het land brengt.

Schoof bezocht Zaporizja, een stad vlak bij de frontlinie. Hij ging onder meer langs bij een ondergrondse school, waar hij de opening van het nieuwe schooljaar bijwoonde.

"De Oekraïners zijn ongelooflijk weerbaar", zei Schoof na het bezoek tegen de NOS. "Het is erg indringend om, in een stad enkele tientallen kilometers van het front, te zien hoe Oekraïners onder de meest zware omstandigheden hun leven voortzetten en hun land overeind houden." Hij vindt dat Nederland Oekraïne op alle mogelijke manieren moet helpen om zich staande te houden tegen Rusland.

Met zijn bezoek wil Schoof benadrukken dat Nederland achter Oekraïne blijft staan, bijvoorbeeld met geld voor de Oekraïense energiesector:

Nederland is sinds de Russische invasie in 2022 een van de voortrekkers als het gaat om financiële en materiële steun aan Oekraïne. Hoewel de coalitiepartijen hebben afgesproken om de steun aan Oekraïne voort te zetten, lijkt de steun minder vanzelfsprekend nu de PVV in de regering zit.

Vorige maand berichtte The Wall Street Journal dat Oekraïne achter de sabotage van de Nord Stream-pijpleiding zit. Dat was voor PVV-leider Wilders aanleiding om de financiële steun ter discussie te stellen. Schoof zou de relatie met Oekraïne moeten heroverwegen als het land inderdaad achter de sabotageactie zit, aldus Wilders. NSC-leider Pieter Omtzigt drukte zich voorzichtiger uit, maar vroeg ook om opheldering.

Dat Schoof vandaag een nieuw steunpakket aanbiedt, is dus een opsteker voor het land in oorlog. "Mensen in Oekraïne hebben recht op een vrij en veilig leven", aldus Schoof. "En het stoppen van de Russische aanval op Oekraïne is in het belang van de veiligheid van Nederland en Europa. Die overtuiging verbindt ons allen."

Wilders heeft inmiddels gereageerd op het bezoek aan Oekraïne. Op X vraagt Wilders of Schoof enkel is afgereisd om geld te brengen, of dat de "hardnekkige corruptie" ook aan bod is gekomen.

F-16

Zelensky zegt tegen persbureau Reuters dat hij met Schoof heeft gesproken over de Oekraïense luchtafweer. Kyiv dringt al langer aan op de levering van meer westerse verdedigingssystemen om Russische raketten en drones uit de lucht te kunnen schieten. De afgelopen weken voerde Rusland het aantal luchtaanvallen op Oekraïne significant op.

De Oekraïense president zei dat er ook gesproken is over het aanvullen van de F-16-vloot. Nederland en Denemarken namen vorig jaar het initiatief voor een internationale coalitie voor het leveren van de gevechtsvliegtuigen.

Het waren 'maar' verkiezingen in twee deelstaten in Oost-Duitsland, toch zijn de verkiezingsoverwinningen van radicaal-rechts en populistisch links in Thüringen en Saksen het gesprek van de dag in Duitsland.

Correspondent Charlotte Waaijers vertelt in deze podcast over de aantrekkingskracht van deze politieke extremen en wat dit zegt over de koers die Duitsland ingeslagen lijkt.

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie en montage: Elisabeth Steinz

Redactie: Anouk Kantelberg

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren.

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag twintig minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

NOS Amerika Kiest: iedere week praten de correspondenten van Bureau Washington je bij over het laatste nieuws rond de presidentsverkiezingen.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en Van der Wulp: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

De dolfijn die de afgelopen twee maanden in het Noordzeekanaal bij Velsen zwom, is op eigen initiatief terug gezwommen naar zee. Opvangcentrum SOS Dolfijn is blij, want ze maakten zich zorgen over het dier en een dolfijn zelf vangen en naar open zee brengen is bij wet verboden.

Begin juli werd de dolfijn gespot in het kanaal. SOS Dolfijn vermoedde dat het dier per ongeluk via de sluizen van IJmuiden het kanaal was binnengekomen.

De dolfijn werd begin juli voor het eerst gezien in het Noordzeekanaal:

De dolfijn had wel een beetje hulp nodig om de zee te vinden. Toen een sluiswachter de dolfijn de middensluis zag binnenzwemmen, liet hij twee binnenvaartschepen het kanaal blokkeren. Vervolgens deed hij de sluisdeuren richting zee open om ervoor te zorgen dat de dolfijn de juiste richting op zwom.

Juichen van geluk

"Toen ik het hoorde, stond ik te juichen van geluk", zegt Annemarie van den Berg, directeur van SOS Dolfijn. "Dit is eigenlijk de enige manier waarop dit goed kon komen. De sluiswachter heeft het fantastisch gedaan."

Het is nog best een stukje zwemmen van de sluis naar de open zee, zegt Van den Berg. Het zou haar dan ook niet verbazen als het dier de komende dagen nog te spotten is vanaf de pieren in Velsen.

Hangen in de haven

In 2020 belandde ook al een dolfijn in het Noordzeekanaal. Deze werd terug naar zee gelokt, maar bleef nog een paar dagen in de buurt van de haven hangen.

Het uiterst oostelijke deel van Schiermonnikoog is kwetsbaar voor een doorbraak. Een geul komt steeds dichter het eiland in, waardoor de afstand tussen de Noordzee en de Waddenzee kleiner wordt. Dat zou betekenen dat een deel van het eiland losraakt.

Langs het eiland hebben weer en water vrij spel. Hierdoor slijt de geul steeds verder naar binnen op de Balg, het uiterst oostelijke deel van het Waddeneiland. Nu zit er nog zo'n 650 meter tussen de geul en de Noordzee, maar dat schuift steeds verder op.

Langzaam graaft de geul zich een weg in het eiland, zegt geoloog Koos de Vries tegen Omrop Fryslân. Als dat punt bereikt is, komt het tot een doorbraak. In dat geval komt een stukje van het eiland los te liggen van de rest.

Dat kan nog tientallen jaren duren, benadrukt De Vries. "Maar in het geval van een flinke storm waardoor een grote overstroming op het eiland komt, kan het ook zomaar al snel gebeuren."

Het opvallende is dat Schiermonnikoog de afgelopen twintig jaar juist groter is geworden. Aan de oostkant is in die periode zo'n 5 kilometer aan land bij gekomen. Daarmee kwam dat deel van het eiland op grond van de provincie Groningen te liggen. De provinciale grens werd daarom gecorrigeerd, zodat het hele eiland bij Friesland zou blijven horen.

De dreigende doorbraak kan dus leiden tot een bestuurlijke discussie. Het kan gebeuren dat het 'nieuwe' eiland van Groningen wordt en de provincie daarmee de verloren grond terugkrijgt.

Een mogelijke doorbraak was eerder ook een argument tegen de aanleg van een stroomkabel door Tennet, tussen de Noordzee en de Waddenzee. Voor die kabels zou een gat gegraven moeten worden van minstens 50 meter breed. Tegenstanders zeiden dat daardoor twee zwakke plekken in de zeewering zouden ontstaan en de natuur van het eiland onherstelbare schade zou oplopen.

De kabels zouden door de duinen van de Balg lopen. "Als je dat zand, dat er al eeuwen ligt en ons beschermt, bij storm weghaalt, stort het in elkaar", zei een actievoerder in 2021.

De gemeente Westerwolde stapt opnieuw naar de rechter vanwege het aantal asielzoekers in het aanmeldcentrum in Ter Apel. Volgens de gemeente verbleven er afgelopen weekend meer dan 2000 asielzoekers in de opvang en dat is tegen de afspraken. Opvangorganisatie COA zegt juist dat het "voor het eerst sinds maart" is gelukt om aan de afspraak te voldoen en spreekt van 1885 asielzoekers.

Het COA gaat uit van de bezetting in de avond en de nacht, terwijl de gemeente ook naar de bezetting overdag heeft gekeken. Een groep asielzoekers brengt de nacht door in de gemeente Pekela, terwijl ze overdag in Ter Apel verblijven. Volgens het COA tellen ze die mensen nooit mee in de cijfers, terwijl de gemeente dat nu dus wel doet.

'Onorthodoxe maatregelen'

Het aantal mensen in de avond en de nacht naar beneden krijgen is volgens het COA gelukt door "onorthodoxe maatregelen". Daarmee doelen ze op de opdracht van het ministerie van Asiel en Migratie van afgelopen vrijdag om asielzoekers te verplaatsen naar opvanglocaties door heel Nederland.

Maar de gemeente Westerwolde vindt dat geen structurele oplossing. "Het COA is er wel in geslaagd om het aantal mensen omlaag te brengen, door een grote verschuiving van asielzoekers naar andere locaties in Nederland. Inclusief de mensen die elke ochtend vanuit de overlooplocatie in Pekela komen is het aantal nog steeds te hoog, namelijk 2053."

Het COA is hierover in gesprek met de gemeente Westerwolde. Een woordvoerder van het COA: "We hopen er gezamenlijk uit te komen, want een nieuwe rechtszaak hierover zal het tekort aan opvangplekken niet oplossen."

Problemen te veel op bordje Ter Apel

De gemeente had al gedreigd met een nieuwe rechtszaak als het het COA niet zou lukken om op 1 september het aantal asielzoekers onder de afgesproken limiet te krijgen. "De gevolgen van de problemen bij de asielopvang in Nederland worden nu al veel te lange tijd (sinds augustus 2021) in onevenredige mate op Ter Apel en haar inwoners afgewenteld", aldus de gemeente in een verklaring.

Ook het COA benadrukt dat het noodzakelijk is om de druk op de opvanglocatie in Ter Apel te verlagen, zodat er rust komt voor omwonenden, bewoners en medewerkers.

Maar de organisatie kampt met een tekort aan opvangplekken en de doorstroom verloopt stroperig. Zo zijn er door de woningnood duizenden statushouders in de asielopvang die langer moeten wachten op een woning dan de norm van veertien weken.

Dwangsom

De rechter bepaalde eind januari dat het COA een dwangsom van 15.000 euro moet betalen voor elke dag dat de bezetting boven de 2000 uitkomt. Die grens werd het grootste deel van de tijd overschreden, waardoor in juni het maximumbedrag van 1,5 miljoen euro werd bereikt.

Omdat verbetering uitbleef, kondigde de gemeente Westerwolde een maand geleden aan opnieuw naar de rechter te stappen als er op 1 september nog steeds meer dan 2000 asielzoekers in Ter Apel verbleven. "We willen dat de situatie normaliseert", zei burgemeester Velema begin augustus. Hij benadrukte dat het de gemeente niet om het geld te doen was.

Geen zin om te betalen

Eind vorige week deed het ministerie van Asiel en Migratie nog een poging om het aantal asielzoekers in Ter Apel onder de grens van 2000 te krijgen. Aan het COA werd de opdracht gegeven om asielzoekers vanuit de Groningse plaats naar 200 andere locaties te verplaatsen. Het zou gaan om één of twee asielzoekers per locatie, was het idee.

"Het COA moet de afspraak nakomen met Ter Apel en de rechter heeft uitgesproken dat het onder de 2000 personen moet blijven", zei minister Faber. "Ik heb geen zin om nog een keer een boete te betalen."

Een woordvoerder van het ministerie sprak zich in soortgelijke bewoordingen uit. "Je moet je afvragen of je het als overheid wil om steeds voor de rechter te moeten komen omdat het in Ter Apel te vol is."

Begin dit jaar maakten we deze video over de overlast in en rondom Ter Apel:

De helft van de universiteiten in Nederland heeft op dit moment, bij de start van het nieuwe academische jaar, een vrouwelijke rector magnificus. Dat meldt NRC. Het is nooit eerder voorgekomen dat evenveel mannen als vrouwen de hoogste bestuurder op een universiteit zijn.

Dat komt volgens de krant omdat heel wat mannelijke bestuurders de afgelopen jaren zijn opgevolgd door een vrouw. Dat is onderdeel van breder beleid om steeds meer vrouwelijke wetenschappers aan te nemen op een universiteit.

Voorkeursbeleid voor vrouwen

De TU Eindhoven is voorloper op dat gebied. Nieuw wetenschappelijk personeel dat op de technische universiteit aan de slag gaat is nu voor de helft vrouw en de helft man. De universiteit heeft een evenwichtige instroom bereikt door een voorkeursbeleid voor vrouwen.

Vijf jaar geleden begon de TU Eindhoven met een radicaal voorrangsbeleid: alle vacatures voor wetenschappelijk personeel stonden een halfjaar lang alleen open voor vrouwen. Pas als er na dat halfjaar geen geschikte kandidaat was gevonden, mochten ook mannen solliciteren.

Het beleid deed veel stof opwaaien en bleek in strijd met de wetgeving voor gelijke behandeling, zo oordeelde het College voor de Rechten van de Mens. De universiteit paste daarop het beleid aan: de voorkeursbehandeling gold niet meer voor alle vacatures, maar voor 30 tot 50 procent van de openstaande functies.

Start academisch jaar

Deze eerste maandag van september zijn de traditionele vieringen van de opening van het academisch jaar. In Utrecht grijpen demonstranten dat moment aan om duidelijk te maken dat ze de bezuinigingen op het hoger onderwijs niet willen accepteren.

Vakbonden, koepelorganisaties, academici en studenten stellen dat het nieuwe kabinet het hoger onderwijs dreigt te "slopen" met een bezuiniging van circa een miljard euro per jaar.

Veel onderwijsorganisaties steunen het protest. "Onderwijs is geen kostenpost, maar een investering in mensen, de maatschappij en de economie", vindt Tamar van Gelder van de Algemene Onderwijsbond.

Het protest richt zich niet alleen tegen de bezuinigingen, maar ook tegen de langstudeerboete van 3000 euro die de coalitie wil invoeren.

In Tunesië is presidentskandidaat Ayachi Zammel vannacht van zijn bed gelicht. Een medewerker van zijn campagneteam zegt tegen persbureau Reuters dat hij rond 03.00 uur door de politie werd opgepakt.

Zammel zou zijn opgepakt op verdenking van fraude met steunbetuigingen. Zijn medewerker noemt de gang van zaken absurd. Het zou een poging zijn om hem van het stembiljet te weren.

Eerder arresteerde de Tunesische politie verschillende potentiële presidentskandidaten en campagnevoerders, de meeste vanwege vermeende fraude met steunbetuigingen. De presidentsverkiezingen staan gepland voor 6 oktober.

Twee andere presidentskandidaten zitten al veel langer in de gevangenis, onder wie de zeer populaire Abir Moussi, leider van de Parti Destourien Libre (PDL), een van de belangrijkste oppositiepartijen.

Autocratische president

Zittend president Kais Saied, zeer omstreden vanwege zijn autocratische stijl van regeren, hoopt opnieuw gekozen te worden. Tunesische oppositiepartijen en mensenrechtenorganisaties hebben de autoriteiten beschuldigd van "arbitraire beperkingen" en intimidatie om Saied herkozen te krijgen.

Kais Saied won in 2019 als onafhankelijke kandidaat de presidentsverkiezingen. In 2021 zette hij het parlement buitenspel en ontsloeg de premier, waardoor alle macht bij hem kwam te liggen. De voorzitter van het parlement en de oppositie spraken van een staatsgreep. De afgelopen jaren zijn in het land tientallen journalisten, advocaten en oppositieleden vastgezet.

Vorige week oordeelde een rechtbank in Tunis dat drie kandidaten alsnog mogen meedoen aan de verkiezingen, nadat de kiescommissie hen had uitgesloten. Een van hen is Mondher Znaidi, een voormalig minister onder de in 2011 verdreven dictator Ben Ali. Znaidi woont in Parijs en zegt dat hij het land opnieuw wil opbouwen en Tunesiërs wil verenigen.

Een andere kandidaat is Abdellatif Mekki, die in 2022 de islamitische Ennahda-partij verliet. Die partij werd de grootste na de revolutie die in 2011 een einde maakte aan het regime van Ben Ali.

De kiescommissie heeft vandaag de uitspraak van de rechtbank naast zich neergelegd. Ze handhaaft drie kandidaten: Saied, Zammel en Zouhair Magzhaoui. De laatste is de leider van een nationalistische partij, die Saied en diens machtsovername altijd hebben gesteund. De laatste tijd is zijn koers omgeslagen en presenteert hij zich als tegenstander van Saied.

Het Openbaar Ministerie heeft 14 jaar gevangenisstraf geëist tegen een Pakistaanse haatprediker vanwege oproepen om PVV-leider Wilders te vermoorden. De verdachte, de 56-jarige mullah Muhammed Ashraf Jalali, was niet in de rechtszaal; hij zit in Pakistan.

Tegen een tweede verdachte, de 29-jarige Pakistaan Saad Hussain Rizvi, werd 6 jaar celstraf geëist voor opruiing en bedreiging. Rizvi is de leider van de extremistische partij Tehreek-e-Labaik Pakistan (TLP). Ook hij verblijft in Pakistan.

Wilders deed meerdere keren aangifte tegen beiden. Op de zitting vertelde hij over de impact die de doodsbedreigingen hebben op zijn leven. Hij bedankte de rechters dat het proces in de extra beveiligde rechtbank op Schiphol plaatsvindt. Jalali riep zijn volgelingen onder meer op Wilders te onthoofden of op te hangen.

De PVV-leider voerde uitgebreid het woord en vertelde hoe hij al jaren wordt beveiligd. "In 2004 ben ik door agenten met mitrailleurs uit mijn woning in Venlo gehaald en ik ben er sindsdien nooit meer terug geweest. Mijn vrouw en ik hebben in die jaren in safehouses, gevangenissen, kazernes en politiebureaus gewoond om maar veilig te zijn."

Cartoonwedstrijd

Vorig jaar werd een andere Pakistaan in Nederland veroordeeld tot 12 jaar cel. Khalid Latif, een oud-cricketspeler, werd bij verstek schuldig bevonden aan een poging tot uitlokking van moord op Wilders, opruiing en bedreiging.

In 2019 werd de Pakistaan Junaid I. veroordeeld tot 10 jaar celstraf voor het voorbereiden van een aanslag op Wilders. I. was het jaar ervoor van Frankrijk naar Nederland gereisd, waar hij in Den Haag werd opgepakt. Zijn motief had te maken met een geplande cartoonwedstrijd van Wilders over de profeet Mohammed. In Pakistan waren daarover massale protesten, geïnitieerd door de radicaal-islamitische TLP.

'Intensieve gesprekken'

De twee Pakistanen die nu terechtstaan zijn dus nog in Pakistan. Nederland heeft geen uitleveringsverdrag met dat land; pogingen van Nederland om de Pakistaanse autoriteiten alsnog te bewegen tot uitlevering hebben tot nu toe niks opgeleverd.

Het kabinet zegt de zaak aanhangig te blijven maken. Volgens de ministeries van Buitenlandse Zaken en Justitie en Veiligheid zijn er "intensieve gesprekken" met de Pakistaanse autoriteiten gevoerd "over het belang dat Nederland hecht aan deze zaak", zonder resultaat. Op de Algemene Vergadering van de VN in New York, die volgende week begint, wil Nederland Pakistan opnieuw aanspreken.

De rechtbank doet volgende week uitspraak in de zaak tegen Jalali en Rizvi.

De helft van de leerlingen op basis- en middelbare scholen gaat nooit of bijna nooit op school naar het toilet om te poepen. Ze vinden de toiletten vaak te vies of zijn bang dat andere kinderen hen kunnen horen of ruiken, blijkt uit onderzoek van de Maag Lever Darm Stichting.

De Maag Lever Darm Stichting vroeg 1000 kinderen tussen de 8 en 16 jaar naar hun toiletgebruik op school. De meeste kinderen (91%) gaven aan wel naar de wc te gaan om te plassen, maar ruim 60 procent houdt hun behoefte weleens op als ze moeten poepen.

"De wc's hebben vaak van die klapdeurtjes waar je onderdoor kunt kijken en dat geeft geen privacy", zegt directeur Mariël Croon. Ook hebben kinderen last van het taboe rond poepen en schamen ze zich. "Een andere reden die genoemd wordt is dat er op wc's op school wordt gerookt of gevapet."

Buikklachten

Van de leerlingen die hun ontlasting ophouden krijgt 43 procent buikklachten. "Bij een deel is het zelfs zo ernstig dat ze daarvoor naar een dokter moeten. Daar zijn we wel van geschrokken", zegt Croon in het NOS Radio 1 Journaal.

Kinderarts Marc Benninga van het Emma Kinderziekenhuis ziet regelmatig kinderen die klachten hebben omdat ze op school niet poepen. "Ze hebben een opgeblazen gevoel, buikpijn of gaan moeilijker naar het toilet omdat de ontlasting harder wordt." Ernstige verstopping kan daarnaast ook leiden tot incontinentie voor ontlasting.

Benninga schat dat tussen de 50.000 en 100.000 kinderen last hebben van verstopping. "Ik zit letterlijk de hele dag met mijn neus in de stront omdat er zoveel kinderen zijn met obstipatie", zegt de arts van het Kinderbuikcentrum. Dat een deel van die kinderen klachten heeft omdat ze op school niet naar de wc gaan, noemt Benninga "alarmerend".

Volwassenen

Of het probleem ook speelt onder volwassenen is niet bekend. "We hebben het onderzoek nu niet doorgetrokken naar werkenden, maar we weten dat het taboe rond poepen er altijd is", zegt Croon van de Maag Lever Darm Stichting. "Over het algemeen is er bij toiletten in bedrijven wel meer privacy en worden de wc's daar een aantal keer per dag schoongemaakt."

"Op scholen gaan tientallen tot honderden kinderen per dag naar zo'n wc. Het schoonmaken gebeurt meestal alleen 's avonds. Dat is volgens Croon veel te weinig. "En het feit dat kinderen een dokter moeten opzoeken omdat de wc's niet schoon genoeg zijn, is best ernstig."

De Maag Lever Darm Stichting roept schoolbesturen, gemeenten en het ministerie van Onderwijs op om te zorgen voor schone, veilige en besloten wc's. Benninga pleit ook voor maatregelen voor een "veilige poepomgeving", maar zegt dat kinderen zelf ook iets kunnen doen: "Ze moeten een beetje hygiënischer zijn. Als zij een puinhoop achterlaten op het toilet, dan kan je begrijpen dat de volgende er geen zin in heeft om in die stank of in die rommel zijn behoefte te gaan doen."

Luchtvaartmaatschappij KLM krijgt een boete als het bedrijf nog een keer niet volgens de nachtelijke vertrekroute vliegt. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) dreigt met een boete van 10.000 euro per overtreding met een maximum van 100.000 euro. De ILT ontdekte dat KLM het afgelopen jaar drie keer in de fout ging.

In juni vorig jaar en in januari en maart van dit jaar vloog KLM niet volgens de vastgelegde routes voor nachtvluchten. Die nachtrouters zijn zo ingericht dat er 's nachts minder overlast wordt veroorzaakt dan overdag. Zo mag er op bepaalde banen niet worden gevlogen.

De inspectie had KLM al eerder gewaarschuwd dat er een last onder dwangsom zou volgen bij een derde overtreding binnen één jaar. Desondanks ging KLM in maart opnieuw in de fout. Maar volgens de luchthaven was dit niet met opzet.

"De vluchten waarvoor wij een last onder dwangsom opgelegd hebben gekregen zouden volgens schema vóór 23.00 uur vertrekken", laat een woordvoerder weten. Tot dat tijdstip worden de dagroutes gevlogen. "Door vertraging was dat na 23.00 uur. Helaas is in deze uitzonderlijke gevallen de omzetting van dag- naar nachtroute niet gemaakt."

De inspectie ontdekte de overtreding door radiocommunicatie van KLM-vluchten te analyseren. Afwijken van de nachtroutes mag alleen in noodsituaties of bij extreme weersomstandigheden. Dat was bij de drie vluchten niet het geval. KLM zegt te werken aan verbetering.

In Australië heeft een voormalig medewerker van een kinderopvang bekend dat hij tientallen meisjes seksueel heeft misbruikt, verkracht en uitgebuit. Hij deed dat tussen 2003 en 2022 op verschillende locaties in Australië en in de Italiaanse stad Pisa.

De politie noemt de 46-jarige Ashley Paul Griffith "een van de ergste pedofielen die het land ooit gezien heeft". Tegen de man liggen 307 aanklachten. Het kostte de rechter in Brisbane meer dan twee uur om die voor te lezen. De man heeft aan alle aanklachten schuld bekend.

Volgens de Australische nieuwszender ABC hebben de aanklachten betrekking op ongeveer 60 kinderen. Bijna alle slachtoffers waren jonger dan 12 jaar.

'Verschrikkelijk moment'

Veel ouders van slachtoffers waren in de rechtszaal aanwezig. Tegen ABC noemt een ouder het een verschrikkelijk moment dat ze bij de politie haar kind moest identificeren op basis van een foto van de medewerker.

"We zien nu mensen naar de kinderopvang gaan en dan moet ik constant denken aan wat er met mijn kind daar gebeurd is", zegt een moeder van een van de slachtoffers. De vader van het kind zegt dat het moeilijk te geloven is dat iemand "zo lang met zoiets weg kon komen".

De man uit de stad Gold Coast werd in augustus 2022 gearresteerd wegens het maken en bezitten van kinderporno. Hij werd daarna beschuldigd van meer dan 1400 misdrijven, waaronder tientallen verkrachtingen, tegen 91 kinderen. Later werd het aantal aanklachten sterk teruggebracht, naar 307.

Griffith zal zijn straf op een later moment horen.

Taxiplatform Uber deelde namen, foto's, inkomsten en andere informatie van chauffeurs met opsporingsdiensten ook buiten de Europese Unie. Dat schrijven Trouw, Investico en het FD. Uber bevestigt dat er af en toe wordt samengewerkt met politie, maar zegt dat daarbij niet de Europese privacywet wordt overtreden.

Europese bedrijven mogen niet zomaar gegevens delen met opsporingsdiensten buiten de EU. Normaal gaan dergelijke verzoeken altijd via politiediensten.

Uit gelekte bestanden, in handen van een internationaal journalistencollectief, blijkt echter dat Uber in 2019 inging op een verzoek van de Colombiaanse overheid. Colombia vroeg om gegevens van een chauffeur en Uber zou een lijst met alle ritten, persoonsgegevens en inkomsten van de die persoon hebben gestuurd.

Het taxiplatform, dat zijn Europese hoofdkantoor in Nederland heeft, zegt dat er alleen nog maar informatie met autoriteiten binnen Europa wordt gedeeld. Wanneer het bedrijf is gestopt met het delen van persoonsgegevens met landen buiten Europa, is niet duidelijk.

Goodwill

Uber wil niet uitweiden over het verzoek uit Colombia. Wel laat het bedrijf weten aan de NOS dat er wel eens informatie wordt gedeeld met de politie ten behoeve van het oplossen van misdrijven. "Een team zet zich 24/7 in om politie en hulpdiensten te ondersteunen in gevallen van veiligheidsincidenten en noodsituaties".

Het taxiplatform zegt zich daarbij aan de wet te houden: "We beoordelen verzoeken van handhavingsinstanties met inachtneming van alle regelgeving en de rechten en vrijheden van gebruikers."

Uit de gelekte stukken zou ook blijken dat Uber juist zijn best doet om mee te werken met de autoriteiten om zo de banden met nationale overheden aan te halen. Online legt Uber uit aan buitenlandse overheidsfunctionarissen hoe ze een informatieverzoek kunnen indienen.

Mega-boete

Vorige week legde de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) een recordboete van 290 miljoen euro op aan Uber. Het bedrijf kreeg die boete omdat het gegevens van Europese taxichauffeurs doorgaf aan de Verenigde Staten zonder daarbij de privacyregels te volgen. Het gaat onder meer om het delen van locatiegegevens, foto's, betaalgegevens en identiteitsbewijzen. In sommige gevallen zijn volgens AP ook strafrechtelijke en medische gegevens van chauffeurs verzameld.

Die informatie werd ruim twee jaar lang doorgestuurd naar het Amerikaanse hoofdkantoor van het bedrijf, zonder daarbij de persoonsgegevens voldoende te beschermen. Inmiddels heeft Uber maatregelen genomen, waardoor de regels niet meer worden overtreden.

Sommige basisscholen waren er na de zomervakantie al mee begonnen, maar sinds deze week geldt ook officieel dat leerlingen geen mobieltjes meer in de klas mogen meenemen. Het gaat om een landelijke afspraak tussen het kabinet en de scholen, die begin dit kalenderjaar al van kracht werd in het voortgezet onderwijs.

Volgens sommige onderzoeken gaan de prestaties van kinderen met een verbod omhoog. Het idee is dat kinderen minder snel afgeleid zijn en dat ze zich daardoor beter kunnen concentreren. Bij scholen die mobieltjes ook in de pauzes verbieden zou ook de sfeer zijn verbeterd. "De pauzes zijn gezelliger want leerlingen praten weer vaker met elkaar", zei onderzoeker Loes Pouwels van de Radboud Universiteit dit voorjaar.

Het weren van mobieltjes, en ook tablets en smartwatches, geldt officieel sinds gisteren voor basisschoolleerlingen. Leerlingen in de regio Noord moeten zich er dus deze week voor het eerst aan houden. Scholen in de regio's Midden en Zuid waren na de zomervakantie al eerder begonnen. Volgens de PO-Raad, de koepel voor het basisonderwijs, hebben veel scholen het nieuwe mobieltjesbeleid meteen al ingevoerd. De richtlijn geldt ook voor het speciaal onderwijs.

De maatregelen om mobiele telefoons te weren in de klas kwamen er niet zonder slag of stoot. Verschillende ministers van Onderwijs zagen er aanvankelijk niets in om als overheid in te grijpen, scholen zouden daarin vrijgelaten moeten worden.

Ook vanuit scholen was er scepsis. NOS Stories liet begin vorig jaar nog een vragenlijst invullen door vijftig bestuurders van middelbare scholen. Velen van hen gaven toen aan dat ze zelf willen bepalen wat hun beleid is, onafhankelijk van politiek Den Haag.

Gesprekken tussen de minister van Onderwijs en de sector vorig jaar leidden alsnog tot de richtlijn voor mobiele telefoons, die de facto neerkomt op een verbod.

Helemaal geen smartphone

Sommige ouders willen overigens dat kinderen in de basisschoolleeftijd helemaal geen smartphone hebben, vooral vanwege de verslavingsgevoeligheid door sociale media. Geïnspireerd door ouderinitiatieven in het Verenigd Koninkrijk proberen zij een netwerk op te zetten. Dat wil ouders helpen "de sociale druk te verlagen dat hun kind de enige in de klas is zonder smartphone".

Rusland heeft vroeg in de ochtend opnieuw raketten afgevuurd op Oekraïense steden. In verschillende delen van de hoofdstad Kyiv zijn hulpverleners uitgerukt, meldt de burgemeester Klytsjko op Telegram. Twee inwoners van de stad raakten gewond, een van hen is opgenomen in het ziekenhuis.

Volgens het hoofd van het militaire bestuur van de stad, Serhi Popko, vuurde Rusland kruisrakketen en ballistische raketten af op de stad. Oekraïne heeft verschillende kruisraketten, ballistische raketten en een aanvalsdrone succesvol vernietigd, zegt hij op Telegram. "Een ongelooflijk groot aantal ballistische raketten tegelijkertijd!"

'Raketten uit Noord-Korea'

De Oekraïense minister van Defensie Koeleba schrijft op X dat sommige raketten die vanochtend zijn afgevuurd van Noord-Koreaanse makelij zijn. Hij noemt de toenemende militaire samenwerking tussen de Russische president Poetin en de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un "een serieuze bedreiging voor zowel Europa als Azië".

Koeleba roept Aziatische landen op meer militaire hulp aan Oekraïne te overwegen. "Hoe sterker Oekraïne is, en hoe minder succesvol de Russische en Noord-Koreaanse dictators zijn, hoe stabieler en veiliger Europa en Azië zullen zijn."

De brokstukken van de raketten zijn in vier verschillende wijken van de hoofdstad neergekomen en veroorzaakten daar schade aan auto's en gebouwen.

Ook een universiteitsgebouw in Kyiv werd geraakt, vertellen studenten:

Het ministerie van Binnenlandse Zaken meldt dat er op verschillende plekken in de stad brand is uitgebroken. Onder meer bij een metrostation dat ook gebruikt wordt als schuilkelder brak brand uit. Het metrostation zelf raakte ook beschadigd.

Ook in Charkiv werden aanvallen gemeld door het bestuurlijke hoofd van de regio. Daar is eveneens in meerdere gebouwen brand uitgebroken.

De afgelopen dagen voerde Rusland zware aanvallen uit op de Oekraïense steden. In Charkiv vielen na Russische aanvallen afgelopen weekend zeven doden en raakten ruim zeventig mensen gewond.

Het landgoed in Leusden dat in juli deels werd gesloten vanwege incidenten met een wolf, is vanaf vandaag weer open. Volgens wolvendeskundigen is de situatie bij Den Treek-Henschoten weer veilig genoeg voor het publiek.

Op het landgoed leeft een wolvenpaar met welpen. De ouders vertonen beschermend gedrag, waardoor deze zomer een gevaarlijke situatie ontstond voor mens en dier. Zo werd begin juli een dwergpoedel aangevallen door een wolf en meegenomen de bosjes in. En op 16 juli raakte een meisje gewond door een wolf.

De provincie Utrecht adviseerde gelijk daarna het landgoed voorlopig te mijden. Twee dagen later kondigde de gemeente Leusden een noodbevel af voor het gebied.

Dat zou in eerste instantie tot 15 augustus gelden, maar werd verlengd. Vanwege de zomervakantie zouden mogelijk nog veel bezoekers willen komen, waarmee een verhoogd risico zou zijn op confrontaties met de wolf. Op advies van de provincie Utrecht en de Zoogdiervereniging werd daarom besloten het landgoed langer dicht te houden.

Welpen zijn zelfstandiger

Nu is de zomervakantie voorbij. "Daarom zijn er minder mensen in het bos en is de kans kleiner dat wolf en mens elkaar treffen", meldt de provincie Utrecht. Bovendien zijn de welpen ongeveer vier maanden oud en dus wat zelfstandiger, waardoor het wolvenpaar minder defensief gedrag zal vertonen.

Het noodbevel is vervallen, maar bezoekers dienen nog steeds "zeer voorzichtig" te zijn in het bosgebied Utrechtse Heuvelrug, schrijft RTV Utrecht. Het dringende advies van de provincie is om de bossen niet in te gaan met jonge kinderen en loslopende honden.

De Duitse bondskanselier Scholz noemt de uitslag van de deelstaatverkiezingen gisteren in Saksen en Thüringen "bitter". Hij heeft de gevestigde partijen opgeroepen om niet in zee te gaan met de "rechtse extremisten", doelend op verkiezingswinnaar Alternative für Deutschland (AfD).

De radicaal-rechtse AfD werd in Thüringen de grootste, ten koste van onder meer de SPD van Scholz en de andere partijen in zijn 'stoplichtcoalitie'. In Saksen is de AfD als tweede geëindigd, net achter de christendemocratische CDU.

Scholz noemt de uitslag zorgwekkend. "Ons land kan en mag hier niet aan wennen. De AfD brengt Duitsland schade toe. De partij verzwakt onze economie, verdeelt de samenleving en verwoest onze reputatie."

Veel gevestigde partijen hadden de radicaal-rechtse partij al voor de verkiezingen uitgesloten. De partij is fel gekant tegen migratie en de steun aan Oekraïne. De Duitse binnenlandse veiligheidsdienst heeft de AfD in beide deelstaten aangemerkt als extreemrechts.

Geen feestavond

De SPD van Scholz haalde het slechtste resultaat bij deelstaatverkiezingen sinds eind jaren 40. Gisteravond zei secretaris-generaal Kühnert van de partij dan ook al dat het "geen feestavond" was voor de sociaaldemocraten.

"Tegelijk waren deze deelstaten al niet onze grootste deelstaten. Het leek erop dat we eruit zouden kunnen vliegen en dat is niet gebeurd." Ook Scholz wijst erop dat de meest sombere voorspellingen voor zijn partij niet zijn uitgekomen.

De leider van de FDP, de kleinste regeringspartij in Scholz' coalitie, schrijft op X dat de uitslagen pijn doen. "Maar vergis je niet, we geven onze strijd voor liberale waarden niet op", aldus Christian Lindner. De vicevoorzitter van de FDP vindt dat de regering consequenties moet trekken nu ze haar "legitimiteit heeft verloren". Ook De Groenen, de derde 'kleur' uit de stoplichtcoalitie, hebben flink verloren.

Bij de christendemocratische CDU is er grotere tevredenheid over de uitslag. De partij heeft in Saksen gewonnen en is in Thüringen vrijwel gelijk gebleven.

Ook succes voor BSW

Behalve de AfD heeft ook de nieuwe BSW van de links-populistische Sahra Wagenknecht een opmars gemaakt, net als de AfD een anti-establishment partij. De Ruslandgezinde BSW is in Thüringen derde geworden met ruim 15 procent van de stemmen.

De opkomst lag in beide deelstaten rond de 74 procent, hoger dan de vorige keer. In Saksen was de opkomst bij deelstaatverkiezingen de hoogste sinds de Duitse hereniging in 1990.

Over drie weken zijn er verkiezingen in de deelstaat Brandenburg, eveneens voormalig DDR-gebied. Ook daar kan de AfD de grootste worden.

Op nieuwe beelden van de Titanic is te zien dat het scheepswrak verder in verval is geraakt. Onderzoekers ontdekten dat een groot deel van de reling van het schip is afgebroken en op de zeebodem ligt.

De reling was de locatie van bekende scènes in de film Titanic uit 1997, onder meer van de kus van Jack (Leonardo DiCaprio) en Rose (Kate Winslet). Onderzoekers zeggen dat de reling in de afgelopen twee jaar is afgebroken. Tijdens een expeditie in 2022 bleek dat de reling nog vastzat, maar dat de structuur wel fragiel geworden was.

De reling is niet het eerste deel dat losraakt van het schip, dat op 3800 meter diepte ligt in de noordelijke Atlantische Oceaan. Onder meer aan de stuurboordzijde zijn verschillende verblijven ingestort, waardoor kamers werden verwoest. Ook wordt de metalen constructie van het wrak aangevreten door microben, waardoor het sneller roest.

Volgens het Amerikaanse bergingsbedrijf RMS Titanic Inc., dat alle rechten heeft op de berging van de wrakstukken, was deze missie vooral bedoeld als verkenning.

Twee op afstand bestuurbare onderzeeërs maakten meer dan twee miljoen foto's van het wrak. Een team van deskundigen, wetenschappers en historici doet onderzoek hoe het schip precies gezonken is.

Beeldje godin Diana gevonden

Tijdens de expeditie naar het wrak deed het bedrijf nog een bijzondere vondst: een bronzen beeldje van de Romeinse godin Diana. Het 60 centimeter grote beeld werd tentoongesteld voor de passagiers in de eerste klas van de Titanic. Het was in 1986 al gezien door Robert Ballard, die een jaar eerder het wrak had gevonden, maar hij had verzuimd om precies te noteren waar het voorwerp lag.

De onderzoekers spreken van een speld in een hooiberg en noemen het heel bijzonder dat ze het beeldje hebben weten te lokaliseren. Volgend jaar staat er een nieuwe expeditie naar het wrak gepland, dan willen de onderzoekers het beeldje boven water halen.

De Titanic zonk in de nacht van 14 op 15 april 1912 op de eerste reis van Engeland naar New York. Het reusachtige schip had wel waarschuwingssignalen over ijsbergen ontvangen, maar een enorme ijsberg werd te laat gezien, waardoor uitwijken onmogelijk bleek. Na de aanvaring zonk het schip binnen 3 uur. Meer dan 1500 van de ruim 2200 opvarenden kwamen om het leven.

Vorig jaar kwamen vijf mensen om het leven toen zij in een mini-onderzeeër onderweg waren naar het wrak om dat van dichtbij te bekijken. De huidige missie van RMS Titanic Inc. was de eerste missie sinds dat ongeluk.